ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΘΕΜΑ: Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΟΡΕΙΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ. ΤΟ Ο.Π.Α.Α.Χ. ΚΑΙ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΦΩΚΙΔΑ
ΕΠΙΒΑΕΠΩΝ: Δ. ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ: Θ. ΠΟΤΣΙΟΣ
ΣΕΜΠΤΕΒΡΙΟΣ 2005
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι προσπάθειες ανάπτυξης προκειμένου να επιφέρουν καρπούς επιβάλλεται να στοχεύουν στην μείωση των ανισοτήτων μεταξύ κέντρου και περιφέρειας - αστικών και αγροτικών περιοχών. Οι λιγότερο ευνοούμενες αγροτικές περιοχές ( σε σχέση με τις αστικές) θα αποτελέσουν την πηγή ανάπτυξης για το σύνολο τις χώρας.
Χρειάζονται λοιπόν ολοκληρωμένες παρεμβάσεις για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα των μειονεκτικών περιοχών όπως για παράδειγμα εξασφάλιση υποδομών, διασφάλιση των ιδιαίτερων πολιτιστικών και κοινωνικών στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς, προστασία του περιβάλλοντος κ.λ,π.
Στόχος θα είναι η από όλες τις απόψεις αναβάθμιση της υπαίθρου και κατά συνέπεια η εξασφάλιση της οικονομικής της αυτοδυναμίας.
Τα ανωτέρω αποτελούν και την κατεύθυνση των Ολοκληρωμένων προγραμμάτων Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (Ο.Π.Α.Α.Χ.) τα οποία και συναστούν το θέμα της συγκεκριμένης εργασίας.
Η συγκεκριμένη μελέτη αφορά στα Ολοκληρωμένα Προγράμματα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (Ο.Π.Α.Α.Χ) όπως αυτά βρίσκουν εφαρμογή στο Νομό Φωκίδας και στα αποτελέσματα που έχουν επιφέρει. Η εργασία έγινε με επεξεργασία στοιχείων από την Νομαρχία Φωκίδος, την ΕΣΥΕ, τις διαχειρίστριες εταιρίες του προγράμματος και το διαδίκτυο
Η εργασία περιλαμβάνει τέσσερα κεφάλαια :
Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια προσπάθεια παρουσίασης του Νομού Φωκίδας, μέσα από τα χαρακτηριστικά του, τις ελλείψεις του, τα προβλήματα του και τις δυνατότητές του.
Στο δεύτερο κεφάλαιο αναλύονται η φιλοσοφία και οι στόχοι του Τ’ ΚΠΣ, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ - ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΥΠΑΙΘΡΟΥ 2000-2006», η γενικότερη φιλοσοφία των Ο.Π.Α.Α.Χ καθώς και το Π.Ε.Π.
Στερεάς Ελλάδας με έμφαση στον άξονα 1 που αφορά στις ορεινές μειονεκτικές περιοχές.
Στο τρίτο κεφάλαιο της εργασίας παρουσιάζονται οι δύο περιοχές στόχοι εφαρμογής των Προγραμμάτων ( ορεινή Λωρίδα και Παραπαρνάσσιοι Δήμοι) οι οποίες διερευνώνται ξεχωριστά διότι συγκεντρώνουν διαφορετικά χαρακτηριστικά και αναλύεται η εφαρμογή των ΟΠΑΑΧ σε αυτές.
Στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο παρατίθενται πίνακες με τα εγκεκριμένα έργα στο Νομό, βάση των οποίων εκτιμώνται τα πιθανά αποτελέσματα, αλλά και οι προσωπικές προτάσεις.
rvtivuAuiu i vj ΐΝϋμυς ^ωκιοας
Ο ΝΟΜΟΣ ΦΩΚΙΔΟΣ
1.1 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ
Ο Νομός Φωκίδας ανήκει στην διοικητική περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδος βρίσκεται στο κέντρο της χώρας, συνορεύει προς Βορρά με Θεσσαλία, προς δυσμάς με τη Δυτική Ελλάδα και προς νότο με την Αττική. Βρέχεται ανατολικά από το Αιγαίο Πέλαγος και τον Ευβοϊκό Κόλπο και νότια από τον Κορινθιακό Κόλπο. Αποτελείται από τους Νομούς Βοιωτίας, Εύβοιας, Ευρυτανίας, Φθιώτιδας και Φωκίδας. Καταλαμβάνει συνολική έκταση 15.549 τ.χλμ. (ποσοστό 11,8% της συνολικής έκτασης της χώρας). Έ χει έδρα τη Λαμία, πρωτεύουσα του Νομού Φθιώτιδας.
Ο πληθυσμός της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας ανέρχεται σε 605.329 κατοίκους σύμφωνα με την επίσημη Απογραφή Πληθυσμού της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Ελλάδος για το 2001 και αντιστοιχεί στο 5,52% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Το μεγαλύτερο τμήμα της Περιφέρειας είναι ορεινό ή ημιορεινό (ποσοστό 47,4% και 31,8% αντίστοιχα της συνολικής έκτασης) ενώ το πεδινό είναι μόνο το 20,8% της έκτασης. Οι ορεινές περιοχές της Περιφέρειας είναι από τις πιο μειονεκτικές της χώρας.
Η Φωκίδα βρίσκεται στο κέντρο (ομφαλός) της Ελλάδας και συνορεύει με το Νομό Βοιωτίας (Ανατολικά), Φθιώτιδας (Βόρεια), Αιτωλοακαρνανίας (Δυτικά) και σε όλη τη νότια πλευρά βρέχεται από τον Κορινθιακό κόλπο.
Πάντως τα όρια και η έκταση δεν είναι αυτά που έπρεπε να έχει ο Νομός και αυτό γιατί αρκετά χωρία της Ανατολικής πλευράς του Παρνασσού έχουν μεγαλύτερη εξυπηρέτηση και σχέση από Ααμία και Λεβαδιά παρά από Άμφισσα που είναι η πρωτεύουσα του Νομού. Επίσης η Αράχοβα υπάγεται στο Νομό Βοιωτίας ενώ ουσιαστικά ανήκει από κάθε άποψη στο Νομό Φωκίδας και ειδικότερα στον ευρύτερο Δελφικό χώρο (οικονομικά, εδαφολογικά, παραδοσιακά).
Ο Νομός Φωκίδας περιλαμβάνει 12 OTA, ήτοι το Δήμο Άμφισσας, το Δήμο Βαρδουσιών, το Δήμο Γαλαξιδίου, το Δήμο Γραβιάς, το Δήμο Δελφών, το Δήμο Δεσφίνας, το Δήμο Ευπαλίου, το Δήμο Ιτέας, το Δήμο Καλλιέων, το Δήμο Λιδορικίου, το Δήμο Παρνασσού και το Δήμο Τολοφώνος. * Αναλυτικότερα οι Δήμοι με τα Δημοτικά τους Διαμερίσματα παρουσιάζονται στα παραρτήματα.
1.2 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Η Φωκίδα πήρε το όνομα της από τον Φώκο, υιό του Αιακού, αρχηγό των Αιγινητών που κατέλαβε την περιοχή ή κατ’άλλη εκδοχή από το Φώκο υιό του Ορνυτίωνα, αρχηγό των Κορινθίων, που κυρίευσε το χώρο της.
Πρώτοι κάτοικοί της οι Πελασγοί και στη συνέχεια ήρθαν και αναμείχθηκαν μαζί τους οι Αιολείς και οι Δωριείς. Στην αρχαία περίοδο διέφερε γεωγραφικά από την σημερινή. Απλώνονταν ανατολικά μέχρι τη Λοκρίδα και την Αντίκυρα. Με τη διαμόρφωση του Ελληνικού Κράτους προστέθηκε στη Φωκίδα ο χώρος της Εσπερίας Λοκρίδας με σπουδαιότερες πόλεις την Άμφισσα, τη Μυωνία (σημερινή Αγ.Ευθυμία), το Χάλαιον, την Οιάνθη (Γαλαξείδι), τη Τολοφώνα και το Ευπάλιον.
Είναι σημαντική η παρουσία της στην ιστορία και ανεκτίμητη η προσφορά της στους αγώνες του Ελληνισμού για την επιβίωση του. (Δελφοί, Πυθία, Αμφικτιονίες, Κάστρο της Οργιάς, Σάλωνα, Χάνι της Γραβιάς και Οδυσσέας Ανδρούτσος, ηρώων αγωνιστών του '21 : Γ.Μακρυγιάννη, Αθαν.Διάκου, Γκούρα, Πανουργιά, Δυοβουνιώτη,
ί\ι.ψϋΛυιυ ι ν-» ΐΝομος Φωκιοας
Επισκόπου Σαλώνων Ησαΐα, Σκαλτσοδήμου, Σιαφάκα, Κομνά Τράκα, Παπαντριά Μώρη και πολλών άλλων αλλά και επωνύμων προσωπικοτήτων στο χώρο της επιστήμης, της τέχνης, των γραμμάτων όπως του Αλ.Δελμούζου, του Κ.Κόντου, Γιάννη Σκαρίμπα (κ.α).
1.3 ΕΚΤΑΣΗ -ΓΕΩΛΟΓΙΑ
Εκτείνεται σε 2121 τ.χλμ. Τα 36 είναι πεδινά, τα 560 δάση και τα υπόλοιπα ημιορεινά με χαμηλή βλάστηση και πετρώδες έδαφος.
Έ χει ένα εναλλασσόμενο γεωμορφολογικό τοπίο προικισμένο και σμιλεμένο από τη φύση με την ομορφιά των αντιθέσεων. Περήφανα, ψηλά, ιστορικά, άγριας ομορφιάς βουνά την στολίζουν και Κοσμείται από υπέροχες παραλίες που ικανοποιούν κάθε απαιτητικό επισκέπτη της.
Ο Νομός Φωκίδας μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ένας από τους ορεινότερους της χώρας μία και το 79% περίπου της έκτασης του σκεπάζεται από ορεινούς όγκους. Οι σπουδαιότεροι από αυτούς είναι : η Γκιώνα (μεγαλύτερο υψόμετρο 2484 μ), το μεγαλύτερο μέρος των Βαρδουσιών (2406 μ), τα όρη Λιδορικίου ( 1911 μ), ο Παρνασσός ( μεγαλύτερο υψόμετρο μέσα στον Νομό 1597 μ ), το όρος Τρίκορφα ( 1545 μ) και μέρος του όρους Οίτη
Η ποιοτική κατάσταση του εδάφους γεωμορφολογικός διαιρείται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, δηλαδή στα πεδινά που είναι κατάλληλα για έντονη γεωργική εκμετάλλευση και τα ορεινά εδάφη τα οποία χαρακτηρίζονται από ισχυρές κλίσεις, έντονες διαβρώσεις και φυσικά μειωμένη παραγωγικότητα και είναι κατάλληλα για κτηνοτροφία και δασοπονία.
Τα πεδινά εδάφη είναι ασβεστούχα στην πλειοψηφία τους και μερικά από αυτά έχουν αρκετές πέτρες και χαλίκια, ενώ τα ορεινά εδάφη είναι αρκετά διαβρωμένα.
Το ανάγλυφο του Νομού λόγω των ορεινών συγκροτημάτων, των κλίσεων αυτών, της σύστασης των πετρωμάτων και την ύπαρξη πολλών χειμάρρων, δημιουργεί προβλήματα και κατά συνέπεια αυξημένο κόστος κατασκευής των συγκοινωνιών και λοιπών έργων υποδομής.
Εδώ είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι μέσα στο Νομό Φωκίδος υπάρχουν οχτώ (8) εστίες σεισμών βάθους και επιφάνειας με καταγεγραμμένες σεισμικές δονήσεις μέχρι 7,9 βαθμών, ενώ κατολισθήσεις εδαφών έχουν σημειωθεί σε έξι (6) σημεία με ζημιές σε οικισμούς και συγκοινωνιακές αρτηρίες.
Κεφάλαιο I Ο Νομός Φωκίδας
Ο παρακάτω πίνακας (1-1) κατανέμει τις εκτάσεις του Νομού ανά κατηγορίες χρήσης της
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΦΩΚΙΔΑΣ ΣΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΧΡΗΣΕΩΓ ΑΥΤΗΣ
Βασικές κατηγορίες χρήσεως γης Έκταση σε χιλ. στρ.
Καλλιεργούμενες εκτάσεις 266
Βοσκότοποι 1189
Δάση 549
Εκτάσεις που καλύπτονται από νερά 38
Εκτάσεις που πιάνουν οι οικισμοί 44
Άλλες εκτάσεις 35
Σύνολο 2121
*πηγή: ΕΣΥΕ
1.3.1 ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΑ
Στο Νομό Φωκίδας υπάρχουν τεράστιες ποσότητες Βωξίτη οι οποίες εξορύσσονται από ιδιωτικές επιχειρήσεις δίνοντας εργασία σε ένα σεβαστό πλήθος εργαζομένων. Επίσης υπάρχουν αναξιοποίητα κοιτάσματα μαγγανίου στην περιοχή Τολωφόνα και μαρμάρου στην περιοχή Οινοχωρίου - Σώταινας - Καστελιού κλπ. Τα μεταλλεία μαγγανίου δεν είναι δραστηριοποιημένα και τα κοιτάσματα μαρμάρου παραμένουν αναξιοποίητα μία και ακόμα δεν έχουν παραχωρηθεί.
1.5 ΚΛΙΜΑ
Το κλίμα του Νομού είναι ήπιο στο παραλιακό τμήμα, το οποίο βρέχεται από τον Κορινθιακό κόλπο και δροσερό έως ψυχρό στο υπόλοιπο τμήμα του Νομού, επειδή υπάρχουν άφθονοι ορεινοί όγκοι. Γενικά, όμως, είναι πολύ υγιεινό.
Ο Νομός εμφανίζει υψηλές βροχοπτώσεις στο Βορειδυτικό τμήμα αυτού. Στην κορυφογραμμή των Βαρδουσιών το μέσω ύψος βροχής φτάνει τα 2000 χιλιοστά ετησίως και μειώνεται βαθμιαία από Β.Δ. προς Ν.Α. με ελάχιστο ύψος βροχής στη Ιτέα που φτάνει τα 500 χιλιοστά ετησίως. Έντονες βροχοπτώσεις παρατηρούνται στην Ανατολική πλευρά του Παρνασσού ( περιοχή Πολύδροσου 1600 χιλιοστά ετησίως ).
Η θερμοκρασία κυμαίνεται από - 12° ( ελάχιστη ) έως 39° ( μέγιστη ). Η μέση ετήσια θερμοκρασία φτάνει στους 15° (3. Η σχετική υγρασία κυμαίνεται από 43 % ( ελάχιστη ) μέχρι 81 % ( μεγίστη ). Η μέση ετήσια σχετική υγρασία φτάνει στο 66 %.
Η ηλιοφάνεια κυμαίνεται κατά περιοχές από 150 μέχρι 250 μέρες. Πιο συνηθισμένοι άνεμοι είναι οι Ν.Δ. και Β.Α. Χιόνια πέφτουν στις ορεινές περιοχές κατά την περίοδο Νοεμβρίου - Φεβρουάριου. Σχεδόν κάθε χρόνο πέφτει χαλάζι και κυρίως την άνοιξη. Παγετοί παρατηρούνται κατά την περίοδο του χειμώνα.
Κεφάλαιο I Ο Νομός Φωκίδας
1.6 ΥΔΑΤΑ
Από άποψη επιφανειακών υδάτων ο Νομός υστερεί. Η Φωκίδα διαθέτει ουσιαστικά έναν ποταμό, τον Μόρνο και μέρος του άνω ρου Βοιωτικού Κηφισού. Έχει αρκετούς χείμαρρους, ο κυρτότερος των οποίων είναι ο Πλειστός από όπου αρδεύεται ο ελαιώνας Ιτέας - Άμφισσας. Οι χείμαρροι κατά τη διάρκεια του χειμώνα γίνονται ορμητικοί με συνέπεια να διαβρώνουν το έδαφος και να μεταφέρουν εδαφικό υλικό στις εκβολές τους.
Γενικά τα επιφανειακά ύδατα, κύρια στα ορεινά τμήματα του Νομού, δεν αξιοποιούνται ικανοποιητικά και αυτό γιατί δεν υπάρχει ορθολογική χρήση αυτών και γιατί υπάρχει εγκατάλειψη των εκμεταλλεύσεων.
Πηγές στον Νομό υπάρχουν με μικρές ή σημαντικές παροχές που συγκεντρώνονται κύρια στην λεκάνη απορροής του Μόρνου και του άνω ρου του Βοιωτικού Κηφισού. Επίσης πηγές με μεγάλες παροχές υπάρχουν στο παραλιακό τμήμα του Νομού από Δυτικά της Ιτέας μέχρι την Κοινότητα Μαραθιά οι οποίες αναβλύζουν μέσα στη θάλασσα ή στην επαφή με την ακτή και είναι δύσκολη η αξιοποίησή τους χωρίς προηγούμενη μελέτη.
1.7 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ
Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής το 2001, ο πληθυσμός του Νομού Φωκίδας ανέρχεται σε 48.284 κατοίκους. Ο Νομός αποτελεί το 13,6% της έκτασης της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και συγκεντρώνει το 8% του πληθυσμού.
Όπως αποτυπώνεται και στον ακόλουθο πίνακα, μεταξύ των απογραφών 1991 και 2001 παρατηρείται στο Νομό Φωκίδας πληθυσμιακή αύξηση (που δεν είναι πραγματική) η οποία ανέρχεται σε ποσοστό 9,3% και είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη αύξηση του πληθυσμού στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας (4%).
Οι άρρενες αποτελούν την πλειοψηφία στο Νομό Φωκίδας, όπως άλλωστε και στο σύνολο της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας.
Πίνακας 1-2: Πληθυσμιακή Εξέλιξη κατά τη χρονική περίοδο 1991-2001
ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 5.424.089 5.515.516 10.939.605 5.051.553 5.201.027 10.252.580 7,4% 6,0% 6,7%
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑΣ 309.431 295.898 605.329 293.332 288.948 582.280 5,5% 2,4% 4,0%
Ν. ΦΩΚΙΛΟΣ 24.735 23.549 48.284 22318 21.865 44.183 10,8% 7,7% 93%
Δ. ΑΜΦΙΣΣΑΣ 4.820 4.428 9.248 4.723 4.746 9.469 2,0% -6,7% -2,3%
Δ. ΒΑΡΔΟΥΣΙΩΝ 1.182 1.034 2.216 1.051 992 2.043 12,4% 4,3% 8,5%
Δ. ΓΑΛΑΞΙΔΙΟΥ 1.544 1.486 3.030 1.210 1.284 2.494 27,6% 15,7% 21,5%
Δ. ΓΡΑΒΙΑΣ 1.536 1.439 2.975 1.615 1.552 3.167 -4,9% -7,3% -6,1%
Δ. ΔΕΛΦΩΝ 1.755 1.756 3.511 1.219 1.248 2.467 44,0% 40,7% 42,3%
Δ. ΔΕΣΦΙΝΑΣ 1.308 1.123 2.431 1.221 1.168 2.389 7,1% -3,8% 1,8%
Δ. ΕΥΠΑΛΙΟΥ 3.249 3.258 6.507 2.829 2.865 5.694 14,9% 13,7% 14,3%
Δ. ΙΤΕΑΣ 3.004 3.068 6.072 2.794 2.798 5.592 7,5% 9,7% 8,6%
Δ. ΚΑΛΛΙΕΩΝ 1.179 1.149 2.328 624 555 1.179 88,9% 107,1% 97,5%
Δ. ΛΙΔΟΡΙΚΙΟΥ 2.197 2.028 4.225 2.303 2.100 4.403 -4,6% -3,4% -4,0%
Δ. ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ 1.350 1.318 2.668 1.229 1.218 2.447 9,8% 8,2% 9,0%
Δ. ΤΟΛΟΦΩΝΟΣ 1.610 1.463 3.073 1.500 1.339 2.839 7,3% 9,3% 8,2%
Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφή πληθυσμού 1991 και επεξεργασία στοιχείων αυτής
**Τα όρια των δήμων & κοινοτήτων δεν είναι πάντα συγκρίσιμα μεταξύ 1991 & 2001
Κεφάλαιο I Ο Νομός Φωκίδας
Αναφορικά με την παρατηρούμενη πληθυσμιακή αύξηση στην περιοχή παρέμβασης κρίνεται αναγκαίο να γίνουν οι εξής παρατηρήσεις:
■ Κατά την απογραφή του 2001 έγινε για πρώτη φορά καταγραφή και αλλοδαπών οι οποίοι κατοικούν μόνιμα στην περιοχή γεγονός στο οποίο μπορεί να αποδοθεί μερικώς η καταγραφείσα πληθυσμιακή μεταβολή.
■ Κατά την απογραφή του 2001 μετακινήθηκε σημαντικός όγκος πληθυσμού προκειμένου να απογραφεί στον τόπο καταγωγής.
■ Στη συντριπτική της πλειοψηφία (ποσοστό 75%) η παρατηρούμενη πληθυσμιακή αύξηση μπορεί να αποδοθεί σε τρεις Δήμους: Δήμο Καλλιέων, Δήμο Δελφών και Δήμο Ευπαλίου.
Η συντριπτική πλειοψηφία (70%) του πληθυσμού του Ν. Φωκίδας αντιστοιχεί σε αγροτικό πληθυσμό (πληθυσμό αγροτικών περιοχών), με 9 από τους 12 Δήμους να έχουν αποκλειστικά αγροτικό πληθυσμό, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του επόμενου πίνακα. Το αντίστοιχο ποσοστό στο σύνολο της περιφέρειας διαμορφώνεται στο 45%.
Πίνακας 1-3: Συνολικός και Αγροτικός Πληθυσμός του Νομού Φωκίδος, 2001
Δήμοι - Κ οινότητες
Δ. Αμφίσσης 9.469 2.280 24%
Δ. Ιτέας 5.592 1.289 23%
Δ. Δεσφίνης 2.389 0 0%
Δ. Βαρδουσιών 2.043 2.043 100%
Δ. Γαλαξιδίου 2.494 2.494 100%
Δ. Γραβιάς 3.167 3.167 100%
Δ. Δελφών 2.467 2.467 100%
Δ. Ευπαλίου 5.694 5.694 100%
Δ. Καλλιέων 1.179 1.179 100%
Δ. Αιδορικίου 4.403 4.403 100%
Δ. Παρνασσού 2.447 2.447 100%
Δ. Τολοφώνος 2.839 2.839 100%
Νομός Φ ω κ ίδα ς 44.183 30302 69%
Π εριφέρεια Σ τερεός Ελλάδας 582.280 264.610 45,4%
Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφή πληθυσμού 2001 και επεξεργασία στοιχείων αυτής
Όσον αφορά στην πληθυσμιακή πυκνότητα της περιοχής παρέμβασης, παρουσιάζει αύξηση την περίοδο 1991-2001 (από 20,8 άτομα/τ.χλμ. σε 22,8 άτομα/τ.χλμ.), ακολουθώντας την τάση του πληθυσμού.
Πίνακας 1-4: Πληθυσμιακή Πυκνότητα (άτομα/τ.χλμ.)
Κεφάλαιο I Ο Νομός Φωκίδας
Χ Ω Ρ Ι Κ Ι Ι Ε Ν Ο Τ Η Τ Α 1971 1981 1991 2001
Ν . Φ Ω Κ Ι Δ Α Σ
19,5 20 ,9 20,8 22,8
Π Ε Ρ Ι Φ Ε Ρ Ε Ι Α Σ Τ Ε Ρ Ε Α Σ Ε Λ Λ Α Δ Α Σ 32 ,4 34,6 37,4 38,9 Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφή πληθυσμού 1991 και επεξεργασία στοιχείων αυτής
1.7.1 ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
Σε σύγκριση με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, ο Νομός Φωκίδας παρουσιάζει υψηλότερη γήρανση του πληθυσμού καθώς το ποσοστό των κατοίκων ηλικίας άνω των 45 ετών είναι πολύ υψηλό. Η διαπίστωση αυτή βρίσκεται σύμφωνη και με ευρύτερες μελέτες που κατατάσσουν τη Φωκίδα στις γεωγραφικές περιοχές υψηλού δείκτη γήρανσης.
Πίνακας 1-5: Ηλιακή Διάρθρωση Πληθυσμού, 2001
Χί ί 1*1 Κ 11 ΕΝ Ο ΤΗΤΑ ΣΥΝΟΑΟ 0-14 15-29 30-44 45-64 65+
Ν. Φ Ω Κ ΙΔΑ Σ
44.183 7.253
¡6,4%
7.675
17,4% 17,9%7.924 12.22727,7% 20,6%9.104
Π ΕΡΙΦ Ε ΡΕ ΙΑ Σ Τ Ε Ρ Ε Α Σ ΕΑΛΑΔΑΣ
582.280 113.390
19,5% 120.69920,7% 110.76419,0% 147.84925,4% 89.57815,4%
Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφή πληθυσμού 2001 και επεξεργασία στοιχείων αυτής
1.7.2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΣ ΕΝΕΡΓΟΣ ΚΑΙ ΜΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ - ΑΝΕΡΓΙΑ
Συγκρίνοντας τα στοιχεία της απογραφής (Πίνακας 1-6) για το Νομό και το σύνολο της χώρας παρατηρούμε μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας στο Νομό.
Το πρόβλημα της ανεργίας παρουσιάζεται πιο έντονο στις ευπαθείς νεαρές ηλικίες ( περισσότεροι από μισοί είναι άνεργοι στο Νομό, ποσοστό μεγαλύτερο από το σύνολο της χώρας).
Ο Νομός παρουσιάζει επίσης μεγαλύτερο ποσοστό οικονομικώς μη ενεργών ατόμων γεγονός που μπορεί να οφείλεται κατά ένα μέρος στην σχετικά μεγαλύτερη ηλικία των κατοίκων (σύγκριση με το σύνολο της χώρας.)
Πίνακας 1 -6 : Οικονομικώς ενεργός και μη - Ανεργοι στο Νομό και στο σύνολο της χώρας
ΠΕΡΙΟΧΗ
Ο ι κ ο ν ο μ ι κ ώ ς ε ν ε ρ γ ο ί
Οικονο- μικώς μη
ενεργοί Σύνολο Απασχο
λούμενοι
Α ν ε ρ γ ο ι Σύνολο Από
αυτούς
"νέοι"
1 2 3 4 5
ΝΟΜΟΣ ΦΩΚΙΔΟΣ 38% 87% 13% 56% 62%
ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΟΣ 47% 89% 11% 48% 53%
Πηγή: ΕΣΥΕ, Απογραφή πληθυσμού 2001 και επεξεργασία στοιχείων αυτής
Κεφάλαιο I Ο Νομός Φωκίδας
1.8 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ -ΙοΓΕΝΗ Σ 2οΓΕΝΗΣ, 3οΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ
Στο Νομό Φωκίδας, το έτος 2001 στον πρωτογενή τομέα παράγονταν το 16,3%, στο δευτερογενή το 33,7% και στον τριτογενή τομέα το 50,0% του Ακαθαρίστου Προϊόντος του Νομού (Πίνακας 1-7).
Όσον αφορά στην Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν 23% στον πρωτογενή, 42,3% στον δευτερογενή και 34,7% στον τριτογενή τομέα. Τέλος, τα αντίστοιχα ποσοστά για τη χώρα ήταν 16,6% στον πρωτογενή τομέα, 26,9% στον δευτερογενή και 56,5% στον τριτογενή.
Διαχρονικά, στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας παρατηρείται τάση στροφής της οικονομίας προς τον τριτογενή τομέα, αφού αυξάνεται η συμμετοχή του τομέα αυτού στο συνολικό Ακαθάριστο προϊόν, μικρή αύξηση του πρωτογενή και μείωση του δευτερογενή τομέα.
Τα σχετικά μεγέθη πάντως του Νομού Φωκίδας προσεγγίζουν - τόσο ως απόλυτα μεγέθη όσο και ως μεταβολές - τα αντίστοιχα σε επίπεδο χώρας, ήτοι: σημαντική ενίσχυση του τριτογενή τομέα, στασιμότητα του πρωτογενή και μείωση του δευτερογενή, η οποία, σημειωτέον, στο επίπεδο του Νομού Φωκίδας είναι ιδιαίτερα οξυμένη. Οι ανωτέρω τάσεις βασίζονται σε πραγματικά στοιχεία για το διάστημα 1981 - 1991, εκτιμάται όμως ότι, εν πολλοίς, αντικατοπτρίζουν και τις σημειούμενες μεταβολές και για τη δεκαετία 1991-2001.
Πίνακας 1-7: Ακαθάριστο Προϊόν Νομού - Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και σύνολο χώρας κατά τομέα παραγωγής (%)
Χωρική Ενότητα
Φωκίδα
Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας Ελλάδα
100%
100% 100%
16,3%
23,0%
16,6
33,7% 50,0%
42,3%
26,9%
34,7%
56,5%
Πηγή: ΕΣΥΕ, Διεύθυνση Εθνικών Λογαριασμών
1.9 Κ Ο ΙΝΩ ΝΙΚ Η ΣΥ Ν Ο Χ Η
Ο Νομός Φωκίδας δεν χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα προβλήματα κοινωνικής συνοχής, υπό την έννοια ύπαρξης εκδηλώσεων εναντίων ευπαθών ομάδων ή κοινωνικών συγκρούσεων.
Παρόλα ταύτα για την αποτίμηση του βαθμού κοινωνικής συνοχής στη Φωκίδα δεν πρέπει να αγνοηθεί:
■ η ύπαρξη σημαντικών σε μέγεθος ειδικών πληθυσμιακών ομάδων στο Νομό (π.χ.
μετανάστες, τσιγγάνοι, άτομα με ειδικές ανάγκες, παλιννοστούντες, μονογονεϊκές οικογένειες, νέοι παραβάτες ), με όλες τις απαιτήσεις και ζητήματα κοινωνικής και οικονομικής ενσωμάτωσής τους που παρεπόμενα ανακύπτουν
■ ο εντονότατος υφιστάμενος δυϊσμός μεταξύ αστικών περιοχών - στις οποίες συσσωρεύεται η οικονομική δραστηριότητα - και ορεινών χωριών στο Νομό.
Κεφάλαιο I Ο Νομός Φωκίδας
■ Η έντονη χωρική διάσταση υποβάθμισης της περιοχής [ένας από τους πλέον ορεινούς νομούς της περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και της χώρας με τη συντριπτική πλειοψηφία (85%) των δημοτικών διαμερισμάτων να χαρακτηρίζονται ως ορεινές ή μειονεκτικές περιοχές] με ό,τι αυτό συνεπάγεται και σε κοινωνικοοικονομικό επίπεδο. * Σύμφωνα με στοιχεία μελέτης της Νομαρχίας Φωκίδας για τα κοινωνικά προβλήματα
1.10 ΕΠΙΠΕΔΟ ΦΤΩΧΕΙΑΣ
Το μέσο ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα του Νομού Φωκίδας ήταν 11.445 € το 2001 που αντιστοιχεί στο 96% του μέσου όρου της Ελλάδας για το ίδιο έτος. Βάσει αυτού κατατάσσεται στην 20η θέση στο σύνολο των νομών της χώρας.
Πίνακας 1-8: Δείκτες Οικονομικής Ευημερίας Νομού Φωκίδας σε σχέση με την Περιφέρεια και τη χώρα
Νομός Φωκίδας
Κατάταξη οε σχέση με τους 52
νομούς
Μέσος όρος χώρας
Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας
Κατάταξη σε σχέση με τις 13
περιφέρειες
ΑΕΓΙ κατά κεφαλή 2003 11.445 20 13.206,1 16.316,9 1
Αποταμιευτικές καταθέσεις ανά
κάτοικο 2003 2.670,5 52 5.253,1 3.228,1 13
Αηλωθέν εισόδημα ανά κάτοικο 2002 2.494,4 50 4.959,6 3.668,3 10
Φόρος εισοδήματος ανά κάτοικο 2003 146.7 47 142 231.,8 10
πηγή: www.economics.gr
1.11 ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι οι βασικές υποδομές καλύπτουν επαρκώς και αποτελεσματικά τις ανάγκες της περιοχής, καθώς:
■ Μόνο σε 8 από τα 92 δημοτικά διαμερίσματα υπάρχει πλήρες αποχετευτικό σύστημα
■ Μόνο σε 29 υπάρχει πλήρες δίκτυο ύδρευσης
■ Ο Νομός δε διαθέτει κανένα χώρο υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (ΧΥΤΑ). Η δημιουργία ενός ΧΥΤΑ σχεδιάζεται τώρα στο Δήμο Άμφισσας
■ Μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος λαμβάνονται μόνο σε 34 δημοτικά διαμερίσματα
■ Βιολογικός καθαρισμός υφίσταται μόνο σε 11 από τα 92 δημοτικά διαμερίσματα.
* Βλέπε παραρτήματα πίνακα: Βασικές οποδομές Ν. Φωκίδας ανά δήμο & Γεωγραφικό Διαμέρισμα
Κεφάλαιο I Ο Νομός Φωκίδας
Ως προς τον αριθμό δομών πρόνοιας με την ευρεία έννοια του όρου (Βοήθεια Στο Σπίτι, Βρεφονηπιακοί Σταθμοί, Ειδικά Σχολεία, Ειδικές Εστίες, Θεραπευτήρια, Ιατροκοινωνικά Κέντρα, Ιδρυματική Περίθαλψη Ηλικιωμένων (Γηροκομεία), ΚΑΠΗ, Κατασκηνώσεις, ΚΕΚΥΚΑΜΕΑ, Κέντρα Αποθεραπείας - Αποκατάστασης, Κέντρα Παιδικής Μέριμνας, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, Ξενώνες, Προστατευμένα Εργαστήρια, Σύλλογοι, Φορείς - Ιδρύματα) ο Νομός Φωκίδας βρίσκεται μόλις στην 49η θέση στο σύνολο των νομών της χώρας* Σύμφωνα με στοιχεία από την ιστοσελίδα .
htlp://shell 187. mohaw.gr/viewer. htm
Αναλυτικότερα η κατάσταση του Νομού Φωκίδας σε σχέση με βασικές υποδομές Πρόνοιας παρουσιάζεται στον επόμενο Πίνακα. Στον ίδιο πίνακα παρατίθενται και στοιχεία για την περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας.
Πίνακας 1-9: Βασικές Υποδομές Πρόνοιας
Ε ίδος Αομής Πρόνοιας
1 Ιεριφέρεια ΣΤ Ε ΡΕΑ Σ ΕΛΛΑΑΑΣ
Νομαρχία Φ ίίΚ Ι \Λ Σ
Ί Π Γ
Βοήθεια Στο Σ πίτι 58 9
Βρεφονηπιακοί Σταθμοί 77 10
Ειδικά Σχολεία 8
Ε ιδικές Εστίες 3
Θ εραπευτήρια 6 1
Ιατροκοινω νικά Κέντρα 2
Ιδρυματική Π ερίθαλψη Ηλικιωμένων (Γηροκομεία) 8 1
ΚΑΠΗ 23 1
Κ ατασκηνώσεις 2
ΚΕΚΥΚΑΜ ΕΑ 3
Κ έντρα Α ποθεραπείας - Αποκατάστασης 1
Κ έντρα Π αιδικής Μέριμνας 7
Μ η Κ υβερνητικές Οργανώσεις 10
Ξενώνες 1 1
Π ροστατευμένα Εργαστήρια 1
Κεφάλαιο I Ο Νομός Φωκίδας
Ε ίδος Δομής Πρόνοιας
Περιφέρεια ΣΤ Ε ΡΕΑ Σ ΕΛΛΑΔΑΣ
Νομαρχία Φ ίΙΚ Ι \Α Σ Τ---ί
Σύλλογοι 31 4
Φ ορείς — Ιδρύματα (Διάφορα) 9
Πηγή: Υπουργείο Υγείας & Πρόνοιας βΙΙρ.'/ΛήεΙΙ 187.mohaw.gr/viewer.htm) και επεξεργασία στοιχείων
Ειδικότερα όσον αφορά υποδομές και δομές για παιδιά, ηλικιωμένους, ανήμπορους που λειτουργούν στην Νομό, η κατάσταση της Φωκίδας δεν κρίνεται καθόλου ικανοποιητική καθώς:
■ υπάρχει μόνο ένα Κέντρο Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ)
■ δεν υπάρχει κανένα Κέντρο Παιδικής Μέριμνας, ούτε και Κέντρο Κοινωνικής Υποστήριξης και Κατάρτισης για άτομα με ειδικές ανάγκες (ΚΕΚΥΚΑΜΕΑ)
■ δεν υπάρχουν Ειδικά Σχολεία και Ειδικές Εστίες
■ και, τέλος δεν υπάρχει ούτε ένα Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών, τη στιγμή που — όπως φαίνεται από τον επόμενο πίνακα σε επίπεδο περιφέρειας υπάρχουν επτά (7).
Πίνακαςί -10: Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών ανά Νομό
ΝΟΜΟΣ Αριθμός ΚΔΑΠ
Βοιωτίας | 4
Εύβοιας -
Ευρυτανίας | 1
Φθιώτιδας 2
Φωκίδας -
Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας 7
Πηγή: Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (Κ.Ε.Θ.Ι.)
1.12 Β Α ΣΙΚ Α Π ΡΟ ΒΛΗ Μ Α ΤΑ Κ ΑΙ Α Ν Α ΓΚ ΕΣ
Όπως φαίνεται και από το επόμενο Σχήμα 1-1, το συντριπτικά μεγαλύτερο τμήμα του Νομού Φωκίδας είναι ορεινό ή ημιορεινό (ποσοστό 78,8% και 18,7% αντίστοιχα της συνολικής έκτασης) ενώ το πεδινό είναι μόλις το 2,6% της συνολικής έκτασης, κατατάσσοντας το Ν. Φωκίδας στους πλέον ορεινούς της περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Τα αντίστοιχα ποσοστά για την περιφέρεια είναι 47,4% ορεινές, 31,8%
ημιορεινές και 20,8% πεδινές. Οι ορεινές περιοχές του νομού είναι από τις πιο μειονεκτικές της περιφέρειας και της χώρας.
Κεφάλαιο I Ο Νομός Φωκίδας
Σχήμα 1-1: Ανάγλυφο Στερεάς Ελλάδας και Νομού Φωκίδας
Πηγή: http://www.stereaellada.gr/per_perifereia.htm
Έ χει επίσης ενδιαφέρον το γεγονός ότι βάσει των κριτηρίων της οδηγίας 75/268/ΕΟΚ, η συντριπτική πλειοψηφία, ήτοι 78 από τα 92 ή το 85% των δημοτικών διαμερισμάτων των Δήμων του Νομού Φωκίδας χαρακτηρίζονται ως ορεινές ή μειονεκτικές περιοχές * Βλέπε παραρτήματα Πίνακας 1-11.
Στις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές διαπιστώνονται ορισμένα χαρακτηριστικά στα οποία συγκλίνουν τόσο η Ελλάδα όσο και η Ε.Ε,. Συγκεκριμένα, στις ορεινές περιοχές το μεγάλο υψόμετρο, οι απότομες κλίσεις και οι δυσμενείς κλιματικές συνθήκες καθιστούν αδύνατη τη χρήση μηχανημάτων με αποτέλεσμα τον περιορισμό των δυνατοτήτων χρησιμοποιήσεως της γης και την αύξηση του κόστους εργασίας. Αυτά οδηγούν σε μειωμένες ευκαιρίες απασχόλησης και μειωμένα εισοδήματα προκαλώντας τη μείωση του πληθυσμού, τη χαμηλή πληθυσμιακή πυκνότητα, τον περιορισμό των περαιτέρω παραγωγικών δραστηριοτήτων, κ.α.
Αόγω των χαρακτηριστικών αυτών η πλειοψηφία των ορεινών περιοχών εντάσσεται στις μειονεκτικές, εκτός από ελάχιστες οι οποίες εκμεταλλεύτηκαν την ορεινότητά τους (τα ιδιαίτερα γνωρίσματα) και ανέπτυξαν δραστηριότητες φιλικές προς το περιβάλλον, όπως ήπιες μορφές τουρισμού. Αυτές ωστόσο στην Ελλάδα είναι ελάχιστες και οι περιοχές του ορεινού χώρου της χώρας, συμπεριλαμβανομένης και της Φωκίδας, παρουσιάζουν τα αρνητικά χαρακτηριστικά που προαναφέρθηκαν. Στόχο του προτεινόμενου Σχεδίου αποτελεί, βέβαια, η μεταστροφή του φαινομένου αυτού μέσω της ανάπτυξης νέων υπηρεσιών Τουρισμού και Αναψυχής με έμφαση στον εναλλακτικό τουρισμό.
Η Φωκίδα εξακολουθεί σήμερα να θεωρείται ένας «φτωχός» και απομονωμένος νομός, διαθέτοντας ιδιαίτερα χαμηλούς δείκτες ευημερίας και χαρακτηριστικά υποβάθμισης: Επενδύσεις δεν γίνονται στην περιοχή, η παραγωγικότητα είναι χαμηλή, το διαθέσιμο εισόδημα μικρό, οι υποδομές έχουν σημαντικές ελλείψεις, οι νέες τεχνολογίες έχουν περιορισμένη διείσδυση, νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες δεν αναπτύσσονται, παλιές σημαντικές οικονομικές δραστηριότητες της περιοχής (μεταλλεία, ορυχεία) έχουν πληγεί καίρια από δυσμενείς εξωγενείς παράγοντες, ο δυϊσμός μεταξύ αστικών περιοχών, στις οποίες συσσωρεύεται η οικονομική δραστηριότητα, και ορεινών χωριών είναι εντονότατος, με λίγα λόγια ένας ανατροφοδοτούμενος κύκλος ύφεσης τείνει να παγιωθεί τα τελευταία χρόνια.
Ειδικότερα τα σημαντικότερα προβλήματα του Νομού συνοψίζονται στα ακόλουθα:
■ αναπτυξιακή στασιμότητα, που σε ορισμένες περιοχές του φθάνει το όριο της αναπτυξιακής υστέρησης
ι\εφαΛαιο ι υ Νομος Φωκιοας
■ έντονα φαινόμενα δυϊσμού μεταξύ αστικών κέντρων και ορεινών χωριών
■ υψηλά ποσοστά ανεργίας και υποαπασχόλησης, ιδίως μεταξύ των νέων και των γυναικών
■ υψηλά ποσοστά μακροχρόνιας ανεργίας
■ χαρακτηριστικά και τάσεις υποβάθμισης του επιπέδου του εργατικού δυναμικού, που επιτείνεται από την είσοδο στην αγορά εργασίας σημαντικού αριθμού απασχολουμένων με ελλιπή εκπαίδευση.
■ εξάρτηση από παραδοσιακού τύπου οικονομικές δραστηριότητες που δεν μπορούν να εγγυηθούν για το μέλλον αναστροφή των αρνητικών τάσεων και διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη
■ έλλειψη διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος και μεταποιητικού του Νομού
■ ψηφιακός - τεχνολογικός αναλφαβητισμός υψηλού ποσοστού απασχολουμένων ενώ, παράλληλα διαπιστώνονται ανάγκες για:
■ πολύπλευρη στήριξη της μόνιμης απασχόλησης στη Φωκίδα και αντιμετώπιση της ανεργίας / υποαπασχόλησης
■ αναβάθμιση των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων του τοπικού ανθρώπινου δυναμικού, με ιδιαίτερη έμφαση σε εκείνες τις ομάδες του πληθυσμού που κατά κύριο λόγο πλήττονται από την ανεργία και την υποαπασχόληση (νέοι άνεργοι, γυναίκες, μακροχρόνια άνεργοι, κλπ.)
■ εισαγωγή τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη καινοτόμων και επιδεικτικών επιχειρηματικών πρωτοβουλιών
■ προώθηση ολοκληρωμένων θετικών δράσεων, που αυξάνουν την προσβασιμότητα της αγοράς εργασίας σε όλους και δημιουργούν όρους και προϋποθέσεις πλήρους ενσωμάτωσης στο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον της Φωκίδας κοινωνικά ευπαθών ομάδων.
■ ενίσχυση επιχειρηματικότητας
■ στήριξη της κοινωνικής οικονομίας
■ σύνδεση τοπικής ανάπτυξης - απασχόλησης - ανταγωνιστικότητας - κοινωνικής συνοχής σε ένα συγκροτημένο σύγχρονο αναπτυξιακό όραμα
■ ολοκλήρωση των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης και αύξηση της αποτελεσματικότητας τους
* Τα προβλήματα προσδιορίστηκαν με κατ' ιδίαν συζήτηση με τον κ. Ανηνομάρχη
1.13 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜ ΑΤΑ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ
Εξαιτίας της έντονης ορεινότητατας και μορφολογίας του, ο Νομός Φωκίδας μάλλον υστερεί σε πλεονεκτήματα και δυνατότητες. Κάποια θετικά στοιχεία για το Ν ομό Φ ωκίδας είναι τα ακόλουθα : •
• Δυνατότητα ανάπτυξης συγκεκριμένων μορφών τουρισμού εξαιτίας του φυσικού τοπίου και ομορφιάς της περιοχής. Στην περιοχή του Παρνασσού αναπτύσσεται ένα τουριστικό ρεύμα ( λόγο του χιονοδρομικού κέντρου)
r\t.^>UAUiu kj ΐΝυμυ^ v^UJMOUC,
εκείνο που έχει σημασία όμως είναι η ισόρροπη διάχυση του στο σύνολο του Ν ομού
• Η γεωγραφική θέση του Νομού αποτελεί ένα από τα πλεονεκτήματα του καθώς αυτός βρίσκεται στο κέντρο της Ελλάδας.
• Εξαιτίας της γεωμορφολογίας του ο Νομός Φωκίδας ενδείκνυται για την ανάπτυξη επαγγελμάτων του πρωτογενούς τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία) που για μερικούς κατοίκους αποτελούν δευτερεύοντα εισοδήματα
• Η παραγωγή ορισμένων προϊόντων ποιότητας, τρόφιμα, που φέρουν ονομασία προέλευσης και όπως είναι φυσικό η παραγωγή τους βοηθά στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής
• Ε μ π ειρ ία τω ν α ρ μ ό δ ιω ν φ ορέω ν στην εφ α ρμ ογή π ρ ο γ ρ α μ μ ά τω ν
* Τα πλεονεκτήματα προσδιορίστηκαν με κατ' ιδίαν συζήτηση με τον κ. Ανττνομάρχη
1.14 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ ΝΟΜΟ
Προσπάθεια αντιμετώπισης των προβλημάτων των ορεινών περιοχών του νομού γίνεται μέσω των προγραμμάτων LEADER και Ο.Π.Α.Α.Χ τα οποία εφαρμόζονται σε διαφορετικές περιοχές του Νομού καθώς και το Π.Ε.Π. Στερεάς Ελλάδας το οποίο παρουσιάζεται αναλυτικά στο επόμενο κεφάλαιο.
ΠΙΝΑΚΑΣ 1-11 : ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΔΗΜΟΙ -ΔΗΜΟΤΙΚΑ
ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Άμφισσα (όλα τα Δημοτικά
διαμερίσματα εκτός του Δήμου) LEADER
Δ.Δ. Δροσοχωρίου Ο.Π.Α.Α.Χ
Βαρδούσια Ο.Π.Α.Α.Χ
Γ ραβία Ο.Π.Α.Α.Χ
Γαλαξίδι (όλα τα Δημοτικά
διαμερίσματα εκτός του Δήμου) LEADER
Δελφοί Ο.Π.Α.Α.Χ
Ευπάλιο Ο.Π.Α.Α.Χ
Κάλλιο Ο.Π.Α.Α.Χ
Λιδορίκι Ο.Π.Α.Α.Χ
Τολωφόνα LEADER
Ιτέα (όλα τα Δημοτικά διαμερίσματα
εκτός του Δήμου) LEADER
Παρνασσός Ο.Π.Α.Α.Χ
Πηγή Αναπτυξιακή Φωκική Α.Ε.
Στο παρελθόν είχε γίνει προσπάθεια στον αγροτουρισμό με τα προγράμματα LEADER 1 LEADER 2 και τώρα είναι σε εφαρμογή το LEADER+. Τα ενταγμένα έργα και των τριών προγραμμάτων έχουν συνολικό προϋπολογισμό 6.253.808,03 € και η Δημόσια Δαπάνη ανέρχεται στο ύψος των 3.401.434,33 €.
ικεφαΑαιο ι ι : ία u.h.a.a.a.
2.1 Γ’ ΚΠΣ ΣΤΟΧΟΙ -ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
Την περίοδο 2000-2006, η Ελλάδα ενισχύεται με σημαντικούς πόρους από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Περιφερειακής Πολιτικής. Οι πόροι αυτοί θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για υψηλότερη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, να οδηγήσουν σε πραγματική σύγκλιση με τις υπόλοιπες οικονομίες των κρατών μελών και να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των βασικών ελλείψεων της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, κυρίως στους τομείς των υποδομών, της ανάπτυξης των ανθρώπινων πόρων και της παραγωγικότητας. Η στήριξη που παρέχει στην Ελλάδα η Ευρωπαϊκή Ένωση πραγματοποιείται μέσω α) του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης β) των Κοινοτικών Πρωτοβουλιών και γ) του Ταμείου Συνοχής
Οι συνολικοί χρηματοδοτικοί πόροι του Γ ' Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και του Ταμείου Συνοχής ανέρχονται σε 51,14 δις ευρώ. Η συνολική δημόσια δαπάνη ανέρχεται σε 39,56 δις ευρώ και η εκτιμώμενη ιδιωτική συμμετοχή ανέρχεται σε 11,58 δις ευρώ.
Σχήμα 2-1
(σε δισεκατομμύρια ευρώ) ΚΠΣ
2000 - 2006
Ταμείο
Συνοχής (*) ΣΥΝΟΛΟ Κοινοτική Συμμετοχή 22,71 3,32 26,03
Εθνική Συμμετοχή 11,56 1,97 13,53
Σύνολο Δημόσιας Δαπάνης 34,27 5,29 39,56 Ενδεικτική Ιδιωτική
Συμμετοχή 10,48 1,10 11,58
ΣΥΝΟΛΟ 44,75 6,39 51,14
(*) τα στοιχεία που αναφέρονται στο Ταμείο Συνοχής αφορούν τιμές 2004 και είναι πιθανόν να αναθεωρηθούν Πηγή: Υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών
Παράλληλα σημαντικοί πόροι αντλούνται μέσω των 4 Κοινοτικών Πρωτοβουλιών, η συνολική δημόσια δαπάνη των οποίων ανέρχεται σε 1,28 δις ευρώ (εκ των οποίων η κοινοτική συμμετοχή είναι 918 εκατ. ευρώ) για την περίοδο 2000-2006.
Για την επίτευξη των στόχων του, το Γ'ΚΠΣ υλοποιεί 25 Επιχειρησιακά Προγράμματα εκ των οποίων:
τα 11 είναι Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα και αφορούν εθνικές τομεακές πολιτικές
τα 13 είναι Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ), ένα για κάθε μία από τις 13 περιφέρειες της χώρας και στα οποία έχει κατανεμηθεί το 1/3 περίπου των διαθέσιμων πιστώσεων των Διαρθρωτικών Ταμείων για την περίοδο 2000-2006
και 1 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Τεχνική βοήθεια που στόχο έχει να ενδυναμώσει, να στηρίξει και να βελτιώσει το σύστημα διαχείρισης, παρακολούθησης και ελέγχου του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων.
rwupuAUio 11 : ι u w.i ι./\./\.λ.
Τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης συγχρηματοδοτούν, εκτός από το Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, και τις Κοινοτικές Πρωτοβουλίες. Οι τέσσερις κοινοτικές πρωτοβουλίες των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών Ταμείων για το χρονικό διάστημα 2000 - 2006 είναι : EQUAL (ισότητα στην αγορά εργασίας), LEADER+
(αγροτική ανάπτυξη), URBAN II (αστική ανάπτυξη) και INTERREG III (διασυνοριακή, διακρατική, διαπεριφερειακή συνεργασία).
Το Ταμείο Συνοχής παρέχει συγχρηματοδότηση σε έργα ή ομάδες έργων ή στάδια έργων τα οποία συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων τόσο στον Τομέα
"Περιβάλλοντος" όσο και στον Τομέα "Μεταφορές". Ειδικότερα, για τον Τομέα
"Περιβάλλον" η χρηματοδοτική στήριξη παρέχεται σε τομείς παρέμβασης όπως ύδρευση με πόσιμο νερό, αποχέτευση και καθαρισμός λυμάτων, διαχείριση στερεών αποβλήτων, πιθανές παρεμβάσεις για αντιπλημμυρική προστασία, προστασία δασικών συστημάτων, περιβαλλοντική αναβάθμιση και φυσική κληρονομιά. Όσον αφορά τον Τομέα
"Μεταφορές", το Τ.Σ. παρέχει χρηματοδοτική στήριξη σε έργα υποδομής κοινού ενδιαφέροντος για την Ανάπτυξη του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών (π.χ. οδικοί άξονες, σιδηροδρομικά έργα, λιμενικά έργα, κλπ
Η επιτυχία των προγραμμάτων της περιόδου 2000-2006 είναι ουσιαστική, προκειμένου να παγιωθούν στην Ελλάδα τα μέσα μιας αειφόρου ανάπτυξης για όλους.
Η ορθή χρηματοδοτική διαχείριση των διατιθέμενων πόρων και η μεγιστοποίηση των αναπτυξιακών αποτελεσμάτων από την υλοποίηση των διαρθρωτικών παρεμβάσεων στη χώρα, αποτελεί θέμα πρώτης προτεραιότητας. Με άξονα την προτεραιότητα αυτή, οι ελληνικές αρχές εφαρμόζουν συστηματικά αυστηρές διαδικασίες διαχείρισης και ελέγχου.
Οι διαδικασίες αυτές εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κανονισμών και θεσμών με στόχο την εύρυθμη λειτουργία του συνολικού συστήματος διοίκησης των Προγραμμάτων και παραγωγής των έργων.
Τα Προγράμματα του Γ' Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης αφορούν όλο τον Ελληνικό πληθυσμό. Οι δικαιούχοι και οι ωφελούμενοι είναι οι άνεργοι, οι νέοι, οι γυναίκες, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, τα άτομα κοινωνικά ευπαθών ομάδων, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οι επιχειρήσεις τους, οι δημόσιες υπηρεσίες και οι οργανισμοί, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις κ,λπ., σε όλους τους τομείς της παραγωγικής και της κοινωνικής δραστηριότητας (Αγροτική ανάπτυξη, Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις, Τουρισμός, Τεχνολογική Έρευνα και Καινοτομία, Κοινωνία της Πληροφορίας, Ενέργεια, Περιβάλλον, Κοινωνικές υποδομές και δημόσια Υγεία, Μεταφορές, Τηλεπικοινωνίες, αστική ανάπτυξη, ανάπτυξη ορεινών και μειονεκτικών περιοχών).
Το Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης 2000-2006 (Γ'ΚΠΣ) αποτελεί το μεγαλύτερο αναπτυξιακό πρόγραμμα της χώρας. Πρόκειται για ένα φιλόδοξο πρόγραμμα που ανταποκρίνεται στις σημερινές ανάγκες και μελλοντικές συνθήκες ανταγωνισμού που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα στο διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον και της επιτρέπει να ολοκληρώσει όλα εκείνα τα έργα και τις παρεμβάσεις που είναι καθοριστικής σημασίας για την ανάπτυξή της.
Το Γ'Κ.Π.Σ. είναι το προϊόν της συμφωνίας στην οποία κατέληξαν η Ελληνική Κυβέρνηση και οι Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις κοινοτικές διαρθρωτικές παρεμβάσεις στην Ελλάδα το χρονικό διάστημα 2000-2006. Καταρτίστηκε με βάση το Σχέδιο Περιφερειακής Ανάπτυξης που υποβλήθηκε από την Ελλάδα στην Ε.Ε.
Το κείμενο του ΚΠΣ υπογράφηκε τον Νοέμβριο του 2000 και αναθεωρήθηκε τον Δεκέμβριο του 2004. Περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία: •
• Τους άξονες προτεραιότητας για τη δράση των κοινοτικών διαρθρωτικών ταμείων
