DEPARTAMENTO DE
CIENCIAS NATURAIS
PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA
CURSO 2016-2017
IES PLURILINGÜE
SAN ROSENDO
MONDOÑEDO (LUGO)
1.- INDICE Páxina
1 Índice 2
2 Conceptos clave da programación 4
3 Contexto 5
Características do centro e do alumnado. 5
Obxectivos adaptados ao contexto 6
Obxectivos por curso e materia 7
4 Secuenciación e temporalización 21
Bioloxía e Xeoloxía 1º ESO 21
Ámbito científico e matemático 2º ESO (PMAR) 22
Ámbito científico e matemático 3º ESO (PMAR) 25
Bioloxía e Xeoloxía 3º ESO 28
BIoloxía e Xeoloxía 4º ESO 30
Cultura científica 4º ESO 31
Anatomía aplicada 1º Bacharelato 32
Bioloxía e Xeoloxía 1º Bacharelato 34
Bioloxía 2º Bacharelato 36
Ciencias da Terra e do Medio Ambiente 2º Bacharelato 39
5 Relacionar para cada unidade: Contidos, criterios de avaliación, competencias clave e
estándares 42
Bioloxía e Xeoloxía 1º ESO 42
Ámbito científico e matemático 2º ESO (PMAR) 48
Ámbito científico e matemático 3º ESO (PMAR) 57
Bioloxía e Xeoloxía 3º ESO 63
BIoloxía e Xeoloxía 4º ESO 67
Cultura científica 4º ESO 71
Anatomía aplicada 1º Bacharelato 74
Bioloxía e Xeoloxía 1º Bacharelato 78
Bioloxía 2º Bacharelato 84
Ciencias da Terra e do Medio Ambiente 2º Bacharelato 89
6 Metodoloxía didáctica: 93
Estratexias metodolóxicas 93
Outras decisións metodolóxicas: agrupamentos, tempos, espazos, materias, recursos 94
7 Avaliación 95
Avaliación inicial 95
Procedemento para a avaliación inicial 95
Criterios para a acreditación de coñecementos previos, no seu caso. (Bacharelato) 95 Avaliación continua
96 Procedemento para a avaliación continua : Número e tipo de exames e outras probas a valorar Criterios de cualificación: Valoración dos exames, traballo diario, interese na aula, etc. Elaboración da nota media
Recuperación dunha proba ou exame Recuperación dunha avaliación
Avaliación final (ESO- BACH) 106
Avaliación extraordinaria (ESO- BACH) 107
Procedementos para a avaliación extraordinaria: características da proba escrita 107
Materias pendentes de cursos anteriores 107
Procedemento para o seguimento e avaliación das materias pendentes: Traballo, probas, etc. 107 Criterios de cualificación: valoración de traballos, probas escritas, outras. 107 8 Avaliación do proceso de ensino e da práctica docente 108 Indicadores de logro da planificación e do proceso de ensino 108
Indicadores de logro da práctica docente 108
Avaliación da programación didáctica 109
Indicadores de logro sobre a programación didáctica 109
9 Atención á diversidade 111
Medidas ordinarias: Organizativas 111
Medidas extraordinarias: Organizativas 112
Medidas extraordinarias: Curriculares 112
10 Actividades complementarias e extraescolares 112
11 Datos do departamento 113
2.- CONCEPTOS CLAVE ( Orde OCD 65/2015 (BOE 29/1/2015)
Desenvolvemento curricular 2ª nivel de planificación curricular. Elabora e revisa a CCP. Aproba o Claustro. Inclúese no PE
Programacións didácticas 3º nivel de planificación. Realizada polos departamentos didácticos
Programación de aula 4º nivel de planificación. Realizada polo profesorado.
Programación didáctica Instrumento de planificación curricular específico de cada área que pretende ordenar o proceso
de ensino-aprendizaxe do alumnado.Debe responder a estas cuestións: 1.- Que, cando e como ensinar / 2.- Que, cando e como avaliar / 3.- Como atender á diversidade
Criterios de avaliación Son os que deben servir de referencia par valorar o que o alumno sabe e sabe facer en cada área/materia. Desglósanse en estándares
Estándares de aprendizaxe Especifican os criterios de avaliación concretando o que alumno debe comprender, saber e saber facer Pretenden graduar o rendemento ou o logro acadado. Deben ser observables, medibles e avaliables. Poden concretarse a través dos indicadores de logro
Criterios de cualificación
Indicadores de logro
Son especificacións dos estándares para graduar o seu nivel de adquisición. Forman parte dos criterios de cualificación do dito estándar. O instrumento máis idóneo para identificar esa graduación sería a rúbrica.
(O docente é o responsable da súa definición e posta en práctica)
Grao de consecución dun estándar
Serve para sinalar o grao mínimo de consecución esixible dun estándar para superara a materia (Artº 13º, 3d da Resolución 27/7/2015) (Canto maior sexa o grao esixido de consecución máis imprescindible se considera o estándar)
Estándares imprescindibles Son os estándares mínimos esixibles para superar un área. O seu grao de adquisición debería estar en torno ao 100%. (Galicia non os menciona)
Criterios de cualificación e instrumentos
Serven para ponderar o “o valor” que se dá a cada estándar e a proporción que cada instrumento utilizado para avalialo achega a ese valor.
Procedementos e instrumentos
Foron fiixados no Proxecto curricular do Ministerios en 1992. Habería que engadir as Rúbricas ou escalas e os Portfolios . "Os procedementos de avaliación utilizables, como a observación sistemática do traballo do alumnado, as probas orais e escritas, o portfolio, os protocolos de rexistro ou os traballos de clase, permitirán a integración de todas as competencias nun marco de avaliación coherente" (Ver artº 7º, 6, terceiro parágrafo, da Orde OCD 65/2015 (BOE 29/1/2015)
Rúbrica Instrumento de avaliación que permite coñecer o grao de adquisición dunha aprendizaxe ou dunha competencia
Portfolio Achega de producións dun alumno/a
OUTROS ASPECTOS
Graduación dos estándares Para identificar o progreso dos mesmos ao longo dunha etapa
Perfil de área Conxunto de estándares que ten unha materia. Son a referencia para a programación, a avaliación e o reforzo (Ver artº 5º, 6 Orde ECD 65/2015)
Perfil competencial Conxunto de estándares de diferentes áreas relacionados coa mesma competencia clave(Ver artº 5º, 7 Orde ECD 65/2015)
Avaliación das competencias
"A avaliación do grao de adquisición das completencias debe estar integrada coa avaliación dos contidos, na medida en que supón mobilizar os coñecementos, destrezas, actitudes e valores(Artº 7º,3 da Orde ECD 65/2015)
Nivel de desempeño das competencias.
… "Poderanse medir a través dos indicadores de logro, tales como rúbricas ou escalas de avaliación … que teñan en conta á atención á diversidade (Art 7º, 4 da Orde ECD/65/2015)
Tarefa
É a acción ou conxunto de accións oritentadas á resolucion dunha situación ou problema, nun contexto definido, combinando todos os saberes dispoñibles para elaborar un produto relevante. As tarefas ingegran actividades e exercicios.
Identificación de contidos e criterios Exemplo: B1.1 : B1: Bloque de contido / 1: Número de contido dun bloque
Identificación de estándares
Exemplo: XH B1.1 .2
XH: Abreviatura da área: Xeografía e Historia B1. Bloque de contidos do que xorde o estándar 1. Número do criterio de avaliación que orixina o estándar 2. Número de estándar dun determinado criterio de avaliación.
3.- Contexto
3.1.- Contexto do centro * Características do centro:
* Características do alumnado: Situación
O centro acolle principalmente alumnos dos concellos de Mondoñedo, Lourenzá e Abadín, situados ó norte da provincia de Lugo.
Centros adscritos
CEIP Álvaro Cunqueiro Mora (Mondoñedo) CEIP Juan Rey (Lourenzá)
Ensinanzas que oferta o centro Educación Secundaria Obrigatoria
Bacharelato (Ciencias, Humanidades e Ciencias Sociais)
Ciclos formativos: Formación Profesional Básica: Agroxardinaría e Composicións florais Ciclo Superior: Xestión forestal e do medio natural
Ciclo Medio: Aproveitamento e conservación do medio natural Características singulares
Según o padrón de 2007, Mondoñedo ten unha poboación de 4701 habitantes e Lourenzá de 2620. Son municipios eminentemente rurais, con baixa densidade demográfica e nivel socioeconómico medio.
Lingua materna dominante Galego
Alumnado con NEAE no curso actual
ESO
con dificultades específicas de aprendizaxe 2
con síndrome de Asperger 1
con TDAH 2
con incorporación tardía ó sistema educativo 7 con situación desfavorable por condicións persoais 1 Destes alumnos, 5 teñen ACS
FPB con dificultades específicas de aprendizaxe 2
Problemas sociais destacados: abandono escolar, poboación emigrante, absentismo, violencia e/ou acoso escolar, …
3.2 Obxectivos ( adaptados ao contexto do centro e do alumnado):
3.2.1. Obxectivos xerais da ESO aos que se contribúe desde as materias do departamento.
A educación secundaria obrigatoria contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que lles permitan:
1. a) Asumir responsablemente os seus deberes, coñecer e exercer os seus dereitos no respecto ás demais persoas, practicar a tolerancia, a cooperación e a solidariedade entre as persoas e os grupos, exercitarse no diálogo, afianzando os dereitos humanos e a igualdade de trato e de oportunidades entre mulleres e homes, como valores comúns dunha sociedade plural, e prepararse para o exercicio da cidadanía democrática
2. b) Desenvolver e consolidar hábitos de disciplina, estudo e traballo individual e en equipo, como condición necesaria para unha realización eficaz das tarefas da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal.
3. c) Valorar e respectar a diferenza de sexos e a igualdade de dereitos e oportunidades entre eles. Rexeitar a discriminación das persoas por razón de sexo ou por calquera outra condición ou circunstancia persoal ou social. Rexeitar os estereotipos que supoñan discriminación entre homes e mulleres, así como calquera manifestación de violencia contra a muller
4. d) Fortalecer as súas capacidades afectivas en todos os ámbitos da personalidade e nas súas relacións coas demais persoas, así como rexeitar a violencia, os prexuízos de calquera tipo e os comportamentos sexistas, e resolver pacificamente os conflitos. 5. e) Desenvolver destrezas básicas na utilización das fontes de información, para adquirir
novos coñecementos con sentido crítico. Adquirir unha preparación básica no campo das tecnoloxías, especialmente as da información e a comunicación
6. f) Concibir o coñecemento científico como un saber integrado, que se estrutura en materias, así como coñecer e aplicar os métodos para identificar os problemas en diversos campos do coñecemento e da experiencia.
7. g) Desenvolver o espírito emprendedor e a confianza en si mesmo, a participación, o sentido crítico, a iniciativa persoal e a capacidade para aprender a aprender, planificar, tomar decisións e asumir responsabilidades.
8. h) Comprender e expresar con corrección, oralmente e por escrito, na lingua galega e na lingua castelá, textos e mensaxes complexas, e iniciarse no coñecemento, na lectura e no estudo da literatura.
9. l) Coñecer, valorar e respectar os aspectos básicos da cultura e da historia propias e das outras persoas, así como o patrimonio artístico e cultural. Coñecer mulleres e homes que realizaran achegas importantes á cultura e á sociedade galega, ou a outras culturas do mundo
10. m) Coñecer e aceptar o funcionamento do propio corpo e o das outras persoas, respectar as diferenzas, afianzar os hábitos de coidado e saúde corporais, e incorporar a Outras características
educación física e a práctica do deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social. Coñecer e valorar a dimensión humana da sexualidade en toda a súa diversidade. Valorar criticamente os hábitos sociais relacionados coa saúde, o consumo, o coidado dos seres vivos e o medio ambiente, contribuíndo á súa conservación e á súa mellora.
11. n) Apreciar a creación artística e comprender a linguaxe das manifestacións artísticas, utilizando diversos medios de expresión e representación.
12. ñ) Coñecer e valorar os aspectos básicos do patrimonio lingüístico, cultural, histórico e artístico de Galicia, participar na súa conservación e na súa mellora, e respectar a diversidade lingüística e cultural como dereito dos pobos e das persoas, desenvolvendo actitudes de interese e respecto cara ao exercicio deste dereito.
13. o) Coñecer e valorar a importancia do uso da lingua galega como elemento fundamental para o mantemento da identidade de Galicia, e como medio de relación interpersoal e expresión de riqueza cultural nun contexto plurilingüe, que permite a comunicación con outras linguas, en especial coas pertencentes á comunidade lusófona.
Concreción dos obxectivos por materia e curso da ESO Obxectivos da materia Bioloxía e Xeoloxía de 1º ESO
Coñecer as condicións do planeta Terra que fan posible o desenvolvemento da vida. Describir as características dos seres vivos: a súa composición química, a súa
organización celular e as funcións vitais.
Coñecer as estruturas comúns a todas as células e diferenciar entre a célula procariota e a eucariota; e entre a célula animal e a célula vexetal.
Explicar as tres funcións vitais: nutrición, relación e reprodución. Coñecer o sistema de clasificación dos seres vivos.
Describir os niveis de organización dos seres vivos e as características dos cinco reinos. Coñecer as partes do microscopio óptico e utilizalo con corrección.
Recoñecer os seres vivos que pertencen aos reinos moneras, protoctistas e fungos. Describir as características máis importantes dos seres pertencentes a estes tres reinos
(moneras, protoctistas e fungos).
Valorar a importancia que teñen os seres vivos destes tres reinos para o ser humano e para o medio.
Coñecer cales son as partes máis importantes das plantas.
Describir as funcións de nutrición (explicando, de forma sinxela, como se leva a cabo o proceso da fotosíntese), as de relación e as de reprodución.
Coñecer como se clasifican as plantas segundo posúan sementes ou non. Valorar a importancia que teñen as plantas para as persoas e o medio. Coñecer cales son as características do corpo dos animais.
Describir as funcións de nutrición, explicando a existencia ou non de aparato dixestivo e os tipos de aparatos dixestivos que presentan os animais; como se produce a respiración, os tipos de aparatos respiratorios e a circulación e excreción dos produtos de refugallo a través dos aparatos correspondentes.
Describir as funcións de relación, explicando os distintos órganos sensoriais, os sistemas nervioso e endócrino e os órganos efectores encargados de elaborar a resposta: movementos e secreción de substancias.
Describir as funcións de reprodución en animais, explicando os tipos de reprodución asexual e sexual, así como o proceso de desenvolvemento do cigoto, diferenciando o desenvolvemento embrionario do postembrionario.
Coñecer cales son as características do corpo dos invertebrados.
Describir os poríferos e os cnidarios, explicando como é o seu corpo e outras características.
Describir os vermes, explicando cales son os grupos máis destacados e as súas características.
Describir os moluscos, explicando como é o seu corpo e os principais tipos de moluscos: gasterópodos, bivalvos e cefalópodos.
Describir con detalle as características do corpo dos artrópodos e os seus principais tipos: arácnidos, crustáceos, miriápodos e insectos.
Describir como son os equinodermos, explicando detalladamente o seu sistema ambulacral.
Sinalar a relación entre os invertebrados e as persoas, diferenciando os que son prexudiciais dos que son beneficiosos.
Coñecer a diversidade dos vertebrados e identificar os representantes de cada grupo. Describir as características máis representativas dos diferentes grupos de vertebrados
(peixes, anfibios, réptiles, aves e mamíferos).
Identificar as principais características que diferencian o ser humano dos demais mamíferos.
Recoñecer a importancia que teñen os vertebrados para as persoas e coñecer os seus efectos beneficiosos e prexudiciais.
Coñecer os compoñentes do ecosistema: o biótopo, a biocenose e as interaccións que se producen entre eles.
Coñecer os tipos de adaptacións e describir algunhas adaptacións dos seres vivos á auga, á luz e á temperatura.
Coñecer as características dos ecosistemas en equilibrio.
Coñecer a capacidade de autorregulación dos ecosistemas e describir algún sistema de autorregulación.
Definir biodiversidade e saber a que se debe a súa importancia.
Coñecer as principais causas da perda de biodiversidade e propoñer solucións que contribúan á súa conservación.
Recoñecer as adaptacións corporais e de comportamento que farán posible a evolución. Coñecer o modelo xeocéntrico e o modelo heliocéntrico do universo e situalos no seu
contexto histórico.
Coñecer o concepto actual de universo en expansión e os seus compoñentes: galaxias, nebulosas e estrelas.
Situar o sistema solar no universo, coñecer o seu tamaño e explicar a súa orixe. Explicar as características do Sol, dos planetas e doutros corpos do sistema solar.
Coñecer os movementos da Terra e explicar as súas consecuencias: a sucesión dos días e das noites, e as estacións do ano.
Describir os movementos da Lúa, as súas fases e explicar as causas que orixinan as eclipses e as mareas.
Coñecer a composición da atmosfera actual e como evolucionou ao longo da historia da Terra, e describir as capas que se diferencian nela.
Coñecer as funcións que desempeña a atmosfera e saber a importancia que teñen para o desenvolvemento da vida na Terra.
Coñecer o fenómeno da contaminación atmosférica e os efectos que ten para os seres vivos e o medio.
Saber que coñecemos como hidrosfera, os tres estados nos que se encontra e as características que a fan esencial para a vida.
Coñecer a distribución da auga dos océanos, dos mares e das augas continentais. Comprender que os continuos movementos da auga e os seus cambios de estado
constitúen o ciclo hidrolóxico.
Valorar a importancia que ten a auga para a vida, estudar os usos que facemos dela, saber que é un recurso limitado e que debemos facer unha xestión sostible do devandito recurso.
Coñecer o relevo da xeosfera e as capas que se diferencian nela, e sinalar as características da litosfera.
Saber qué é un mineral e describir as principais propiedades que permiten a súa identificación.
Diferenciar os principais grupos nos que se clasifican os minerais e recoñecer os exemplares máis correntes de cada un deles.
Coñecer os principais minerais da xeosfera que utilizamos e saber para que os empregamos.
Coñecer que é unha rocha e cales son as principais propiedades que permiten identificalas.
Explicar que son as rochas magmáticas e distinguir os grupos nos que se dividen recoñecendo os exemplares máis representativos de cada un deles.
Comprender o proceso de formación das rochas metamórficas e diferenciar os grupos nos que se clasifican identificando os exemplares máis representativos de cada un deles. Describir os principais grupos nos que se clasifican as rochas sedimentarias e identificar
os principais representantes de cada un deles.
Explicar como se orixinan os principais tipos de combustibles fósiles e para que se utilizan.
Coñecer para que utiliza o home as rochas da xeosfera e como se realiza a súa extracción.
Utilizar diferentes TIC para investigar e ampliar os coñecementos sobre a materia Adquirir vocabulario específico sobre a materia.
Obxectivos da materia Ámbito científico-matemático de 2º ESO (PMAR)
Traducir á linguaxe habitual distintas expresións matemáticas (numéricas, alxebraicas, gráficas, xeométricas, lóxicas e probabilísticas...)
Usar con precisión e rigor expresións da linguaxe matemática ((numérico, alxebraico, gráfico, xeométrico, lóxico e probabilístico.)
Empregar a lóxica para organizar, relacionar e comprobar datos da vida cotiá na resolución de problemas.
Interpretar e comprobar medidas reais coa finalidade de interpretar e comprender mellor a realidade física e cotiá.
Empregar distintos medios, números e unidades fundamentais de capacidade, masa, superficie, volume e amplitude de ángulos na recollida de informacións e datos para utilizalos na resolución de problemas.
Elaborar distintos procedementos e medios (algoritmos, calculadora, informáticos, etc.) na resolución de problemas e describilos mediante a linguaxe verbal.
Ser consciente dos procedementos seguidos na resolución de problemas para apreciar cal é o máis adecuado en cada situación.
Aplicar métodos sinxelos de recollida e ordenación de datos para presentalos numérica e graficamente.
Obter conclusións sinxelas, o máis precisas posible, de representacións numéricas e gráficas.
Entender a realidade desde distintos puntos de vista, utilizando diferentes métodos de estimación e medida.
Considerar as distintas formas xeométricas reais de figuras planas e espaciais (polígonos, circunferencia, círculo, poliedros, cilindros, conos e esfera).
Estudar e comparar as distintas propiedades de formas xeométricas.
Recoñecer gráficos, planos, datos estatísticos, cálculos, etc., nos distintos medios de comunicación, sobre temas de actualidade para formar criterios propios de análise crítica.
Valorar a importancia das matemáticas na resolución de problemas e situacións da vida real e perseverar na busca de solucións.
Utilizar e estimar as propias habilidades matemáticas para utilizalas con seguridade e firmeza cando a situación o requira e apreciar os distintos aspectos que poidan presentar (creativos, manipulativos, estéticos, etc.), recoñecendo os propios erros e as causas que os produciron.
Desenvolver destrezas no manexo de aparatos científicos.
Saber presentar os resultados obtidos mediante gráficos e táboas, a extracción de conclusións e a súa confrontación con fontes bibliográficas.
Introducir o concepto de forza a través da observación, e entender o movemento como a deducción pola súa relación coa presenza ou ausencia de forzas.
Clasificar a grande información que pode obterse de cada tema segundo criterios de relevancia.
Desenvolver a aprendizaxe autónoma dos alumnos, afondar e ampliar contidos relacionados co currículo e mellorar as súas destrezas tecnolóxicas e comunicativas a través da elaboración e defensa de traballos de investigación.
Contribuír á cimentación dunha cultura científica básica.
Obxectivos da materia Ámbito científico-matemático de 3º ESO (PMAR)
Comprender e utilizar as estratexias e os conceptos básicos das ciencias da natureza para interpretar os fenómenos naturais, así como para analizar e valorar as repercusións de desenvolvementos tecnocientíficos e as súas aplicacións.
Mellorar a capacidade de pensamento reflexivo e incorporar á linguaxe e modos de argumentación as formas de expresión e razoamento matemático, tanto nos procesos matemáticos ou científicos como nos distintos ámbitos da actividade humana.
Recoñecer e suscitar situacións susceptibles de ser formuladas en termos matemáticos, aplicando, na resolución de problemas, estratexias coherentes cos procedementos das matemáticas e as ciencias: elaboración de hipóteses e estratexias de resolución, deseños experimentais, a análise de resultados, a consideración de aplicacións e repercusións do estudo realizado e a procura de coherencia global.
Comprender e expresar mensaxes con contido científico utilizando a linguaxe oral e escrita con propiedade, interpretar diagramas, gráficas, táboas e expresións matemáticas elementais, así como comunicar a outras persoas argumentacións e explicacións no ámbito da ciencia.
Cuantificar aqueles aspectos da realidade que permitan interpretala mellor: utilizar técnicas de recollida da información e procedementos de medida, realizar a análise dos datos mediante o uso de distintas clases de números e a selección dos cálculos apropiados a cada situación.
Obter información sobre temas científicos, utilizando distintas fontes, incluídas as tecnoloxías da información e a comunicación, e empregala, valorando o seu contido, para fundamentar e orientar traballos sobre temas científicos.
Identificar os elementos matemáticos e científicos presentes nos medios de comunicación, Internet, publicidade ou outras fontes de información e adoptar actitudes críticas fundamentadas no coñecemento para analizar, individualmente ou en grupo, estes elementos.
Utilizar de forma adecuada os distintos medios tecnolóxicos (calculadoras, ordenadores, etc.) tanto para realizar cálculos como para buscar, tratar e representar informacións de índole diversa e tamén como axuda na aprendizaxe.
Desenvolver actitudes e hábitos favorables á promoción da saúde persoal e comunitaria, facilitando estratexias que permitan facer fronte aos riscos da sociedade actual en aspectos relacionados coa alimentación, o consumo, as drogodependencias e a sexualidade.
Coñecer e valorar as interaccións da ciencia e a tecnoloxía coa sociedade e o medio ambiente, con atención particular aos problemas aos que se enfronta hoxe a humanidade e a necesidade de busca e aplicación de solucións, suxeitas ao principio de precaución.
Elaborar estratexias persoais para a análise de situacións concretas e a identificación e resolución de problemas, utilizando distintos recursos e instrumentos e valorando a conveniencia das estratexias utilizadas en función da análise dos resultados e do seu carácter exacto ou aproximado.
Integrar os coñecementos matemáticos e científicos no conxunto de saberes que se van adquirindo desde as distintas áreas, de modo que poidan empregarse de forma creativa, analítica e crítica.
Aprender a traballar en equipo, respectando as achegas alleas e asumindo as tarefas propias con responsabilidade, valorando este tipo de traballo como un elemento fundamental do traballo científico e de investigación.
Obxectivos da materia Bioloxía e Xeoloxía de 3º ESO
Coñecer as características das células humanas. Recoñecer e explicar a función dos orgánulos das células humanas.
Explicar o proceso de diferenciación celular e clasificar os distintos tipos de tecidos humanos.
Definir os conceptos de órgano e aparato.
Recoñecer a importancia dos transplantes e da doazón.
Saber que é un nutriente, comprender a importancia que teñen para o organismo e coñecer os principais nutrientes.
Describir os principais grupos de alimentos que forman a roda dos alimentos e saber cales son as súas características nutricionais.
Entender o concepto de dieta e comprender as características da dieta equilibrada. Describir as principais enfermidades de orixe alimentaria, coñecer as súas causas e a
súa prevención.
Coñecer os métodos de conservación dos alimentos e saber cal é o seu fundamento. Coñecer a manipulación e comercialización dos alimentos.
Describir o aparato dixestivo e comprender como se produce a dixestión dos alimentos. Identificar as partes do aparato respiratorio e describir como se leva a cabo a función
respiratoria.
Describir o aparato circulatorio e a circulación sanguínea. Coñecer o sistema linfático e as funcións que realiza.
Explicar a anatomía do aparato excretor e as súas funcións e estudar outros órganos relacionados coa excreción.
Coñecer as enfermidades máis frecuentes dos aparatos e adoptar hábitos saudables en relación con estes.
Describir as etapas da función de relación e coñecer os diferentes tipos de receptores do corpo humano.
Describir a anatomía e o funcionamento do sistema nervioso.
Explicar as principais glándulas e o funcionamento do sistema endócrino. Coñecer a organización e a función do aparato locomotor.
Saber as principais enfermidades e os coidados básicos dos aparatos relacionados coa función de relación.
Entender a función de reprodución humana e diferenciar entre reprodución e sexualidade.
Coñecer a anatomía do aparato reprodutor masculino. Coñecer a anatomía do aparato reprodutor feminino. Coñecer a fisioloxía do aparato reprodutor feminino. Describir a fecundación e o desenvolvemento embrionario.
Comprender os problemas relacionados coa fertilidade e coas enfermidades de transmisión sexual.
Comprender os conceptos de saúde, determinante da saúde e enfermidade, e coñece os tipos de enfermidades.
Coñecer os mecanismos de defensa do organismo fronte aos patóxenos.
Describir os mecanismos máis importantes que axudan ao organismo a defenderse fronte aos patóxenos.
Coñecer algunhas medidas de primeiros auxilios.
Coñecer os tipos de enerxía responsables dos cambios que se producen na Terra. Comprender a dinámica da atmosfera.
Entender a dinámica da hidrosfera que dará lugar ao ciclo da auga.
Diferenciar tempo atmosférico e clima, recoñecer os elementos dun mapa do tempo e entender o seu significado.
Identificar os elementos dun mapa topográfico e comprender o seu significado. Definir mineral e describir os procesos de formación (cristalización).
Coñecer os diferentes tipos de rochas e os seus procesos de formación, así como os combustibles fósiles.
Definir o modelado do relevo e os procesos xeolóxicos esóxenos que cambian o relevo. Definir meteorización e explicar os tipos de meteorización e a formación de solos. Entender a acción xeolóxica das augas de enxurrada e dos torrentes.
Diferenciar os tramos dun río e describir o modelado fluvial.
Coñecer a orixe das augas subterráneas e comprender o modelado cárstico.
Relacionar os principais movementos das augas mariñas coa orixe dos modelados litorais.
Comprender a acción xeolóxica dos glaciares e do vento.
Definir recurso natural e clasificalos en renovables e non renovables.
Clasificar os diferentes tipos de recursos enerxéticos, e coñecer os problemas do sistema enerxético actual.
Clasificar os usos que o ser humano fai da auga e coñecer os problemas que provoca o seu consumo irresponsable.
Explicar as etapas do ciclo urbano da auga.
Coñecer os problemas ambientais que supón o uso da biodiversidade, o solo, os minerais e as rochas.
Explicar os principais problemas globais que xera o uso indiscriminado de recursos naturais.
Obxectivos da materia Bioloxía e Xeoloxía de 4º ESO
Comparar a estrutura de distintos tipos de células.
Observar as fases do ciclo celular identificando o núcleo celular e a súa organización. Analizar semellanzas e diferenzas entre os cromosomas e a cromatina.
Coñecer os procesos que teñen lugar na mitose e na meiose. Identificar as funcións dos distintos ácidos nucleicos.
Recoñecer como forma de conservación xenética a replicación do ADN. Utilizar o código xenético para expresar información xenética.
Ver as mutacións como formas de xerar diversidade xenética.
Aplicar as leis da herdanza e os principios mendelianos na resolución de problemas sinxelos.
Establecer relacións entre a herdanza do sexo e a ligada ao sexo. Identificar técnicas e aplicacións da enxeñería xenética e clonación. Coñecer as probas e mecanismos da evolución.
Obter información a partir de arbores filoxenéticas. Coñecer o proceso de hominización.
Identificar o carácter cambiante da terra, describir os cambios notables e interpretar cortes xeolóxicos e perfís topográficos sinxelos.
Recoñecer os procesos xeolóxicos máis importantes na historia da Terra, analizando eóns, eras e períodos utilizando o coñecemento dos fósiles guía.
Coñecer e interpretar os fenómenos naturais derivados da tectónica de placas. Analizar a estrutura da Terra a partir de distintos modelos e recursos de análise. Reflexionar sobre a formación da litosfera, o relevo e a súa degradación.
Relacionar os factores ambientais coa vida dos seres vivos e ecosistemas. Identificar o concepto de factor limitante e límite de tolerancia.
Afondar nos conceptos de biótopo, poboación, comunidade, ecotón, cadeas e redes tróficas.
Reflexionar sobre a adaptación dos seres vivos ao medio.
Identificar o proceso de transferencia de materia e enerxía na cadea trófica. Valorar o impacto que o ser humano lles ocasiona aos ecosistemas.
Coñecer distintos procesos de tratamento de residuos e reflexionar sobre a recollida selectiva.
Valorar a importancia da utilización de enerxías renovables para a sostibilidade do planeta.
Utilizar o método científico nas investigacións.
Formular e contrastar hipóteses na experimentación e/ou observación. Analizar a fiabilidade das fontes de información empregadas.
Desenvolver habilidades de traballo individual e grupal.
Realizar presentacións públicas argumentando as súas investigacións. Obxectivos da materia Cultura Científica de 4º ESO
Manexar e utilizar información sobre temas científicos de actualidade. Apreciar a achega da investigación e a tecnoloxía á vida cotiá.
Utilizar as TIC para comunicar e publicitar información ou opinións fundamentadas. Discriminar entre as achegas científicas e as opinións e crenzas no campo da orixe da
vida, a Terra, o universo...
Afondar nas distintas teorías sobre a orixe do universo e na súa organización. Reflexionar sobre as características e orixe do burato negro.
Analizar a formación do sistema solar, a evolución das estrelas e as condicións de vida noutros planetas.
Investigar sobre os acontecementos históricos que marcaron o noso coñecemento do universo.
Desenvolver a sensibilidade en canto á conservación ambiental, reflexionando sobre os factores que inflúen negativamente e as súas consecuencias.
Identificar as implicacións sociais da sobreexplotación de recursos, a contaminación... Predicir fenómenos ou consecuencias a partir de climogramas, índices de
contaminación...
Reflexionar sobre como manter o estado de benestar utilizando outras fontes enerxéticas alternativas.
Defender a sostibilidade de recursos como un camiño para coidar o planeta.
Afondar no concepto de enfermidade e vida saudable, discernindo os tipos de enfermidades máis frecuentes e os seus tratamentos.
Identificar as consecuencias do consumo de drogas como problema social e humano e valorar a adopción de medidas preventivas no consumo e contaxio.
Realizar investigacións sobre o uso dos materiais e a súa importancia na humanidade. Afondar no coñecemento do proceso de obtención de materias primas e o seu impacto
social e ambiental.
3.2.2. Obxectivos xerais do bacharelato aos que se contribúe desde as materias do departamento
O bacharelato contribuirá a desenvolver nos alumnos e nas alumnas as capacidades que lles permitan:
1. a) Exercer a cidadanía democrática, desde unha perspectiva global, e adquirir unha conciencia cívica responsable, inspirada polos valores da Constitución española e do Estatuto de autonomía de Galicia, así como polos dereitos humanos, que fomente a corresponsabilidade na construción dunha sociedade xusta e equitativa e favoreza a sustentabilidade.
2. b) Consolidar unha madureza persoal e social que lle permita actuar de forma responsable e autónoma e desenvolver o seu espírito crítico. Ser quen de prever e resolver pacificamente os conflitos persoais, familiares e sociais.
3. c) Fomentar a igualdade efectiva de dereitos e oportunidades entre homes e mulleres, analizar e valorar criticamente as desigualdades e discriminacións existentes e, en particular, a violencia contra a muller, e impulsar a igualdade real e a non discriminación das persoas por calquera condición ou circunstancia persoal ou social, con atención especial ás persoas con discapacidade.
eficaz aproveitamento da aprendizaxe e como medio de desenvolvemento persoal. 5. e) Dominar, tanto na súa expresión oral como na escrita, a lingua galega e a lingua
castelá.
6. g) Utilizar con solvencia e responsabilidade as tecnoloxías da información e da comunicación.
7. h) Coñecer e valorar criticamente as realidades do mundo contemporáneo, os seus antecedentes históricos e os principais factores da súa evolución. Participar de xeito solidario no desenvolvemento e na mellora do seu contorno social.
8. i) Acceder aos coñecementos científicos e tecnolóxicos fundamentais, e dominar as habilidades básicas propias da modalidade elixida
9. l) Comprender os elementos e os procedementos fundamentais da investigación e dos métodos científicos. Coñecer e valorar de forma crítica a contribución da ciencia e da tecnoloxía ao cambio das condicións de vida, así como afianzar a sensibilidade e o respecto cara ao medio ambiente e a ordenación sustentable do territorio, con especial referencia ao territorio galego.
10. m) Afianzar o espírito emprendedor con actitudes de creatividade, flexibilidade, iniciativa, traballo en equipo, confianza nun mesmo e sentido crítico.
11. ñ) Utilizar a educación física e o deporte para favorecer o desenvolvemento persoal e social, e impulsar condutas e hábitos saudables.
12. p) Valorar, respectar e afianzar o patrimonio material e inmaterial de Galicia, e contribuír á súa conservación e mellora no contexto dun mundo globalizado.
Concreción dos obxectivos por materia e curso do Bacharelato Obxectivos da materia Anatomía aplicada de 1º Bacharelato
Entender o corpo como estrutura global que segue as leis da bioloxía, cuxos aparellos e sistemas traballas cara a un fin común, e valorar esta concepción como a forma de manter un estado de saúde óptimo e o maior rendemento físico e artístico.
Coñecer os requirimentos anatómicos e funcionais peculiares e distintivos das diferentes actividades físicas.
Establecer relacións razonadas entre a morfoloxía das estruturas anatómicas implicadas nas diferentes manifestacións de expresión corporal, afondando nos coñecementos anatómicos e fisiolóxicos.
Discernir razoadamente entre o traballo físico que é anatómica e fisiolóxicamente aceptable e preserva a saúde, e o mal uso do corpo que diminúe o rendemento físico e arrtístico e conduce a enfermidade ou lesión.
Manexar con precisión a terminoloxía básica empregafa en anatomía, fisioloxía, nutrición, biomecánica e patooxíia, para poder empregar unha linguaxe oral e escrita correcta, e poder acceder a textos e información dedicada a estas materias.
Aplicar con autonomía os coñecementos adquiridos á resolución de problemas prácticos simples de carácter anatómico-funcional.
Obxectivos da materia Bioloxía e Xeoloxía de 1º Bacharelato
Describir as características dos seres vivos e os distintos niveis de organización da materia viva.
Definir os conceptos de bioelemento e biomolécula e coñecer os principais bioelementos e as características das biomoléculas inorgánicas.
Describir a estrutura química dos glícidos e coñecer a súa clasificación e as súas funcións biolóxicas.
Coñecer as características xerais dos lípidos e a súa clasificación
Describir a estrutura dos aminoácidos e das proteínas e explicar a súa variabilidade e as súas funcións biolóxicas.
Explicar a estrutura dos ácidos nucleicos e a súa función como portadores da información xenética.
Explicar que procesos se produciron ata a aparición da célula eucariota. Distinguir entre células procariotas e eucariotas.
Comprender a evolución de moitos organismos cara á pluricelularidade como resposta adaptativa.
Diferenciar as distintas formas de organización pluricelular. Coñecer as formas non celulares.
Coñecer os principais tecidos vexetais e as súas diferentes variedades, e describir as súas principais características morfolóxicas e funcionais.
Coñecer os principais tipos de tecidos animais, as súas principais características morfolóxicas e a función que desempeñan no organismo.
Coñecer os procesos de nutrición celular, os seus tipos e os principais procesos metabólicos.
Recoñecer a necesidade das funcións de relación e de coordinación nos seres vivos. Explicar a necesidade da reprodución para a continuidade da vida e coñecer os distintos
tipos de reprodución e os mecanismos de división celular.
Coñecer as principais teorías fixistas e evolucionistas que trataron de explicar a diversidade dos seres vivos.
Explicar os mecanismos da evolución á vista da teoría sintética e diferenciar microevolución e macroevolución.
Coñecer as principais probas que poñen de manifesto o feito da evolución. Recoñecer a biodiversidade como garantía do equilibrio da biosfera.
Comprender a necesidade que hai de clasificar os seres vivos, de nomealos cientificamente para poder identificalos, e analizar como varía ao longo do tempo a clasificación xeral dos seres vivos.
Sinalar as características xerais do reino moneras e coñecer a súa clasificación.
Describir as principais características do reino protoctistas e coñecer a súa clasificación. Enumerar as características máis destacadas do reino fungos e coñecer a súa
clasificación.
Coñecer as características máis importantes do reino plantas e a súa clasificación. Sinalar as características xerais do reino animal e coñecer a súa clasificación.
Describir as diferenzas entre o tipo de nutrición das briófitas e das cormófitas e enumerar as distintas etapas que teñen lugar na nutrición das cormófitas.
Relacionar determinados procesos fisicoquímicos cos procesos fisiolóxicos que interveñen no transporte de nutrientes nas plantas.
Coñecer as funcións de relación nas plantas e o papel das hormonas vexetais na regulación e a coordinación vexetal.
Comprender a importancia do proceso reprodutivo nas plantas e describir as súas formas básicas de reprodución.
Explicar as características da reprodución nas briófitas e nas pteridófitas.
Coñecer a estrutura da flor en coniferófitas e en anxiospermatófitas, e explicar a polinización e a fecundación.
Coñecer os procesos de formación do embrión, a semente, o froito e a xerminación. Coñecer os procesos implicados na nutrición animal: superficies de intercambio e
proceso da nutrición, así como a evolución das estruturas dixestivas nos invertebrados. Coñecer as partes do aparato dixestivo dos vertebrados e as etapas que caracterizan o
proceso dixestivo.
Distinguir a difusión simple, a respiración cutánea, traqueal e branquial así como a evolución destes sistemas nos diferentes grupos de animais.
Explicar a respiración pulmonar e coñecer as etapas que caracterizan cada un dos seus procesos.
Coñecer os elementos anatómicos do sistema circulatorio, así como o funcionamento do órgano impulsor nos mamíferos.
Distinguir os diferentes modelos de sistemas de circulación e as características dos sistemas circulatorios en invertebrados e vertebrados.
Distinguir as principais substancias que excretan os animais e os diferentes órganos excretores dos invertebrados.
Explicar os órganos excretores dos vertebrados e a formación da urina.
Asimilar os conceptos de estímulo, receptor e efector, e distinguir os distintos tipos de receptores sensoriais.
Comprender a transmisión da información no sistema nervioso.
Comparar os sistemas nerviosos dos principais grupos de invertebrados. Coñecer o sistema nervioso dos vertebrados: organización e funcionamento.
Describir o sistema de coordinación endócrino nos animais, establecer as diferenzas entre os de vertebrados e invertebrados e enumerar as aplicacións derivadas do coñecemento das hormonas.
Comprender as diferentes modalidades de reprodución que xurdiron ao longo da evolución.
Identificar os diferentes elementos anatómicos do aparato reprodutor, e coñecer a morfoloxía dos gametos e o proceso de gametoxénese.
Explicar o mecanismo da fecundación e os seus diferentes tipos.
Comprender e explicar as características do desenvolvemento embrionario e os diferentes desenvolvementos do período posembrionario.
Distinguir diferentes técnicas de reprodución asistida e os diferentes métodos anticonceptivos.
Describir os principais métodos de investigación do interior terrestre.
Explicar os modelos estruturais da Terra para comprender o comportamento físico do noso planeta.
Revisar as principais hipóteses oroxénicas e analizar as hipóteses da deriva continental e a expansión do fondo oceánico como precursoras da teoría da tectónica de placas. Coñecer os puntos fundamentais da teoría da tectónica de placas e diferenciar os tipos
de movementos relativos entre as placas.
Explicar os diferentes modelos sobre o mecanismo impulsor que move as placas e unha das consecuencias da súa dinámica: as deformacións.
Definir mineral e cristal e coñecer os principais procesos de formación dos minerais, as súas propiedades, clasificación e aplicacións.
Coñecer os diferentes ambientes que se producen a consecuencia da dinámica litosférica.
Explicar o concepto de magma e comprender a súa formación, evolución e tipos.
Coñecer os tipos de rochas magmáticas, a actividade magmática plutónica e volcánica, e os xacementos magmáticos.
Explicar o concepto de metamorfismo, os factores que o motivan, os seus efectos e tipos.
Distinguir as principais rochas metamórficas e coñecer os seus principais xacementos. Coñecer que é a meteorización e os seus diferentes tipos.
Explicar que é o solo, cal é a súa composición e a súa estrutura, comprender como ocorre a formación do solo e coñecer os factores que inflúen neste proceso.
Coñecer os procesos xeolóxicos de erosión, transporte e sedimentación, quen os realiza e como se producen.
Comprender os procesos de formación das rochas sedimentarias e coñecer a súa clasificación.
Comprender os procesos de formación dos combustibles fósiles.
Entender como se forman os estratos, a importancia que teñen para o coñecemento da historia xeolóxica dunha zona e coñecer os principios que utiliza a estratigrafía.
Comprender o proceso de fosilización, entender os principios dos métodos de datación e coñecer as distintas unidades en que se divide a historia xeolóxica da Terra.
Coñecer as características xeolóxicas de España e de Galicia. Obxectivos da materia Bioloxía de 2º Bacharelato Coñecer os principais conceptos da bioloxía e a súa articulación en leis, teorías e modelos, apreciando o seu valor no coñecemento e interpretación da natureza. Valorar no seu desenvolvemento como ciencia os profundos cambios producidos ao longo do tempo e a influencia do contexto histórico, percibindo o traballo científico como unha actividade en constante construción.
Interpretar a natureza da bioloxía, os seus avances e limitacións, e as interaccións coa tecnoloxía e sociedade. Apreciar a aplicación de coñecementos bioloxicos como o xenoma humano, a enxeñaría xenética ou a biotecnolocía, etc., para resolver problemas da vida cotiá. Valorar os diferentes aspectos éticos, sociais, ambientais, económicos,
políticos, etc., relacionados cos novos descubrimentos, desenvolvendo actitudes positivas cara á ciencia e a tecnoloxía pola súa contribución ao benestar humano. Utilizar información procedente de distintas fontes, incluídas as tecnoloxías da
información e a comunicación, para formar unha opinión crítica sobre os problemas actuais da sociedade relacionados coa bioloxía, como son a saúde e o medio ambiente, a biotecnoloxía, etc., amosando unha actitude aberta fronte a diversas opinións.
Coñecer e aplicar as estratexias características da investigación científica (propoñer problemas, emitir e contrastar hipóteses, planificar deseños experimentais, etc.) para realizar pequenas investigacións e explorar situacións e fenómenos neste ámbito. Coñecer as características químicas e propiedades das moléculas básicas que
configuran a estrutura celular para comprender a súa función nos procesos biolóxicos. Interpretar a célula como a unidade estrutural, funcional e xenética dos seres vivos,
coñecer os seus diferentes modelos de organización e a complexidade das funcións celulares.
Comprender as leis e mecanismos moleculares e celulares da herdanza, interpretar os descubrimentos máis recentes sobre o xenoma humano e as súas aplicacións na enxeñaría xenética e biotecnoloxía, valorando as súas implicacións éticas e sociais. Analizar as características dos microorganismos, a súa intervención en numerosos
procesos naturais e industriais e as numerosas aplicacións industriais da microbioloxía. Coñecer a orixe infecciosa de numerosas enfermidades provocadas por microorganismos e os principais mecanismos de resposta inmunitaria.
Obxectivos da materia Ciencias da Terra e do Medio Ambiente de 2º Bacharelato
Comprender o funcionamiento da Terra e dos sistemas terrestres e as súas interaccións, como fundamento para a interpretación das repercusións globais dalgúns feitos aparentemente locais e viceversa.
Coñecer a influencia dos procesos xeolóxicos no medio ambiente e na vida humana. Avaliar as posibilidades de utilización dos recursos naturais, incluíndo as súas
aplicacións e recoñecer a existencia dos seus límites, valorando a necesidade de adaptar o uso á capacidade de renovación.
Analizar as causas que dan lugar a riscos naturais, coñecer os impactos derivados da explotación dos recursos e considerar diversas medidas de prevención e corrección. Investigar científicamente os problemas ambientais, mediante técnicas variadas de tipo
fisicoquímico, biolóxico, xeológico e matemático, e recoñecer a importancia dos aspectos históricos, sociolóxicos, económicos e culturais nos estudos sobre medio ambiente. Utilizar as tecnoloxías da información e a comunicación para realizar simulacións, tratar
datos e extraer e utilizar información de diferentes fontes, avaliar o seu contido, fundamentar os traballos, e realizar informes.
Promover actitudes favorables cara ao respecto e a protección do medio ambiente, desenvolvendo a capacidade de valorar as actuacións sobre o entorno e tomar libremente iniciativas na súa defensa.
4. Secuenciación e temporalización dos contidos
BIOLOXIA E XEOLOXÍA, 1ºESO
Avaliaci ón
UNIDADES DIDÁCTICAS Refere
ncia Libro texto Temporalización Probas avaliaci ón Tema
/ U.D. Bloque Contido Mes Sesións
1ª A
vali
ac
ió
n
B2 BLOQUE 2: A TERRA NO UNIVERSO
1
B2.1 Principais modelos sobre a orixe do Universo.
8 Setembro / Outubro 16 X B2.2 Compoñentes do Universo.
B2.3 Características do Sistema Solar e dos seus compoñentes. B2.4 Concepcións sobre o Sistema Solar ao longo da historia. B2.5 Os planetas no Sistema Solar.
B2.6 O planeta Terra: características.
B2.7 Os movementos da Terra, da Lúa e do Sol, e as súas consecuencias. B2.19 A biosfera. Características que fixeron da Terra un planeta
habitable. 2 B2.11
A atmosfera: composición e estrutura. O aire e os seus compo ñentes. Efecto invernadoiro. Importancia da atmosfera para os
seres vivos. 9
Outubro/ Novembr
o
14 B2.12 Contaminación atmosférica: repercusións e posibles solucións.
3
B2.13 A hidrosfera. Propiedades da auga. Importancia da auga para os seres vivos.
10 Novembr
o 12
X B2.14 A auga na Terra. Auga doce e salgada.
B2.15 Ciclo da auga. B2.16 A auga como recurso. B2.17 Xestión sustentable da auga.
B2.18 Contaminación das augas doces e salgadas.
4 B2.8 A xeosfera: estrutura e composición da codia, o manto e o núcleo. 11 Decembro
/Xaneiro 12 2ª A vali ac ió n
B2.9 Minerais: propiedades, características e utilidades. 5
B2.9 Rochas: propiedades, características e utilidades.
12 Xaneiro 10
x B2.10 Xestión sustentable dos recursos minerais. Recursos minerais en
Galicia.
B3 BLOQUE 3: A BIODIVERSIDADE NO PLANETA TERRA 6
B3.1 Concepto de biodiversidade. Importancia da biodiversidade.
1 Febreiro
12 B3.2 Sistemas de clasificación dos seres vivos. Concepto de especie.
Nomenclatura binomial.
B3.3 Reinos dos seres vivos: Moneras, Protoctistas, Fungi, Metafitas e Metazoos.
7 B3.3 Reinos Moneras, Protoctistas e Fungi 2 Febreiro/ Marzo 8 x 3ª A vali ac ió n 8
B3.6 Plantas: brións, fieitos, ximnospermas e anxiospermas. Características principais, nutrición, relación e reprodución.
3 Marzo/
Abril 16 B3.7 Clasificación de animais e plantas a partir de claves dicotómicas e
outros medios. B3.8
Identificación de plantas e animais propios dalgúns ecosistemas, especies en extinción e especies endémicas. Adaptacións dos animais e as plantas ao medio. Biodiversidade en Galicia.
B5.3
Proxecto de investigación en equipo: organización. Participación e colaboración respectuosa no traballo individual e en equipo. Presentación de conclusións.
N.A. Decembro -Xuño
9 B3.3 Reino Metazoos 4 Maio 6
x 10 e
11
B3.4
Invertebrados: poríferos, celentéreos, anélidos, moluscos, equinodermos e artrópodos. Características anatómicas e fisiolóxicas.
5
Maio/Xuñ
o 12
B3.5 Vertebrados: peixes, anfibios, réptiles, aves e mamíferos. Características anatómicas e fisiolóxicas. 6 B3.7 Clasificación de animais e plantas a partir de claves dicotómicas e
outros medios. 5 e 6
B3.8
Identificación de plantas e animais propios dalgúns ecosistemas, especies en extinción e especies endémicas. Adaptacións dos animais e as plantas ao medio. Biodiversidade en Galicia.
5 e 6 B4 BLOQUE 4: OS ECOSISTEMAS
B4.2 Factores abióticos e bióticos nos ecosistemas. B4.3 Ecosistemas acuáticos
B4.4 Ecosistemas terrestres
B4.5 Factores desencadeantes de desequilibrios nos ecosistemas. B4.6 Estratexias para restablecer o equilibrio nos ecosistemas. B4.7 Accións que favorecen a conservación ambiental. Avaliaci
ón
UNIDADES DIDÁCTICAS Refere
ncia Libro texto Temporalización Probas avaliaci ón Tema
/ U.D. Bloque Contido Mes Sesións
To
d
as
B1 BLOQUE 1. HABILIDADES, DESTREZAS E ESTRATEXIAS. METODOLOXÍA CIENTÍFICA
B1.1 O vocabulario científico na expresión oral e escrita
N.A. Outubro/
Xuño N.A. B1.2 Metodoloxía científica: características básicas.
B1.3
Experimentación en bioloxía e xeoloxía: obtención, selección e interpretación de información de carácter científico a partir da selección e a recollida de mostras do medio natural ou doutras fontes.
B1.4 Planificación e realización do traballo experimental, e interpretación dos seus resultados.
B1.5 Normas de seguridade no laboratorio, e coidado dos instrumentos e do material.
B5 BLOQUE 5. PROXECTO DE INVESTIGACIÓN
Todos
B5.1. Método científico. Elaboración de hipóteses, e a súa comprobación e argumentación a partir da experimentación ou da observación.
N.A.
Outubro/
Xuño N.A. Método científico. Elaboración de hipóteses, e a súa comprobación
e argumentación a partir da experimentación ou da observación. B5.2 Artigo científico. Fontes de divulgación científica.
B5.3
Proxecto de investigación en equipo: organización. Participación e colaboración respectuosa no traballo individual e en equipo. Presentación de conclusións. (Relacionarase coa unidade 8)
ÁMBITO CIENTÍFICO-MATEMÁTICO, 2º ESO (PMAR)
Avaliación
UNIDADES DIDÁCTICAS Temporalización
Probas avaliación Tema
/ U.D. Bloque Contido Mes Sesións
CONTIDOS DE MATEMÁTICAS
To
d
as Todas
B1 BLOQUE 1: PROCESOS, MÉTODOS E ACTITUDES EN MATEMÁTICAS
N.A. N.A. B1.1 Planificación e expresión verbal do proceso de resolución
de problemas.
B1.2
Estratexias e procedementos postos en práctica: uso da linguaxe apropiada (gráfica, numérica, alxébrica, etc.), reformulación do problema, resolución de subproblemas, reconto exhaustivo, comezo por casos particulares sinxelos, procura de regularidades e leis, etc.
B1.3
Reflexión sobre os resultados: revisión das operacións utilizadas, asignación de unidades aos resultados, comprobación e interpretación das solucións no contexto da situación, procura doutras formas de resolución, etc.
B1.4
Formulación de proxectos e investigacións matemáticas escolares, en contextos numéricos, xeométricos, funcionais, estatísticos e probabilísticos, de xeito individual e en equipo. Elaboración e presentación dos informes correspondentes.
B1.5
Práctica dos procesos de matematización e modelización, en contextos da realidade e en contextos matemáticos, de xeito individual e en equipo.
B1.6
Confianza nas propias capacidades para desenvolver actitudes axeitadas e afrontar as dificultades propias do traballo científico.
B1.7
Utilización de medios tecnolóxicos no proceso de aprendizaxe para:
Recollida ordenada e a organización de datos.
Elaboración e creación de representacións gráficas de datos numéricos, funcionais ou estatísticos.
Facilitación da comprensión de conceptos e propiedades xeométricas ou funcionais e a realización de cálculos de tipo numérico, alxébrico ou estatístico.
Deseño de simulacións e elaboración de predicións sobre situacións matemáticas diversas.
Elaboración de informes e documentos sobre os procesos levados a cabo e os resultados e as conclusións obtidos. Consulta, comunicación e compartición, en ámbitos apropiados, da información e das ideas matemáticas.
1ª A
vali
ac
ió
n
B2 BLOQUE 2: NÚMEROS E ÁLXEBRA
1 B2.1 Números enteiros: representación, ordenación na recta numérica e operacións. Operacións con calculadora ou outros medios tecnolóxicos.
Setembro/
outubro 15 x
2
B2.2
Fraccións en ámbitos cotiáns. Fraccións equivalentes. Comparación de fraccións. Representación, ordenación e operacións.
Outubro/no
vembro 15 x
B2.3 Números decimais: representación, ordenación e operacións.
B2.4 Relación entre fraccións e decimais. Conversión e operacións.
3
B2.5 Potencias de números enteiros e fraccionarios con expoñente natural: operacións.
Novembro
20
x B2.6 Potencias de base 10. Utilización da notación científica
para representar números grandes.
B2.7 Cadrados perfectos. Raíces cadradas. Estimación e obtención de raíces aproximadas.
B2.8 Xerarquía das operacións. B2.9
Elaboración e utilización de estratexias para o cálculo mental, para o cálculo aproximado e para o cálculo con calculadora.
4
B2.10 Cálculos con porcentaxes (mental, manual e con calculadora). Aumentos e diminucións porcentuais.
Decembro/
xaneiro 20 x
B2.11
Razón, proporción e taxa.Taxa unitaria. Factores de conversión. Magnitudes directa e inversamente proporcionais. Constante de proporcionalidade.
2ª A vali ac ió n B2.12
Resolución de problemas nos que interveña a proporcionalidade directa ou inversa, ou variacións porcentuais. Reparticións directa e inversamente proporcionais
5
B2.13 Tradución de expresións da linguaxe cotiá que representen situacións reais, á alxébrica, e viceversa.
Xaneiro/
febreiro 25 x B2.15
Linguaxe alxébrica para xeneralizar propiedades e simbolizar relacións. Obtención de fórmulas e termos xerais baseada na observación de pautas e regularidades. Valor numérico dunha expresión alxébrica.
B2.16
Operacións con expresións alxébricas sinxelas. Transformación e equivalencias. Identidades. Operacións con polinomios en casos sinxelos.
6 B2.17
Ecuacións de primeiro grao cunha incógnita e de segundo grao cunha incógnita. Resolución por distintos métodos. Interpretación das solucións. Ecuacións sen solución.
Resolución de problemas. B2.18
Sistemas de dúas ecuacións lineais con dúas incógnitas. Métodos alxébricos de resolución e método gráfico. Resolución de problemas. 3ª A vali ac ió n B3 BLOQUE 3. XEOMETRÍA
7 B3.1 Triángulos rectángulos. Teorema de Pitágoras. Xustificación xeométrica e aplicacións.
Abril/ maio 15 x 8 B3.2
Semellanza: figuras semellantes. Criterios de semellanza. Razón de semellanza e escala. Razón entre lonxitudes, áreas e volumes de corpos semellantes.
9
B3.3 Poliedros e corpos de revolución: elementos característicos; clasificación. Áreas e volumes.
B3.4
Propiedades, regularidades e relacións dos poliedros. Cálculo de lonxitudes, superficies e volumes do mundo físico.
B4 BLOQUE 4. FUNCIÓNS
10
B4.1
Concepto de función: variable dependente e independente; formas de presentación (linguaxe habitual, táboa, gráfica e fórmula); crecemento e decrecemento; continuidade e descontinuidade; cortes cos eixes; máximos e mínimos relativos. Análise e comparación de
gráficas. Maio/xuño 25 x
B4.2
Funcións lineais. Cálculo, interpretación e identificación da pendente da recta. Representacións da recta a partir da ecuación e obtención da ecuación a partir dunha recta.
11
B5 BLOQUE 5. ESTATÍSTICA E PROBABILIDADE
xuño 10 x
B5.1 Frecuencias absolutas, relativas e acumuladas.
B5.2 Organización en táboas de datos recollidos nunha experiencia.
B5.3 Diagramas de barras e de sectores. Polígonos de frecuencias; diagramas de caixa e bigotes.
B5.4 Medidas de tendencia central. B5.5 Medidas de dispersión. B5.6
Utilización de calculadoras e ferramentas tecnolóxicas para o tratamento de datos, creación e interpretación de gráficos e elaboración de informes.
B5.7 Fenómenos deterministas e aleatorios.
B5.8
Formulación de conxecturas sobre o comportamento de fenómenos aleatorios sinxelos e deseño de experiencias para a súa comprobación.
B5.9
Frecuencia relativa dun suceso e a súa aproximación á probabilidade mediante a simulación ou experimentación.
B5.10 Sucesos elementais equiprobables e non equiprobables. B5.11 Espazo mostral en experimentos sinxelos. Táboas e
diagramas de árbore sinxelos.
B5.12 Cálculo de probabilidades mediante a regra de Laplace en experimentos sinxelos.
ÁMBITO CIENTÍFICO-MATEMÁTICO, 3º ESO (PMAR)
Avaliació n
UNIDADES DIDÁCTICAS Temporalizaci
ón Probas avaliaci ón Tema / U.D. Bloqu e Contido Mes Sesió ns Contidos de Bioloxía e xeoloxía
B1 Bloque 1. Habilidades, destrezas e estratexias. Metodoloxía científica
Todas
B1.1 O vocabulario científico na expresión oral e escrita.
Sete mbro - xuño
N.A. B1.2 Metodoloxía científica: características básicas.
B1.3
Experimentación en bioloxía e xeoloxía: obtención, selección e interpretación de información de carácter científico a partir da selección e a recollida de mostras do medio natural ou doutras fontes.
B1.5 Normas de seguridade no laboratorio, e coidado dos instrumentos e do material.
B6 Bloque 6. Proxecto de investigación B6.2 Artigo científico. Fontes de divulgación B6.3
Proxecto de investigación en equipo. Organización. Participación e colaboración respectuosa no traballo individual e en equipo. Presentación de conclusións. 1ª Av alia ción 1
B2 Bloque 2. A célula, unidade estrutural e funcional dos seres vivos
B2.1 Características da materia viva e diferenzas coa materia inerte.
Sete mbro - outu bro 8 x
B2.2 A célula. Características básicas da célula procariota e eucariota, animal e vexetal.
B2.3 Funcións vitais: nutrición, relación e reprodución. B3 Bloque 3. As persoas e a saúde. Promoción da saúde
B3.2 Organización xeral do corpo humano: células, tecidos, órganos, aparellos e sistemas
B3.3 A célula animal: estruturas celulares. Orgánulos celulares e a súa función.
2
B3.5 Saúde e doenza, e factores que as determinan.
Nove mbro 8
x B3.6 Doenzas infecciosas e non infecciosas.
B3.7 Hixiene e prevención. Hábitos e estilos de vida saudables. B3.9 Uso responsable de medicamentos
B3.10 Transplantes e doazón de células, sangue e órganos.
B3.11 Substancias aditivas: tabaco, alcohol e outras drogas. Problemas asociados.
3
B3.12 Alimentación e nutrición. Alimentos e nutrientes: tipos e funcións básicas.
Dece mbro 6
x B3.13
Dieta e saúde. Dieta equilibrada. Deseño e análise de dietas. Hábitos nutricionais saudables. Trastornos da conduta alimentaria. 2ª Av alia ción 4
B3.15 Anatomía e fisioloxía dos aparellos dixestivo, respiratorio,
circulatorio e excretor. Xanei
ro - febre iro
16 x
B3.16
Alteracións máis frecuentes e doenzas asociadas aos aparellos que interveñen na nutrición: prevención e hábitos de vida saudable
5
B3.17 Función de relación. Sistema nervioso e sistema endócrino.
Febre iro - marz o
8 x
B3.18 Órganos dos sentidos: estrutura e función; coidado e hixiene. B3.20 Doenzas comúns do sistema nervioso: causas, factores de risco e
prevención.
B3.23 Aparello locomotor. Organización e relacións funcionais entre ósos, músculos e sistema nervioso.
