lA
ONDO DE EPPERAN
BOJlHA 3cnEPAHTO.
êiumonata ilu trata organo de ruslandaj epe-rantistoj, eldonata de Ia jaro 1909. Literaturaj konkur oj kun premioj. Portretoj de konataj E pera.nti tojo Díver aj ilu trajoj. Beletristiko originala kaj tradukita. Plena kroniko. Bibliografio. Amuza fako (kun pre-míoj). Anekdotaro. Kore pondo tutmond •••·..•.·:i, (poãtk. ilustr.).
AI kunlaborado êíam estas altirataj Ia plej bonaj esperanta] verkistoj diversnaciaj.
Jara abonprezo kun senpage aldoníta] libroj 2 rubI. (2,120 Sm.)
Redakcío kaj Administrado: Moskoo, (Rus-lando], Trerskaja, 26.
La abonpagnn (2 rubi. =2,120 sm.) oni end ai librejo " Esperanto" (Uoskvo, LubjanMj pr.3), aü al aliaj E per. librejoj _ A
re pondknpone, papermone aü p La ~ro kva librejo "E perante
pagon ankaü per rllsaj pos:_"OC&;~1 Anonco en Ia.Koresponda
nur 30 kop. (Sm. O Plenaj jarkolektoj- de gazeto , Esperanto- por Ia jaroj 1909 1912. Prezo afraukite de unu .
,-\1
MOSKV A LlBREJO "ESPERANT
Lubjanskij proezd, 3, Moskvo, Ruslan
HISTORIO
I{AJ TEORIO DE I
••••• ~l.T-
O
Verkita de B. Kotzin. :'1[' Prezo 50 kop, (0,53 Sm.;.uperforta
arnbicio.
RUSLANDA ADRESARO.
Prezo 40 kop. (0,42 Sm.).PLENA
ESPERANTO-RUSA
VORTARO.
Verkis D-ro L. L. Zamenhof. Prezo 8) kop. (0,85 Sm.).kizo el Ia esperantista vivo, originale verkita
PATROJ
I{AJ
FTLOJ.
Romano de 1. Turgcnev. El 11rusa lingvo tra Kabe (D-ro K. Bein). Prezo-1 rubJ. (Sm. 1,06). de
3~
A. A. Saharov.a
~\)g.1>
I-~
-~
. S() ~ ~ltJIPRINCO
SERE'BRJANIJ
Historia romano de A Tolstoj. Trad. ~L Sidlo" Luksa eldono,
Prezo Rb. 1,20 (Rb. 1,5') afrank.te).
EN
RUSUJO PER ESPERANT
Originale verkita en Esperanto de A. Rívier, a ,sperantisto
Prezo: Rb. 0,60.
LI BR EJO I!b KHl-1mHblJ:1f\MaraSI-1Hb
,E S P E R R N T
Ou.
I
,,3 Cn
E P 1.\H TOu,
~, Lubjanskij proezd, ~, ny6~HCKiH npossn»,
Mosk\lO, Ruslando. 'W' MOCKBa.
1913.
Prezo 20
kop,(0,22
sm.).
E
n
CTOHH'b
MaJILIH TOJIKOBLlii•• • CKaro 113LlIta
760 CTp. C'L 1300 pUC. I(tua 2 pyó. 70 EO
E
n
CTOHH
'
b
KpaTKiii TOllKOBLlii CJIOBap•• • CKaro Sl3LlKa.
600 CTp. sapnaanaro !jlopMaTa. Il,tua 60 EO
-TmI. U. U. Pa6Yl1InnCI<8.ro. MOCRB8.
I
u
Superfo
r
ta amb
i
cio
.
(OriginalrI ski=o el Ia espc.aniista vivo.)
Mario Viktorovna Parazitova*) estis tre mirigita, vidinte sian edzon Pau-lon Petroviê revenintan hejmen el lia oficejo kun diversaj saketoj da a lmang-ajoj kaj bombonoj.
- Kion tio êi signifas?-scivoleme si demandis lin.-êu hodiaü estas Ia du -deka dato?"*).
_. Nela dudeka, sed Ia grava. Hodiaü m ricevis
multe pli neordina
-*) Eu Ruslanelo Ia gentileco postulas aldoni aI baptonomoj eleviroj nomojn ele iliaj patroj kun
sufíksoj: "oviê", .eviê" kaj ai baptonomoj de virinoj
--kun snfiksoj: .ovna", .evna". Do, Yiktorovnaeefilino eleViktoro, Petrovíêeefilo elePetro. Rusaj familino -moj de virinoj ordinare diferencas de Ia familino -moj de viroj per finigo] .a" kaj "aja". Do, Para
-zitov estas familinomo de edzo, Parazitova-fa mili-nomo de lia edzino,
") Eu Ruslando Ia reguaj oficistoj ricevas Ia salajron Ia 20-au de êiu monato.
ran monpremion. Dum Ia pasinta jaro Ia rusa popolo kondutis bonege. Post Ia revolucio gi drinkis, kiel neniam an-taüe, kaj propravole pagis aI Ia re~a kaso kvincent milionojn da akcizo. Dank'al tio, êiu akciza oficisto estis pre-miita per sumo da duonjara salajro. .Hodiaü Ia mono alvenis el Ia Ministe-rio kaj estis al ni disdonita. Jen, prenu kaj kaêu Ia milon da rubloj, kiun mi ricevis.
Kvankam Paülo Petroviê ricevis Ia monpremiojn êiujare, sed tian sumon li alportís Ia unuan fojon. Mario Vikto-rovna ne povis sin deteni, por ne es-primi al Ia edzo siajn gojajn sentojn. Nur kun granda peno Paülo Petroviê liberigis sin de êiaj fortaj êirkaüprenoj.
- Nun ni havos en Ia Banko guste dekkvin milojn! - emocie si diris, por-tante Ia monon, por kaêi gin en ke-ston.
- Sed vi, okaze de Ia gojo, ne for-gesu pri Ia tagmango. Mi estas malsata kiel Iupo,-diris al si Ia edzo. .
- Ne, ne, mí tuj gin arangos,-audl-gis êia voêo jam el alia êa~bro. .
Paülo Petroviê eniris en sian
kabme-ton, por alivestigi kaj meti sur skribo-tablon alportitajn oficajn dokumentojn.
Estante tre dika persono, li ne toleris uniformojn kaj êiam restis hejme en sola êemizo, zonumita per silka zono. Farinte Ia ali vestigon, li zorge ordigis sur Ia tablo Ia paperojn kaj notis en sia notlibro êiujn hodiaüajn enspezojn kaj elspezojn. Poste li prenis kalkulilon kaj estis faranta gustan kalkulon, kiun kapitalon li nun posedas, kaj kiun ren-ton li denun ricevados. En êi tiun oku-padon li tiom enprofundigis, ke eê ne aüdis voêon de Ia edzino, vokantan .al Ia tagrnango. Por detiri lin de Ia kal-kuloj,.si sendis en Ia kabineton filon, dekkvinjaran gimnazianon. La lasta sen-brue eniris en pordon kaj êtelire alpro-ksimiginte al la patro, sub~e êirmis per Ia manoj liajn okulojn. Ci tiu petolo • komence kolerigis Paülon Petroviê, sed vido de Ia sola amata filo tuj mo-ligis lin, kaj li nevole sekvis lin en Ia mangoêambron. Vidinte êi tie Ia ta-blon, kovritan per negeblanka tablotuko, kaj starantajn sur gi almangajojn, bo-telojn kaj mangilaron, li tute forgesis pri Ia interrompitaj kalkuloj kaj kun
plezura mieno okupis sian kutiman 10
-kon êe Ia tablo. Tre avaraj en êiuj
aliaj rilatoj, la geedzoj Parazitov tute
ne êparis monon por bonguste mangi
kaj trinki. Eu tio ili vidis eelon de Ia
vivo. AI diskuto pri venontaj mangoj Ia
geedzoj dediêadis antaütage êiam kelkajn
horojn. K vankam ili estia dungantaj
nur kuiristinon, sed Mario Viktorovna
tiom bone studis Ia kuirejan aferon, ke
povis instrui ai gi iun ajn kuiriston.
Si-ajn mastrumajn kapablojn enviis êiuj iliaj
konatoj. Dank'al êia arto, Paulo Petro
-viê êe Ia tridekkvinjara ago posedis
jam tiom imponan ventron, ke serioze
pensis pri neeeso kuraei sin de Ia
di-keeo. Hodiaü êi tiu arto sin montris
supergrade. Okaze de Ia goja tago
Ma-rio Viktorovna elmetis SUl' Ia tablon
êion plej bonan el sia kelo. Siaflanke Paülo Petroviê aperigis grandan apet
i-ton al êiu .mangajo, Dum interrom
-poj li gaje rakontis diversajn urbajn
êikanojn kaj senêese âercis, Tia hu
-moro iom sangigis nur êe finigo de
Ia tagmango. Li subite remomoris pri unu sia kolego, kiu neatendite rieevis tre grandan ofiean plialtigon kaj, tiama
-niere, antaüígis rilate aI Paulo Pet
ro-viê SUl' Ia ranga êtuparo.
- Mi Iorgesis seiigi al vi Ia
nova-Jon,-diris li, sin levante de Ia tablo,-
-mia samofieano Atakov rieevis Ia ofieon
de Gubernia Akciza Revizoro. êiuj
mi-ras, kiamaniere tio okazis. La plialtigo
estus komprenebla, se li estus tre ka
-pabla aã laborema! Sed li per nenio
distingigis. Cetere, êe ni ordinare oni
premias nur tiujn, kiuj seias rampi,
flati kaj intrigi!
Mario Viktorovna, aüdinte Ia novajon,
tute konsentis kun lia konkludo kaj, por
ne daürigí Ia malagrablan konvers
a-cion, konsilis aI Ia edzo, ke li post Ia
tagrnango iom dormetu. Paulo Pe
tro-viê aprobis êi tiun proponon kaj, ric
e-vinte dankan kison de Ia filo, sin
di-rektis en dormoêambron. Baldaií detie
jam audigis lauta ronkado.
Dum li dormas, ni konatigos Ia leg
an-ton kun nia heroo. Paülo Petroviê P
a-razitov estis filo de neriêa metiisto,
kiu tamen povis doni al sia knabo ko
-menean kaj poste gimnazian ins
tru-adon. En Ia gimnazio Paülo Petroviê
ne distingigis per mensaj kapabloj, sed,
7-estante laü Ia naturo tre ambicia, li êiarn fervore lernis kaj, tiamaniere, senhalte transiradis el unu klaso en Ia alian. Tamen, tio lin ne kontentigadis: li volis esti inter Ia unuagradaj lern -antoj, sed ne povis. Aliflanke, en Ia g im-nazio lernis multaj filoj de nobeloj kaj de altrangaj oficistoj, kiuj iafoje mokis nedelikatajn manierojn de Ia metiista filo. Tio incitadis Ia ambicion de Pa-razitov kaj puâadis lin en vicojn da revoluciemaj elementoj, kvankam laü siaj inklinoj li estis natura burgo,
Fininte Ia gimnazion, li elektis por sia plua instruado Ia medicinan Iak ul-taton de Universitato. Konante en sia urbo multajn kuracistojn, kiuj posedis grandajn domojn, havis bonegajn êeva -lojn kaj vivis kiel magnatoj, li decidis, ke neniu alia fakultato povos doni al li tian bonstaton. Sed Ia sorto ne desti -nis, ke li farigu kuracisto. Kiam li estis triasemestrano, Ia studentoj de Ia U ni-versitato ribelis kontraü Ia registaro. Kiel persono tre incitigema, Iaribelon partoprenis ankaü Paülo Petroviê. Re-zultate li estis eksigita ella Universitato kaj dum kelkaj jaroj devis sin subteni
per privataj lecionoj, En tiu tempo li konatigis kun sia estonta edzino Mario Viktorovna, kiu posedis maIgrandan m e-tiejon kaj altiris al si Ia atenton dePaülo Petroviê per sia praktikeco. Baldaü post ilia geedzigo Mario Viktorovna konvinkis sian edzon forgesi pri Ia oíe n-doj, kiujn li ricevis de Ia registaro, kaêi kieI eble plej malproksimen liajn revo-luciajojn kaj peti pri iu oíico en regnaj institucioj. Si eê mem helpis al li trovi tian oficon en Ia Financa Ministerio. Tiamaniere Paulo Petroviê farigis unu ella personoj, kontraü kiuj li tiom akre pli frue ribelis. Komence li sin sentis en Ia nova situacio iom konfuzita, sed baldaü li sin konsolis per Ia penso: mi penos kiel eble plej rapide kolekti mal -grandan kapitalon kaj êeunua oportuna, okazo forlasi sian oficon. La servadon li komencis en vilago, kiel Akciza Ob -servisto. Lati sia ofico li devis kontroli venditajn botelojn da brando en regnaj brandvendejoj kaj observi, ke ia brando ne estu vendata de privataj personoj ekster permesitaj vendejoj. Kvankam al tiu êi devo Parazitov estis preparita nek en Ia gimnazio, nek en IaUni versiLato,
-
10-tamen li montrigis tiom Iervora kaj aku-rata kontrolisto, ke baldaií altiris al si atenton de Ia estraro. Dank'al tio post tri jaroj li jam havis tre bone salajratan oficon. Ricevante pli 01du mil spesmil-ojn da jara salajro kaj logante kun sia malgranda familio, konsistanta el Ia edzino kaj sola filo, en Ia vilago, Paulo Petroviô sufice rapide êparis al si kapi-taleton kaj vivis plenplezure: kvinfoje tage mangis, dekfoje trinkis teon kaj, krom siaj oficaj devoj, pri nenio zorgis. Tiamaniere tre trankvile por Parazi-tov pasis dek jaroj, kun êiujara pli-grandígo de lia kapitalo kaj pezo. Sed alvenis Ia tempo lernigi lian filon. Paülo Petroviê komencis klopodi, por ke oni donu al li oficon en iu urbo. Lia deziro baldaü efektivigis kaj li farigis urba 10-ganto. Tre malfacile estis por li alkutimigi al novaj cirkonstancoj de Ia vivo kaj lia edzino devis êiutage aüskulti Ia plej akrajn insultojn de sia edzo kontraü diversaj personoj, kies vivmaniero iom diferencis de Ia ilia. Rezultate, dum du aütri jaroj ili povis trovi en Iatuta urbo nur du aü tri familiojn, kiuj al ili pli aü malpIi plaêis. AI Ia lastaj apartenis
-11-ankaü senfamilia kuracisto Nikolao Ada-movic Telegrafov, samgimnaziano de Paülo Petroviê. K vankam Parazitov ne sufiêe amis tiun êi estintan kamaradon, ne povante pardoni al li lian superan diplomitigon, tamen toleris lin pro liaj iaíojaj kuracistaj servoj. Ne plaêis al Paulo Petroviê en Telegrafov ankaü lia maltrankvila karaktero: Ia kuracisto êiam estis okupata per iu ideo, kiun li senlace propagandis kaj ofte altrudis al siaj ko-natoj. Sed kiam elekto ne estas granda, oni prenas tion, kio estas proponata.
Siavice Mario Viktorovna iom timis, ke Nikolao Adamoviê nkun siaj ideoj" ne entiru ãian edzon en iun malagrablan "historion". Malgraü tio si kun plezuro disputadis kun li pri diversaj liaj Ianta-ziajoj,
J en estas mallonga, sed plena pri-skribo de unuforma vivo de Paulo Pe-troviê, kiun ni lasis dolêe dormantan post Ia sata tagmango, Tion li faris êiu-tage dum unu aü du horoj. Je Ia sepa Mario Viktorovna jam preparis Ia samo-varon kaj vokis siajn familianojn al êi tiu ordinara vespera okupado. Dum si atendis ilian al venon, aüdigis pordson
or-ilo kaj Ia servistino raportis, ke alvenis "Ia doktoro" I kiel si êiam nomis
Niko-laon Adamoviê TeIegrafov. Post kelkaj
sekundoj en Ia mangoêambron rapidpaêe
eniris altkreska sinjoro, kun longa barbo
kaj inteligenta vizago. êiuj liaj
manier-oj montris, ke li tre alkutimigis al
so-ci~ta vivo kaj êie sin sentis, kiel hejme.
~l afa~:~ salutis Ia mastrinon kaj tuj
informigis, kie estas Ia edzo.
- êi tie, êi tie, mia kara doktoro-
,
aüdigis lia voêo el Ia apuda êambro
kaj en Ia pordo aperis Paulo Petroviê
kun kontente ridetanta vizago, Post
réciprokaj salutoj Ia mastro invitis Ia
gaston altabligi kaj êe Ia glaso da teo
rakonti pri urbaj novajoj.
- Nu ~ion mi povas diri al vi?
Ce-tere, jen! Ou vi memoras nian
gimnazi-an kolegon Gazetov. Li nun servas en
Siberio. Antaü kelkaj semajnoj mi
ri-cevis de li leteron, skribitan en nekonata lingvo. Rigardinte Ia leteron, mi
ekpen-sis, ke êi tio estas iu lia elpensajo: li
ja êiam distingigis per strangaJoj. Sed
poste mi komencis legi gin kaj preskaü
êion komprenis. Al la letero estis
aldon-ita folio, kiu traktis pri nova lingvo
\.
Esperanto, kreita de Varsovia doktoro
Zamenhof kaj enhavis plenan
gramati-kon de Ia lingvo kaj vortaron de Ia plej
ofte uzataj vortoj. La leteron Gazetov
skribis en êi tiu lingvo. Sur Ia folio
estis montrita adreso de Ia librejo, êe
kiu oni povas aêeti lernolibrojn kaj
vortarojn de Ia lingvo. Mi tuj skribis
aI Ia librejo kaj antaü unu semajno
ricevis êiujn menditajn librojn. La lingvo kaj giaj principoj al mi tiom plaêis, ke
mi decidis studi gin plej detale. Nun
mi jam povas legi kaj iom skribi en
Esperanto. Permesu tralegi al vi
kelk-ajn liniojn en êi tiu lingvo kaj vi mem konvinkigos, kiom gi estas simpla.
- Artefarita lingvo! Kia absurdo! êu
oni povas krei lingvon? Vi baldaü diros,
ke oni povas prepari artefaritan homon
en laboratorio! Nu ne! Via êerco
mal-trafis Ia celon.
- êu vi ne kredas? Sed rigardu mem
kaj konvinkígul Jen estas Ia prego
.Patro nia", jen estas Ia himno en ver-soj;...jen estas Ia Ieteroj...
Oe tiuj vortoj Nikolao Adamoviê eltiris
el sia poso Ia gramatikon de doktoro
14-Petroviê. Li kun malfido trafoliis gin kaj kun ironio redonis al Ia gasto.
- En lá mondo ekzistas multa] mal-laboremuloj, kiuj ne seias, kiel uzi sian tempon. Via Zamenhof, kredeble
apar-~
'
tenas al tiaj sinjoroj! Oiu sendube pre-feros studi iun el Ia novaj lingvoj; li almenaü tuj trovos jam riêan literaturon kaj praktikan aplikon. Sed kion donas tiu~êi elpensajo?
Oar Ia disputo okazis en Iajaro, kiam Esperanto havis preskaü neniun lite ra-turon, Ia gasto povis eldiri nur la teo-riajn argumentojn pri utileeo por Ia ~omaro de unu komuna lingvo, pri simpleco de artefarita lingvo, pri interna ideo de esperantismo k. t. p.
Sed Paulo Petroviê estis tI'Opraktika kaj inerta persono, por ke oni povu movi lin per tiaj abstraktajoj. 'I'íukaüza Ia ambaü disputintoj restis êe sia antaüa opinio. Mario Viktorovna kun rideto aüskultis ilian disputon kaj de tempo al tempo jetis kelkajn vortojn por pli varmigi gin.
Elêerpinte êiujn siajn argumentojn kaj konvinkiginte je ilia senrezulteeo, Niko-lao Adamoviê nerve fíntrinkis sian glas-on ~aj levígis por adiam.
-
15-Miesperas, ke vi dum libera tempo ne rifuzos atente trarigardi êi tiun li-breton, kiun mi lasas êe vi, - diris li forirante.
_ Lasu, se vi volas, sed mi dubas, ke mi trovos por tio tempon.
_ Mi ne komprenas, paêjo, kial Ia homoj ne interkonsentas alpreni unu komunan lingvon? Tiam ja oni devus lerni en Iagimnazio nek Ia latinan, nek Ia grekan, nek Ia franean, nek Ia ger-manan Iingvojn,-finis Ia konversacion Ia filo de Paülo Petroviê.
_ Jen vi vidas, Ia juneco estas pli sentema kaj pli komprenas siajn intere-sojn, 01 ni, maljunaio, diris Ia doktoro, jam fermante post si Ia enirpordon ..
_ La nova ideo ekbruligis nian dok-toron sufiêe forte,-ironie diris post lia Ioriro Mario Viktorovna al sia edzo. Ni rigardu, kiom da tempo daüros lia entuziasmo.
_ Kredeble li jam forgesis, pri kio li JUs parolis, - respondis Ia e~zo, ka~ komeneis paroli pri mastruma] temo].
Sed li eraris. La ideo pri unu komuna lingvo tiom kaptis Ia doktoron, ke nenie lasis lin. Revenante de Paülo Petroviê
kaj rememorigante Ia tutan konversa-cion, li -konkludis, ke tiajn "dikhautu-lojn" oni povas venki nur per praktikaj aplikoj, kaj neniel per teoriaj argu-mentoj. Sed kie oni povas preni Ia aplikojn, kiam Ia lingvo estas ankoraií en embria stato? Ha! - rememoris li-
,
kune kun Ia esperantaj libroj mi ricevis esperantistan adresaron. Mi provu sendi kelke da Ieteroj laü tiuj adresoj en di-versajn landojn! Se mi ricevos respond-ojn,-jen estos Ia praktika apliko.Kaj Nikolao Adamoviê rapide ekiris hejmen, por efektivigi sian penson. En Ia adresaro li elektis dek adresojn el diversaj partoj de Ia mondo kaj Iau ili skribis SUl'belaj postkartoj dek leterojn serêante preskaü êiun vorton en Ia vort-aro kaj senêese íníormigante eu Ia gra-matiko. Estis jam Ia dekdua horo, kiam li finis Ia laboron. Sed lia senpacienco kaj entuziasmigo estis tiom grandaj, ke li kuris por jeti Ia leterojn en poê t-keston ..
Dum Ia sekvintaj tagoj Ia doktoro tutan sian liberan tempon uzis por studo de Ia Iingvo Esperanto. Li faris traduk-ojn de esperantaj tekstoj rusen kaj de
Ia rusaj-esperanten, lernis vortojn kaj laüte legis. Aüskultante Ia nekompre-neblajn vortojn, kiujn li legis kaj obser-vante lian neordinaran Iervorecon, lia servistino eê komencis timeti, êu Ia dok-toro iom ne frenezigis. Pasis dek tagoj post lia vizito de Parazitov, kiam Ia doktoro ricevis du bele iIustritajn poêt-kartojn el Parizo kaj Londono, skribi-tajn esperante. Ili estis Ia respondoj je liaj leteroj. Nikolao Adamoviê emocie komencis legi ilin kaj sen vortaro kom-prenis êion, kio estis en ili skribita. Do, Ia eksperimento bonege sukcesis. Li jam intencis tuj kuri al siaj konatoj kaj montri siajn trofeojn, sed pripensinte li decidis atendi ankoraü kelke da respond-oj. Post unu monato Nikolao Adamoviô posedis jam sep alilandajn poâtkartojn kaj konis Ia Iingvon Esperanto tiom bone, ke povis sufiêe flue Iegi esperan tajn tekstojn kaj traduki esperanten ru-sajn frazojn. Provizinte sin tiamaniere per tiuj armiloj li decidis denove fari Ia atakon kontraü Parazitov.
Por tiu vizito Ia doktoro elektis ma-tenajn horojn dum festotago. Paülo Pe-troviê estis per nenio okupita kaj enuis;
••
-
18-~iu.~a~ze Ia alveno de Ia doktoro Iin eê ~OJIgIS, des pli, ke Ia triumfanta kai ~ldetant~ vizago de Ia vizitinto promesi; mtereeajn novajojn.
.:- Mi m~m seias, ke ikolao Adamo-VI~ portas mteresajn informojn: êi tion om povas~ vidi laü lia vizag~o,- di .ns Paulo Petroviê, renkontante lin êe I pordo kaj premante lian manon. a
- Jes, jes, tre multajn, - respondis Ia g:sto. p~st kutimaj saIutoj. - Sed antaue VI diru al mi, êu vi tralegis Ia esperantan gramatikon kiun mi I .
A • ,1 aSIs
ce VI Ia Iastan fojon?
-:- Ki~lll gramatikon? Ha, mi tute for-gesis pn gi, pardonu mino
. Tre bedaürínde! Se vi gin tralegus, VI p.ovu~ komprení, ekzemple, jenajn Ie-terojn, kiujn mi rieevis eI diversaj Iandoj de Ia mondo.
. êe. ti~j vorto~ Ia doktoro elpoêigis Ia nee~t~J.n de II poâtkartojn kaj trans-donis ilin aI Parazitov.
A -. Ni rigardu, kion vi alportis! Sed
cal' tIa. okupado ne estas oportuna en Ia v~st:bIo, mi invitus vin eniri en Ia ~angoeambron, kie, gustatempe, nin
jam atendas Ia samovaro kaj Ia mastrino.
-
19-- Kial ni tiom longe vin ne vidis! Kion vi alportis? - renkontis Ia gaston Mario Viktorovna, kiu, sidante êe la tablo, jam aüdis parton de ilia inter-parolado en Ia vestiblo.
- Dankon por via aíabla demando! Mi ne povis viziti vin pli frue, êar mi lernis. un mi alportis al vi pruvojn,
.ke Ia homoj bonege povas kompreni unu Ia alian ne sole en naturaj, sed ankaü en artefarita Iingvo. J en, konvin-kigul Mi sendis alilanden dek Ieterojn, skribitajn en Esperanto kaj rieevis jam sep respondojn. Do mi estis komprenita, kaj Ia teoremo estas pruvita.
La geedzoj kun seivolemo estis tra-rigardantaj Ia postkartojn. Paulo Petro-viê, neniam antaüe vidinta alilandajn Ieterojn, nevole ínteresígís kaj eê penis legi Ia skribiton. Samtempe Ia gasto rakontis al ili, kie li prenis Ia adresojn kaj klarigis êeíajn principojn de Espe -ranto.
- Vi ne povas imagi al vi, kiom grandan estonteeon havos êi tiu Iingvo kaj kia agadkampo prezentigas al giaj adeptoj. Ja en gin oni tradukos êeíajn verkojn eI êiuj Iiteraturoj! Kiun grandan profiton gi promesas. ~.
I
I
La pentritaj perspektivoj ekbruligis Ia imagon de Paülo Petroviê kaj en sia animo li jam decidis ellerni Ia novan lingvon. Li trovis Ia gramatikon kaj petis, ke Ia doktoro klarigu aI li êefajn giajn regulojn. Nikolao Petroviê kun grandega entuziasmo plenumis lian de-ziron kaj klarigis ne sole Ia 16 regulojn de Ia gramatiko, sed ankaü êiujn afik-sojn. Mario Viktorovna komence aüskultis Ia lecionon, sed baldaü laeigis kaj sub iu preteksto foriris en alian êambron. La instruanto kaj lernanto ne rimarkis, kiel pasis tri horoj. Forirante Nikolao Adamoviê estis preta kisi sian fervoran aüskultinton. êe Ia adiaüo li prenis de Paülo Petroviê promeson daürigi Ia stu-dadon de Ia lingvo. Efektive, ferminte Ia pordon post Ia gasto, Parazitov de-nove prenis Ia gramatikon kaj studis gin. La enirinta edzino volis pri io pa-roli kun li, sed ricevis nur Ia respondon, ke li nun estas okupita. Tiamaniere li laboris gis Ia tagmango. êe Ia tablo Ia konversacio turnigis prefere ankaü
êirkaü Esperanto. Paülo Petroviê penis êiun vidatan en Ia ôambro objekton nomi en Esperanto kaj fine deklaris, ke
de Ia nuna tago li studos ôitiun lingvon detale, 'AI tio li invitis ankaü sian edz-inon, sed si diris, ke sen tiaj sensencaJoj si havas sufiêe da laboro.
De tiu tago Ia hejma vivo de Paülo Petroviê tute renversigis. Liaj ventraj interesoj deiris sur Ia postan planon; ilin sekvis Ia oficaj: antaüe tre fervora oficisto, nun li plenumadis sian devon treege ne volonte, preskaü tutajn tagojn dediêante al legado de esperantaj libroj kaj tradukado esperanten. Li ankaü êangis Ia ordinarajn temojn de konver-sacioj kun êiuj konatoj. Dum êiu opor-tuna okazo li ekparoladis pri Esperanto kaj insiste konsilis gin lerni. Samtempe li akiris aI si multajn korespondantojn kaj êiutage ricevis kaj sendis po kelke da esperantaj leteroj. Dank'al tio post du aü tri monatoj li jam legis kaj skri-bis sufiêe flue. La sukceso tiom lin ku-ragigis, ke li imagis sin esperanta filo-logiisto kaj verkisto. êar tiam Ia rusaj esperantistoj ankoraü ne havis plenan esperanto-rusan vortaron, Paulo Petro-viê decidis mem gin verki kaj eldo-nigi. Tiucele li komencis traduki rusen unu el alilandaj plenaj vortaroj. La
22
-laboro definiti ve forgesigis lin pri êio
alia.
Mario Viktorovna dum Ia unuaj
se-majnoj gojis, ke Ia edzo trovis al si
plaêan okupadon. Sed baldaü lia troa
fervoro komencis enuigi kaj eê
mal-trankviligi sino La malagrablon de lia
êiama okupado per Esperanto si precipe
eksentis post forveturo en gimnazion
de ilia filo. un si devis pasigi Ia tutajn
tagojn sola. Se Ia edzo iafoje parolis
kun si, li fine nepre ekparoladis pri
Esperanto. Li ankaü êesis akompani âin
dum promenadoj kaj vizitoj. Tia sango
en Ia vivo de Paülo Petroviê turnis
atenton al li de iliaj konatoj. Multaj el
Ia lastaj moketis lin kaj renkontinte
Ma-rion Viktorovna kun ironiaj ridetoj
de-mandis:
- Kial ni tute ne vidas vian edzon?
êu li estas sana?
Revenanta hejmen kaj trovante Ia
edz-on okupata per Esperanto, si rakontadis
al li pri tiuj ironiaj demandoj kaj ne
preterlasis aldoni, ke êiuj en Ia urbo
mokas lin kaj Ia doktoron. Sed tio tute
ne efikis Paülon Petroviê.
Unufoje, ordigante skribotabIon de Ia
- 23
-edzo, si trovis du oficajn paperojn, per
kiuj lia estraro faris al li mallaüdon pro
negustatempa plenumo de kelkaj
ofic-devoj. enio simila antaüe okazis. Sia
imago tuj pentris Ia bildon, ke Ia edzo
baldaü estos eksigita, ili plu ne
ricev-ados Ia salajron kaj al ili minacos Ia
plej mizera ekzistado. Pro Ia ekscitigo si furioze êifis kaj disjetis liajn esperantajn
Iibrojn, sin [etis sur kanapon kaj histe
-ria ekploregis. PaUlQ Petroviê tiutempe
estis en alia êambro. Aüdinte êiajn
kri-ojn, li kuris en Ia êambron kaj vidinte
sian edzinon en tia stato, tre ektimis
kaj nenion povis kompreni.
- Kio okazis,-li multfoje demandis
sin.-Trankviligu kaj rakontu!
Sed si daürigis konvulsie tremi, tenante kaj êifante en Ia manoj Ia estrarajn pa-perojn. Fine si inter Ia ploregoj elparolis:
- Kial vi nenion diris al mi, ja oni
baldaü vin eksigos, jen kion ili skribas.
Si ellasis Ia paperojn kaj PaUlo
Pe-troviê, rigardinte ilin, tuj komprenis Ia
kaüzon de Ia sceno. Li penis trankviligi
Ia edzinon, dirante, ke tio tute ne
estas grava, ke tiajn paperojn ricevas
Paulo Petroviê proponis inviti Nikolaon
Adamoviê kiel kuraeiston. Sed per tio
li alverêis oleon en Ia fajron.
- Mi ne velas, mi ne volas, - kun
duobla forto ekkriis Ia edzino. Estas li, kiu faris nin malfeliêaj. Se li ne entirus
vin en Ia malbenitan Esperanton, nia
vivo ne sangigus. Li povas fari, kion
li ekdeziros: li estas fraülo. Sed vi havas familion; vi devas zorgi pri gi; mi tute
ne deziras iri straten kaj almozpeti.
Pasis pIi 01 duonhoro, antaü 01 finigis Ia rivero da diversaj riproêoj, direktitaj
de Mario Viktorovna al Ia edzo kaj
al-venis malgranda trankviligo.
Post tia okazintajo Paülo Petroviê
dum keIkaj semajnoj iom maIpligrandigis
Ia kvanton da horoj, dediêataj al
Espe-ranto kaj penis ordigi siajn ofieajn afe-rojn. Por ne ineiti Ia edzinon li sin
oku-pis per Esperanto pli kaêe kaj dum êia
êeesto sin êajnígís interesigi pri siaj
ofi-caj aferoj. Siaílanke Mario Viktorovna
jam ne estis tiom afabla, kiel pli frue
kun Nikolao Adamoviê kaj uzis êiun
oportunan okazon, por dirigi al li, kiam
li estis alvenanta, ke Ia gemastroj
for-estas. Krom tio si arangis ôirkaü Ia edzo
el siaj konatoj kaj gepareneoj vivan
ba-terion, kiu devis pafadi kontraü li kaj
Esperanto per díversaj mokoj kaj ironiaj
êercoj,
AI Paülo Petroviê êi tio kaüzis
mult-ajn malagrablajojn. Por eviti Ia atakojn, li pli ofte 01 antaüe vizitis Ia doktoron
kaj forveturadis el Ia urbo kvazaü pro
siaj ofieaj aferoj.
Unufoje, reveninte hejmen, li, dum
tagmango, êajnigante sin tute indiferenta,
interalie diris, ke Ia doktoro organizas
en Ia urbo laülegan esperantistan
soei-eton, kiu propagandos Esperanton kaj
arangos babilkunvenojn, por ke giaj
anoj povu tie sin ekzerei je buêa espe-ranta interparolado.
- êu li esperas trovi krom vi
anko-raü Ia malsagulojn, kiuj konsentus anigi
êi tiun soeieton?-kun malbone kaâita
kolero demandis Mario Viktorovna.
- Jes, li jam trovis pli 01 tridek
membrojn.
- Kiun, ekzemple?
- La jugiston, pastron, kelke da
geinstruistoj, fraülinojn Martov, Supov kaj aliajn.
kiu--
26-cele ili deziras anigi Ia societon; ili certe esperas trovi tie fianêojn.
- Kiom malice vi êiam jugas pri
virinoj, Manjo! êu íraülino ne povas
.nteresigi tiel same, kiel viroj? Almenaü 1a nomitaj sinjorinoj estas tiom seriozaj,
[ke ili tute ne meritas Ia faritajn de vi
suspektojn.
- N e defendu ilin, mi vin petas. Mi
scias ilin pli bone, 01 vi. Sed vi gardu
vin mem, por ke ne ripetigu Ia
univer-sitata historio!
La konversacio akceptis tre
malagra-blan karakteron kaj Paulo Petroviê
ra-pidis sangi Ia temon.
Post tri semajnoj de tiu êi interparol-ado Paülo Petroviê kaj Mario Viktorovna,
êiu aparte, ricevis subskribitajn de
Te-legrafov invitojn al fonda kunveno de
Ia esperantista societo. Mario Viktorovna
pro scivolemo, íris tien kune kun sia
edzo. Dank'al noveco de Ia afero, laü
Ia invito alvenis pli 01 50 personoj.
La kunveno estis malfermita de
Tele-grafov per malgranda parolado pri
sig-niío por Ia homaro de unu komuna
lingvo kaj pri strukturo de Ia lingvo
Esperanto. Poste estis diskutite pri funk
--
27-ciado de Ia societo kaj elektita Ia
Ko-mitato. Gin konsistigis Ia doktoro kiel
prezidanto, Paülo Petroviê kiel
viepre-zidanto, fraülino Martov kiel
biblioteki-stino, kaj ankoraü du membroj. Fine
estis difinitaj tagoj por kursoj kaj
ba-bilkunvenoj.
Post Ia elekto de Ia Komitato Mario
Viktorovna, renkontante siajn konatojn,
ironie diris al ili:
- Gratulu min, nun mi estas edzino de
Ia vicprezidanto. Ne vane mia edzo kaj
Telegrafov klopodis pri Ia societo! Vi
imagu: prezidanto kaj vicprezidanto!!
K vazaü en Ia franca respubIiko!
Kiam si estis revenanta kun Ia edzo
hejmen, si interalie diris aI li:
- Kiom Nikolao Adamoviê êatas
estri: dum Ia kunveno li êiujn komandis kiel êaksoldatojn; vi devas danki lin, ke li bon volis donaci al vi Ia vicprezidant-an rvicprezidant-angon.
Responde Paülo Petroviê ion balbutis.
EI tio Ia edzino komprenis, ke si
ek-palpis malfortan kordeton êe Ia edzo.
La sekvintajn semajnojn Paulo
Petro-viê preskaü êiun vesperon pasigis ekster
-ojn, jen gvidis Ia kurs-ojn, jen partoprenis Ia kunsidojn de Ia Komitato. Tio tre kolerigis Marion Viktorovna; si multfoje riproêis Ia edzon kaj plendis pri lia konduto ai siaj konatoj. Sed nenio helpis. La plendoj donis nur pliajn motivojn al diversaj moketoj kaj ãercoj.
Unufoje êin renkontis sur strato juga esploristo, tre maliea êerculo kaj mokulo Iníormiginte pri farto de Paülo Petroviê, li ironie diris:
- Mi aüdís, ke via edzo tre intere-sigas per Ia esperantaj kursoj kaj mem instruas al Esperanto Ia fraülinojn Mar-tov kaj Supov. Kaj post Ia lecionoj li kun plezuro akompanas ilin hejmen. êu tio estas vera?
- Ho, kia li estas períidulol mi dev-as observi lin, -kvazau seree respondis al li Mario Viktorovna, sed ãia trernan-ta voêo montris êiajn verajn sentojn. Peninte kiel eble plej rapide êesigi Ia konversacion, si emociita revenis hejmen kaj tuj ekseitite rakontis al Ia edzo pri la renkonto.
- Kaj vi atentas vortojn de tiu êi babilulo! êu vi ne seias, ke por bela vorteto li ne kompatos eê sian patron?
- Mi sendube ne kredas al li, sed tiaj êercoj min ofendas kaj kolerigas. Por kio vi donas temojn al ili?
- Nu, se vi tion êi timas, lernu Espe-ranton kaj mem vizitu Ia kursojn. Jen estas tre simpla eliro el via tiom mal-agrabla situacio,-jam ironie diris Paülo Petroviê.
- Sed kie mi trovos tempon por tiuj senutilaj aferoj?
- Ha, ha, ha! Vi ja trovas sufiêe da
gi
por babilado kaj êikanoj kun viaj amikinoj!- Niaj babiladoj estas êiuokaze pli utilaj,ol via malsaga lingvo,-respondis Mario Viktorovna kaj kolere foriris el Ia êambro, forte frapinte Ia pordon.
êar Paülo Petroviê ne posedis fortajn nervojn, Ia similaj scenoj êiam efikis lin tre malagrable. Por eviti ilian ripe-tigon, li devis viziti Ia societon pli mal-ofte. Iafoje li faris tion eê kaâe, La si-tuacio Iarigis al li netolerebla. La mal-kontenteco pli kaj pli densigadis kaj eksplodis en tute neatendita formo.
Dum unu el Ia hejmaj scenoj Paulo Petroviê firmvoêe diris:
-
30-mia ãatata okupado tre al mi tedis, mi
decidis doni al mi pli da libereco.
'I'iu-cele somere mi prenos forpermeson kaj
veturos al Ia Universala Esperantista
Kongreso.
Audinte tion, Mario Viktorovna nerve
ridis kaj irenie diris:
_ Nur vin oni tie ne vidis!
Al tiuj ôi vortoj de Ia edzo si donis
.neniun signifon, êar si ne povis imagi
vojaganta alilande personon, kiu pli 01
dek jarojn logis en vilago kaj entute
distingigis per tre ne movigema kaj ne
decidema karaktero. Supozeble, tion
ne kredis Ia dirinto mem, sed Ia ironia
rilato de Ia edzino tiom lin incitis, ke
poste li pensis pri Ia vojago jam tute
serioze.
La sekvintan tagon li mem iniciatis
Ia interparoladon pri sia projekto. La
edzino fikse rigardis lin kaj
konvinkig-inte, ke li tute ne êercas, diris:
_ Sed êu vi bone pripensis. kiom
kostas tiu ôi vojago?
_ Jes, proksimume kvarcent rublojn *)
por unu persono kaj sescent kvindek
por du, se ni veturos duope.
*) Rim. Preskaü 400 spesmilojn.
- 31
-- Kio koncernas min, roi havas ne
-niun deziron pri tiu vojago, tiom pli,
k~ mi ~ute ne konas fremdajn
lingv-ojn. Mi pensas, ke vi ankaü lasos
vian malsagan intencon. La kvarcent
rubloj ja estas tre granda sumo. Kie do
estas via revo kolekti kiel eble plej
baldaü Ia kapitalon, sufiêan por vivi sen servado?
- Certe,ôi tiu sumo neestas malgranda,
sed mi esperas, ke gi ne estos vane
perdita. Mi decidis kiel eble plej bone
perfektígí en Esperanto, kaj poste vivi
per literatura laboro. Jen nun mi pre
-paras la esperantan vortaron; eble .mi
trovos personon, kiu konsentos eldoni
gin.
La lastaj argumentoj iom moligis Ia
koron de Mario Viktorovna kaj si
aü-skultis Ia edzon pli cedeme.
- Per kio Ia diablo ne âercas - si
.
'penais. Eble efektive êia edzo povas
Ia-rigi verkisto! Kaj fine, kiel mi povas
deteni lin de Ia vojago? La salajron
ricevas li mem! Kaj si decidis atendi
kion montros Ia estonto, kun kaâita espe~
ro, ke eble Paulo Petroviê mem
Li jam komencis klopodi pri Ia ali-landa pasporto kaj aliaj Iormalajoj, be-zonaj por oficistoj. En julio êio estis finita kaj Paulo Petroviê provizinte sin per Ia necesa sumo da mono kaj orna-minte sian bruston per Ia esperantista insigno, sidigis en vagonon. êar en Ia esperantistaj Jurnaloj li êiam legis nur pri senêese kreskanta movado de Espe-ranto en diversaj landoj de Ia mondo, li trograndigite konkludis, ke Ia espe-rantistoj jam estas tiom multenombraj, ke oni povas renkonti ilin êie, 'I'iukaüze li estis konvinkita, ke li trovos siajn samideanojn jam en Ia sarna vagono, kie li sidigis, Tial li atente observis Ia brustojn de êiuj siaj samvagonanoj kaj estis tre mirigita, trovinte en gi neniun verdstelanon. Li trapasis êiujn aliajn vagonojn de Ia sarna vagonaro, sed ankaü renkontis neniun samideanon.
A - Strange,-li pensis.-Kie ili estas?
Ou ili forveturis ai Ia kongreso pli írue, aü veturos pli malfrue?
Li eliradis el sia vagono dum êiu halto de Ia vagonaro, kun Ia espero renkonti esperantistojn êe Ia stacidomoj, sed êio estis vana. Tiamaniere li veturis jam du tagojn, estante en Ia tuta
vagon-I
tl
.
I
aro sola verdstelano. Proksimigis Ia germana landlimo. Paulo Petro-viêsentis maltrankvilecon: li ja preskau tute ne konas Ia germanan lingvon! Kion li faros en Ia fremda lando? La sorto lin savis nur post Varsovio.: En Ia vagon
-aron eniris rusa esperantisto, kiu ankaü veturis al la kongreso kaj estis tre sperta en alilandaj vojagoj.
Parazitov
,
vidinte lin, treege ekgojis. kaj tuj arangis al li Ia lokon en s~a kupeo. Li rakontis aI li pri 8i~ ~algojavojago kaj kulpigis Ia esperantlstajn Sur-nalojn je Ia falsaj sciigoj.
_ Ne, sinjoro,respondis Ia samid.eano,
en tio estas kulpaj ne Ia lurnaloj, sed via imago; gi alcentrigis êiujn espe ran-tistojn kaj iliajn grupojn al tro malvast.a spaco da terglobo. Sevi penus.la ~en~n:ll~ lojn aü milionon da esperantlsto~ dl:l~l je kvanto da kvadrataj kilometroj, kiujn ampleksas Ia tuta terglobo, v~ ~idus, k~
sur spaco da tricent kvadratai kilometroj Iogas nur unu esperantisto. ?o:..,ne esto~ mirinde
,
se ni renkontos pli au malpli.
grandan kvanton da samideanoj nur en Ia kongresurbo, kien kunveturos Iasperantistoj preskau el êiuj landoj.
Post Ia renkonto de 'Ia samideano Ia vojago de Paülo Petroviê farigis pli agrabla. lli multe parolis pri diversaj temoj kaj tute ne rimarkis, ke ili jam alveturas al germana landlimo. Post plenumo de diversaj Iormalajoj ili al-venis al Ia unua germana stacio kaj êi tie âangis Ia rusan vagonaron je Ia ali-landa. Kia senrevigol Parazitov êiam imagis Ia eksterlandon kiel teran para-dizon. Li pensis, ke Ia triaklasaj vagonoj de Germanujo neniom diferencas de Ia rusaj duaklasaj; tialli aêetis Ia triaklasan bileton kaj estis tre mirigita, kiam li ekvidís, ke tiuj vagonoj ne posedas eê oportunecojn de Ia triaklasaj rusaj. Ne malpli li estis konstemita, kiam en ku-peo apud li okazis ebria germana sol-dato, kiu kantis, kraêis, malpacis kaj senêese trinkis Ia bieron. Ho, êi tiu abo-mena germana biero! Paulo Petroviê eê nun ne povas sen abomeno rememori gin. Li deziregis trinki rusan teon, sed êie vidis nur bieron! Ho, êarmaj rusaj vagonaroj! Kie estas viaj largaj, -longaj benkoj! Kie estas viaj kupeaj tabletoj, ebligantaj trinki kaj mangi, kiel hejme! Kie vi estas Ia rusaj bufedoj, kun viaj
l
35
-êarmaj samovaroj kaj rusaj mangajoj? Efektive oni prave diras: kion ni havas, tion ni ne gardas, sed gin perdinte ploras. De Tom gis Berlin-Ia dekhora vojago kaj nek unu glaso da teo! Paulo Pe tro-viê soifis, soifegis kaj malbenis Ia fre md-landon. Lia sola espero estis direktita
ai Berlino. Sed tie li denove senrevigis. En Ia hotelo li petis samovaron, sed ricevis nur tekruêon. Li pretigis trinki dek glasojn, sed oni donis aI li nur du tasojn. Post tio jam nenio plaêis al li en Ia urbo. La malkontentecon pligrand-igis Ia neceso êiam esti en movado, êar lia kunvojaganto montrigis tre scivolema kaj dum unu-du tagoj nepre volis tra-rigardi Ia tutan urbon. Posedante grand-egan movigemon, li povis marêi dum unu tago pli 01 kvindek kilometrojn; dum Paülo Petroviê kaüze de sia dikeco jam post unu horo de marêado sin sen-tis tute lacigita kaj postulis ripozon. Sed resti en lahotelo, dum Ia kunvojag-anto sola marsadus tra Ia urbo, Para-zitov iom hontis. Do, li vole nevole de-vis kuri kune kun sia kamarado, tro
-lacigante sin kaj malhelpante lin. En tia stato li malbenadis êiujn: Ia doktorou
Telegrafov, kiu lin esperantigis, Ia
edz-inon, kiu permesis Ia vojagon, Ia
kun-ulon, kiu kuradas kiel êashundo, Ia ge
r-manojn, kiuj tiel malbone arangis sian
vrvon.
La sekvintan tagon li firme diris aI
aia samideano, ke li tute ne deziras plu
doni sin aI torturoj kaj restos hejme,
por ripozi. Dum tiu tempo li skribis aI
siaj geparencoj kaj gekonatoj kelke da leteroj, kie li elverâis Ia tutan sian galon.
- Kara Manjo,-li skribis aI sia e dz-ino-se iu aI vi diros, ke en Ia alilando oni vivas tre bone, ne kredu: êi tie oni povas morti de malsato kaj soifo kaj neniu atentos tion. Se iu kredigos vin, ke en Ia mondo ekzistas multaj espe ran-tistoj, nomu lin mensogulo: gis nun mi renkontis nur unu tian personon kaj li, ãajne, apartenas pli aIspeco de hundoj,
01 homoj. Se vi ie legos, ke alilande
estas bonaj fervojoj, ne kredu, ne kredu,
ne kredu ... Mi jam pentas, ke mi veturis kaj ne obeis viajn konsilojn ...
Fininte Ia leterojn, li iris por j"eti ilin
en poêtkeston, devojigis kaj kun granda peno retrovis sian hotelon. La lastan
parton da tago li pasigis en dormo.
Kiam vespere revenis hejmen lia kunulo,
li trovis Paülon Petroviê en lito. - Ôu vi,sinjoro, zorgis pri nia morgaüa
vojago? êu vi inforrnigis, kiun vago
n-aron ni devas preni, por daürigi nian vojon?-demandis li.
- Ne, sinjoro, mi esperis, ke pri tio zorgos -vi. Kara amiko, estu afabla, arangu êion vi mem: vi estas tre sperta en tiaj aferoj kaj tre rapide êie orie nt-igas. Kaj mi estos nur via obeema servisto. - Tre bedaürinde, ke vi ne diris pri tio hodiaü matene,-respondis Ia kunulo.
Nu, mi tuj iros kaj pri êio iníormigos.
- Sed iom atendu sinjoro! Mihodiaü
preskaü nenion mangis, êar mi ne povis
trovi restoracion.
- Mia Dio! Restoracioj ekzistas en Berlino êiupaêe. Fine, vi povus tagmangi en nia hotelo. êu vi estas suêinfano?
Tamen, ne perdu Ia tempon, vin vestu
kaj ni iru!
lli rapide arangis Ia mangadon kaj iris por informigí pri Ia plej oportuna vagonaro. La tutan aferon Parazitov konfidis aIsia kunvojaganto, kun teruro
pensante pri tiu tempo, kiam li denove
-
38-ili forveturis el Berlin kaj post du tagoj trafis Ia kongresurbon.
.Renkonto de multaj esperantistoj, no-veco de impresoj, bonega arango de l' kongreso forgesigis Paülon Petroviê pri Ia vojagaj malíacilajoj kaj enverêis en lin novajn fortojn, Ireêan energion. Li konatigís kun multaj gesamideanoj el diversaj landoj kaj kune kun ili vigIe vizitis êiujn kunvenojn, amuzajojn kaj ekskursojn. N eniam antaüe li vivis tiom goje. Liaj leteroj hejmen estis plenaj de miro kaj ravigo. AI êiuj li konsilis lerni Esperanton kaj viziti Ia kongresojn.
Post Ia kongreso li amase kun aliaj gekongresanoj feliêe alvenis Parizon. De tie li jam devis vojagi sola. êi tiu penso venenis lian restadon en Ia bela urbo. Li serêis akompananton, sed ne trovis. Preni Ia internacian lit-vagonon malhelpis lia rondbileto. Esperante ian savan okazon, li kelkfoje prokrastis la forveturon. Sed lia forpermeso estis baldaü finigonta kaj li vole nevole dev-is sidigi en vagonaron. Por alveni en Ruslandon kiel eble plej rapide, li de-cidis nenie interrompi Ia vojagon.
Kiom malfacila estis lia vojago êe tiaj
-
39-kondiêoj, povas jugi nur vojaginto en ne-konata lando, kies lingvon li tute ne konis. Ôar Parazitov povis paroli nek france, nek germane, kaj devis interkomprenigi kun fervojaj oficistoj nur per gestoj, li êiam veturis kun streêita penso, êu li efektive elektis gustan vojon, ôu baldaü ili al-venos al Ia stacio, kie li devos sangi Ia vagonaron k. t. p. En tia stato li seniterrompe traveturis Svisujon kaj Germanujon, preskaü nenion mangante, nenion trinkante kaj tute ne dormante dum du noktoj. Laü tio oni povas imagi lian gojon, kiam ilia vagonaro haltis êe Ia unua ruslanda stacidomo. Alli mon-trigis karaj eê Ia rusa gendarmo, kiu postulis lian pasporton kaj Ia rusaj lim-impostaj oficistoj, kiu
i
reviziis liajn pa-kajojn, êie aüdante Ia rusan paroladon, li forgesis pri sia trolacigo kaj intence serêis temojn, por kiel eble plej multe gui Ia rusan lingvon. Vido de Ia rusa samovaro metis lin en neesprimeblan feliêon. Li trovis sian paradizon. Li trink-is kaj mangtrink-is kvazaü hejme. Li postulis, kion volis. Li jam esprimis siajn pens-ojn per Ia Ianzo, sed ne gestoj. Dank'al tio li facile aêetis la bileton al sia urbo,- 40
-senpene trovis Ia gustan vagonaron kaj
komforte okupis Ia kupeon. Unuvorte, li
guis Ia patrolandon. Sed Ia dormo baldaü
senkonsciigis lian guon. La naturo ne
forgesas pri siaj rajtoj. Li senvekige
dormis preskaü dudek horojn. Tiustate
li alveturis aI sia urbo. êe Ia stacidomo
lin renkontis Ia edzino.
- Kara Paüêjo! Kio aI vi okazis?
Oni ne povas vin rekoni! KiaI vi tiom
malgrasigis? Rigardu, via surtuto ne kuê -as, sed pendas sur vi! - ekkriis si post
multaj fortaj kisoj, - êu vi estis tre
malsana?
- êu efektive mi tiom sangigis?
Ce-tere, ni devas zorgi pri mia pakajo.
Hejme mi êion al vi rakontos.
Dum ili estis veturantaj de Ia
staci-domo, Mario Viktorovna rakontis aI sia
edzo êiujn urbajn novajojn. Interalie si
sciigis, ke per Esperanto tre interesi~is
nova direktoro deUrba Banko soro
Ce-kov, kiu tre fervore vizitas Ia esperantan societon kaj malavare subtenas gin per monoferoj.
- Ili vin tre atendas, aldonis si.
Ankaü estas ricevita letero de redaktoro de esperanta gazeto, kie li petas tuj
l
-
41-Sendi aI li promesitan de vi raporton
pri Ia kongreso.
- Kiun raporton? Mi jam sendis aI ili
kelkajn materialojn. Cetere...
En tiu tempo ili alveturis aI sia hejmo.
Enirinte en Ia logejon, Paülo Petroviê
profunde ekspiris, kaj ankoraü unufoje
kisante sian edzinon, sincere diris:
- Glor' aI Dio, mi fine estas hejme!
En Ia mangoêambro ilin jam atendis
Ia kara samovaro kaj diversaj mangajo].
Sin Ia vinte kaj vestinte sian ordinaran
hejman êemizon, Parazitov êe Ia tablo
sentis ne malplian plezuron, 01 Ia greka
heroo Odiseo post sia reveno el Ia
dek-jara vojago.
10m satiginte sian apetiton, li
komen-eis rakonti aI Ia edzino pri sia vojago.
Bone ripozinte en Ia rusa vagonaro kaj
trovigante malproksime de Ia lokoj, kie
li tiom suferis, li rakontis pri siaj
aven-turoj jam ne tiom gale, kiel li reagis
al ili eksterlande. Krome, li iom hontis sincere diri, ke por Ia tricent spesmiloj, kiujn li elspezis dum Ia vojago, li rice-vis pli da malagrablajoj, 01 da ple zuro-'I'iukaüze li jam ne ôion mallaüdis kaj
- 42
-ravigo. Sed Mario Viktorovna tre bone sciis lian karakteron kaj vidis, kio estas vera kaj kion li aIdonis el lia propra kapo.
- Nun vi es.as bone instruital=ma -lice pensis si,rigardante lian malgras ig-intan figuron.
Demandata poste pri Ia plezuro, kiun li ricevis dum Ia vojago, si respondis al siaj konatoj:
- êu vi aüdis, ke kiam li sin pesis
post Ia reveno, li konstatis perdon de unu pudo *) el sia pezo? Do, vi povas konkludi, kiun plezuron li ricevis ali-lande!
Tiamaniera rakonto pri lia vojago aperigis en Ia urbo rilate al li multajn mokajn anekdotojn, kiuj iafoje atingadis liajn orelojn. Tio tre kolerigis lin. Tian mokan rilaton li rimarkis, kiam li faris raporton pri Ia kongreso en Ia espera n-tista societo. Por lia malíeliêo, Ia nova fervora esperantisto êekov tre multe vojagis alilande. Konante preskaü êiujn famajn vidindajojn en Ia urboj, kiujn vizitis Parazitov, li demandis pri ili tiom detale, ke Ia raportinto plejparte nenion
*) :presk~u=20 klj.
l
-
43-povis respondi. Tio tre incitis Paülon Petroviê kaj li foriris el Ia societo kun malamikaj sentoj kontraü Ia bankisto. Sed hejme li havis alian fonton por malagrablajoj, Li promesis kaj devis skribi por Ia esperantista gazeto Ia ra-porton pri Ia kongreso, sed nun li kon-statis sin tute ne kapabla por tiu Iaboro. Ôiuíoje, kiam li komencis skribi, li po-vis elpensi nur kelke da linioj. Lia kapo tuj farigis lacigita kaj senpensema. Li provís imiti formon, enhavon kaj stilon de aliaj raportoj, sed eI tio ankaünenio rezultis. Li tute ne sciis, kiel sin savi el tia malagrabla situacio. Feliêe Ia re-dakcio ricevis kaj presigis Ia raporton de alia korespondanto. Tamen tio ne pravigis lin antaü Ia personoj, kiuj sciis pri lia promeso. Lia konscienco ne estis trankvila ankaü pro Ia vortaro. Perdinte multe da laboro kaj tempo por gia pr e-paro, li neniel povis trovi personon, kiu konsentus gin eldoni. Pro tiu okazo Ia edzino ne unufoje diris, ke se li tiun laboron uzus por sia ofico, kredeble li nun ricevus plian ordenon aü rangon. Cetere, dum Ia pacaj tagoj si deIikate tuêis êi tiun temon, sed dum malpacigoj
gi farigis akra armilo, kiun si senkom-pate enpikis en Ia koron de Ia edzo. Malfeliêe baldaü venis Ia motivo por biuj malpacigoj. nufoje vizitis sian sa-mideanon doktoro Telegrafov. Interpa-rolante pri diversaj objektoj, li êerce diris, en êeesto de Mario Viktorovna, ke li ricevis leteron de sia korespondanto, kiu partoprenis Ia kongreson kaj kona-tigis kun Paülo Petroviê.
En Ia letero Ia samideano skribas, ke nia samurbano pliparte pasigis sian tempon dum Ia kongreso en Ia societo de beIaj fraülinoj.
- êu tio estas vera? - demandis li sian esperantan filon.
Li atendis aüdi de Paulo Petroviê iun âercon, sed anstataü tio li rimarkis sur lia vízago tre maIkontentan mienon kaj inklinon sangi Ia temon.
- KiQn êi tio signifas? - pensis Ia doktoro kaj ekparolis pri aliaj objektoj.
En Ia sama tempo Mario Viktorovna komencis nerve ordigi sur Ia tablo di-versajn mangilojn kaj farigis pli silen-tema.
La okazo klarigis tre simple. Post du semajnoj de Ia reveno, Parazitov ricevis
poêtkarton, skribitan per virina mano ... Mario Viktorovna ne donis al gi grandan atenton, sed post unu semajno alvenis ankoraü unu postkarto, skribita per sama mano. Nun, post Ia vortoj de Ia doktoro, Ia leteroj havis por si tute alian signifon.
Sed kiel si povus konatigi kun Ia en-havo de tiu êi mistera korespondado? §i tre bedaüris, ke ne obeis Ia konsilojn de Ia edzo kaj ne lernis Esperanton.
Ôu peti pri la traduko iun el lokaj espe-rantistoj? Sed tio povas naski multajn mokojn. Nur restas lerni Esperanton. Si trovis êe Ia edzo esperantan grama-tikon kaj sekrete komencis studi gin. 10m post iom Ia ceIo estis atingita kaj
si jam povis kompreni ricevatajn de Ia edzo leterojn. Kvankam ili êiuj havis Ia ordinaran amikan karakteron, tamen ...
êio povas okazi! .. Estos pli trankvile, se Ia malbonon si elãiros kun radikoj ... De tiu tempo jam neniu letero de samide-aninoj atingis Paülon Petroviê.
Duaflanke, por izoli sian edzon de
lokaj esperantistoj, si eIektis kiel sian helpanton, Ia tro ambician Iian karakte-ron. Kiel ni jam diris, Ia lastan tempon en Ia esperantista societo aperis nova
l
r
~46
-fervora esperantisto êekov. Estante tre
klera kaj konante multajn fremdajn
lingvojn, li facile lernis Esperanton kaj
post tri aü kvar monatoj jam sufiêe
flue povis paroli gin. Li tiom fervore
vizitis êiujn kunvenojn de Ia societo
kaj tiom malavare subtenis gin mone,
ke laümerite baldaü okupis honoran
situacion inter giaj membroj. Kiam alve-nis Ia tempo por reelekto de Ia societa
komitato kaj kiam Ia doktoro
Telegra-fov pI'O trookupiteco rifuzis esti rebalo-tata, multaj societanoj proponis elekti
sinjoron êekov kiel prezidanton de Ia
societo. Tio tre ofendis Paülon Petroviê
,
êar li opiniis sin kiel Iaürajtan kandi-daton al tiu posteno. Tial li agitis inter
Ia membroj, ke oni elektu kiel
prezi-danton iun malnovan esperantiston
kaj evitu por tiu ofico novajn personojn,
malmulte konatajn al la Societo. Sed lia agito restis senrezulta: Ia prezidanto estis elektita êekov.
Tiam Parazitov demonstracie
dekla-ris, ke li tute rifuzas partopreni Ia Ko-mitaton.
Reveninte hejmen, li kun indigno ra-kontis pri Ia elekto kaj pri Ia rifuzo al
-
47-sia edzino.
Si
sendube plene aprobisliajn agojn.
- Se mi estus sur via loko, - inside si diris,--mi tute rifuzus partopreni en
ôi tiu- intrigema societo: mi tute ne de-zirus semi, por ke aliaj rikoltu.
Kvankam Parazitov ne obeis plene
êi tiun konsilon kaj ne eksigis el Ia
societo, tamen denun li okupis evidente
malamikan pozicion kontraü Ia nova
prezidanto. Li akre kritikis êiujn liajn agojn, penis malgrandigi liajn meritojn, malofte vizitis Ia kunvenojn de Ia societo, rifuzis helpi gin en Ia okazoj, kiam estis bezona amasa kunlaborado kaj êiuforte
penis montri, ke Ia gvidata de êekov
societo neniam povos prosperi. Inter Ia societanoj li trovis ankoraü kslkajn per-sonojn, kiuj opiniis sin ofenditaj de Ia societo. Ili formis konspiran grupeton,
kiu nur opoziciis al Ia Komitato kaj
nenion faris por propagando de
Espe-ranto.
Parazitov penis altiri al tiu grupeto
ankaü Ia doktoron Telegrafov. Sed Ia
lasta divenís Ia verajn motivojn de
l'agado de Parazitov. Li bone vidis gian malutilon por Ia ideo kaj ne sciis, kion
.~
.~..
...•
-l
i
r
-48-entrepreni. Li penis êiuforte interpacigi ia partiojn. Sed êio estis vana. Fine lia pacienco krevis kaj li sendis al Parazi-tov longan leteron, kie li malkaâe es-primis sian opinion pri lia agado.
Detale analizante en gi celojn de Ia esperantista societo, li skribis :
i fondis Ia societon por kunigi niajn fortojn. i tiras grandan sargon. Nur unuanimeco povas movi gin. êiuj niaj membroj devas iri samdirekte. Por atingo de Ia celo estas bezonega dis -ciplino. Ni irnitu Ia simplajn laboristojn. Rigardu, kiorn unuanime iIi tiras tra-bojn kaj kiom grandajn sargojn ili levas. Atentu, kiom unuvoêe ili subtenas sian ekkantiston. Sed kion ni vidas en nia societo? Gi konsistas el kelkaj malami-kaj elementoj. Unuj el ili laboras, Ia aliaj nur malhelpas. La duaj oftedetruas tion, kion produktis Ia unuaj. Ôiu pr o-gresa paâo estas zoile kritikata kaj ma -lice êikanata. Ôu povas progresi tia
societo? Sendube ne. Dum ni ne
estas fortaj, ni devas timi ôiun par -tiecon. Niaj partioj ankoraü ne estas gustatempaj: ili povas naski nur skis -mojn kaj malvenkon. Kiu êatas
- 4
9-ilin, tiu ne ãatas nian celon. Li nur helpas nian malamikon. Nia tasko-ne k i u kap tos, sed - k i e1 ka p ti. Antaü êio ni devas almiliti Iortikajon. La ordenoj sekvos poste. Dume estas premiata nur disciplino. Kolegiaj
deci-doj cstu niaj legoj. Kolegie elektitaj
estroj estu niaj generaloj Kiu ne
de-ziras obei ilin, iru for de ni.
Jen estas mia opinio. Vi vidas, kegi
multe diferencas de Ia via.
La diferenco malhelpas, ke mi aligu vian grupon. Mi povas esti parti.ano nur kiam okazas voêdonado. Post apero de konfirmita decido mi farigas sim pla obeema soldato.
Mi esperas, ke mia sincera opinio ne-niom vin ofendos kaj inter ni restos Ia
antaüaj rilatoj. 'I'eleqraior.
Ricevinte Ialeteron, Parazitov elversis kontraü la doktoro itelegon da plej kotaj kaj ofendaj insultoj.
- Ho, kanajlo, li ubtenas Ia prezi -danton pro personaj interesoj! KredebIe TeIegrafov bezonas lin, por diskonti siajn kambiojn. Friponoj, malnobluloj! Mi neniam pardonos al li lian perfidon.
Mi êie krios, ke li ne kuracas, sed nur
-
50-prirabas siajn malsanulojn. Jen aperis kia moralinstruisto!
Longe aüskultis tiun elverêadon lia edzino. Sia gajo ne havis limojn. Si tri-umíis sian venkon. Nun ãia edzo jam ne vizitos plu êi tiun malbenitan soeieton!
- Mi j am delonge al vi diris, ke ili êiuj estas friponoj,- konsolis si Paülon Petroviê.- Forlasu, mia amiko, êi tiun malsagan Esperanton kaj okupu vin per via propra ofieo. Tio estes pli trankvila kaj pli profita.
La espero de Mario Viktorovna parte efektivigis, Paülo Petroviê tute plu ne vizitis Ia soeieton. Sed Ia okupadon per Esperanto li ne lasis. Li ankoraü inereie elspezis sufiêe multe da mono, por aboni Jurnalojn, venigi esperantajn librojn kaj korespondi. Mario Viktorovna deeidis resanigi Ia edzon ankaü de êi tiu pasio. Kaj fine si atingis Ia eelon.
Unuíoje, reveninte hejmen, si, kvazaü interalie, diris al sia edzo:
- êu vi seias, k'e Telegrafav eldonis esperantan libron? Mi vidis gin metitan en montrofenestroj de niaj librejoj.
Mario Viktorovna ne povis ne ri, marki, ke tiu seiigo faris êe Ia edzo
-
51-tre malagrablan impreson. Por pligran-digi gin, si aldonis:
- Sed via laboro pereis vane. Via vortaro gis nun ne estas eldonita.
- [u, ne êio estas bona, kion oni presas. Mi ne pensas, ke lia libro estos aêetata. Krorn tio roi ne esperas, ke Esperanto longe vivos. Kredeble gin pereigos Ia lingvo Ido. Almenaü al mi pli plaêas Ido, 01 Esperanto, ka] mi
in-. tencas forlasi Esperanton kaj propa-gandi en Ruslando tiun novan lingvon.
- Sed êu vi j am lernis gin?
- Ankoraü ne, sed mi konatigis kun gi laü kelkaj gazetaj artikoloj.
- Hm! Kiel vi volasl, respondis Ia edzino.
Post tio Paulo Petroviê tute êesis sin okupi per Esperanto kaj komencis lerni Idon. Li venigis kelkajn lernolibrojn kaj eê faris anoncon en unu el idistaj jurna-loj,' ke li arangas en Ruslando Idistan Ligon. Sed laü tiu anoneo li ricevis nur tri aligojn kaj unu leteron, kies aütoro proponis al li nomi Ia intencatan Ligon Idiota, sed ne Idista.
"Nur idiotoj, skribis li, ne povas kom-preni Ia aksiomon, ke se êiu homo
neniam posedos Ia komunan interk prenilon."
Konvinkiginte, ke Ia lingvo Ido e preskaü nova lingvo kompare kun
peranto kaj gia propagando preze-Hb*,i~:,~~"~':;.'
dekoblajn malíacilajojn, Parazitov êesis okupi sin per internaciaj lin kaj denove êiujn siajn zorgojn dir al rangoj, regnaj monpremioj, bo staj kukoj k. t. p.
Nun li fervor e kaj akurate kaI1!~lff~~
botelojn en Ia brandvendejoj, kiuj
J
komisiitaj al lia observado kaj kunll_~":lagrabla sento sin deturnas de Ia sonoj, sur kies brusto li rimarka verdajn steIojn.
Mario Viktorovna ankaü tute en Ia antaüan radkavajon, Nun nenio minacas ilian hejman tran
con; preskaü Ia tutan tempon si~~!K: •.
,,~kl~1
donas al Ia mastrumado, mangad êikanado.
Si
kun plezuro rimark ilia kapitalo tre rapide kreskas jam revas pri tiu tempo, kiam gi gos Ia duoncentmilon. Konversaci revoj pri tiu feliêa epóko estas Ia ptata temo, kiam si restas sola kun I~"~~~J~~
/
S AROV
