Innovatie in tijden van schaarste - Belgian Financial Forum

Innovatie in tijden van schaarste

Koenraad Debackere K.U.Leuven, Faculteit Economie en Bedrijfskunde

14-10-2010 KULAK lezing 2010 1

Inhoudstafel

Belang van innovatie

De dynamieken voor innovatie:

– competitie, – coöperatie, – regelgeving

Mythe & Realiteit

Conclusies

Economisch belang van innovatie

• Joseph Schumpeter en de theorie van Kondratiev, vertaald naar technologie als drijvende kracht achter economische vooruitgang, met competitie op basis van productdifferentiatie als gevolg

• Waarbij Schumpeter twee modellen ontwikkelde, die eigenlijk complementair moeten bekeken worden, alhoewel hij ze zelf als tegenpolen beschouwde

“The eternal gale of creative destruction”

… pushing new firms and industries to the forefront and destroying old ones … zie ook Michael Porter…

14-10-2010 KULAK lezing 2010 3

Economisch belang van innovatie

• Schumpeter-I: de kracht van de heroïsche ondernemer

exogene

wetenschap & technologie

entrepreneurial

activiteit investering in

innovatie

productie

&

markt

winst of verlies van innovatie

Economisch belang van innovatie

• Schumpeter-II: de kracht van de monopolist of grote

onderneming … maar ook hiervan werden de beperkingen snel duidelijk …

exogene

wetenschap & technologie

endogene wetenschap &

technologie (vnl intramurale O&O)

investeringen in innovatie

productie

&

markt

verlies of winst van innovatie

14-10-2010 KULAK lezing 2010 5

Economisch belang van innovatie

• Robert Solow als dé econometrische bevestiging en

inbedding van “technologie” als productiefactor in theorie van economische groei; de Solow-residual voor groeiverklaringen anders dan via arbeid & kapitaal

:

– Y=F(K,L) (i.e. Cobb-Douglas Y = L K

– Y=F(K,L).X(T) met X(T) als parameter voor het meten van technologische vooruitgang (bvb. evolutie in O&O uitgaven) – R²: 20% ==> 80%

“Learning by doing and continuous innovation”

… enabling firms to reap enormous benefits from

institutionalizing and routinizing their innovation production

function… zie ook William Baumol …

Economisch belang van innovatie

14-10-2010 KULAK lezing 2010 7

Met risico en onzekerheid als “compagnon de route”, cf. Arrow

Fumbling the future … Smith & Alexander, 1988

Bedrijfseconomische impact van innovatie

(Faems, Van Looy, Debackere, K.U.Leuven, 2005)

• Dit onderzoek toont aan dat samenwerking met de universiteit de omzet gerealiseerd met nieuwe producten versterkt voor een steekproef van CIS- bedrijven.

• In het onderzoek werd geanalyseerd hoe samenwerking met (1) universiteiten (“exploration oriented collaborations”) en (2) leveranciers/ klanten

(“exploitation oriented collaborations”) een impact heeft op het % van de

omzet van bedrijven gerealiseerd met (1) nieuwe producten en (2) verbeterde producten. En dit voor een groep van CIS-bedrijven. Resultaat:

% OMZET

% OMZET

Samenwerking

Samenwerking SamenwerkingSamenwerking leveranciers & klanten

leveranciers & klanten universiteitenuniversiteiten

Ontwikkeling van Ontwikkeling van nieuwe producten nieuwe producten Ontwikkeling van Ontwikkeling van

verbeterde producten verbeterde producten

Additionaliteit van O&O inspanningen: publiek – privaat

KULAK lezing 2010 9

14-10-2010

Inhoudstafel

Belang van innovatie

De dynamieken voor innovatie:

– competitie, – coöperatie, – regelgeving

Mythe & Realiteit

Conclusies

Competitie als drijvende kracht voor innovatie

• William Baumol’s 4 vormen van kapitalisme (2007):

– “State controlled” kapitalisme – “Oligarchic firm” kapitalisme – “Entrepreneurial” kapitalisme – “Large firm” kapitalisme

• Er zijn duidelijk slechte gewoontes wat groei en innovatie betreft:

– “State controlled” kapitalisme – “Oligarchic firm” kapitalisme

• Gelukkig valt er ook wat goeds te leren:

– “Entrepreneurial” kapitalisme (zie Schumpeter-I) – “Large firm” kapitalisme (zie Schumpeter-II)

– Met dien verstande dat monopolisten weinig incentives hebben om te

innoveren en grote ondernemingen vaak de nadelen ondervinden van hun bureaucratische structuren

14-10-2010 KULAK lezing 2010 11

Competitie en coöperatie als drijvende kracht voor innovatie

• Uit economisch onderzoek naar groei blijkt verder dat “large firm” kapitalisme en “entrepreneurial” kapitalisme niet

onafhankelijk zijn maar wel onderling afhankelijk; er is een dynamische complementariteit tussen beide types

ondernemingen in het competitief spel rond innovatie

• Bijgevolg zijn Schumpeter-I en Schumpeter-II geen

antipodes, doch zijn beide modellen veeleer aanvullend

• Dit leidt tot zogenaamde “ambidextrous” ecosystemen waar grote innovatieve ondernemingen en kleine technologie-

intensieve ondernemingen (de zogenaamde YIC’s --- Young

Innovative Companies) co-existeren, concurreren maar ook

samenwerken

Coöperatie als drijvende kracht,

meer nog in tijden van schaarste …

De Triple Helix als draaischijf van coöperatie (Etzkowitz & Leydesdorff, 2002)

14-10-2010 KULAK lezing 2010 13

Coöperatie als drijvende kracht,

meer nog in tijden van schaarste …

Coöperatie als drijvende kracht,

meer nog in tijden van schaarste …

14-10-2010 KULAK lezing 2010 15

1992 1995 1998 2001

Japan 35% 47% 72% 84%

Europe 22% 47% 77% 86%

North America 10% 30% 75% 85%

0 20 40 60 80 100

1989 1992 1995 1998 2001 2004

tim e

% of firms heavily relying on external sources of technology

% van grote ondernemingen dat gebruik maakt van samenwerkingen bij het verwerven van technologie, “make & buy”, Roberts 1995 & 2001

Coöperatie als drijvende kracht,

meer nog in tijden van schaarste …

% van R&D uitgaven in het hoger onderwijs gefinancierd door samenwerking met het bedrijfsleven, Debackere & Veugelers, Vl. Ind. Boek WTI, 2009

O&O Uitgaven in HO als %BBP % private O&O in HO

Regelgeving als hefboom in tijden van schaarste …

• Waarbij competitie en coöperatie enkel tot “outcomes”

kunnen leiden in een afdwingbare legale context, gekenmerkt door:

– Transparante en afdwingbare contracten

– Transparante en afdwingbare IE-regelgeving

– Transparante en afdwingbare regelgeving betreffende incentives en incentive-systemen

– Transparante en afdwingbare regelgeving met betrekking tot innovatie- en onderzoekssubsidies

– Transparante en afdwingbare regelgeving met betrekking tot fiscaliteit

– …

14-10-2010 KULAK lezing 2010 17

Inhoudstafel

Belang van innovatie

De dynamieken voor innovatie:

– competitie, – coöperatie, – regelgeving

Mythe & Realiteit

Conclusies

Mythe & realiteit (1)

• Innovatie als “antwoord” op competitieve uitdagingen:

– Van productiviteitsdenken in de jaren 60-70 – Naar kwaliteitsdenken in de jaren 70-80 – Naar flexibiliteitsdenken in de jaren 80-90 – Naar innovatiedenken vandaag

• Doch … nodig maar niet voldoende, het is vandaag:

– En efficiëntie – En innovatie

– En internationalisatie

• Kortom: additionaliteit en complementariteit van de

verschillende hefbomen … eerder dan innovatie als een

“deus ex machina” …

14-10-2010 KULAK lezing 2010 19

Mythe & realiteit (2)

• Investeren in innovatie, via de heilige graal van de 3% … maar

… O&O-input alleen is onvoldoende … meer dan ooit is het

“output” & “outcome” die telt … en dus: ook nood aan een policy mix van subsidies, fiscaliteit en de overheid als “markt & klant”

(= innovatief aanbesteden)

Mythe & realiteit (3)

• De “creatieve” sectoren zijn wat innovatie betreft, de sectoren van de toekomst …

• Ja, maar:

– Ook de industrie is creatief!

– Innovatie volgt “markt & productie”, bijgevolg als we hier

creatief en innovatief willen blijven, dan hebben we ook “markt

& productie” nodig!

– Creativiteit is nodig, maar onvoldoende; innovatie is ook discipline, risico nemen, zwaar investeren, markten

ontwikkelen, …

– Technologie is bij dit alles een hefboom, maar ook niet meer dan dat … competitieve industrieën zijn competitief door

efficiëntie, innovatie, marktdynamiek, operationele excellentie,

…

14-10-2010 KULAK lezing 2010 21

Mythe & realiteit (4)

• Innovatie is in eerste instantie een marktgebeuren!

• Ja, maar:

– Er is toch steeds een dynamiek aanwezig en nodig van push &

pull (cfr. IMEC, VIB, …), van gericht en niet-gericht onderzoek – Er is een verschil tussen “markt ex ante” en “markt ex post” (cfr.

licht verkopen versus verlichting verkopen)

– Er is een subtiel maar belangrijk verschil tussen markt, klant en gebruiker wanneer het om innovatie gaat (cfr. lead users)

– Er is ook nog zoiets als de niet-markt strategie voor de

innovator (cfr. Institutions, Issues, Interests, Information, Impact

… nanotechnologie & gezondheid, gsm gebruik & gezondheid,

…)

Mythe & realiteit (5)

• Unieke innovaties zijn nodig …

• Maar niet voldoende voor een duurzaam voordeel:

14-10-2010 KULAK lezing 2010 23

Mythe & realiteit (6)

• Succesvolle innovatieve producten zijn gebaseerd op “juiste”

synthese van technologisch kunnen & marktopportuniteit

• Ja, maar … een GROOTS product heeft een betekenis voor de gebruiker …

KUNST

KUNST W&TW&T

MATERIELE PRODUCTEN MATERIELE PRODUCTEN SYMBOOL PRODUCTEN

SYMBOOL PRODUCTEN -- IMMATERIEELIMMATERIEEL Betekenis

Betekenis

Vorm

Vorm FunctieFunctie

Graphics + Graphics + branding branding Graphic design Graphic design Fashion Fashion Interior design Interior design Industrial design Industrial design Styling Styling Craft products Craft products

Ergonomics Ergonomics

Design of capital goods Design of capital goods Engineering design Engineering design

Engineering component design Engineering component design

Mythe & realiteit (7)

• Professionaliseren van innovatie helpt risico beheersen!

• Ja, maar:

14-10-2010 KULAK lezing 2010 25

Inhoudstafel

Belang van innovatie

De dynamieken voor innovatie:

– competitie, – cooperatie, – regelgeving

Mythe & Realiteit

Conclusies

Conclusies: innovatie is divers

14-10-2010 KULAK lezing 2010 27

Periode Focus Wie Aandacht

1960 – 70 TECHNOLOGIE Ingenieurs

Wetenschappers Van lab naar markt

1970 – 80 PRODUCT Marketing experts

Business developers Aligneren van product functie en

marktbehoefte

1980 – 90 DIENSTEN Marketing experts

Business developers Waardevermeerdering door

dienstencomponent 1990 - 00 BUSINESS MODEL Integrale interne

benadering,

betrokkenheid bestuur

Geïntegreerd waarde perspectief (IE,

complementaire activa, waardeketen & waarde netwerk …)

2000 – nu OPEN INNOVATIE Integratie in innovatie

ecosystemen Make & buy, collaborative &

distributed innovation

Conclusies: innovatiecontext is divers

“Entrepreneurial” kapitalisme “Large Firm” kapitalisme

Open Innovatie Platformen Onderneming als team

Ambidextrous individuals

Onderneming als multistructuur Ambidextrous organizaties

EN & EN EN & EN

Concurreren, samenwerken, O&O + markt, niet-markt, …

ondersteund door een juiste policy mix

Creativiteit, innovatie, competitiviteit

14-10-2010 KULAK lezing 2010 29