ECOLOXÍA
ECOLOXÍA
• Non vos asustedes co número de diapositivas desta presentación, a maioría son repetitivas e/ou para aclarar conceptos que detectei difíciles de comprender ou de explicar nas clases; a maior parte son fotografías...
• Practicamente podedes estudar a materia impartida por estas presentacións ou, tamén, empregalas unicamente como apoio á materia contida no libro. A estruturación por guións (epígrafes e subepígrafes) ven sendo, en xeral, a mesma cá do libro.
• Ó final da presentación deixeivos sinalados algúns erros detectados no libro de texto. Epígrafe “Fe de erratas”.
Como podemos saber se hai vida noutro
planeta???
• Esta foi unha pregunta que se fixera a NASA nos anos 60, antes de comezar a enviar sondas espaciais a outros planetas do Sistema Solar.
• James Lovelock, químico, meteorólogo… traballaba como asesor da NASA e ideou un criterio para dar resposta a esta pregunta: a Hipótese Gaia.
• Esta hipótese considera a Terra coma un “ser vivo”, capaz de regular as condicións ambientais que require para seguir manténdose “vivo”.
• Unha destas capacidades era o mecanismo de homeostase (*), é dicir, a súa capacidade de manter unhas certas condicións ambientais internas, independentemente de condicións ou cambios externos.
Como podemos saber se hai vida noutro
planeta???
• Un exemplo de homeostase fácil de ver é a nosa capacidade de manter o noso corpo a unha temperatura de 37oC, independentemente de que esteamos a 8oC
ou a 42oC.
Con calor extremo, suamos
Con frío extremo, tiritamos
Pero, en qué nos axuda esta idea da
homeostase para atopar vida extraterrestre???
• Imaxina que atopamos un exoplaneta (*) que sabemos que polas súas características astronómicas (coma a súa distancia de rotación á súa estrela central), xeolóxicas, de evolución planetaria, etc. debería ter unha certa temperatura media ou unha determinada composición atmosférica…• Pero… atopamos que en realidade as súas condicións ambientais son moi diferentes ás esperadas…
• Dado este caso, cabe considerar que hai un mecanismo que altera estas condicións a priori esperables.
• E este mecanismo podería ser a existencia de vida nese exoplaneta!!!
• Porén, isto, polo de agora, só sería un indicio de vida, non unha proba. Mentres non atopemos máis formas de vida, non poderemos saber se esta idea é válida ou non…
Os biomas son zonas do planeta Terra que comparten clima, flora e fauna
• Como se pode apreciar, tanto na imaxe anterior coma no documental
que vimos na clase, a distribución da vida na Terra non é aleatoria,
senón que ten unha certa distribución (un certo patrón).
(*)• Esta distribución débese, en boa parte, a factores astronómicos: a
forma esférica e o eixo de inclinación rotacional da Terra.
(* Podedes ver o documental completo no seguinte
enlace
)
• A súa forma esférica fai que a enerxía que a Terra recibe do Sol incida na súa
superficie de forma perpendicular na zona ecuatorial ou case paralela nas
zonas polares (repartíndose esta enerxía nunha maior superficie).
• O seu eixo de inclinación rotacional vai ser o factor que provoca a
existencia de estacións en latitudes medias, a súa inexistencia no Ecuador e
incluso que nos polos haxa 6 meses de día e 6 meses de noite. (*)
Así, a latitude, a existencia (ou non) de estacións xunto co réxime de precipitacións, van ser os principais factores que explican a distribución dos biomas na terra.
Segundo estes factores atoparemos diferentes tipos de flora e, segundo esta flora, diferente fauna.
Outros factores, coma a proximidade ou distancia ó mar ou o efecto Foehm,
tamén inflúen.
• A Terra é un sistema complexo pero… Que é un sistema?
• É un conxunto de elementos organizados que interactúan entre si formando un todo ou estrutura global e que leva a cabo unha función integrada e común.
• É un concepto propio da Física que tamén se pode aplicar á Bioloxía. Os seres vivos, por exemplo, podemos ser considerados coma sistemas que, a súa vez, estamos compostos por varios sistemas (coma o respiratorio, o circulatorio, o excretor, etc.).
• A continuación veremos os diferentes tipos de sistemas que se poden considerar de xeito aplicado, en función de se intercambian (ou non) materia ou enerxía co exterior do sistema.
1 – A Terra: un sistema complexo
Sementes Seres vivos Planeta Terra
Sistema pechado: Intercambian enerxía Intercambian materia Sistema semipechado: Intercambia enerxía Intercambia materia Sistema aberto: Intercambiamos enerxía Intercambiamos materia
• Aclaración
• As sementes poden ser consideradas como sistemas pechados mentres non xerminan. Son unha forma de resistencia ó paso do tempo; hai sementes que poden manterse viables ata 2.000 anos (fonte). Outro exemplo cotiá de sistema pechado pode ser o termo que empregamos para manter quentes líquidos.
• Os seres vivos somos un exemplo perfecto de sistemas abertos. Incorporamos nutrientes (materia) e tamén os expulsamos… Tamén incorporamos enerxía (solar no caso dos vexetais ou en forma de glícidos, lípidos… no noso caso) e perdémola (en forma de calor, por exemplo).
• O planeta Terra é un bo exemplo de sistema semipechado xa que recibe e perde enerxía procedente do Sol, pero a materia que contén é practicamente constante (exceptuando a entrada dalgúns meteoritos e a saída de hidróxeno nas capas máis altas da atmosfera).
• Do mesmo xeito, a Terra pode dividirse en varios sistemas (ou subsistemas):
• A atmosfera: parte “gaseosa”(*) • A xeosfera: parte “mineral”(*) • A hidrosfera: parte “acuosa”(*) • A biosfera: parte “viva”(*)
• Pero, por que están entrecomillados estes términos???
• Porque moitas veces non é posible facer unha clasificación tan clara. Se ben no libro aparecen estes sistemas (ou subsistemas) por separado pero interrelacionados, outra forma de representalos podería ser a seguinte:
(* definicións máis precisas na páx, 116)
• Nesta representación, os diferentes sistemas da Terra aparecen solapados…
Por que??
• A auga (hidrosfera) tamén forma parte da atmosfera en forma de vapor.
• Hai gases (atmosfera) que tamén poden estar diluídos na auga (O2, CO2,etc.).
• A auga (hidrosfera), que é un composto inorgánico, soe ser o principal compoñente dos seres vivos (biosfera)
• Moitos seres vivos (biosfera), coma nós, estamos compostos en parte por unha parte mineral (xeosfera) coma os nosos ósos ou dentes ou as cunchas de moluscos coma as ameixas.
• Basicamente, a idea é que todos estes sistemas (atmosfera, xeosfera, hidrosfera e biosfera) non poden ser facilmente separados xa que interactúan entre eles.
• Pero… que é a antroposfera???
• É o subsistema da biosfera que abrangue unicamente á especie Homo sapiens (nós!!!)
• A pesar de que formamos parte da biosfera, a nosa actividade (industria, consumo de recursos, contaminación, etc.) fai que poidamos ser considerados un subsistema a parte.
• O incremento do efecto invernadoiro por emisión de gases como o CO2 ou o metano á atmosfera, a contaminación con plásticos no medio ambiente ou a expulsión de compostos de xofre ou de metais pesados por medios de transporte, teñen un efecto considerable no funcionamento da biosfera.
1 – A Terra: un sistema complexo
Aclaración: este efecto invernadoiro é natural e positivo. O problema está en que nós o incrementamos.
1.1 A biosfera e os ecosistemas
• Un ecosistema é un sistema natural formado por un conxunto de
seres vivos que interaccionan entre si e co medio físico no que
habitan.
• É dicir, está formado por unha parte biótica chamada biocenose ou
comunidade ecolóxica, e unha parte a abiótica chamada biotopo.
Que é un ecosistema???
Ou artificial, no caso dos acuarios que algúns de vos ides levar a
1.1 A biosfera e os ecosistemas
• A Ecoloxía é a ciencia que estuda os ecosistemas:
➢É unha ciencia que relaciona outras disciplinas da Bioloxía coma a
Xenética, a Botánica, a Zooloxía… con outras ciencias coma a Física, a
Química ou, como xa vimos, a Astronomía.
➢O seu nome provén do grego e significa “estudo do fogar”
• eco (de oikos) ≈ casa, fogar
+
loxia (de logos) ≈ estudo, tratado
➢Está moi relacionada co ecoloxismo pero, se ben a Ecoloxía é unha
ciencia (emprega o método científico), o ecoloxismo é un movemento
social, político, unha forma de vida, unha actitude… Podedes ser
ecoloxistas ou non (é a vosa decisión), pero nunca está de máis ter
argumentos sólidos para cada unha das opcións.
• Os límites dun ecosistema concreto case nunca están claros. Por exemplo,
ecosistemas coma os biomas vistos ó principio, raramente teñen unha
fronteira ben definida, senón que soen conectarse a través de variacións
graduais.
• Os ecosistemas poden estar compostos de ecosistemas máis pequenos. Por
exemplo, un bosque temperado como as Fragas do Eume é un ecosistema
formado por unha parte terrestre e unha parte fluvial, ambas con
biocenoses e biotopos bastante diferenciados (aínda que relacionados).
Mestúranse, así, un ecosistema terrestre e un acuático.
• Por outra banda, os ecosistemas non teñen porque estar asociados a unha
superficie de terreo (coma os biomas). Por exemplo, nós mesmos
contemos no noso intestino unha
comunidade de bacterias
que nos axudan
a facer a dixestión.
1.2 Compoñentes do ecosistema: o biotopo
• Biotopo: medio físico dun ecosistema xunto cos factores abióticos que presenta
• Nun ecosistema terrestre o biotopo pode ser o solo, a temperatura, a humidade ambiental… • Nun ecosistema acuático o biotopo pode ser a auga e a súa temperatura, salinidade, pH…• Ás veces, estes factores abióticos poden limitar a vida dun organismo por presencia/ausencia ou por alta/baixa concentración. Son os chamados factores limitantes.
• Unha sardiña non sobrevive nin nun río nin no Mar Morto. Require unha salinidade da auga intermedia.
“esteno” = estreito “euri” = amplo
Estenoica Eurioica
(rango estreito) (rango amplo)
“oikos” = casa, fogar
Os factores limitantes abióticos poden ser diferentes para diferentes especies. Segundo estas teñan un rango de tolerancia máis amplo máis ou estreito son clasificadas como eurioicas ou estenoicas, respectivamente. Unha especie pode ser eurioica para un factor e estenoica para outro.
Son estes factores limitantes abióticos os que van definir o hábitat onde unha especie pode vivir. O hábitat ven sendo o lugar ou espazo físico que ocupa unha especie nun ecosistema. Este hábitat estará definido polos factores limitantes.
Hábitat da flora intestinal: Intestino
groso, con certas condicións de pH (+/- 8), temperatura (+/- 37℃), etc.
Hábitat da troita común: Ríos e lagos de auga doce (baixa salinidade), fría (entre 10℃ e 16℃), etc.
Especie: Homo sapiens.
Calquera posible mestura é fértil ->
Somos dunha mesma especie
Mula: Híbrido entre unha egua e un burro.
Non son fértiles -> cabalos e burros
non pertencen á mesma especie
Ligre: Híbrido entre un león e unha tigresa.
Non son fértiles -> leóns e tigres
non pertencen á mesma especie
Especie: Conxunto de organismos que poden reproducirse entre si e dar lugar a descendencia fértil
1.3 Compoñentes do ecosistema:
a biocenose
Individuo: Cada un dos organismos que forman parte dunha especie calquera.
1.3 Compoñentes do ecosistema:
a biocenose
Poboación: Individuos dunha mesma especie que habitan nun lugar determinado
1.3 Compoñentes do ecosistema:
a biocenose
Aclaración
• As especies non se distribúen por todo o seu hábitat do mesmo xeito, senón que se distribúen en poboacións. Pero por iso non deixan de pertencer á mesma especie.
• Un exemplo ben coñecido é a nosa especie. Nós non habitamos todo o territorio que poderíamos senón que nos distribuímos en poboacións.
• Outro exemplo podería ser o carballo que, a pesar de que as súas poboacións ás veces están moi distantes coma as Fragas do Eume, os bosques que rodean o encoro de Cecebre ou os bosques do País Vasco, pertencen á mesma especie.
Esta é a distribución do carballo en Europa. Pero isto non implica que habite toda esta zona senón que se distribúe en poboacións, que poden estar máis ou menos separadas.
Biocenose ou comunidade ecolóxica : Conxunto de poboacións de diferentes especies que conviven nun mesmo ecosistema
1.3 Compoñentes do ecosistema:
a biocenose
• Agora que sabemos o que é un ecosistema e cales son as partes das
que se compón, podemos volver á idea da Hipótese Gaia.
• Basicamente, a idea de considerar á Terra coma un “ser vivo” baséase
na idea de considerar ó planeta Terra coma un único ecosistema no
seu conxunto.
• A biosfera podería considerarse coma a biocenose, e a atmosfera,
hidrosfera e xeosfera coma o biotopo.
Introdución: a Hipótese Gaia
(revisión)
Cómo podemos clasificar os diferentes organismos dun mesmo ecosistema
independentemente de se é mariño, terrestre, doce acuícola, etc.?
Cales son os niveis tróficos?
Produtores Consumidores Descompoñedores
(Autótrofos) (Heterótrofos) (Heterótrofos)
Recordatorio:
• Os autótrofos son aqueles organismos capaces de elaborar a materia da que están compostos a partires de materia inorgánica (principalmente vexetais, coma plantas ou algas).
• Os heterótrofos, coma nós mesmos, aproveitamos a materia orgánica doutros organismos (autótrofos ou non) para elaborar a materia da que estamos compostos.
(Aclaración: Os autótrofos fotosintetizadores son os que empregan a enerxía solar para elaborar a materia da que están compostos (os vexetais) e os autótrofos quimiosintetizadores os que empregan enerxía química da oxidación de compostos de nitróxeno, xofre, ferro… para a mesma finalidade (só se da en bacterias).
Primarios Secundarios Terciarios
Pero… ¿Son iguais todos os consumidores?
Ecosistemas terrestres Ecosistemas
¿E os detritívoros?
PERO…
Coidado!!!
• Clasificar os diferentes niveis tróficos dun ecosistema é algo moi complexo, xa que moitas veces é difícil determinar a que nivel pertence unha especie en concreto. Por exemplo, o ser humano pode ser considerado un consumidor secundario xa que se pode alimentar de produtores (coma a leituga), de consumidores primarios (coma o coello ou a vaca) ou incluso de fungos descompoñedores (coma algunhas setas) pero tamén coma consumidor terciario xa que se pode alimentar de consumidores secundarios (coma o porco). Asemade, os preeiros pódense alimentar de consumidores primarios mortos, podéndose considerar consumidores secundarios (contradicindo a clasificación do libro de texto). A realidade raramente é sinxela de clasificar… • Por outra banda, os coprófagos, son organismos que se alimentan de feces animais (coma os
escaravellos peloteiros ou as miñocas de terra); os saprófitos, os saprófagos e os detritívoros (pódense considerar sinónimos) son organismos que se alimentan dos restos orgánicos dun organismo morto en descomposición. Estes últimos tamén poderían considerarse, polo menos en moitos casos, pertencentes ó nivel trófico dos descompoñedores. Os preeiros, como necrófagos que son (que se alimentan de organismos mortos), tamén poden estar no nivel trófico dos descompoñedores, porén, no libro son considerados coma consumidores terciarios.
Cadeas tróficas
Sempre: o sentido
da flecha indica quen é consumido
por quen
As cadeas tróficas son representacións das sucesións lineais de organismos que pertencen a diferentes niveis tróficos. Cada un deles aliméntase do que precede.
Pero estas cadeas representan pouco a realidade dos ecosistemas. Máis representativas son as redes tróficas, as cales interconectan as diferentes cadeas tróficas dun ecosistema.
Productores
Consumidores
Descomponedores
Transferencia de
materia
nun ecosistema
• Produtores Producen materia orgánica • Consumidores: primarios, secundarios, terciarios…Obteñen materia orgánica a partir da alimentación
• Descompoñedores
Esta materia orgánica pasa polos distintos niveis tróficos
Aliméntanse de restos orgánicos Producen materia inorgánica Regresa ó medio ¿FLUXO PECHADO? Biosfera: si Resto de ecosistemas: non CO2 H2O Sales minerais NH3 Glícidos Proteinas Lípidos… Toman materia inorgánica do medio + enerxía do Sol
Aclaración
• Se consideramos a Terra coma un único ecosistema (Hipótese Gaia), o fluxo de materia entre niveis tróficos pódese considerar coma pechado. A Terra, como ecosistema, inclúe o biotopo. Así, tamén é posible que a materia pase das redes tróficas á atmosfera (coma o osíxeno, o CO2 ou o nitróxeno) ou á xeosfera (coma o carbonato cálcico das cunchas que pasan a formar parte da area das praias). E ó contrario, materia do biotopo pode pasar a ser parte das redes tróficas.
• Porén, se consideramos un ecosistema menor ca Terra, o fluxo de materia neste sistema vai ser aberto. É dicir, que a materia pode pasar dun ecosistema a outro, próximo ou afastado. Por exemplo, en Galicia, dada a alta cantidade de nutrientes que ten o solo dos nosos bosques e a abundante choiva que recibimos (que transporta estes nutrientes cara ós ríos, e posteriormente cara ó mar) é o que vai permitir que as nosas costas sexan tan produtivas en mariscos de alta calidade. Así, a materia sae dun ecosistema terrestre e acaba no ecosistema mariño. Sendo ambos ecosistemas abertos xa que perden ou gañan materia, respectivamente.
• Antes de entrar no tema das pirámides é necesario comprender conceptos como a biomasa (B) ou a produción (P).
• A biomasa (B) é a cantidade de materia orgánica (viva ou morta) que hai en cada un dos niveis tróficos dun ecosistema (ou no ecosistema en completo). A materia orgánica sempre está baseada na química orgánica (que está composta básicamente por carbono), coma os glícidos, as proteinas, os lípidos…
• Mídese como masa de carbono (C)/unidade de superficie e exprésase en g de C/ m2
ou (máis habitualmente) no seu equivalente en enerxía Kcal/m2 (enerxía que contén
esa masa de materia orgánica por unidade de superficie).
• A producción (P) é a cantidade de enerxía que flúe ente niveis tróficos ou entre ecosistemas. • Mídese como biomasa/unidade de tempo (P=B/t) e exprésase en g de C/m2/ano ou
(máis habitualmente) en Kcal/m2/día (ou calquera outra unidade de tempo).
• A producción pode ser bruta ou total (PB) ou neta (PN), a cal ven sendo a produción bruta menos a respiración (R): PN = PB-R
Un exercicio práctico para entender a biomasa e a produción:
• Un gandeiro da comarca de Arzúa compra 5 vacas leiteiras e ten unha finca en propiedade de 3.000 m2.
• Sabe que cada vaca require inxerir 4.000 Kcal/día para manterse viva, producir leite, etc.
• Sabe tamén que a herba dos seus pastos ten unha produción bruta (PB) de 500 Kilocalorías por metro cadrado ó día (500 Kcal/m2/día) a partir da fotosíntese, pero delas perden o 90% na
respiración (R) (hai que recordar que os vexetais tamén teñen mitocondrias e polo tanto tamén
respiran para acadar a enerxía que requiren para o seu metabolismo, crecemento, etc.).
a) Cal é a produción neta (PN) dos seus pastos?
b) Chéganlle os pastos que ten en propiedade para as 5 vacas?
a) Cal é a produción neta (PN) dos seus pastos?
Se os pastos invisten na respiración (R) o 90% da produción bruta (PB = 500 Kcal/m2/día)
quere dicir que na respiración gastan:
Respiración (R) = 500 Kcal/m2/día · 0,90 = 450 Kcal/m2/día
E sabemos que PN = PB – R, co cal:
PN = 500 Kcal/m2/día - 450 Kcal/m2/día = 50 Kcal/m2/día é a produción neta dos seus
pastos
b) Chéganlle os pastos que ten en propiedade para as 5 vacas?
- Se ten 5 vacas que requiren consumir 4.000 kcal/día, debería ter en propiedade unha area de pastos que produzan ó día:
5 vacas · 4.000 Kcal/día= 20.000 Kcal/día (é a produción neta de pastos que precisaría)
- Como xa vimos, os seus pastos teñen unha produción neta real de 50 Kcal/m2/día e
ten 3.000 m2 de pastos, co cal ó cabo do día os seus pastos realmente producen:
50 Kcal/m2/día · 3.000 m2 = 15.000 Kcal/día (menos do que precisa para as 5 vacas)
Polo tanto, vai ter que comprar parte da finca do veciño… Ou mover os marcos que limitan a súa finca… para ter pasto á bondo para manter as súas 5 vacas.
• As pirámides ecolóxicas (ou tróficas) son representacións gráficas da estrutura xeral dun ecosistema. Na base sempre estarán os produtores e cara arriba cada un dos niveis de consumidores. Os descompoñedores non se soen contemplar nelas.
• Poden ser pirámides que representen o número de individuos, a biomasa ou a enerxía (produción) de cada un dos niveis.
• Habitualmente teñen forma de pirámide normal, pero hai casos nos que pode ter forma de pirámide invertida, é decir, coa base (produtores) menor que a franxa correspondente ós
seguintes niveis tróficos (aínda que intuitivamente non ten lóxica, xa que non ten sentido que a franxa dos herbívoros sexa maior que a dos produtores).
(Biomasa por año, ou producción)
Pirámide normal: Cando representamos os diferentes
niveis tróficos en base á súa producción, as pirámides tróficas van ter sempre a forma de pirámide “normal”.
Pirámide invertida: Non ten en conta
o tamaño dos organismos, de xeito que organismos grandes (coma as árbores) poden ser infravalorados
neste tipo de pirámides.
Pirámide invertida: Non ten en conta que o fitoplancton
(algas unicelulares acuáticas) é un estratega da “r”, é dicir, reprodúcese moi rápidamente, pero tamén é consumido moi rápidamente. Isto implica que nun momento dado supoñen unha menor biomasa que
Estratexias vitais
Condicións ambientais Variables ou
impredecibles
Constantes ou predecibles
Estratexias vitais
• Para visualizar estas diferentes estratexias podemos considerar, a modo de exemplo, dous mamíferos: as ratas coma exemplo de estrategas da “r”, e os elefantes coma exemplo de estrategas da “k”. (*)
Características Ratas (“r”) Elefante africano (“k”)
Vida (lonxevidade en liberdade) 12 - 18 meses 40 - 50 anos
Corpo (peso) 125 - 500 g. 5 – 6 toneladas
Maduración (tempo para acadar a madurez sexual) 5 - 6 semanas 16 – 20 anos
Número de crías por camada 5 - 15 crías 1 cría
Número camadas ó ano 8 / ano 1 / 2 anos
Estratexias vitais
• Do mesmo xeito que fixemos para comparar diferentes animais mamíferos en canto as súas estratexias vitais, poderíamos comparar baixo este mesmo punto de vista dous vexetais: unha árbore (estratega da “k”) e o fitoplancton (estratega da “r”).
• Se ben as cifras van variar, en xeral, si que poderíamos ver que as características vistas para ratas e elefantes son aplicables ó caso das árbores e o fitoplancton pero dun xeito aínda máis extremo. É dicir, que no caso do fitoplancton, características como a lonxevidade, o peso ou o tempo de maduración son extremadamente baixas e características coma a descendencia ó cabo do ano é extremadamente alta (reprodúcense extremadamente rápido). Por outra banda hai árbores que poden pesar ata 2.000 toneladas ou vivir máis de 5.000 anos.
Produtor autótrofo Pérdidas de enerxía (90%) en forma de calor: Respiración Consumidores heterótrofos Descompoñedores heterótrofos Materia inorgánica Pérdidas de enerxía (90%) en forma de calor: Respiración CO2 H2O Sales minerais NH3 Pérdidas de enerxía (90%) en forma de calor: Respiración Fluxo de enerxía Fluxo de materia Fluxo de enerxía: sempre ABERTO Fotosíntesis: Só o 2% da enerxía solar é aproveitada polos vexetais
Só pasa
aproximadamente un 10% de enerxía dun nivel trófico ó seguinte (superior)
Aclaración
• No exercicio que fixemos anteriormente para comprender a biomasa e a produción (neta e bruta) víramos que unha vaca precisa inxerir 4.000 Kcal/día. Isto sería a produción bruta da vaca (PB), é dicir, que non tivemos en conta que a vaca tamén respira e, de acordo coa regra do 10%, respirará (aproximadamente) o 90% do inxerido. Co cal, aínda que unha vaca require inxerir 4.000 Kcal ó día en pastos, vai respirar o 90% da enerxía inxerida (para o metabolismo, movemento, etc.), é decir, que a súa respiración (R) vai ser:
(R) = 4.000 Kcal/día · 0,90 = 3.600 Kcal/día (na respiración)
• Co cal a súa produción neta (PN) será:
PN = PB – R
PN = 4.000 Kcal/día – 3.600 Kcal/día = 400 Kcal/día
Estas 400 Kcal/día son as que están dispoñibles para consumidores secundarios ou terciarios (coma lobos ou humanos que se alimenten directamente das vacas ou do seu leite)
Aclaración
• É por esta regra do 10% polo que as cadeas tróficas non son infinitas, senón que soen estar restrinxidas a 4 ou 5 niveis tróficos (ou algún máis contando descompoñedores). Esta perda de enerxía do 90% entre cada nivel trófico é a principal razón para que os niveis tróficos (e, en consecuencia, as cadeas tróficas) non sexan moi longos. Basicamente, non queda enerxía abondo para permitir máis niveis.
❖ Indiferentemente de que unha pirámide trófica poida ter 4 ou máis niveis, debemos ter en conta
que os niveis XERAIS son os que veñen representados na páxina 120 do libro:
Produtores: son autótrofos. Son capaces de transformar a materia inorgánica en orgánica mediante
enerxía luminosa (ou química).
Consumidores: son heterótrofos. Adquiren a enerxía e a materia orgánica da que están compostos a
partir dos produtores ou doutros consumidores.
Descompoñedores: son heterótrofos. Transforman a materia orgánica da que se alimentan (e da que
• Páxina 120: Xusto enriba do apartado “pensa e reflexiona” aparecen as reaccións propias da fotosíntese e da respiración, en ambas debería aparecer “6 H2O” no canto de “6 H2O2”. • Páxina 121: Na rede trófica acuática representada á dereita da páxina, a dirección da frecha
que relaciona o fitoplancton cos moluscos está do revés; debera sinalar ós moluscos xa que son estes os que consumen ó fitoplancton e non ó revés.
• Páxina 122: Para poder facer “algo” máis coherentes os conceptos de biomasa e produción co que vedes na materia Física e Química evitouse empregar os xullos ou jules (J) coma medida de fluxo de enerxía (produción) nun ecosistema xa que, como podedes comprobar
aquí, segundo o Sistema Internacional: 1 J = kg·m2/s2. É por isto que se fixo fincapé en
medir a biomasa coma Kcal/m2 e a produción coma Kcal/m2/día. Aínda así, se lle
preguntades á vosa profesora de Física e Química, non vai estar de acordo con esta medida de produción como forma de enerxía, e con razón.
• Páxina 126: Nesta páxina, enriba do apartado “actividades”, onde pon “interespecíficas” debera poñer “intraespecíficas”. Así, en relacións coma a competencia pola enerxía luminosa nun bosque podemos considerar a competencia interespecífica (entre un carballo e un eucalipto cercanos) ou a competencia intraespecífica (entre dous carballos cercanos).
