ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΟΤΡΩΤΣΟΥ
ΤΜΗΜΑ: ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
ΘΕΜΑ: Η ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΩΝ
ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ, ΘΥΕΛΛΑΣ, ΚΑΤΑΙΓΙΔΑΣ ΚΑΙ ΤΥΦΩΝΑ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Η Έννοια και τα Χαρακτηριστικά της Ασφάλισης ...10
1.1 Πεδία της Ασφάλισης... 10
1.2 Ιδιωτική Ασφάλιση ... 11
1.3 Ιστορική Αναδρομή της Ιδιωτικής Ασφάλισης... 12
1.4 Διακρίσεις της Ιδιωτικής Ασφάλισης σε Ευρεία Έννοια... 15
1.5 Αντασφάλιση...15
1.6 Κοινωνική Ασφάλιση... 16
1.7 Ιστορική Αναδρομή της Κοινωνικής Ασφάλισης... 18
1.8 Διάκριση Ιδιωτικής και Κοινωνικής Ασφάλισης... 19
1.9 Στροφή των Ελλήνων στην Ιδιωτική Ασφάλιση... 19
1.10 Διάκριση του Κλάδου Ιδιωτικής Ασφάλισης... 20
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η Διάκριση Ασφαλίσεων Ζωής και Ζημιών... 21
2.1 Κλάδοι Ασφάλισης Ζωής... 21
2.2 Κλάδοι Ασφάλισης κατά Ζημιών... 23
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Κατηγορίες Ασφαλιστών και Διαμεσολαβούντων... 28
3.1 Κατηγορίες Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων... 28
3.2 Η Ασφαλιστική Επιχείρηση με έδρα την Ελλάδα ... 28
3.3 Χωριστή Άσκηση Ασφαλίσεων Ζωής και Γενικών Ασφαλίσεων... 29
3.4 Ελληνικές Ασφαλιστικές Εταιρίες... 30
3.5 Διαμεσολαβούντα πρόσωπα...31
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ...8
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΚΡΑΤΙΚΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΣΤΙΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ... 33
4.1 Λόγοι που Υπαγορεύουν την Εποπτεία επί των Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων... 33
4.2 Μέθοδοι Εποπτείας των Ασφαλιστών... 34
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Τα Βασικά Μεγέθη της Ελληνικής Ασφαλιστικής Αγοράς...35
5.1 Οργανισμοί-Φορείς της Ελληνικής Ασφαλιστικής Αγοράς ...35
5.2 Οι Ασφαλιστικές Επιχειρήσεις... 36
5.3 Η Παραγωγή Ασφαλίστρων... 37
5.4 Συμμετοχή στην Ελληνική Οικονομία... 37
5.5 Οι Ασφαλιστικές Αποζημιώσεις... 38
5.6 Τα Οικονομικά Μεγέθη... 38
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Η Συμμετοχή της Ιδιωτικής Ασφάλισης στην Ελληνική Οικονομία ... 39
6.1 Ποσοστό Ασφαλίστρων επί του Α.Ε.Π... 39
6.2 Ποσοστό Επενδύσεων επί του Α.Ε.Π... 39
6.3 Κατά Κεφαλήν Ασφάλιστρα... 40
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ Μια Διαφορετική Προσέγγιση της Ασφαλιστικής Αγοράς...42
7.1 Η Συγκέντρωση της Παραγωγής... 42
7.2 Το Ποσοστό Ιδίας Κράτησης(επί ασφαλίστρων... 43
7.3 Το Ποσοστό Αντασφαλίστρων (Αναλήψεων... 43
7.4 Το Ποσοστό Αποζημιώσεων (μόνο για ασφαλίσεις κατά ζημιών...44
7.5 Ποσοστό εκκρεμών αποζημιώσεων (μόνο για ασφαλίσεις κατά ζημιών)...45
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ
Η Εξέλιξη της Ασφαλιστικής Αγοράς το 2004 Αναλυτικά... 46
8.1 Συνολική Παραγωγή Ασφαλίστρων... 46
8.2 Συνολική Παραγωγή Ασφαλίστρων (αποπληθωρισμένα μεγέθη)... 46
8.3 Ανάλυση Παραγωγής κατά Κλάδο Ασφάλισης... 47
8.4 Ανάλυση Αντασφαλίστρων (εκχωρήσεων... 48
8.5 Ανάλυση Ασφαλιστικών Αποζημιώσεων και Παροχών...49
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΑΤΟ Η Ευρωπαϊκή Ασφαλιστική Αγορά το 2004... 50
9.1 Αριθμός Ασφαλιστικών Επιχειρήσεων... 50
9.2 Η Παραγωγή Ασφαλίστρων... 50
9.3 Οι Επενδύσεις...51
9.4 Διάρθρωση Χαρτοφυλακίου ασφαλίσεων κατά ζημιών... 52
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ...53
10.1 Βασικές Κατηγορίες Κινδύνων... 53
10.2 Μορφές Καθαρών Κινδύνων... 54
10.3 Κίνδυνοι Περιουσίας...54
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ Φυσικοί Κίνδυνοι... 55
11.1 Κύριες μέθοδοι αντιμετώπισης των Φυσικών Κινδύνων... 55
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΩΔΕΚΑΤΟ Φυσικές Καταστροφές...57
12.1 Θύελλες-Καταιγίδες...57
12.2 Πλημμύρες... 58
12.3 Τυφώνες... 60
12.4 Αντιμετώπιση Φυσικών Καταστροφών... 60
12.5 Ύψος Ζημιών και Αποζημιώσεων των Φυσικών Καταστροφών το 2005...62
12.6 Σεισμοί... 63
12.7 Τσουνάμι... 65
12.8 Δασικές Πυρκαγιές...67
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟΤΡΙΤΟ Κρατική Εποπτεία για την Αντιμετώπιση Φυσικών Καταστροφών... 68
13.1 Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας... 68
13.2 Πυροσβεστικό Σώμα... 68
13.3 Οργανισμός Ελληνικών Γεωργικών Ασφαλίσεων... 69
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟΤΕΤΑΡΤΟ Ασφάλιση Πυρός... 72
14.1 Βασικά Στοιχεία της ασφαλιστικής σύμβασης... 72
14.2 Καλυπτόμενοι Κίνδυνοι...72
14.3 Καθορισμός Ασφαλίστρων...73
14.4 Υπολογισμός Ασφαλίστρου...73
14.5 Βασικές και Συμπληρωματικές Καλύψεις... 74
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟΠΕΜΠΤΟ Ασφάλιση Αυτοκινήτων... 76
15.1 Βασικές Καλύψεις Ασφαλιστηρίου Αυτοκινήτων... 76
15.2 Εξαιρέσεις από την Ασφάλιση Αυτοκινήτων... 76
15.3 Υπολογισμός Ασφαλίστρων...76
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟΕΚΤΟ ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΓΕΝΙΚΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ «Η ΕΘΝΙΚΗ...77
16.1 Ιστορικό και Γενικές Πληροφορίες... 77
16.2 Θέση της Εταιρίας σήμερα... 77
16.3 Αντικείμενο Δραστηριοτήτων... 78
16.4 Έκθεση του Διοικητικού Συμβουλίου της Α.Ε.Ε.Γ.Α. «Η ΕΘΝΙΚΗ... 78
16.5 Ασφάλιστρα Φυσικών Φαινομένων...81
16.6 Βασικές Καλύψεις και Εξαιρέσεις του Ασφαλιστηρίου Πυρός...82
16.7 Ασφαλιστικά Προϊόντα... 83
16.8 Αντασφαλιστική Πολιτική... 85
16.9 Στρατηγικός Σχεδιασμός... 86
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟΕΒΔΟΜΟ ΦΟΙΝΙΞ ΜΕΤΡΟΛΑΪΦ ΕΜΠΟΡΙΚΗ... 87
17.1 Ιστορικό...87
17.2 Θυγατρικές Εταιρίες... 87
17.3 Παραγωγή Ασφαλίστρων από Πρωτασφαλίσεις... 87
17.4 Τεχνικό Αποτέλεσμα Κατά Κλάδο Ασφάλισης... 88
17.5 Οικονομικά Αποτελέσματα Εννιαμήνου 2005... 90
17.6 Προϊόντα Ασφαλίσεων Κατά Ζημιών... 90
17.7 Βασικές Καλύψεις και Εξαιρέσεις του Ασφαλιστηρίου Πυρός της Εταιρίας...92
17.8 Ασφάλιστρα Φυσικών Φαινομένων... 94
17.9 Τα Βασικά Προβλήματα και οι Δυνατότητες της Εταιρίας...94
17.10 Στρατηγικοί Στόχοι για το Άμεσο Μέλλον... 95
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΚΑΤΟΟΓΔΟΟ: Σύγκριση των Οικονομικών Μεγεθών της ΦΟΙΝΙΞ ΜΕΤΡΟΛΑΪΦ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ και της ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ... 96
ΕΠΙΛΟΓΟΣ 97
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ... 99
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ¡Νομοθετικά Διατάγματα... 99
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: Βιβλιογραφία... 143
Παράρτημα 3 : Συνεντεύξεις...144
Παράρτημα 4 : Χρήσιμες Διευθύνσεις στο Διαδίκτυο... 145
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ο άνθρωπος, από την πρωτόγονη εποχή, αντιμετώπιζε πολλούς κινδύνους από θεομηνίες και άλλες φυσικές καταστροφές . Εκτός από τις θεομηνίες που προσέβαλλαν ολόκληρες κοινωνίες, προκαλούνταν ζημιές και καταστροφές και στα άτομα. Ο άνθρωπος στην οικονομική, κοινωνική, και ατομική του δράση ήταν εκτεθειμένος σε πολλούς και μεγάλους κινδύνους από τυχαία περιστατικά, που ήταν πιθανό να συμβούν και να του προκαλέσουν ζημιές και σε πολλές περιπτώσεις καταστροφή.
Έτσι ευαισθητοποιήθηκε η ανθρώπινη συνείδηση και αναπτύχθηκε το αίσθημα της αλληλεγγύης, το οποίο αποτέλεσε στους κοινωνικούς οργανισμούς τη βάση για την ιδέα της αλληλοβοήθειας. Η τελειότερη μορφή της αλληλοβοήθειας αυτής είναι η δημιουργία και η οργάνωση του θεσμού της ασφάλισης ,ο οποίος αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κατόρθωμα και πολύτιμο απόκτημα για τους ανθρώπους .
Για να αντιμετωπίσει τους κινδύνους αυτούς ο άνθρωπος σκέφτηκε ότι πρέπει να συμμετέχουν σε αυτούς, άμεσα ή έμμεσα και άλλα πρόσωπα. Έτσι οι κίνδυνοι μοιράζονταν σε όλα τα πρόσωπα που συμμετείχαν σε αυτούς και η επιβάρυνση καθενός ήταν κατά πολύ μικρότερη. Με αυτόν τον τρόπο αρχίζει να διαμορφώνεται η έννοια της ασφάλισης. Οι πέντε θεμελιώδεις έννοιες που χαρακτηρίζουν την ασφάλιση είναι η αμοιβαιότητα δηλαδή η κατανομή της ζημιάς, ο υπολογισμός της ζημιάς με πιθανότητες, οι ασφαλιζόμενοι κίνδυνοι, η πληρωμή από τους ασφαλιζόμενους του ασφαλίστρου ή της εισφοράς και η ικανοποίηση της οικονομικής ανάγκης με επανόρθωση της βλάβης, η οποία αποκαλείται αποζημίωση.
Ο θεσμός της ασφάλισης αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις των σύγχρονων Οι ασφαλιστικές εταιρίες δραστηριοποιούνται σε εκτεταμένα προγράμματα πρόληψης ζημιών, με στόχο τον περιορισμό είτε της συχνότητας είτε της έκτασης μιας ζημιάς.
Όσον αφορά τον τομέα της πρόληψης μεγάλων σε έκταση ζημιών οι ασφαλιστικές εταιρίες χρησιμοποιούν την μέθοδο της αντασφάλισης για να προστατεύσουν τους ασφαλισμένους από τις καταστροφικές ζημιές, αφού οι
ξεπερνούν ένα συγκεκριμένο όριο. Κάτι αντίστοιχο συνέβη πρόσφατα με την τραγωδία του τυφώνα Κατρίνα στον Κόλπο του Μεξικού και την επέλαση των Τσουνάμι στην Νοτιανατολική Ασία, όπου οι υποδομές ασφάλισης ήταν τριτοκοσμικές και παρατηρήθηκε έλλειψη στοιχειώδους εκπαίδευσης για την έγκαιρη και σωστή αντιμετώπιση τέτοιων φυσικών φαινομένων.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: Η Έννοια και τα Χαρακτηριστικά της Ασφάλισης Η ασφάλιση είναι η συγκέντρωση τυχαίων και απρόβλεπτων κινδύνων με τη μεταφορά τους σε ασφαλιστές, που συμφωνούν έναντι ασφαλίστρου, να αποζημιώσουν τους ασφαλισμένους για τις τυχαίες ζημιές ή να παρέχουν άλλες χρηματικές παροχές ή υπηρεσίες που συνδέονται με τον κίνδυνο.
Τα χαρακτηριστικά κάθε ασφάλισης είναι α) Ο κίνδυνος, δηλαδή η δυνατότητα επέλευσης ενός περιστατικού, που είναι σε θέση να δημιουργήσει ένα οικονομικό βάρος (οικονομική ανάγκη), β) Η ένωση προσώπων που είναι εκτεθειμένα σε ομοειδείς κινδύνους (κοινωνία των κινδύνων) την οποία προϋποθέτει ο νόμος των Μεγάλων Αριθμών. Κάθε ασφάλιση βασίζεται στο νόμο των Μεγάλων Αριθμών, δηλαδή στον κατακερματισμό του κινδύνου που πραγματοποιείται σε βάρος ενός πολύ μικρότερου αριθμού προσώπων απ’
όσα απειλεί. Άρα η ασφάλιση βασίζεται στο Νόμο των Πιθανοτήτων, που επιτρέπει να υπολογίζεται με μαθηματική ακρίβεια το ύψος του ασφαλίστρου.
γ)Η μετάθεση των κινδύνων στον φορέα της ασφάλισης μειώνει τον αντικειμενικό κίνδυνο για τον ασφαλιστή, ενώ ταυτόχρονα μειώνεται η αμοιβαιότητα για όλους τους ασφαλισμένους, οι οποίοι μεταβιβάζουν τον ατομικό τους κίνδυνο έναντι ασφαλίστρου, δ) Η δυνατότητα επέλευσης οικονομικού βάρους από την επέλευση των κινδύνων, ε) Το αντάλλαγμα για την κάλυψη της οικονομικής ανάγκης (ασφάλιστρο ή εισφορά), στ) Η ομοιογένεια των κινδύνων. Έτσι ομαδοποιούνται οι κίνδυνοι με παρόμοια χαρακτηριστικά και αν υπάρχει ικανός αριθμός κινδύνων σε κάθε ομάδα, ο ασφαλιστής μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια την μέση συχνότητα και την επίπτωση κάθε ζημιάς.
Αυτό φυσικά δεν μπορεί να γίνει όταν οι κίνδυνοι είναι διαφορετικοί, οπότε ο ασφαλιστής είναι πολύ δύσκολο να κάνει ασφαλείς προβλέψεις.
1.1 Πεδία της Ασφάλισης
Η ασφάλιση διακρίνεται σε δύο πεδία στην ιδιωτική και στην κοινωνική ή στη κρατική ασφάλιση. Η ιδιωτική ασφάλιση σε στενή έννοια είναι αυτή που ασκείται από ασφαλιστικές επιχειρήσεις και βασίζεται στην ασφαλιστική σύμβαση όπου απαιτείται να υπάρχουν τουλάχιστον δύο συμβαλλόμενοι ο ασφαλιστής και ο ασφαλισμένος. Σε ευρεία έννοια η ιδιωτική ασφάλιση είναι αυτή που χωρίς να είναι κοινωνική, ασκείται από μη ασφαλιστικές επιχειρήσεις,
για την κάλυψη ορισμένων κινδύνων. Η ιδιωτική ασφάλιση παρέχεται κατά κανόνα από ιδιωτικούς φορείς και διέπεται από τις διατάξεις του ιδιωτικού δικαίου. Η αρχή της ελευθερίας των συμβάσεων που διέπει κάθε ιδιωτική ασφάλιση κάμπτεται μόνο στις υποχρεωτικές ασφαλίσεις και μόνο ως προς την υποχρέωση ασφάλισης για μια συγκεκριμένη έκταση κινδύνων. Η ιδιωτική ασφάλιση σε ευρεία έννοια ή οιονεί ιδιωτική ασφάλιση είναι εκείνη, της οποίας η παροχή δεν βασίζεται στην ασφαλιστική σύμβαση αλλά σε άλλη παρεμφερή με αυτήν σύμβαση ιδιωτικού δικαίου.
1.2 Ιδιωτική Ασφάλιση
Η άσκηση της ιδιωτικής ασφάλισης προϋποθέτει επιχείρηση, που ιδρύεται ειδικά για την ανάληψη κινδύνων τρίτων, με αντάλλαγμα το ασφάλιστρο. Η κοινωνία των κινδύνων, στην οποία στηρίζεται η ιδιωτική ασφάλιση, απαιτεί οργάνωση από μέρους του ασφαλιστή, συστηματική αναδοχή των κινδύνων τρίτων, στατιστικούς και μαθηματικούς υπολογισμούς κατά τέτοιο τρόπο, ώστε το κεφάλαιο που σχηματίζεται από το σύνολο των ασφαλίστρων και το αποτέλεσμα της παραπέρα επένδυσης σημαντικού μέρους του, να είναι ικανό για την πλήρη κάλυψη των ασφαλισμένων.
Μια τέτοια οργάνωση και αξιοπιστία προσφέρει η ιδιωτική επιχείρηση ασφάλισης, η οποία, σύμφωνα με το νόμο, ασκείται μόνο από ανώνυμες εταιρίες ή αλληλασφαλιστικούς συνεταιρισμούς που ασχολούνται αποκλειστικά με ασφαλιστικές εργασίες, με μοναδική εξαίρεση τις ναυτικές ασφαλίσεις με τη μεσολάβηση γραφείων αντιπροσωπείας μεσιτών του Λλόϋδς του Λονδίνου. Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, για την εκπλήρωση του σκοπού τους, μπορούν να ιδρύουν και άλλες ανώνυμες εταιρίες, που δεν έχουν ως αντικείμενο ασφαλιστικές εργασίες. Η ιδιωτική ασφάλιση αποτελεί συμπλήρωμα της κοινωνικής ασφάλισης γιατί υποκαθιστά και συμπληρώνει πολλές από τις ασφαλιστικές περιπτώσεις που μέχρι και πρόσφατα καλύπτονταν αποκλειστικά από οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης. Στην ιδιωτική ασφάλιση στον τομέα των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων οι αποδόσεις των εισφορών που πραγματοποιούν οι ασφαλιζόμενοι χρησιμοποιούνται για την δημιουργία ενός κεφαλαίου που θα καταβληθεί στον ασφαλισμένο κατά την λήξη του ασφαλιστηρίου συμβολαίου. Τα κεφάλαια που θα δημιουργηθούν στη λήξη της ασφάλισης είναι συνάρτηση των εισφορών που καταβάλει ο ασφαλισμένος, των αποδοχών επενδύσεων, της ωριμότητας και της τεχνογνωσίας των
ασφαλιστικών εταιριών. Επομένως ο ασφαλιζόμενος έχει τη δυνατότητα να επιλέξει εκ των προτέρων την χρονική στιγμή της συνταξιοδότησής του καθώς και το ποσό που θέλει να πάρει. Οι περισσότεροι Έλληνες πιστεύουν ότι οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης στο μέλλον δεν θα έχουν την δυνατότητα να παρέχουν επαρκείς συντάξεις. Παράλληλα, θεωρούν ότι η ιδανικότερη λύση για την συμπλήρωση του εισοδήματος τους στην ηλικία της συνταξιοδότησής τους αποτελεί η ιδιωτική ασφάλιση. Η κυβέρνηση της χώρας σκοπεύει να θεσπίσει φορολογικά κίνητρα προκειμένου να ενθαρρύνει την άνοδο της ιδιωτικής ασφάλισης. Αυτό αφορά τόσο τα συνταξιοδοτικά προγράμματα τα οποία παρέχουν τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρίες, όσο και την αύξηση του αριθμού των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης- εργαζόμενοι και εργοδότες καταβάλλουν μέρος των εισφορών που αποδίδουν στην Κοινωνική Ασφάλιση σε ένα ξεχωριστό Ταμείο -ενός θεσμού που ουσιαστικά δεν λειτουργεί στη Ελλάδα. Πρόκειται για σχέδιο που οδηγεί σε ιδιωτικοποίηση των συντάξεων και το οποίο, σε συνδυασμό με τις προθέσεις της κυβέρνησης για καθήλωση στο μέλλον των συντάξεων που χορηγεί το κράτος, οδηγεί σε υποβάθμιση του ρόλου της δημόσιας ασφάλισης.
1.3 Ιστορική Αναδρομή της Ιδιωτικής Ασφάλισης
Ο θεσμός της ιδιωτικής ασφάλισης, όπως τον εννοούμε σήμερα, διαμορφώθηκε πληρέστερα το 15° αιώνα στα ισπανικά και ιταλικά λιμάνια της εποχής και αφορούσε την θαλάσσια ασφάλιση, η οποία, όπως και άλλα είδη ασφάλισης, είχε αναπτυχθεί σε θαυμαστό επίπεδο από τους αρχαίους Έλληνες. Το ελληνικό έθνος, αν και έχει στενή σχέση και εξάρτηση με τη θάλασσα, που το συνοδεύει σε όλη τη μακραίωνη ιστορία του, δεν είχε, ατυχώς την ανεξαρτησία του μετά την άλωση την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και έτσι δεν ήταν σε θέση να πρωτοστατήσει στην παραπέρα ανάπτυξη του ασφαλιστικού θεσμού, παρά το ότι ήταν εκείνο, που και στον τομέα αυτό, έβαλε τα θεμέλια και καθιέρωσε την έννοια, τη φιλοσοφία και τις βασικές αρχές ασφάλισης, άσκησε και εφάρμοσε στην πράξη πολλά είδη της, που ισχύουν μέχρι και σήμερα. Στη μακρά περίοδο της υποδούλωσης της χώρας κατά την τουρκοκρατία ήταν πολύ δύσκολο να δημιουργηθούν οι συνθήκες ανάπτυξης της ασφάλισης. Οι Έλληνες ναυτικοί, που έκαναν μεταφορές, ασφαλίζονταν σε εταιρίες και ασφαλιστές του εξωτερικού. Παρ’ όλα αυτά οι ελληνικές ασφαλιστικές εταιρίες ιδρύθηκαν στο
ασφάλισης βρίσκεται στην ίδρυση, το 1789, στην Τεργέστη της «Societa Greca d’ Assicurazione», που είναι γνωστή σαν η πρώτη ελληνική ασφαλιστική εταιρία. Στη συνέχεια, μετά την απελευθέρωση του έθνους από τον τουρκικό ζυγό, ιδρύθηκαν πολλές ασφαλιστικές επιχειρήσεις και η ιδιωτική ασφάλιση σημείωσε ραγδαία εξέλιξη και ανάπτυξη.
Μορφές και είδη ασφάλισης που είναι παρόμοιες με την σημερινή, αναπτύχθηκαν και στους αρχαίους ελληνικούς χρόνους. Δεν πρόκειται βέβαια για ασφαλιστικές επιχειρήσεις, όπως οι σύγχρονες, αλλά για είδη κοινωνικής οργάνωσης, καταμερισμού και μετάθεσης του κινδύνου ανάμεσα σε ομάδες ανθρώπων με κοινά συμφέροντα, καθώς και για ναυτιλιακές και εμπορικές δραστηριότητες που αποσκοπούσαν στο κέρδος, όπως ήταν το ναυτικό δάνειο και διάφορα άλλα είδη ασφάλισης. Οι αρχές, οι έννοιες, οι ιδέες και η φιλοσοφία των αρχαίων Ελλήνων για την ασφάλιση, καθώς και τα είδη ασφάλισης που θεσμοθέτησαν και εφάρμοσαν στην πράξη, αποτέλεσαν τη βάση και τα πρότυπα για την παραπέρα εδραίωση και ραγδαία εξέλιξη της ασφάλισης. Το ασφαλιστικό σύστημα τελειοποιήθηκε με την δημιουργία των επιχειρήσεων ασφάλισης, οι οποίες είχαν αποκλειστικό σκοπό την ασφάλιση. Το 17° αιώνα άρχισε η σύσταση ανώνυμων εταιριών, που στόχο είχαν να αντιμετωπίσουν ένα σημαντικό πρόβλημα που υπήρχε και αυτό ήταν ότι τα ασφαλιστήρια συμβόλαια που γίνονταν στα εμπορικά κέντρα είχαν ένα σοβαρό οργανικό ελάττωμα, τον κίνδυνο αφερεγγυότητας των ασφαλιστών. Οι ασφαλισμένοι ζητούσαν να εξασφαλίσουν την ενδεχόμενη απαίτησή τους με ποινικές ρήτρες, με υποθήκες και κυρίως με το δικαίωμα της άμεσης εκτέλεσης. Όταν κατά τον 17° αιώνα μεγάλα ρεύματα ανταλλαγής εμπορευμάτων διέσχιζαν τις θάλασσες μεταξύ Ευρώπης και των αποικιών, κατά τη διάρκεια διαφόρων πολέμων και των κινδύνων που αυτοί προκαλούσαν στη ναυσιπλοΐα, οι πτωχεύσεις των ασφαλιστών και η αδυναμία τους να ανταποκριθούν στις ασφαλιστικές υποχρεώσεις που είχαν αναλάβει, ήταν κάτι παραπάνω από συνηθισμένο φαινόμενο.
Ο κίνδυνος της αφερεγγυότητας των ασφαλιστών αντιμετωπίστηκε με την ανάθεση της άσκησης της ασφάλισης σε επιχειρήσεις, που είχαν τη νομική μορφή της ανώνυμης εταιρίας, οι οποίες με τα αποθεματικά κεφάλαια που ήταν υποχρεωμένες από το νόμο να διατηρούν, μπορούσαν να ικανοποιήσουν τους ασφαλισμένους κατά την επέλευση του ασφαλιστικού κινδύνου. Οι ανώνυμες
ασφαλιστικές εταιρίες δημιουργήθηκαν για να αντιμετωπιστούν οι συχνές πτωχεύσεις των ασφαλιστών της εποχής. Σκοπός τους ήταν η προστασία του ναυτικού εμπορίου και η αποφυγή της κακής πίστης των ασφαλιστών. Επίσης η ασφάλιση με τις υπηρεσίες του ειδικευμένου, επιστημονικά και τεχνικά, προσωπικού των εταιριών και την πρόοδο που έγινε στο χώρο των θετικών επιστημών στηρίζεται πια στην τεχνική ανάλυση καθώς και σε στατιστικούς και μαθηματικούς υπολογισμούς.
Έτσι, αν και η ασφαλιστική εταιρία αναλάμβανε την υποχρέωση να καταβάλει, σε περίπτωση πραγματοποίησης του κινδύνου, ποσό κατά πολύ μεγαλύτερο του ασφαλίστρου, ρύθμιζε την πολιτική και τον οικονομικό προγραμματισμό της έτσι, που το σύνολο των ποσών που θα ήταν υποχρεωμένη να καταβάλει σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα να ήταν μικρότερο από το σύνολο ασφαλίστρων, που εισέπραττε. Οι μεμονωμένοι ασφαλιστές, βλέποντας να χάνουν ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς, έφερναν πολλές αντιρρήσεις.
Υποστήριξαν ότι οι ίδρυση των εταιριών ήταν αντίθετη με τα έθιμα, που ίσχυαν, ότι οι διοικήσεις των εταιριών στερούνταν της δικής τους πείρας, συναίσθησης, δικαιοσύνης και ευθύτητας απέναντι στους συναλλασσομένους.
Ο αντίλογος ήταν ισχυρότερος, γιατί οι μεμονωμένοι ασφαλιστές πτώχευαν ή καθυστερούσαν να καταβάλουν τις αποζημιώσεις, χρησιμοποιώντας δικονομικές και άλλες κακόπιστες περιπλοκές. Οι περιουσίες τους συχνά δεν επαρκούσαν να ανταποκριθούν στις ενδεχόμενες αποζημιώσεις και οι ασφαλισμένοι έπρεπε να προσφεύγουν σε πολλούς ασφαλιστές. Με την επικράτηση των ασφαλιστικών εταιριών πολλοί από τους μεμονωμένους ασφαλιστές τοποθέτησαν τα κεφάλαιά τους στην ίδρυση μικρών μετοχικών εταιριών. Έτσι και για την ίδρυση των ασφαλιστικών εταιριών στην περίοδο αυτή, πρότυπο ήταν οι ενώσεις προσώπων, τα σωματεία και οι οργανώσεις των αρχαίων Ελλήνων, από την εποχή του Σόλωνα και μεταγενέστερα. Αυτά που εφάρμοσαν οι αρχαίοι Έλληνες για τον επιμερισμό των κινδύνων και τη δημιουργία αξιόπιστων και φερέγγυων ενώσεων και σωματείων κάλυψης κινδύνων, αναγκάσθηκαν μετά από πολλές αντιδράσεις, σοβαρές παρενέργειες και παράνομες πρακτικές να εφαρμόσουν στην Ευρώπη μετά 2000 χρόνια.
1.4 Διακρίσεις της Ιδιωτικής Ασφάλισης σε Ευρεία Έννοια
Η ιδιωτική ασφάλιση σε ευρεία έννοια διακρίνεται στην αντασφάλιση και σε εκείνη που κατά, νομοθετική εξαίρεση επιτρέπεται να μην ασκείται από ασφαλιστική επιχείρηση. Πρόκειται κυρίως για τις εργασίες οργανισμών πρόνοιας και βοήθειας, σύμφωνα με την Οδηγία του Συμβουλίου της ΕΚ, των οποίων οι παροχές ποικίλλουν ανάλογα των διαθέσιμων πόρων και στους οποίους η προσφορά των μελών καθορίζεται κατ’ αποκοπή καθώς και για τις δραστηριότητες των επιχειρήσεων οδικής βοήθειας αν η δραστηριότητά τους ασκείται σε τοπικά πλαίσια, παρέχουν τις υπηρεσίες τους μόνο σε είδος και τα ετήσια έξοδα από τις εργασίες αυτές δεν υπερβαίνουν τις 200.000 Ευρωπαϊκών Λογιστικών Μονάδων (Ε.Λ.Μ). Οι παραπάνω οργανισμοί και επιχειρήσεις οδικής βοήθειας ασκούνται στην Ελλάδα έχουν εξαιρεθεί από την κρατική εποπτεία σύμφωνα με τις παραπάνω Οδηγίες. Συνήθως οι δραστηριότητες των οργανισμών πρόνοιας και βοήθειας ασκούνται στην Ελλάδα από αλληλοβοηθητικά σωματεία και ενώσεις, για την κάλυψη ορισμένων κινδύνων που απειλούν πρόσωπα που συνδέονται μεταξύ τους επαγγελματικά.
1.5 Αντασφάλιση
Η αντασφάλιση είναι η μεταφορά της ασφάλισης από έναν ασφαλιστή σε έναν τρίτο που καλείται αντασφαλιστής. Η εταιρία που αναλαμβάνει αρχικά την κάλυψη καλείται πρωτασφαλίστρια, ενώ αυτή που αποδέχεται την εκχώρηση αντασφαλίστρια. Το μέρος της ασφάλισης που κρατάει η πρωτασφαλίστρια λέγεται ιδία κράτηση ενώ το μέρος που εκχωρείται ονομάζεται αντασφάλιση.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους μια ασφαλιστική εταιρία αναζητά αντασφαλιστική κάλυψη, οι κυριότεροι είναι: α) Προσφέρει στον πελάτη της άμεσα και με σχετική ευκολία κάλυψη σε μεγάλους και πολύπλοκους κινδύνους κάθε είδους, β) Μεταβιβάζει με την μέθοδο της διασποράς, τους αναλαμβανόμενους κινδύνους σε άλλες αντασφαλιστικές εταιρίες τοπικές ή του εξωτερικού, γ) Σταθεροποιεί τα αποτελέσματά της χρόνο με το χρόνο, οριοθετώντας την επιρροή που πιθανόν να έχει από μεγάλες καταστροφικές ζημιές ή και μεγάλους κινδύνους, δ) Έμμεσα προστατεύει τα κεφάλαια της εταιρείας και κατ’ επέκταση τους μετόχους αυτής, ε) Αποκτά τη δυνατότητα να διατηρεί επιθυμητό όριο φερεγγυότητας και να προσφέρει εγγύηση στα προϊόντα που διαθέτει. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι αντασφάλισης οι
προαιρετικές και οι υποχρεωτικές. Στις προαιρετικές τα συμβαλλόμενα μέρη είναι ελεύθερα να επιλέξουν ποιο μέρος του κινδύνου θα αναλάβουν ή όχι.
Συνάπτονται για να καλύψουν μεγάλους ή μη επιθυμητούς κινδύνους, το ύψος των οποίων δεν επαρκεί για να καλυφθούν ολόκληροι από την υποχρεωτική αντασφάλιση. Στις υποχρεωτικές αντασφαλίσεις ο ασφαλισμένος είναι υποχρεωμένος συμβατικά να εκχωρεί στον αντασφαλιστή και αυτός από την πλευρά του να αποδέχεται τους κινδύνους σε αντιδιαστολή με την ετερομερώς υποχρεωτική αντασφάλιση όπου ο πρωτασφαλιστής έχει μεν την ευχέρεια να εκχωρήσει τους κινδύνους, ο αντασφαλιστής όμως είναι υποχρεωμένος να τους δεχτεί. Η υποχρεωτική αντασφάλιση διακρίνεται: α) Στη σύμβαση ποσοστού ή ποσοστιαίας εκχώρησης (quota-share). Σε αυτήν ο αντασφαλιστής αναλαμβάνει ένα ποσοστό όλων των ασφαλιστικών συμβάσεων ή μιας ομάδας κινδύνων του πρωτασφαλιστή. β) Στη σύμβαση surplus όπου ο αντασφαλιστής συμφωνεί να αποδέχεται την ασφάλιση πέρα από το όριο ιδίας κράτησης του πρωτασφαλιστή, μέχρι κάποιο όριο. Ο πρωτασφαλιστής και ο αντασφαλιστής μοιράζονται τις ζημιές και τα ασφάλιστρα κατά την αναλογία του μέρους της ασφάλισης που κρατάει ο καθένας, γ) Στη σύμβαση υπερβάλλουσας ζημιάς (excess of loss). Σε αυτήν οι ζημιές που ξεπερνούν το όριο ιδίας κράτησης πληρώνονται από τον αντασφαλιστή. Η σύμβαση υπερβάλλουσας ζημιάς καλύπτει ένα μεμονωμένο κίνδυνο, ένα μεμονωμένο γεγονός όπως καταστροφή από φυσικά φαινόμενα και τις υπερβάλλουσες ζημιές όταν συγκεντρωτικά οι ζημιές του πρωτασφαλιστή υπερβούν ένα συγκεκριμένο ποσό σε ένα χρόνο.
1.6 Κοινωνική Ασφάλιση
Η κοινωνική ασφάλιση ασκείται από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και αφορά την κάλυψη κινδύνων που απειλούν άμεσα τα πρόσωπα. Η ασφαλιστική σχέση που συνδέει τους φορείς και τους ασφαλισμένους στην ασφάλιση αυτή διέπεται από τις διατάξεις του δημοσίου δικαίου και γεννιέται από τον νόμο όταν συντρέξουν ορισμένες προϋποθέσεις στο πρόσωπο του άμεσα ασφαλισμένου(κυρίως σχέση εξαρτημένης εργασίας) και η ασφαλιστική παροχή ενεργοποιείται όταν επέλθει ο κίνδυνος, οι οικονομικές συνέπειες του οποίου καλύπτονται σε συνδυασμό με την συνδρομή χρονικών και οικονομικών προϋποθέσεων. Η υποχρεωτική υπαγωγή στην ασφάλιση κάμπτεται μερικά ή ολικά σε ορισμένες περιπτώσεις που υπάρχει άλλη, παράλληλη κοινωνική
Για την πληρέστερη προστασία των πολιτών έναντι των κινδύνων που απειλούν την οικονομική τους ευημερία, το Κράτος οργανώνει διάφορους μηχανισμούς ασφάλισης, οι οποίοι είτε υποκαθιστούν είτε συμπληρώνουν τους μηχανισμούς της ιδιωτικής ασφάλισης. Παραδείγματα αποτελούν οι Οργανισμοί Ασφάλισης Φυσικών Καταστροφών, οι Φορείς ασφάλισης εξαγωγικών πιστώσεων, τραπεζικών καταθέσεων και πολιτικών κινδύνων. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις ασφαλισιμότητας των αντίστοιχων ασφαλιστικών κινδύνων. Τα προγράμματα κοινωνικής ασφάλισης δημιουργούνται συνήθως για την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων που έχουν σχέση με την φτώχεια, τα έξοδα νοσηλείας και περίθαλψης στα νοσοκομεία, τις συντάξεις γήρατος και ανικανότητας, την ανεργία και τα εργατικά ατυχήματα. Με τα προγράμματα κοινωνικής ασφάλισης το Κράτος στοχεύει είτε στην αποκατάσταση των ζημιών (φυσικές καταστροφές , δαπάνες για την υγεία) είτε στην αναπλήρωση του εισοδήματος(συντάξεις , ανεργία, ανικανότητα προς εργασία) είτε στην καταπολέμηση της φτώχειας(εγγύηση ελάχιστου επιπέδου διαβίωσης). Τα κοινωνικά προγράμματα ασφάλισης θεσπίζονται με νόμους και είναι συνήθως υποχρεωτικά. Η χρηματοδότησή τους γίνεται από τις εισφορές των εργαζομένων, των εργοδοτών και του Κράτους, σε διάφορες αναλογίες ανάλογα με το πρόγραμμα. Οι παροχές προβλέπονται στους αντίστοιχους νόμους και συνήθως αποβλέπουν στην αναπλήρωση του εισοδήματος των πολιτών. Ενέχουν, όμως και σημαντικά στοιχεία αναδιανομής του εισοδήματος και αποτελούν συγκερασμό της αρχής της "ίσης μεταχείρισης "(Individual Equity) με την αρχή της "κοινωνικής επάρκειας"(5οοί3ΐ Adequacy).
Η διαφορά κοινωνικής ασφάλισης και κοινωνικής πρόνοιας έγκειται στο ότι στην πρώτη περίπτωση τηρούνται οι βασικές αρχές των ασφαλιστικών μηχανισμών γιατί υπάρχει η έννοια της ευρύτερης ομάδας( συνήθως ασφαλίζονται κατηγορίες εργαζομένων) και της συσχέτισης των παροχών με τις εισφορές.
Αντίθετα στα προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας δεν ενδιαφέρουν οι ασφαλιστικές ρυθμίσεις, γιατί η έμφαση βρίσκεται στην ικανοποίηση βασικών κοινωνικών στόχων. Συνήθως οι παροχές δεν προϋποθέτουν την ύπαρξη εισφορών από την μεριά των ληπτών και συνήθως χρηματοδοτούνται από τα γενικά φορολογικά έσοδα του κράτους.
Η κοινωνική ασφάλιση, συνίσταται στην ανάληψη πολλαπλής υποχρέωσης από τους φορείς της κρατικής πολιτικής για την αναπλήρωση του οικογενειακού εισοδήματος: 1) στις περιπτώσεις επέλευσης των απρόβλεπτων κινδύνων που απειλούν το οικογενειακό εισόδημα, 2) σε όλα τα άτομα τα οποία αντιμετωπίζουν τους κινδύνους αυτούς, 3) σε κοινωνικώς αποδεκτά επίπεδα και 4) ως θεμελιώδους δικαιώματος των πολιτών
1.7 Ιστορική Αναδρομή Κοινωνικής Ασφάλισης
Κατά την διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, το όραμα «κοινωνική ασφάλιση για όλους» (Χάρτης του Ατλαντικού, 1941) χρησιμοποιήθηκε ως σύμβολο έμπνευσης για ένα καλύτερο μεταπολεμικό κόσμο, σε συνάρτηση με την τελική νίκη των Συμμαχικών Δυνάμεων. Η ιδέα αυτή ενσωματώθηκε στην περίφημη Έκθεση BEVERIDGE (Μεγάλη Βρετανία, 1942), στη Διακήρυξη της Φιλαδέλφειας της Διεθνούς Διάσκεψης Εργασίας (1944) και τελικά στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η οποία έγινε ομόφωνα δεκτή από τα Ηνωμένα Έθνη (1948) και με την οποία διακηρύσσεται ότι κάθε άνθρωπος, ως μέλος της κοινωνίας, έχει το δικαίωμα για κοινωνική ασφάλιση (Άρθρο 22). Το αποτέλεσμα ήταν η κοινωνική ασφάλιση να γίνει τμήμα πολλών μεταπολεμικών θεσμικών αλλαγών και όλων βασικά των εθνικών προγραμμάτων για την μεταπολεμική ανασυγκρότηση. Η κοινωνική ασφάλιση και ιδιαίτερα η ασφάλιση γήρατος έχει καταστεί αναπόσπαστο τμήμα της κοινωνικής και οικονομικής δομής των βιομηχανικών χωρών. Οι απαιτήσεις για κοινωνική ασφάλιση από πλευράς ευρύτητας και επιπέδου προστασίας αυξάνονται συνεχώς σε όλο τον βιομηχανικό κόσμο. Η κρατική πολιτική είναι υποχρεωμένη να εξακολουθήσει να παρέχει ουσιαστική και πραγματική προστασία. Τα χρηματοδοτικά προβλήματα της κάλυψης αυτών των αυξανόμενων προσδοκιών και υποσχέσεων είναι σοβαρά και μπορούν να προσλάβουν διαστάσεις κρίσεων μελλοντικά, για τρεις βασικούς λόγους: καθώς ο πληθυσμός γηράσκει μεγαλύτεροι αριθμοί ηλικιωμένων ατόμων αρχίζουν να εξαρτώνται από συντάξεις και υπηρεσίες υποστήριξης, σε σχέση με το υπόλοιπο τμήμα του πληθυσμού και ιδιαίτερα σε σχέση με αυτούς που εργάζονται, 2) οι περίοδοι που διακρίνονται από υψηλό βαθμό και μακράς διάρκειας ανεργία επιτείνουν αυτή την αυξανόμενη επιβάρυνση με τη μορφή απωλειών στην παραγωγή και στις εισφορές, ενώ ταυτόχρονα διογκώνουν τις
επιβαρύνουν το κόστος, το οποίο αυξάνεται ανάλογα με τον ρυθμό και την διάρκεια του πληθωρισμού. Οι αυξήσεις στο κόστος κοινωνικής ασφάλισης γενικά και ειδικότερα της ασφάλισης γήρατος και αναπηρίας, αποτέλεσαν παγκόσμιο φαινόμενο τις τελευταίες δεκαετίες. Σήμερα οι συνολικές δαπάνες για συντάξεις αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των συνολικών κοινωνικών δαπανών σε όλες τις χώρες του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ).
1.8 Διάκριση Ιδιωτικής και Κοινωνικής Ασφάλισης
Η ιδιωτική ασφάλιση αντιδιαστέλλεται από την έννοια της κοινωνικής ασφάλισης γιατί ο χαρακτήρας της κοινωνικής ασφάλισης είναι συνήθως αναγκαστικός, καλύπτει κινδύνους προσώπων, εξυπηρετεί κυρίως το δημόσιο συμφέρον, οι εισφορές καταβάλλονται όχι μόνο από τους ασφαλισμένους, αλλά και από το Δημόσιο ή και από κοινωνικούς πόρους ή και από τρίτους, φορέας της είναι τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης και τα ασφάλιστρα είναι σταθερά ανά κατηγορία.
Η κοινωνική ασφάλιση ασκείται από οργανισμούς δημοσίου δικαίου και όχι από ιδιωτικές επιχειρήσεις ασφάλισης, οι οποίες αποσκοπούν και στο κέρδος. Στην ιδιωτική ασφάλιση φορέας και διαχειριστής είναι οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες, έχει χαρακτήρα προαιρετικό, την διέπει το ιδιωτικό δίκαιο, τα ασφάλιστρα δεν είναι σταθερά ανά κατηγορία και το ασφάλιστρο πληρώνεται από τον λήπτη της ασφάλισης.
1.9 Στροφή των Ελλήνων στην Ιδιωτική Ασφάλιση
Οι Έλληνες αντιλαμβάνονται το αδιέξοδο που έχει φτάσει το ασφαλιστικό σύστημα και γι’ αυτό τον λόγο αρχίζουν να στρέφονται σταδιακά στην ιδιωτική ασφάλιση. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει τόσο από την ετήσια αύξηση των ασφαλιστηρίων ζωής και προγραμμάτων συνταξιοδότησης, όσο και από πρόσφατη έρευνα αγοράς που διενήργησε η GFK Market Analysis σε Ελλάδα, Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρώπη. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε προκειμένου να μετρήσει τις επενδυτικές προτιμήσεις σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες, καταγράφοντας πού επενδύουν και πού θα ήθελαν να επενδύσουν οι ερωτώμενοι αν είχαν 50.000 ευρώ. Οι απαντήσεις που προκύπτουν είναι οι εξής: 1) Οι Έλληνες επενδύουν το μικρότερο κομμάτι των αποταμιεύσεών τους σε προγράμματα συνταξιοδότησης και ασφαλειών ζωής σε σχέση με τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς. 2) Αυξάνεται το ποσοστό των αποταμιεύσεων που κατευθύνονται σε ασφάλειες ζωής, ενώ παραμένει σχεδόν
σταθερό στα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα. 3) Θα ήθελαν όμως να επενδύουν λιγότερα χρήματα σε ιδιωτική ασφάλιση για ζωή και για σύνταξη. Ο μέσος Αμερικανός επενδύει 44 από τα 100 δολάρια σε ασφάλειες ζωής και προγράμματα συνταξιοδότησης Το αντίστοιχο ποσοστό στην Ευρώπη είναι 45% και 32% στην Ελλάδα. Αν είχαν περισσότερα χρήματα, δηλαδή 50.000 ευρώ διαθέσιμα να τα επενδύσουν όπου θέλουν, τότε το ποσοστό για ασφάλειες ζωής και προγράμματα συνταξιοδότησης θα μειωνόταν για τους Έλληνες στο 16% και για τους Ευρωπαίους στο 35%, ενώ για τους Αμερικάνους θα αυξανόταν στο 54%. Εντυπωσιακά, όμως, είναι τα συμπεράσματα που προκύπτουν για τις προτιμήσεις των Ελλήνων σε σχέση με το παρελθόν. Από τις αντίστοιχες μετρήσεις της ίδιας εταιρίας, προκύπτει ότι ο Έλληνας αυξάνει σταδιακά το ποσοστό των χρημάτων που αποταμιεύει για ασφάλειες ζωής και προγράμματα συνταξιοδότησης. Την άνοιξη του 2004, σε ασφάλειες ζωής αποταμίευαν τα 22 από τα 100 ευρώ και σε προγράμματα σύνταξης τα 9 από τα 100 ευρώ. Σήμερα αποταμιεύουν σε ασφάλειες ζωής τα 23 από τα 100 ευρώ και σε προγράμματα σύνταξης τα 9 από τα 100 ευρώ.
Συνολικά, η ιδιωτική ασφάλιση αύξησε το ποσοστό της κατά 1% σε ένα χρόνο.
1.10 Διάκριση του Κλάδου Ιδιωτικής Ασφάλισης
Ο κλάδος της ιδιωτικής ασφάλισης διακρίνεται στην Ασφάλιση Ζωής και Υγείας και στην Ασφάλιση Περιουσίας και Ευθύνης. Οι ασφαλιστές Ζωής καταβάλλουν παροχές στους δικαιούχους σε περίπτωση πρόωρου θανάτου του ασφαλισμένου. Οι παροχές αυτές καλύπτουν συνήθως τα έξοδα κηδείας και εφάπαξ ή περιοδικά καταβαλλόμενα ποσά στους δικαιούχους. Συνήθως πωλούν συντάξεις και προγράμματα υγείας, που καλύπτουν νοσοκομειακά έξοδα σε περίπτωση ασθένειας ή τραυματισμού, καθώς και διάφορα προγράμματα κάλυψης της απώλειας εισοδήματος από ανικανότητα.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: Διάκριση Ασφαλίσεων Ζωής και Ζημιών
Για τις ανάγκες της κρατικής εποπτείας επί των ασφαλιστικών επιχειρήσεων οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις που εργάζονται στην Ελλάδα, όπως ακριβώς και αυτές που εργάζονται στα υπόλοιπα Κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απαιτείται να έχουν κρατική άδεια για την άσκηση ενός ή περισσότερων από τους 18 κλάδους ασφάλισης κατά ζημιών ή ενός ή περισσότερων από τους 9 κλάδους ασφάλισης ζωής. Κάθε ένας από τους κλάδους αυτούς περιλαμβάνει έναν ή περισσότερους κινδύνους τους οποίους μπορούν να ασκήσουν οι ασφαλιστικές εταιρίες. Η ομοιότητα της διάκρισης στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει επιτευχθεί στα πλαίσια της υλοποίησης της ελευθερίας εγκατάστασης (Προεδρικό Διάταγμα 252/96 ΦΕΚ Α.186).
2.1 Κλάδοι Ασφάλισης Ζωής
Οι κλάδοι ασφάλισης ζωής και οι κίνδυνοι που αναφέρονται σε καθέναν από αυτούς είναι: I) Ο Κλάδος Ζωής ο οποίος περιλαμβάνει 1) Τις Ασφαλίσεις Ζωής. Οι ασφαλίσεις αυτές περιλαμβάνουν κυρίως τις ασφαλίσεις επιβίωσης, θανάτου και τις μικτές(θανάτου και επιβίωσης) και την ασφάλιση ζωής με επιστροφή του ασφαλίστρου. 2) Τις ασφαλίσεις προσόδων. Το ασφάλισμα και η αξία εξαγοράς του ασφαλίσματος μπορούν να καταβληθούν με την μορφή ισόβιας προσόδου, με την οποία το εισόδημα καταβάλλεται σε δόσεις, εφόσον ο δικαιούχος ζει και μετά τον θάνατό του η καταβολή σταματά. Με την ισόβια πρόσοδο με εγγυημένη περίοδο, η πρόσοδος καταβάλλεται ισόβια στον ασφαλισμένο, αλλά για ένα συγκεκριμένο αριθμό καταβολών. Αν ο ασφαλισμένος πεθάνει, πριν εισπράξει τον καθορισμένο αριθμό των καταβολών, τις υπόλοιπες εισπράττει ο υποκατάστατος δικαιούχος. Με την ισόβια πρόσοδο επί δύο κεφαλών, η πρόσοδος καταβάλλεται σε δύο πρόσωπα κατά τη διάρκεια της ζωής τους.3)Τις ασφαλίσεις σωματικών βλαβών (στις οποίες περιλαμβάνεται η ανικανότητα για επαγγελματική εργασία), θανάτου από ατύχημα, αναπηρίας από ατύχημα και ασθένειας, εφ’ όσον οι παραπάνω ασφαλίσεις συνάπτονται συμπληρωματικά με ασφαλίσεις ζωής.II) Ο Κλάδος γάμου και γεννήσεως, ο οποίος καλύπτει τα έξοδα του γάμου και της γέννησης και τις αντίστοιχες ασφαλίσεις. Ill) Ο κλάδος ασφάλισης ζωής, προσόδων, γάμου και γέννησης, οι οποίες συνδέονται με επενδύσεις και αφορά σε εργασίες όπου:α) οι παροχές, που περιλαμβάνονται στο ασφαλιστήριο συμβόλαιο, είναι απευθείας συνδεδεμένες με την αξία των
1
μεριδίων ενός αμοιβαίου κεφαλαίου, ελληνικού ή άλλου Κράτους- μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή με την αξία περιουσιακών στοιχείων που περιλαμβάνονται σε ένα εσωτερικό κεφάλαιο της ασφαλιστικής επιχείρησης , διαιρεμένο σε μονάδες, ή β) οι παροχές που περιλαμβάνονται σε ασφαλιστήριο συμβόλαιο, είναι απευθείας συνδεδεμένες με ένα δείκτη χρεογράφου ή κάποια άλλη αξία αναφοράς, άλλη από αυτές που αναφέρονται στο α). IV) Ο Κλάδος ασφάλισης υγείας (ατυχήματα, ασθένειες),ο οποίος περιλαμβάνει 1) τις εργασίες διαρκούς ασφάλισης υγείας, οι οποίες είναι διαχειριζόμενες όπως οι ασφαλίσεις ζωής (τεχνικό επιτόκιο, πίνακες ανικανότητας, μαθηματικά αποθέματα)και δεν υπόκεινται σε ακύρωση από τον ασφαλιστή 2) και τις κλάδων Ατυχήματα και Ασθένειες του κλάδου Ασφαλίσεων κατά Ζημιών. V) Ο Κλάδος τοντίνας, ο οποίος βασίζεται στην τοντίνα , ένα σχέδιο (ασφαλιστήριο συμβόλαιο), με βάση το οποίο ένας αριθμός ατόμων συνεισφέρει σε έναν λογαριασμό κεφαλαίου, το πιστωτικό υπόλοιπο του οποίου, στο τέλος μιας προκαθορισμένης από το σχέδιο περιόδου, κατανέμεται μεταξύ των επιζώντων υπό την μορφή κεφαλαίου ή μιας προσόδου.νΐ) Ο Κλάδος Κεφαλαιοποίησης διενεργεί εργασίες κεφαλαιοποίησης, οι οποίες βασίζονται σε αναλογιστικούς υπολογισμούς και με τους οποίους αναλαμβάνονται υποχρεώσεις για ορισμένο χρονικό διάστημα και για ορισμένο ποσό, έναντι εφάπαξ ή περιοδικών, από πριν καθορισμένων καταβολών. VII) Ο Κλάδος διαχειρίσεως ομαδικών συνταξιοδοτικών ταμείων, ο οποίος περιλαμβάνει 1) την διαχείριση των επενδύσεων και κυρίως των στοιχείων του ενεργητικού, από τα οποία απαρτίζονται τα αποθεματικά των οργανισμών, έργο των οποίων είναι η καταβολή παροχών σε περίπτωση θανάτου, επιβίωσης, διακοπής ή μείωσης της εργασίας με αυτούς που έχουν συμβληθεί με αυτούς. 2) την περίπτωση 1), όταν η διαχείριση συνοδεύεται με ασφάλιση, η παροχή της οποίας συνίσταται είτε στην διατήρηση κεφαλαίου είτε στην καταβολή ενός ελάχιστα ορίου τόκου.
VIII) Ο Κλάδος ομαδικών προγραμμάτων πρόνοιας, 1) χωρίς επενδυτικό κίνδυνο(εγγυημένο επιτόκιο)και άλλες εγγυημένες παροχές 2) με επενδυτικό κίνδυνο και άλλες εγγυημένες παροχές. IX) Ο Κλάδος παρόμοιων εργασιών με την κοινωνική ασφάλιση, περιλαμβάνει εργασίες, οι οποίες συνίστανται σε παροχές, που εξαρτώνται από την διάρκεια της ανθρώπινης ζωής και ορίζονται ή προβλέπονται από τη νομοθεσία περί κοινωνικής ασφάλισης, εφόσον οι
