l:s
f rrclos l.in
gtr
ís
f.icE¡-q"Nos filrs clr¡ sdcr:lo XJ ì ciìes¿ìi ú¡t nr¿lis ['r-¿ncos lr
l)ortrrgal. ¿rrxilir¡ld¿l l), Sauc)ro I
nt
1;olítiL:¡ dc f''onrcu-io, (...) ]l incliscûtívci q trc no inícío clo slculo Xf It sc dclt:r chc¡lada cle unr;l nor¿r ',,agit rlc colonos qilc corìtl.i, lruíram Jra|a (] l:ro\,(t,r|ìcrìlÒ d0 AIf.o
Âlc
tcio.
(...)o
non¡cdc
r,ár ias ¡:ovouçocs. r,orno l\.,lon{:alvilr¡. Nisl.'Ììrlos^a c .Ar"ðs, su¡:õc
l
cxistêncria tlc l.opcirrÌnros rÌo sufda
[ìr'tnca
c¡uc sc plc''ndcnlo
]-cu irìicial povornlc¡t, lo "(\'ci
irsi'r,o {ìrri¡in
lfir'íririr¡ r,/¿,llot!uqti.19'77)"tcuros
lur¡r
crtcnsrì í,ù cÍìclr
lìcir¿,llaixl
c
dcrÂlto-Alcnt.cio
(.,.) cm i¡uc ù-e l'egisf:t r.rrtra pr.oiuldaaltcr-lçiÌo cio rinl[:¡c das vo¡¡aís- Os û ¿rços rìl¿¡.i.s
]^rliol-tcssio: a) a rr|l:iculacà() clo U tónicci ccxno [íi] (prórimr:r clo u fi arrcðs),
¡lol
cxcrnplo ¡ti, n1¡i¡û. por f:r, ntrftr; tr) ,r t cprcs(Ìrl(¡lç¡ì.o clo antigo ditongr: ou pôr lò] (tanibéÌtrscmcllì:r1l.ar
¡o
som col-rcspon dcrr tc
llo
fianciìs), porrxcnlFlo. pij.û por'fo¿r.ï¡;
r)
c¡ucda diL lr.rgal :itona fìlral gr¿r|âd¿ì 0 orr sui.r rcrìuçlio âo 5-onilal,
¡tor cxcnrplo¿:.P{ð), rûû(ai-(. por tula. c0lÌ0s;
tlid(ð)
pÒr'lralo." (CclsoCLurlra
&
l-inrilc,v Cinlr¿r, ,r-ovo ürc¡rrilir,o rlo Pr:rfrçui.s (.antt nr¡t orônn, 19, 4.\lntrodução
N
Tcsl L, L(rt(ì
idclìI ilìr':ìru-sr I irctosqut
pt'r-I \ lllil,
r('\ljilr('lu(c|
ttr¡
I c'laciì¡lI'lll|C
opûvo¿ìÍllcnto fì'anco clo
.\ito
'i'cjo,
no sóc1l10x]
.âil]plånrclltc
re{ìjstado
na historiogr'uliå
portu-gucsaì c (r.s trâÇôs
distilltivos
da atual rr:gìãos^ub-cliaiectrl de lJcir¿r lJaixa c
Alto
Alente jo.4ffi#
l
r r:;.: :i
ì..1i:.ìif
ìì"
¿ xq
IIi¡rillcsc
r[t:
r]r'i[¿cr]n
prûve]1Ç¿]]
rÌo
suhcÌinleIo
e,{¿r
I.l*ir¿r
B*ix*
e
lqltû
.&iente}cr
I
uulo l-'c.vtor
PÌnto.('lì
¡t.¿-se dcr:lta
prôJroblâclr: histrir-ia so<:ialdr origcm clo strbciillc(.tt quc plocular'á cortrpt.ccnclcr.
lìctos
linguistjcos-
tjnlbt'c clc vogaìs, tl1:onirniac
rcgioni.rlismrls-.-
¡tlavis
¡la
¡n¡ilise
dc
l'acl¡rspolíticos. rciigiosos,
militalcs.
gcncalógicos
cr-lcmo¡¡rálìcos" n1¿ts t¡ln'ìl)dr]t
lheuisticos, quc
s^et¡bsclr,¡l
arn rx)s
tc.r'ritórioscm
c¡rre stlìr.r:o
Alf.o"l'cjo
poltu¡4rrôs (concelhosclc
lcl¿rnlla,a Nova, C¿lstclo lJIanco, PLocncl-a-N-ovil.
[4açiio. \iiia
\ielh¡
dcllridäo.
Nisa c Cirstclo de\¡idc)
c r.cgiücsdo
sul
c lcstc dc tìr'irnçl
(l)ilc:ncii.rs. I-anguecloc, I)rovcuÇ¿.Iìcld¡no
Al1rcs.Iìorgonlt¡
c
lì.¿rnco--Coudado), ¡rlitrcripahlcntc nos s<ículosxit
cxlll.
-A
ciìr
cteriz¿ìcâodc
¡ror'<lamell{.od¿
sub,rcgiào dialcta[,
dzr sitrraç:ãorcligiosa, ¡:olítica
crlilitlr
no
loc¿rl de ot'i.gem dos povoaclorcsc
doer¡cntLr¿rl
itincr¿irio
por
eìespclcorricìo cntfc
osdois tcn it-ór'ios asscntoLr cln pcsquis^a bibli<lg-;:álì,
c¿
cn.r (l-ab¿¡lhosgerais
sobli:
lt
história
dc
Portugal, clc
Lc¿ìoc
Castr:la. cfc
Ilarcelola
e,Arugiio,
c
cleFrança.,{
iclctrtifìcação
ila
Jûigr::r,da
su:r cstl"utura
e
l'uncionamcnto.
t¿rrr[:lúnrtcsultou
cìe 1.lesquisa enrbibl.íoglafia
da cspecia, iida<lc. lápara
aidcntìfìc¿c:io
t.la m:rior parte dostopóÌìirìÌos (:oln
evenl.rr¿rlori¡¡cni
occitlna Ibi
f'eita
una
¡rcsquisanos
cl¡clos
clisponír'eis t:rrrlinha,
cloLr.stituto
Geográlico
cloIlxército.
Ositetts
¡:r'é-seiecionados,por
ní-lo scrclt'lpalavlas
dicio u:r
rizaclas
do
porttrguês
ncm
tr;pónimos
rcgistaclos noì-ltrâri rclgiõcs do pais.
fìi:arr
dclrtiisìducaçixr <1c -Sctúìral c Insri(ûto de [-ini+rístic¿ 'ltó¡.ic¡] c (lon¡rtiracionrl.
^&
w
{&
rotrfi
ont:rdùs ctúlìì \rocltl)uiii¡'io do occif ât'iocr.ìrì-(ru ir;rr':inco l,
l,rnir rccolli;¡,
cdilacla cr¡r l!l4.lJ. dci'cgionulismos
da
rc¡¡i:-ìoclc
.,'r-i.set¡nrllc{r¡r
l'ìticonr¡ r:lra cla c orlr lóxic<¡ occi Lilr'l o ¡1 t uâ l.
l.ìsle l¡rcr¡c: cstllclo
lcvc
tìlli
üouliì
a histril'ia e "elit¡¡ua
cltrÅlter'l'cjo
e do sul dc[ìr'alç1,
ficanclopû'
itì\:csti$iìt- xspctos cJuc pocìeriamccIt.arlcntc
ciil'ifìcrr
*
r'claçåo
ciìt.rr
os
tlois
tc¡¡itrjr.jos
notìlc¡r.l¡nrctr[c
osorâtor;,
;rl¡crítldiclr
¿ìutál.quj , cu c oslntlo¡rónirnos
(apclitl os). ,\pesa r- d Ìsso,lÌri
pûssí\.cl
identilìrar
colu ålguitr:.t s(fiuril11çaqucnl
crilul,
clc onclc crartr, porqur: r'icr^an-r.qutndo
vic1¿urt
c
pcl
on¡jc vicr:¡¡lr
os pr.imcir.os(r.c)¡lovou-riolcs
do
Alto'I'cjo.
íì
com br"^c llestcsÍìctüs,
ccn
fhto¡'r:s linguistì<:os. cllrc p¿¡reocì scraceihívcl
lel:ìcìùnar
oatutl
subdi¿icto cc:m o,r povoaclor-t:s .)ccitilrìo.s clo irrício do sdculovIi.
.Antccccrlcntcs
fì.ancos
cln
Ioltugal
(l033--11e9)I)os
quatro
¿vós dc D. Sancho l, o Fovçado¡.,scrÉSindri i-ci cìc Portu.qal.
e
tre
11BSc
I211, trés cl¡lil
rti¡st:idi¡s entterritdl'ios
âtt¡¿ìllÌìerlteû-:j1lcc-scs
(rnûìl¿
I).
Apcr.taså
sua
¿rvópatcüì¿¡,
L).'l'ercsl
dc
I*ei¡o (10S0-1130), condcssu Fortrciì-lerrsc,cra
dcr:atulaiidacìc
c;rsccndórrci¿ibdricr.
()
seu
marido.
c<¡ndeD.
Ilenlicluc (tO66-f
1t2). eralilho
do
drrquc
d:i
l3ot gouba. ¡¡cnealógica
epoliticamcntc
ligaclo :ro r.ci c{c lrranc¡1. encto do
contlc dc
Ilar'cclon¿r cu joshcldciros
viriait
a sc¡ rcìs cic i\.re ¡¡aìo âl]ârlil
ile
1162.O
irvô ruatenro de
D.
Sanch¿rI lai
Àmarieu I.ll. conde cìa Saboi¿r(1092-ll4B),
e â ar,óuråtcr-na
fbi
Mal'¿rld¿r c{e .All¡on(1105-lt4.S},
d¿
casacondal
do
Uclfìnado. A.Saboia
c
o
l]clfìn¿do.
intcg-aclos
*o
¡'cirrn
da
llorgonl'ra -c-Pr.c¡r'enÇ a,1:ü'r1i)in] i cÌilo dc Âtics, csl;¡r,:Uï sob pr.ot.c:clì(Ì clrr
¡;crnrårlìc:o Saclo ìnr;.rcilio lìont;¡rlrl. ,Â
tliic
dr¡ ¿lr,ilrìlirtcrlto
ilc
I).
Salrcllo I
i:la
rl¿ rlrs¿¡ dos concL:-tdir
llol'gonht
¡:inl'lil
dr: lì¡in.uu.rclo cla l3orgonÌn,condc
(1â Glliz-a. ¿r Frìr"tir.l(i
I09é,. cll[i
dû
lìcr-cìcilo
r'l¡¡.coroù
d c-. I-cilo
c
(,ir-rtcllr-O
s^oqr.ù ({clì.¡i¡runrln.,,{lìilso
\j
ì c'ic Lcùc¡ c (lasl.cla.cr¡
talli,
binr
soi¡ro clo conclci).
Iloiric¡uc.
ar¡(ip¡tcloo
clc1..1. S¡ncho J.
Álim
dc
sogr-o cleI).
Ilcnriquc.
cr.tttârìlllénì
ciìs¡do
colì1
¡
suir
ti;ì
Const.artça cle I:Ìo;'¡1nr;ha. t'irínha clcLciri
c (le.stela.Iirr
sûttdsc, dcs tl'é,s ar'ós^ fì'¿r¡rcos dc;rti
liovoùdor.
Llìtnrs.el¡
rlo ducacic¡ r{a llor'¡¡onhr.L, tc:-riiririo liaur:ôs, c dois
lto
lcilto
da
13olgonìra-c - Prilr: r-:oc:il, clcpcrrdcntctlo
Sa q'r'r: lni¡rcrr'ìo.[:]sLa intrìuc¿rc1¿r
!ì..r]crk]¡jiiì
dc
D.
Sa¡rclxr I<ìcix:t I.t-irns¡rarcccr r¡ col.hccido ¿r:vqh'imcn{o
l¡or-gorLltðr" nu
crurriiù
ib¿rictl.¡\iin
cl<: lìonstanqu, ctoscu
ecn.ro
llaimundo
c
dc¡ scu
s<.¡lr¡inÌro lJ, l'lcmiqtrc, nosiculo
xt,t¡rulri¡l
os lrispr-rs clo JrorLo c dellra¡¡r,
na prùncû'¡ nret¿¡clc dÕ sdculû XIt, cì-at1ìf'r'arrcos.
Nu
scgurrc'la ur¿t¿rcicdo
utesrllo s^écì¡lo,lbr¿lln succssir¡*r)ìenl
c
do¿rdits^tcff{ts
¿1 cl-ruedosiiancos nlls rcgiõcs dc Óbido$, Pcuichc. Lorri,inhà. Âlcnqucrr, Azânlbujir, Ì:ìcn*r,crrtc, Scsimbr¡ c Sílvrs_
Dois
fictos
cstão
ìråoligcm dcstc
crrvolvi-rrcrlto.
Por
urn l¿rclo,.tlìuh
C¿r (-r-uztlcia (J.0{i3),com que o ¡:apa conccclia
urra indulgéncia
gcrâl aos caviìlciror- fì'ancos clucllitrtisscnÌ
piìr¿¡ ítcrlr-z.ada iLrérica,
tornilnrto-¡
¿trativa
¡lar.a ioi'cur^rÌollrcs quc
não hel-clav¿urtÍtulos ucm
patr.imó-nio e cluc nào es(:ar,¿tm disl:ost.os ¿ì ingt essrìl tìurìtcon\¡(3rl(o
rletn
iì
prcstå1t va.ssalagernt
outl osse
nholcs
f'cudais.,{ldm
disso. h¿ìvia â.perspctivâ
dc
c¿sar
com
lrerdciras
dos territdrios
cl¿(r'e)r:onquista.
O
avri
plrtcrno de
D.
Sa¡rcho l.(roiÌ{í.'i).
Ilcllirlrrr:,
f
r) ser tjr)'l)irìiì\jit llair'¡rr.rnrlosio
Llûis cl'ìl nruitos crclr4tTos(lcstl
i {t:.tliilâ.lc.J)or'
otrtr0
lar1o,o
cnvoli,irÏcnto
ltor'¡¡onhËs de vcri-sr iì ¿(ìyidad( r crli¡,;tosir r: Lrilìr¡r rJ¡r aLr¡clíadc (.h-rn¡'. cr-iacl¿ no cjuc:rcl<l r'i;r Ì.lo; gonha iro iirí' r:ic r'1ù
sÍr:rlo
r'., insl;Ìl:ìJ,.ì na Jrcnit:irrì;r apartir'dc
10.11
c
trml:xirl'icil\¡oi\¡i.ix na
Irrimc,.it'a (,'ruztrtlaquc corrclui.stou Jcrusaltinr (10119), Ncst¿l :ritura.
r
alt¡di¡
cr:r
rJili¡qida pr:rl IIu¡¡o
dc
(llunv,
m¿ris(ai'cìe c¿rtonìzadr:,
tio
ric (,orìs1â ç¿r etio-avô
do corlclc ì.)..1 lcndquc. A ¿lhitdi¡ cte(,luny
r-corgani.z-orr
e ccnlrtli¿rrtt a
lill¡1nrcntada c¡^lrut(ìrit
dltlgr-cja rornana ntcciicval, ¿ltivjcl¿ìde quc inc:luiu c.r
cst¡r bcicciurcnto clo'^ itincri¡.r'ios
clI
inrpoltanl:e r:¡-,oFrrilr' perr:grinit< "ìo
r
5rntiir¡yr dc (ionrpostcla. l.']1tr'ctírrì1.o.t¿ìlnLléi
lro
(ltìcíìdo
cìa Iìorgonha.Íìl
u fìrncl¿rclr¡
¿[r¡cìir clc(..ítmuxl(ìistcr
(1098). ;\tu¡
inlluðncí¿r erl
I)o11ri¡1u1. ond e .sr csi¡lllclccc{.ìùrn 1144, p;rss:urclo cicpoìs
a nonlcar
os b.is1:ros,culll:in¿ri¡
coil
u cliaç..ìo d;r aba¿lia cistcrcicrìscde ,{lcobaç^a (1.1531, chlraniìc séculos
centlo
¡.r: tís,ticc¡, cullurr¡i c
iltclcctu;rl
rio p:ús.l)ovo¿rrrrerrtô rJ¡¡
i\lro'l'eio
(Il
')t)
-I29fi)
liru
1i-c)!), a hr:rdadc claÅc*fÌr
fbi
doada por.I).
-SancìroI
aos -l'crn¡:liirir.rs,t¡rdc¡l
religios;r erlilittr
t¿llrbén
dc origcm fiatrc:¡. (.) seu tcl-ritd-rir¡ i;rcluía aproxiinadarncrìtc Õs iltr{¿tis cotìcclhos dc C¿stcln Rranco, Vil¿¡\jclha
cic ]ì.ciclào, Nis:l c (lastclo dc Vide, rcgíârr crscâ)^sâllreLttc pûvoädÍì cdcfìlritiv¿nrcntc
portuÍ.{ircsíi r.1;erus dcsclc o ini=cio
d¡
cJicad¿1.Åcafìr d tun
topónillto
conr ôriqerr nù pàlavra ¿ir'uhc ¿ls-saffa,com
o
sil-1nil'rc:rdo de linlra, filrr.srrûr. vrrfudo, qû.e é urìr dos p{xrccs onz,c t.o¡lónimos
clo ¿tu;¡l tÒrritório
de
Portugal
inc]uírlos
lro nrrr¡lrì-muudo cle .4,1-lcìrisi, c{c I154.O
ropónÌmo :tl)ilfLCCrcgislltdrt
irrrrt,rlro
I cio. iiir /(¡nit LDI(lu('¡W¡
rffip
o
lir;
rti
rlvcss¡ unllr fila (ìi.' illoutât1lil:Ls¡1uili'ì)oì,
icr ¡.unhc(:jela cr)ilìù sclì';r ¡"ìits'l-llh¿cl¿rs.ju
to
àsPoft¿rs rio
lìriilio
dt:';rilLra ho¡c no'l'cjo
t¡ l'ilrci¡ aclo.\r;alìr1.
Â
¡rt ilneila locllidatlc
l()
{.cllilór'io
rl.a .'\çaf a(nrêil¿r 4.) ¿l
|cccbc|ibr¡l
fi)i (.*sicl() l:ìr¿ì)tco (i.¿1.1),l
lllrl
sc scgujn:rùr Nise(ll.Ì2),
Cast.clc¡dc
\:idc
(i?-ló). \,i¡â
\icll¡¡
rle lirid.iìo {1)9(r) c, nii scgLurcì:! nlct¿ìr'lc [ìo sclcu]o,\4olltlh,¡icl c
¡l.rês. Nr) llri:snr<lircl írrdo, l'ôi cr:rlccclido fbr¿rl ir,s vir,inhas
ì.)rtetiça-a--\:clha
(1).18), lrlor,:nç.a -a-No,.;a
(L?44)c
'l'olcsa{ I -ì-r,1.). Sc aü{es c1c r cccbcr lìraL,
o
Rrjdão ela ai\ç;rlÌr.
(ìlrslclo
llr¿r'lco chlrlllnv¿¡-sc\rìl¿ i;r¡irca
ci:ls (:rrdos¿s. Pr:lo
contltiriû.
r.r
to;rrininroitioruca-a-\'{orra
s<'r sul¡.ctì1úi0 (ìor'tiçrid:r:; cnrfìnais r{o sécrdo
xi'r.
'l-t¡trlt¡ttr-c
c
llrovcltca
( 1O9;l-i27I)
Ä
hipcircsc
di:
ori¡ieut
ocrcitarìa
.los(r'c)¡.rovoa dolcs cla ,\ç
ali
lrsscrtl;t cnr r,ál'ios f irtores. l-)cscle lo¡¡o, as t'claçõe:^ ¡rolítico - cl in/rsticar^
fntrc
Porl.ugâl c ci sul tìc |ranc.ra- Âlênr (los itnte ,¡rasslclos cle
û.
Stncho I. ra¡.rbel¡ a su¡r rnulllcr apa|tir
dc 1l7li,l).
I)r¡lcc. cr:ìifli:ìnta
dc Al'agào ctia
dc,{fbnso Ii,
conclcdr
p|ovcnca eutl'c JII)fl cll,(.)9.
O
hcr'dciro
d¿rcclo¿
p or:l.ugll c jì,1,ll.
.{l onso I I à p¿ìr'tiJ: (lc 121.1. c¿isr:u cm 1.208 con'r []"
1..:rr¿ca.
inl:¿ut¡
dc
(i;tstcl¿ì, cutrharl¿
dc iì;¡itnunclcrVl,
conc'lc clc 'l'oulclr.lsc e rnalquôs^ claf't'i:vclça.
cntl'ù 1194.(
1722. c sobrilrho bistrctcltl¿t coilcless¡ pofiucrlcrìscJ
D, l.clt:sl
dc I-e:iri. O condado dc'1.'orrlouse. c<¡ln origùlr1uo anti,g,o rciuo cja -Aqu.it ånia, r1o scjculo
VIII,
scndor'¡r.s-s;lio
do
lci
de
ljrurça,
er'âentâo
utìta elt{id:ìdc conrplctamentc åutónon1â. J1ta Provcncl,
sotrprotc<;ão Co
S¡cto
lutpér'io l{orrranô,tl-Ír
&
corlda(lo da I)rovcnca. dlt <:asl.t r1r: Ìlltrcclonu, ¡los l(:ìrioi:nìcntc Ala¡¡iio, clcs<ft:
Ii
i2.M¿p¿ I
c5^tas rclâcòcs políti.:o-diûásdcas, aliam-sc
c¡ui.r-os
lìtotcs
pofíricos, rcligiosos, cìenrográf icosc
cu.lturais vclilìc¿rdos r1osuì
dc
Ërunc¡,1. ( lomr:fèito. cerca clc 1120 r'r:gist;rn-sc
cm l'r¡r
ousc c¡s prirì'reiros sinaisda
dissidêrrcìa hcleltica clualistavnlgarnrt'ttlc t,rlrll,
cirlll
(()nì')
(rl¡r'jsiu()
('
ùlrrcxpíìnsão [otrtr-[r^ rc¡¡iòcs
tia
lÌu|opa,
No sul
clclìr'ança, os ciìt:rl'os
erânl
conhccidos corlroitllli-Ílcrìses..
dcvido
âof'acto
cle a ci<factc cleÄibi tcr
sido r-ut
irnpoltantc centro
cì.c cxpansiro dontovi-lìÌcr.rt.o.
l)ur:ìlrte
o
s¿culolli,
âl'cgi¡o
coìllÌcceuurìl
cltorrue
clc¡^cnvoh¡imento econrituic<l-
ao intcgr:ù -sc rìasrcdes
comcrciais quc.li¡lavam
o\,tódit¡
O¡ientc
aonùrtc
d¿r litu'c4:a-,
cultnral
-J
pocsiit Itovlìrìolcst lr
c
a
ar-t1r-:itcttr::tloil¡;¡nicr
..-
e
dcmogr'h.fico-
o
sobrcpovoarlcntn
daszonas
rurais,
caus¿l d.¿l es^cassezclc
¿Llimcntns,lcvou
rnuit<¡s apartirenÌ
para a pcninsulaihérica
ctD []uscâ de srlstento.I)rrcils
r'lspro¡l0rçiìcs
clr.rc cslili:írr ¡r torìr¿ir,amc¿rc¿l¡tlr.r rt poclcr ¡ta1:al. r¡ c¡tt¡r-ìsllro
flì
ccrn-dclrcìo
¡rt:ìo l'r:r'cr:j.i o (.,oncilir¡ dc I-¿ìtnìo (I1'79).Í'r:í clcscnvolvide a lnqtrisiçlìo.
cli¡cia
cm 1184,lbi
l'bnd¡de:¡
Ordc;'n ciosl)clltjiricanos
(1,205) <¡uc sc cr¡rrrrdiLr ir ¡taltÌr' clc 'l-otiìousc, clbi
larrçacla ltCruzada Aibigcnsc (1209-1),29), a tirtica cnr tcr'-rit<irio <r-is1¿io {r qr.lc
tcve
como ir'ìr clos scr¡>^ Iít1c-rcs ìnicirìis mâisnotllvcis
o .luqLrc clrt Bol gonhir.ctlilt;,tlr¡
¡lr l).
Sltrtcfrrll.
t¡ttr'
'.,iri;rir
r'(,1\iu
(¡clorlínio
dl
lr:giiio
clcva,starl¡. ;rbanclon¿ln<Jo ¿¡crúzâch. I"ogo cûr 1209,
Âlbi
r: a r,ízinha (.¡¡^t|es f'r.trant or.:rrpachs 1:rciasfÌlrcas
lì-ancc-c¡s. Iìnr C'ilsl.r'cs.tcrrâ natâl .io
rn¿ììs ìnl'1ucnl.c ¡rrclarlocrìtt¡o.
(iurlìr¿¡l¡cr( d¿: (,¿rstr¿:s. tr:;rhzou-sc lr1rr-i-n'rciro
iìuto
d¡:
lc
dc
albigcnscs.()n¡ltlo
¡tros clcpois.âllurâ clìl
quctanto
o rc:i dc Poltu¡,;ul,[).
,\fì¡liso Il.
oorro Lì cûrtclc cìc'l'oulousc, Iìaiuruntlr:Vl, tinh¡n
sido
c [cornulìga dorì, loi
conccdidof'oral. no
Álto
-l'ejo. :r ¡.rnt:r localjcladc-
(.astclolì'¡ncoI
---
ctrjos lìabit¿rlìtcs p:¡ssiìr'ilrì.r ù ser âll)i-câ.strclìscs.r\
suil l.errå
lbi,
c1c"-dc ¿ìí.iì
maisimportân(c
c.la rc¡¡irl r:>.r'
Írs lltulc:¡ st:rlc qriscol:al.Nios:ìros
se¡¡uiûtcs, o oondrclr¡ dc J'o[lor¡sc f'oipalco dc
b¿rtal.liasc
perscr¡r;uiçircs gr.rcirlita-raln toda
:r po¡rulação, enr es¡rccial.,o ccrco
de Iléz-icrs 11209) e ír b¿ÌtiIllì¿ldc
lfurcl.
(1213) cm que rDorfcul)cdro
Il.
rei
de^râg¡ìo,
sob|inhr: c{¿viúva
clcIl^
SanchoL .{ré
171.8,o
conc{ac{ofbi
dominado
pclo
cmzac{o li ancôs Sinrão
clclvlonlbr(s
c
en11)"29
o
corl(:1crlc
-l oulouse, Raimuu<L¡VIl,
¡rlinro clileito dc
I).
SanchoIl,
pcldc
o urulqucsado
c'l¡ ProvcnÇa.lìnr
12,12. osDominica¡.ros passaråor
a scl
responsávcis peìaInr¡risiçlìo.,4. p¿utir
cla qrrecia cic 'l-oultruse, cnl12-13, o clcsi:0nlcntail)clrto r:ont
l
|c1)l^t:s:^iìrtfì-atr-cc.s¿r c lìs pr:r'sc¡1Lrir.:õcs lcva¡;im iì fi.r ¡3lr dc n.rniros
ciitaros
c
l
cli:^per'.srio clcjog|ais c
lro\,¿ìdÒfcç c cóÌ'rscq ì.rcr) le di1ìrs¿iodl
lír'icaplovcnculpol
Lodllr.
är-r'o¡lr,
CIrtr!ìados aI)ortngal
ainda antcs dc:l.l-iI,
Liverrnl
unra influô¡rci¿r clc tcl'rrilr ¡t nl.c n¿rs cantig-:rsci:
irmor
gtrlego-Fortu¡¡rrcs¡s.Pot
fìnl,n¿r stqrì ¿n('iâ
d;r
(ì'uz"ac.:t* z\lbi gensc, .LÌ¡ulou.sc
viri¿
¡rinlr:l]'ar
clclìnitivi¡nrcntc
os clomiríos cìolci
ctcIi
xnç¿j. ct'¡¡ 1271.l.ì.nfr-ctìixl1o, cìcscle 1108,
Nicc. no
cxtr"clnoo:'icntal
cÌl
Prnvcnça.
cr& u.r.ìt¿rle¡tirblíca indc,
pendcnlc,;)t sclnclhança
ile Génov¡
c Pi.sa. O scu tJomíni<.1;ro
l<.rn¡qoclo
si<:ulo\tt
f'oi
disputâdo()iltrc
osI)¡rti(l¡irioì^
tll
intc¡¡l'nciro no col'ìdadod¡
l.)ro..,cnÇac
os
p¡rtidilrio.s da
r-c¡rública.ljinirlmcntc,
cm
12)-9.
o
cotÌclc
lì¿iLrlrndrl
llcr-en.giirio
I\/
tl;r Plovcnça.pdmo
dc [). .SaltcÌtoil.
conqui-sta Nicc c exptLlsa os reirublicanosdo'-¡ r'lt¡t.los.
):lr
l2-1r', rr l'r'ovr,ttç :r I.ìJss;r;ì
irtf L'f,,firrclelìnitivârlcùi.c
o
leino
cìcl'ranc¡t. -frôs
¿lno¡^após ¿ì partidår elos cxilaclos dc Nice
foi
conccdi-do
lìr
al a Nisa3 , uoAlto
1-cjr.lpoltugûós.
lle
Arlcs
at.ó Ar'ðsÁ
deslocaçiro dos colonos oriunclos doco¡l-dado
cle -l-ouior-rsc e d:r(r-) Provcnca(s),I
co cade J.2OO km do
Älto'ì'ejo,
podetcr
sidofacilitâ-da pcla
cxi.stônciâ
dc
itincrários
rnedicvaisampl¿ìrucntc conhccidos na ipóc¿r.
Primcilo,
unrc¿ìrninho
dc
pelcgrinacÍìo
a
Sanl.iago
clcCollpost.ela, a
Via
'l'olos¿rna,qüc
cotncçavû cnìArlcs,
on.deconfluíaur
t.lois cami.nhos secunrJá-rios. Urn r¡irrdo clo norte . atrâvcssando omarquc-sado
drì
Provcnça
e
clescendo
ao longo
clolìódano
¿rti .Arlcs ondeo do
e¡a trâllsposto.
O¡W*
q_ww
out¡r¡ r,i:rrlo ¿1o lcstc. lrt-r-avcss¡nilo torlo o
coltrll-tlo cìrt l)ruvcirc¿, a prtr'lìi'clc Nicr:. Â
Via
li¡leisarla i)assâviìllor
(.listrcs^c
'l'ouiousc
e
cDtf¿lvit n¿t ¡rcrrirsula ¡rcia por'1.cla dc Som¡rolt (1.(;ll. rn). nos ì)ireuÍLrs.l)aí
sc¡,¡riapârâ Pucnfc
clc l¿¡lìcina
lPlnrploru
) oni.lc sc junt;rl,Ir ¿ros ou(ros tr'Ûsitinc-rálios
1ì¡nccls. Ì:ml,cgroiio.
o (.¿rninho lìl'¡ncôsIJâriì
Slntiiìf.-,o ¿ìtrå\¡cs^s¿Ìv:ìo
l:bro,
sc¡¡uinclopa
la
() cjd cntc.M¿pa 2
Itjr
crLirios ihCricos (s-écr:lo -rttt)^Ìp.ur'ìrâs cìcz.cnas
dc
quilrimetr-ri.s
a sul
del-ogroùo,
ìnicin¡a-se
o
Cal¡inho
Re¿rl Sori¿urof)cidcntal,
uura cì¡s novc r,ia'^ l¡¡:cuilrias cletransu-mância
nortc-slll
-
com o ¿1v¿rrìço clirs fi'orrtcir¿lsclistàs pirra
s^ulj
rctomàv¿rrìl-sce,1tio
itilicl'årioscom ploviirrel origcll) pré-rornârl:i
-
c âiirica
queatlavcss¿ìv:l
r
¡rcnirsula
na
diagorìíìI, a!ùtre as^¿ìf.uâìr^
provinciiìs
dc l-,ogroño e d<: ßadajoz.. Iìstc camiuiro part.iacla'lcl'¡¡
de Carnci:os, ¿rt.r'avessa\raa
cordíllìeir¿r ibðr'ica pelaliortcll
de
S¿ntr
lnôs (1.750nt),
IJr'óxiiìroda
trasccnt.ctlo
Dour:o quc transpr.urhacnl
S¿ur Ìlstcb¿rtt dc Gonnaz;. A partir' daí. )^cguiÍì ¿ìo lorìflocordilheifâ celìtriìl
qucÉ:Ti
c
ñk.&
qffiff
\'{rss:lviì
¡
ilor tr.j¡r Cc i}éj;r;, (11.3)- r'n).rìqrois
rl:
Scgrivìir
c ¡ivila-
i)cscia. r¡tLlìc
piì1.;r l)l.i¡:;cncilr r:r(.úcclcr. tcliltil:lr;
d il (:Ìrn ()ii\,(Ìl rciì. l ìlli
(.,li ccr.cs. o(-trninltr¡ l(ciìl
(' j l.tz-ììviìll
Iola cll
t.ìi.rrornllLr
r1r.r<:,ìì¡1alt
\.1il-irìrr a I3ragl,
passuciri
¡tor ,,11c,íintiu a c cr.rû ar:<1oc)ll
tcrr;l(jl.io
por-tngr.rôspcll
¡;rxttc
t1t-,Scgui ir. :,c1,,.Llirc1u ¡.tlrla Idanh;,r,;r \¡c,f
hil.
lt..lccìclìnlc
licinronl,c, ;¡trllr 1r'¡c.¿rcìo ¡rar.eJclr.t aolillìlc
troÌ.t.rl cla irclr.j¡|i:
rh
,,\çlrfir, l.,lo ctiìt¡nto.l
iilsta bilid¿rcit:t¡uc r.ri.rrcìi.r s,:
vivi¡
cni Âlcânt:ll"ir c (ìrlccr.c-s,cìcfìni-ür¡aurcnrc lconcs¡s ¿rpclt¿{s Ìto:i anos 1J.)_0. ¡toclcrii
ler
lr:r'rrcloÍruilos
povo..rdorcsâ
:1[]itud.Jllâ1. oC-:u.uìnlrr:
l{cal
pr'<ivirnoclc
l)liìs.rlci¿i,
sc¡,¡rincìo ¡r¡¡r¡r,,\ito
I cj,r ¡,cr trrnrrt.s ¡rori
rìr-i:r.;t lrìuirs\{)\{. trlttucto ar:iclciitaclcls .10 l<nl rl¿r fiontr:ii.r.r. ì)r)r. e.\tcitiucL ¿i.l'io. sr:r'i¿r¡ll :rcccssirri¡ls ccr.ca clc clois ntcscs
clc carninh¿cìa 1.l:ir-l.r ir- clc Ar-lcs até ¡\¡-û.s;,
'l
o¡tonínrìm
clo,{.lto
fcjo
Â
língrla
firlrrcla
c
c.sr:t.i1rdos
fì.ancos
qi.rc:lil'am
os p;:ínrciros (r-c)povoa clorcsclo:\lto'fcjo
n¿io o':,r
rc;rhrula
r.a¡-icclac.lc clo fì-l.rncôs-
lirgue
d'Òil
. rJl;15\'i
'i(iil:l(l(.\
{lr'
ar( (i{:lno olt
l)t.r¡\'L.rìcål
--
lilÌÍÌua
d'òc-*
m¡is
pr'óxmas
da.s varicd¿r,dcs nco-lirtines
ibilicas,
crn piìrt.icrrlâr- clociltit-Iiio,
qr.rccias
val'icdadcs nco
l¿¡tin¿rs g:rulesasl ì t l: ¡ tl; r s : r r l r r l
lc
ri, r l iu ì.rrir.r'('qu\: ( \tir() IrJ ot.jll(,¡tìdn
Iì'ancôs
contcmpor.ånco.
llm
occitano,
-l'<¡uloi¡s^c
cl
l
olosat,
\4or.ltlnl;u:l d
À4rl¡ttaliranó,
t'...-ice
i
Nisr-aott \iÇ¿Ì
c
Provctrcc
i
l)rovcnça,
.conio ¿llualrrrcntc
eni
por-tûguôs.
Na
Id¿rde,\1i ir.li¿. I.ror¡1nr. c l.rrl.l i lì r n ljcínl rrlìlizad
ts
cll
Lrr¡¡uis lrs
iìu-rlus
I,t oi¡cllc.r c l:'I ocl.tLru;.\.1a¡ra .l
f)or
1-*-l
.,_
.f
\L
.,.l¡; r),
ì
.--\
rlLullcro
si¡lnilicativo
clc
cr¡lo;ros
orintidr_,s dc\''l o¡rf.i¡u
blrn.
\lice.
Ioulousc,
,,\rlcs--.
,,\r.lc cutoccitauo. Ârctl
crlr
l¡r(ìm
--.
Albi,
Cast;:csc
ciaPror¡cnc:l cm gcral. rr:io só no fìn¿l clo reinado clc
D.
Sallchcr L, m:rs p|cl r..nve ll n()l ( Lr (iur.¿ìntc ïorl¿ì ilplinrcir-a
nrctirdc do
siculo
¡:lt.
d pos:-ír,ci corljc-tLrrítr ¿t('crca daorigctr
<ìo to¡:rírrimo lì-tjc1àoinc-xistcrrlc
¿¡tri cntâo-Conl
r:fcit¡¡. oslcrr.itórios
dos concìcs cla P¡ovcnca c cir: -1'or-rlousc. urlrbos¡rrLcn-tcs pr óxiurcs dos t.cis
dc
Por.tugal, cr¿nl.rcsltcti-\:¿rrì1cn[.0,
clcliuitaclos
c
¿{tl-Jvcssâdos¡rclo
i.io lì.riclano. -l'alcorntl
niano clcu t¡l.iuc.rna
¡nao. tcl.1-r{lcidano da clo oi'igcr;r a 1lódio¡'? Dc notar.. porénr,
ctprivrlcntc a r-io.
'l\,lacllado (199:l) corlobôr¡ r ctirnolcrgia pr.ovcltr:ll dr lìrlo.s¡.
'M¿ìclìâdo (199J) crtn obo¡ ¡ a ec¡uiyllê¡cia cllu-c Provcrtcil c pt.ocll(ìr.
ffix
w-t¡uc llticllr:to ú o r:r¡rrìr'rrìcn rc ¡rorhìff.l¿s dc lìhi)trc.
<¡uc c:m or:<:itlilro il l1ò.sc. lÌ:r.á. errtio.
¡
¡docio
d¡
¡r:rJavr^l por trigucsir .\^ido urrìa cstr.atóg.Ja clc clissirnr-rhçäo.
ttìo
prri¡rlia
clos fìigitìr,osc
cnil¿cìos.idclrtii.,
i
cr'.'irtrritlltrr'lrt
rrrilizlJr¡ uo
{ i¡s,i d( (".astelo
ll
¡nco?
1.)cixar uurilnl:lrca
claráll:ls
rrão cvidcutc. .rü :t\,és de ct'ipto,toprinimris!l\'l ¿rJl iì 4
'l'crpórrinlos do AIro 'l-cio: localizaçiio
Na r:cg-i:ìo do
Alto
l'cjo
h:l irLuahncntc, ltclo ntcnos, orlU-os vitrtcc
scis lopriníuros qucp[t.c-ccl.ì'ì iÉìuåln.ìcntc
pridcr
rr:sultlL
do po\roilmcÌlt ooccitano do sóculo
Xl
. qu¿lsc ûìctâdct'to.:ótÌcc-lho dc (--rrstclo llr¿nco.
z\
m:,riol p:rr-te clos topríninroscuja
ori.gcnroccitana sc prûpõc ('l-:rbcla
I)
teliaur assinrori-gern cnr clcmcntos da n¿ìtulczÍr: a ¡¡eogt.afia
--vcrto íllistro),
clc\,:tÇaio ((ìopLrto). nlolhurt¡i(( ìho¡rcn li¡:,Lr ¡ ), cltru i:o ((ìor-q:r1. jot
lo
(lìolrq'r)es1'.
¿rllun¿
l)intitlroxo
¡l.ucr.ìz),
p:olhc>(l)czois;)
c aflor'¿r
nli.ttû (iìt.(r(:(ìir¡e), co¡.r.incìos ( ( ìc¡rcrctiol,
ezrvi¡lr
{ N.{alqlllrÍ
to), nah,:i(l'4 ausa ). Ìrc:1:lldcira (\.'cdL.rlho),
Iiìr'Li(
rllitfi]icIlti-
itìtcr'cssiullc piircc'.c scl. oclso dr¡s 1c1;ónimos ì\lingitr-ou c N4 in gr-rtc l.ri,i. r:oLri
c\/iclcntc r:rígcnr cctir.ruln. tnrbos clcsÌgnaçio 11r:
lcuiii¡:s. m¡s dist.antcs cct ca .Ìc 40 I<nl.
Iirl
occitu-no, o r';.rdical ¡Ìl¡i?lr- csliirìt
ol.i!Ìcìll dirs;;:illr,;.lrsnrirrqrz (d r:s¡¡osto. má gor ). nrirr¡.¡rrn (;rrl goar), rnir
lrc
(tiistcl
c nitgró:; (dcsqostos-o). :\lénl clariliri.
cladc r:ntl c us palui'ras liortllgucsì:ìs c ¡ts piìlrvt ils r)c'cif rnas cl surprccr r.icu tr-' t, signiûc a do d asúlti
mas. ¡tctr'1üo ¡r crí¡it¿ul cr\ tc se ar.lcqurrr tì situtc¡io
plor:rvclnrcn{c
vilid:l
pr:iosp¡illc;ros
(rc)pövo¿ì-¡lorcs clo Ajto -l'c10, lir¡,,iclos cia inst:rbiìidadc¡l
r'r-ionqrcìa
uo
sul cieiillrnç:r.
Sc;-i¡lrlr Àlineâr.riu c\4irrgl-oclrl dulis
lcgiõcs
disritrt:rs, conlo a(ul¡1.rnentc.
oll
todo o A.lto'l cjo sct'ia it l.cj.t a do dcs-Éìob-to ?li
dc
rcalçar'outros
qu¡llro
f opónill'los.todos dcnominacocs dc rc¡¡iõcs. cujos r:r.cntrrais^
étinros provcnçaìs 1lcrtcllcc)u íto lì'tcsilto 0aù11)i)
scrlliìntico: odiar-
(Âziral).
infiortt'urio (lìaiirìna),I'arr a¡ro (.1'ìatacalri) c cstnìgo
i'f
alag,ucila). Scguc-scum
coujun(o
tlc
topéniuros cujo itirno provcncal proposto ¿ Lu'lì lLolt.tc ou âdictivo masculinoquc
¡:lodcqulllilìc.'rl
pcssoas: 1ìr.tc (llalós), c:rnprinio (Pctcricos), r aivoso (lì.abiquc)t
tì¡l:rcl¡rt t1-rtt-;th:rrr,¡.Nt.tc
riltilno c:,sLJ-(ol\l:l
t¿-r^c, rììcsnìoassill,
unt:ì rJif'crcnc¿i assiltùlávcl entrc o topónitìto c o tltilno l)roposto. Ocoujun-to
scguitltc é constìtr.rírio ¡tor. dcsignac;õcs crlja' À{¿rÉlì¡(Jo (re9.r) r dr;r," o ,np;,,in,o tt'l;;;;:
;;;;
;i;;r;iq.r¡.,;ilì,;;."-
''¡ \{achâdo (1993) Ìcgistå o ropóni[]o Margalira, fcrniniln do apcJido Jr.falqrlho.
ffi¿
w
qrrr.' JÌ,óclirnr.r d o cr¡uivuiorrc portìigrlôs clc lìhónc. quc cnì occÌtall{l i1 llc\.sc.'lì:1.á.
clrtio.
a :rdocio cl¡paìavra por trigt.rcs¿r sidr¡ ui'ua csU.:rté¡1.i1 cìc clissi
nr:hrqäo,
tiìo própliu
dLrslìrgìtivos
c
cr_uil¿dos,icJôntíca
:\
cVerÌtu iìh)tcntcrÌtilizad¡
Lrr¡ c:rso tlc Cìastcloll¡nco?
I)cixar'
unl¡
liìrcìl
(r:ìrá
rnrqnào cf idcnt{r. ar.l"¡vés cìc c|ipto,topónintos!
trl iìp iÌ 4
'I'opórrimos clo Âlto '1-clo: lcrcalizaçüo
l\a
rcgião cìo Al{:() 'l cJo h¿i ¡tu¿tlnìcnrc, pclouleûos, oúLros
yilltc
c scis toprinimos qûc p¿1tc-cc¡l
it¡ralnrcrttc pr-rdcr rcstrltat do p0\i()iÌrncn(o occit¿no clo sóculo Xlu. q1t¿ìscrÏct:ìdc
nocôncc-lhr¡ c{r: (.rrstr:lo liranr:o.
z\
ln¿,riotpaltc
<.los toprínitrioscuja
ori.gcrloccit¿.¡na sc
plo¡:õc
('l'abclal)
terirln
âssjnori-gcur cnr clemcntos da nâtúez¿ì: a gcografia
-vcrl1o
(tr'listro),
clcr'¿rÇio ((ìopLitrr). molhuc.[oi ( ìho¡rcnrigu;.r),
chlx
o ((ior.¡r,:r1. iotio
(lìorç'ur:.sl.
¿tlìlun¿
l)jìltiìrroxo
(l.ucr.iz),
¡ticilho(l)czois)
.
r:I
flo¡:r
rììlto
(lìroccrit.â1r). c:o¡¡r.rltclos ((ìc¡rclctlo),
azr:r,érn (lt4ar-glllr:itt)). ntah,:i( À,1aus.r). Ì r'c¡nrlcilu
¡\'cdulho).
Piìrli(:rrlitriltclìti
intftcss¿ìtt[c
plrcac
scl. oc¡so cios tol.rcinitros
Ilinglrou
c \4ing-ocha, coLlcvidclìtc
ctrigeltr con.rtint,lrlbris
cicsignacito c{clc11iôc.s. mas clist.antcs ttcl c¿r clc 4O l<r¡:.
lltr
occir¿t-ncr, oladical
rtìit?,qr- cstii nu origcur das lnlavt.r,rsnrincra (rtr:s¡¡osto. nrár¡or ). rriirrgr or' (rlrlgr:ar), :rirr
¡r
(tr istc) c rrrûr4rrís (dcsgosroso).Alál
rlaiiliri.
cIadc cntl'c as p¿rl¿vrils 1){rru.t.qucs¿s c ¿rs p¿1lrvlls
occitlllas
cl s^lrrpl cerlrlcl.ìtc c, sìgnilìcntlo dasrilti
n.ìns.pol
(üo ¡:cr1:LitiLur crr tc seaticqutr
ir sittraciìo provtvclntclr tc vivida it¡:kis prirlcìr-os (re)¡rovoa-tlolcs cìo i\Jro'l'clr.r, fìr¡¡idos cla ìnsr:ibiìidade pr'r'rlorrqtcla
no
suldc
iìr'llrçt;t. Scriâm Llineat.ou c\4ingt-ocha dul.s |cgjcics distintas, oonio ¿ìt.u¿ìI.
melttc, ou todo o
¡\lto'l
cjo scl'ia¡
[c¡.ra doclcs-gosto?
il
clc |calçar-outros qu¡LÌo
(ópónintos.I r¡Jrl; dcltrrn:i¡r:¡,,ô¡s rl,, r,,,i,ir.s. t rr jos r,r'r'nt r r:ri,.
ótirros plovcnçais pcì tcl1ccr1'ì â(J ulcstìlo (:¿rìì1)n
sc riìntico:
odiar
(Äz-ir',rl).infìrtrinb
(Fainina), I'rlr;rpo (I.-lrtacalrl) c csrt'Lrgo (-l'alagLLcir.a).Scguc-sc
unt
cctnjuntode
topérdmcrs cuicrútirlo
provcnçal prol:osto é unr nome clu adjctir;o mascirlinoquc prrdc
qulrlifìc¡ r' pcssoas:lìi
tc (llalós), campónio (Pctclic:os), raivoso (llabiquc) c fhl¿ilor' (1'arabarr). Ncsle últirtlo caso, corìst¡-ta-se, mcsr'rìo assint, ul.nr.t dif'crc.nc¡ assi:r¡rl¿1r,el
erìtrc ó topóilinìo r: o rjtilDo l)roposto.
()
conjun-1.0
sclìuillte
óconstit!ído
por
dcsignurc;õrc:,^ cujaI
"Àr¿Lchîdo (Ieg.i) rdgirr"
o,n¡;n;''r',oìti;ç,;:;;i';;;;i;;;,;';ì,-;ì,,;.
-'! À.1achâdo (1993) ¡cgistå o 1opóniuro À,largalha, fcmilioo cltr apcJirlo À.iar.¡plho.
'l'¡i:cl¡ l
Àli¡rÊrî{jlrt
lì odrìú
ld¡ulr¡.¡ \rr.¡
&
cìilr]oloÍìiâ jlroporìlrì
dcsiiiÌliì
ocapâcòcs llr olri: sionai-<; clcspenscir-o(lìotillici;o1))
c,rJrlcn<.liz:((iriliLct:).
i)o;'
1ìnt- r'rt:listr-sca
i.c¡rcticilo
cìotopónirr.ro
lolos;r.
a¡:or rrpala
dcsignnl unr[rar'-rflnco. c o J:roViivt,l
íLii
r.r galcl (ga|galo,¡:csco-çól'i)ariì
desir¡nar u1ìl v¡ìlc ( ( ;Íìlcdct c),llcgionalismos
rr isolrog
A l)¿ìrcnl.crì)ctlt
c. a
línr¡i.t:t occit.¿ìllaì [arnbctllr clcixou m¡rlcas no voc:¡liuirhl.io pl óprió clr tcÍìiàcì dc Ni¡^il. os l cgion;rJisluos lrisol'¡os. Na rtrotrOgt.ltfir
r-losI940
sobrcil
lllirt¿ti¿ì é ¡:rrissír,clidclltilì-l;¡hcl¡ 2
cill- ¿l
oriecllt
oc(itanil
dc
1,1 pill;trrt a:t. i.rctc:i i[r:l';!¡ dc lorio ó vûcitìl)ul./.n io r'L:gis{.udo ì)cs\c cstudo
( Ì'abcla Z;. \crihLrnrir dest:r-c Jr..rl¿¡r,r':rs cj dir,'iolla,
liz¡dr
ct¡nro Jrlxìco gr:ral da língua poltlrfllrcsil.Scndo o occit¡rto urr¿ì lhìgjrìit ilr.rito ¡:lr.dxìnra
11o !o|tui.1ui:s é conrlr'r:cnsívcl (lue r;i(_r s(l corìsi
gi,t
rlctctar
¡¡rairrìc qrrantidacìr,dc
i,ocabulti¡il¡ j)¡)lfl'j'l¡C\
ri¡
'¡¡i¡,1 ¡,1o.,
j(:rlr:¡.I
l;í
un.t conjunto
dc
1rr-oltostuscnl quc
0rcfìiou¿ìlisrnù sc afa.st¡ n]¿ri.s da
fbnltil
c(i
loldgi-c:l
original
cr.rr:ftorne/¿-,
nt:,ris do si¡¡nìlìcltcìorili¡¡inerl
-
- gûrrLub--
ou¡{i
rlc:rrlhos.'..hrllr/a-( liritcixi
hrrìdill
l-irrri,
:.::
. '.. ,Sig,ììlìcrdo( .r r lì?ì r ì'L( frì
' ri r:r,qìiL.
cscrìl{:ìiL:i,lo
i..,,.,,,.,,,,.,.
:
:1)lco:'lrô;
f:rJc{rÊi
,
Ti:::
:
grrr rudocìlììcrltc
¡rìrildrdr
:
crcL:rj¡¿Irc¡rLc olr¡do l
':: l
¿sl¡nx ¡ d(i
lt.r(o. ithitriidr
¿rìì51j¿rtf lc
lìrj;1)oir\ {(¡)iij
Í¡ ììì ,ìì.1r0, ,.
irrÌlrlicu', (liscitlir'. ¡{rorlrr.¡
q u.rn!iì:ì¡¡r- nrirn.r'o
lì tìcc. rìi!xtirl )
brirboj : ì)ok r.le ¡r¿¿í( .jsr)¡.¿llijto
vrdiùqllri
lNrìrido
Dcláriano
t¡hboìd
;;
l.ìnc,ìr<so¿ÁÌ.ìdo. v('lrù. prdr'c ::
Y¡dio t,
Iìlatlor', nuir aca ,ì
Y¡dì:ìr
pcl|l ,, r¡ ¡i¡c, ri''¡,ipo
i ,D 'Irrir, L|L| tol
\{1,.1ì
',i!, (i!,.,.ttr( J'iq:,,¡:rn, tr,i,1 tt,)ritlì/r ( \,r,,,rji,r.,,, ¡,., *p,,rlrot
l;;;,;
.,..,...,,,1,- ,,,. ,c f,..lri.i:,,.¿ffi*
EffiT
rri(/ c ¿,,\ùtont¿a Jo
.
- Nos tcst:ullcs ar;-tsos^, Itor(ilì1,jr¡J(i:(
ri
t,,,'rrI¡,,:,r
(rrnI ir)i,i.
\','jl\'/it. (.,,'
oligcnr,
lìclat.ivirrncnt¿:
¿
ualtclec
lalnl¡orda. cxata,¡lrcr'ìtc colr1 o rucsmo slglilìcaclo dos scris^ dtinros, rclcrnbl crn-sc r¡s t r::llrinìnros G;llccìctc c 'l-¡r'¿rb¡u.
J á o ad jctivo oc:citartr:r trf irlir¡¡ci.ìt pilrcac
cstir
dâ-r¿Ùcnlc rcl¿rciorrirdo conr os
ldjctivos
nisorn os al-lJco¡rdr¡ c csl'iìlcoaclol'1. .4pr¡xiuridadc
r;n.ti.c ;rpalavr-as
occil:inls
c nisorr as c o lcs¡rclivo sip¡tilicrdo
é trrrrrlrrlnr cviclr:ntc ent tlcy¡olt, J'uktttn, [an dtio, nttri'utkt c pulurian. Po; íìm, a clcsignaçllo do bolo fì ito dc azcite --^ brinhol --- lrodo :'r sclurra
cvt)cilc¿lo da cid:icle ploverrçal cle
lìri¡ilolcs
-l}'inllolo ou
l3rinhòla enroccit¡no
-.:r
ulcio caur rh<¡ u'rtrc\ice
ú Arlcs.(ìonch¡são
,,\
c¡usa rl.¡
r,inda
cle povoadorcs
¡rar:r ir regi:io clo Alto 1'cjo portrrgu¿s fr¡i ¿ nccessid¡dcprcrììclìtc clc collsoliclar a sobcratti¡ sobre (crl-i,
tórios
recc¡r.1.crrcntc
inte¡;rlclos
lto
Icint¡
dc Portu¡,;al. O 1ìrclo cìc clcs scrcrr d¡: srrl dc l.l.¡urÇa dc'r,er-se-¡i, Ì¡clr-uur lrrdo, lì estreita t'cll¿rcâotiuli-lial
e
prrlíticacnlr'c
a
l'¿rnríliarc:ìl
llortlrflucsiì
dnraiìtcì
l
clinastia Lror6lonhcsi:t c os scnhc¡r'cs dc 'l'<lulousce
da(s) l)rovctrça(s),Por
outJio lado, dcvcl' sc ú ù tnll:lulôr'tc.ia prolo.ìgûda quc scr.cli-Iìcrr,¿¡ neste¡- [cl'ritório.s dcnsi]ntraûte povr-rados.
pol
crìusiì cìe rfisputas crrtlc os scnhol^es fL'rrchis.rnxs esscJìciallrente
por
causa dos cál.aros. ou niclhor'. 1;or c¿lusa d¡rs fcrçÕcs cÌoÛtr'¿t os cátar.osquc csl:ivcr¿ì1.ìr na
oriucl¡
do dcscnvolvitlcnto tl¿"rJrìaìuìsiçiìo c clrt úlric:i cru;.:.,rr.[¿L i]r'rr tcrriÌs clistàs, quc lcvlr-ia
i
cxJ)ir srìo rlolciro
dc Ì:rilrrc:r plu'ii osuclcst.c oci:i{.lncl-;lt ovcnçtrl. Ì)ûr lsso. os
llovol
ilor cr^ 1.rot.lo iio tr'r-5-ido criuìros c rr::1trr bìic:in os dc Nir:c lii gidos cl
lr
i:r:r'scqrricr'iririir
sinrltlesrnetr I c1:ropu1:r<'ào fìr¡1irl:r cìa jr lst¡ bìììd ¡ ¡.ic,
-,1 irccit¡r'-sc cst:r lri¡rritcsr:, o llovo¿trìtcn1o dc
Allo
l-cjo rcriî ocr¡'r ido nùr sólo
fìr'raJ do rcìl¡a,ilo
dcI).
Saur:hr¡ L Lu;:sro
ìonryr clc todi.i it prì rilcir'¿rllctadc do
sriculo\ill (
níio s(ino.,\lto
Slcntcjtt. rlas L¡urbólu n¿r ).lcirl
ll¿ljl¡.
A c:xistêtr.cia cla
\¡iiì
-l-olosatr;r, dr.r (.ulllinho r.ìc SjcrìtiaÍ.ì0 c clo (..alrinLroììcirl
Soririro ()cidentirl soger(ì un1itiner;irio jlossí\,cl
ì:ltrx
¿rcrnrinjl¡da
clc mais dr:nril quildmctros ¡rl;ó lì
clttr'¡d¡
cnri,ortugal
peiarer¡ilìo rJc St:¡¡r: ra.
Sc ìrù^ påliìvì as Nis:r
r¡u
J'<liosit cs{âbclccclììnrttir |c[açiìrr djtct¿r c. cvialct]t.c. Lrtits contLrst¡d¡! cntrc a toponínìiÍr
dr
^ltÒ'l.cjo
c¡
línguü occila. ua. iclcntiÍir:lnr-se nl.ris dc u"is clcz<lrtts clc outros to¡iónimos quelcûn
r.4rar1,sdii¡rcntrs
dcploba-bilideclc, rcitcr:anr cssa lclrrçlio. A rncsma lclaç:ìo
llodc
scr
cstâbelecidrcotit
rc¡1ir;ualisl.uos prti-I,rjO\ Llc ].\iS;t.I:Iì(s1( r'{llrtL\I0 (llt(
lìJfLLcilr.!.i .(ávcl t:rrLrbém l"el¿rcionar'o timhrc das r,op,ais do
sub.lialcl¡ tlo
Alto'l'cio
cont0 occi(rno.
Com cl'cito. as trÉs c¿¡l'acterístìr:"rs vocrílicas i1r.tcdis-tingucm o
subdi¡leto
-.-
¡i. ai.a -.. t¡rnbim
sãoc;uâcLcrísticas do occit¿rrir¡. ¡liris conto do fian-côs.
quc
nãosc vcrifìca¡lr, cnì
sit]ìultånco, ùnnenl'Luûì¡1 orrtf â pal
tl:
da¡tcnitsuh
ibdr:ica c quc s¿to. ao contr'ário do fi:rLrcós,:rs íuiic¿rsdiftIcnc¡s
lbnolrí¡,,icas
cr'ìt¡c
o
occitano
c o
1-lor'(r.rgriês.trnbas língua:^ nco-l¿ìti âs dr: r-¿mo ibcrlico.
6w
ßìßt.l()(iR^ìitÁ
clt¡cs.
ljcatiiìlor)t (200i]j. .i)i¡ri¡)¡?r¡lr¡?a,¡ /iØt¡ (ìa¡ritr,¡ l:¡{r¡l(il ar,- 9¡ ,ì11ì("i Ot.il(n. lì.ccl¡¡ll.coì11_
tr1l¡nicipâid(Ì Niså.
[)üros(]llc, JL'¡nlìiìi)tis1l l1-990). ¡Ì¡i¿ri.i(¡ d( [tl¡.û|.¡. l_jì-l)oâi I)otiì l¡r¡xorc.
Gordon. jr'., iìavtlr o nd (i. (cd.) (20û5). Lilti lolrr]t,r'. I rl¡rl¡¡lr./cs 0j' ¡i. \\,0¡-li¿ l):rlli¡s: Sl I- I¡rtcrnatio¡ ¿1,
(ìr'crrícr, Alcxartrirc (ûl0r(1.) (lf)95). .iÌri!¡rú /¡¡ l),?r'r,n(?. Ì)rr ^i lld. Âtlß.
J-¿rdrlr ic. lrû)Dr¡rìttcl l-c lloy ('1962). ¡Iitt)iri,rlu l.r¡ncac</or; p¡¡i.-: ll.csscs I j ¡r:\,cr sit¿ri¡.cs ric li.aiìce.
À,1Ìchrclo, José Pcdro (19c)1J. V orubuláïio |ortiq¡tis de Otigent Arrtb¿: l_jsboa: lìcl. Norjci¡s.
Oljvcir a À4 urqucs, A, I l- (199t). It?':. ¡{ìstðrie d¿ poranal.I .ts6or: pr.cscuçâ.
llauros, Rui (coord.) (2009). Ilirtúríl rlr l)crr¡rrlu/. l.j.-bo¡: Â ljsf¡J.r dos l_ivr.os.
'iu{)¿ Jp olrxu Lu¡ ¡ otoa ¡Þ orJfülc o.r¡.luìll
\¡l¡tyìI)OLt.tS
.ìûtrrp:t :pl.Fn tV .¡¡n)r/s: ¡ ;7 urrori¡.¡ .(¡,6¿¡ tl .1.\, Ll(l¡\ìtl , ¡;rlff.!\.
'czLlì?llv tpr.rpulV j¡)^,)rfì¿rLinr¡'¡t¿ll ù¡otlrrI,,t) ùl.{rtlrfi (1B6ll ¡) srÌt-l,o!¡cllr.\uJpl)r.\
'¡rt.ìr^ûoJ)pt:'lì)_ttìlLl ;ri¡¡r.t.l/r¡rsllJtl,J.lJJ\j.)t!l¡¡,.¡//\ì,1).rrir.Jl'ì\xl!¿rllr(/_661)Ull¡l ..rJrlJ.lç