ΤΕΧΝΟΛΟΓ ΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΑΙΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ
Γ ^ Ο Ο /
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
” ΑΝΩΝΥΜΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΑΗΤΗΣ Κ.ΑΙ ΔΙΑΒΙΒΑΣΗΣ ΕΝΤΟΑΩΝ : ΠΑΑΙΣΙΟ ΑΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΑΑΟΥ ΚΑΙ ΗΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ "
ΙΠ Ο Υ Α Α Σ Τ Ρ ΙΛ :Μ Α Ρ ΙΝ Α Μ Α Α Α Α Α Κ Η Α..Μ. 444"
Ε Π Ο Π Τ Η Σ Κ Α Θ Η Γ Π Τ Η Σ K ( ) Y τ P O ^ Κ Π Σ Θ Ε Ο Δ Ω Ρ Ο Σ
ΚΑΒΑΛΑ 2000
Π Ε Ρ ΙΕ Χ Ο Μ Ε Ν Α
Σελ.
ΕΙΣΑ ΓΩ ΓΗ ...1
-ΚΕΦΑΑΑΙΟ 1- ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΞΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ 1.1 Έννοια-Γενικά σ τοιχεία...4
1.2 Σημασία-Ρόλος του Χρηματιστηρίου Α ξιών... 5
1.3 Τρόπος λ ειτο υρ γία ς...6
1.4 Διοίκηση του Χρηματιστηρίου...8
-ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2- ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ...9
-ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3- Α)ΑΝΩΝΥΜΕΣ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΤΑ ΙΡΕΙΕΣ... 11
Β)ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ Υ ΠΗ ΡΕΣΙΩ Ν...12
-ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4- ΑΝΩΝΥΜΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΙΒΑΣΗΣ ΕΝΤΟΛΩΝ 4.1 Γ ενικ ά ... ... 14
4.2 Σκ οπό ς... 14
4.3 Σύσταση... 15
4.4 Διοίκηση... 15
4.5 Διαδικασία στη Γενική Συνέλευση των Μ ετόχων... 16
4.6 Πρακτικά της Γενικής Συνέλευσης των Μ ετό χω ν... ... 17
4.7 Ετήσιοι Λ ογαριασμοί... 17
4.8 Εσωτερικός Έλεγχος στις Ε Λ Δ Ε ... 18
4.9 Νομικό πλαίσιο λειτουργίας των Ε Λ Δ Ε ... 19
-ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5- ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΔΕ 5.1 Διαδικασία ανοίγματος κωδικού πελάτη...20
5.2 Αποδοχή εντολών... 21
5.3 Ενη μέρωση πελατώ ν...21
5.4 Λήψη και διαβίβαση εντολών... 22
5.5 Επιβεβαίωση εκτέλεσης εντολ ώ ν...22
5.6 Εξόφληση αξίας συναλλαγών... 23
-ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6-
ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΕΛΔΕ, ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 6 ... 24 -ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7-
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΕΛΔΕ ΜΕ ΑΧΕ, ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 5 ... 27 -ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8-
ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΤΩΝ Ε Λ Δ Ε ...29 -ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9-
ΕΛΕΓΧΟΣ ΕΛΔΕ ΓΙΑ Λ ΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ
9 .1 Πρόγραμμα ελέγχου... 35 9.2 Ελεγκτικές εργασίες... 36
-ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10-
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ... 37 -ΚΕΦΑΛΑΙΟ I Ι-
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ...60 -ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1-
Ερωτηματολόγνο προς τις ΕΛΔΕ... 63 -ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2-
Οργανόγραμμα... 67 -ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3-
Δελτίο Τηλεφωνικών Συναλλαγών... 69 -ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4-
Κατάλογος Διαγραμμάτων... 71
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
Κ Α Τ Α Λ Ο Γ Ο Σ ΣΥ Ν Τ Μ Η Σ Ε Ω Ν
Α.Ε. Ανώνυμες Εταιρείες
Α Χ Ε . Ανώνυμες Χρηματιστηριακές Εταιρείες Δ.Ο.Υ. Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία
Δ.Σ. Διοικητικό Συμβούλιο
Ε.Κ. Επιτροπή Κεςκιλαιαγοράς
Ε.Λ.Δ.Ε. Εταιρείες Λήψης και Διαβίβασης Εντολών Ε.Π.Ε.Υ. Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών Ι.Κ.Α. Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων
Σ.Ε.Δ.Υ.Κ.Α. Σύνδεσμος Εταιρειών Διαμεσολαβητικών Υπηρεσιών Κινητών αξιών
ΥΠ.ΕΘ.Ο. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας Φ.Ε.Κ. Φύλλο Εφημερίδας Κυβερνήσεως Χ.Α.Α. Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών Χ.Π.Α. Χρηματιστήριο Παραγώγων Αξιών
Ε ΙΣΑΓΩ ΓΗ
Μια από τις βασικές ανάγκες του ανθρώπου από την αρχή της ύπαρξής του ήταν να ανταλλάσσει τα αγαθά που παράγει με αγαθά που χρειάζεται για να ζήσει. Η ανάγκη αυτή τον οδήγησε σε συγκεντρώσεις ανά τακτά χρονικά διαστήματα για την ανταλλαγή των παραγόμενων αγαθών. Μ ’ αυτόν το τρόπο γεννήθηκαν καταρχήν τα παζάρια, οι εμποροπανηγύρεις και αργότερα οι εκθέσεις.
Με την πάροδο των χρόνων και την οργάνωση και βελτίωση της παραγωγής, οι τρόποι αυτοί επαφής των συναλλασσόμενων δεν επαρκούσαν.
Έτσι δημιουργήθηκαν και καθιερώθηκαν τα Χρηματιστήρια εμπορευμάτων όπου γίνονταν οι ανταλλαγές, οι αγορές και πωλήσεις των αγαθών. Η γιγαντοποίηση όμως των συναλλαγών είχε σαν αποτέλεσμα να οργανωθούν επιχειρήσεις που συνεχώς αυξάνονταν δημιουργώντας την ανάγκη εύρεσης νέων κεφαλαίων για επεκτάσεις. Κ ατ’ αυτόν τον τρόπο ιδρύθηκαν τα Χρηματιστήρια Αξιών. Οι ενδιαφερόμενοι συγκεντρώνονται καθημερινά σε συγκεκριμένους χώρους όπου διαπραγματεύονται εμπορεύματα και κινητές αξίες, που στηρίζονται σε κανόνες και νόμους ώστε να διασφαλίζεται η ταχύτητα και κυρίως η διαφάνεια των συναλλαγών. Έτσι, μια συγκεκριμένη τιμή, που αντιστοιχεί όσο το δυνατό περισσότερο στην πραγματική κατάσταση του αγαθού ή της αξίας, διαμορφώνεται τη συγκεκριμένη στιγμή από την προσφορά και τη ζήτηση. Δίνεται, λοιπόν, η ευκαιρία στον ενδιαφερόμενο να επιλέξει ποια είναι η συμφερότερη γι’ αυτόν τιμή αγοράς ή πώλησης, επιτυγχάνοντας έτσι εύκολη, γρήγορη και διαρκή διαπραγμάτευση αξιών αλλά και εύκολη εξεύρεση κεφαλαίων.
Με την εξέλιξη της βιομηχανίας εμφανίστηκαν στην αγορά πληθώρα προϊόντων διακρίνοντας τα Χρηματιστήρια σε Εμπορευμάτων, Αξιών, Συναλλάγματος, Ναύλων. Τα Χρηματιστήρια εκφράζουν τις προοπτικές της πορείας μιας χώρας και τις εξελίξεις στον διεθνή τομέα. Μπορούν, λοιπόν, εύλογα να θεωρηθούν η καρδιά αλλά και ο καθρέφτης της οικονομίας μιας χώρας.
Εξαιτίας περίπου των ίδιων αναγκών ιδρύθηκε και στην Ελλάδα το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών πριν από 124 χρόνια.
Το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών (ΧΑΑ) συστάθηκε τον Σεπτέμβριο του 1876, στο οποίο όμως επιτρεπόταν να παρευρίσκονται μόνο οι έμποροι, οι πλοίαρχοι, οι μεσίτες. Στη διάρκεια της ζωής του, τα πρώτα χρόνια, ο ρόλος του ήταν προσδιορισμένος και επηρεασμένος από την πορεία και την
κατάσταση της Εθνικής Οικονομίας της Ελλάδας, μη έχοντας ευκαιρίες και προϋποθέσεις για ανάπτυξη και ουσιαστική θέση στην οικονομία του τόπου.
Ο θεσμός του Χρηματιστηρίου Αξιών στην Ελλάδα, πριν την τελευταία δεκαετία, βρισκόταν στο περιθώριο της οικονομικής ζωής της χώρας και κινούνταν με ανύπαρκτους σχεδόν ρυθμούς, από το 1990 όμως και μετά σημειώνεται μια πραγματική έκρηξη. Τώρα πλέον βρίσκεται στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος και των επιχειρήσεων που αναζητούν κεφάλαια και των επενδυτών που επιδιώκουν αποδοτικές «τοποθετήσεις».Ο ι τίτλοι, οι κινητές αξίες που άλλοτε συγκέντρωναν την άγνοια και την περιφρόνηση του κοινού, σήμερα προσεγγίζονται πιο εύκολα, προσκαλούν και προκαλούν.
Η ραγδαία ανάπτυξη του Χρηματιστηρίου την τελευταία δεκαετία οδήγησε στην ανάγκη δημιουργίας κάποιων υπεύθυνων αντιπροσώπων των ενδιαφερομένων για τη διαπραγμάτευση και τις αγοραπωλησίες των εμπορευμάτων και των κινητών αξιών. Οι αντιπρόσωποι αυτοί δέχονται εντολές για αγοραπωλησίες από τους επενδυτές, τις μεταβιβάζουν στις Χρηματιστηριακές Εταιρείες (ΑΧΕ) και από εκεί αναγράφονται στο «ταμπλό»
της αίθουσας συναλλαγών του ΧΑΑ.
Είναι οι λεγάμενες «Εταιρείες Αήψης και Διαβίβασης Εντολών»
(ΕΑΔΕ), για τις οποίες θα γίνει λόγος παρακάτω ως προς τη λειτουργία, τη διοίκηση και οργάνωσή τους.
Στο πρώτο κεφάλαιο θα μιλήσουμε για το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών γενικά, για τη σημασία και το ρόλο του στην ελληνική οικονομία και τις επιχειρήσεις, τον τρόπο λειτουργίας του και τη διοίκηση.
Το δεύτερο κεφάλαιο αναφέρεται στο θεσμό της Ετητροπής Κεφαλαιαγοράς και τις αρμοδιότητες αυτής.
Στη συνέχεια, στο επόμενο κεφάλαιο θα αναφερθούμε στις Ανώνυμες Χρηματιστηριακές Εταιρείες και τις υπηρεσίες που μπορούν να προσφέρουν καθώς και στις Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών.
Συνεχίζοντας, θα μας απασχολήσουν οι Εταιρείες Αήψης και Διαβίβασης Εντολών αρχίζοντας από το σκοπό, τη σύσταση και τη διοίκησή τους για να τελειώσουμε με τον Εσωτερικό Έλεγχο και τη σημασία του.
Το κεφάλαιο πέντε αναφέρεται αναλυτικά στον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας μιας ΕΑΔΕ, στη διαδικασία δηλαδή ανοίγματος κωδικού πελάτη, στη λήψη και διαβίβαση εντολών και στην επιβεβαίωση εκτέλεσης αυτών.
Στα επόμενα δύο κεφάλαια θα δείξουμε,, σύμφωνα με τις εγκυκλίους 5 και 6 της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, τις επισημάνσεις προς τις ΕΑΔΕ και τον τρόπο συνεργασίας των ΕΑΔΕ με τις ΑΧΕ.
To όγδοο κεφάλαιο αναφέρεται αποκλειστικά στον Κώδικα Δεοντολογίας των ΕΠΕΥ και την επεξήγηση των αρχών του, από τις διατάξεις του οποίου διέπεται και η λειτουργία των ΕΛΑΕ.
Στο ένατο κεφάλαιο παρουσιάζουμε ένα ενδεικτικό πρόγραμμα ελέγχου και τις ελεγκτικές διαδικασίες που πραγματοποίησαν Ορκωτοί Ελεγκτές για λογαριασμό της Ετατροπής Κεφαλαιαγοράς.
Τέλος, στο κεφάλαιο δέκα, φαίνονται, με τη βοήθεια διαγραμμάτων, τα αποτελέσματα της έρευνας που έγινε σε δεκατέσσερις ΕΛΑΕ της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
Κλείνοντας την εργασία αυτή, παρουσιάζουμε την πορεία των ΕΛΑΕ το τελευταίο διάστημα στην ελληνική πραγματικότητα και τις προοπτικές που υπάρχουν στον χρηματιστηριακό τομέα με τα σημερινά δεδομένα.
Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 1
Χ Ρ Η Μ Α Τ ΙΣ Τ Η Ρ ΙΟ Α Ξ ΙΩ Ν Α Θ Η Ν Ω Ν 1.1. Έννοια - Γενικά στοιγεία
Σαν ορισμό του Χρηματιστηρίου Αξιών μπορούμε να πούμε ότι είναι
"ο χώρος και ο τόπος που η παραγωγική διαδικασία συναντάται με το κεφάλαιο, τους επενδυτές και μέσα από τις λειτσυριγικές του διαδικασίες και σε μια ατμόσφαιρα ελεύθερου ανταγωνισμού, τροφοδοτεί την οικονομία με κεφάλαια λειτουργικά σωστά"'.
Τα Χρηματιστήρια Αξιών αποτελούν οργανωμένες, ιδιόμορφες και με ειδικούς όρους λειτουργίας, κεφαλαιαγορές όπου ασκείται το εμπόριο
«αξιών».Μ ε τον όρο «αξίες» εννοούμε τα νομίσματα, εγχώρια και ξένα, χρεόγραφα ή κινητές αξίες, ομόλογα, ομολογίες και μετοχές.
Στην προσφορά τίτλων ή κινητών αξιών, τις ομολογίες και τα ομόλογα αντιπροσωπεύουν το κράτος, που αναζητεί μεσομακροπρόθεσμα κεφάλαια για τις ανάγκες του, ενώ τις μετοχές αντιπροσωπεύουν οι ανώνυμες εταιρείες που θέλοντας να αντλήσουν περισσότερα κεφάλαια διαθέτουν ένα μέρος των μετοχών τους στο Χρηματιστήριο Αξιών.
Στη ζήτηση τίτλων, τις ομολογίες επιζητούν αποταμιευτές που επιθυμούν την τοποθέτηση των χρημάτων τους με σταθερή απόδοση.
Αντίθετα, τις μετοχές επιζητούν επενδυτές με κυμαινόμενη, αβέβαιη αλλά και με προοπτικές κέρδους, απόδοση. Επίσης, τη ζήτηση τίτλων εκπροσωπούν σε μεγάλο βαθμό ως θεσμικοί επενδυτές ορισμένες εταιρείες, που, είτε έχουν από το νόμο υποχρέωση να κατέχουν μια ποσότητα κινητών αξιών, όπως οι ασφαλιστικές εταιρείες και κυρίως οι εταιρείες επένδυσης χαρτοφυλακίου, είτε επιδιώκουν να δημιουργήσουν «χαρτοφυλάκιο τίτλων» με την αγορά κινητών αξιών. Τέλος, η ζήτηση των μετοχών εκπροσωπείται και από άτομα που
«παίζουν» στο Χρηματιστήριο με καθαρά κερδοσκοπικές επιδιώξεις, κυνηγώντας το μέγιστο δυνατό κέρδος.
Την σημερινή οργανωμένη μορφή του Χρηματιστηρίου την επέβαλαν κάποιοι παράγοντες, οι οποίοι είναι:
> η ταχύτητα στη διενέργεια των συναλλαγών: κλείνονται οι συμφωνίες μέσα σε ελάχιστο χρόνο
' Χολέβας Γιάννης, "ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ - ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΕΝΔΥΤΗ", Εκδ. INTERBOOKS, Αθήνα '95, σ ε λ 21.
> η αμεσότητα:ανάλογα με την προσφορά και τη ζήτηση οι εντολοδόχοι παίρνουν απευθείας τις εντολές από τους ενδιαφερόμενους χωρίς άλλη παρέμβαση
> η δημοσιότητα και η καθαρότητα των συναλλαγών:όλες οι πράξεις γίνονται δημοσίως και γνωρίζουν όλοι οι παρευρισκόμενοι τις προτάσεις για προσφορά ή ζήτηση και τις αποδοχές αυτών. ^
Έτσι, λοιπόν, γίνεται αντιληπτό ότι μόνο σε μια οργανωμένη αγορά με όργανα λειτουργίας, εξουσίας και ελέγχου είναι δυνατό να εξασφαλιστούν αυτοί οι παράγοντες που αποτελούν το θεμέλιο των Χρηματιστηρίων.
Μ ’ αυτή τη μορφή και την έννοια, το Χρηματιστήριο Αξιών είναι μια υγιής αγορά, όπου υπό το φως της δημοσιότητας, με αμεσότητα και διαφάνεια γίνονται οι συναλλαγές, για τις οποίες μάλιστα το κράτος φροντίζει να παίρνει τα κατάλληλα μέτρα ώστε να παραμένουν αδιάβλητες.
1.2. Σιιαασία - Ρόλος του Χρΐΐαστιστηρίου Α£ιών
Ο ρόλος και η σημασία του Χρηματιστηρίου Αξιών γίνεται σημαντικός στο πλαίσιο μιας ελεύθερης οικονομίας όπου αναγνωρίζεται ο ρόλος της αγοράς, ο ρόλος δηλαδή της προσφοράς και της ζήτησης. Έτσι, το Χρηματιστήριο δημιουργεί υπεραξίες, προσφέρει κέρδη και άλλοτε υπερκέρδη αλλά προκαλεί και ζημίες, απώλειες που μπορεί να φτάσουν και μέχρι την ολοκληρωτική οικονομική καταστροφή.
Ο οικονομικός ρόλος του Χρηματιστηρίου είναι ιδιαίτερα σημαντικός και συνοψίζεται στα εξής:
■ διευκολύνονται οι συναλλαγές, γιατί οι εκπρόσωποι της προσφοράς και της ζήτησης των τίτλων συναντώνται σε ορισμένο τόπο και χρόνο
■ με τον θεμελιώδη νόμο της αγοράς που ισχύει επιτρέπεται η ελεύθερη διαμόρφωση των τιμών των αγαθών και αποτρέπεται η δημιουργία τεχνητών τιμών
■ οι επιχειρήσεις έχουν την ευκαιρία να αντλήσουν κεφάλαια για τις ανάγκες τους
■ οι επενδυτές να επενδύσουν σε τίτλους με την προσδοκία του σταθερού ή του κυμαινόμενου κέρδους
- Χολέβας Γιάννης, ”ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ - ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΕΝΔΥΤΗ", Εκδ. INTERBOOKS, Αθήνα '95, σελ.29.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο τονώνεται η παραγωγή καν γενικότερα η οικονομική ζωή, συμβάλλοντας στην πρόοδο και την ανάπτυξη της χώρας όπου λειτουργεί το Χρηματιστήριο.
1.3. Τρόπος Λειτουργίας
Η λειτουργία όλων των Χρηματιστηρίων στηρίζεται σε τέσσερις κύριους παράγοντες: στους χρηματιστές, στους πελάτες, στη διοίκηση του Χρηματιστηρίου καν στο κράτος.
Α) Ο χρηματιστής ή χρηματιστηριακός εκπρόσωπος είναι το άτομο που έχοντας την απαραίτητη μόρφωση και πείρα στο χρηματιστηριακό αντικείμενο, μεσολαβεί στις αγοραπωλησίες για λογαριασμό των τιελατών του.
Β) Οι πελάτες είναι οι επενδυτές που δίνουν εντολές στους χρηματιστές για αγορά ή πώληση κινητών αξιών.
Γ) Η διοίκηση του Χρηματιστηρίου αξιών σύμιρωνα με τους νόμους και τους κανονισμούς που διέπουν το ΧΑΑ εποπτεύει για τη σωστή λειτουργία του.
Δ) Το κράτος εποπτεύει επί του ΧΑΑ ώστε να αποφεύγονται και να περιορίζονται οι κίνδυνοι για παρανομίες λόγω της κερδοσκοττίας επενδυτών.
Τα τακτικά μέλη του Χρηματιστηρίου είναι οι χρηματιστές και οι χρηματιστηριακές εταιρείες, ενώ τα έκτακτα μέλη είναι οι αντικριστές.
Τα αντικείμενα των χρηματιστηριακών συναλλαγών ορίζονται από τη σχετική νομοθεσία και τον κανονισμό του Χρηματιστηρίου Αξιών και πρέπει να τηρούν ορισμένες προϋποθέσεις για την εισαγωγή τους στο Χρηματιστήριο.
Η απόφαση για την εισαγωγή ή όχι του αντικειμένου παίρνεται από τη διοίκηση, η οποία εξετάζει τους λόγους για την εισαγωγή, τον φορέα της κινητής αξίας, το ενδιαφέρον, τις προοπτικές κ.α. Οι χρηματιστηριακές συναλλαγές, που θεωρούνται εμπορικές πράξεις, ορίζονται από σχετικό νόμο και οι πιο συνηθισμένες μορφές είναι οι εξής:
-Πράξεις τοις μετρητοίς: που σημαίνει ότι από τη σύναψη ως την εκτέλεση της σύμβασης το χρονικό διάστημα είναι μικρό, 48 ώρες. Είναι η πιο απλή και γρήγορη αγοραπωλησία.
-Πράξεις επί προθεσμία: σ’ αυτές, ο χρόνος από τη σύναψη μέχρι την εκτέλεση της σύμβασης διαρκεί 15 μέρες. Στο τέλος του 15θημέρου ο πωλητής πρέπει να παραδώσει τους τίτλους και ο αγοραστής το τίμημά τους, όπως είναι
δναμορφο)μένο εκείνη τη συγκεκριμένη μέρα. Καταβάλλονται βέβαια και οι ανάλογες εγγυήσεις από μέρους των αγοραστών και των πωλητών. Οι πράξεις επί προθεσμία έχουν το πλεονέκτημα ότι ο αγοραστής δεν καταβάλλει αμέσως το τίμημα και επιπλέον προσδοκεί μια ευνοϊκή διαμόρφωση της τιμής με το πέρας της προθεσμίας των 15 ημερών.
Εκτός από τους δύο παραπάνω τρόπους συναλλαγής υπάρχει η σύμβαση μεταφοράς, κατά την οποία ο ένας συμβαλλόμενος παραδίδει στον άλλον μια ποσότητα κινητών αξιών και εισπράττει το τίμημα κατά την τρέχουσα τιμή τους. Μετά από ένα χρονικό διάστημα ο πρώτος συμβαλλόμενος επιστρέφει στον δεύτερο τα χρήματα τα οποία είτε είναι ίσα με αυτά που είχε εισπράξεμ είτε περισσότερα, είτε λιγότερα και παίρνει πίσω τις κινητές αξίες.
Αλλη μορφή συναλλαγών είναι η ασφαλιστική σύμβαση, με ειδικότερες πράξεις τις αγοραπωλησίες «επί δώρω», «επί διπλασιασμώ», το Stellage.'’
Οι χρηματιστηριακές συναλλαγές γίνονται σε συνεδριάσεις του Χρηματιστηρίου σε εργάσιμες μέρες και ορισμένες ώρες. Κατά την έναρξη κάθε συνεδρίασης οι χρηματιστές και οι αντικριστές προσέρχονται με τις εντολές των πελατών τους που δίνονται σ ’ αυτούς ως εξής:
□ Στο καλύτερο: ο πελάτης δίνει την εντολή για αγορά ή πώληση και ο χρηματιστής αποφασίζει ποια είναι η κατάλληλη στιγμή για την πράξη.
□ Σε ορισμένη τιμή: ο πελάτης δίνει συγκεκριμένη τιμή για να εκτελεστεί η εντολή από τον χρηματιστή.
□ Περίπου σε μια τιμή: ο πελάτης καθορίζει μια τιμή και αιρήνει ένα ποσοστό απόκλισης στην κρίση του χρηματιστή.
□ Στην τιμή ανοίγματος ή κλεισίματος: ο πελάτης αποφασίζει αν θα εκτελεστεί η εντολή του στην τιμή που θα ανοίξει η μετοχή ή άλλοτε στην τιμή που θα κλείσει.
□ Στην τιμή που υπάρχει στον πίνακα τη στιγμή που δίνεται η εντολή.
Κάθε μέρα μετά τη λήξη της συνεδρίασης και αφού γίνει η εκκαθάριση των πράξεων της ημέρας, συντάσσεται το ημερήσιο Δελτίο Τιμών. Στο δελτίο αυτό αναγράφονται οι τιμές που διαμορφώνονται κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης και είναι αδιάβλητες και παραδεκτές από κάθε αρχή και κάθε ενδιαφερόμενο.
’ Σιάφακας Αναστάσιος, " ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΞΙΩΝ, ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΟΥΜΕ"
Εκδ. Κ. & Π. Σμιτίλιας Α.Ε.Β.Ε., Αθήνα '99, σελ. 45.
1.4. Αίοίκΐκτη του Χοΐΐαατιστηρίου
Με το άρθρο 57 του Νόμου 1892/1990 ορίζεται εννιαμελές Διοικητικό Συμβούλιο. Από αυτά, τα τρία προτείνονται από τα μέλη του ΧΑΑ και το ένα τουλάχιστον είναι χρηματιστηριακός εκπρόσωπος. Τα άλλα τρία μέλη προτείνονται: ένα από τις εταιρείες που έχουν εισηγμένα χρεόγραφα στην κύρια αγορά, ένα από εργαζόμενους στο Χρηματιστήριο και ένα από τους ελληνικούς Οργανισμούς Συλλογικών Επενδύσεων σε Κινητές Αξίες (ΟΣΕΚΑ). Τα υπόλοιπα τρία μέλη ετηλέγονται από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας (ΥΠΕΘΟ).
Τα εννέα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου δεν πρέπει να έχουν καταδικαστεί για αδικήματα που εμποδίζουν τον διορισμό τους σε δημόσια θέση και σε περίπτωση που δημιουργείται κενό στα μέλη του Δ.Σ. για οποιοδήποτε λόγο, ο ΥΠΕΘΟ διορίζει με απόφασή του νέο μέλος για το χρόνο θητείας του Δ.Σ., που είναι τρία χρόνια.
Ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος του ΧΑΑ εκλέγονται από τα μέλη του Δ.Σ. Ο Πρόεδρος είναι το ανώτατο εκτελεστικό όργανο του ΧΑΑ και έχει τη γενική εποπτεία των εργασιών του και όλες τις αρμοδιότητες που του παρέχει ο νόμος. Αν είναι χρηματιστής ή χρηματιστηριακός εκπρόσωπος η άσκηση του επαγγέλματός του παύει όσο διαρκεί η θητεία του.
Οι αρμοδιότητες του Διοικητικού Συμβουλίου είναι οι εξής:
Διοικεί το ΧΑΑ και διαχειρίζεται την περιουσία του.
Εκπροσωπεί το ΧΑΑ δικαστικώς και εξωδίκως.
Εποπτεύει για την ομαλή εκτέλεση των εργασιών αυτού.
Μπορεί να αναθέτει την άσκηση των αρμοδιοτήτων του σε μία ή περισσότερες εκτελεστικές επιτροπές, αποτελούμενες από μέλη του.
Συνεδριάζει τακτικά σε μέρες και ώρες που καθορίζει το ίδιο και εκτάκτως ύστερα από πρόσκληση του Προέδρου.
Συνεδριάζει εγκύρως όταν παρίστανται τουλάχιστον πέντε από τα μέλη του.
Αποφασίζει με πλειοψηφία πέντε τουλάχιστον παρόντων μελών του.
Οι αμοιβές των μελών του ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας μετά από γνώμη του ίδιου του Δ.Σ. και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και βαρύνουν τον προϋπολογισμό του ΧΑΑ.
Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 2
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ
Η Ετητροττή Κεφαλαιαγοράς είναι ένας θεσμός που καθιερώθηκε στην Ελλάδα για τα μέτρα προς ανάπτυξη της κεφαλαιαγοράς. Απέκτησε δε σημανηκό ρόλο στη λειτουργία του ΧΑΑ γιατί έχει σοβαρές αρμοδιότητες σε σχέση με αυτό.
Ως όργανα της διοίκησης έχει επταμελές διοικητικό συμβούλιο (Πρόεδρο, δύο Αντιπρόεδρους και τέσσερα μέλη) και τριμελή εκτελεστική επιτροπή (Πρόεδρος και δύο Αντιπρόεδροι).Η θητεία του Δ.Σ. είναι πενταετής.
Η Εκτελεστική Επιτροπή αναλαμβάνει μόνο ορισμένες αρμοδιότητες που της παραχωρεί το Δ.Σ. και εκτελεί τις αποφάσεις του Δ.Σ.
Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς έχει αρκετές αρμοδιότητες, από τις οποίες άλλες είναι αποφασιστικές, έχει αυτή δηλαδή τον κύριο λόγο και τις εκτελεί, και άλλες απλώς συμβουλευτικές προς τον ΥΠΕΘΟ κυρίως. Έτσι, η Επιτροπή έχει την ευθύνη για την χορήγηση άδειας σύστασης ΑΧΕ καθώς και για τη χορήγΐ]ση άδειας μετατροπής ΑΕ σε Χρηματιστηριακή. Επίσης, καθορίζει τον ανώτατο αριθμό των μελών του ΧΑΑ, αποφασίζει για την εισαγωγή μετοχών στην κύρια και στην παράλληλη αγορά αλλά και για τη διαγραφή κινητών αξιών από το ΧΑΑ. Όσον αφορά τους χρηματιστές και τους χρηματιστηριακούς εκπροσώπους, εγκρίνει τον διορισμό τους αν συγκεντρώνουν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις και τους παύει όποτε θεωρήσει αυτή απαραίτητο.
Από την άλλη, ως προς τις γνωμοδοτήσεις προς τον ΥΠΕΘΟ, μπορεί με πρότασή της, και εφόσον συντρέχουν οι λόγοι, να ανακληθεί η άδεια λειτουργίας μιας ΑΧΕ. Ακόμη, με εισηγήσεις στον ΥΠΕΘΟ και με δική ταυ πλέον τελική απόφαση, καθορίζεται ο ανώτατος αριθμός χρηματιστηριακών εκπροσώπων κάθε ΑΧΕ, όπως και ο ανώτατος αριθμός αντικριστών που μπορεί να έχει κάθε μέλος του ΧΑΑ. Τέλος, γνωμοδοτεί στον καθορισμό όρων και στη διαδικασία σύναψης και εκτέλεσης αγοραπωλησίας, στον καθορισμό του περιεχομένου, του τρόπου σύνταξης και δημοσίευσης του Δελτίου Τιμών του Χρηματιστηρίου και στον καθορισμό των δικαιωμάτων των μελών του ΧΑΑ για τις υπηρεσίες που παρέχουν.
Ο κύκλος της μεγάλης ανόδου και κάμψης των χρηματιστηριακών τιμών στον τελευταίο χρόνο, έφερε στην ετηφάνεια τα αιτήματα όλων των εμπλεκόμενων μερών για τη θέστηση νέων μέτρων για τη σωστή και διάφανη λειτουργία του χρηματιστηρίου. Στα πλαίσια αυτά κινούνται τα μέτρα που ανακοίνωσε η Ετητροπή Κεφαλαιαγοράς. Στα προηγούμενα χρόνια θεσπίστηκαν πολλά νέα μέτρα (κώδικες δεοντολογίας, έλεγχος επάρκειας κεφαλαίων, κανονισμός δημοσίων εγγραφών κ.α.) τα οποία εφαρμόστηκαν σταδιακά, θωράκισαν την αγορά και απέδωσαν πολλά. Μέχρι σήμερα, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και το όλο εποπτικό σύστημα έχουν εκπληρώσει τις προδιαγραφές του Ν.2324/95 και του Ν.2396/96. Σήμερα όμως χρειάζονται βελτιώσεις και επεκτάσεις, με βάση τη μεγάλη εμπειρία που έχει αποκτηθεί στο μεταξύ και τα νέα δεδομένα που προέκυψαν από τη μεγέθυνση της αγοράς.
Ένα από τα νέα μέτρα που ανακοινώθηκαν, αφορά στην ενίσχυση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Η ενίσχυση αυτή θα πραγματοποιηθεί καταρχήν με τη συμπλήρωση 40 νέων θέσεων επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού.
Παράλληλα, θα επανεξεταστεί η νομική μορφή της Ε.Κ. με γνώμονα την αυτονομία, τη νομική θωράκιση των οργάνων της και την ισοτιμία της με τις ομόλογες ευρωπαϊκές αρχές. Θα προωθηθεί η αναμόρφωση του Δ.Σ. της Ε.Κ., με αύξηση των μελών του (από επτά σε εννιά), καθώς επίσης και η πλήρης ενοποίηση της εποπτείας, αφού κρίνεται επιβεβλημένο να περιέλθει η εποπτεία του Χ.Α.Α στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Για κάθε εποπτευόμενο φορέα (Χ.Α.Α., Χ.Π.Α.) θα καταρτιστούν άμεσα κανονισμοί εποπτείας από την Ε.Κ.
Θα χορηγούνται νέές αρμοδιότητες στην Ε.Κ. σχετικά με τις εισηγμένες εταιρείες. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή δύναται να θεσπίζει κανονισμούς συμπεριφοράς εταιρειών, μελών Δ.Σ. και μετόχων και να εκδίδει οδηγίες προς το Χ.Α.Α., το Χ.Π.Α για την εφαρμογή τους. Τέλος, προγραμματίζεται, στα πλαίσια της εσωτερικής αναδιοργάνωσης της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, η δημιουργία νέων μονάδων σε συνδυασμό με την αύξηση του προσωτηκού. Θα προχωρήσει δηλαδή στη δημιουργία μονάδων διεύθυνσης εταιρειών για το χειρισμό των θεμάτων εισηγμένων εταιρειών, διεύθυνσης αδειών και μητρώου, μονάδας επέμβασης με αυξημένες αρμοδιότητες για την καταστολή χρηματιστηριακών παραβάσεων και, τέλος, στη δημιουργία ιστοσελίδας της Ε.Κ. για την πληροφόρηση των εποτττευόμενων φορέων και του επενδυτικού κοινού.
Τα νέα μέτρα της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς
* Περιοδικό Χρήμα, Τεύχος 254, Μάιος 2000.
Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 3
A. ΑΝΩΝΥΜΕΣ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ - ΑΧΕ Σύμφωνα με τις διατάξεις ταυ Νόμου 1806/88 ιδρύθηκαν οι Ανώνυμες Χρηματιστηριακές Εταιρείες (ΑΧΕ) με αποκλειστικό σκοπό τη διεξαγωγή χρηματιστηριακών συναλλαγών.
Ως Ανώνυμη Εταιρεία, το μετοχικό της κεφάλαιο καταβάλλεται σε μετρητά και έχει ελάχιστο ύψος 200.000.000. Οι μετοχές της ΑΧΕ είναι ονομαστικές και για τη μεταβίβασή τους απαιτείται άδεια της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Εξαίρεση αποτελεί η γονική παροχή, η κληρονομική διαδοχή και το γεγονός ότι αν το άτομο που αποκτά τις μ£τοχές με τη μεταβίβαση δεν συγκεντρώνει ποσοστό μεγαλύτερο από το 10% του μετοχικού κεφαλαίου. Στις περιπτώσεις αυτές η μεταβίβαση είναι έγκυρη και χωρίς την άδεια της Επιτροπής.
Μέτοχοι της εταιρείας δεν μπορούν να είναι χρηματιστές, αντικριστές, χρηματιστηριακοί εκπρόσωποι, άλλες χρηματιστηριακές εταιρείες και γενικά οργανισμοί με σκοπό τις συλλογικές επενδύσεις σε κινητές αξίες. Επομένως, αν γίνει μεταβίβαση μετοχών σε κάποιον από τους παραπάνω θεωρείται άκυρη.
Για να συσταθεί χρηματιστηριακή εταιρεία πρέπει καταρχήν να καταβληθεί το κεφάλαιό της σε ειδικό λογαριασμό μιας ελληνικής τράπεζας και αφού εκτιμηθούν τα τεχνικά και οικονομικά μέσα της, η αξιοτηστία και η πείρα των ατόμων της διοίκησης και των μετόχων, δίνεται η άδεια από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Για να ανακληθεί η άδεια αυτή θα πρέπει να συντρέχουν σοβαροί λόγοι οπότε ο ΥΠΕΘΟ μετά από πρόταση τι^ς Επιτροπής να το αποφασίσει. Το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση που ένα μέλος του Δ.Σ. της ΑΧΕ κρίνεται αναξιόπιστο και χάνει τη θέση του.
Όσον αφορά την αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου, γίνεται όταν στο τέλος της χρήσης παρατηρηθεί στον ισολογισμό υπέρβαση των υποχρεώσεων έναντι των ίδιων κεφαλαίων. Τότε, είναι υποχρεωμένη η εταιρεία μέσα στους έξι πρώτους μήνες της καινούριας διαχειριστικής χρήσης να προβεί σε αύξηση του κεφαλαίου της. Αντίθετα, με απόφαση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς η άδεια λειτουργίας της ανακαλείται.
Για τη διεξαγωγή των χρηματιστηριακών συναλλαγών, η εταιρεία διορίζει εκπροσώπους, τους «Χρηματιστηριακούς Εκπροσώπους». Οι τελευταίοι οφείλουν να έχουν τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα των χρηματιστών, πείρα και ανάλογη μόρφωσιι στο αντικείμενο, και να
εκπροσωπούν μόνο μια χρηματιστηριακή εταιρεία. Αρμοδιότητα τους είναι η λήψη εντολών για τη σύναψη χρηματιστηριακής σύμβασης και η διαβίβασή τους.^
Υπηρεσίες που προσφέρουν οι ΑΧΕ
Οι υπηρεσίες που προσφέρουν οι χρηματιστηριακές εταιρείες έχουν προσαρμοστεί ανάλογα με τις απαιτήσεις των πελατώ ν τους. Είναι ευνόητο ότι οι πελάτες των χρηματιστηριακών εταιρειών είναι ιδιαίτερα απαιτητικοί και ζητούν συνεχώς νέα προϊόντα και υπηρεσίες, ώστε να καλύψουν κάθε νέα ανάγκη που έχουν. Θα πρέπει να τονιστεί ότι οι παρεχόμενες υπηρεσίες των ΑΧΕ συνεχώς μεταβάλλονται, καθώς προσαρμόζονται, με αποτέλεσμα να έχουν ξεφύγει πολύ από τις κλασικές υπηρεσίες που περιελάμβαναν μόνο χρηματιστηριακές συναλλαγές και παροχή επενδυτικών υπηρεσιών.
Πολλές είναι οι ΑΧΕ που προσφέρουν ενημέρωση του επενδυτικού κοινού με νέες μεθόδους, οι οποίες στηρίζονται στιι σωστή ανάλυσΐ"! και εκτίμηση των χρηματιστηριακών δεδομένων του ελληνικού επιχειρηματικού χώρου. Ταυτόχρονα, αρκετές χρηματιστηριακές εταιρείες έχουν δημιουργι'ισει ειδικά επιτελεία, τα οποία ασχολούνται μόνο με το εξωτερικό και στόχο έχουν την πληρέστερη εξυπηρέτηση των ελλήνων πελατών, καθώς επίσης και την εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό.
Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, η προσφορά των ΑΧΕ τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στους μεμονωμένους επενδυτές είναι σημαντική. Αυτό γιατί αποτελούν συμβούλους εισαγωγής μετοχών Ανωνύμων Εταιρειών στο Χρηματιστήριο και επενδυτικούς συμβούλους διαχειρίζοντας τα χαρτοφυλάκια των πελατών τους και ενημερώνοντάς τους για την κίνηση των λογαριασμών τους. Τέλος, αναλαμβάνουν χρηματιστηριακές εργασίες τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό και μπορούν να παρέχουν χρηματοοικονομικές πληροφορίες σε όποιον τις ζητήσει.
Β. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ - ΕΠΕΥ Οι Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΕΠΕΥ) δημιουργήθηκαν για να συμπληρώσουν τις αυξημένες απαιτήσεις των επενδυτών για νέες υπηρεσίες και για καλύτερη ποιότητα εξυπηρέτησης. Οι
’ Βούλγαρη - Παπαγεωργίου, "ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ Α^,ΙΩΝ", Εκδ. Σταμούλης Πρακτορεύσεις, Αθήνμα '99, σελ. 83.
ΕΠΕΥ καλύπτουν το σύνολο σχεδόν των επενδυτικών υπηρεσιών και έχουν τη δυνατότητα να υπηρετήσουν τις ανάγκες των επενδυτών πέραν του τομέα της λήψης και διαβίβασης εντολών και στους σοβαρούς τομείς της διαχείρισης χαρτοφυλακίων, παροχής επενδυτικών συμβουλών και λειτουργίας τμήματος παραγώγων, ως μέλη του Χ.Π.Α., υπό τις προϋποθέσεις του νόμου.
Αυτό συνιστά διεύρυνση του χώρου παρουσίας και ενεργοποίησης της κεφαλαιαγοράς πέραν του επιπέδου των ΑΧΕ (μελών του ΧΑΑ), με δυνατότητες και προοπτικές ευρύτερης προσέγγισης, ενημέρωσης και ενεργοποίησης πλήθους επενδυτών όλων των κατηγοριών, οι οποίος κάτω από τις επικρατούσες συνθήκες και διαμορφούμενες προοπτικές της κεφαλαιαγοράς, επιζητούν σοβαρές και υπεύθυνες ενημερώσεις και ασφαλείς διαδικασίες, προκειμένου να δραστηριοποιηθούν, διαβλέποντας την ανάγκη μετακίνησης των κεφαλαίων τους από την ελάχιστα αποδίδουσα αποταμίευση, στην πολλά υποσχόμενη κεφαλαιαγορά, όπως συμβαίνει σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες.
^ Περιοδικό ΑΓΟΡΑ, Τεύχος 258, Νοέμβριος '99.
Κ ΕΦ Α Λ Α ΙΟ 4
ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΒΙΒΑΣΗΣ ΕΝΤΟΛΩΝ - ΕΛΑΕ 4.1. Γενικά
Οι Εταιρείες Λήψης και Διαβίβασης Εντολών (Ε.Λ.Δ.Ε.) αποτελούν το μεσάζοντα ανάμεσα στους επενδυτές και τους χρηματιστές, λαμβάνοντας ως αμοιβή μια προμήθεια από τους πελάτες τους, την οποία μοιράζονται με τις ΑΧΕ που συνεργάζονται. Οι ΕΛΔΕ που λειτουργούν σήμερα αποτελούν
«απόγονο» των Συμβούλων Επενδύσεων, οι οποίοι είχαν κάνει την εμφάνισή τους στα τέλη της δεκαετίας του 1980.
Η ανάπτυξη των ΕΛΔΕ τον τελευταίο χρόνο ήταν ραγδαία, καθώς σήμερα λειτουργούν πάνω από 1000 σε όλη την Ελλάδα, και ήρθαν να καλύψουν ένα μεγάλο κενό. Παράλληλα, ανακηρύχθηκαν πρωταγωνιστές, αφού μέσα από αυτές εισήλθε στο Χρηματιστήριο η μεγαλύτερη μάζα των επενδυτών. Ο νέος ιδιώτης επενδυτής γνωρίζει, εκπαιδεύεται και ενημερώνεται σχετικά με την αγοραπωλησία μετοχών μέσω των ΕΛΔΕ.
4.2. Σκοπός
Οι ΕΛΔΕ είναι Λνώνυμες Εταιρείες που σαν σκοπό έχουν την παροχή επενδυτικών υπηρεσιών μόνο όμως ως προς τη λήψη και διαβίβαση εντολών για συναλλαγές επί κινητών αξιών. Δεν έχουν το δικαίωμα να κατέχουν οι ίδιες κεφάλαια και κινητές αξίες που ανήκουν σε πελάτες τους. Κατά την παροχή των υπηρεσιών αυτών διαβιβάζουν εντολές μόνο σε Εταιρείες Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών (ΕΠΕΥ) και σε Λνώνυμες Χρηματιστηριακές Εταιρείες (ΑΧΕ).
Ακόμη, παρέχουν συμβουλές σε επιχειρήσεις σχετικά με τη διάρθρωση του κεφαλαίου τους, τη διαμόρφωση της επιχειρηματικής τους στρατηγικής και κάθε θέμα σχετιζόμενο με τη επιχειρηματική τους δραστηριότητα. Τέλος, εκπονούν, αξιολογούν και πραγματοποιούν επενδυτικά σχέδια.
Για τιιν επίτευξη των σκοπών τους, οι ΕΛΔΕ μπορούν να ιδρύουν υποκαταστήματα και γραφεία σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας με απόφαση του Διοικητικού τους Συμβουλίου.
Η διάρκεια της εταιρείας αρχίζει από την καταχώρηση στο Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών της άδειας σύστασης και της έγκρισης του καταστατικού της. Το μετοχικό της κεφάλαιο δεν μπορεί να είναι κατώτερο των 60.000.000, διαιρείται σε ονομαστικές μετοχές και καταβάλλεται εξ’ ολοκλήρου τοις μετρητοίς στην εταιρεία από τους ιδρυτές της με τη σύσταση. Μεταβίβαση των μετοχών γίνεται μόνο μετά την έγκριση του Διοικητικού Συμβουλίου. Κάθε μετοχή παρέχει στους μετόχους το δικαίωμα ψήφου στη Γενική Συνέλευση της εταιρείας. Η ευθύνη του μετόχου περιορίζεται στην ονομαστική αξία της μετοχής του. Κανένα άλλο δικαίωμα δεν παρέχει κάθε μετοχή εκτός από την αξίωση του τυχόν μερίσματος που θα διανεμηθεί στους μετόχους και σε περίπτωση διάλυσης της εταιρείας, της αξίωσης για το ανάλογο μέρος της περιουσίας που θα εκκαθαριστεί.
4.3. Σύσταση
4.4. Διοίκηση
Η Γενική Συνέλευση των μετόχων είναι το ανώτατο όργανο της εταιρείας και έχει δικαίωμα να αποφασίζει για κάθε υπόθεσή της. Εκπροσωπεί την ομάδα των μετόχων και οι αποφάσεις της είναι υποχρεωτικές για όλους, και γ ι’ αυτούς ακόμα που διαςκονούν ή απουσιάζουν. Η Γενική Συνέλευση εκλέγει το Διοικητικό Συμβούλιο που διοικεί την εταιρεία και αποτελείται από τρία μέλη, τα οποία είναι επανεκλέξιμα.
Το Δ.Σ. συνεδριάζει στην έδρα της εταιρείας τουλάχιστον μια φορά το μήνα τακτικά και έκτακτα όσες φορές το κρίνει απαραίτητο ο Πρόεδρος. Οι αποφάσεις του λαμβάνονται με απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων και καταγράφονται στα πρακτικά. Κανένας σύμβουλος δεν έχει το δικαίωμα να αρνηθεί να υπογράψει τα πρακτικά των συνεδριάσεων στις οποίες έλαβε μέρος, δικαιούται όμως να ζητήσει να καταχωρηθεί η γνώμη του στα πρακτικά αν διαφωνεί με την απόφαση που έχει ληφθεί.
Αν αποχωρήσει σύμβουλος πριν τη λήξη της θητείας του για οποιονδήποτε λόγο, οι σύμβουλοι που παραμένουν εφόσον είναι τουλάχιστον τρεις, έχουν το δικαίωμα σε ένα μήνα από την αποχώρηση να εκλέξουν προσωρινά αντικαταστάτη του αποχωρήσαντος, όμως η εκλογή αυτή πρέπει να κυρωθεί από την πρώτη Γ ενική Συνέλευση που θα συνέλθει.
Οι αρμοδιότητες του Δ.Σ. είναι να αποφασίζει και να πράττει κάθε πράξη που αφορά τη διοίκηση της εταιρείας, τη διαχείριση τη περιουσίας της
και γενικά την ετηδίωξη του σκοπού της εταιρείας, τη λήψη >
εντολών. Συγκεκριμένα:
ι διαβίβαση
> προσδιορίζει και ελέγχει τις δαπάνες που έχουν σχέση με τη λειτουργία της εταιρείας.
> διορίζει και παύει τους διευθυντές και το προσωπικό και καθορίζει τη δικαιοδοσία, τις υποχρεώσεις και τις αποδοχές τους.
> λαμβάνει οποιοδήποτε μέτρο κρίνει απαραίτητο για την εξασφάλιση των συμφερόντων της εταιρείας.
> καθορίζει τις λεπτομέρειες της έκδοσης μετοχών.
> αντιπροσωπεύει την εταιρεία σε όλα τα Δικαστήρια, ελληνικά ή ξένα, κάθε βαθμού και δικαιοδοσίας, και σε όλες τις άλλες Δημόσιες Διοικητικές, Δημοτικές ή Κοινοτικές Αρχές.
> αποφασίζει για την ίδρυση και επέκταση των καταστημάτων και την ίδρυση και κατάργηση των υποκαταστίΊμάτων.
> εκδίδει, αποδέχεται, οπισθογραφεί και τριτεγγυάται συναλλαγματικές και γραμμάτια σε διαταγή και τραπεζικές ή άλλες επιταγές που έχουν εκδοθεί στο όνομα της εταιρείας.
> κλείνει τους λογαριασμούς και τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της εταιρικής χρήσης και μαζί με την απαραίτητη έκθεση τις στέλνει στη Γενική Συνέλευση, με προτάσεις για αποσβέσεις, διανομής μερισμάτων, αύξησης του κεφαλαίου, τροποποίησης του καταστατικού κ.α. ’ Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου όταν διαχειρίζονται τις εταιρικές υποθέσεις δεν έχουν καμία προσωπική ευθύνη απέναντι στους τρίτους για τις υποχρεώσεις της εταιρείας, ευθύνονται μόνο απέναντι στην εταιρεία και τους μετόχους για την εκτέλεση της εντολής που τους έχει ανατεθεί.
4.5. Η διαδικασία στη Γενική Συνέλευσιι των Μετόγων
Στη Γενική Συνέλευση των μετόχων προεδρεύει προσωρινά ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου ή σε περίπτωση απουσίας του ο αναπληρωτής του και διορίζει έναν από τους παρόντες ως γραμματέα. Αφού εγκριθεί ο κατάλογος των μετόχων που έχουν δικαίωμα ψήφου, η συνέλευση προχωρεί
’ Σιάφακας Αναστάσιος, "ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΞΙΩΝ, ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΟΥΜΕ", Εκδ. Κ. & Π. ΣμπΑιας Α.Ε.Β.Ε., Αθήνα '99, σελ. 113
στην εκλογή του προέδρου της και ενός γραμματέα που εκτελεί χρέη ψηφολέκτη.
Οι συζητήσεις και οι αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων περιορίζονται στα θέματα που αναγράφονται στην ημερήσια διάταξη. Το Διοικητικό Συμβούλιο καταρτίζει την ημερήσια διάταξη η οποία περιέχει τις προτάσεις του στη Γενική Συνέλευση των μετόχων, όπως και τυχόν προτάσεις των ελεγκτών και των μετόχων που εκπροσωπούν το ένα εικοστό του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου.
Μετά την έγκριση των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων, η Γενική Συνέλευση των μετόχων με ειδική ψηφοφορία αποφαίνεται για την απαλλαγή των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου και των ελεγκτών από κάθε ευθύνη για αποζημίωση. Τέτοια απαλλαγή είναι άκυρη σε περίπτωση παραλείψεων που υπάρχουν στις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις για τις οποίες το Διοικητικό Συμβούλιο είναι υπεύθυνο έναντι της εταιρείας ή ψευδών δηλώσεων που αποκρύπτουν την πραγματική κατάσταση της εταιρείας.
4.6. Πρακτικά rnc Γενικής Συνέλευσης των Μετόγων
Ως Ανώνυμη Εταιρεία οφείλει να τηρεί βιβλίο πρακτικών Γενικών Συνελεύσεων και Διοικητικού Συμβουλίου. Οι συζητήσεις και οι αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων καταχωρούνται σε ειδικό βιβλίο, τα πρακτικά υπογράφονται από τον πρόεδρο και τον γραμματέα της Γενικής Συνέλευσης. Στα πρακτικά καταχωρείται κατάλογος των μετόχων που ήταν παρόντες και αντιπροσωπεύτιικαν στη συνέλευση.
Ο πρόεδρος, μετά από αίτηση μετόχου, υποχρεούται να καταχωρήσει στα πρακτικά ακριβή περίληψη της γνώμης που εξέφρασε αυτός. Εάν μόνο ένας μέτοχος είναι παρών στη Γ ενική Συνέλευση, τότε τη συνέλευση αυτή θα πρέπει να τιιν παρακολουθεί αντιπρόσωπος της εποπτεύουσας Αρχής ή συμβολαιογράφος της έδρας της εταιρείας ο οποίος θα συνυπογράφει τα πρακτικά της συνέλευσης.
4.7. Ετήσιοι Αογαριασμοί
Η εταιρική χρήση αρχίζει την 1"^ Ιανουαρίου και λήγει την Δεκεμβρίου κάθε έτους. Εξαιρετικά, η πρώτη εταιρική χρήση αρχίζει από την ημερομηνία καταχώρησης της εταιρείας από την αρμόδια εποπτεύουσα αρχή
στο Μητρώο Ανωνύμων Εταιρειών και λήγει την 31’’ Δεκεμβρίου του ίδιου έτους.
Κατά το τέλος της εταιρικής χρήσης γίνεται απογραφή της περιουσίας και με βάση αυτήν, το Διοικητικό Συμβούλιο καταρτίζει, σύμφωνα με το νόμο, τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις (ισολογισμός, αποτελέσματα χρήσης, πίνακας διάθεσης αποτελεσμάτων και το προσάρτημα), οι οποίες υποβάλλονται στην τακτική Γενική Συνέλευση των μετόχων. Οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις πρέπει να εμφανίζουν με απόλυτη σαφήνεια την πραγματική εικόνα της περιουσιακής διάρθρωσης, της χρηματοοικονομικής θέσης και των αποτελεσμάτων χρήσης της εταιρείας.
Αντίγραφα των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων μαζί με τις σχετικές εκθέσεις του Διοικητικού Συμβουλίου και των ελεγκτών, υποβάλλονται στην αρμόδια εποπτεύουσα Αρχή, τουλάχιστον είκοσι μέρες πριν από τη συνεδρίαση της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων.
4.8. Εσωτερικός Έ λεγγος στκ; ΕΛΑΕ
Η Επιτροπή των Διεθνών Ελεγκτικών Οδηγιών ορίζει τον εσωτερικό έλεγχο ως «το σύνολο των μεθόδων, διαδικασιών και πολιτικών τα οποία εφαρμόζει η οικονομική μονάδα μέσα στα πλαίσια της κατάλληλης οργανωτικής δομής για να εξασφαλίσει την ομαλή και αποδοτική λειτουργία της». Είναι, δηλαδή, το σύστημα της άμεσης εποπτείας των λειτουργιών της, που εισάγει η διοίκηση της επιχείρησης και η οποία στη συνέχεια αναθέτει την ευθύνη για τη λειτουργία του σε έμπιστους υπαλλήλους της, τους εσωτερικούς ελεγκτές.
Ο εσωτερικός έλεγχος σε μια ΕΑΔΕ, αλλά και σε όλες τις μεγάλες και με πολλές δραστηριότητες εταιρείες, παίζει σημαντικότατο ρόλο. Μ ’ αυτόν σχεδιάζονται και εφαρμόζονται μέτρα ελέγχου που αποσκοπούν:
1. στη διαφύλαξη των περιουσιακών στοιχείων και στην προστασία του ανθρώπινου δυναμικού της επιχείρησης.
2. στη σωστή λειτουργία του λογιστικού συστήματος σύμφωνα με τις αρχές του ΕΓΔΣ και τις διατάξεις των νόμων.
3. στην παρακολούθηση της άμεσης εφαρμογής των εντολών της διοίκησης από το προσωπικό.
4. στην αποτελεσματικότητα των εργασιών της εταιρείας
5. στη συμμόρφωση τιις διοίκησης προς τους νόμους που διέπουν την εταιρεία, όπως τον Κώδικα Δεοντολογίας.
To εξουσιοδοτημένο από τη διοίκηση στέλεχος που εφαρμόζει τον εσωτερικό έλεγχο, ο εσωτερικός ελεγκτής, είναι υπάλληλος της εταιρείας και ανεξάρτητος από το προσωπικό που ελέγχει. Βρίσκεται σε υψηλότερη θέση από αυτό και είναι άτομο έμτηστο, ικανό και με κατάλληλη κατάρτιση στο αντικείμενο. Συνήθως υπάγεται στην οικονομική διεύθυνση και αναφέρεται απ’ ευθείας στον οικονομικό διευθυντή.
Τα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις του εσωτερικού ελεγκτή καθορίζονται στο να προσδιορίζει την ελεγκτική του εργασία ώστε να διευκολύνεται ο έλεγχος στους διάφορους τομείς της εταιρείας, να αξιολογεί την αποτελεσματικότητα του εσωτερικού ελέγχου και να προτείνει μέτρα για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του εσωτερικού ελέγχου στα ανώτερα στελέχη.
Ο εσωτερικός ελεγκτής οφείλει στον έλεγχό του να σέβεται τους υπαλλήλους και τα στελέχη των λειτουργιών που ελέγχονται, να πραγματοποιεί τον έλεγχο σε βάθος και έκταση ώστε να διασφαλίζονται στο μέγιστο βαθμό τα περιουσιακά στοιχεία της επιχείρησης, οι πολιτικές, οι στόχοι και οι εντολές της διοίκησης. *
4.9. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΑΕ
Η Ανώνυμη Εταιρεία Λήψης και Διαβίβασης εντολών οφείλει να λειτουργεί μέσα στα πλαίσια της νομοθεσίας που ρυθμίζει την άσκηση των δραστηριοτήτων της έτσι ώστε να προστατεύονται τα συμφέροντα των πελατών της και να εξασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία της αγοράς.
Έτσι, το νομικό πλαίσιο λειτουργίας της ΕΑΔΕ μέχρι σήμερα είναι:
- Ο Νόμος 2 19Θ/1920 - Ο Νόμος 2396/1996
- Οι Νόμοι 2331/95 και 2533/97 «Αποτροπή Νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες πράξεις»
- Απόφαση No 12263/Β 500/11.9.97 ΥΠΕΘΟ «Κώδικας Δεοντολογίας ΕΠΕΥ» (ΦΕΚ 340/24.4.97)
- Απόφαση No 123/20.1.1998 Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς - Εγκύκλιος No 5 και 6/15.6.1999 Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς
* Παππάς Αντώνιος, "ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ", Εκδ. ΜΠΕΝΟΥ, Αθήνα '99, σελ. 81
