JSMP kondena maka as forma violénsia hotu-hotu, liuliu hasoru feto no ema vulneravel. JSMP afirma la iha justifikasaun ba violénsia hasoru feto.

(1)

JUDICIAL SYSTEM MONITORING PROGRAMME PROGRAMA MONITORIZASAUN SISTEMA JUDISIÁRIU

Rua setubal, Colmera, Dili Timor Leste PoBox: 275 Telefone: 3323883 www.jsmp.tl info@jsmp.minihub.org Facebook: www.facebook.com/timorleste.jsmp Twitter: @JSMPtl Sumáriu Kazu

Tribunál Distritál Suai Periódu Janeiru 2018

Afirmasaun: Sumáriu Kazu ne’e deskreve faktu sira no prosesu iha Tribunál tuir JSMP nia monitorizasaun independente, no deklarasaun ne’ebé parte sira fó iha Tribunál nia laran. Informasaun ne’e la reprezenta JSMP nia hanoin hanesan instituisaun ida.

JSMP kondena maka’as forma violénsia hotu-hotu, liuliu hasoru feto no ema vulneravel. JSMP afirma la iha justifikasaun ba violénsia hasoru feto.

A. Sumáriu prosesu julgamentu kazu iha Tribunál Distritál Suai 1. Totál kazu ne’ebé JSMP monitoriza: 36

Artigu Tipu Kazu Númeru

Artigu 145 (KP) & artigu 2, no 35 letra (b) Lei Kontra Violénsia Doméstika (LKVD)

Ofensa ba integridade fízika simples ho natureza violénsia doméstika no tipu ilísitu sira kona-ba violénsia dométika

13

Artigu 145 (KP) Ofensa ba integridade fízika simples 11

Artigu 146 (KP) Ofensa ba interidade fízika grave 1

Artigu 225 (KP) La halotuir obrigasaun alimentár 3

Artigu 258 (KP) Danu simples 3

Artigu 177 no Artigu 145 (KP)

Abuzu seksuál ba menór no ofensa ba integridade fízika simples

1

Artigu 157 (KP) Ameasa 2

(2)

ameasa

Artigu 272 Reseptasaun agravadu 1

Totál 36

2. Totál desizaun ne’ebé JSMP monitoriza: 28

Tipu desizaun Númeru

Suspensaun ba prizaun nia ezekusaun (artigu 68 KP) 10

Pena prizaun (artigu 66 KP) 1

Omologa dezisténsia keixa (artigu 262 KPP) 15

Pena multa (artigu 67 KP) 1

Absolve 1

Totál 28

3. Total kazu sira ne’ebé adia tuir JSMP nia monitorizaun: 5

Razaun adiamentu Númeru

Arguidu no lezada la marka prezensa 5

Totál 5

4. Totál kazu ne’ebé sei kontinua prosesu tuir JSMP nia monitorizasaun: 3

B. Deskripsaun sumariu ba desizaun kazu sira ne’ebé JSMP monitoriza: 1. Krime reseptasaun agravadu

Nú. Prosesu : 0028/16.BBBGD

Kompozisaun Tribunál : Koletivu

Juis : Dr. Nasson Sarmento,

Dr. Constancio Barros Basmery Dr. Samuel da Costa Pacheco Prokuradór : Dr. Matias Soares

Defeza : Dr. Francisco Caetano Martins

(3)

Iha 19 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai prezide julgamentu leitura akordaun ba krime reseptasaun agravadu ne’ebé envolve arguidu Saturnino Freitas no Juliano hasoru Estadu RDTL, iha Distritu Bobonaro.

Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 07 Outubru 2016, maizumenus iha tuku 09.30 dadeer, ekipa konjuntu ne’ebé kompostu hosi Polísia Eskuadra Batugade no Unidade Polísia Fronteira (UPF) pasa ravista ba kareta iha área kuartél UPF Nubadak. Iha pasa revista ne’e detekta katak arguidu sira halo atividade importasaun ilegál ba mina rai iha area refere. Aleinde ne’e hetan mós ho mina-rai hamutuk litru 490.

Polisia UPF halo kedas auto revista ba objetu refere hodi submete ba iha investigasaun. Polisia (UPF) diskonfia arguidu sira sosa mina rai hosi ema deskuñesidu ne’ebé lori tama mina-rai liuhosi dalan ilegál tama-mai teritóriu Timor-Leste. Mina-rai ne’e nu’udar subsidiu ida-ne’ebé nasaun Indonezia oferese ba nia sidadaun sira no labele faan tutan.

Prokuradór akuza arguidu sira kontra artigu 272 Kódigu Penál kona-ba krime reseptasaun agravadu ho nia muldura penal tinan 2 to’o 8 prizaun.

Produsaun ba prova

Durante julgamentu, arguidu sira deklara katak arguidu sira la sosa mina-rai iha área fonteira, maibé arguidu sira sosa mina-rai ne’ebé ema fa’an iha estrada ninin área teritóriu nasionál Timor nian. Arguidu sira mós lahatene mina-rai ne’e mai hosi ne’ebé, tanba sira mós sosa tutan hosi ema ne’ebé fa’an mina rai iha área Timor nian.

Alegasaun Finál

Prokuradór husu ba Tribunál atu hare ba sirkuntánsia sira ne’ebé prodús iha julgamentu nia laran, hodi tetu didiak no deside pena ne’ebé adekuada ba kazu ne’e.

Iha parte seluk Defeza husu ba Tribunál atu absolve arguidu sira hosi prosesu ne’e, tanba arguidu sira ninia hahalok la prienxe rekezitus hosi krime reseptasun agravadu tanba arguidu sira sosa mina-rai ne’ebé antes ne’e fa’an ona iha area teritóriu nasionál Tmor-Leste nian.

Desizaun

Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui katak Tribunál la hetan faktus relevante relasiona ho krime ne’ebé alega ba arguidu sira. Tanba ne’e Tribunal absolve arguidu sira hosi prosesu ne’e.

2. Krime ofensa ba intregidade fizika simples

(4)

Kompozisaun Tribunál : Singulár

Juis : Dr. Benjamin Barros

ProkuradórDr. : Dr. Napoleãon Soares

Defeza : Dr. Manuel Amaral

Tipu pena : Omologa pedidu dezisténsia keixa

Iha 24 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguidu Leonito dos Santos hasoru lezada Imelda da Costa Soares, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 29 Agostu 2017, arguidu lori ai-pedasuk tuda dala 1 iha lezada nia kotuk laran no lori rai kafuak tuda dala 1 iha lezada nia kanuruk no rezulta lezada sofre moras no bubu iha lezada nia kotuk-laran no lezada nia kanuruk. Kazu ne’e akontese wainhira lezada ho kolega raut karau ten iha arguidu nia karau luhan hodi tau ba fatin kuda modo nian. Derepente arguidu mós mai tolok kedas lezada no komete aktu ne’e hasoru lezada.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu husu deskulpa ba lezada no deklara katak arrepende ona nia hahalok no deklara ba Tribunál katak sei fó indemnizasaun US$20.00 ba lezada hodi kura lezada nia moras. Lezada konkorda ho pedidu ne’e no husu ba Tribunál atu dezisténsia nia keixa hasoru arguidu.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fizika simples ho moldura penal to’o tinan 3 ka multa.

Alegasaun finál

Prokuradór no Defeza apresia akordu dame ne’ebé parte rua deside ona no husu ba Tribunál atu omologa prosesu ne’e.

Desizaun

Bazeia ba pedidu dezisténsia hosi lezada no akordu dame hosi parte rua, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu dame entre parte sira.

3. Krime ofensa ba integridade fizika simples

Nú. Prosesu : 0096/15.BBMLV

(5)

Prokuradór : Dr. Napoleaon Soares

Iha 24 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguidu Caetano Soares G. hasoru ninia kuñada Aquelina Barreto, iha Distritu Bobonaro Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 12 Maiu 2016, arguidu basa dala 1 iha lezada nia hasan parte loos no dada lezada ho obriga hosi uma laran sai ba liur no rezulta lezada sofre moras iha lezada nia hasan. Kazu ne’e akontese wainhira lezada diskute malu ho arguidu nia inan no lezada atu baku nia laen ne’ebé nu’udar arguidu nia alin-mane ne’ebé moras hela, nune’e arguidu la simu no komete aktu hirak ne’e hasoru lezada.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho moldura penal too tinan 3 ka multa.

Bazeia ba artigu 262 KPP kona-ba tentativa ba konsiliasaun, tanba ne’e antes tama ba produsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguidu no lezada.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu husu deskulpa ba lezada no deklara katak arrepende ona nia hahalok tanba sira hanesan viziñu. Lezada konkorda ho pedidu ne’e no husu ba Tribunál atu dezisté nia keixa hasoru arguidu.

Desizaun

Bazeia ba pedidu dezisténsia hosi lezada no akordu dame hosi parte rua, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu dame entre parte sira.

4. Krime ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violensia domestika

Kompozisaun Tribunál : Singulár

Juis : Dr. Samuel da Costa Pacheco

(6)

Defeza : Dr. Albino de Jesus Pereira

Tipu pena : Pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1

Iha 25 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguidu SL hasoru nia feen, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 04 Abril 2017, maizumenus iha tuku 13.00 meudia, arguidu baku dala 2 iha lezada nia kelen-loos, baku dala 1 iha lezada nia liman-loos no rezulta lezada sofre kanek iha lezada nia liman no bubu iha lezada nia kelen.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika simples no konjuga ho artigu 2, 3 no artigu 35 letra (b) LKVD.

Durante julgamentu, arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun no deklara katak arrepende ona nia hahalok no foin primeira-ves mai hatan iha Tribunál. Iha parte seluk lezada konfirma no kontinua reforsa faktus sira iha akuzasaun.

Prokuradór konsidera faktus hotu provadu bazeia ba konfisaun arguidu nian no deklarasaun hosi lezada. Tanba ne’e husu ba Tribunál aplika pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 1.

Iha parte seluk Defeza haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona nia hahalok no foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál. Tanba ne’e husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé adekuadu ba arguidu.

Desizaun

Depoisde avalia faktus ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1 no selu kustu judisiál US$20.00. 5. Krime ofensa ba integridade fizika simples

Nú. Prosesu : 0012/17.BBCLC

Juis : Dr. Nasson Sarmento

Prokuradór : Dr. Matias Soares

(7)

Iha 25 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguida Imelda Mota Soares hasoru lezada Anabela Coli Mau, iha Distritu Bobonaro. Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 29 Agostu 2017, lezada tuur no mama-malus hela, derepenti arguida mosu hosi lezada nia kotuk kaer lezada nia kakorok no riba lezada ba rai. Lezada atu hader maibé arguida kaer tan lezada nia ulun riba ba rai no rakut lezada nia tilun no rezulta lezada nia brinkus 1 tohar no lipa nakles. Aktu ne’e hamosu prejuizu ba lezada nia brinkus no lipa ne’ebé nakles ho osan US13.00.

Prokuradór akuza arguida kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho moldura penal too tinan 3 ka multa.

Bazeia ba artigu 262 KPP kona-ba tentativa ba konsiliasaun, tanba ne’e antes tama ba produsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguida no lezada.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguida husu deskulpa ba lezada no prontu selu fali sasan ne’ebé lezada estraga ona ho montante US$30.00. Lezada konkorda ho pedidu ne’e no husu ba Tribunál atu dezisté nia keixa hasoru arguida.

Desizaun

Bazeia ba pedidu dezistensia hosi lezada no akordu dame hosi parte rua, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu dame entre parte sira.

Nú. Prosesu : 0011/17.BBBLB

Prokuradór : Dr. Napoleãon Soares

(8)

Iha 25 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguidu Lucas dos Santos hasoru lezadu Agustinho Soares, iha Distritu Bobonaro. Akuzasaun Prokuradór

Prokuradór akuza katak iha 11 Juñu 2017, arguidu tuku dala 1 iha lezadu nia hasan karuk, tebe dala 7 iha lezadu nia kotuk laran no baku dala 3 iha lezadu nia kotuk laran no rezulta lezadu sofre moras no bubu iha lezadu nia kotuk laran. Kazu ne’e akontese tanba arguidu dun katak lezadu mak na’ok arguidu nia bibi no lezadu hatan katak arguidu nia bibi mak tama lezadu nia to’os no han hotu lezadu nia plantasaun. Tanba ne’e arguidu nervoju no komete aktu ne’e hasoru lezadu.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba krime ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penal too tinan 3 ka multa.

Bazeia ba artigu 262 KPP kona-ba tentativa ba konsiliasaun, tanba ne’e antes tama ba produsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguidu no lezadu.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu husu deskulpa ba lezadu no deklara katak arrepende ona nia hahalok no promete sei la komete tan krime hasoru lezadu iha futuru. Lezadu konkorda ho pedidu ne’e no husu ba Tribunál atu dezisté ninia-keixa hasoru arguidu.

Desizaun

Bazeia ba pedidu dezisténsia hosi lezadu no akordu dame hosi parte sira, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu dame entre parte sira.

Nú. Prosesu : 0006/16.BBATB

(9)

Iha 25 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguidu DS hasoru nia feen, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 22 Setembru 2016, arguidu tebe dala 2 iha lezada nia kotuk laran no rezulta lezada monu ba rai to’o desmaia.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penal to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 letra(a) no artigu 35 letra (b) LKVD.

Durante julgamentu, arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arguidu mós deklara katak arrepende ona nia hahalok no foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál. Iha parte seluk lezada kontinua reforsa faktus sira iha akuzasaun.

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada bazeia ba konfisaun arguidu nian no deklarasaun hosi lezada. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 1.

Defeza husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena ne’ebé adekuadu, tanba arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona nia hahalok no foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál.

Desizaun

Depoisde avalia faktus ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 8 suspende ba tinan 1.

Prokuradór : Dr. João Marques

(10)

Iha 25 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguidu MML hasoru nia feen, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 01 Jullu 2017, arguidu tuku dala barak iha lezada nia kotuk laran, tuku dala 1 iha lezada nia hirus-matan no rezulta lezada monu ba rai. Arguidu kontinua tuku dala 1 iha lezada nia hasan parte karuk no rasta lezada nia liman rua ba uma laran.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika simples no konjuga ho artigu 2, 3 letra(a) no artigu 35 letra (b) LKVD.

Durante julgamentu, arguidu deklara katak faktus iha akuzasaun ne’e loos hotu no arguidu mós deklara katak arrepende ona nia hahalok. Iha parte seluk lezada kontinua reforsa faktus sira iha akuzasaun.

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada bazeia ba faktu sira ne’ebé reflete hosi konfisaun arguidu no deklarasaun hosi lezada nian. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun fulan 8 suspende ba tinan 1 fulan 6 no selu mós kustu judisiál. Enkuantu Defeza husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé adekuadu ba arguidu, tanba arguidu konfesa no arrepende ona nia hahalok.

Desizaun

Bazeia ba faktus provadus sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1 fulan 6 no selu kustu judisiál US$20.00.

9. Krime la halotuir obrigasaun alimentar

Nú. Prosesu : 0124/17.PDSUA

(11)

Iha 26 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime la halotuir obrigasaun alimentar ne’ebé envolve arguidu CRH hasoru nia oan no feen, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 23 Maiu 2016, arguidu diskute malu ho lezada no sai hosi uma no nunka fó alimentasaun ba nia oan nain 1 ne’ebé sei iha idade menór.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 225 Kódigu Penál kona-ba la halotuir obrigasaun alimentár ne’ebé ho moldura penal too tinan 3 ka multa.

Bazeia ba artigu 262 KPP kona-ba tentativa ba konsiliasaun, nune’e antes tama ba produsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguidu no lezada.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu deklara katak prontu atu fó osan US$25.00 kada fulan ba ba sira nia oan. Lezada konkorda ho pedidu ne’e no husu ba Tribunál atu dezisté ninia-keixa hasoru arguidu.

Prokuradór no Defeza konkorda ho akordu dame ne’ebé parte rua deside ona no husu ba Tribunál atu omologa prosesu ne’e.

Desizaun

10. Krime la halotuir obrigasaun alimentar

Iha 26 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime la halotuir obrigasaun alimentár ne’ebé envolve arguidu UHM hasoru nia oan no feen, iha Distritu Bobonaro.

(12)

Prokuradór akuza katak iha 21 Janeiru 2016, arguidu husik hela lezada ho nia oan nain 1 no sai hosi uma nunka fó alimentasaun ba nia oan nain ida ne’ebé sei idade menór.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 225 Kódigu Penál kona-ba la halotuir obrigasaun alimentar ho moldura penal too tinan 3 ka multa.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu deklara katak prontu atu fó osan US$20.00 kada fulan ba sira nia oan. Lezada konkorda ho pedidu ne’e no husu ba Tribunál atu dezisté ninia-keixa hasoru arguidu.

Desizaun

11. Krime danu simples

Nu. Prosesu : 0011/16.BBATB

Iha 26 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime danu simples ne’ebé envolve arguidu Carmelito Abráo hasoru lezada Carmelita Sabina, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 09 Novembru 2016, arguidu ba lezada nia uma lori ho rama no dehan ba lezada katak nia (arguidu) buka lezada nia laen. Tanba ne’e lezada hatan katak nia laen lanu todan no toba hela nune’e arguidu hirus no baku rahun lezada nia parabola no hamosu prejuizu US$150.00 ba lezada.

(13)

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 258 Kódigu Penál kona-ba danu simples ho moldura penal to’o tinan 3 ka multa.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu husu deskulpa ba lezada, arrepende ona nia hahalok no fó indemnizasaun ba lezada ho osan US$150.00 hodi troka fali sasan ne’ebé arguidu estraga ona. Lezada konkorda ho pedidu ne’e no husu ba Tribunál atu dezisté ninia-keixa hasoru arguidu. Alegasaun finál

Prokuradór no defeza apresia akordu dame ne’ebé parte rua deside ona no husu ba Tribunál atu omologa prosesu ne’e.

Desizaun

Nu. Prosesu : 0041/16.BBMLV

Iha 26 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime danu simples ne’ebé envolve arguidu Agustinho Loko Tai hasoru lezadu Manuel Mali Loko Gomes, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 13 Maiu 2017, arguidu sobu tiha lezadu nia fahi luhan tanba arguidu ho lezadu diskute malu kona-ba baliza rai.

Tuir-mai, iha 14 Maiu 2017, arguidu sobu tan lezadu nia dapur no sasan sira iha dapur laran, arguidu rai hotu iha liur. Aktu ne’e hamosu prejuizu ba lezadu ho valor osan US$650.00. Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 258 kona-ba danu simples ho moldura penal too tinan 3 ka multa.

(14)

Bazeia ba artigu 262 KPP kona-ba tentativa ba konsiliasaun, nune’e antes tama ba produsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguidu no lezadu.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu husu deskulpa ba lezadu no pronto selu fali sasan sira ne’ebé mak arguidu estraga ona. Lezadu konkorda ho pedidu ne’e no husu ba Tribunál atu dezisté ninia-keixa hasoru arguidu.

Desizaun

Iha 26 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguidu AR hasoru nia feen, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 07 Maiu 2017, arguidu dudu lezada monu ba kadeira leten no rasta lezada nia fu’uk no baku ba simenti no rezulta lezada sofre kanek, bubu no ran.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penal to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 letra(a) no artigu 35 letra (b) LKVD.

Durante julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arguidu mós deklara katak arrepende ona nia hahalok. Iha parte seluk lezada kontinua konfirma faktus sira iha akuzasaun

(15)

katak arguidu dudu nia monu ba kadeira leten no rasta ninia-fu’uk no baku ba simenti no rezulta lezada nia sofre kanek, bubu no ran-suli.

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada bazeia ba konfisaun arguidu nian no deklarasaun lezada nian. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 no suspende ba tinan 1 no selu mós kustu judisiál.

Iha parte seluk Defeza husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé kmaan ba arguidu, tanba arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona nia hahalok.

Desizaun

Depoisde avalia faktus ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1 no selu kustu judisiál US$20.00 14. Krime ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika

Tipu pena : Pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 1

Iha 26 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu JM hasoru nia feen FP ho nia oan AC, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 03 Juñu 2017, arguidu basa dala 1 iha nia oan AC nia liman parte karuk no basa dala 1 iha ninia feen FP nia hasan karuk no tebe no tuku dala 1 iha lezada nia hirus matan.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penál to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 letra (a) no artigu 35 letra (b) LKVD.

(16)

Durante julgamentu, arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun no deklara katak arrepende ona nia hahalok. Iha parte seluk lezada sira kontinua konfirma faktus hotu iha akuzasaun, maibé sira mós deklara katak diak malu ona ho arguidu.

Prokuradór konsidera katak arguidu provadu komete krime hasoru lezada sira bazeia ba konfisaun arguidu nian no deklarasaun lezada sira nian. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 fulan 6 suspende ba tinan 2.

Iha parte seluk Defeza husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé kmaan ba arguidu, tanba arguidu arrepende ona nia hahalok no foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál.

Desizaun

Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé produs durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende ba tinan 1.

Nú. Prosesu : 0004/17.BBLLT

Juis : Dr. Nasaon Sarmento

Iha 26 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguidu Gaspar Afonso no Matilda da Costa (feen & laen) hasoru sira ninia subriña Valentina Ili, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 06 Agusto 2017, arguidu Gaspar Afonso tuku dala 1 iha lezada nia hasan parte loos no arguida Matilda da Costa tuku dala 1 iha lezada nia hasan parte loos. Agresaun ne’e rezulta lezada monu ba rai. Wainhira lezada hamrik fali arguida Matilda kontinua tuku dala 1 iha lezada nia hasan parte karuk no rezulta lezada sofre moras no bubu iha lezada nia hasan. Kazu ne’e akontese wainhira lezada husu osan ba nia laen ne’ebé separa ona ho lezada, no lezada nia laen hatan katak osan la-iha tanba lezada hola ona mane seluk. Iha momentu ne’ebá arguidu no arguida Gaspar Afonso no Matilda da Costa ne’ebé hanesan lezada nia tiun no tian mós iha hotu ne’ebá. Arguidu no arguida sira mós dehan ba lezada katak lezada laiha ona direitu

(17)

atu husu osan ba nia laen primeiru tanba lezada kaben fali ona ho mane seluk. Depoisde koalia ba lezada hanesan ne’e sira mós baku kedas lezada.

Prokuradór akuza arguidu no arguida kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho moldura penal to’o tinan 3 ka multa.

Bazeia ba artigu 262 KPP kona-ba tentativa ba konsiliasaun, no tanba ne’e antes tama ba produsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguidu, arguida no lezada. Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu no arguida husu deskulpa ba lezada no hakarak diak malu fali ho lezada. Sira mós deklara katak sira arrepende ona sira nia hahalok. Lezada konkorda ho pedidu ne’e no husu ba Tribunál atu dada fali ninia-keixa hasoru arguidu no arguida.

Alegasaun final

Prokuradór no Defeza apresia akordu dame ne’ebé parte sira deside ona no husu ba Tribunál atu omologa prosesu ne’e.

Desizaun

Bazeia ba pedidu dezistensia hosi lezada no akordu dame hosi parte sira, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu dame entre parte sira.

Nú. Prosesu : 0022/17. BBMLV

Iha 26 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguida Pasquela Gutteres Serano hasoru lezadu João Baptista nu’udar arguidu ninia viziñu, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 05 Abril 2017, arguida rakut lezadu nia hasan parte karuk no lezadu nia liman kabun, no rezulta lezadu sofre kanek no ran. Kazu ne’e akontese tanba arguida no lezadu diskute malu kona-ba baliza rai nian, tanba ne’e arguida komete aktu ne’e hasoru lezadu.

(18)

Prokuradór akuza arguida kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho moldura penal too tinan 3 ka multa.

Bazeia ba artigu 262 KPP kona-ba tentativa ba konsiliasaun, nune’e antes tama ba produsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguida no lezadu.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguida deklara katak nia arrepende ona ninia hahalok no promete sei la repete tan krime hanesan hasoru lezadu iha futuru. Lezadu konkorda ho pedidu ne’e no husu ba Tribunál atu deziste ninia-keixa hasoru arguidu.

Desizaun

Bazeia ba pedidu dezistensia hosi lezadu no akordu dame hosi parte sira, Tribunal konklui prosesu ne’e no omologa akordu dame hosi parte sira.

Nú. Prosesu : 0018/15.BBLMV

Tipu pena : Pena prizaun loron 30 no suspende ba tinan 1

Iha 25 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguida MdA hasoru nia ona AdJ1, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 14 Fevereiru 2015, lezadu halimar ho nia kolega sira no lezadu lori pregu sona nia kolega nia kelen, lezadu nia kolega tanis no ba kesar ba nia inan, nune’e arguida hodi ai-sanak baku dala 3 iha lezadu nia hasan parte karuk. Aktu ne’e rezulta lezadu sofre moras iha lezadu nia hasan.

1

Arguida ho lezadu nia relasaun nu’udar inan ho oan maibé wainhira kazu ne’e akontese arguida hela ketak ona ho nia oan tanba arguida separa ka fahe-malu ona ho lezadu ninia-aman no ba kaben fali ona ho mane seluk tanba ne’e Prokuradór la akuza arguidu ho LKVD.

(19)

Prokuradór akuza arguida kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika simples ho moldura penal to’o tinan 3 ka multa.

Produsaun prova

Iha julgamentu, arguida konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arguida mós deklara katak arrepende ona nia hahalok. Iha parte seluk lezadu kontinua konfirma faktus sira iha akuzasaun.

Prokuradór konsidera arguida provadu komete krime hasoru lezadu bazeia ba konfisaun arguida nian no deklarasaun hosi lezadu. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguida ho pena minimum loron 30 iha prizaun no suspende ba tinan 1.

Defeza husu ba Tribunál aplika pena ne’ebé kmaan ba arguida, tanba arguida arrepende ona nia hahalok no foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál.

Desizaun

Depoisde avalia faktus ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguida ho pena prizaun loron 30 no suspende ba tinan 1.

18. Ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika

Kompozisaun Tribunál : Singular

Iha 24 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu HCL hasoru nia feen, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 8 Maiu 2016, iha tuku 12:00 meudia, arguidu lori sumasu baku no dudu hanehan ba iha lezada nia kanuruk no rezulta etu ne’ebé lezada kaer iha bikan fakar hotu. Hafoin ida-ne’e arguidu basa dala 4 iha lezada nia hasan karuk no loos no tuku dala 1 iha lezada nia kotuk laran no rezulta lezada monu ba rai no arguidu sama tan iha lezada nia kabun.

(20)

Prokurador akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fizika simples ho moldura penal tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 (letra a) no artigu 35 (letra b) LKVD.

Durante julgamentu, arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, deklara katak arrepende ona nia hahalok no promete sei la komete tan krime hanesan hasoru lezada iha futuru. Iha parte seluk lezada kontinua konfirma faktus sira iha akuzasaun, no lezada mós deklara katak diak malu ona ho arguidu.

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime tuir faktus iha akuzasaun no tuir loloos arguidu hanesan laen tenke proteze lezada ne’ebé hanesan ninia feen. Atu evita krime hanesan akontese tan iha futuru, husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1 no selu mós kustu judisiál.

Enkuantu Defeza haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona ninia hahalok no promete sei la komete tan krime hanesan hasoru lezada iha futuru. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena ne’ebé adekuadu.

Desizaun

Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 suspende ba tinan 1 no selu kustu judisiál US$20.00.

19. Krime ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika

Iha 24 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu ABM hasoru nia feen, iha Distritu Bobonaro. Akuzasaun Prokuradór

(21)

Prokuradór akuza katak iha 25 Marsu 2017, iha tuku 16.00 lokraik, arguidu lori ai-sanak baku dala 1 iha lezada nia kotuk laran, tebe dala 1 iha lezada nia kabun no rezulta lezada monu ba rai no lezada nia ulun kona iha fatuk no ran.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fizika simples ho moldura penal to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 (letra a) no artigu 35 (letra b) LKVD.

Durante julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun. Arguidu mós deklara katak depoisde akontesementu ne’e liu tiha fulan 6 mak sira foin diak malu no kazu ne’e sira rezolve ona tuir lisan Timor nian. Arguidu deklara katak arrepende ona nia hahalok no promete sei la komete tan krime hanesan hasoru lezada iha futuru. Iha parte seluk lezada kontinua reforsa faktus sira iha akuzasaun no deklara katak kazu ne’e sira rezolve ona no agora dadaun sira diak malu ona.

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada bazeia ba konfisaun arguidu nian no depoimentu hosi lezada. Atu halo prevensaun jerál arguidu la komete tan krime hanesan iha futuru, husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 no suspende ba tinan 1. Aleinde ne’e Defeza mós haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona ninia hahalok no promete sei la komete tan krime hanesan hasoru lezada iha futuru. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun fulan 3 suspende ba tinan 1.

Desizaun

Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 no suspende ba tinan 1.

Juis : Dr. Nasson M. B. Sarmento

Iha 24 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu ATM hasoru nia feen, iha Distritu Bobonaro.

(22)

Prokuradór akuza katak iha 30 Outubru 2016, iha tuku 17.00 lokraik, arguidu lori au-maran ida baku dala 2 iha lezada nia liman karuk no loos. Aktu ne’e rezulta lezada sofre moras no bubu iha lezada nia liman.

Prokurador akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fizika simples ho moldura penal to’o tinan 3 ka multa no konjuga ho artigu 2, 3 (letra a) no artigu 35 (letra b) LKVD.

Iha julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun. Arguidu mós deklara katak arrepende ona nia hahalok no promete sei la komete tan krime hanesan hasoru lezada iha futuru. Iha parte seluk lezada kontinua konfirma faktus sira iha akuzasaun.

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime tuir faktus iha akuzasaun, tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 no suspende ba tinan 1.

Entretantu, Defeza argumenta katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona ninia hahalok, foin primeira-vez mai hatan iha Tribunál no promete sei la komete tan krime hanesan hasoru lezada iha futuru. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun fulan 3 suspende ba tinan 1.

Desizaun

Bazeia ba faktus provadu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 6 no suspende ba tinan 1.

Juis : Dr. Nasson M. A. Sarmento

Prokuradòr : Dr. João Marques

Iha 24 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguidu Julio hasoru lezadu Mariano Viegas Amaral, iha Distritu Bobonaro.

(23)

Prokuraór akuza katak iha 3 Setembru 2016, iha tuku 11.15 meudia, arguidu tuku dala 2 iha lezadu nia ibun kulit parte loos. Kazu ne’e akontese wainhira arguidu hasoru lezadu ho motor iha rotunda Maliana, no arguidu la kontente ho lezadu tanba lezadu tula arguidu ninia-ferik oan ba bemo. Tanba ne’e arguidu hapara lezadu no husu ba lezadu katak “tanba sa mak tula ha’u nia feen ba bemo…?” no antes lezadu seidauk resposta arguidu nia perguntas, arguidu tuku kedas iha lezadu ninia ibun.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fizika simples ho moldura penal too tinan 3 ka multa.

Bazeia ba artigu 262 KPP kona-ba tentativa ba konsiliasaun, nune’e antes tama ba produsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguidu no lezadu.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu husu deskulpa ba lezadu no promete katak sei la komete tan krime hanesan hasoru lezadu iha futuru. Lezadu konkorda ho pedidu ne’e no husu ba Tribunál atu dezisté nia keixa hasoru arguidu.

Desizaun

Bazeia ba pedidu dezisténsia hosi lezadu no akordu dame hosi parte sira, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu entre parte sira.

Iha 24 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fizika simples, ne’ebé envolve arguida Agusta da Conceicao Martins hasoru lezada Julia de Jesus, iha Distritu Bobonaro.

(24)

Prokuraór akuza katak iha 6 Marsu 2017, iha tuku 18.00 kalan, lezada sai hosi uma atu ba fó han fahi, derepente arguida mosu mai rasta lezada nia fuuk hosi kotuk no rezulta lezada monu ba rai. Arguida mós kontinua tuku dala 1 iha lezada nia liman kabun sorin loos.

Prokuradór akuza arguida kontra artigu 145 Kódigu Penal kona-ba ofensa ba integridade fizika simples ho moldura penal too tinan 3 ka multa.

Bazeia ba artigu 262 KPP kona-ba tentativa ba konsiliasaun, nune’e antes tama ba produsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguida no lezada.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguida husu deskulpa ba lezada, arrepende ona nia hahalok no promete sei la komete tan krime hanesan hasoru lezada iha futuru. Iha parte seluk, lezada deklara katak nia konkorda ho pedidu ne’e no husu ba Tribunál atu dezisté nia keixa hasoru arguida. Alegasaun finál

Desizaun

Bazeia ba pedidu dezisténsia hosi lezada no akordu dame hosi parte sira, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu dame entre parte sira.

Juis : Dr. Nasson M.B. Sarmento

Iha 25 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime danu simples ne’ebé envolve arguidu Gilberto Goncalves Brito hasoru lezadu Carlos dos Santos no Filipe Barreto Lopes, iha Distritu Bobonaro.

Prokuraór akuza katak iha 27 Juñu 2017, iha tuku 7.30 dadeer, lezadu Carlos dos Santos simu telefone hosi nia ferik oan katak ai-rin uma nian ne’ebé foin hari’i arguidu sobu hotu ona. Iha loron ne’e kedas lezadu Carlos dos Santos ho familia, no badaen nain rua ba kedas fatin akontesementu no ai-rin 4 ne’ebé foin hari’i arguidu sobu hotu ona. Aktu ne’e hamosu prejuizu

(25)

ba lezadu sira ho total osan US$100.00. Aleinde ne’e arguidu mós ta’a estraga lezadu Filipe Barreto Lopes nia plantasaun hanesan has, ai-mahoni no ai-teka.

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 258 Kódigu Penal kona-ba danu simples ho moldura penal too tinan 3 ka multa.

Produsaun ba provas

Bazeia ba artigu 262 Kódigu Prosesu Penál kona-ba tentativa ba konsiliasaun, tanba ne’e antes tama ba prodúsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguidu no lezadu sira. Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu husu deskulpa ba lezadu sira no promete katak sei la komete tan krime hanesan hasoru lezadu sira iha futuru. Arguidu mós prontu atu fó indemnizasaun ba lezadu sira ho valor osan $100.00 ba kada lezadu hodi selu fali sasan ne’ebé arguidu estraga ona.

Desizaun

Bazeia ba pedidu dezisténsia hosi lezada sira no akordu dame hosi parte sira, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu entre parte sira.

24. Krime la halotuir obrigasaun alimentár

Nú. Prosesu : 0021/16. BBMLV

Juis : Dr. Argentino Luisa Nunes

Prokuradòr : Dr. Matias Soares

Iha 24 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fizika simples ne’ebé envolve arguidu TBP hasoru lezada RT, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak, arguidu ho lezada hanesan feen ho laen no iha oan 1 ne’ebé ho idade tinan 1. Maisumenus iha fulan Dezembru 2015 to’o agora, arguidu la fila ba uma. Arguidu nu’udar ema ne’ebé iha kondisaun no iha obrigasaun atu fó alimentasaun ba nia feen no oan, maibé arguidu la halo ida-ne’e durante tinan hira nia-laran.

(26)

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 225 Kódigu Penal kona-ba la halotuir obrigasaun alimentár ho moldura penál too tinan 3 ka multa.

Bazeia ba artigu 262 Kódigu Prosesu Penál kona-ba tentativa ba konsiliasaun, antes tama ba prodúsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguidu no lezada.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu husu deskulpa ba lezada no promete sei fó osan US$50.00 kada fulan ba sira nian oan, no liuhosi lezada ninia inan, tanba agora dadaun labarik hela ho ninia avo (lezada nia inan).

Desizaun

Bazeia ba pedidu dezisténsia hosi lezada no akordu dame hosi parte sira, Tribunál konklui prosesu ne’e no omologa akordu ne’e.

25. Krime ofensa ba integridade fizika simples no krime ameasa

Juis : Dr. Benjamin Barros

Prokuradòr : Dr. Matias Soares

Iha 25 Janeiru 2018, Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu tentativa konsiliasaun ba krime ofensa ba integridade fizika simples, ne’ebé envolve arguidu Octaviano Egido nu’udar banin mane hasoru nia mane foun Saturnino Barreto, iha Distritu Bobonaro.

Prokuraór akuza katak iha 29 Jullu 2016, maizumenus iha tuku 23:30 kalan, arguidu buti dala 1 iha lezadu nia kakorok no dehan ba lezadu katak “aban bainrua, ha’u hetan ó iha dalan, ha’u sei oho tiha ó.” Antes kazu ne’e akontese arguidu ho lezadu diskute malu kona-ba lezadu ne’ebé sempre tama uma kalan bo’ot no ho kondisaun lanu.

(27)

Prokuradór akuza arguidu kontra artigu 145 Kódigu Penal kona-ba ofensa ba integridade fizika simples ho moldura penal too tinan 3 ka multa no artigu 157 Kódigu Penal kona-ba krime ameasa ho moldura penal too tinan 1 ka multa.

Bazeia ba artigu 262 Kódigu Prosesu Penál kona-ba tentativa ba konsiliasaun, nune’e antes tama ba prodúsaun ba prova, juis husu atu halo tentativa konsiliasaun ba arguidu no lezadu.

Iha prosesu konsiliasaun ne’e, arguidu husu deskulpa ba lezadu no promete katak sei la komete tan krime hanesan hasoru lezadu iha futuru no fó mós indemnizasaun sivil US$100.00 ba lezadu. Osan ne’e sei entrega liuhosi PNTL Balibo mak entrega ba lezadu, tanba polisia sei halo resivu no fó ba Tribunál.

Desizaun

Bazeia ba pedidu dezisténsia hosi lezadu no akordu dame hosi parte rua, Tribunal konklui prosesu ne’e no omologa akordu ne’e.

Iha 24 Janeiru 2018 Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu VM hasoru nia feen, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 8 Fevereiru 2016, iha tuku 8:300 dadeer, arguidu tebe dala 1 iha lezada nia kotuk laran no tebe dala 1 iha lezada nia liman sorin karuk.

(28)

Durante julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arguidu deklara katak iha akontesementu ne’e arguidu ho kondisaun lanu todan. Arguidu mós deklara katak arrepende ona nia hahalok no promete sei la komete tan krime hanesan hasoru lezada iha futuru. Iha parte seluk lezada kontinua konfirma faktus iha akuzasaun no deklara katak diak malu ona ho arguidu no perdua ona arguidu.

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada bazeia ba konfisaun arguidu nian no deklarasaun lezada nian. Mesmu nune’e, atu halo prevensaun jerál arguidu la komete tan krime hanesan iha futuru, husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun fulan 5 suspende tinan 1.

Defeza mós konfirma katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona ninia hahalok no promete sei la komete tan krime hanesan hasoru lezada iha futuru. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun fualan 3 suspende ba tinan 1.

Desizaun

Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena prizaun fulan 4 suspende ba tinan 1 no selu kustu judisiál US20.00.

Juis : Dr. Argentino Luisa Nunes

Defeza : Dr. Manuel Amaral.

Tipu pena : Pena multa

Iha 25 Janeiru 2018 Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura sentensa ba krime ofensa ba integridade fizika simples ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu DL hasoru nia feen, iha Distritu Bobonaro.

Prokuradór akuza katak iha 8 Outubru 2016, iha tuku 24:00 kalan, arguidu tuku dala 1 iha lezada nia hasan no rezulta lezada sofre moras, mean no bubu iha lezada ninia-hasan. Antes akontesementu ne’e arguidu ho lezada moris separa tiha, maibé agora dadaun moris hamutuk fali ona.

(29)

Durante julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arguidu mós deklara katak arrepende ona nia hahalok no promete sei la komete tan krime hanesan hasoru lezada iha futuru. Iha parte seluk lezada kontinua konfirma faktus hotu iha akuzasaun, lezada mós deklara katak agora dadaun diak malu ona ho arguidu.

Prokuradór konsidera arguidu provadu komete krime hasoru lezada bazeia ba konfisaun arguidu nian. Tuir loloos arguidu hanesan laen tenke proteze lezada ne’ebé hanesan ninia feen. Tanba ne’e, atu halo prevensaun arguidu la komete tan krime hanesan iha futuru hasoru lezada, husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena prizaun tinan 1 suspende tinan 1 fulan 6.

Enkuantu Defeza haktuir katak arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arrepende ona ninia hahalok no promete iha futuru sei la komete tan krime hanesan hasoru lezada. Tanba ne’e husu ba Tribunál atu kondena arguidu ho pena ne’ebé labele limita arguidu ninia liberdade.

Desizaun

Tribunál konklui prosesu ne’e no kondena arguidu ho pena multa US$80.00 ne’ebé sei selu US$1.00 kada loron durante loron 80 no selu mós kustu judisiál US$10.00. Tribunál mós fiksa pena alternativa durante loron 40 prizaun, wainhira arguidu la kumpri pena multa ne’e.

28. Krime abuzu seksuál ba menór no ofensa ba integridade fízika simples

Kompozisaun Tribunál : Kolektivu

Juis : Dra. Florensia Freitas

: Dr. Argentino Luisa Nunes : Dr. Samuel da Costa Pacheco

Tipu pena : Pena prizaun

Iha 25 Janeiru 2018 Tribunál Distritál Suai liuhosi Tribunál Movél iha Distritu Bobonaro, prezide julgamentu leitura akordaun ba krime abuzu seksuál ba menór ho natureza violénsia doméstika ne’ebé envolve arguidu DP hasoru nia oan entiada ho idade 13, iha Distritu Bobonaro. Akuzasaun Prokuradór

(30)

Prokuradór akuza katak iha data no fulan ne’ebé la apuradu, maibé iha tinan 2014, lezada fila husi eskola no hare hela TV iha branda. Arguidu bolu lezada sae ba kama leten hodi kumu arguidu nia kotuk laran no lezada lakohi, maibé arguidu nafatin obriga lezada hodi dehan“ ó sae mai kama leten ka lae...? Hafoin arguidu lolo liman ho obriga kaer no buti lezada nia susun”. Wainhira arguidu kaer lezada ninia susun, lezada hakilar, arguidu lori liman sorin taka lezada nia ibun, no lori goiavas nia sanak baku lezada nia ain.

Prokurador akuza arguidu kontra artigu 177 Kódigu Penál kona-ba abuzu seksuál ba menór ho moldura penal tinan 5 too 15 no artigu 145 Kódigu Penál kona-ba ofensa ba integridade fízika simples konjuga ho artigu 35 (letra a) LKVD.

Iha julgamentu arguidu konfesa faktus hotu iha akuzasaun, arguidu deklara katak lezada hela ho arguidu desde lezada nia inan hola fali arguidu. Arguidu mós deklara katak arrepende ona nia hahalok. Iha parte seluk lezada konfirma no kontinua reforsa faktus sira iha akuzasaun. Desizaun2

Depoisde avalia faktus provadu sira ne’ebé prodús durante julgamentu, Tribunál prova katak arguidu komete duni krime rua krime abuzu seksuál ba menór no krime ofensa integridade fizika simples hasoru lezada, ba krime rua ne’e Tribunál kondena arguidu ho pena prizaun tinan 5.

Atu hetan informasaun kompleitu bele kontaktu ba:

Luis de Oliveira Sampaio Diretór Ezekutivu JSMP Diresaun e-mail: luis@jsmp.tl