factsheet

(1)

Co-funded by the European Union

gefinancierd door landenpartners onderzoek en redactionele productie

Europese Jongeren

en Klimaatverandering

Een Basislijn

N EDERL AN D

Twee van de vier Nederlandse jongeren zien klimaatverandering als een prioriteit.

Maar, betekent dit dat zij over de juiste middelen beschikken de problematiek daadwerkelijk aan te pakken?

klimaatverandering

er is ge planee en

t B

handel nu!

(2)

Individuele actie

nemen

Het project “People and Planet: A Common Destiny”, heeft als doel jongeren en lokale (globale + lokale) autoriteiten te mobiliseren in de strijd tegen klimaatverandering in acht Europese Lidstaten in de periode 2020-2024: Duitsland, Italië, Ierland, Nederland, Polen, Portugal, Roemenië en Spanje, alsmede Kaapverdië.

Deze factsheet presenteert de uitkomsten van een survey dat werd beantwoord door Nederlandse jongeren in 2021.

Achtergrond

De meest gebruikelijke dagelijkse acties die door Nederlandse jongeren worden ondernomen ten behoeve van het milieu betreft waterbesparing.

85% van de respondenten draait de kraan dicht tijdens het tandenpoetsen en 75% neemt een douche in plaats van een bad. Ook verplaatst het merendeel van de respondenten zich regelmatig met de fiets of te voet. Duurzame activiteiten die minder vaak worden ondernomen betreffen deelname aan milieucampagnes; meer dan de helft (59%) van de respondenten geeft toe nooit deel te hebben genomen aan dergelijke initiatieven. Dit percentage ligt significant hoger dan het Europees gemiddelde van 42%. Ook is het nuttigen van duurzaam voedsel geen vast gebruik onder de Nederlandse jongeren; slechts 15% geeft aan altijd fair trade of lokale producten te kopen.

De twee favoriete activiteiten rondom klimaatproblematiek onder Nederlandse jongeren zijn vrijwilligerswerk (38%, tevens het Europees gemiddelde), hoewel we niet kunnen aantonen of dit dan wel continue of punctueel werk betreft, gevolgd door het delen van berichten van politieke en maatschappelijke aard op sociale netwerken.

Een significant deel van de respondenten bevestigde weleens een donatie te hebben overgemaakt aan een non-profit organisatie of maatschappelijk doel. De minst uitgeoefende activiteit is deelname aan openbare evenementen, zoals stakingen of protesten, wat overeenkomt met een derde van het Europees gemiddelde.

Basis: Alle respondenten (N= 92) nooit soms altijd

Grafiek 2.1. Resultaten basisonderzoek. Individuele actie.

Dagelijkse activiteiten. Gemiddeld

Basis: Alle respondenten (N= 69) Grafiek 2.2. Resultaten basisonderzoek. Individuele actie.

Acties in de afgelopen 3 jaar

Lopen of fietsen naar het werk/school/university

77%

Energiezuinige apparaten kopen

27% 18%

Deelnemen aan milieucampagnes

34%

Kopen van water in flessen

51% 35% 14%

Kopen van eerlijke 'fair trade' producten

62%

23% 15%

Kopen van lokale producten

71% 15%

13%

Een douche nemen in plaats van een bad

75%

20%

Kraan dicht draaien terwijl jij jouw tanden poetst

85%

12%

Organisch voedsel kopen 62%

27% 11%

Afval hergebruiken

23% 57% 21%

Minder elektriciteit gebruiken

53% 22%

Gebruik maken van openbaar vervoer

60% 20%

20%

59%

17% 25%

54%

60% 20%

20%

28% andere

16%Ik heb gestemd bij lokale, provinciale, nationale of Europese verkiezingen

23% Ik heb een online lokale, pr

ovinciale, nationale of

Europese petitie getekend

32%Ik heb politieke en maatschappelijke be

richten gedeeld via mij

n sociale media

13% Ik heb deelgenomen aan een staking of een publieke

manifestatie of een waken v

oor een publieke zaak

38%Ik heb deelgenomen aan vrijwilligersactivit eiten

30% Ik heb gedoneerd aan een non-pr

ofit organisatie of een sociale campagne 17%Ik heb een lokale, pr

ovinciale, nationale of E

uropese schriftelijke petitie getekend 16%

13%

(3)

Ondanks de link tussen klimaatopwarming en watergebrek nemen beide problematieken een andere positie in wat betreft belangenbehartiging:

klimaatverandering is, na discriminatie, het punt dat de respondenten het meest interesseert, terwijl waterbronnen zich in het onderste derde deel van de ranking bevindt. Andere problematieken die hoog scoren zijn vervuiling en toegang tot onderwijs.

Nederlandse jongeren kaarten klimaatverandering ook graag aan als gespreksonderwerp, waarbij de aandacht wordt gevestigd op de link tussen klimaatopwarming en watergebrek.

De onzichtbare “watervoetafdruk” en privatisering van de watervoorziening lijken juist weer niet te worden aangekaart; meer dan twee derde van de respondenten geeft aan dat het (zeer) onwaarschijnlijk is dit onderwerp ter discussie te stellen. Dit geeft aan dat hoewel Nederlandse jongeren op de hoogte zijn van het belang van watergebrek (figuur 2.1), ze niet zozeer bewust zijn van het belang van verborgen water in hun dagelijks leven.

Zeer onwaarschijnlijk Onwaarschijnlijk Waarschijnlijk Zeer waarschijnlijk

35%

24%

eratw

priva tisering

40%

30%

22%9%

onzichtbaar w ater

24%

25%

37%

13%

ren wate

elijk ge

kansen

42%

opwarming17% vande

aard

ene at w te er kort 24%

18%

32%

wat

en er dbo lan uw

37%

24%

20%

12%

wate

r indagelijks leven 40%

29%

43%

27%

21%

9%

w ater alseeht nec mnrense

Basis: Alle respondenten (N= 91)

Grafiek 2.3. Resultaten basisonderzoek.

Individuele actie.

Klimaatverandering besproken met je naasten

respondenten het meest interesseert, terwijl waterbronnen

Klimaat-

47%

verandering Disc53%

rimi- natie

43% Vervuiling

Toegang43%

tot goed onderwijs 29%

Gebrek aan vrijheid van

spreken

Water en17%

waterbronnen

32%

Conflicten en oorlog

Werklooshe22%

id

Politie21%

instabiliteke it

Grootschalige16%

migratie

Anders14%

14% Vermindering vanlevenskwaliteit en koopkracht

26%Toegang tot gezondheidszorg

en welzijnsd iensten

Individuele actie.

Belangenbehartiging

(4)

Klimaatverandering:

kennis en perceptie

Waar Niet waar Weet het niet

Nee, geen invloed Ja, van kleine invloed

Ja, van grote Invloed

Nederlandse respondenten blijken een goede kennis te hebben over de impact van klimaatverandering op de planeet en de samenleving. 82% gelooft dat we klimaatverandering kunnen beperken door onze leefstijl aan te passen. Dit ligt lager dan het Europees gemiddelde van 93,1%. Watertekort als trigger voor regionale conflicten en migraties blijkt een minder bekend onderwerp (44% van de respondenten is hiervan niet op de hoogte), bovenop de lange termijneffecten van de huidige broeikasuitstoot.

Op individueel niveau uitten de respondenten meer bezorgdheid met betrekking tot temperatuurstijgingen (51%). Ook werden luchtvervuiling (45,7%) en stijgende zeeniveaus (39,8%) genoemd. Dit laatste is wat respondenten het meest bezig houdt op nationaal niveau (65,1%), gevolgd door overstromingen (54,55%). Nederlandse jongeren realiseren zich dat klimaatverandering zeer grote wereldwijde gevolgen heeft, nog meer in vergelijking met persoonlijke en nationale omstandigheden. Het minst erkende effect betreft het toenemend aantal stormen en het dalend aantal bijen.

Basis: Alle respondenten (N= 97) Grafiek 3.1. Resultaten basisonderzoek.

Percepties over klimaatverandering.

Uitspraken over klimaatverandering

ijkW

klimnneun

aatveranderingvertragenenbeperken door verandering van gedrag, p roductiem

ethoden endew

nsijztraenva

rtpo

sa Zelf de ls tsui

tootvanbroeikasgassenstopt, zullen de gevolgen e rvan

nog

eeuw

lanen

oelb gv ijn aarz

Klimaa

tverand

g erin eft he imp een geh act op ad ere ied aan oce op en co elk

ntieninnt

deafgelopendecennia

Men

sen

m en elijke ens vite acti nzi ite eh jnd

rzoofd oo

aakvoorklimaatverandering atW

erschaarste iseen bron voorc

onflic

migr ten atie

Grafiek 3.2.1. Resultaten basisonderzoek.

Percepties over klimaatverandering.

Gevolgen van de klimaatverandering voor uw eigen leven en dat van uw naasten

Gevolgen van de klimaatverandering in uw land

Wereldwijde gevolgen van klimaatverandering Basis: Alle respondenten (N= 94)

Meer stormen Afname van de bijen populatie Meer bosbranden Meer overstromingen Minder voedselbronnen Droogte Aantasting van de bodemgesteldheid

Watertekort Stijging van het zeewater

Verlies aan biodiversiteit

Luchtvervuiling

Stijgende temperaturen

Smelten van gletsjers

(5)

Nederlandse jongeren zijn van mening dat de nationale regering en de Europese instellingen, gevolgd door internationale- en milieuorganisaties, de aangewezen instanties zijn om klimaatverandering te bestrijden. Een kwart van de respondenten geeft aan dat individuen en gezinnen niet voldoende zijn uitgerust om de klimaatproblematiek aan te pakken.

Beleidsbewustzijn en actie

Nederlandse jongeren lijken meer bekend te zijn met internationale klimaatakkoorden dan met nationale maatregelen om milieudegradatie aan te pakken. Dit zou kunnen worden verklaard door de actieve campagnes gericht op kinderen en jongeren uitgevoerd door de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de Verenigde Naties of door het feit dat nationale campagnes onvoldoende worden gecommuniceerd aan deze doelgroepen.

In het geheel niet in staat Min of meer in staat Best in staat

63% JA

37% NEE

50% JA

50% NEE

Beleidsbewustzijn en -actie.

Kennis van de deelnemers over wereldwijd beleid of initiatieven om klimaatverandering tegen te gaan

Kennis van deelnemers over milieubeleid in uw land

Milieuorganisaties

3%

29%

67%

53%

26%

21%

Individuen en families

21%

5%

Internationale organisaties

28%

71%

organisaties

1%

Lokale organisaties

69%

6%

25%

Lokale organisaties

6%

3%

22%

75%

Europese instituties

Gemeenten/provincies

2%

64%

34%

Nationale overheid

19%

76%

5%

Beleidsbewustzijn en -actie. Wie is het best toegerust om klimaatverandering te bestrijden Basis: Alle respondenten (N= 96)

13%

56%

31%

Bedrijven en industrieën

(6)

Welke acties kunnen worden ondernomen?

Om burgers te mobiliseren in de strijd tegen klimaatverandering, wordt overwegend voorgesteld boetes en straffen uit te delen (53%).

Grootschalige campagnes komen op de tweede plaats (46%). Aan de andere kant zijn Nederlandse jongeren van mening dat acties op straat het minst effectief zijn om anderen mee te krijgen in de strijd.

Nederlandse respondenten hebben daarnaast ideeën aangedragen voor lokale autoriteiten om jongeren te steunen in hun duurzame activiteiten. De hoogste prioriteit lag daarbij op financiële steun, gevolgd door gefinancierde projecten voor de gemeenschap. Deelname aan besluitneming en beleidsvoering door middel van commissies werd als het minst effectieve middel beschouwd.

Respondenten deden tevens suggesties voor belangenbehartiging. Het merendeel gaf aan dat efficiënte communicatie die door iedereen begrepen kan worden van belang is, onafhankelijk van iemands ervaring met de problematiek. Nederlandse jongeren lichtten ook verbeterpunten toe die in individuele huishoudens kunnen worden aangekaart, zoals water, voedsel, afval, transport en duurzame mobiliteit en de zogenaamde “4 R’s of Sustainability” [refuse, reduce, reuse and recycle] - Nederlandse jongeren zijn van mening dat al deze punten direct door individuen kunnen worden aangepakt.

Meerwetenschappelijke informatiebronnen 41%

Grootschalige campagnes

46%

Straatacties zoals staken en "Fridays for Future"

25%

Door onderwijs en schoolcurriculum

42%

Anders 16%

Boetes en straffen

53%

33%

Participatief of door gemeente ondersteunde projecten

16% Participatie in besluitvorming en beleidsontwikkeling via algemene comités

23%

Capaciteitsopbouw en netwerk evenementen

6%

22%

Faciliteiten beschikbaar stellen voor vergaderen en activiteiten

25%

Jongeren zijn niet geïnteresseerd in deze wijze van ondersteuning 61%

Financiële steun

32%

Participatie in besluitvorming en beleidsontwikkeling via speciale jongerenraden

Hoe kunnen lokale overheden duurzaamheidscampagnes van jongeren en andere duurzame activiteiten ondersteunen.

Meerdere antwoorden mogelijk Basis: Alle respondenten (N= 79)

Wat zou mensen motiveren om iets aan de klimaatverandering te doen.

Meerdere antwoorden mogelijk Basis: Alle respondenten (N= 97)

(7)

2%

op zoek naar eerste baan

werkloos student +

6%

deeltijdbaan

21%

2%

werk + deeltijdstudent

56%

voltijd student

12%

andere

vrouw

Voorkeur om het zelf te omschrijven non-binary man

2%

voltijds of deeltijds werken

Meer dan de helft van de respondenten, 57,1%, waren vrouw, 35% waren man en 8% waren non-binair, genderfluid of niet gespecificeerd.

Het merendeel van de respondenten (79%) waren studenten, waarvan meer dan de helft (56%) full time studenten.

Tweederde van de respondenten was student en iets meer dan een derde werkende. 9% was zowel student als werkende. Ongeveer 10% was verdeeld over de categorieën werkloos, stagiair, vrijwilliger of actief baanzoekende.

Alle respondenten waren 35 jaar of jonger, met de grootste groep onder 18 jaar.

+35

3% 1%

3%

25 34 18 24

7%

-18

89%

Demografische kenmerken van de respondenten

Demografische kenmerken van de deelnemers aan de enquête. Geslacht Basis: Alle respondenten (N= 126)

Demografische kenmerken van de deelnemers aan de enquête. Hoofdberoep Basis: Alle respondenten (N= 126) Grafiek 1.2. Resultaten basisonderzoek.

Demografische kenmerken van de deelnemers aan de enquête. Leeftijd Basis: Alle respondenten (N= 126)

(8)

Mapa das Ideias www.mapadasideias.pt

Onderzoek en projectbegeleiding Inês Bettencourt da Câmara Redacteur Maria João Nunes Inhoud Inês Bettencourt da Câmara, Sara Nasi Pereira e Maria João Nunes Redactionele ondersteuning

Michele Soares

Ontwerp Joana Cavadas

Nuttige bronnen

Urgenda reduction target for GHG emissions achieved in 2020

https://www.cbs.nl/en-gb/news/2022/06/urgenda-re duction-target-for-ghg-emissions-achieved-in-2020 Environmental Data Compendium

https://www.clo.nl/en

National Inventory Submissions 2021

https://unfccc.int/ghg-inventories-annex-i-parties/20 21

Klimaatakkoord

https://www.klimaatakkoord.nl/

PBL Netherlands Environmental Assessment Agency

https://www.pbl.nl/en Monitor Klimaatbeleid 2021

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/publicaties /2021/10/28/monitor-klimaatbeleid-2021