Αντιρυπαντική πολιτική Νομού Αιτωλοακαρνανίας

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔ/KC ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΝ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Τμτίμα Λογιστών

Τ.Ε Ι. Κ A Β A Λ .. i X.A.W.

ΤΜΗΜΑ Λ θΓ.ί-TilCHl

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΑΝΤΙΡΥΠμίΜΊΕΗ ΠΟΛΙΤΙΚΕ ΝΟΜΟΥ ΑΙΤΩΛΟΑΚλΡ Μ Π Ι Α Ν

ΜΠΕΡΞΡΗ ΜΑΡΙΑ

π ;

Η εργασία μου αυτό αναφέρεται στην "Αντιρυπαντικό τολι.τι- κή του νομού Αιτωλοακαρνανίας" τον πρώτο σε έκταση νομό της Ελλάδας αλλά και του πιο ξεχασμένου. Γιά νά ολοκληρωθεί συ­

νάντησα μεγάλη αδιαα? ορία τόσο από τους απλούς πολίτες όσο και από την ΪΤομαρχία. Στην ϊίομαρχία του νομού και στην διεύθυνση περιβάλλοντος υπάρχει μόνο ένας υπάλληλος ο οποίος διακπεραι—

ωνη μόνο κάποια γραφική εργασία χωρίς να είναι σε θέση να γ- νωοίί^ει σημαντικά πράγματα πάνω στό πρόβλημα.

Σε ερώτηση μου αν υπάρχει κάποια μελέτη για την ποοστασί- α του περιβάλλοντος μου απάντησε οτι δεν υπάρχει εκτός από κάποια μελέτη που κάνει ο ΕΟΚ για την λιμνοθάλασσα του Μεσο­

λογγίου, η οποία όμως δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα.

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

Η ιδέα oTt το ανθρώπινο γένος βρίσκεται σε στενή σχέση με το περιβάλλον του είναι θεμελιώδης για πολλές σημαντικές ανθρωπογεωγραφικές αντιλήψεις. Η ευρύτερη έννοια του όρου περιβάλλον είναι: το σύνολο των συνθηκών σε κάποιο συγκεκρι­

μένο τόπο πάνω στην επιφάνοια της γής. Οι γεωγράφοι θεωρούν συνήθως ότι το περιβάλλον αποτελείται απ'ολα τα στοιχεία του χώρου γύρω από τον άνθρωπο, τα οποία συμμετέχουν ή επιδρούν κατά κάποιον τρόπο στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Στό περι­

βάλλον του πρωτόγονου ανθρώπου κυριαρχούσαν τα φυρικά στοι­

χεία, όπως το τοπικό κλίμα, η μορφολογία και η ποιότητα του εδάφους, η πανίδα. Στη σημερινή εποχήτ η βιομηχανοποίηση και η ανάπτυξη των πόλεων συνεπάγονται, οτι σε πολλά μέρη του κό­

σμου, το φυσικό περιβάλλον έχει τροποποιηθεί ριζικά από τις δραστηριότ’"τες του ίδιου του ανθρώπου.

Το περιβάλλον των κατοίκων των πόλεων αποτελείται από σ­

πίτια, δρόμους, εργοστάσια, σιδηροδρουικές γραμμές και διά­

φορες άλλες χαρακτηριστικές κατασκεύες, Α,κόμα και στις αγρο­

τικές περιοχές βιομηχανικών χωρών, όπως η Βρετανία, το περι­

βάλλον δεν μπορεί πιά να θεωρείται φυσικό: με την πάροδο των αιώνων ο άνθρωπος κατέστρεψε δάση, αποξήρανε έλη και δημι­

ούργησε χωράφια, αγροικίες και χωριά,

Στίς περιοχές αυτές ο άνθρωπος κυριαρχεί στό φυσικό κό­

σμο σε τέτοιο βαθμό ώστε έχει διαμορφώσει ο ίδιος το περιβά­

λλον. Στό παρελθόν οι γεωργάφοι περιόριζαν μερικές φορές τ­

ην έννοια του όρου" περιβάλλον", θεώρούσαν ότι αποτελείται μόνο από το σύνολο τι·:ν αντικειμένων φυσικών ή τεχνικών στον γύρω χώρο. Ωστόσο ο άνθρωπος ζει επίσεις μέσα σέναν κόσμο ιδεών, απόψεων και αξιών που πηγάζουν από το νου των συνα­

νθρώπων του (1)

(1) Ανθρωπος και περιβάλλον 1

Προσεγγίσεις στο θέμα Άνθρωπος και Περιβάλλον

Π_Ρ_Ω_Τ_0_5J_E_P_g_E

Στην εποχή μας σαν "Ρύπανση Περιβάλλοντος" θεωρείται κά­

θε ανεπιθύμητη μεταβολή των φυσικών, χημικών ή βιολογικών χ- αοακτήρων του αέρα, της ξηράς και των υδάτινων μαζών που μπο­

ρεί να επηρεάσει την υγεία, τη ζωή, την πολιτιστική δραστη­

ριότητα του ανθρώπου καθώς και τη γενική ισορροπία της φύσης.

Η υποβάθμιση όμως αυτή του περιβάλλοντος δεν είναι κάτι πού αφορά μόνο τους ειδικούς η τους αρμόδιους, μά είναι

- 'Ενα πρόβλημα υγείφς, αφού επηρεάζει άμεσα την ανθρώπινη ζωή

- Έ ν α πρόβλημα οικονομίας, αφού επηρεάζει την ιδιοκτησία.

- '2να πρόβλημα προστασίας της φύσης, α®ού επηρεάζει τους ζ­

ωντανούς οργανισμούς, και τέλος

- Έ ν α πρόβλημα αισθητικό, αφού αλλοιώνει ανεπανόρθωτα την ομορφιά της φύσης και των ανθρώπινων δημιουργημάτων.

Η βιομηχανική δραστηριότητα της σύνχονης καταναλωτικός κοινωνίας με τις παράλογες απαιτήσεις κέρδους και η συνεχής αύξηση του πληθησμού με τα επακόλουθα της αστικοποιήσης του, αποτελούν παράγοντες που ρυπαίνουν το περιβάλλον σε διεθνεί κλίμακα.

0 βαθμός όμως της ρύπανσης αξαρτάται από το αναπτυξιακό στάδιο μιας χώρας. Στην Ελλάδα η αστικοποίηση και η εκβιομη­

χάνιση συντελούνται σε δύσ γεωργαφικές περιοχές (Αθήνα-θεσ- σαλονίκη) που συγκεντρώνουν το μισό του πληθυσμού και περί­

που το 70% της βιομηχανικής και οικονομικής δραστηριότητας.

Ετσι το 5% του ολικού εθνικού χώρου βρίσκεται σε ασφυκ­

τικές πιέσεις που εκφράζονται από ένα υποβαθμισμένο οικολο­

γικό σύστημα.

Οι παράγοντες λοιπόν που ευνοούν τη δεδουένη γιά τον ελ­

ληνικό χώρο ρύπανση -ιδιαίτερα για τά μεγάλα αστικά κέντρα- ειναι: (§)

(2( Το νέφος στην ζωή μας Οικολογική κρίση στον ελληνικό χώρο

- Η συνεχιζόμενη αστική συγκέντρωση πληθυσαού -'Η τεράστια αύξηση των μεταφορικών μέσων και

- Η άστοχη βιομηχανική συγκέντρωση και κατανομή σε περιοχές μέσα στήν πρωτεύουσα, (^)

Η Αθήνα που είναι σήμεοα μιά πόλη 4000.000 κατοίκων πε­

ρίπου, συγκεντρώμένων σε μία έκταση Α28ΚΜ^, είναι η μοναδι­

κή ποωτεύουσα στην Ευρώπη όπου' είναι εγκαταστημένο το 1/5 του πληθυσμού της χώρας.

Εδώ είναι συγκετρωμένο το 58% των βιομηχανικών και τσ 6θ%

των οχημάτων της χώρας. Η τεράστια αυτή πληθυσμιακή αύθηση είχε σαν αποτέλεσμα και την πραγματοποίηση ουσιαστικών μετα­

βολών στην χωροταξική διαμόρφωση τηςπόλης.

Είναι γνωστό οτι τα οικοσυστήματα επηρεάζουν την οικονο­

μική δραστηριότητα και ότι επηρεάζονται άμεσα απ'αυτήν. Ετσι η Ελάττωση των φυσικών πόρων και η ρύπανση που προκαλεί η οικονομική δ^άση επιδρά σττίν "οικολογική ισορροπία", Γι'αυ­

τό η οικονομική ανάπτυξη θεωρήθηκε υπεύθυνη για τις δυσμενής επιπτώσεις της στό περιβάλλον,

•'Κανείς όμως δεν αμφισβήτησε ποτέ την αναγκαιότητα για οι­

κονομική ανάπτυξη, που θα βελτίωνε την ποιότητα της ζωής.

Βελτίωση όμως της "ποιότητας της ζωής" θα πρέπει να σημαίνει υγεία και όμορφο και ευχάριστό περιβάλλον κα ι όχι μόνο πε­

ρισσότερα υλικά αγα θά. (2)

Αλλωστε ο γνω'στός 0».κονομολόγος και Κοινωνιολόγος ΚΕίίΕΤΗ BCUE DING υποστηρίζει οτι πρέπει να μεγιστοποιήσουμε την ποι­

ότητα της ζωής και όχι το Εθνικό Εισόδημα.

Ετσι η διαδικάσία της οικονομικής ανάπτυξης πρέπει πρω­

ταρχικά να ελέγχεται και να περιορίξεται σε νομοτεχνικά πλαί­

σια πού να εγγυώνται την προστασία του περιβάλλοντος.

Η σοβαρότερη απειλή ρύπανσης για τους κατοίκους των με­

γάλων αστικών κέντρων θεωρείται η ατμοσφαιρική ρύπανση γιατί,

(4) ΕΑνθρωπος και Περιβάλλον 2 (2( Περιβάλλον παι η προστασία του.

- Η λειτουργία εργοστασίων σε κατοικημένες περιοχές, - Η ραγδαία αύξηση της κυκλοφορίας των οχημάτων,

- Η γενίκευση της θέρμανσης των κατοικιών με καυστήρες κεν­

τρικής θέρμανσης και - Η κακή πολεοδομία (5)

δημιούργησαν μία εξαιρετικά ανησυχητική κατάσταση ατμοσφαι­

ρικής ρύπανσης, που συνεχώς επιδεινώνεται. Το ευρύ κοινό με τη χαμηλή του πληροφόρηση αγνοώντας τους κινδύνους πού το απειλούν μπορεί να βρεθεί μελλοντικά σένα εφιαλτικέ και απσ- πνικτικό περιβάλλον όπου τα καυσαέρια και οι θόρυβοι θάχουν εξαφανίσει κάθε πράσινο, θά'χουν φθείρει ολοκληρωτικά τα α­

ρχαία μνημεία και θα'χουν τραυματίσει βαρύτατα την σωματική και ψυχική υγεία των κατοίκων. (5}

(5) ΚΕ1ΓΕ. Προστασία του περιβάλλοντος εκ της Ρύπανσ ης Πρόγραμμα μακροχρόνιας προοπτικής 1970-85'

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΑΤΓ'ΌΣΦΑΙΡΙΚΚ ΡΥΠΑ}:ΣΕ_

Η ένταση των Βλαθερών επιδράσεων και των ζημιών πού π­

ροέρχονται απο την ατμοσφαιρική ρύπανση εξαρτάται απο τη μια μερία απο το είδος των μολυσματικών ππφών και απο την άλλη απο τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες σε σχέση και με την τοπογραφική διααόρφωση της περιοχής. Π δημιουργία ανέαων ε­

πιτρέπουν την α πομάκρυνση της ρυπαντής ατμόσφαιρας. Η κάθα­

ρση όμως αυτή δυσκολεύεται απο την ύπαρξη φηλών κτιριών που βρίσκονται σε οικοδομική αναρχία και παρεμποδίζουν την κίνη­

ση του αέρα. Η κατάσταση χειροτερεύει, όταν ο προσανατολισ­

μός των δρόμων δεν επιτρέπει την κίνηση των επικρατούντων ανέμων.

Η κυκλοφορία τεράστιου αριθμού αυτοκινήτων απο στενούς δρόμους και η απότομη επίσης αύξηση του ύψους των οικοδομών δημιούργησε τεράστιες ποσότητες καυσαερίων, που γίνονται με­

γαλύτερες απο την επιτάνχυση ή επιβράδυνση των αυτοκινήτων εξ αΐ»τίας των ανηφορικών δρόμων και των σημάτων της τροχαίας.(3)

Ε απομάκρυση του ρυπαρού αέοα πετυχαίνεται με την πρός τα πάνω κίνηση του. Η κίνηση όμως αυτή παρεμποδίζεται μερι­

κώς απο τα κτηριακά συγκροτήματα. Ιδιαίτερη όμως σημασία ε- χει η παρεμβολή Ψυχρού αέρα αυέσως πάνω απο τη ρυπαρή πεοιο- χή, που παρεμποδίζει τελείως της πρός τα πάνω κίνηση του μο- λυσμένου αέρα και επομένως και την καθαρσή του. Αυτή είναι η "Αντίστροφή θερμοκρασίας" πού αρχίζει απο τα 30-1C0 μέτρα ύψος. Η "Αντιστροφή" δημιουργείται μόνο, όταν υπάρχουν στα­

θερές μετεωρολογικές συνθήκες και κατάλληλες τοπογραφικές π­

ροϋποθέσεις.

Το φαινόμενο συνηθίζεται σε κοιλάδες όπου κατά τις νυχ­

τερινές ώρες κατεβαίνουν απο τα γειτονικά βουνά ψυχρά στρώ­

ματα δημιουργώντας "θόλο" πάνω απ'αυτά. Τέτοια ήταν η κατά­

σταση που δημιούργησε το "επεισόδιο" στην κοιλάδα MEUSE του Βελγίου το Δεκέμβρη του 1930, οπού οι ρυπαντικές ουσίες από

(3) Ανθρωπος και Περιβάλλον 2

απο την βιομ’^χανική δραστηριότητα πυκνώθηκαν στο "στρώμα α­

ναστροφής" οπότε σημειώθηκαν 80 θάνατοι και αρρώστησαν χιλι­

άδες άτομα με κύρια συμπτώματα τον ερεθισμό των αναπτνευστι- κών οδών.

"Αντιστροφές θερμοκρασίας επεφάνειας" έχουν σημειωθεί και στόν ελληνικό χώρο συνοδευόμενες απο πρωινές ομίχλες. (2)

Η μείωση του ηλιακού φωτός και η περιορισμένη ορατότητα είναι άμεσα αποτελέσματα των εκπομπών σωματιδίων. Τα σωματί­

δια, μαΟί με διάφορα αέρια που συσσωρεύονται στα αστικά πε­

ριβάλλοντα, σε επίπεδα που ξεπερνούν την ικανότητα της τοπι­

κής ατμόσφαιρας να τα αντιμετωπίσει με επιτυχία, μπορούν κα- των απο ορισμένες καιρικές συνθήκες να έχουν άλλες σημαντι­

κότερες δυσμενείς συνέπειςς κυρίως για την υγεία. Γο'αυτό το λόγο θεσπίστηκαν οι διατάξεις ελέγχου της εκπομπής καπνού για να αντιμετωπίσουν δηλαδή την αποκαλούμενη "αιθαλομίχλη (SMGS) Το σοβαρότερο κρούσμα αυτού του φαινομένου συνέβη σ­

το Λονδίνο το Δεκέμθριο του 1925, όταν υπό ήπιες ατμοσφαιρι­

κές συνθήκες κοντά στην επιφάνεια της Γης, μεγάλες συσσωρεύ­

σεις καπνού και άλλων αερίων παγιδεύτηκαν κάτω από ένα στρώ- μαθερμού αέρα (φαινόμενο θερμοκρασία κής αναστροφής) και κα­

τέστησαν έτσι ανίκανες να διασπαστούν πρός την ανωτέρα ατμό­

σφαιρα. Η εισπνοή του δηλητηριώδους αυτού μείγματος προκάλε- σε σε διάστημα 5 ημερών, το θάνατο 40C0 ατόμων από βρογχίτι­

δα και επακόλούθη καρδιακή ανεπάρκεια.

Για ανάλογες αιτίες , άλλες πόλεις αναγκάστηκαν να θεσ­

πίσουν νομοθετικά μέτρα εναντίον της χωρίς διάκριση εκπομπής ρυπαντών στην ατμόσφαιρα.(3)

(2) Το νέφοσ στην ζωή μας (3) Ανθρωπος και περιβαλον 2

- τ -

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΟ ΝΕΡΟ Γενικά

Από την εποχή της βιομηχανικής επανάστασας, μιά από τις κυριότερες φροντίδες του ανθρώπου ήταν ο εφοδιασμός του με καθαρό πόσιμο νερό. Η διαδικασία αυτή ήταν αρχή και οι αρρώ­

στιες που μεταδίδονταν με το νερό, όπως ο τυφοειδός πυρετός και η δυσεντερία, εξακολουθούσαν να είναι συνηθεσμένες στα 1900, ακόμα και στίς ανεπτυγμένες χώρες.

Μολονότι οι προσπάθειες πού έγιναν πρίν απο τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για να εξαλειφθούν αυτά τα προβλήματα ήταν επιτυχείς οι αρνητικές κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, κατ αν μή τι άλλο τ α προβλήματα ρύπανσης του με πόσιμο νερό αυξήθη­

καν.

Σήμερα κυριαρχούν ευρέως οι ακόλουθες ανθρώπινες πηγές ρύπανσης το υ νερού.

1) Αστικά απόβλητα

2) θρεπτικές ουσίες για τα φυτά, και ιδιαίτερα άξωτο και αω- σΦορος που προστίθεται στο έδαφος ως τεχνικά λιπάσματα 3) Κατάλοιπα

4.) Οργανικές χημικές ουσίες, κυρίως εντομοκτόνα, ωυτοφάρμακα και απορρυπαντικά

3) Αλλες μεταλλικές και χημικές ουσίες που ποοέρχοναι απο βι­

ομηχανικές και εξορυκτικές δραστηριότητες 6) Ραδιενεργά υλικά

7) θερμότητα

Εκτός από τους ρυπαντές του νερού που προέρχοντ'ι απο ε­

ξορυκτικές δραστηριότητες οι περισσότερες απο τις άλλες μορ­

φές ρύπανσης οφείλονται σε αστικές βιομηχανικές δραστηριότη­

τες που αναπτύσσονται κατά μήκος των παρα λ ιών και σε μεγάλες λίμνες κα ι ποταμούς. (3)

Τα οργανικά θρύμματα που περιέχονται σε υδάτινα ρεύματα τα οποία δεν δέχονται πολύ μεγάλες πεέσεις απο την ταφή

(3) Ανθρωπος και περιβάλλον 2

απορρυμμίίτων μπορούν να διασπαστούν κατάλληλα σε αβλαβή υλι- κά, χάρη στη δράση των βακτηρίων που χρησιμοποιούν οξυγόνο στο νερό. Η διαδικασία αυτή επιτρέπει στα υδάτινα ρεύματα να ανακτούν την ισορροπία τους με φυσικό τρόπο μετά την προσθή­

κη μικρών φορτίων οργανικών ρυπαντών. 'Οταν όμως, οι ποσότη­

τες παρόμοιων οργανικών ουσιών που διοχετεύονται στα υδάτινα ρεύματα είνα ι υπερβολικές, το διαλυμένο οξυγόνο εξατλείται γρήγορα και η εναπομένουσα οργανική ύλη καταναλώνεται στη συ­

νέχεια από άλλα βακτήρια τα οποία δεν απαιτούν διαλυμένο οξυ­

γόνο.

Γα βακτήρια αυτά χρησιμοποιούν δεσμευμένο οξυγόνο σε μο- ρφήνιτρικών θειικών, φωσφορικών και οργανικών ενώσεων και πα­

ράγουν μεθάνιο και υδρόβειο. Πρόκειται για μία διαδικασία σή- ώης που αποτελεί ένδειξη ρύπανσης του νερού σε προχωρημένο στάδιο. Η προσθήκη σ'ενα υδάτινο ρεύμα μεγάλων ποσοτήτων από ακατέργαστα αστικά λήματαείναι συχνά αιτία της κατάστασης· η οποία περιγράφτηκε παραπάνω. (4)

(α) Περιβάλλον κα ι η προστασία του.

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ Γενικά

Από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο η ρύπανση από πετρελαιοει­

δή υπήρξε μεα απειλή για τον βιοφυσικό κόσμο των γλυκών και θαλάσσιων υδάτων. Η απειλή πραγματοποιήθηκε με την αντικατά­

σταση του κάρβουνου σαν καύσιμου από το πετρέλαιο. Η οικοδο­

μική ωφέλεια που προέκυψε απο τη δυνατότητα μεταφορά μεγαλύ—

τέρου φορτίου απο τα γιγάντιαία σημερινά τάνκερς αντισταθισ- τηκε απο την αύξηση της πιθανότητας ναυαγίων που φέρνουν στη Μ λ α σ σ α τεράστιες ποσότητες πετρελαίου πού θα προξενήσουν ανυπολόγιστες ξημιές στην υδρόβια ζωή των θαλασσών και των ω- καιανών.

Επίσης πάρα πολύ αεγάλες οικονομικές ζπυιές του είδους αυτού προκαλούν στα_'κέντ(ία των ακτών παραθερισμού, Μια τερά­

στια κηλίδα μπορεί να καλύψει εκτεταμένες επιφάνειες των ακ­

τών. Πολλά απορρυπαντικά μέσα έχουν χρησιμοποιθεί για την ε­

ξάλειψη των πετρελαιοκηλίδων αυτών, αλλά δυστυχών αποδείχθη­

καν πιό τοξικά για πολλούς θαλάσσιους οργανισμούς απο το πε­

τρέλαιο. (5)

Ετσι στις μέρες μας η παρουσία του πετρελαίου στή θάλασ­

σα εξελίχτηκε σε μία σύγχονη μάστιγα πού κέντρισε τη δημόσια προσοχπν η οποία κατάταξε τα πετρελαιοειδή στους μεταλύτερο- υς κινδύνους ρύπανσης των θαλασσών. Υπολογίστηκε οτι 1,5 εκα­

τομμύρια τονοι πετρελα ιοειδών κινούνται κάθε χρόνο στη Μεσό­

γειο με επακόλουθο την απόρρυψη 400.000 τόννω'ν στη Μλασσα.

Αν τά κατάλοιπα αυτά συγκεντρωνόντουσαν, θα σχηματιζόταν μια μεγάλη νησίδα που με το βραδύ ρυθμό διάσπασης της θα ρύ- παινε τις' ακτές και θα κατέσ τρεφε το πλαγκόν που είναι η βά­

ση της διατροφής. Στίς 18 του Μάρτη του 1967, το γιγαντιαίο τάνκερ "T0RREH CANYON" εξόκειλε σέ ένα ύφαλο στην Αγγλία στίς ακτές της Κορνουάλης και σε μικρό χρονικό διάστημα περισσότε-

;^.5) ΚΕΠΕ Προστασία του περιβάλλοντος εκ της ρύπανσης.

POL απο 30.0C0t0vvo l χύθηκαν στη Μλασσα. Δέκα μέρες αγρότε- ρα τα κομμάτια τουπλοίου που παρέμειναν βομβαρδίστηκαν και 118.C00 τόννοι που αντιπροσώπευαν το υπόλοιπο φορτίο των πε- τρελειοειδών αναφλέχθηκαν (2)

Δύο μήνες πρίν, το Γενάρη του 1967 ένα παρόμοιο επεισόδιο συνέβη όταν το τάνκερ "SERISSI GCULAIUHIS" παθαίνοντας ατύχη­

μα έρριξε στην θάλασσα 300-5C0 τόνους ακατέργαστο πετρέλαιο και πολυάριθμοι κύκνοι της περιοχής φονεύτηκαν. Στίς 15 του Δεκέμβρη 1967 το υπό λεβεριανή σημαία πετρελαιοφόρο "Αργκό Μετρσαρντ" κόπηκεσστά δύο με συνέπεια το φορτίο του 7,5 περί­

που εκατομμύρια γαλλόνια να χυθεί στη θάλασσα. Η τεράστια κη- λίδα, μήκους 150 και πλάτος 6θ μίλιαφ που δημιουργήθηκε από το ναυάγιο απείλησε να φτάσει στίς ακτές της Αγγλίας και της Ισλανδίας απο τα ανοικτά των αμερικάνικων ακτών. Υπήρχε κίν­

δυνος να παρασυρθεί η κηλίδα απο το "Γκόλφ ΣτρήμΑ δηλαδή από το ρεύμα που βεκινά απο τον κόλπο του Μεξικού και καταλήγει στην Βόρεια θάλασσα. (3)

Οι Ελληνικές θάλασσες

Στις ανοικτές θάλασσες ο κίνδυνος απο τη ρύπανση είναι μικρότερος απ'ότι είναι στίς κλειστές θάλασσες και τις τουρι­

στικές περιοχές. Ετσι για τη χώρα μας ο κίνδυνος είναι ολοφά­

νερος.

Η Μεσόγειος είναι μία κλειστή -^λασσια λεκάνη στην οποία επιπρόσθετα χύνονται και τα λύματα πολλών βιομηχανικών μονά­

δων της Γαλλίας, Ιταλίας και Ισπανίας, προστιθεμένων και των πετρελαιοφόρων των αραβικών χωρών. Αυτά αποτελούν κίνδυνο που απειλεί τη Μεσόγειο. Η χώρα μας μέχρι τώρα δεν έχει δοκιμασ­

τεί απο κανένα σοβαρό ατύχημα μεταφορά πετρελαιοειδών όπως το "TCRRIEY CAMYCN". (2)

Πρέπει όμως να μας ποοβληματίζει για το μέλλον ο κίνδυνος δημιουργίας τέτοιων -^λάσσιων ατυχημάτων, γιατί οι θαλάσσιοι

(2) Το νέφος στη ζωή μας (1) Ανθρωπος και περιβάλλον 1

χώροι μας είναι ιδιαίτερα κλειστοί, ότιως ο κόλπος της Ελευσί­

νας, Βπίσεις πρέπει να τονισθεί ότι η ανάπτυξη και τοποθέτη­

ση των βιομηχανικών περιοχών σε μήκος του άξονα Θεσσα λονίκης -Βόλου - Αθήνας- Πάτρας για λόγους σχετιζόμενους με τη συγκ- οινα)νία και την κατανάλωση δημιούργησε ρύπανση σε περιοχές γειτονικές με τη θάλασσα. Οι θαλάσσιες αυτές περιοχές χαρακ­

τηρίζονται απο ασθενή ρεύματα και μικρή ικανότητα ανανέωσης του μολυσμένου νερού. (4)

Μικροσκοπικά τα παράκτια του Θερμαϊκού σε μερικά σημεία παρουσιάζονται με έντονο μετασχηματισμό από το θαλάσσιο χρώ­

μα, πράγμα που δείχνει την σε προχωρημένο βαθμό ρύπανση του κολπου και τον κίνδυνο αλλοίωσης του οικοσυστήματος της περι- χ ή ς .

Ολοκληρωτικά επίσης έχει ρυπανθεί και η π εριοχή της Ελ­

ευσίνας από τα βιομηχανικά απόβλητα αφού το οικοσύστημα του κόλπου βρίσκεται σε ποοχωρημένο στάδιο υπαβάθμισης της ζωής.

0 Σαρωνικός είναι ένα κλειστό οικοσύστημα με έντονα προ­

χωρημένη ρύπανση πού δέχεται από τα διυλιστήρια τις αποχετεύ­

σεις, τ'απόβλητα ναυπηγείων και άλλες βιομηχα νίες με υΦηλά φορτία ρύπανσης. Συμπεοασματικά οι δύο κατ'εξοχήν ελληνικές θάλασσες, δηλαδή του κόλπου της Θεσσαλονίκης και του Σαρωνι- κού είναι δύο περιπτώ-σεις που παρουσιάζουν τα σοβαρότερα ρυ­

παντικά προβλήματα (2:)

Επιδράσεις στους υδρόβιους οογανισμούς.

Η απλή επα(ρή του πετοελαίου μπορεί να θανατώσει θαλάσσι­

ους οργανισμούς. Ετσι, όταν το πετρέλαιο επιδράσει στην θαλά­

σσια τροφική αλυσίδ, ρυπαίνει τίς βασικές πηγές τροφής που βρίσκονται στήν αρχή της τροφικής αλυσίδας εμποδίζει την ανα­

παραγωγή της θαλάσσιας ζωής και μειώνει τη φυσική αντίσταση των οργανισμών.

Το μόνο παρήγορο σημείο είναι ότι πολλά βακτήρια ζούντσ-

(4) Περιβάλλον και η ποοστασία του (2) Το νέφος στην ζωή μας

το πετρέλαιο και επομένως το διασπούν και έτσι είναι δυνατόν βράχοι και ακτές και ο βαριά μολυσμένος από το πετρέλαιο κόσ­

μος τους,μέσα σ'ενα χρόνο ν'αποκατασταθουν και η πανίδα και η χλωρίδα να ξαναγεννηθεί. Σήμερα υποστηρίζεται οτι σταθεροί υδρογονάνθρακες που βρίσκονται στο πετρέλαιο συσσωρεύονται στο ζωοπλαγκτό κσ ι διεισδύουν στα ώάρια η ότι απορροφούνται απο μαλάκια και μύδια που τρέφονται με φιλτράρισμα. Οπότε θε­

ωρείται οτι αναμεσα σ'αυτούς τους υδρογονάνθρακες υπάρχουν μερικοί με καρκινογόνες ιδιότητες που μπορούν σε περιοχές με χρόνια ρύπανση πετρελα ιοειδών να είναι επικίνδυνοι για την υγεία. (1)

Ξλενχος της ρύπανσης

Στο παρελθόν για την εξάλειψη των πετρελαιοκηλίδων χρησι­

μοποιήθηκαν απορρυπαντικά - γαλακτοποιητικές ουσίες που δια- σκορπούν τις κηλίδες όπως κα ι διάφορες τεχνικές για τη βύθι­

ση τους.

Στην ποαγματικότητα όμως τα περισσότερα απ'αυτά τα μέσα δεν είναι αποτελεσματικά,έΒρεταννπκάιπειρ άματα έδειξαν ότι ουσίες που διαλύουν τίς κηλέδες είναι κατάλληλες μόνο για κή- λίδες που βρίσκοντα ι κοντά στίς ακτές και αάλιστα σ'εκείνες οι οποίες δεν απορούν να υποστούν (ρυσίκή υποβάθμιση.

Σε πολλές χώρες εφαρμόζονται μέθοδες για την τεχνική με­

τακίνηση των κηλίδων, που τελικά δεν βλάπτουν το θαλάσσιο πε­

ριβάλλον, όπωφ η ρίί'.η στην επιφάνεια της κηλίδας βακτηρίων πού μπορούν να καταναλώσουν τα μόρια των υδρογονανθράκων ή η παραλαβή των κηλίδων από την ε’Ίφάνεια με -τη δημιουργία κε­

νού. (3)

Αλλη πηγή ρύπανσης που σχετίζεται με πετρελαιοέεδήήείναι η πλήση των τάνκερς με θαλάσσιο νεοό που επανέρχόμενο στη θά- λασσατην ρυπαίνει. Ξ ζημιά αυτή περιορίζεται σημαντικά με τ­

ην τεχνική του ΛΟΝΤ - ΟΝ - ΤΟΠ που ξεχίνησε την εφαρμογή της

(1) Ανθρωπος και περιβάλλον 1 (3) Ανθρωπος και περιβάλλον 2

στη Βρεταννία. Εδώ το νερό που πλένει τα τάνκερς μαζεύεται σε ειδικά δοχεία στην ξηρά και όχι στη θάλασσα. Στο δοχείο το νερό διαχωρίζεται απο το πετρέλαιο και μπορεί με ασιράλε- ια να ριχτεί στη θάλασσα, ενώ το ακατέργαστο πετρέλαιο επανέ­

ρχεται στο διυλιστήριο. Δίχως το ΛΟΝΤ - ΟΝ - TCIT τρία εκαταμ- μύρια τόννοι ακατέργαστου πετρέλαιο θα χυθεί στη θάλασσα το 1971. Τα περισσότερα υπερπόντια πετρελαιοφόρα εφαρμόζουν το σύστημα οτυτό με θεωρητική μείωση της ρύπανσης κατά 999^.

‘

Άλ λ η τεχνική που εφαρμόζεται από το 1963 είναι η χρήση μαγνητικών σιδηρουργών που παρουσιάζουν μαγνητικές ιδιότητες σε μιά πετρελαιοκηλίδα. Η κυλίδα ραντίζεται με ένα κομισμένο σιδηρουργό οπότε το πετρέλαιο μεγενθύμένο μαζεύεται με ενα μαγνητικό συλλεκτήρα σ'ενα σωλήνα κενού. (5)

(5) KEHE Προστασία του περιβάλλοντος εκ της Ρύπσμσης.

ϊ-^_ΠΑ?Α?ΙΪ9ξϊ2Μ_?ϊ2-ίΙΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Τα παρασιτοκτόνα είναι οι πιό διαδεδομένοι και πολυσυζη­

τημένοι ρυπαντές της Βιόσφαιρας. Είναι χημικές ουσίες, πού ελέγχουν τα βλαβερά για τον άνθρωπο παράσιτα. Είναι κινητικές ρυπαντικές ουσίες, πού έπαιξαν ενα σπουδαίο οόλο στην αύξηση της παραγωγής τω^ν τροφίμων στη Δασοπονία και στην Κηπουρική, όπως και στη διατήρηση συνθηκών ηγιεινής σε εργοστάσια και σπίτια.

Εγιναν παγίγνωστα για τη χρήση τους στόν έλεγχο των ασθε­

νειών που δημιουργείτα ι σπό έντομα. Πολλά παραγωγά τους ανα­

πτύχθηκαν στη διάρκεια των τελευταίων 30 χρόνων και η ζήτησή τους συνεχίζεται ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώοες, που η προστασία των γεωργικών συγκομιδών είναι σημαντική στή θρέψη των διαρκώς αξαπλούμενων πληθυσμών. Στίς χώρες αυτές ουσιασ­

τική υπήρξε βέβαια η ανύψωση της γεωργικής οικονομίας, μα η εκτεταμένη χρύση των παρασιτοκτόνων δημιούργησε περιβαλλοντι­

κά προβλήματα. Μετά τον Β'παγκόσμιο πόλεμο το πασίγνωστο εν—

τομοκτόνο DDT έφερε επανάστασα στή δημόσια Γγεία και στή Γε­

ωργία μιά και αυτό ύταν το κύριο χρησιμοποιούμενο εντομοκτό- νο στόν έλεγχο των εντόμων, που μετέδιδαν αρρώστιες, σαν την ελονοσία τύφο, κίτρινο πυρετό και την ασθένεια του ύπνου. (4) Στήν δεκαετία του '50 πάνω από 1000 εκατομμύριο άνθρωποι ήταν φοβισμένοι από τον κίνδυνο της ελονοσίας κι έτσι γενικέυ- τικε πλατιά η χρήση του DDT. Σήμερα έχει αντικατασταθεί από άλλες συσέές για τον έλεγχο τέτοιων ασθενειών (εκτός της ελο­

νοσίας και της ασθένειας του ύπνου) και μόνο ^5-2C% της ετή­

σιας παγκόσμιας παραγωγής του DDT χρησιυοποιείται για τη δη­

μόσια Γγεία,

Τά πολυάριθμα παρασιτοκτόνα που κυκλοφορούν σήμερα σ'ολό­

κληρο τον κόσμο κατατάσονται στίς παρακάτω κατηγορίες:

α) Φυτοκτόνα β) Μυκητοκτόνα γ) Ξντομοκτόνα (2)

(4) Περιβάλλον και η προστασία του (2) Το νέφπςμ στη ζωή μας

Επιδράσεις στο περιβάλλον

Οι θετικές όμως αυτές εφαρμογές τους αντισταθμίζονται α­

πό τους κινδύνους που προξενούν στο φυσικό πειβάλλον. Ετσι τα εντομικτόνα είναι χρήσιμες ουσίες που έγιναν μολυντές ότ­

αν εκτράπηκαν απο τον αρχικό προορισμό τους.

Τα παρασιτοκτόνο είναι δηλητηριώδη για τα παράσιτα, ενώ μερικά είναι βλαβερά ή και δηλητήρια για τον άνθρωπο και τα ζώα γι'αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στη χρήση και στήν αποθήκευσή τους. Μερικά εύκολα διασπώνται ενώ άλλα τείνουν να παραμείνουν και να διατηρηθούν στο περιβάλλον, έστω και αν βρίσκονται σέ μικρές προσότητες. Βασική τους ιδιότητα εί­

ναι η ευρύτατη εξάπλωσή τους και διασπορά απο τον αρχικό χώ­

ρο χρησιμοποίησης τους. (1)

Επίσης χαρακτηριστική είναι και η ικανότητα της "Βιολογι­

κής Μεγέθυνσης". Σαν τέτοια ορίζεται η ικανότητα των ζώων να σΟσσωρεύουν τα μη διασπώμενα πφρασιτοκτόνα σε ποσότητες μεγα­

λύτερες απ'εκείνες που αρχικά βρίσκονται στο περιβάλλον. Τα ασταθή είναι ισχυρά δηλητήρια ενώ τα περισσότερα ανθιστάμενα είναι λεγότερο δηλητηριώδη, μα προκαλούν τις σοβαρότερες οι­

κολογικές ζημιές, αφού αυτά, μεταφερόμενα σε μεγάλες αποστά­

σεις, προκαλούν βλάθες και στούς νέους χώ'ρους μεταφορά τους.

Ετσι αποδείχθπκε οτι εκείνα τα υπολείμματα του DDT που εύλολα διασκορπίζονται στην ατμόσφαιοα, μεταφέρθηκαν στους Αρκτικούς παγετώνες απο τις Ηνω-μένες Πολιτείες σε λογότερσ από ένα χρόνο. Γιά το ίδιο αυτό εντομοκτόνο δείχτηκε οτι ε—

■^■ποεά'ει αονητικά την αναπαραγωγή 6αριών και πτηνών. Ετσι πάνε να εξαφανιστόυν τα αρπακτικά πτηνά που βρίσκονται στην κopυcDή της τροφικής αλυσίδας. Τα αυτά τους γίνονται εύθραυ­

στα, γιατί μειώνεται το πάχος του κέλύφους, με αποτέλεσμα να μειώνεται η εκκολαπτική τους ικανότητα κα ι οι νεοσσοί να εί­

ναι θνησιγενείς. Τα 18?έ των αυγών των γλάρων της Βσλτικής ωριμάζουν ενώ πάνω απο το των χελιδονιών έχουν εξοντωθεί. (3)

(1) Ανθρωπος και περιβάλλον 1 (3) Ανθρωπος και περιβάλλον 2

Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν οτι η ρύπανση από εντομοκ- τόνα επηρεάζει το γενετικό υπόστρωμα, προκαλώντας καρκίνο.

Είναι βέβαια εξακριβωμένο οτι. μερικά είναι χημικώς συγγενή με γνωστά καρκινογόνα με δέν υπάρχει σαφής μαρτυρία ότι κάθε χρήση εντομοκτόνου προκαλεί καρκίνο. Ομως αναμφισβήτητη είν­

αι η ρύπανση των τροφίμων απ'αυτά, αφού και σε μικρή ακόμη ποσότητα συσσωρεύονται στούς λιπαρούς ιστούς, στο συκώτι, α­

τό γάλα.

Μπορούν ακόμα να μολυνθούν τα επιφανειακά και τα υπόγεια νερά απο τους φεκασυούς του αέρα ή από την απόρριψη των από­

βλητων βιομηχανιών παρασκευής εντομοκτόνων. Τα εντομοκτόνα που βρίσκονται στήν επιωάνεια του εδάφους, όταν παρασυρθούν από τα βρόχινα η τα νερά της ύδρευσης εισχωρούν σε βαθιά στ­

ρώματα και με το χρόνο διασπώνται με κατάληξη τις πηφές και τους ποταμούς. Ετσι το DDT σε πολλά μέροι του κόσμου βρέθηκε σε πόσιμο νερό. Επίσης ψάρια και γαρίδες συσσωρεύουν εντομο­

κτόνα είτε σε διάλυση εετε-σεεμοροή'ισκόνηςΓπού ενσωματώνονται στούς ζωικούς ιστούς σε επίπεδα παραγώγων βλαβερών ή και θα­

νατηφόρων. (5)

» ΓΕΩΡΓΙΑ - ΚΥ^’ΡΓΙ

Δέν πρέπει να λησμονούμε το γεγονός ότι εντομοκτόνα, όπως το EDT καθώς και ζιζανιοκτόνα παράγονται για να βοηθήσουν τ­

ον άνθρωπο να πεοιορίσει τα στοιχεία που θεΐ'ρεί ανεπιθύμητα και ανταγωνισικά για τα συστήματα καλλιέργειας. Η χρησιμοποί­

ησή τους έχει επιτρέψει να σημειωθούν υώηλές αποδόσεις, σε βάρος όμως της τοπικής χλωρίδας και πανίδα ς που είτε μειώθη­

καν δρασικά είτε εξαφανίστηκαν σε τοπική, περιφερειακή ή ακό­

μα και παγκόσμια κλίαακα. C συνδυασμός της καλλιέργειας και της χρησιμοποίησης χημικών μέσων που περιορίζουν τα ζιζάνια έχει οδηγήσει για παράδειγμα, στην εξαφάνιση από τα Νρτια ECVNS πολλών σπανίων φυτών που είχαν σι-νδεθεί με τις ασβεστο-

(5) ΚΞΠΕ Προστασία του περιβάλλοντος εκ της Ρύπανσης

λιθικές εκτάσεις της ΙΊςτιας Αγγλίας.

Cl εργασίες στα αγροκτήματα έχουν επίσης οδηγήσει σε συγ­

κεκριμένες προσπάθειες για τον αποκλεισμό ορισμένων ζώνω. Σ­

τα λιβάδια των επαρχιών της Βόρειασ Αμερικής για παράδειγμα ο αριθμός των σκίουρων RrCHARDSON σποτελεσυατικά περιο­

ριστεί από τους ιδιοκτήτες ράντσων και αγροκτημάτων. Τα ζοόωα αυτά είναι υπεύθυνα για το σκάψιμο της επιφάνεις του εδάφους και την καταστροφή μεγάλων εκτάσεων σπαρτών και χλόης, έχουν δε θεωρηθεί ένας απο τους σημαντικότερους παράγοντες διάρθρω­

σης στις πεδιάδες. (3)

Το όργωμα των λιβαδιών προκάλεσε επίσης την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος των ζώων και των φυτών. Συγκεκριμέ­

να, λέγεται οτι τα σμήνη των αποδημητικών περιστεριών κατά το δέκατο ένατο αιώνα στίς κεντρικές περιοχές της δύσης κάλυ­

πταν το μεσημέρι τον ήλιο τα πουλιά όμως αυτά εξαφανίστηκαν μετά την δικαετία του '20.

Η άμεσ η εξάλειώη ζωικών ειδών με το κυνήγι, σε αντιδιά- στολή με την κσταστροσή τους πρός όφελος γεωργικών δραστηρι­

οτήτων, εχει ίσως ακόμα μεγαλύτερη σημασία, αφού η ανθρώπινη αυτή δραστηριότητα δεν έπαφε να υφίσταται απο παλιά. Υπενθυ­

μίζουμε οτι οι πρώτοι άνθρωπου ήταν κυνηγοί, Γι αυτόν τον λο- γο οι ερευνητές που εξετάζουν την πρώτη επίδραση του ανθρώπου στό περιβάλλον αναφέρονται συχνά στην έννοια της "προίστορι- κής υπερεξόντωσης": ορίζουν έτσι τη' περίοδο κατά την οποία οι κυνηγοί είχαν τελειοποιήσει σε τέτοιο βαθμό τα εργαλεία και τις τεχνικές τους, ώστε μπορούσαν να μειώσουν σημαντικά τις κοινωνίες των ζώων που τους παρέίχσν τρο(οή και που κυρια­

ρχούσαν τότε. Υπάρχουν πράγματι ενδείζεις ότι περίπου 2CC είδη μεγάλων ζώων εξέλιπαν κατά το τέλος της Πλειστοκαίνου (δηλαδή κατά την Παλαιολιθική εποχή) στα χέρια του ανθρώπου ως συνέπεια βασικά του κυνηγιού, αλλά και του γεγονότος οτυ ο άνθρωπος έβαΓε φωτιά στίς φυσικές τους κατοικίες και τα σ

(3) Ανθρωπος Περιβάλλον 2

συναγωνίζόταν στην εξασφάλιση της τροφής τους (3)

Η επιθυμία για κυνήγι εξακολουθεί να υφίσταται και πολλά σημαντικά παραδείγματα της πρόσφατης καταστροφής της πανίδας μπορούν να αναφερθούν. Η εξόντωση της φάλαινας, με μεθόδους υψηλής τεχνολογίας που απαιτούν μεγάλο κεφάλαιο, οδήγησε στήν ουσιαστική εξαφάνισή της απο τις θάλασσες του βόρειου ημεσφαι- ρίου από τις αρχές αυτού του αιώνα. Παρόμοια μοίρα φαίνεται να επιφυλάσσεται στο άμεσο μέλλον και στις φάλαινες του νό­

τιου ημισφαιρίου.

Άλλα ζώα που κυνηγήθηκαν ενταττκάά όπως ο όρυξ και ο ρι- νόκερος της Ιάβας, βρίσκονται επίσης στά πρόθυρα της εξάλει­

ψης. Η επίδραση του ανθρώπου στη ξωή των ζώων ώς τις αρχές της δεκαετίας τοό '70 βασικά διαμέσου του κυνηγίσυ, της βς - αιης διάλυσης των φυσικών κατοικιών τους και της χημικής δη­

λητηρίασης ήταν τέτοια ώστε η Διεθνής Ένωση για την Προστα­

σία της Φύσης (Ι.Π.Ο.Ν·.) υπολόγησε ότι 120 διαφορετικά είδη θηλαστικών υπόκεινται σε εξάλειψη στο άμεσο μέλλον. Από ανά­

λογους υπολογισμούς συνάνθηκε το συμπέρασμα ότι 187 είδη που­

λιών βρίσκονται επίσης σε κίνδυνο.

Η ίδια Έ νωση πιστεύει, με βάση τις διαθέσιμες ενδείξεις οτι η σημερινή κατάσταση δεν έχει προηγούμενο στήν ιστορία του ανθρώπου και απέδειξε ότι οι αιτίες της σπανιότητας των ζώων που έχουν σ χέση με τον άνθρωπο υπερτερούν κατά πολύ έ­

ναντι άλλων παραγόντων. (2)

ΡΥΙΆίΤΣπ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΕΑ ΜΙΉΓΈΙΑ

Η σύγχονη βιομηχανική κοινωνία με την ικανότητά της να ρυπαίνει την ατμόσφαιρα δημιούργησε σοβαρά προβλήματα φθοράς στο μνημειακό και παρα δοσιακό περιβάλλον. 0 βαθμός και το είδος της φθοράς εξαρτάται από το είδος και την ποσότητα των ρυπαντικών στοιχείων καθώς και το υλικό από το οποίο αποτελέι- ται το Μνημείο.

(2) Το νέφος στην ζωή μας

Στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε τη φθορά της πέτρας και του μαρμάρου από τα σπο ιαΓ.άποτελούντα ι κυρίως τ'αρχαία μνημεία.

Οι κυριότεροι παράγοντες φθοράς είναι:

1. Η αυξημένη οξύτητα της βροχής ή της πρωινής δροσιάς λό­

γω της παραλαβής ρυπαντικών στοιχείων. Αυτό έχει σαν αποτέ­

λεσμα την έντονη διαβρωτική επίδραση στους λίθους και στα μά­

ρμαρα από την μετατροπή του συνδετικού ιστού τους σε υδατο- διαλυτά άλατα. Η εισχώρηση νερού στις δημιουργούμενες ρωγμές και η διόγκωσή τους από τυχόν παγετό συμπληρώνει την φθορά.

2. Η κυριότερη αιτία φθοράς είναι δευτερογενείς χημικές αν­

τιδράσεις με πρώτη ύλη τα καυσαέρια. Τα καυσαέρια όπως εί­

δαμε περιέχουν μεγάλο ποσοστό διοξείδιου του θείου και προέ­

ρχονται κυρίως από την καύση του μαξούτ των καυστήρων του κα­

λοριφέρ κα ι των εργοστασίων.

Το ανθρακικό ασβέστιο που είναι το κύριο συστατικό των μαρμάοων, προσβάλλεται από το SO2 και το νερό της βροχής και μεταγρέπεται σέ γύώο. Η σχηματιΓόμενη γύώος σ·^ήν επιφάνεια του μαρμάρου είναι υδατοδιαλυτή και απομακρύνεται με την βρο­

χή ενώ μιά νέα επιφάνεια μαρμάρου δέχεται με την σειρά της επίδραση απο τά καυσαέρια μετατρέπεται σε γύψο, ξεπλένεται με το νερό, κ.λ.π.

Το Πεντελικό λοιπόν μάρμαρο πού άντεξε 24. αιώνες στη φύ ση σήμερα κινδυνεύει να καταστραφεί από την βιομηχανική κοι­

νωνία των καυσαερίων. (5)

?Υ7_4ιΎΣΚ ΚΑΙ dKCNCrilKE- ΖΩΗ

Η αύξηση της ατμοσταιοικής ρύπανσης έχει σοβαρές επιδρά­

σεις και στήν οικονομία'του ανθρώπου αφού αντικείμενα αλλοι­

ώνονται ή καταστρέφονται από τήν επίδραση της. Ιδιαίτερα η παρουσία SO2 συνδυαζόμενη με τούς διάφορους κλιματικούς πα­

ράγοντες (υγρασία - σέρας - θερμοκρασία) συντελεί στή διά­

βρωση των μεταλλικών επιφανειών.

(5) ΚΕΠΕ Προστασία του περιβάλλοντος εκ της ρύπανσης.

Βέβαια η επίδραση αυτή δεν είναι άμεση , αλλά εμφανίζεται με το χρόνο σαν απώλεια του βάρους του μετάλλου ή σαν ελάττω­

ση του πάχους του. (4)

Εκτός δηλαδή από τις υγειονομικές και οικολογικές επιπτώ­

σεις τπς ατμοσφαιρικής ρύπανσης σοβαρές είναι και σι οικονο­

μικές συ,νέπειες για την επαναφορά του προυγούμενου σταθερού βιοφυσικού περιβάλλοντος. Ετσι στην Αμερική έχουν ξοδέψει τα τελευταία χρόνια βάσει του νόμου του 1972 περισσότερα από 2C0 δισεκατομμύρια δολάρια. Λοζαριάίϋουν δε μιά δαπάνη γιά τα επό­

μενα χρόνια της τάξης του μισού τρισεκατομμυρίου δολλαρίων.

Ανάλογους αριθμούς συναντούμε και στή Δυτική Ευρώπη.

Στίς δαπάνες αυτές δέν συμπεριλαμβάνονται οι δαπάνες μεγάλων βιομηχανιών που αφιερώνουν ειδικά κονδύλια για τον καθαρμό των λυμάτων τους.

Οπως η Μπέθλλεεμ Στήλ (η δεύτερη σιδηροβιομηχανία στόν κόσμο ) που έχει ξοδέψει τα τελευταία χρόνια 3CC εκατομμύρια δολλάρια για τον έλεγχο της ρύπανσης. (1)

(4) Περιβάλλον και η ποοστασια του (1) Ανθρωπος και περιβάλλον 1

Γεωγραφι)

ΝΟΜΟΣ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ στοιχεία

Ο νομός Αιτωλοακαρνανίας καταλαμβάνει το δυτικώτερο τμή­

μα της Στερεάς Ελλάδος, Εχει κοινά σήιοορα βόρεια με τον νο­

μό Άρτης και επί 2,5 χιλ. περίπου με τον νομό Καρδίτσης και άνατολικά με τούς νομούς Ευρυτανίας, Φθιωτιδος και Φωκίδας ενώ νότια βρέχεται από τόν ΓΓατραικό Κόλπο και δυτικά από το Ιόνιο Πέλαγος.

Εχει έκταση 5.^47 χλμ^ και είναι ο μεγαλύτερος νομός της Ελλάδος, ως πρός τόν πληθυσμό όμως κατέχει την τέταρτη θέση.

Τον αγκαλιάζουν τα Ορη του Βάλτου, το Παναιτολικόν ορος και τα Ακαρνανικά. ΟΝομός Αιτωλίας και Ακαρνανίας είναυ πλούσιος σέ υδρογραφικά στοιχεία και αυτό'λόγο των πολλών βυθισμάτων του, εντός στά οποία έχουν σχηματιστή οι λίμνες Αμβρακία, 0- ζερός, Τριχωνίδα και Δυσιμαχία καί γιατί διαρρέεται από τόν Αχελώο και τούς παρ αποτάμους του. Εκτός δε αυτών έχουν σχη­

ματιστεί και τρείς τεχνικές λίμνες των Κρεμαστών, του Καστρα- κίου και η καινούργια της Στράτου.

Μεταξύ των ποταμών Αχιλώου και Ξυήνου σχηματίζονται οι λιμνοθάλασσεο του Μεσολογγίου, και του Αιτωλικού.

Τά δάση καλύπτουν 1.200.000 στρέμματα. Τά ορεινά των ε­

παρχιών Τριχωνίδας Ναυπακτίας και Βάλτου τά αποτελούν έλατα οξυές, καστανιές, χαμηλώτερα συναντώνται Βελανιδιές και διά­

φορά άλλα. Η εκμετάλευσή τους όμως στερείται σε οργάνωση και τεχνικά μέσα.

0 Νομός Αιτωλοακαρνανίας πέτυχε μετά το I960 μιά αξιόλο­

γη οικονομική ανάπτυξη στήν γεωργία κτηνοτροφία και την πα­

ραγωγή ενέργειας και αυτά κυρίως με την εκμετάλευσή των υδά- των του Αχελώου για υδρευση και τήν δημιουργία υδροηλεκτικών στάθμών. Παρόλ αυτά παραμένουν ακόμα πολλά πρός εκτέλεση γιά να μετατραπτί η οικονομία του νομού από αγροτική σε αγρό— (g)

(6) Παγίιόσμιος Γεωργαφία Ατλας

τοβιομηχανική.

Η βιομηχανία έχει μικρή ανάπτυξη, συμαντικότερες είναι οι: Κατεργασία ς καπτού, συσκευασίας και κονσερβών ελαίων, αποφλοίωση και τυποποίηση ριζιου και επεξεργασίας μαγειρι­

κού άλατος. Η βιοτεχνία αντιθέτων έχει ευρύτερη διάδοση κα ι συμβάλλει με πολύ μεγαλύτερο ποσοστό στην οικονομία του νο­

μού.

Οι μεγαλύτερες πόλεις του νομού είναι το Αγρίνιο Μέσο - λόγγι Ναύπακτος και Βόνιτσα. (6)

(6) ΙΤαγκόσμιος Γεωργαφια Ατλας

Γενικά

Ο νομός ΑιτωλοακαρνανίαςΓλόγο του οτι είναι αγροτικόςεε- χει κυριώτερες εστίες μόλυνσης τα αστικά λύματα των μεγάλων πόλεων.

0 νομός διασχίζεται από δύο αρδευτικά δίκτυα α) αυτό που διασχίζει την πεοιοχή ΙΤεοχωρίου και β) αυτό πού διασχίζει τ­

ην πεδιάδα του Μεσολογγίου. Καί τα δύο δίκτυα ατλούνται από την λίμνη Λυσιμαχείας, στην οποία χύνονται, τά αστικά λύμα­

τα του Αγρινίου, της μεγαλύτερης πόλης με πληθυσμό άνω των ύΟ.ΟΟΟ κατοίκων.

Στη συνέχεια το δεύτερο αρδευτικό δίκτυο (περυοχής Μεσο­

λογγίου) χύνεται στην λιμνοθάλασσα μαζί με τά αστικά λύματα με δυσάρεστα αποτελέσματα. Η ΙΓομαρχία Αιτωλοακαρνανίας έχει σε άμεση ποοτεραιότπτα τον βιολογικό καθαρισμό των λυμάτων της πόλης γιατί αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα του νομού.

Στό Αγρίνιο η λίμνη Λ,υσιμαχέία δέχεται το σύνολο σχεδών των αποβλήτων της πόλης και τής κοινότητας Αγ. Κωνσταντίου που Φτάνουν σ'αυτήν μέσω τεσσάρων σκεπασμένων ρεμμάτων.

Το αποτέλεσμα είναι ότι η λίμνη αυτή παρουσιάζει έντονο cfeUT- βοφισμό και οδηγείται ταχέων σε πλήρη αψανισμό. Υπολογίζεται οτι το πολύ σε 10 χρόντα θα έχει μετατραπεί σε έλος και μπο­

ρεί κανείς μπορεί κανείς εύκολα να συμπέράσει το τεράστιο π- ροβλήμα υγείας που θα προκύψει για τους κατοίκους τ^^ς περιο­

χής μας αν συνεχείσουν τα απόβλητα της πόλης να καταλύγουν σε αυτό το έλος εκτεθειμένα στήν κοινή θέα και στόν ατμοσφαι­

ρικό αέρα που αναπνέουμε. (7)

0 τεχνικός τρόπος επίλυσης του προβλήματος είναι γνωστό εδώ και 10 περίπου χρόνια από μελέτη του Υ.Π.Ε.Χ.Ω.Δ.Ε πλήν όμως δεν έγινε τίποτε λόγω έλλειψης χρημάτων και μιας κάποι­

ας έλλειψης πρωτοβουλίας.

Σε αυτή την μελέτη αναφέρεται ότι πρέπει να κατασκευαστή

(7) Εφημερίδα Υέοι Καεροί 20-5-1989

Ευτροφισμός είναι το οικολογικό φαινόμενο όπου λόγω πρόσθή- κης αφθόνων φερτών οργανικών κυρίων υλών σε έναν υγροβιότοπο δημεουργήθη αφθονία τροφής που ένα κατώτε ρο βιολογικά είδος

-24-

επικρατεί εξολοθρεύονται τα υπόλοιπα πράγμα που οδηγή σε πλή­

ρη ανατροπή και αφανισμό του οικοσυστήματος.

κεντρικός συλλεκτήριος α^-ωγός που θα ξεκινάει νοτιως του οι­

κισμού Νέας Αβώρανης από το ρέμμα Ξρμίτσας θα διέρχεται ηστι- ως των οικισμών FiavvouCif Λεύκα και θα φτάνει στόν Διμηκο ποταμό.

Γι'αυτό το λόγο ο Δήμος Αγρίνιου έχει πάρη την απόφαση : α) να ξεκινήσει το έργο του βιολογικού καθαρισμού με την χ- ματοδότηση της SOK αλλά και με εσωτερικό ή εξωτερικό δανεισ­

μό σν χρειαστή. Η προτεινόμενπ θέση είναι τα Καλύβια έργο το οποίο υπολογίζεται ότι θα φτάσει στά 2 δισεκατομμύρια, κ και β) να προχωρήση το έργο του αποχετευτικού δικτύου στίς απομακρυσμένες υποβαθμισμένες γειτονιές της πόλης, με σκοπό να μη μείνει ούτε ένα σπίτι στό Αγρίνιο που να μην είναι συ- νδεδευένο με το δίκτυο αποχέτευσης, γ) να επιδιωχθεί με κάθε τρόπο η θεσμοθέτηση της προστασίας του υδάτινου πλούτου της περιοχής μας σε συνεργασία των τοπικών αυτοδιοικήσεων, της ΤΕΔΕ και της Νομαρχίας. (8)

Οσο αφορά τα παράχθια οικοσυστήματα του Αχελώου, κάτω α­

πό το φράγμα Στράτου και Καστρακίου έχουν υποβαθμιστή σημα- ντικά .

Κύριες πηγές οικολογικής υποβάθμισης είναι:

1) Η αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος που επήλθε στην κ­

οίτη του ποταμού με την εκτροπή του νερού καί τήν εκσκαφή με σκοπό την λήΦη σκύρων και άμμου.

2) Η ρίψη των απορριμάτων και η πλημμελής καύσης του που είναι όχι απλά πηγή ρύπανσης αλλά και εστία μόλυνσης για το περιβάλλον και τους κατοίκους της περιοχής.

3) Η έλλειψη έργων προστασίας της κοίτης κάτω από το φράγ­

μα που θα έχει σαν συνέπεια τη μεγάλη διάβρωση του εδάφους δεδομένου οτι τώρα το νερό είναι απαλλαγμένο από τις φερτές

(8) Συόέτευξη Δημάρχου Αγρινίου 12-8-1990