ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ
ΚΤΡΗΑΚΟΤ ΑΓΑΘΖ
«Αμηνιόγεζε εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηόηεηαο ‘Απνιηζσκέλν Γάζνο Λέζβνπ’ από καζεηέο δεκνηηθνύ»
ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ
ΔΠΗΒΛΔΦΖ : Κισλάξε Αηθ.
ΔΠΗΣΡΟΠΖ : Ενύξνο Ν.
Καιακπνθίδεο Κ.
Μπηηιήλε, Μάξηηνο 2011
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 2 ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ
Ζ νινθιήξσζε κηαο πηπρηαθήο αληηθαηνπηξίδεη ηε ζπκβνιή θαη άιισλ αλζξψπσλ εθηφο απφ ηνλ εξεπλεηή. Γηα ην ιφγν απηφ ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηελ επηβιέπνπζα θαζεγήηξηά κνπ θα. Κισλάξε Αηθαηεξίλε, γηα ηελ εκπηζηνζχλε πνπ κνπ έδεημε αλαζέηνληάο κνπ ηε ζπγθεθξηκέλε εξγαζία, θαζψο θαη γηα ηελ πνιχηηκε θαζνδήγεζή ηεο θαζ‟ φιε ηε δηάξθεηα ηεο δηεθπεξαίσζεο ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο κειέηεο.
Ηδηαίηεξεο επραξηζηίεο ζα ήζεια λα απεπζχλσ ζηνπο θπξίνπο Ενχξν Νηθφιαν θαη Καιακπνθίδε Κσλζηαληίλν, πνπ δέρηεθαλ λα είλαη κέιε ηεο ηξηκεινχο επηηξνπήο.
Δπίζεο, επραξηζηίεο νθείισ ζηνλ θχξην Γαβαιά Βαζίιεην θαη ηξαηάθε Παλαγηψηε, γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηα θαη ζπκβνιή ηνπο ζε έλα ζεκαληηθφ θνκκάηη ηεο έξεπλαο ζρεηηθά κε ηε ρξήζε ηνπ ζηαηηζηηθνχ παθέηνπ.
Δπραξηζηίεο ζα ήζεια λα απεπζχλσ θαη ζηνπο δηεπζπληέο ησλ δεκνηηθψλ ζρνιείσλ, πνπ κνπ επέηξεςαλ λα κνηξάζσ εξσηεκαηνιφγηα ζηνπο καζεηέο θαη λα ηνπο ζπλνδεχζσ ζηηο επηζθέςεηο ηνπο ζην Μνπζείν Φπζηθήο Ηζηνξίαο Απνιηζσκέλνπ Γάζνπο, θαζψο θαη ζε φινπο ηνπο καζεηέο πνπ απνηέιεζαλ ην δείγκα ηεο έξεπλαο κνπ, γηα ηε ζπλεξγαζία ηνπο.
Σέινο, επραξηζηψ ηελ νηθνγέλεηά κνπ θαη άηνκα ηνπ ζηελνχ θηιηθνχ κνπ πεξηβάιινληνο γηα ηε ζπλερή ζπκπαξάζηαζε θαη ηελ θαηαλφεζή ηνπο.
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 3 ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ
Δπραξηζηίεο...ζει.2 Πεξίιεςε...ζει.6 ΔΗΑΓΧΓΖ
1. Ζ ζέζε ηνπ πξνβιήκαηνο...ζει.7 2. Τπνζέζεηο έξεπλαο – Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα ...ζει.7 3. Αληηθείκελν – θνπόο ηεο έξεπλαο...ζει.8 4. Κεθάιαηα ηεο έξεπλαο...ζει.9 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1. ΔΠΗΚΟΠΖΖ ΣΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ
1.1. θνπόο ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο ζύκθσλα κε ην Αλαιπηηθό Πξόγξακκα πνπδώλ (ΑΠ) θαη ην Γηαζεκαηηθό Δληαίν Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο πνπδώλ (ΓΔΠΠ) ………..ζει.9 1.2 Μάζεζε ……….ζει.11 1.2.1 Πξνϋπάξρνπζα γλώζε………ζει.13 1.2.2 Ιδέεο καζεηώλ – Παξαλνήζεηο ………ζει.14 1.2.3 Παξαλνήζεηο ζρεηηθά κε γεωγξαθηθέο – γεωινγηθέο έλλνηεο……ζει.15 1.3 Δθπαίδεπζε ………...…ζει.16 1.3.1 Γεληθέο αξρέο εθπαίδεπζεο………ζει.16 1. 3.2 Γεωγξαθηθή εθπαίδεπζε……….. ζει.17 1.3.3 Πεξηβαιινληηθή Εθπαίδεπζε θαη Γεωγξαθία ………..ζει.18 1.3.4 Τππηθή εθπαίδεπζε……….ζει.18 1.3.5 Με ηππηθή εθπαίδεπζε ………. ζει.18 1.3.6 Άηππε εθπαίδεπζε...ζει.19 1.3.6.1 Μνπζεηαθή εθπαίδεπζε………..ζει.21 1.3.6.2 Έλλνηα θαη εμέιημε ηνπ κνπζείνπ………ζει.22 1.3.6.3 Λεηηνπξγίεο ηνπ κνπζείνπ ζηηο Φπζηθέο Δπηζηήκεο ………ζει.23 1.3.6.4 Σύπνη κνπζείσλ ...ζει.24 1.3.6.5 Παηδηθά Μνπζεία ………..ζει.25 1.4 ∆ηδαζθαιία θαη µάζεζε ζε Δπηζηεµνληθά θαη Σερλνινγηθά Μνπζεία…ζει.26
1.4.1 Εθπαηδεπηηθή ζεκαζία ηνπ κνπζείνπ………ζει.27 1.4.2 Αξρέο, ζηόρνη θαη κεζνδνινγία ηεο κνπζεηαθήο εθπαίδεπζεο….ζει.30 1.4.3 Θεωξίεο κάζεζεο ηεο κνπζεηαθήο εθπαίδεπζεο………..ζει.31
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 4 1.4.4 Παξάγνληεο πνπ απαξηίδνπλ έλα νινθιεξωκέλν πξόγξακκα
κνπζεηαθήο εθπαίδεπζεο……….ζει.32 1.5 Μνπζεηνζθεπέο………..ζει.33 1.6 Δθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα...ζει.33
1.6.1 Αμηνιόγεζε εθπαηδεπηηθώλ πξνγξακκάηωλ ………ζει.37 1.6.2 Μέζα αμηνιόγεζεο ………ζει.38 1.6.3 Τν αληηθείκελν ηεο αμηνιόγεζεο ………...ζει.38 1.7 Γνκή εζσηεξηθνύ ηεο Γεο ………ζει.39
1.7.1 Φινηόο – Μαλδύαο – Ππξήλαο ………...ζει.39 1.7.2 Ληζόζθαηξα – Αζζελόζθαηξα – Μεζόζθαηξα ………...ζει.40
1.7.2.1 Σεθηνληθή ησλ Ληζνζθαηξηθώλ πιαθώλ………ζει.41 1.7.2.2 Γέλεζε ηνπ κάγκαηνο ………ζει.41 1.7.2.3 Σύπνη νξίσλ ιηζνζθαηξηθώλ πιαθώλ ………ζει.41 1.8 Ζθαίζηεηα……….ζει.42 1.8.1 Δεκηνπξγία εθαηζηείωλ………..ζει.44 1.8.2 Τύπνη εθαηζηείωλ………..………...ζει.45
1.8.3 Πξόγλωζε εθαηζηεηαθώλ εθξήμεωλ...ζει.45 1.8.4 Πξόδξνκα θαηλόκελα πνπ είλαη πηζαλόλ λα παξαηεξεζνύλ πξηλ από κηα εθαηζηεηαθή δξαζηεξηόηεηα ………...ζει.46 1.9 Σα εθαίζηεηα ηνπ ειιαδηθνύ ρώξνπ………ζει.47 1.9.1 Ηθαηζηεηαθή Δξαζηεξηόηεηα ζηελ Νήζν Λέζβν……… ζει.48 1.10 πλνπηηθή εηθόλα ηεο εμέιημεο ηνπ ειιαδηθνύ ρώξνπ……… ζει.48 1.11 Απνιηζώκαηα………..ζει.49 1.12 Απνιηζσκέλν Γάζνο Λέζβνπ………..ζει.50
1.12.1 Δεκηνπξγία Απνιηζωκέλνπ Δάζνπο……….ζει.51 1. 13 Ζθαηζηεηαθά θέληξα……….ζει.52 1.14 Αλάδεημε θαη Πξνζηαζία………...ζει.52 1.15 ρνιηθά πξνγξάκκαηα πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο ζην Απνιηζσµέλν
∆άζνο Λέζβνπ………...ζει.53 1.15.1 Μνπζείν Φπζηθήο Ιζηνξίαο Απνιηζωκέλνπ Δάζνπο Λέζβνπ………...ζει.54
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 5 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΔΡΔΤΝΑ
2.1 Δπηινγή κεζόδνπ έξεπλαο – Δξγαιεία έξεπλαο………...ζει.55 2.1.1 Εξγαιεία έξεπλαο……….ζει.55 2.2 Παξνπζίαζε ηνπ δείγκαηνο...ζει.56 2.3 Γηαδηθαζία Γηεμαγσγήο Δθπαηδεπηηθήο Γξαζηεξηόηεηαο ……...ζει.56 2.4 Αλάιπζε δηαδηθαζίαο ηεο έξεπλαο………...ζει.57 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: ΠΑΡΟΤΗΑΖ – ΑΝΑΛΤΖ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ
3.1 Πεξηγξαθή απνηειεζκάησλ – Πίλαθεο ζπρλνηήησλ………...ζει.58 3.2 Παξνπζίαζε κεηαβιεηώλ – ηαηηζηηθνί Έιεγρνη ππνζέζεσλ…...ζει.72 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ – ΠΡΟΣΑΔΗ
4.1 πκπεξάζκαηα………....ζει.80 4.2 Πξνηάζεηο………...ζει.83 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ……….ζει.85 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 1………..ζει.91 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 2……….ζει.97 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 3………....ζει.102
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 6 ΠΔΡΗΛΖΦΖ
Ζ ζπγθεθξηκέλε πηπρηαθή εξγαζία έρεη σο ζθνπφ ηελ αμηνιφγεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο «Απνιηζσκέλν Γάζνο Λέζβνπ» ζηα πιαίζηα ηνπ πξνγξάκκαηνο επηζθέςεσλ ζρνιείσλ κε ρξεκαηνδφηεζε ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Αηγαίνπ θαη Νεζησηηθήο πνιηηηθήο θαηά ην έηνο 2010. Ζ αμηνιφγεζε είλαη ην αλαγθαίν ζπλεπαθφινπζν θάζε εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο θαη απνηειεί δηαδηθαζία απνηίκεζεο ηεο πνηφηεηαο εθπαίδεπζεο θαη ηνπ βαζκνχ πινπνίεζεο ησλ ζηφρσλ ηεο.
Δπηπιένλ, ε παξνχζα εξγαζία απνηειεί κηα πξνζπάζεηα αλίρλεπζεο ησλ ηδεψλ θαη ησλ αληηιήςεσλ ησλ καζεηψλ Δ‟εο θαη η‟ ηάμεο δεκνηηθψλ ζρνιείσλ ηεο Μπηηιήλεο ζρεηηθά κε ην Απνιηζσκέλν Γάζνο Λέζβνπ θαη ηα εθαίζηεηα.
Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ ηα παξαπάλσ κνηξάζηεθαλ εξσηεκαηνιφγηα ζε 104 καζεηέο ηεζζάξσλ δεκνηηθψλ ζρνιείσλ ηεο Μπηηιήλεο πξηλ θαη κεηά ηελ επίζθεςή ηνπο ζην Μνπζείν Φπζηθήο Ηζηνξίαο Απνιηζσκέλνπ Γάζνπο Λέζβνπ. Μεηά απφ θαηάιιειε επεμεξγαζία θαη ζηαηηζηηθή αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ πνπ πξνέθπςαλ απφ ηηο απαληήζεηο ησλ καζεηψλ ηνπ δείγκαηνο, δηαπηζηψζεθε έλα ζεηηθφ θιίκα απέλαληη ζηελ εθπαηδεπηηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ ζπκκεηείραλ, ελψ παξάιιεια θαηαγξάθεθαλ θάπνηεο παξαλνήζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ έλλνηα ηνπ εθαηζηείνπ θαη ηνλ ηξφπν δεκηνπξγίαο ηνπ.
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 7 ΔΗΑΓΧΓΖ
1. Ζ ζέζε ηνπ πξνβιήκαηνο
Σν κνπζείν είλαη έλαο νξγαληζκφο κε εθπαηδεπηηθφ ραξαθηήξα, επξέσο δηαδεδνκέλν γηα ηελ επηκνξθσηηθή ζεκαζία ηνπ, θαη σο δξαζηεξηφηεηα ειεχζεξνπ ρξφλνπ. ηελ πεξίπησζε ησλ νξγαλσκέλσλ επηζθέςεσλ, νη ζεηηθέο εκπεηξίεο απφ εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα κπνξνχλ λα ζπκβάιινπλ ζηε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο αμίαο ηνπ κνπζείνπ σο ρψξνπ κάζεζεο. Δπίζεο, ε έιιεηςε θαηαλαγθαζκνχ θαη ειέγρνπ ηεο επίδνζεο, ε ελεξγφο ζπκκεηνρή, ε πξνψζεζε ηεο δεκηνπξγηθφηεηαο θαη ηεο επηθνηλσλίαο απνηεινχλ αθεηεξία ζηηο κνπζεηνπαηδαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Οη εθπαηδεπηηθέο δηαδηθαζίεο ζην κνπζείν δηαθέξνπλ απφ απηέο πνπ πινπνηνχληαη ζηελ εθπαηδεπηηθή πξάμε, θαζψο ζηνρεχνπλ πεξηζζφηεξν ζηελ εκπεηξία θαη ζηε ζχλδεζε ηεο κάζεζεο κε ηελ ςπραγσγία. Ο εθπαηδεπηηθφο ξφινο ηνπ κνπζείνπ γηα ηνπο καζεηέο κε ηε δηδαζθαιία, ηελ θαζνδήγεζε θαη εμήγεζε ησλ πξαγκάησλ δεκηνπξγεί δεζκνχο κεηαμχ ηνπ ζρνιείνπ, ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηνπ Μνπζείνπ. Μηα απφ ηηο λεφηεξεο ιεηηνπξγίεο ησλ κνπζείσλ απνηεινχλ ηα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα ζηα πιαίζηα ηεο επηκνξθσηηθήο ηνπο ζεκαζίαο. Σα λέα κνπζεία πξνζαξκφδνπλ αλάινγα κε ηνλ ηξφπν επηθνηλσλίαο κε ην θνηλφ ηνπο θαη νξγαλψλνπλ εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα πνπ απεπζχλνληαη ζε καζεηέο Α/ζκηαο, Β/ζκηαο θαη Γ/ζκηαο εθπαίδεπζεο. Βαζηθέο ζπληζηψζεο ησλ πξνγξακκάησλ απηψλ είλαη ε παξφηξπλζε γηα ηελ απφθηεζε εκπεηξηψλ, ε θαιιηέξγεηα δεμηνηήησλ θαη ε δηαλνεηηθή θαη ζπλαηζζεκαηηθή θηλεηνπνίεζε ηνπ καζεηή. Οη παξαπάλσ ζηφρνη θαίλεηαη λα βξίζθνπλ σο κέζν επίηεπμεο ηελ εθαξκνγή πξνγξακκάησλ Μνπζεηαθήο Δθπαίδεπζεο θαη ζηελ Α/ζκηα εθπαίδεπζε.
ηε ζπγθεθξηκέλε εξγαζία ζα γίλεη πξνζπάζεηα αμηνιφγεζεο ηεο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο «Απνιηζσκέλν Γάζνο» πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζην Μνπζείν Φπζηθήο Ηζηνξίαο Απνιηζσκέλνπ Γάζνπο Λέζβνπ. Ζ αλάγθε γηα έξεπλα πξνέθπςε πξνθεηκέλνπ λα πξνζδηνξηζηεί ην θαηά πφζν επηηεχρζεθαλ νη ζηφρνη ηνπ πξνγξάκκαηνο. Ζ έξεπλα εζηηάδεηαη ζηνπο καζεηέο δεκνηηθψλ ζρνιείσλ ηεο Μπηηιήλεο, πνπ ζπκκεηείραλ ζηηο επηζθέςεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην Μνπζείν, νη νπνίνη θιήζεθαλ λα ζπκπιεξψζνπλ έλα εηδηθά δηακνξθσκέλν εξσηεκαηνιφγην γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο. Δπηπιένλ, γίλεηαη αλίρλεπζε ησλ πηζαλψλ ελαιιαθηηθψλ ηδεψλ πνπ δεκηνπξγνχληαη ζηνπο καζεηέο γηα γεσγξαθηθέο θαη γεσινγηθέο έλλνηεο, ηε ζηηγκή πνπ αλάινγεο έξεπλεο ζε καζεηέο δεκνηηθνχ είλαη πεξηνξηζκέλεο ζηελ Διιάδα. Ζ ζεκαληηθφηεηα ηεο έξεπλαο έγθεηηαη θαη ζην γεγνλφο φηη ζηνρεχεη ζε πηζαλή δηδαθηηθή παξέκβαζε έηζη ψζηε λα αιιάμνπλ νη ηδέεο ησλ καζεηψλ ζε πξψηκε ειηθία.
2. Τπνζέζεηο έξεπλαο – Δξεπλεηηθά εξσηήκαηα
Έλαο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο κεραληζκνχο δηάδνζεο ηεο επηζηεκνληθήο γλψζεο είλαη ν κεραληζκφο ηεο εθιαΐθεπζεο, ν νπνίνο κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζσ ησλ ιεγφκελσλ άηππσλ κνξθψλ εθπαίδεπζεο (Κνιηφπνπινο, 2005). Οη άηππεο κνξθέο εθπαίδεπζεο απνηεινχλ έλα κε νξγαλσκέλν θαη κε ζπζηεκαηηθφ πεδίν εθπαίδεπζεο πνπ πξνζθέξεη ελαιιαθηηθέο παηδαγσγηθέο κεζφδνπο θαη δξαζηεξηφηεηεο πνπ ππνβνεζνχλ θαη ζπκπιεξψλνπλ ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα (Φχιινο, 1993). Σν ελδηαθέξνλ ησλ κνπζείσλ πξνο ηνπο καζεηέο ζπλέπεζε κε ηελ εηζαγσγή ησλ Αλαιπηηθψλ Πξνγξακκάησλ πνπδψλ (ΑΠ) ζηα ζρνιεία πνπ βαζίδνληαλ ζηελ άκεζε εκπεηξία ησλ πξαγκάησλ θαη ηελ αιιειεπίδξαζε κε ην πεξηβάιινλ. Έηζη θαη ην Μνπζείν Φπζηθήο Ηζηνξίαο Απνιηζσκέλνπ Γάζνπο Λέζβνπ κέζσ ησλ
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 8
εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ ελζαξξχλεη ηελ εμεξεχλεζε θαη πξνζθέξεη αβίαζηε κάζεζε θαη έλα είδνο απειεπζέξσζεο ησλ καζεηψλ απφ ηνπο πεξηνξηζκνχο ηεο ηάμεο.
Μέρξη ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ ΄80 ηα εθπαηδεπηηθά ζπζηήκαηα αγλννχζαλ ην ξφιν ηεο πξνυπάξρνπζαο γλψζεο ζηε καζεζηαθή δηαδηθαζία. Σν απνηέιεζκα ήηαλ απηή ε γλψζε λα επεξεάδεηαη ειάρηζηα απφ ηε δηδαζθαιία ή λα επεξεάδεηαη θαηά ηξφπν αλεπηζχκεην, θαη ε ηειηθή γλψζε πνπ απνθηνχλ νη καζεηέο λα απνθιίλεη θαηά πνιχ απφ ηελ επηζηεκνληθή . Ζ έξεπλα ζηνλ ηνκέα ηεο Γηδαθηηθήο θαη Γλσζηηθήο Φπρνινγίαο, έρεη νδεγήζεη ζηελ αλάπηπμε δηδαθηηθψλ πξνζεγγίζεσλ επνηθνδνκεηηθνχ ηχπνπ, πνπ έρνπλ σο βάζε εθθίλεζεο ηελ πξνυπάξρνπζα γλψζε θαη ζηφρν ηελ απηφβνπιε κεηαηφπηζε ηνπ δηδαζθφκελνπ πξνο ηελ επηζηεκνληθή γλψζε (Κφθθνηαο, 2002). Ηδηαίηεξα ζηνλ ηνκέα ησλ επηζηεκψλ ηεο Γεσγξαθίαο θαη ηεο Γεσινγίαο, φπσο έρεη δηαπηζησζεί θαη απφ άιιεο έξεπλεο ζε δηεζλέο επίπεδν (Gobert, 2000, Nelson, et.al 1992, Blake, 2005, Dal, 2006), ππάξρνπλ παξαλνήζεηο ησλ καζεηψλ πνπ ζρεηίδνληαη θπξίσο κε ην εζσηεξηθφ ηεο γεο, ηελ θίλεζε ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ, ηα εθαίζηεηα θι. Γηα ην ιφγν απηφ γηα ηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα ππνζέζακε φηη απφ ηελ εθπαηδεπηηθή δξαζηεξηφηεηα ζα πξνθχςνπλ αξθεηέο παξαλνήζεηο ζρεηηθά κε ηηο έλλνηεο πνπ αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο.
Με βάζε ηα παξαπάλσ, ηα βαζηθά καο εξεπλεηηθά εξσηήκαηα είλαη:
Δπηδξά έλα εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα γεσγξαθηθνχ ραξαθηήξα ζην γλσζηηθφ επίπεδν ησλ ζπκκεηερφλησλ καζεηψλ, ζε φηη αθνξά ηηο γλψζεηο πνπ εκπιέθνληαη ζε απηφ;
Μπνξεί έλα ηέηνην πξφγξακκα λα εληζρχζεη ηηο γλψζεηο ησλ καζεηψλ πνπ πξνζθέξνληαη απφ ην κάζεκα Γεσγξαθίαο ζηε ζρνιηθή αίζνπζα;
Πνην είλαη ην γλσζηηθφ επίπεδν ησλ καζεηψλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ εξεχλα (κε βάζε ην εξσηεκαηνιφγην) πξηλ ηελ επίζθεςε ζην Μνπζείν θαη κεηά ηε ζπκκεηνρή ζην πξφγξακκα;
πλέβαιε ε εθπαηδεπηηθή δξαζηεξηφηεηα ζηε κείσζε ησλ ελαιιαθηηθψλ ηδεψλ ησλ καζεηψλ ζρεηηθά κε ηηο έλλνηεο πνπ εκπιέθνληαη ζην ζέκα;
3. Αληηθείκελν – θνπόο ηεο έξεπλαο
Ζ παξνχζα εξγαζία πξνζπαζεί λα αλαδεηήζεη ηελ επίδξαζε ησλ άηππσλ κνξθψλ εθπαίδεπζεο ζηηο αληηιήςεηο ησλ παηδηψλ ηεο Δ‟ θαη η‟ ηάμεο δεκνηηθνχ γηα έλλνηεο ηεο γεσγξαθίαο. πγθεθξηκέλα, απνηειεί κηα αμηνιφγεζε ηεο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο «Απνιηζσκέλν Γάζνο Λέζβνπ», δηεξεπλψληαο ηηο πηζαλέο ελαιιαθηηθέο ηδέεο ησλ καζεηψλ ηνπ δείγκαηνο θαη ηα καζεζηαθά νθέιε πνπ πξνέθπςαλ απφ ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζε απηή. Δίλαη κηα δηαδηθαζία ζπζηεκαηηθήο ζπλάζξνηζεο θαη ζχλζεζεο ησλ δεδνκέλσλ πνπ πξνέθπςαλ κέζσ ησλ απαληήζεσλ πνπ έδσζαλ νη καζεηέο ζηηο εξσηήζεηο ησλ εξσηεκαηνινγίσλ πξηλ θαη κεηά ηελ επίζθεςε ζην Μνπζείν. Με ηνλ ηξφπν απηφ ε εξγαζία βνεζάεη ζηελ απφθηεζε ρξήζηκσλ ζηνηρείσλ γηα ηηο επηδξάζεηο πνπ πξνθαιεί ην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα ζηνπο καζεηέο, ηελ απφθηεζε «απνδείμεσλ» γηα ηελ αλάγθε ππνζηήξημεο ηνπ ή αθφκε ηε ζπκβνιή ηεο ζε ελδερφκελεο αιιαγέο γηα ηε βειηίσζε ηνπ.
Αληηθείκελν ηεο έξεπλαο είλαη ε εμέηαζε ηεο δπλαηφηεηαο ηεο εθπαηδεπηηθήο δξαζηεξηφηεηαο «Απνιηζσκέλν Γάζνο» λα δψζεη ηθαλνπνηεηηθά απνηειέζκαηα ζηε
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 9
γλψζε, ηηο ζηάζεηο θαη ηηο αληηιήςεηο ησλ καζεηψλ ηεο Α/ζκηαο εθπαίδεπζεο απέλαληη ζην ζπγθεθξηκέλν ζέκα.
4. Κεθάιαηα ηεο έξεπλαο
Ζ πηπρηαθή δηαξζξψλεηαη ζηα παξαθάησ θεθάιαηα:
Δηζαγσγή: Πεξηιακβάλεη ηε ζέζε ηνπ πξνβιήκαηνο, δηαηππψλνληαη νη ππνζέζεηο ηεο έξεπλαο, ηα εξεπλεηηθά εξσηήκαηα, θαζψο θαη ν ζθνπφο θαη ην αληηθείκελν ηεο έξεπλαο.
Κεθάιαην 1: Πεξηιακβάλεη ηελ επηζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο. πγθεθξηκέλα γίλεηαη πεξηγξαθή ηνπ ζθνπνχ ηνπ καζήκαηνο ηεο Γεσγξαθίαο ζην ειιεληθφ δεκνηηθφ ζρνιείν θαη ζχκθσλα κε ηα ΑΠ-ΓΔΠΠ, αλαιχεηαη ε έλλνηα ησλ άηππσλ κνξθψλ εθπαίδεπζεο θαη ν ξφινο ηνπο ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία, ε αμηνιφγεζε θαη ε ζεκαζία ησλ εθπαηδεπηηθψλ πξνγξακκάησλ, πεξηγξάθεηαη ε εθπαηδεπηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη αλαιχνληαη νη βαζηθέο ηεο έλλνηεο. Αθφκε γίλεηαη αλαθνξά γηα ηηο παξαλνήζεηο γχξσ απφ ηα εθαίζηεηα θαη ηνλ ηξφπν δεκηνπξγίαο ηνπο.
Κεθάιαην 2: Πεξηιακβάλεη ηε κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο, φπνπ πεξηγξάθεηαη ε κέζνδνο θαη ηα εξγαιεία ηεο έξεπλαο, ην δείγκα θαη ε δηαδηθαζία ηεο έξεπλαο.
Κεθάιαην 3: Πεξηιακβάλεη ηελ παξνπζίαζε θαη ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ, δειαδή ηηο κεηαβιεηέο, ηνπο πίλαθεο ζπρλνηήησλ θαη ηνπο ζηαηηζηηθνχο ειέγρνπο κε ηα απνηειέζκαηα ηνπο θαη ν ζρνιηαζκφο ηνπο ζε ζρέζε κε ηηο εξεπλεηηθέο καο ππνζέζεηο θαη ηα εξσηήκαηα ηεο έξεπλαο, θαη ζε ζρέζε κε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία.
Κεθάιαην 4: Παξνπζηάδνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα πνπ έρνπλ πξνθχςεη απφ ην πξνεγνχκελν θεθάιαην θαη θάπνηεο πξνηάζεηο.
Σέινο, αλαθέξεηαη ε βηβιηνγξαθία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ έξεπλα θαη ζηα Παξαξηήκαηα παξαηίζεληαη ηα εξσηεκαηνιφγηα, νη ζπζρεηίζεηο ησλ καζεηψλ θαη θάπνηα παξαδείγκαηα απαληήζεσλ ησλ καζεηψλ.
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1. ΔΠΗΚΟΠΖΖ ΣΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ
1.1. θνπόο ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο ζύκθσλα κε ην Αλαιπηηθό Πξόγξακκα πνπδώλ (ΑΠ) θαη ην Γηαζεκαηηθό Δληαίν Πιαίζην Πξνγξάκκαηνο
πνπδώλ (ΓΔΠΠ)
Σν ∆.Δ.Π.Π.. θαη ηα ζρεηηθά Α.Π.., είλαη απφξξνηα ηεο αλαζεψξεζεο-βειηίσζεο ηεο αξρηθήο πξφηαζεο ηνπ Π.Η. ηφζν απφ ηελ εζσηεξηθή αμηνιφγεζε φζν θαη απφ ηελ αλαηξνθνδφηεζε πνπ πξνήιζε απφ ηηο παξαηεξήζεηο ηεο εθπαηδεπηηθήο θνηλφηεηαο.
Οη ελ ιφγσ παξαηεξήζεηο πξνέθπςαλ απφ ην δηάινγν ηνπ ΤπΔΠΘ δηα ηνπ Π.Η. µε ηνπο µαρφµελνπο εθπαηδεπηηθνχο, ηα ζηειέρε ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηηο επηζηεκνληθέο ελψζεηο, µε βάζε ηελ επίζεκε πξφηαζε ηνπ ΤπΔΠΘ (Φ.Δ.Κ.1366/η.Β‟/18-10-2001, 1373/η.Β‟/18-10-2001, 1374/η.Β‟/18-10-2001, 1375/η.Β‟/18-10-2001, 1376/η.Β‟/18- 10-2001).
ηελ Πξσηνβάζκηα Δθπαίδεπζε ζα ζθξαγηζζεί ε ζρέζε ηνπ παηδηνχ µε ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζεζκφ, µε ηε γλψζε θαη ηελ παηδεία, µε ηελ άκβιπλζε ησλ θνηλσληθψλ
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 10 αληζνηήησλ. ηελ εθπαηδεπηηθή απηή βαζκίδα φπνπ ν µαζεηήο εηδηθά ησλ κηθξψλ ηάμεσλ αληηιακβάλεηαη ηνλ θφζκν γχξσ ηνπ πεξηζζφηεξν µε ηηο αηζζήζεηο ηνπ θαη µε βάζε ηε ζπγθεθξηκέλε ζθέςε, θπξίαξρνο ζηφρνο είλαη ε νηθνδφκεζε βαζηθψλ ελλνηψλ θαη αξρψλ θαζψο θαη ε αλάπηπμε ζεηηθψλ ζηάζεσλ απέλαληη ζηε δηά βίνπ µάζεζε, ηε ζπλεξγαζία θαη ηελ ππεπζπλφηεηα. Ζ επηδίσμε απηή πξέπεη λα ζρεηίδεηαη µε ηηο ηδηαίηεξεο αλάγθεο ησλ µαζεηψλ, ηηο γλσζηηθέο δνκέο θαη ην λνεηηθφ ηνπο επίπεδν. χκθσλα κε ην ΓΔΠΠ ζην κάζεκα ηεο Γεσγξαθίαο βάζε ηνπ (ΦΔΚ 303/13.3.2003) θαη ην Aλαιπηηθφ Πξφγξακκα πνπδψλ Γεσινγίαο- Γεσγξαθίαο (ΦΔΚ 1196/26.8.2003), φπσο θαη φιεο νη απηφλνκεο επηζηήκεο, έρεη ηελ δηθή ηεο επηζηεκνινγηθή νξνινγία ε εθκάζεζε ηεο νπνίαο απνηειεί βαζηθφ ζηφρν ηεο δηδαζθαιίαο.
ηηο ηέζζεξηο πξψηεο ηάμεηο ηνπ Γεκνηηθνχ ζρνιείνπ ε Γεσγξαθία είλαη εληαγκέλε ζην κάζεκα ηεο Μειέηεο ηνπ Πεξηβάιινληνο θαη κεηαηξέπεηαη ζε απηνηειέο κάζεκα κφλν ζηηο δχν ηειεπηαίεο. ην δηάζηεκα απηφ νη καζεηέο πξέπεη λα απνθηήζνπλ ηθαλνπνηεηηθνχο λνεηηθνχο ράξηεο ηεο επηθάλεηαο ηεο Γεο θαη λα ζπλεζίζνπλ λα ρξεζηκνπνηνχλ κε ζρεηηθή επρέξεηα απιά εξγαιεία θαηαγξαθήο θαη απεηθφληζεο γεσγξαθηθψλ δεδνκέλσλ (π.ρ. ράξηεο). Με βάζε ηα παξαπάλσ, ζηελ Δ΄ ηάμε δηδάζθεηαη Γεσγξαθία ηεο Διιάδαο κε έκθαζε ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ, αιιά κε αξθεηέο πξνεθηάζεηο ζε αλζξσπνγεσγξαθηθά ζέκαηα ελψ ζηελ Σ΄ ηάμε δηδάζθεηαη Γεσγξαθία ησλ Ζπείξσλ κε έκθαζε ζηε Γεσγξαθία ηεο Δπξψπεο.
Ο γεληθφο ζθνπφο ηεο Μειέηεο ηνπ Πεξηβάιινληνο είλαη ε απφθηεζε γλψζεσλ θαη ε αλάπηπμε δεμηνηήησλ, αμηψλ θαη ζηάζεσλ, πνπ επηηξέπνπλ ζην καζεηή λα παξαηεξεί, λα πεξηγξάθεη, λα εξκελεχεη θαη ζε θάπνην βαζκφ λα πξνβιέπεη ηε ιεηηνπξγία, ηνπο ζπζρεηηζκνχο θαη ηηο αιιειεπηδξάζεηο ηνπ θπζηθνχ θαη αλζξσπνγελνχο πεξηβάιινληνο κέζα ζην νπνίν αλαπηχζζεηαη ε αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα ζην ρψξν θαη ζην ρξφλν, κε ηξφπν ψζηε λα νδεγείηαη ζηε ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ πιενλεθηεκάησλ θαη ηεο αλάγθεο γηα αεηθφξν αλάπηπμε ηνπ πιαλήηε. Ζ δηαδηθαζία απηή απνζθνπεί ζηε δεκηνπξγία κηαο ζθαηξηθήο αληίιεςεο γηα ηε δσή πνπ ζπληζηά θπξίσο ηελ αλάπηπμε γλσζηηθψλ δηαζπλδέζεσλ θαη αιιειεπηδξάζεσλ κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ αληηθεηκέλσλ, ζηηο νπνίεο ε έκθαζε δίλεηαη ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ καζεηή σο εξεπλεηή.
Μέζα απφ ηε δηδαζθαιία ηεο Γεσγξαθίαο ζην Γεκνηηθφ επηδηψθνληαη νη παξαθάησ επηκέξνπο ζθνπνί:
Α) Ζ γλσξηκία κε ην θπζηθφ πεξηβάιινλ θαη ε παξαηήξεζε ηεο γεσγξαθηθήο θαηαλνκήο ησλ αλζξψπσλ θαη ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο.
Β) Ζ κειέηε ησλ αιιειεπηδξάζεσλ θαη αιιειεμαξηήζεσλ πνπ αλαπηχζζνληαη κεηαμχ ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ησλ αλζξψπσλ.
Γ) Ζ αλαγλψξηζε ηεο ζεκαζίαο πνπ έρεη ε νξζνινγηθή δηαρείξηζε ηνπ πεξηβάιινληνο.
Γ) Ζ επαηζζεηνπνίεζε γηα ηα κεγάια πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ζήκεξα ε αλζξσπφηεηα θαη ε αλάπηπμε ησλ απαξαίηεησλ ζηάζεσλ γηα θαηαλφεζε, απνδνρή, επηθνηλσλία, ζπλεξγαζία θαη αιιειεγγχε κε ηνπο άιινπο ιανχο.
Δ) Ζ πηνζέηεζε ζηάζεσλ θαη ζπκπεξηθνξψλ πνπ ζα επηηξέςνπλ ζηνπο καζεηέο λα εληαρζνχλ νκαιά θαη δεκηνπξγηθά ζην θπζηθφ θαη θνηλσληθφ – πνιηηηζηηθφ ηνπο πεξηβάιινλ.
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 11
η) Ζ αλάπηπμε ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ ζρεηηθψλ κε:
Σε ρξήζε ιεθηηθψλ, πνζνηηθψλ θαη ζπκβνιηθψλ κνξθψλ δεδνκέλσλ (θείκελα, εηθφλεο, γξαθήκαηα, πίλαθεο, δηαγξάκκαηα θαη ράξηεο).
Σελ εθαξκνγή κεζφδσλ ζπλαθψλ κε ηε θχζε ηνπ καζήκαηνο, φπσο ε παξαηήξεζε ηνπ ρψξνπ, ε ραξηνγξάθεζε, ε εξκελεία ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ θαη ε αλαδήηεζε θαη επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ απφ δηάθνξεο πεγέο.
Σελ επηθνηλσλία θαη ηηο πξαθηηθέο θαη θνηλσληθέο δεμηφηεηεο κε ζηφρν ηελ έξεπλα γεσγξαθηθψλ ζεκάησλ θαη ηελ επίιπζε ζπγθεθξηκέλσλ πξνβιεκάησλ.
1.2 Μάζεζε
«Καλείο άλζξωπνο θαη θαλείο ιαόο, ζε θακηά επνρή, ζε θακηά βαζκίδα ηνπ πνιηηηζκνύ δελ ππήξμε θαη δελ κπνξεί λα ππάξμεη ρωξίο δηδαζθαιία θαη κάζεζε».
– Krieg
Ζ έλλνηα ηεο κάζεζεο ζχκθσλα κε ηνλ Bigge (1990), έρεη άκεζε ζρέζε κε ηε κφληκε αιιαγή ζηε ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ, ε νπνία είλαη απνηέιεζκα εκπεηξίαο θαη πξάμεο. Ζ κάζεζε, πνπ είλαη ην απνηέιεζκα ηεο εθπαίδεπζεο, έρεη πξνζσπηθφ θαη αηνκηθφ ραξαθηήξα θαη κπνξεί λα εθθξαζηεί κε ηελ αιιαγή δεμηνηήησλ, ηελ αλαδηνξγάλσζε ησλ φζσλ ήδε ππάξρνπλ θαη ηνλ εκπινπηηζκφ κε λέεο. Οη αιιαγέο ηνπ αηφκνπ κέζσ ηεο κάζεζεο ζπληεινχληαη ζην πεδίν ησλ γλψζεψλ ηνπ, ησλ δεμηνηήησλ θαη ησλ ζηάζεψλ ηνπ. χκθσλα κε ην ζπκπεξηθνξηζκφ, ηελ παιαηφηεξε θαη πην παξαδνζηαθή ζεσξεηηθή πξνζέγγηζε, ε νπνία επηθεληξψλεηαη ζηε κειέηε ησλ πξνθαλψλ ζπκπεξηθνξψλ πνπ κπνξνχλ λα παξαηεξεζνχλ θαη λα κεηξεζνχλ (Good &
Brophy, 1990). Ζ κάζεζε νξίδεηαη σο κία ζηαζεξή αιιαγή ζην ζύζηεκα γλώζεσλ, ηθαλνηήησλ, ζηάζεσλ θαη ζπκπεξηθνξώλ ηνπ καζεηή πνπ πξνθύπηεη κέζσ εμσηεξηθώλ εξεζηζκάησλ, όπσο είλαη ε αλακεηάδνζε ησλ εκπεηξηώλ ηνπ εθπαηδεπηή θαζώο θαη ε εθαξκνγή αζθήζεσλ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ζεκαληηθνί κειεηεηέο, ππνζηεξίδνπλ φηη ε κάζεζε δελ ηειεηψλεη κε έλα απνηέιεζκα αιιά απνηειεί κηα ζπλερή δηεξγαζία, ε νπνία έρεη σο βαζηθφ ζεκείν αλαθνξάο ηελ επεμεξγαζία ησλ εκπεηξηψλ θαη εκπεξηέρεη ηελ αιιειεπίδξαζε ηνπ αηφκνπ κε ηνλ θνηλσληθφ πεξίγπξν. ηε ζπλέρεηα, παξαηίζεληαη νη πην γλσζηνί νξηζκνί ηεο έλλνηαο ηεο κάζεζεο ζχκθσλα κε ηξεηο απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο ζεκειησηέο ηεο εθπαίδεπζεο.
«Η κάζεζε απνηειεί κηα δηεξγαζία θαηά ηελ νπνία ε γλώζε δεκηνπξγείηαη κέζα ζε έλαλ αέλαν θύθιν, όπνπ ην άηνκν δξώληαο απνθηά ζπλερώο λέεο εκπεηξίεο, ηηο νπνίεο ζηε ζπλέρεηα επεμεξγάδεηαη, ηηο δηαζπλδέεη κε ηηο ππάξρνπζεο γλώζεηο ηνπ θαη αληιεί ζπκπεξάζκαηα κε βάζε ηα νπνία ζρεδηάδεη λέεο δξάζεηο». (Kolb, 1984)
«Μάζεζε είλαη ε δηεξγαζία νπ κεηαζρεκαηηζκνύ ηεο εκπεηξίαο ζε γλώζεηο, δεμηόηεηεο, ζηάζεηο, αμίεο, ζπλαηζζήκαηα.» (Jarvis, 2004)
«Η κάζεζε είλαη κηα δηεξγαζία ζπλερνύο επαλεξκελείαο ησλ εκπεηξηώλ, ε νπνία επηηξέπεη ζηνλ άλζξσπν λα θαηαλνεί πιεξέζηεξα ηα θαηλόκελα, κε απνηέιεζκα λα ζπκκεηέρεη ελεξγεηηθά ζην θνηλσληθό γίγλεζζαη.» (Mezirow, 1990)
Παξφιν πνπ νη ηξεηο απηνί κειεηεηέο πηνζεηνχλ δηαθνξεηηθέο πξνζεγγίζεηο, εληνχηνηο ζπκθσλνχλ ζε δχν ζεκεία. Πξψηνλ, φηη ε κάζεζε απνηειεί απαξαίηεην ζπζηαηηθφ
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 12 ηεο αλζξψπηλεο ππφζηαζεο κέζσ ηεο νπνίαο ν άλζξσπνο θαηαλνεί φζα ζπκβαίλνπλ ζην θνηλσληθφ πεξίγπξν θαη ζηνλ ίδην ηνπ ην εαπηφ θαη λα πξνζαξκφδεηαη ζηηο δηαξθψο κεηαβαιιφκελεο επαγγεικαηηθέο θαη πξνζσπηθέο θαηαζηάζεηο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο ηνπ αλζξψπνπ. Γεχηεξνλ, ε αλάγθε ηεο κάζεζεο, φπσο έρεη δείμεη θαη ν Jarvis (2004), πεγάδεη απφ ηελ αλάγθε, θπξίσο ησλ ελήιηθσλ αηφκσλ, λα ελαξκνλίζνπλ ηηο απαηηήζεηο ησλ ηξερνπζψλ θαηαζηάζεσλ θαη εκπεηξηψλ πνπ βηψλεη ην άηνκν κε ην ζχζηεκα αληηιήςεσλ θαη αμηψλ πνπ δηαζέηεη.
ην επίθεληξν ζχγρξνλσλ αληηιήςεσλ βξίζθεηαη ε απφθηεζε θαη ε κεηαβνιή ησλ γλσζηηθψλ δνκψλ θαη φρη ε παξαηεξήζηκε ζπκπεξηθνξά. Δπνκέλσο, έλαο νξηζκφο ηεο κάζεζεο, ν νπνίνο είλαη ηφζν ιεηηνπξγηθφο, ψζηε λα εμεγεί ηηο πνηθίιεο κνξθέο ηεο είλαη ν εμήο: «Μάζεζε είλαη ε απόθηεζε θαη ε κεηαβνιή γλώζεσλ, δεμηνηήησλ, ζηξαηεγηθώλ, πεπνηζήζεσλ, ζηάζεσλ θαη δηάθνξσλ κνξθώλ ζπκπεξηθνξάο, δειαδή, ε δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία αιιάδεη ην γλσζηηθό δπλακηθό ηνπ ππνθείκελν σο απνηέιεζκα ησλ πνηθίισλ εκπεηξηώλ ηηο νπνίεο απνδεηάεη θαη επεμεξγάδεηαη».
Σηο δπν ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, έρεη παξαηεξεζεί κηα κεηαθίλεζε απφ ζέζεηο πνπ πηνζεηνχζαλ πσο ε κάζεζε είλαη κηα θαζαξά αηνκηθή δηαδηθαζία πξνο ζέζεηο πνπ ππνζηεξίδνπλ πσο ε κάζεζε εκπεξηέρεη θνηλσληθέο θαη πνιηηηζκηθέο δηεξγαζίεο (Wertsch, 1995, Cobern & Aikenhead, 1998). Σα ηειεπηαία ρξφληα δίλεηαη νινέλα θαη κεγαιχηεξε έκθαζε ζηηο δηαδηθαζίεο αιιειεπίδξαζεο θαη πσο απηέο κεηνπζηψλνληαη ζε γλψζε. Έρνπκε έλα ζεκαληηθφ αξηζκφ επξεκάησλ πνπ καο επηηξέπνπλ λα πεξηγξάςνπκε πσο νη καζεηέο πηνζεηνχλ ηηο κνξθέο ζθέςεο πνπ παξαηεξνχλ ζε άιινπο, θαη ηνπο ηξφπνπο κε ηνπο νπνίνπο δηάθνξα θνηλσληθά θαη θπζηθά ζηνηρεία ηνπ πεξηβάιινληνο κπνξνχλ λα ππνζηεξίδνπλ ηε κάζεζε.
ηελ εξψηεζε γηα ηε ζρέζε ηεο δηδαζθαιίαο κε ηε κάζεζε, ε αλακελφκελε απάληεζε ζα ήηαλ, φηη είλαη ζρέζε αηηίαο θαη απνηειέζκαηνο. Άιισζηε απηφ ζπκπεξαίλνπκε θαη απφ ηνλ νξηζκφ ηεο δηδαζθαιίαο- θαηά ηελ ιεγφκελε «ζχλζεηε ή κεηθηή πξνζέγγηζε» πνπ είλαη ε πην απνδεθηή ζήκεξα- ζαλ ηελ «ζπζηεκαηηθή παηδεπηηθή δηαδηθαζία, κε ηελ νπνία πξαγκαηψλεηαη (κε ιφγηα, κέζα θαη πξάμεηο) κνξθσηηθή επίδξαζε θαη επέξρεηαη κάζεζε». Χζηφζν, κάζεζε κπνξεί λα έρνπκε θαη ρσξίο ηεο κεζνιάβεζε ηεο δηδαζθαιίαο (εκπεηξηθή – βησκαηηθή κάζεζε), φπσο επίζεο δηδαζθαιία κπνξεί λα έρνπκε, αιιά λα κελ πξνθχπηεη ε κάζεζε.
Ο Vygotsky ζεκειίσζε ηελ ηδέα ηνπ επνηθνδνκηζκνχ θαη ηνπ αιιειεπηδξαζηηθνχ ραξαθηήξα ηεο κάζεζεο. Με βάζε ηηο αξρέο ηνπ, ε κνπζεηνπαηδαγσγηθή, φπσο θαη νη πεξηζζφηεξεο ζχγρξνλεο πξνζεγγίζεηο ηεο εθπαίδεπζεο, δε ζηεξίδεηαη ζε δαζθαινθεληξηθέο δηδαθηηθέο κεζφδνπο, νη νπνίεο απνζθνπνχλ θπξίσο ζηελ θάιπςε ζπγθεθξηκέλεο δηδαθηέαο χιεο, αδηαθνξψληαο γηα ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ παηδαγσγνχκελσλ αηφκσλ, αιιά ζε δηδαθηηθέο κεζφδνπο πνπ ιακβάλνπλ ππφςε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ παηδηψλ θαη αμηνπνηνχλ ηηο «επαίζζεηεο πεξηφδνπο» θάζε παηδηνχ γηα ηε δφκεζε ζπγθεθξηκέλσλ γλψζεσλ. Γεδνκέλνπ φηη ε αλάπηπμε ζπλδέεηαη άκεζα κε ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία, βαζηθφο ξφινο ησλ εθπαηδεπηηθψλ δελ είλαη κία θνηλή γηα φινπο ηνπο καζεηέο δηδαζθαιία, αιιά ε δηεπθφιπλζε ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο κε βάζε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ αηφκσλ (Νάθνπ, 2001).
Γηα λα θαηαζηεί απνηειεζκαηηθή κηα δηαδηθαζία κάζεζεο, είηε πξφθεηηαη γηα δηδαζθαιία ζηα πιαίζηα ηεο επίζεκεο ζρνιηθήο εθπαίδεπζεο, είηε φρη, είλαη απαξαίηεην λα αθνινπζνχληαη θάπνηεο βαζηθέο αξρέο ηεο δηδαθηηθήο πνξείαο. Οη ζεκαληηθφηεξεο είλαη:
Ζ αξρή ηεο επνπηηθφηεηαο
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 13
Ζ αξρή ηεο απηελέξγεηαο
Ζ αξρή ηεο βησκαηηθφηεηαο
Ζ αξρή ηεο εγγχηεηαο κε ηε δσή. (Κνπηζφο, 2000)
Σέινο, ε κάζεζε ρσξίδεηαη ζε δπν θαηεγνξίεο: α) ζηε κάζεζε πνπ είλαη άηππε, πεξηζηαζηαθή θαη απνθηηέηαη κέζα απφ ηε θαζεκεξηλή εκπεηξία, ηελ εθηέιεζε ελφο έξγνπ ή ηελ παξαηήξεζε κηαο δξαζηεξηφηεηαο, θ.α. θαη β) ζηε κάζεζε πνπ είλαη ζπλεηδεηή, ε νπνία μεθηλά απφ θάπνηα πξφζεζε ηνπ αηφκνπ θαη ζρεηίδεηαη κε ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο ηνπ. πλεπψο, ε κάζεζε είλαη κηα επξχηεξε έλλνηα ηεο εθπαίδεπζεο, ε νπνία εκπεξηέρεηαη πάληα ζηελ εθπαίδεπζε, δεδνκέλνπ φηη νη κνξθέο ηεο κάζεζεο δελ έρνπλ πάληα εθπαηδεπηηθφ ραξαθηήξα.
1.2.1 Πξνϋπάξρνπζα γλώζε
«Κάζε δηδαζθαιία θαη θάζε δηαλνεηηθή κάζεζε, μεθηλά από ηε γλώζε πνπ πξνϋπάξρεη.»
Αξηζηνηέιεο
Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο παξαηεξείηαη έληνλε δξαζηεξηφηεηα ζε παγθφζκηα θιίκαθα, ζην πεδίν εξεπλψλ ηεο επηζηήκεο ηεο Γηδαθηηθήο, ζην αληηθείκελν ηεο επίδξαζεο ηεο πξνυπάξρνπζαο γλψζεο ζηελ δηδαζθαιία θαη ηε κάζεζε. Ζ πξνυπάξρνπζα γλψζε ησλ καζεηψλ πεξηιακβάλεη ηηο γλψζεηο πνπ έρνπλ ιάβεη ζην ζρνιείν αιιά θαη ηηο ηδέεο – αληηιήςεηο πνπ ζρεκαηίδνπλ νη καζεηέο δηαηζζεηηθά θαη κέζσ ηεο αιιειεπίδξαζεο ηνπο κε ην θνηλσληθφ θαη πνιηηηζκηθφ ηνπο πεξηβάιινλ. Όζνλ αθνξά ην θνκκάηη ηεο γλψζεο ησλ καζεηψλ, κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί σο βάζε πάλσ ζηελ νπνία ζα ζηεξηρζεί ην θαηλνχξην κάζεκα. Οη καζεηέο δέρνληαη πην εχθνια ηα λέα γλσζηηθά ζηνηρεία εάλ κπνξνχλ λα ηα ζπλδέζνπλ κε απηά πνπ ήδε γλσξίδνπλ. Σν πφξηζκα απηφ παξαπέκπεη ζηελ ζεσξία ηνπ Αξηζηνηέιε, ηεο «πνξείαο απφ ην γλσζηφ ζην άγλσζην», ζχκθσλα κε ηελ νπνία ππνδεηθλχεη ηελ ζεκαληηθφηεηα ηεο πξνεηνηκαζίαο ηεο βάζεσο ζηελ νπνία ζα ζηεξηρζνχλ ηα λέα ζηνηρεία γλψζεο πνπ ζα απνθηήζεη ν καζεηήο, ψζηε λα παξακείλνπλ ζηε ζπλείδεζε ηνπ.
Οη καζεηέο θαίλεηαη λα αληηζηέθνληαη, φζνλ αθνξά ηελ αληηθαηάζηαζε θαη ηελ αιιαγή ηεο παιηάο γλψζεο απφ θάπνηα λέα, πνπ αληίθεηηαη ζ απηήλ. Όηαλ ε λέα γλψζε έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ηελ πξνεγνχκελε, είλαη πηζαλφ λα δεκηνπξγνχληαη πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ ηνλ ηξφπν ζθέςεο ηνπ παηδηνχ. Όηαλ φκσο είλαη ζχκθσλε κε ηε λέα, ν εθπαηδεπηηθφο κπνξεί λα ζπλδέζεη ηελ θαηλνχξγηα πιεξνθνξία κε ηηο εκπεηξίεο θαη ηηο πξνεγνχκελεο γλψζεηο ησλ παηδηψλ, ε λέα πιεξνθνξία νηθνδνκείηαη ζε «ζηέξεα ζεκέιηα» θαη είλαη πηζαλφ ε ζθέςε ηνπ καζεηή λα εμειίζζεηαη. Ζ πξνεγνχκελε γλψζε δειαδή ιεηηνπξγεί ζαλ «θίιηξν» ζηελ πξφζιεςε ηεο λέαο γλψζεο.
Ζ ρξήζε ηεο πξνυπάξρνπζαο γλψζεο σο ζεκείν αθεηεξίαο γηα ηε δηδαζθαιία ελφο λένπ γλσζηηθνχ αληηθεηκέλνπ, ρξήδεη πξνζνρήο, αθνχ πνιιέο θνξέο νη ηδέεο ησλ καζεηψλ δελ ζπκβαδίδνπλ κε ην επηζηεκνληθφ πξφηππν. Οη ηδέεο απηέο ζηελ δηεζλή θαη εγρψξηα βηβιηνγξαθία νλνκάδνληαη «ελαιιαθηηθέο» ή «πξνυπάξρνπζεο»,
«απζφξκεηεο αληηιήςεηο» ή «δηαηζζεηηθέο ηδέεο», αθφκε θαη «επηζηήκε ησλ παηδηψλ». Γελ είλαη απιέο παξαλνήζεηο ιφγσ θαθήο ή ειιηπνχο πιεξνθφξεζεο, αιιά κέξνο ησλ λνεηηθψλ κνληέισλ πνπ ζρεκαηίδνπλ νη καζεηέο γηα λα εξκελεχζνπλ ηνλ θφζκν φπσο νη ίδηνη ηνλ βηψλνπλ θαη ηνλ αληηιακβάλνληαη. Γηα ην ιφγν απηφ, είλαη εδξαησκέλεο ζην κπαιφ ησλ καζεηψλ θαη δχζθνια αιιάδνπλ.
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 14 Οη ελαιιαθηηθέο ηδέεο ησλ καζεηψλ κπνξνχλ λα νκαδνπνηεζνχλ, έρνπλ δηαρξνληθή ηζρχ, παξφιν πνπ κεξηθέο απφ απηέο δηαθνξνπνηνχληαη κε ηελ αλάπηπμε ηνπ καζεηή ή ηελ επίδξαζε ηεο δηδαζθαιίαο. Ζ δηδαζθαιία δνκεκέλε κε ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα παξέρνληαη νη επθαηξίεο αλάδεημεο θαη αλαδφκεζεο ησλ ελαιιαθηηθψλ ηδεψλ, απνδεηθλχεηαη φηη ζπκβάιεη ζεκαληηθά ζηελ δηαδηθαζία ηεο κάζεζεο.
1.2.2 Ιδέεο καζεηώλ – Παξαλνήζεηο
Σα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ Διιάδα έλα κέξνο ησλ εξεπλψλ θαη δεκνζηεχζεσλ ζηελ Δθπαίδεπζε, εθπιεθηηθά ιίγσλ έσο ηψξα, ζπγθξηλφκελν κε ην ζχλνιν ηεο εθπαηδεπηηθήο έξεπλαο, αζρνιείηαη κε ηελ θαηάζηαζε ηεο Γεσγξαθηθήο Δθπαίδεπζεο θαη ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ καζήκαηνο ηφζν ζην Γεκνηηθφ φζν θαη ζην Γπκλάζην. Έλα θνηλφ ζεκείν απηψλ ησλ εξεπλψλ είλαη φηη ζηηο πεξηζζφηεξεο αλαθέξεηαη ην έιιεηκκα γεσγξαθηθήο γλψζεο ησλ καζεηψλ, θαζψο επίζεο θαη ην αξλεηηθφ θιίκα πνπ ππάξρεη γηα ηε δηδαζθαιία ηνπ καζήκαηνο ηφζν απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο φζν θαη απφ ηνπο καζεηέο (Καηζίθεο, 2001, Λακπξηλφο,1998, Κισλάξε, 2002).
Έξεπλεο ζηε Γλσζηηθή Φπρνινγία θαη ζηε Γηδαθηηθή ησλ Φπζηθψλ Δπηζηεκψλ έδεημαλ φηη ηα παηδηά θαη νη ελήιηθεο δνκνχλ κηα δηαηζζεηηθή γλψζε γηα ην θπζηθφ θφζκν πνπ βαζίδεηαη ζηελ θαζεκεξηλή εκπεηξία θαη δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηε κάζεζε, πξνζθέξνληαο εμεγήζεηο γηα ηα θπζηθά θαηλφκελα νη νπνίεο ζπρλά είλαη δηαθνξεηηθέο απφ ηηο επηζηεκνληθά απνδεθηέο. Οη µαζεηέο πξηλ εηζέιζνπλ ζην ζρνιηθφ πεξηβάιινλ έρνπλ ήδε δηακνξθψζεη γλσζηηθά ζρήµαηα γηα έλλνηεο θαη θαηαζηάζεηο ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο θαη θαηαζηάζεσλ ηεο θαζεκεξηλφηεηαο πνπ είλαη ελαξµνληζµέλεο µε ρψξνπο ηεο εµπεηξίαο ηνπο. Οη αξρηθέο ηδέεο ησλ παηδηψλ έρεη επηθξαηήζεη λα νλνκάδνληαη πξναληηιήςεηο (preconceptions). Σα φζα γλσξίδνπλ νη καζεηέο απφ ηελ θαζεκεξηλή εκπεηξία ζπρλφηαηα εκπνδίδνπλ ηελ θαηαλφεζε ησλ δηδαζθφκελσλ λέσλ πιεξνθνξηψλ κε απνηέιεζκα ηελ εκθάληζε παξαλνήζεσλ.
Παξαλφεζε ζεσξείηαη ε πιήξσο ή κεξηθψο ιαλζαζκέλε ρξήζε ή απφδνζε κηαο έλλνηαο, ε νπνία έρεη ήδε δηδαρζεί. Οη ελαιιαθηηθέο ηδέεο ησλ µαζεηψλ (alternate conceptions/ misconceptions) είλαη νη ηδέεο , ηα λνεηηθά µνληέια θαη νη γλσζηηθέο δνµέο ησλ µαζεηψλ πνπ ζπλήζσο αληηζηέθνληαη ζηε δπλαηφηεηα µάζεζεο ησλ επηζηεµνληθψλ ηδεψλ θαη ηελ εξµελεία θαηλνµέλσλ. Οη ηδέεο ησλ παηδηψλ δηακνξθψλνληαη κε ηελ επίδξαζε ησλ αληηιήςεσλ ησλ κεγάισλ, ησλ κέζσλ επηθνηλσλίαο, ηελ αιιειεπίδξαζε κε άιια παηδηά απφ ηε δηδαζθαιία, ηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα θ.η.ι. εκαληηθφ ξφιν ζηε δηακφξθσζε ελαιιαθηηθψλ ηδεψλ παίδεη ε γιψζζα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο κεγάινπο. Αλάινγεο αληηιήςεηο δεκηνπξγνχληαη ζηα παηδηά απφ ηα κέζα καδηθήο επηθνηλσλίαο, φηαλ αλαθέξνληαη ζε επηζηεκνληθά ή ηερλνινγηθά ζέκαηα (Κφθθνηαο, 1999).
Παξαλνήζεηο δεκηνπξγνχληαη θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δηδαζθαιίαο, ιφγσ έιιεηςεο θαιήο επηθνηλσλίαο κεηαμχ δαζθάισλ θαη καζεηψλ. Όηαλ ν δάζθαινο επηθνηλσλεί κε ηελ ηάμε απηφ πνπ πεηπραίλεη ζπλήζσο είλαη λα πεξάζνπλ ζηνπο καζεηέο νη ιέμεηο θαη νη ρεηξνλνκίεο πνπ ρξεζηκνπνηεί θαη φρη ην λφεκα απηφ θαζεαπηφ. Οξηζµέλεο απφ απηέο παξαµέλνπλ θαη µεηά ηελ δηδαζθαιία ησλ επηζηεµνληθψλ απφςεσλ, ελψ άιιεο θνξέο παξαηεξείηαη ζεµαληηθή δηαθνξνπνίεζε απφ ηελ αξρηθή αληίιεςε ησλ παηδηψλ σο ζπλέπεηα ηεο δηδαζθαιίαο. Πνιινί εξεπλεηέο (Gilbert, et all, 1982), ππνζηεξίδνπλ φηη νη ελαιιαθηηθέο αληηιήςεηο ησλ παηδηψλ, δελ είλαη ηα ζπλεζηζκέλα ιάζε ρσξίο ηδηαίηεξε ζεκαζία, αιιά λνεηηθέο θαηαζθεπέο ηηο νπνίεο ηα παηδηά ρξεζηκνπνηνχλ γηα λα εξκελεχζνπλ ηα θαηλφκελα. Με απηή ηελ έλλνηα, νη αληηιήςεηο
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 15 ησλ παηδηψλ απνηεινχλ απηνδχλακα ζρήκαηα πνπ δηαθέξνπλ απφ ην επηζηεκνληθφ πξφηππν. Όζνλ αθνξά ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα ν ηξφπνο πνπ νη καζεηέο θαηαλννχλ φ,ηη δηαβάδνπλ ζ' απηά επεξεάδεηαη απφ ηα εξκελεπηηθά ηνπο ζρήκαηα.
Καηαζθεπάδνπλ δειαδή εξκελείεο, ζπζρεηίδνληαο απηφ πνπ ήδε γλσξίδνπλ κε απηφ πνπ δηαβάδνπλ θαη γη' απηφ είλαη δπλαηφ λα δίλνπλ εξκελείεο δηαθνξεηηθέο απφ εθείλεο ζηηο νπνίεο απνβιέπεη ν ζπγγξαθέαο ηνπ εγρεηξηδίνπ (Κφθθνηαο, 1999).
Γηα λα κπνξέζεη ν δηδάζθσλ λα αληηκεησπίζεη ηηο αληηιήςεηο ησλ καζεηψλ ηνπ, απαξαίηεηε πξνυπφζεζε είλαη λα έρεη ν ίδηνο αληηκεησπίζεη επηηπρψο ηηο δηθέο ηνπ ελαιιαθηηθέο αληηιήςεηο. Λίγνη δάζθαινη έρνπλ αληηιεθζεί ζσζηά ην πεξηερφκελν ησλ Φπζηθψλ Δπηζηεκψλ πνπ πξφθεηηαη λα δηδάμνπλ ζην δεκνηηθφ ζρνιείν. Ζ δηαδηθαζία αιιαγήο ησλ ελαιιαθηηθψλ ηδεψλ ησλ καζεηψλ θαη ησλ λνεηηθψλ κνληέισλ ηα νπνία πιαηζηψλνπλ, νλνκάδεηαη «ελλνηνινγηθή αιιαγή». Δίλαη κηα κέζνδνο, ε νπνία αληηζηνηρεί ζηελ δεκηνπξγία θαηάιιεινπ θιίκαηνο αλάδεημεο ησλ ελαιιαθηηθψλ ηδεψλ ησλ καζεηψλ θαη ρξήζεο θαηάιιεισλ ζηξαηεγηθψλ γηα ηελ απνηθνδφκεζε ηνπο θαη ηελ νηθνδφκεζε λνεηηθψλ κνληέισλ ζπκβαηψλ κε ην επηζηεκνληθφ πξφηππν.
1.2.3 Παξαλνήζεηο ζρεηηθά κε γεωγξαθηθέο – γεωινγηθέο έλλνηεο.
Οη έξεπλεο πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί ζην δηεζλή ρψξν, αιιά θαη ζηελ Διιάδα, πνπ αθνξνχλ γεσινγηθέο έλλνηεο είλαη πεξηνξηζκέλεο (Kusnick, 2002), θαζψο θαη ν αξηζκφο ησλ εξεπλψλ ζρεηηθά κε ηηο ελαιιαθηηθέο ηδέεο ησλ παηδηψλ γχξσ απφ ηελ εθαηζηεηαθή δξαζηεξηφηεηα. Οη πεξηζζφηεξεο απφ απηέο εληνπίδνπλ παξαλνήζεηο ησλ καζεηψλ ζρεηηθά κε:
Οξπθηά θαη πεηξψκαηα (Happs, 1982, Dove, 1998, Ford, 2005)
Γνκή ηεο γεο ( Lillo, 1994, Sharp, et al 1995, Blake, 2005)
Γηεξγαζίεο ηεο γεο: ζεηζκνί θαη εθαίζηεηα (Sharp, et al 1995, Blake, 2005, Dal, 2005)
Οη παξαλνήζεηο ησλ καζεηψλ πνπ έρνπλ δηαπηζησζεί ζρεηηθά κε ην ζρήκα ηεο γεο (Vosniadou & Brewer , 1992, Βνζληάδνπ, 1994, Κφθθνηαο, 1997, ππξνπνχινπ – Καηζάλε, 2002), νδεγνχλ ζε δπζθνιία εξκελείαο ησλ αηηηψλ πνπ πξνθαινχλ ηνπ ζεηζκνχο θαη ηα εθαίζηεηα. Δίλαη δχζθνιν λα θαληαζηεί θαλείο ηα πξντφληα πνπ πξνέξρνληαη απφ κηα εθαηζηεηαθή έθξεμε ( Sharp, et al 1995, Blake, 2005) θαη νη καζεηέο δελ κπνξνχλ λα θαηαλνήζνπλ θαηλφκελα πνπ δελ κπνξνχλ λα ηα δνπλ λα ζπκβαίλνπλ (Trend, 1998). Δπίζεο, δελ γίλεηαη εχθνια αληηιεπηή ε έλλνηα ηνπ γεσινγηθνχ ρξφλνπ ζε παηδηά ειηθίαο 13- 14 ρξφλσλ (Ault, 1982, Trend, 1998) θαη ε ηεθηνληθή ησλ ιηζνζθαηξηθψλ πιαθψλ (Ault, 1994).
Οη πην ζπρλέο παξαλνήζεηο γχξσ απφ ηα εθαίζηεηα είλαη νη αθφινπζεο ( Toney, 2007):
Όηαλ έλα εθαίζηεην δελ παξάγεη ιάβα δελ είλαη επηθίλδπλν.
Σν κάγκα πξνέξρεηαη απφ ηνλ ππξήλα ηεο γεο
Σα εθαίζηεηα είλαη απνκνλσκέλα ζηαηηθά βνπλά.
χγρπζε κεηαμχ ησλ ελλνηψλ «ιάβα» θαη «κάγκα»
Σα εθαίζηεηα εκθαλίδνληαη κφλν ζηελ μεξά
Σα εθαίζηεηα πξνθαινχληαη απφ ηελ ζεξκφηεηα πνπ εθιχνπλ ηα βνπλά
Οη εθαηζηεηαθέο εθξήμεηο παξάγνπλ πάληα θσληθνχο ζρεκαηηζκνχο.
ΣΜΖΜΑ ΓΔΧΓΡΑΦΗΑ ειίδα 16
Όιν ην εζσηεξηθφ ηεο γεο βξίζθεηαη ζε πγξή θαηάζηαζε.
1.3 Δθπαίδεπζε
Ζ έλλνηα ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο κάζεζεο είλαη δχν θαηλφκελα πνπ βξίζθνληαη ζε ζηελή ζρέζε κεηαμχ ηνπο, δεκηνπξγψληαο έηζη πξνβιήκαηα ζηνλ αθξηβή νξηζκφ ηνπο θαη θαη΄επέθηαζε ζηελ νξζή ηνπο ρξήζε ζε δηάθνξεο κειέηεο. χκθσλα κε ηνλ Κφθθν (2005), εθπαίδεπζε είλαη ε ζπλεηδεηή κάζεζε όπνπ ν ζπκκεηέρσλ ζπλεηδεηά επηιέγεη ην ζπγθεθξηκέλν αληηθείκελν κειέηεο θαη ην νπνίν είλαη ζρεδηαζκέλν κε ζπγθξόηεζε από θάπνην θνξέα παξνρήο κάζεζεο. Ζ εθπαίδεπζε κπνξεί λα παξέρεηαη είηε απφ θάπνην εθπαηδεπηηθφ θνξέα, φπσο είλαη ην ζρνιείν θαη ην παλεπηζηήκην, είηε απφ απφζηαζε κέζσ δηαδηθηχνπ, φπνπ ν ξφινο ηνπ θνξέα πεξηνξίδεηαη ζην ζρεδηαζκφ θαη ζηελ παξαθνινχζεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη γεληθά ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο.
χκθσλα κε ηνλ Jarvis (1987), «Ζ ηππηθή – επίζεκε κάζεζε έρεη γξαθεηνθξαηηθφ ραξαθηήξα, ε Mε ηππηθή κάζεζε είλαη νξγαλσκέλε θαη ζπγθξνηεκέλε δηαδηθαζία ε νπνία εμειίζζεηαη ζε έλα εθπαηδεπηηθφ πεξηβάιινλ πνπ δελ είλαη απαξαίηεηα γξαθεηνθξαηηθφ θαη ε άηππε κάζεζε είλαη πξνθαζνξηζκέλε θαη πξνγξακκαηηζκέλε δηαδηθαζία κε βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ηελ αιιειεπίδξαζε».
1.3.1 Γεληθέο αξρέο εθπαίδεπζεο
Ζ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία πξέπεη λα δηακνξθψλεη ζπλζήθεο πνπ πξνάγνπλ ηηο αμίεο ηεο δεκνθξαηίαο, ηνπ ζεβαζκνχ ησλ αλζξψπηλσλ δηθαησκάησλ, ηεο εηξήλεο θαη ηεο ειεπζεξίαο. Με ηελ εθπαίδεπζε επηδηψθεηαη ε νιφπιεπξε αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ µαζεηή θαη ε επηηπρήο θνηλσληθή έληαμή ηνπ, αθελφο µέζα απφ ηε ζπγθξφηεζε θαη απνδνρή θνηλψλ αμηψλ θαη αθεηέξνπ µε ηελ αλάπηπμε λνεηηθψλ, ζπλαηζζεκαηηθψλ θαη ςπρνθηλεηηθψλ ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ. Με ηελ έλλνηα απηή ν µαζεηήο θαζίζηαηαη ηθαλφο λα αληηκεησπίδεη µε επηηπρία πξνβιήκαηα θαη επηπιένλ λα δηακνξθψλεη άπνςε θαη λα ιεηηνπξγεί σο ππεχζπλνο θαη ελεξγφο πνιίηεο ζε έλα δηαξθψο µεηαβαιιφµελν θαη απαηηεηηθφ θνηλσληθφ πεξηβάιινλ.
Κχξηνη άμνλεο απηήο ηεο πξνζπάζεηαο ζα πξέπεη λα είλαη:
α. ε παξνρή γεληθήο παηδείαο
β. ε θαιιηέξγεηα ησλ δεμηνηήησλ ηνπ µαζεηή θαη ε αλάδεημε ησλ ελδηαθεξφλησλ ηνπ γ. ε εμαζθάιηζε ίζσλ επθαηξηψλ θαη δπλαηνηήησλ µάζεζεο γηα φινπο ηνπο µαζεηέο, δ. ε ελίζρπζε ηεο πνιηηηζµηθήο θαη γισζζηθήο ηαπηφηεηαο ζην πιαίζην µηαο πνιππνιηηηζµηθήο θνηλσλίαο
ε. ε επαηζζεηνπνίεζε γηα ηελ αλαγθαηφηεηα πξνζηαζίαο ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ε πηνζέηεζε αλάινγσλ πξνηχπσλ ζπµπεξηθνξάο,
ζη. ε πξνεηνηµαζία γηα ηελ αμηνπνίεζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ πιεξνθφξεζεο θαη επηθνηλσλίαο,
δ. ε θπζηθή, ςπρηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε
ε. ε επαηζζεηνπνίεζε ζε ζέµαηα αλζξσπίλσλ δηθαησκάησλ, παγθφζκηαο εηξήλεο
