Astoni Moreira, Renata Tâmara Pereira de Barros e Fátima Aparecida Rezende Luiz
Departamento de Engenharia Agrícola, Universidade Federal de Viçosa, Av. Ph Rolfs, s/n, 36570-000, Viçosa, Minas Gerais, Brasil. *Autor para correspondência. E-mail: atmatos@ufv.br
! " # #
# # # " # " $ % # " & '(
") % '( ( * + ' # ")
# " , # + '( * -# '(
# # # # ") # # # ' '. /012 #
+ /132 # + # # " '( 145 "
4 $ # " + " ! # #!
# 5 01 '6 " # + " & #
# " # 01 7 13 '6 # * # 8 9
# # + # # # " " : #
&( -+ # '( * -# # " # +
; # ( " +" $ # " ) % #
< # + < &( -+
& ( # ,
# # " '(
! " # " $ " #
= " > ? ) ? * # + ) <) + ) ) )
# + + @ # A) @ ? %
) + ?) + " + # "
++ ) # " A ) # " ? ) )
/012 " @ " /132 ? > @ ) # <
) ? @ " 145 + 4 A) # " ? " @ )
@ ) + # ) + "" ? @ " " @ " + ? #
# ) = " ? # # " # ) ) + ) 01 ) #
) # < ? "" ) 01 7 13 # < )
9 @ + # A) ) ) ) + +" ? ) ) # "
# + ) # " # ) ) ) ) )
+ ) ++" A) ) # " ? ? "" % ) < # "
) + +" ? )
# % & ! # "
# # ; # * "
;# # '( "8 "
- , + # # # "
"# ) # + " <
# "# " " & '(
8" / "+ B @ 2 $
+ * " # # #
( * & # #
# '( # " '(
! /1452 /C )" 2
# # + #
# " / D ?2 + '
" & # <-" " 5 #
# " '( + ' # " #
; # " +
; # # (
" / 2 5 # ")
# " ; # #
# * # -
# " # '( + ' #
/ "+ B @ 2 A # ")
( # "
$ # # '( + '
#
D ? # #E ; #
* # # # F
# # #( F
< # * "* '( " # % *
6 (
* # # # " #
# # / "2
5 '( + ' ( " & "
* ( # * * # #
* # # #
+ # '( # , #
" ( ; 1 #
* +" # # "
" * " + + ' / + 99G2
" '6 " # *
# ! + H #
" # # " (
# " '( '( * #
# # '( /0 2
1 * * '(
'( " ( #
H ! #
'6 * +" # # !
" * #
$ " " ! " ; + '(
&( ( " + !
" 1 "# ( ;
# # * '6 + *
" # (
# #
+" < % # &(
/ .% 9 2
: ; + ' # # #
- " ! +" <
# * ( "
# "
+ '( "! * (
# # * "*
&( -+ +- + #
- .# # )
+ '( & "
# ) - " + "
/0 > 9 G2 $ *
( # - " ( #
-"# # " - #
/ ) 9 F 0 > 9 GF = 9 2
* + + #
+" +" #
# # " # #; ) #
* # ) # " )
# # +
+ # (
* + # )
"#
% " ( B# &(
< ) / 9 2 #
# " * + <
+" < E
∆
= / 2
# *
: &( -+ /= A = 2F
* ( # "
" # " / A = 2F
%
< #
0 > / 9 G2 # * I >> " )
" & )
+ ( % # # # " .
& # # # *
( # + '( &( -+ E
+ =
∆ / 2
* (
+ ' # ") # " , #
# # # * + H
+" ! '( * -#
# " * # + # ,
" " ! #
" " " & # #
# # # " '( + '
$ % # " & '( ")
% * (
* + ' # ") # " , #
+ '( * -#
$ < # + " &
# & # J # B )
- " K L3M M ' B N
'( # # # # ")
# # # ' '.
# + # + #
# " '( 145 " 4 $ # "
#! " # # "
" # # 5
' '. '6 #
+ " & # # " #
' 7 # + '6 # *
# 8 9 # #
+ # # # "
"
# '( " &
" #
* # " 3 - "
# E / 2 " )
" & # # " # '(
" # ,# F / 2 #
# '( (
/ ## ,# 2
# # " # " F
/ 2 + - ) #
+ " F /G2 ,# " # # #
'( * / < #2 # #
" F / 2 ) " & #
# # # # ,#
" " '( +" "
" ; " #F / 2 ) # &
+ # & '( +" < F / 2 "
-+ # ";
# ! # #F / 2 + #
+ < H " '(
&(
( ,#
" # " & # # O# + "
"
$ ) # " ) " & +
" & " # " # #
; # " # " & #
( '( " #
# '6 * (
+ ' ") # " + # " & #
! '6 # '(
# " # # # " & &6
A " * + #
" F F G F
# #
$ # " # - ") +
) / 9 2 #
( &( -+
< # "# + # " & * +
% # " ( # "
+ # " # ,#
B* '( % * '6 +
" & # $ " / 9992
/ # ' B * # 8 " & # '(
( # + &6 -+
$ ' M &( # + '( " # " #
# # + &6
M &( /# 2 + # / #2
"
/#2 0 '
'. 1 #
/ 2 1 #
/ 2 1 #
/9 2
# G GG
# G G G
G # 9 9 GG
# 9 G G
# 9 G
$ # + #
-+ ' '. #
+ # " # # # # 9
'( * -# (
A "
1 + # + # "
# -+ #
# '( * -# #
" # -+ # "
.# ) + # *
# # *
# ! # # "
# - $ "
# < #
* C )" / 99 2 # ; ,
# -+ G
> # # " #
-+ > # $ <
" #
" & '( ' '.
# '( # # ) %
* + # A "
$ 1 A / 2 # + # -+ # " "
" A
/ 2 / > 2 + /> 2
-+ /> # 2
0 ' '. G P4 PP
1 # + G G 4G
1 # / 2 4 9
1 # / 2 4
1 # /9 2 4G G
P # -+ # PP # -+ #
.#
$ # # -+ # " #
# '( * -# ; "
# '( # ) - " #
! + # '( #
# "
5 3 + '(
( ") # " #
# # # + '( + &6
-+ B# + +
# # # # # " #
-) * % * (
# (
I # (
# # # '( # "
+ # # &( -+
# ; # ( "
# # " # # # #
9 # '( Q %
# # -+ # " $
# # -+ #
*R! # '( " #
# " # # ! H #
+ ' ") # "
0 100 200 300 400 500 600
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0
0 100 200 300 400 500 600
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0
Queda de pressão (Pa m-1)
1 - Bagaço de cana-de-açúcar 2 - Composto (30 dias) 3 - Composto (60 dias) 4 - Composto (90 dias)
4 3 2 1 F lu x o d e a r (m
3 s -1 m -2 )
/ # 11 &( -+ # + '( *
( + ' " # " #
# # # + '( * -#
< # "# # " & # " ) / 9 2
* '6 %
< # "# ( # A "
# % * '( ) +
" " + # '(
8< # * + # %
+ # " *
'( # # + O# *
B< " * (
% * '6 # * : ; "
" + #
0 > / 9 G2 !#
% # " / ' '. 2
+ # #
'( * -# /A " G2 ;# ( +
- " # % # " *
# " % # 9 '(
* -# 5 # ") % +
# " " - # ; #
&( # * ( # " '(
# &( -+ B " *
# '( # #
# " # # &( -+
# ' &
/ "2 # "
$ 2 B* '( ) + # '(
' '. # " #
# # # 9 '( * -#
: < # # # # #
" B* '( S
0 ' '. G : T G 9
1 # / 2 G 9 G : T G 9 G 99
1 # / 2 G : T G 99
1 # /9 2 < G : T < 9
$ 3 B* '( 0 > / 9 G2 +
# '( ' '. # "
# # # # % * '(
" - # 9 '( * -# # "
, : < # # # # #
" B* '( S
0 '
'. 9 9 9 9 9
9
+ =
∆ 99
1 # /
2 G G ∆ = + G G 9
1 # /
2 9 G G G G
9 + =
∆ 99
1 # /9
2 ∆ = 9 + G 9
1 # # #
< # + * H
# * + # &( -+
+" # # " # *
( ";# *
# # # # +" ! *
( B * * '
'. + * (
; &- " * # " + % H
'( * -# - 9
* ( #
" ' " #
&6 -+ " # <
# # #
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0
0 100 200 300 400 500
0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0
0 100 200 300 400 500 1 Q u e d a d e P re s s ã o ( P a m -1) 2 3
1 - Bagaço de cana-de-açúcar 2 - Composto (30 dias) 3 - Composto (60 dias)
3" < /# # 2
/ # 2 1 * ( # + '(
&( -+ + ' " # "
# # # # + '(
* -# < # "# # " &
# " ) / 9 2
: # " *
( ' '. #
# # # + #
+ * # ;#
# " + / # + 2 +
# ! +" < "
# " 0 > / 9 G2 *
# # " + / # & 2 #
# ( ! +" < #
* ( # ") #
# < # * # " +
# '( G U 5
* ( " ( # ")
) #
# & 5 < #
'( # + #
" '( 145 E + U *
# '( ' # #
*R! ! " #
"
$ + # !
+" < ( " B# "
) # * ( # #
#
0 > / 9 G2 # * '(
# * (
+ ' # " ( # ") % * '(
% # # " &
") ;E
9
+ =
∆
1 # ( + # '6
-* ( # # *
( % # " *
# * '6
") # ;# + # # H * '6
# " " " / "
2 * '6 % " & '(
# # " & ") E
G
+
" ,# % +
* # # * '6 "
,# % ( # 8< # *
+ # # " #
'( * -#
! !! !
1 # "
" * * # &( -+
# '( * -# # " #
# # # * (
" +" F # " ) %
# < # + < &(
-+
& (
# , $ # "
0 > / 9 G2 8 ( %
* # # " #
9 '( * -#
" "" "
3$5 $ J =
! " # $ !
99G J '( / # # & # 2
L 3 " M ' M ' 99G S VW$ = N % &
' ( ) * $ ! &
!* ! 9 J '(
/ # # & # 2 L 3 "
M ' M ' 9
0Q NNQ$5Q : (
# # " & # ,# + ' ,'
W " G99
0S$$CBS J 0 - ) ' ' D E MQ
" 9 G
CQBI= B W . ! ' E # '( * "
# E B 99
# # / ,' ! 0 " I & G
= BS 5 W 1 , & ' M ' E 1
9 / ; 1 2
BA1 =3 X BJJY 0 1 ' 'E #
5 ? Y >E N ? I ""
./#23#,$ 32/ /4E 5 ) # E
" + ? 999 1J S$
QN=Q SQ Q Z 2 5 !
"" # $ !* M ' E 1
/ # + 2
Q5A$ A I & '( " / E 5JSB$=Q
1 M /B 2 $ ' E # '(
+ " 0 " I & E L3 NE
IBJJ 1 C S + +" ?
,' ! ! + ' ' W ) G 9 9
9
2 6 3 7 7 8