Η επίδραση των εκχυλισμάτων του φυτού της πράσινης μελιτζάνας στο μύκητα Rhizoctonia Solani

1

Π Σ Τ Υ ΗΑ Κ Ζ Δ Ρ Γ Α ΢ ΗΑ [20 1 4 ]

«Ζ επίδξαζε ησλ εθρπιηζκάησλ ηνπ θπηνύ ηεο πξάζηλεο κειηηδάλαο ζην κύθεηα Rhizoctonia Solani»

΢ΠΟΤΓΑ΢ΣΖ΢: ΚΑΛΑ΢ΟΤΝΣΑ΢ ΢ΠΤΡΟ΢

ΔΗ΢ΖΓΖΣΖ΢: θ. ΓΖΜΟΠΟΤΛΟ΢ ΒΑ΢ΗΛΔΗΟ΢

ΑΣΔΗ ΚΑΛΑΜΑΣΑ΢

΢ΥΟΛΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ΢

ΓΔΧΠΟΝΗΑ΢

ΣΜΖΜΑ ΒΗΟΛΟΓΗΚΧΝ ΚΑΗ ΘΔΡΜΟΚΖΠΗΑΚΧΝ ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΧΝ ΚΑΗ ΑΝΘΟΚΟΜΗΑ΢

2 ΑΣΔΗ ΚΑΛΑΜΑΣΑ΢

΢ΥΟΛΖ ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΑ΢ ΓΔΧΠΟΝΗΑ΢

ΣΜΖΜΑ ΒΗΟΛΟΓΗΚΧΝ ΚΑΗ ΘΔΡΜΟΚΖΠΗΑΚΧΝ ΚΑΛΛΗΔΡΓΔΗΧΝ ΚΑΗ ΑΝΘΟΚΟΜΗΑ΢

ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑ΢ΗΑ

«Ζ επίδξαζε ησλ εθρπιηζκάησλ ηνπ θπηνύ ηεο πξάζηλεο κειηηδάλαο ζην κύθεηα Rhizoctonia Solani»

΢ΠΟΤΓΑ΢ΣΖ΢: ΚΑΛΑ΢ΟΤΝΣΑ΢ ΢ΠΤΡΟ΢

ΔΗ΢ΖΓΖΣΖ΢: ΓΖΜΟΠΟΤΛΟ΢ ΒΑ΢ΗΛΔΗΟ΢

3

4 Δπραξηζηίεο

Πξηλ ηελ παξνπζίαζε ηεο πηπρηαθήο κνπ εξγαζίαο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ θ.

Γεκόπνπιν Βαζίιεην γηα ηελ επθαηξία ηεο ζπλεξγαζίαο καο θαη γηα ηελ επηζηεκνληθή ηνπ θαζνδήγεζε θαζ’όιε ηελ δάξθεηα ηεο πηπρηαθήο κνπ δηαηξηβήο, θαζώο θαη γηα ηηο απαξαίηεηεο δηνξζώζεηο. Δπίζεο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ θ. Γειή

Κσλζηαληίλν θαη ηνλ θ. Αλησλόπνπιν Γεκήηξην γηα ηελ πνιύηηκε βνήζεηα πνπ κνπ πξνζέθεξαλ, θαζώο θαη γηα ηηο ζεκεηώζεηο θαη ηηο πιεξνθνξίεο πνπ κνπ παξείραλ.

Σέινο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηελ νηθνγέλεηά κνπ γηα ηελ ζηήξημή ηνπο θαη ηελ ζπκπαξάζηαζή ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο θνίηηζήο κνπ ζηε ΢ρνιή, θαη ηδαίηεξα ηελ αδεξθή κνπ γηα ηε πνιύηηκε βνήζεηά ηεο θαη ηηο ζπκβνπιέο ηεο γηα ηελ παξνπζίαζε ηεο πηπρηαθήο κνπ.

5

Πεξηερόκελα

Κεθάιαην 1. Γεληθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο κειηηδάλαο. ... 6

1.1 Δηζαγσγή ... 6

1.2 Πεξηγξαθή θπηνύ ... 7

1.3. Πνηθηιίεο – πβξίδηα ... 10

1.4. Δδαθνθιηκαηηθέο απαηηήζεηο ... 15

1.5 Καιιηεξγεηηθέο ηερληθέο ... 15

1.6 Δκβνιηαζκόο θαη γελεηηθή βειηίσζε ... 17

1.7 Δρζξνί θαη αζζέλεηεο ... 18

1.7.1. Εσηθνί ερζξνί... 18

1.7.2. Ηνινγηθέο αζζέλεηεο ... 19

1.7.3. Μπθεηνινγηθέο αζζέλεηεο ... 19

Κεθάιαην 2. Μεηαβνιηζκόο ... 43

2.1 Πξσηνγελείο θαη δεπηεξνγελείο κεηαβνιίηεο ... 43

2.2. ΢πνπδαηόηεξεο νκάδεο δεπηεξνγελώλ κεηαβνιηηώλ. ... 45

2.2.1. Σεξπέληα... 45

2.2.2. Φαηλόιεο ... 49

2.2.3. Αιθαινεηδή ... 51

Κεθάιαην 3. Πεηξακαηηθό κέξνο ... 53

3.1 Παξαζθεπή ζξεπηηθνύ ππνζηξώκαηνο PDA (Potato Dextrose Agar) ... 54

3.2 Αλαθαιιηέξγεηα κπθήησλ ... 54

3.3 Γηαδηθαζία κόιπλζεο ηξηβιίσλ. ... 55

Κεθάιαην 4. ... 56

4.1 Απνηειέζκαηα... 56

4.2 ΢πκπεξάζκαηα – ΢πδήηεζε ... 59

Βηβιηνγξαθία ... 61

6

Κεθάιαην 1. Γεληθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο κειηηδάλαο.

1.1 Δηζαγσγή

Ζ νηθνγέλεηα ησλ ζνιαλσδώλ (Solanaceae) πεξηιακβάλεη πεξίπνπ 2300 είδε, εθ ησλ νπνίσλ ηα κηζά αλήθνπλ ζην γέλνο Solanum. ΢ην γέλνο Solanum αλήθνπλ κεξηθά είδε κε κεγάιε νηθνλνκηθή ζεκαζία όπσο είλαη ε παηάηα (Solanum sp), ε ηνκάηα (Lycopersicon sp) θαη ε πηπεξηά (Capsicum sp). Ζ κειηηδάλα (Solanum melongena) αλήθεη ζηελ νηθνγέλεηα Solanaceae θαη πηζαλνινγείηαη όηη θαηάγεηαη από ηελ Ηλδία όπνπ έρνπλ βξεζεί απηνθπή θπηά ησλ εηδώλ Solanum insanum θαη Solanum incanum ηα νπνία ζεσξνύληαη ζπγγεληθά είδε ηεο θαιιηεξγνύκελεο κειηηδάλαο Solanum melongena. Από ηελ Ηλδία νη θαιιηεξγνύκελνη βνηαληθνί ηύπνη ηεο κειηηδάλαο, πνπ νη θαξπνί ηεο δελ είραλ πηθξή γεύζε, δηαζθνξπίζηεθαλ αξρηθά πξνο ηελ Αλαηνιή (5^νο αηώλαο) θαη αξγόηεξα πξνο ηε Γύζε (13^νο αηώλαο). ΢ηνπο αξραίνπο Έιιελεο θαη ηνπο Λαηίλνπο ε κειηηδάλα ήηαλ άγλσζηε θαη δελ αλαθέξεηαη από θαλέλα ζπγγξαθέα ηεο επνρήο. ΢ηελ Αίγππην έθζαζε κέζσ Μηθξάο Αζίαο ζηηο αξρέο ηνπ 13^νπ αηώλα θαη ηελ επόκελε εθαηνληαεηία δηαδόζεθε από ηνπο Άξαβεο ζηελ Ηζπαλία, θαη από ηνπο Καξκειηαλνύο ζηελ Ηηαιία. ΢ηελ Ακεξηθή ε κειηηδάλα δηαδόζεθε ζρεδόλ κε ηελ αλαθάιπςή ηεο. ΢ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία ε κειηηδάλα αλαθέξεηαη θπξίσο σο eggplant, aubergine ή brinjal. Ζ αγγιηθή ιέμε eggplant νθείιεηε ζην σνεηδέο ζρήκα ησλ θαξπώλ κεξηθώλ παιαηόηεξσλ ηλδηθώλ πνηθηιηώλ θαη ρξνλνινγείηαη από ηελ επνρή ηεο Βξεηαληθήο θαηνρήο ηεο Ηλδίαο.

Σν κέγηζην πνζνζηό ησλ θαηαλαισηηθώλ αλαγθώλ, αλαθνξηθά κε ηνπο θαξπνύο ηεο κειηηδάλαο, θαιύπηεηαη από ππαίζξηεο θαιιηέξγεηεο. Σηο ηειεπηαίεο όκσο δεθαεηίεο ππάξρεη απμεκέλν ην ελδηαθέξνλ γηα θαηαλάισζε θαξπώλ εθηόο επνρήο.

Έηζη, παξαηεξείηαη κηα απμεηηθή ηάζε θαιιηέξγεηαο ηεο κειηηδάλαο ζε θαιπκκέλεο εθηάζεηο γηα παξαγσγή θαξπώλ ηνπο ρεηκεξηλνύο κήλεο ή λσξίο ηελ άλνημε, πξνο ηθαλνπνίεζε ηεο δήηεζεο ζηηο αγνξέο ηνπ Βόξεηνπ Ζκηζθαηξίνπ. Σν θπηό ηεο κειηηδάλαο είλαη νπδέηεξν ζην θσηνπεξηνδηζκό θαη απηό ζεκαίλεη όηη ν ζρεκαηηζκόο ησλ αλζέσλ κπνξεί λα ιάβεη ρώξα θαη ην ρεηκώλα, γεγνλόο πνπ ελδηαθέξεη ηδηαίηεξα ηηο θαιιηέξγεηεο ζεξκνθεπίνπ.

7 1.2 Πεξηγξαθή θπηνύ

Αλάπηπμε ηνπ θπηνύ: Πξόθεηηαη γηα εηήζην ζακλώδεο θπηό ζηηο εύθξαηεο πεξηνρέο ή πνιπεηήο ζάκλνο ζηηο ηξνπηθέο δώλεο, κε όξζηα αλάπηπμε πνπ θηάλεη ζε ύςνο ηα 60-120 cm.

Ρηδηθό ΢ύζηεκα: Ζ ξίδα ησλ ζπνξόθπησλ πξηλ ηε κεηαθύηεπζή ηνπο είλαη παζζαιώδεο. Μεηά ηε κεηαθύηεπζε όκσο κεηαηξέπεηαη ζε ζπζαλώδε κε πνιιέο πιεπξηθέο ξίδεο πνπ εθθύνληαη από ην κέξνο ηεο θεληξηθήο ξίδαο, ε νπνία έρεη απνκείλεη κεηά ηε κεηαθύηεπζή ηνπο. Έηζη, ην βάζνο ηνπ κεγαιύηεξνπ κέξνπο ηνπ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο θπκαίλεηαη από 30-60 cm. Γεληθά, όκσο, αλ δε ηξαπκαηηζηεί ε θεληξηθή ξίδα, κπνξεί λα θζάζεη ζε βάζνο 1 m.

Βιαζηόο: Σν θεληξηθό ζηέιερνο είλαη θπιηλδξηθό, ζηηιπλό, πνώδεο αξρηθώο ην νπνίν κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξόλνπ μπινπνηείηαη, ώζηε λα αληέρεη ζηηο θαηαπνλήζεηο θαη παξάγεη από ηηο καζράιεο ησλ θύιισλ πιάγηνπο βιαζηνύο (Δηθ. 1). Οη βιαζηνί απηνί ζε αληίζεζε κε ην θεληξηθό ζηέιερνο είλαη εύζξαπζηνη θαη ρξεηάδνληαη ππνζηήξημε γηα λα πξνιεθζνύλ ζπαζίκαηα από ην βάξνο ησλ θαξπώλ πνπ απνί θέξνπλ. ΢ε ζεξκνθεπηαθέο θαιιηέξγεηεο ζπλήζσο αθαηξνύληαη νη πιάγηνη βιαζηνί, έηζη ώζηε ζην θάζε θπηό λα παξακέλνπλ 2 – 3 βιαζηνί.

Δηθόλα 1 Δηθόλα 2

8

Φύιια: Σα θύιια ηεο κειηηδάλαο θύνληαη ελαιιάμ επί ησλ βιαζηώλ, είλαη σνεηδή, απιά, αθέξαηα, έκκηζρα, κεγάια ζε κέγεζνο, θπκαηηζηά ζηα ρείιε ηνπο, θέξνπλ ηξίρεο αζηεξνεηδήο θαη ρλνύδη, θαη αξθεηέο θνξέο επί ησλ λεύξσλ ησλ θύιισλ θέξνπλ αγθάζηα. Δπίζεο, ζηε καζράιε ησλ θύιισλ ππάξρεη νθζαικόο, ν νπνίνο εμειίζζεηαη ζε πιάγην βιαζηό (Δηθ. 2).

Σα άλζε: Σα άλζε είλαη εξκαθξόδηηα θαη αλάινγα κε ηε βνηαληθή πνηθηιία κπνξεί λα εκθαλίδνληαη κνλήξε ή ζε ηαμηαλζίεο πνπ απνηεινύληαη από 2-3 άλζε (Δηθ. 3). Δίλαη καζραιηαία θαη εκθαλίδνληαη ζηηο κελ πξώηκεο πνηθηιίεο κεηά ην 6^ν θύιιν, ζηηο δε όςηκεο κεηά ην 14^ν θύιιν. Όηαλ ππάξρνπλ ζηελ ίδηα καζράιε θύιινπ πεξηζζόηεξα άλζε, ηόηε ην κεγαιύηεξν άλζνο είλαη ην θύξην, ελώ ηα ππόινηπα νλνκάδνληαη δεπηεξεύνληα άλζε. Σα δεπηεξεύνληα κπνξεί λα εθθύνληαη είηε απεπζείαο από ην ζηέιερνο, είηε λα ζπλαπνηεινύλ καδί κε ην θύξην άλζνο κηα ηαμηαλζία. Σν ρξώκα ηνπο είλαη ηώδεο θαη ν θάιπθαο έρεη ζθνύξν πξάζηλν ρξώκα θαη κπνξεί λα θέξεη αγθάζηα θαη αλαπηύζζεηαη ζπγρξόλσο κε ηνλ θαξπό. Ο πνδίζθνο ηνπ άλζνπο είλαη κηθξόο, παρύο θαη ζαξθώδεο πνπ ζηαδηαθά μπινπνηείηαη θαη θαηά ηελ άλζεζε πέθηεη πξνο ην έδαθνο, νπόηε θαη ηα άλζε ζηξέθνληαη πξνο ηα θάησ (γεσηξνπηζκόο) (Δηθ. 3).

Δηθόλα 3

9

Καξπόο: Ο θαξπόο ηεο κειηηδάλαο έρεη ζρήκα πνπ πνηθίιεη αλάινγα κε ηε βνηαληθή πνηθηιία (Δηθ. 4-5). Μπνξεί λα είλαη επηκήθεο θπιηλδξηθόο κε αληηπξνζσπεπηηθή ηελ πνηθηιία ηνπ «Άξγνπο» ή «Σζαθώληθε». Δπίζεο, ν θαξπόο κπνξεί λα έρεη ζθαηξηθό ή απηνεηδέο ζρήκα, γλσζηόο σο «θιάζθα», κε πην ραξαθηεξηζηηθή πνηθηιία απηή ηεο

«΢ύξνπ». Σν ρξώκα ηνπ θαξπνύ επίζεο πνηθίιιεη αλάινγα κε ηε βνηαληθή πνηθηιία από ιεπθό κέρξη θαη αλνηρηό ή βαζύ ηώδεο-κειαλό, νκνηόκνξθν ζε όιε ηελ επηθάλεηα ή λα έρεη θέξεη ξαβδώζεηο αλνηρηόηεξεο ή βαζύηεξεο απόρξσζεο. Ζ επηθάλεηα είλαη ζηηιπλή θαη ιεία. Ζ ζάξθα ηνπ θαξπνύ είλαη ιεπθή, ηλώδεο, ζπνγγώδεο, ειαζηηθή, κεξηθέο θνξέο πηθξή θαη έρεη πνιπάξηζκνπο ζπόξνπο.

΢ύλζεζε θαξπνύ: Ζ κέζε ζύζηαζε ηνπ θαξπνύ είλαη 93% λεξό, 3,5-5,5%

πδαηάλζξαθεο, 1,2% πξσηεΐλεο θαη 0,2% ιίπε. Ζ ζάξθα πεξηέρεη ηελ νπζία ζνιαλίλε, ε νπνία πξνθαιεί ζηνκαρηθέο δηαηαξαρέο όηαλ νη θαηαλαιηζθόκελνη θαξπνί είλαη άγνπξνη ή ππεξώξηκνη.

Δηθόλα 4 Δηθόλα 5

10

΢πόξνο: Ο ζπόξνο είλαη κηθξόο, ππνθίηξηλνπ ρξώκαηνο, πηεζκέλνο, δηζθνεηδήο κε ιεία επηθάλεηα. Έλα γξακκάξην ζπόξνπ πεξηέρεη πεξίπνπ 250 ζπέξκαηα (Δηθ. 6).

1.3. Πνηθηιίεο – πβξίδηα

Οη παξαδνζηαθέο ειιεληθέο πνηθηιίεο γηα ηε ζπνξνπαξαγσγή ησλ νπνίσλ δελ ππάξρνπλ ππεύζπλνη θνξείο, απνηεινύλ κάιινλ πξντόληα ληόπησλ πιεζπζκώλ παξά θαζαξέο πνηθηιίεο. Αλ θαη ηέηνηεο απνηεινύλ πιηθό παξαγσγήο αμηόινγσλ εκπνξεύζηκσλ θαξπώλ κε πνιύ θαινύο νξγαλνιεπηηθνύο ραξαθηήξεο πζηεξνύλ ζε ζύγθξηζε κε ηα πβξίδηα ζε απνδόζεηο. ΢ήκεξα, ζηελ Διιάδα νη πεξηζζόηεξν δηαδεδνκέλεο πνηθηιίεο θαη πβξίδηα κειηηδάλαο είλαη:

Α. Καξπνί επηκήθεηο - θπιηλδξηθνί - ζαιακνεηδείο

 Σζαθώληθε ή Άξγνπο: Δίλαη ληόπηα πνηθηιία πξνεξρόκελε από ηελ πνηθηιία ηνπ Άξγνπο. Ζ Σζαθώληθε κειηηδάλα Λεσληδίνπ, από ην 1996, είλαη πξντόλ Πξνζηαηεπόκελεο Ολνκαζίαο Πξνέιεπζεο (ΠΟΠ), πνπ θαηνρπξώλεη Δηθόλα 6

11

ηνπο παξαγσγνύο ηεο ζπγθεθξηκέλεο πνηθηιίαο. Δίλαη παξαγσγηθή, πξώηκε, κε θπηά κέζεο αλάπηπμεο θαη θαιήο πξνζαξκνζηηθόηεηαο. Γηαζέηεη θαξπνύο εμαηξεηηθήο πνηόηεηαο, ρξώκαηνο αλνηρηνύ ηώδνπο κε ιεπθέο θαηά κήθνο γξακκέο, κε βάξνο 120-150 gr, θαη κήθνο 14-16 cm, ελώ ην ρξώκα ηεο ζάξθαο είλαη ιεπθνθίηξηλν. Καιιηεξγείηαη επξέσο ζηε Ν. Διιάδα σο ππαίζξηα αιιά θαη ζε ζεξκνθήπηα. Ζ Σζαθώληθε κειηηδάλα ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ καγεηξηθή θαη ζηελ δαραξνπιαζηηθή. Σνπηθέο νηθνηερλίεο θηηάρλνπλ ην παξαδνζηαθό κειηηδαλάθη ηνπξζί θαη κειηηδαλάθη γιπθό κε ην νπνίν πξνκεζεύνπλ ηα ηνπηθά θαηαζηήκαηα (Δηθ. 7).

 Ήξα: Δίλαη πνηθηιία ηνπ Ηλζηηηνύηνπ Κεπεπηηθώλ θαη Ακπέινπ Πύξγνπ πνπ πξνήιζε από ηε βειηίσζε ηεο ληόπηαο πνηθηιίαο «Μαύξε καθξνπιή». Δίλαη παξαγσγηθή θαη δηαζέηεη θπηά κέζεο αλάπηπμεο θαη θαιήο πξνζαξκνζηηθόηεηαο. Υξεζηκνπνηείηαη γηα πξώηκε παξαγσγή θαη είλαη θαηάιιειε γηα ππαίζξηεο θαη ρακειήο θάιπςεο θαιιηέξγεηεο. Ο θαξπόο ηεο είλαη ρξώκαηνο ζθνύξνπ κειαλνύ, νκνηόκνξθνο ζε όιε ηελ επηθάλεηα, κε βάξνο 120-150 gr, θαη κήθνο 14-16 cm, ελώ ην ρξώκα ηεο ζάξθαο είλαη ιεπθνθίηξηλν.

Δηθόλα 7

12

 Λαγθαδά: Νηόπηα πνηθηιία πνπ είλαη παξαγσγηθή θαη δηαζέηεη θπηά κέζεο αλάπηπμεο. Ο θαξπόο ηεο είλαη ρξώκαηνο ζθνύξνπ κειαλνύ θαη είλαη κεγαιύηεξνο ησλ πνηθηιηώλ «Σζαθώληθε» θαη «Ήξα», κε βάξνο πάλσ από 150 gr θαη κήθνο πάλσ από 27 cm. Καιιηεξγείηαη θπξίσο ζηε Β. Διιάδα (Δηθ.

8).

 Baluroi F1: Δίλαη πβξίδην πνιύ πξώηκν, εύξσζην θαη αλζεθηηθό ζηνλ ηό ηνπ κσζατθνύ ηνπ θαπλνύ (TMV), θαζώο ζην σίδην θαη ηε βεξηηζηιιίσζε. Δίλαη θαηάιιειν γηα θαιιηέξγεηα ζην ζεξκνθήπην, αιιά θαη ζηελ ύπαηζξν, θαη δηαζέηεη καθξύ θαξπό θαη κειαλό. Σν πβξίδην απηό είλαη δεκηνύξγεκα ηνπ INRA ηεο Γαιιίαο.

Β. Καξπνί απηνεηδείο-θσδσλνεηδείο-σνεηδείο-θπιηλδξηθνί εμνγθσκέλνη

 Bonica F1: Τβξίδην πξώηκν, πνιύ παξαγσγηθό, αλζεθηηθό θαη ζηνλ ηό ηνπ κσζατθνύ ηνπ θαπλνύ (TMV) θαη ζηνλ ηό ηνπ κσζατθνύ ηνπ αγγνπξηνύ (CMV).

Δίλαη πξντόλ ηνπ INRA ηεο Γαιιίαο θαη ν θαξπόο ηνπ είλαη σνεηδήο-απηνεηδήο, κήθνπο 15-18 cm, βάξνπο 300 gr πεξίπνπ θαη δηαζέηεη ρξώκα κειαλό.

Γηαζέηεη ζθηρηή ζάξθα, ιεπθή έσο ιεπθνπξάζηλε, εμαηξεηηθήο πνηόηεηαο θαη κε ιίγνπο ζπόξνπο. Δίλαη πβξίδην θαηάιιειν γηα ππεξώξηκεο θαιιηέξγεηεο ζεξκνθεπίνπ (Δηθ. 9).

Δηθόλα 8

13

 Black Beauty: Τβξίδην κέζεο δσεξόηεηαο, πνπ είλαη παξαγσγηθό θαη αλζεθηηθό ζε αζζέλεηεο, θαηάιιειν γηα ππεξώξηκεο θαιιηέξγεηεο ζεξκνθεπίνπ, αιιά θαη πξώηκε ππαίζξηα θαιιηέξγεηα. Γηαζέηεη θαξπό σνεηδή, κειαλνύ ρξώκαηνο κε ιεπθή ζάξθα εμαηξεηηθήο πνηόηεηαο κε ιίγνπο ζπόξνπο (Δηθ. 10).

Δηθόλα 9

Δηθόλα 10

14

 Zenith F1: Τβξίδην πνπ είλαη πνιύ παξαγσγηθό, κε δσεξή αλάπηπμε αιιά κε κέηξηα αληνρή ζηηο αδξνκπθώζεηο. Γηαζέηεη κεγάιν κεγέζνπο θαξπό, απηνεηδήο ζρήκα, ιεία επηθάλεηα, θαιή ή άξηζηε πνηόηεηα θαη ρξώκαηνο κειαλνύ.

 Black King F1: Τβξίδην πξώηκεο θαιιηέξγεηαο, κε ηάζε λα αλαπηύζζεηαη πιάγηα. Γηαζέηεη θαξπό θαιήο πνηόηεηαο, σνεηδή κε ρξώκα βαζύ ηώδεο.

 Delica F1: Δίλαη παξαγσγηθό πβξίδην κε αληνρέο ζηηο αζζέλεηεο. Δίλαη θπηό κέηξηαο δσεξόηεηαο θαη δηαζέηεη θαξπό σνεηδή κε ζθνύξν ηώδεο (κειαλί) ρξώκα επηδεξκίδαο θαη ιεπθή ζάξθα.

 ΢αληνξίλεο:

Γ. Καξπνί ζθαηξηθνί θαη κάιινλ ζθαηξηθνί (θιάζθεο)

 ΢ύξνπ: Δίλαη πνηθηιία αξθεηά πξώηκε, κέηξηαο αλάπηπμεο. Γηαζέηεη θαξπό απηνεηδή, κεγάινπ κεγέζνπο, βάξνπο πεξίπνπ 250-300 gr, κε ρξώκα ζθνύξν κειαλό.

 M-150: Δίλαη ειιεληθή πνηθηιία, επηινγή ηνπ Ηλζηηηνύηνπ Κεπεπηηθώλ Φπηώλ, παξαγσγηθή, κε θαξπνύο ζθαηξηθνύο πνιύ θαιήο πνηόηεηαο.

Δηθόλα 11

15

 Burex F1: Δίλαη πβξίδην πνιύ πξώηκν, κε νξζόθιαδε αλάπηπμε θαη αληνρή ζηηο πςειέο ζεξκνθξαζίεο ηνπ θαινθαηξηνύ. Ο θαξπόο είλαη εμνγθσκέλνο θπιηλδξηθόο θαη είλαη θαηάιιειν γηα θαιιηέξγεηα ζην ζεξκνθήπην αιιά θαη ζηελ ύπαηζξν.

1.4. Δδαθνθιηκαηηθέο απαηηήζεηο

Γηα ηελ ηθαλνπνηεηηθή παξαγσγή ηεο θαιιηέξγεηαο, απαηηείηαη κηα ζρεηηθά κεγάιε βιαζηηθή πεξίνδνο, δηάξθεηαο πεξίπνπ 120 εκεξώλ. Ζ κειηηδάλα είλαη έλα θπηό πνπ ρξεηάδεηαη πςειέο ζεξκνθξαζίεο, θαη ε άξηζηε ζεξκνθξαζία γηα αύμεζε θαη θαξπόδεζε είλαη 21°C έσο 29°C. Δίλαη εππαζήο ζην θξύν θαη ε αλάπηπμε ησλ λεαξώλ θπηώλ θαζπζηεξεί όηαλ ε λπρηεξηλή ζεξκνθξαζία πέζεη θάησ από ηνπο 16°C. ΢ην ζηάδην ηεο αλζνθνξίαο, ηόζν νη ρακειέο ζεξκνθξαζίεο όζν θαη ε ρακειή έληαζε ηνπ θσηόο, κπνξεί λα νδεγήζνπλ ζε ρακειή βησζηκόηεηα γύξεο θαη κηθξό πνζνζηό θαξπόδεζεο. Ζ κειηηδάλα είλαη πεξηζζόηεξν αλζεθηηθή από ηελ ηνκάηα, ππό ηελ έλλνηα όηη αλέρεηαη ηελ μεξαζία, ηελ ππεξβνιηθή βξνρόπησζε. Χζηόζν, παξνπζηάδεη ρακειό ξπζκό αλάπηπμεο ζε ζπλζήθεο πςειήο ζεξκνθξαζίαο, γεγνλόο πνπ κπνξεί λα πξνθαιέζεη λαληζκό. Ζ πςειή ζεξκνθξαζία θαη ζρεηηθή πγξαζία επλννύλ ηε βιαζηηθή αλάπηπμε ηνπ θπηνύ.

Ζ παξαγσγή ηεο κειηηδάλαο κπνξεί λα πεηύρεη ζε όια ηα θαηάιιεια εδάθε γηα θαιιηέξγεηα, εάλ εθαξκνζζνύλ νη θαηάιιειεο κέζνδνη δηαρείξηζεο. Δίλαη

επηζπκεηό έλα βαζύ, γόληκν θαη θαιά ζηξαγγηδόκελν, ακκνπειώδεο ή ηιπνπειώδεο έδαθνο, κε pH κεηαμύ 5,5 έσο 6,8 θαη πςειή πεξηεθηηθόηεηα ζε νξγαληθή νπζία.

Έξεπλεο έρνπλ δείμεη όηη ρακειόηεξεο ή πςειόηεξεο ηηκέο ηνπ pH έρνπλ σο απνηέιεζκα κεησκέλε παξαγσγή, θαζώο ε ηηκή ηνπ pH ζπλδέεηαη ζηελά κε ηε δηαζεζηκόηεηα ησλ ζξεπηηθώλ ζηνηρείσλ πνπ κπνξεί λα αθνκνηώζεη ην θπηό από ην έδαθνο. Σα ακκνπειώδε εδάθε ζπληζηώληαη γηα πξώηκε παξαγσγή, ελώ ηα

βαξύηεξα εδάθε γηα όςηκε θαη πςειόηεξε παξαγσγή. Σν ξηδηθό ζύζηεκα ηεο κειηηδάλαο είλαη εππαζέο ζε κπθεηνινγηθέο πξνζβνιέο θαη γη’ απηό ηα βαξηά θαη θαθώο ζηαγγηδόκελα εδάθε ζα πξέπεη αλ απνθεύγνληαη. Ζ κειηηδάλα έρεη κέηξηα αλεθηηθόηεηα ζε πςειέο ζπγθεληξώζεηο CaCO₃ (αλζξαθηθνύ αζβεζηίνπ), ελώ είλαη επαίζζεηε ζηελ αιαηόηεηα θαη ηηο αλαεξόβηεο ζπλζήθεο.

16 1.5 Καιιηεξγεηηθέο ηερληθέο

Λίπαλζε

Γηα ηνλ θαζνξηζκό ηεο βαζηθήο ιίπαλζεο, πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππόςε νη αλάγθεο ηεο θαιιηέξγεηαο ζε ζξεπηηθά ζηνηρεία. Μηα θαιή αλνημηάηηθε θαιιηέξγεηα ελόο ζηξέκκαηνο κειηηδάλαο, απαηηεί 40 κνλάδεο αδώηνπ (N), 12 κνλάδεο θσζθόξνπ ζε κνξθή P₂O₅, 40 κνλάδεο θαιίνπ ζε κνξθή K₂O θαη 8 κνλάδεο καγλεζίνπ ζε κνξθή MgO. Με ηε βαζηθή ιίπαλζε, ρνξεγνύληαη 10 κνλάδεο N, νιόθιεξνο ν P θαη ην Mg, θαη πεξίπνπ ην κηζό Κ.

Άξδεπζε

Ζ πνζόηεηα λεξνύ αλά πόηηζκα θαη ε ζπρλόηεηα ησλ πνηηζκάησλ εμαξηώληαη από ηνλ εδαθηθό ηύπν, ηελ επνρή ηνπ έηνπο, ην ζύζηεκα άξδεπζεο, ην ζηάδην αλάπηπμεο ηνπ θπηνύ, ηελ πνηθηιία θ.α Σν έδαθνο δελ πξέπεη λα είλαη πνιύ μεξό, νύηε ππεξβνιηθά πγξό γηα κεγάιν ρξνληθό δηάζηεκα.

Τπνζηύισζε θπηώλ θαη ρισξά θιαδέκαηα

Σν θεληξηθό ζηέιερνο αιιά θαη νη πιάγηνη βιαζηνί ηεο κειηηδάλαο έρνπλ αξθεηή αληνρή ώζηε λα ππνβαζηάμνπλ ην βάξνο ησλ θαξπώλ πνπ θέξνπλ επάλσ ηνπο.

Έηζη, ε ππνζηύισζε παίξλεη ην ραξαθηήξα δηεπζέηεζεο ησλ βιαζηώλ ζην ρώξν γηα θαιύηεξε εθκεηάιιεπζε ηνπ ζεξκνθεπίνπ, πνπ πξνέξρεηαη από ηελ αύμεζε ηνπ αξηζκνύ θπηώλ αλά ζηξέκκα ή ηελ αύμεζε ηνπ αξηζκνύ ησλ βιαζηώλ αλά θπηό.

Όηαλ ην θπηό θζάζεη ζε ύςνο 40 εθ., ην θεληξηθό ζηέιερνο δέλεηαη κε ζπάγθν ζην ζύξκα ππνζηύισζεο όπσο θαη ζηελ ηνκάηα. Με ηελ εκθάληζε ηνπ πξώηνπ άλζνπο εκθαλίδνληαη θαη νη πξώηνη πιεπξηθνί βιαζηνί, από ηνπο νπνίνπο επηιέγνπκε 2-3 θύξηνπο ηνπο νπνίνπο δέλνπκε (έλαλ-έλαλ μερσξηζηά) ζηα ζύξκαηα ππνζηύισζεο.

Όινη νη κεηέπεηηα εθθπόκελνη πιάγηνη βιαζηνί αθαηξνύληαη ην ζπληνκόηεξν δπλαηό, ώζηε νη πιεγέο πνπ δεκηνπξγνύληαη λα είλαη κηθξόηεξεο θαη λα ειαρηζηνπνηείηαη ν θίλδπλνο εηζόδνπ ζην θπηό επηβιαβώλ κηθξννξγαληζκώλ.

17

Με ηνλ όξν ρισξά θιαδέκαηα λνείηαη ε αθαίξεζε ησλ πιάγησλ βιαζηώλ, ησλ γεξαζκέλσλ θύιισλ, ησλ δεπηεξεπόλησλ αλζέσλ, ηεο μεξάο ζηεθάλεο από ηνπο θαξπνύο, ησλ πξνζβιεκέλσλ από αζζέλεηεο κεξώλ ηνπ θπηνύ (θύιια, άλζε, θαξπνί θ.α). Με ηελ αθαίξεζε θύιισλ (γεξαζκέλσλ ηεο βάζεο ή λεαξώλ ηεο θνξπθήο) επηδηώθεηαη ε δηεπθόιπλζε ηεο θπθινθνξίαο ηνπ αέξα γηα ξύζκηζε ηεο πγξαζίαο θαη ηεο ζεξκνθξαζίαο, θαζώο θαη ε εύθνιε πξόζβαζε ηνπ ειηαθνύ θσηόο ζηα άλζε θαη ηνπο θαξπνύο. Ζ κεξηθή απνθύιισζε, εθόζνλ γίλεη ζηελ θαηάιιειε επνρή, κπνξεί λα επηθέξεη αύμεζε ησλ απνδόζεσλ από 9,1 – 13,1%.

Κνξπθνιόγεκα εθαξκόδεηαη κόλν ηνλ Αύγνπζην κήλα όηαλ ν παξαγσγόο ζρεδηάδεη λα αλαλεώζεη ηε θπηεία γηα θζηλνπσξηλή παξαγσγή θαξπώλ από ηα αλαβιαζηεκέλα ζηειέρε.

1.6 Δκβνιηαζκόο θαη γελεηηθή βειηίσζε

Σα θπηά ησλ θαιιηεξγνύκελσλ πνηθηιηώλ κειηηδάλαο δελ είλαη αλζεθηηθά ζηηο αζζέλεηεο θπηώλ θαη ηνπο δσηθνύο ερζξνύο ηνπ εδάθνπο. Γηα ηελ αληηκεηώπηζε ησλ θηλδύλσλ απηώλ εθαξκόδεηαη εκβνιηαζκόο ησλ θπηαξίσλ κειηηδάλαο ζε αλζεθηηθά ππνθείκελα. Από ηνπο δηάθνξνπο ζπνξνπαξαγσγηθνύο νίθνπο θπθινθνξνύλ δηάθνξα ππνθείκελα ηνκάηαο όπσο γηα παξάδεηγκα:

 Σν “MΜ” (νιιαλδηθό ππνθείκελν ηνκάηαο), ην νπνίν είλαη αλζεθηηθό ζηε θνπδαξίσζε θαη ζηε βεξηηζηιιίσζε.

 Σν “KNVF”, ην νπνίν είλαη αλζεθηηθό ζηνπο λεκαηώδεηο, ηε θνπδαξίσζε θαη ηε βεξηηζηιιίσζε.

Ζ ζπκβαηόηεηα ησλ παξαπάλσ ππνθεηκέλσλ κε ηελ θαιιηεξγνύκελε κειηηδάλα είλαη ζε πνιύ πςειά επίπεδα. Σα εκβνιηαζκέλα θπηά ππεξέρνπλ από ηα αλεκβνιίαζηα ζην ύςνο, ζηε δηάκεηξν ηνπ θπξίνπ ζηειέρνπο, ζηελ αλάπηπμε ηνπ ξηδηθνύ ζπζηήκαηνο, ζην βάξνο ησλ θύιισλ θαη ζηειερώλ θαη ζηελ εκπνξεύζηκε παξαγσγή. Ο εκβνιηαζκόο επηδξά ζεηηθά ζηα πνζνζηά άλζεζεο θαη θαξπόδεζεο, ζην κέγεζνο θαη ην ζρήκα ησλ θαξπώλ, ζηελ παξαγσγή ησλ ζπεξκάησλ θαη ζηε θπιιηθή επηθάλεηα. ΢ην θπηό κειηηδάλαο εθαξκόδνληαη δπν εηδώλ εκβνιηαζκνί, απηόο κε πξνζέγγηζε θαη εκβνιηαζκόο κε ζθήλα ζηελ θνξπθή. Γηα ηελ επηηπρία ηνπ

18

εκβνιηαζκνύ, ηδηαίηεξα κε πξνζέγγηζε, ζα πξέπεη ην πάρνο ησλ βιαζηώλ ππνθεηκέλνπ θαη εκβνιίνπ λα είλαη ην ίδην.

Ζ παξαγσγή ηνπ ζπόξνπ είλαη από ηηο ζπνπδαηόηεξεο θξνληίδεο ηεο ζύγρξνλεο θαιιηέξγεηαο ηεο κειηηδάλαο, επεηδή κε ην ζπόξν αλαπαξάγνληαη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά κηαο πνηθηιίαο ή ελόο πβξηδίνπ. Σα πξνγξάκκαηα γηα ηε γελεηηθή βειηίσζε ζρεδηάδνληαη θαηά θαλόλα κε βάζε ηηο παξαδνζηαθέο κεζόδνπο πβξηδηζκνύ θαη επηινγήο, όπσο είλαη ε αηνκηθή, ε καδηθή, ε γελεαινγηθή θ.α, αιιά θαη κε άιιεο θιαζηθέο κεζόδνπο, όπσο είλαη νη ρεκηθέο, νη αθηίλεο Υ θ.α. Αιιά θαη ζύγρξνλεο κέζνδνη βειηίσζεο, όπσο είλαη ε ζύληεμε ππξήλσλ ζε θαιιηέξγεηα πξσηόπιαζησλ, κεηαθνξά γνληδίσλ κε ηε ρξήζε ηνπ βαθηεξίνπ Agrobacterium tumefaciens, κεηαθνξά γνληδίσλ κε κηθξνδνξπθόξνπο, κεηαθνξά γνληδίσλ κε βνκβαξδηζκό ησλ ρξσκαζσκάησλ, πνπ ζπληνκεύνπλ αηζζεηά ην ρξόλν παξαγσγήο λέσλ πνηθηιηώλ θαη πβξηδίσλ ζε ζρέζε κε ηνπο παξαδνζηαθνύο θαη θιαζηθνύο κεζόδνπο βειηίσζεο.

Οη ζηόρνη ηεο γελεηηθήο βειηίσζεο ηεο κειηηδάλαο είλαη:

 Ζ παξαγσγή θαξπώλ δηαθόξνπ κεγέζνπο θαη ζρήκαηνο.

 Ζ βειηίσζε ηεο αληνρήο ησλ θαξπώλ κεηαζπιιεθηηθά ζηηο κεηαθνξέο θαη ηνπο ρεηξηζκνύο.

 Ζ βειηίσζε ησλ νξγαλνιεπηηθώλ ηδηνηήησλ ηνπ θαξπνύ.

 Ζ αληνρή ζηνπο ερζξνύο θαη ηηο αζζέλεηεο.

1.7 Δρζξνί θαη αζζέλεηεο

1.7.1. Εσηθνί ερζξνί

Οη ζεκαληηθόηεξνη δσηθνί ερζξνί πνπ πξνζβάιινπλ ηε κειηηδάλα είλαη νη αθόινπζνη:

 Αιεπξώδεηο: Bemisia tabaci (αιεπξώδεο θαπλνύ) θαη Trialeurodes vaporariorum (αιεπξώδεο ζεξκνθεπίσλ).

 Αθίδεο ή Μειίγθξεο: Myzus persicae (Πξάζηλε αθίδα ξνδαθηληάο) θαη Aphis gossypi (Αθίδα βακβαθηνύ θαη πεπνληάο).

 Θξίπεο: Thrips tabaci (Θξίπαο θαπλνύ) θαη Heliothrips haemorrhoidales (Θξίπαο ζεξκνθεπίσλ), Frankliniella occidentalis (Θξίπαο ηεο Καιηθόξληαο).

19

 Κάκπηεο: Heliothis armigera (πξάζηλν ζθνπιήθη) θαη Spodoptera littoralis (ζπνληόπηεξα).

 Φπιινξύθηεο: Liriomyza bryoniae, Liriomiza trifoliae, Liriomiza huldobrensis.

 Έληνκα εδάθνπο: Agriotes spp. (ζηδεξνζθώιεθεο), Agriotis spp. (αγξνηίδεο), Gryllotalpa gryllotalpa (πξαζάγγνπξαο).

 Βξσκνύζεο: Nezara viridula.

 Γνξπθόξνο ηεο παηάηαο: Leptinotarsa decemlineata.

 Σεηξάλπρνο θαη άιια αθάξεα: Tetranychus urticae, Tetranychus turkestani θαη Polyphagotarsonemus latus (άθαξη αξγύξσζεο).

 Νεκαηώδεηο.

1.7.2. Ηνινγηθέο αζζέλεηεο

Οη ζεκαληηθόηεξεο ηνινγηθέο αζζέλεηεο πνπ πξνζβάινπλ ηε κειηηδάλα είλαη νη αθόινπζεο:

 Ηόο ηνπ θειηδσηνύ καξαζκνύ ηεο ηνκάηαο (Tomato spotted with virus, TSWV).

 Ηόο ηνπ ζακλώδνπο λαληζκνύ ηεο ηνκάηαο (Tomato bushy stun virus, TBSV).

 Ηόο ηνπ κσζατθνύ ηνπ θαπλνύ (Tobacco mosaic virus, TMV).

 Ηόο ηνπ κσζατθνύ ηεο αγγνπξηάο (Cucumber mosaic virus, CMV).

 Ηόο ηνπ πνηθηινρισξσηηθνύ λαληζκνύ ηεο κειηηδάλαο (Eggplant mottled dwarf virus, EMDV).

1.7.3. Μπθεηνινγηθέο αζζέλεηεο

Οη ζεκαληηθόηεξεο κπθεηνινγηθέο αζζέλεηεο πνπ πξνζβάινπλ ηε κειηηδάλα ρσξίδνληαη ζε εδαθνγελείο αζζέλεηεο θαη αζζέλεηεο θπιιώκαηνο, θαη είλαη νη αθόινπζεο:

ΔΓΑΦΟΓΔΝΔΗ΢ Α΢ΘΔΝΔΗΔ΢

 Σήμεηο ζπνξείσλ θαη θπηαξίσλ ηνπ γέλνπο Pythium θαη Phytophtora capsici

 Ρηδνθηνλίαζε Rhizoctonia solani

 ΢θιεξσηίαζε Sclerotium rolfsii

20

 ΢θιεξσηηλίαζε Sclerotinia sclerotiorum

 Φειιώδεο ή θαζηαλή ζεςεξξηδία Pyrenochaeta lycopersici

 ΢ήςε ιαηκνύ θαη ξηδώλ Fusarium oxysporum f. sp. radicis-lycopersici

 Αδξνκπθώζεηο Verticillium dahliae

Α΢ΘΔΝΔΗΔ΢ ΦΤΛΛΧΜΑΣΟ΢

 Πεξνλόζπνξνο Phytopthora infestans

 Χίδην Leveillula taurica

 Σεθξά ζήςε Botrytis cinerea

 Αιηεξλαξίσζε Alternaria solani

 Έιθνο ζηειερώλ Didymella lycopersici

 ΢επηνξίσζε Septoria lycopersici

ΔΓΑΦΟΓΔΝΔΗ΢ Α΢ΘΔΝΔΗΔ΢

Α. Σήμε ζπνξείσλ θαη Φπηαξίσλ

Δκθαλίδνληαη ζπρλά ζηα ζπνξεία ησλ ιαραλνθνκηθώλ θαη θαιισπηζηηθώλ θπηώλ. Πεξηιακβάλνληαη όιεο νη πξνζβνιέο ζηα θπηάξηα, πνπ παξαηεξνύληαη θαηά ην θύηξσκα ηνπ ζπόξνπ κέρξη ηελ εκθάληζε ησλ πξώησλ πξαγκαηηθώλ θύιισλ.

Υαξαθηεξηζηηθό ζύκπησκα: Δίλαη ν καξαζκόο θαη πηώζε ησλ θπηαξίσλ ζην έδαθνο ζαλ λα έρνπλ «ιηώζεη» (ηήμε θπηαξίσλ). Οθείιεηαη ζηε δξάζε ζαπξνθπηηθώλ κπθήησλ (πξναηξεηηθά παξάζηηα) πνπ δηαβηνύλ ζην έδαθνο (παζνγόλα αδπλακίαο): Pythium και Phytophthora, Rhizoctonia solani, Thielaviopsis basicola, Sclerotinia sclerotiorum, Sclerotium rolfsii, Fusarium, Botrytis cinerea, θ.ά.

Δηθόλα 12

21

Σν παζνγόλν αίηην ηεο αζζέλεηαο κπνξεί λα είλαη δηάθνξα είδε εδαθνγελώλ κπθήησλ:

Aphanomyces

Pythium

Fusarium

Phoma

Rhizoctonia

Ζ δηάθξηζε γίλεηαη ζε πξνθπηξσηηθή ηήμε θαη κεηαθπηξσηηθή ηήμε. Σν ζεκείν πξνζβνιήο είλαη ν ιαηκόο, όπνπ εκθαλίδεηαη κηα ζθνπξόρξσκε πδαξήο θειίδα, ε νπνία ζηε ζπλέρεηα ζήπηεηαη. Ζ θειίδα πεξηβάιιεη ζηαδηαθά ηνλ ηξπθεξό βιαζηό, ν νπνίνο έηζη ιεπηαίλεη, ζαπίδεη θαη ηειηθά «ζπάεη».

Σα παζνγόλα Pythium & Phytophthora επηβηώλνπλ ζην έδαθνο κε σνζπόξηα θαη κπθήιην, ελώ ην θπηνπαζνγόλν Fusarium κε κπθήιην θαη ριακπδνζπόξηα, ηέινο νη ππόινηπνη κύθεηεο κε κπθήιην θαη ζθιεξώηηα.

Ζ πγξαζία ηνπ ζπνξείνπ είλαη ν θαζνξηζηηθόηεξνο παξάγνληαο γηα ηελ αλάπηπμε κηαο ηήμεο (αλαπηύζζνληαη ζε έλα κεγάιν εύξνο ζεξκνθξαζηώλ). Ζ πςειή πγξαζία ζην ππόζηξσκα θαη ην πεξηβάιινλ (ζπρλά πνηίζκαηα, βαξηάο ζύζηαζεο ππόζηξσκα θαη ππθλή ζπνξά) επλννύλ ηελ αλάπηπμε ησλ αζζελεηώλ ηεο ηήμεο.

Δηθόλα 13

22

Σήμεηο ζπνξείσλ θαη θπηαξίσλ από ην θπηνπαζνγόλν κύθεηα Pythium (damping off)

΢πλαληάκε θπξίσο ηα είδε Pythium aphanidermatum, P. ultimum, P. Debaryanum (Κλάση Oomycetes,Τάξη Peronosporales, Οικ. Pythiaceae).

΢πκπηώκαηα θαη ΢εκεία

Πξνθπηξσηηθή ηήμε: Ζ ζήςε ζπόξσλ παξνπζηάδεηαη ακέζσο κεηά ηελ έθπηπμή ηνπο θαη πξηλ ην θύηξσκα.

Μεηαθπηξσηηθή ηήμε: Έρνπκε καιαθή ζήςε ηεο πεξηνρήο ηνπ ιαηκνύ (πδαηώδεηο θειίδεο) κεηά ην θύηξσκα θαη θάιπςή ηνπο κε ιεπθή εμάλζεζε.

Φπηάξηα κεγαιύηεξεο ειηθίαο: Γίλεηαη πξνζβνιή ξηδώλ θαη ηεο πεξηνρήο ηνπ Λαηκνύ ησλ θπηαξίσλ.

Μόιπλζε: Πξαγκαηνπνηείηαη κε δηάηξεζε ηεο επηδεξκίδαο ή από πιεγέο (πεθηηλνιπηηθά θαη θπηηαξνιπηηθά έλδπκα), άξηζηε ζεξκνθξαζία αλάπηπμεο είλαη 10- 18°C, θαη ρξεηάδεηαη πςειή εδαθηθή πγξαζία.

Γηαρείκαζε: ΢απξνθπηηθά (κπθήιην ζην έδαθνο θαη θπηηθά ππνιείκκαηα - Χνζπόξηα).

ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗ΢Ζ

 Καιιηεξγεηηθά κέηξα

Υξήζε πγηνύο πνιιαπιαζηαζηηθνύ πιηθνύ θαη θαζαξώλ ππνζηξσκάησλ.

΢πνξείν: Σν έδαθνο πξέπεη λα είλαη ειαθξύ θαη θαιά απνζηξαγγηδόκελν (απνπζία

«λεξνθξαηήκαηνο»), ώζηε λα κελ θξαηά ππεξβνιηθή πγξαζία.

΢πνξείν: Οη αξδεύζεηο πξέπεη λα είλαη θαλνληθέο θαη όρη ππεξβνιηθέο θαη λα γίλνληαη ηηο πξσηλέο ώξεο.

΢πνξείν: Πξέπεη λα πξαγκαηνπνηείηαη αεξηζκόο γηα ηελ πηώζε ηεο πςειήο ζρεηηθήο πγξαζίαο ηεο αηκόζθαηξαο, όηαλ νη ζπλζήθεο ην επλννύλ.

΢πνξείν: Απνθπγή ππθλήο ζπνξάο; ρξήζε ζπόξνπ πςειήο βιαζηηθήο ηθαλόηεηαο θαη αβαζή ζπνξά.

Αγξόο: Να γίλεηαη κεηαθύηεπζε κόλν πγηώλ θπηαξίσλ.

Αγξόο: Ζ απνθπγή ππεξβνιηθήο πγξαζίαο.

Αγξόο: Απνκάθξπλζε θαη θαηαζηξνθή πξνζβεβιεκέλσλ θπηώλ.

23

 Καιιηεξγεηηθά, Υεκηθά θαη Φπζηθά κέηξα

΢πνξείν: Πξνιεπηηθά, απνιύκαλζε ηνπ εδαθηθνύ κίγκαηνο ή ππνζηξώκαηνο κε αηκό ή κε απνιπκαληηθά (Vapam: metham sodium, Basamid: dazomet, quintozene).

Δλζσκάησζε ζην εδαθηθό κείγκα, πξηλ ηελ ζπνξά, κπθεηνθηόλσλ (κία θνξά), ππό κνξθή ζθόλεο (thiram, mancozeb, θ.ά.) ή κε δηαβξνρή ηνπ ππνζηξώκαηνο (propamocarb).

Υξήζε επηθαιπκκέλνπ ζπόξνπ κε κπθεηνθηόλα (thiram, mancozeb, propamocarb) Φεθαζκνί θπηαξίσλ κε πξνζηαηεπηηθά θαη δηαζπζηεκαηηθά κπθεηνθηόλα (Ridomil Gold MZ).

Ρηδνπνηίζκαηα (1-2) ζηα θπηάξηα ζην ζπνξείν, πνπ εκθαλίδνληαη ηα πξώηα ζπκπηώκαηα κε fosetyl-Αl (Ridomil MZ) ή propamocarb hydrochloride (Previcure), Sporam (thiophanate & thiram), metalaxyl (Aliette), εθρύιηζκα cheshunt (βηνινγηθό ζθεύαζκα).

΢ηνλ αγξό ή ζεξκνθήπην: απνιύκαλζε λεξνύ άξδεπζεο κε ζεηηθό ραιθό, ςεθαζκνί κε ηα αλσηέξσ κπθεηνθηόλα.

Φπζηθή κέζνδνο: Ζιηναπνιύκαλζε.

Πξνζβνιή από ςεπδνκύθεηεο ηνπ γέλνπο Phytophthora capsici (Κλάση Oomycetes,Τάξη Peronosporales, Οικ. Pythiaceae).

΢πκπηώκαηα θαη ζεκεία

Πξνζβάιεη ηα θπηά ζε όια ηα ζηάδηα αλάπηπμεο, θπξίσο πξνζβνιή ηνπ ιαηκνύ θαη ζρεκαηηζκόο έιθνπο,

ζεςηξξηδία, πξνζβνιή θύιισλ θαη θαξπώλ.

Ζ πξνζβνιή εθδειώλεηαη σο πδαηώδεο επηκήθεο θειίδα, πνπ αξγόηεξα γίλεηαη θαζηαλή θαη ν θινηόο γίλεηαη καιαθόο θαη βπζίδεηαη.

Όηαλ ε πξνζβνιή πεξηβάιιεη ην ζηέιερνο, ηα θπηά καξαίλνληαη απόηνκα θαη μεξαίλνληαη.

΢ηνπο θαξπνύο πνπ είλαη θνληά ζην έδαθνο, ε αζζέλεηα εθδειώλεηαη σο πδαηώδεο θειίδα κε αζαθή όξηα γθξηδνθαζηαλνύ ρξώκαηνο.

ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗ΢Ζ (βιέπε ηήμεηο ζπνξείσλ θαη θπηαξίσλ)

Δηθόλα 14

24 Β. Ρηδνθηνλίαζε: Rhizoctonia solani

Αδηλομύκητας, Κλάση Hyphomycetes, Τάξη Agonomycetales

Πξνζβάιιεη θεπεπηηθά, θαιισπηζηηθά θαη δέληξα ζηα ζπνξεία, θαη θπηώξηα.

Πξνθαιεί ηήμεηο θπηαξίσλ, ζεςηξξηδίεο, ζήςεηο ηεο βάζεσο ηνπ ζηειέρνπο θαη θαξπώλ θαη έιθε ζηειέρνπο.

Ζ πξνζβνιή ηνπ ιαηκνύ εθδειώλεηαη ζηε βάζε ηνπ ζηειέρνπο θαη ιίγν θάησ από ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο κε ηε κνξθή κηθξώλ εξπζξσπώλ θειίδσλ, νη νπνίεο εμειίζζνληαη ζε ειαθξά βπζηζκέλεο εξπζξνθαζηαλέο λεθξσηηθέο πεξηνρέο κε ζαθή όξηα θαη μεξή ζύζηαζε.

΢πρλά παξαηεξνύκε ζρίζηκν θειίδσλ πνπ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηνλ ζρεκαηηζκό αλνηθηώλ ειθώλ, πνπ θαιύπηνληαη από αξαηό θαζηαλό κπθήιην.

Όιν ην θπηό εκθαλίδεηαη ρισξσηηθό θαη εμαζζελεκέλν, ελώ θαηαζηξέθεηαη πξννδεπηηθά ην ξηδηθό ηνπ ζύζηεκα.

΢ε ιαραληθά κε ζαξθώδεο ππόγεην ηκήκα (ξηδώκαηα, θόλδπινη, βνιβνί), ε πξνζβνιή εκθαλίδεηαη ζαλ καιαθή θαζηαλή ζήςε ζε δηάθνξεο ζέζεηο.

΢ηελ ηνκάηα πξνζβάιινληαη θαη θαξπνί, νη νπνίνη βξίζθνληαη πνιύ θνληά ζε απηό θαη κνιύλνληαη από πηηζηιίζκαηα κε ρώκα από ηα λεξά ηνπ πνηίζκαηνο

Ο κύθεηαο επηβηώλεη ζην έδαθνο σο κπθήιην θαη ζθιεξώηην. Ζ είζνδνο ηνπ κύθεηα γίλεηαη από δηάθνξα αλνίγκαηα ή κηθξέο πιεγέο ηεο επηδεξκίδαο.

Μεηαδίδεηαη κε ην έδαθνο θαη κε κνιπζκέλα θπηηθά κέξε.

΢πρλέο θαη ζνβαξέο πξνζβνιέο ζπκβαίλνπλ κε πςειή πγξαζία θαη ζεξκνθξαζία

~20°C.

Δηθόλα 15

25

΢πκπηώκαηα θαη ζεκεία

΢ηέιερνο-βάζε- ξίδεο: Παξαηεξνύκε επζξνθαζηαλέο θειίδεο, πνπ κεηαηξέπνληαη ζε θαζηαλέο λεθξώζεηο, νδεγώληαο ην θπηό ζε θαρεμία κε απνηέιεζκα ηε μήξαλζή ηνπ.

Καξπνί: Οη θαξπνί παξνπζηάδνπλ πδαηώδεηο βπζηζκέλεο πεξηνρέο πνπ εμειίζζνληαη ζε μεξέο θειίδεο ρξώκαηνο ζθνπξηάο, όπνπ ζηε ζπλέρεηα ζρίδνληαη ζην θέληξν αθηηλνεηδώο θαη παξαηεξνύκε ηελ έμνδν ηνπ κπθειίνπ – εμάλζηζε

΢πλζήθεο αλάπηπμεο

Ο κύθεηαο ζρεκαηίδεη κόλν ζηείξν κπθήιην θαη ζθιεξώηηα. Ζ δηαζπνξά ηνπ παζνγόλνπ γίλεηαη κε ηε βξνρή, ην λεξό άξδεπζεο, ηηο θαιιηεξγεηηθέο εξγαζίεο θαη ην πνιιαπιαζηαζηηθό πιηθό.

Γηαρεηκάδεη σο κπθήιην ή κηθξά ζθιεξώηηα ζην έδαθνο θαη θπηηθά ππνιείκκαηα.

ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗ΢Ζ

 Καιιηεξγεηηθά κέηξα Μεηαθύηεπζε πγηώλ θπηώλ.

Απνθπγή ππεξβνιηθήο πγξαζίαο.

Απνκάθξπλζε θαη θαηαζηξνθή πξνζβεβιεκέλσλ θπηώλ.

 Υεκηθή θαηαπνιέκεζε Υξήζε πηζηνπνηεκέλσλ ζπόξσλ.

Απνιύκαλζε βνιβώλ κε 0.2% benomyl (απόζπξζε) + 2% captafol.

Απνιύκαλζε εδάθνπο.

Πξνιεπηηθά 1 θνξά πξηλ ηε θύηεπζε θαη 1-2 θνξέο κεηά ηελ έθπηπμε ησλ θπηαξίσλ κε chlorothalonil, iprodione, thiophanate methyl.

 Βηνινγηθή θαηαπνιέκεζε

Trichoderma spp., Gliocladium roseum.

26 Γ. ΢θιεξσηίαζε: Sclerotium rolfsii

Πξνζβάιιεη πεξηζζόηεξα από 200 είδε θπηώλ (θαη ιαραληθά).

΢πκπηώκαηα θαη ζεκεία

Πξνθαιεί ηήμε ζπνξείσλ, ζήςε ζην ιαηκό ησλ θπηώλ θαη πνιύ ζπρλά ζήςε θαξπώλ, βνιβώλ θαη θνλδύισλ, έιθε ζηειερώλ.

Ζ ζήςε ζην ιαηκό αξρίδεη σο καιαθή θαζηαλή θειίδα κόιηο θάησ από ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο θαη ζύληνκα εμαπιώλεηαη πξνο ηα πάλσ θαη πξνο ηα θάησ.

Σν ξηδηθό ζύζηεκα ηνπ θπηνύ ζαπίδεη θαη ην ππέξγεην κέξνο εκθαλίδεηαη ρισξσηηθό.

Σα πξνζβεβιεκέλα κέξε, όηαλ νη ζπλζήθεο πγξαζίαο είλαη επλντθέο, θαιύπηνληαη από έλα πνιύ ιεπηό ζηξώκα ιεπθώλ κπθειηαθώλ πθώλ θαη από πνιπάξηζκα θαζηαλά ζθιεξώηηα (ζαλ ζπόξνη ζηλαπηνύ) ηνπ κύθεηα.

Ζ αζζέλεηα εθδειώλεηαη κε ηήμεηο, ζήςεηο ιαηκνύ θαη ξηδώλ, έιθε ζηειερώλ, ζήςεηο θαξπώλ, θνπλδύισλ θαη βνιβώλ ζηνλ αγξό, αιιά θαη κεηαζπιιεθηηθά.

Ζ αζζέλεηα επλνείηαη από πςειή ζεξκνθξαζία (28- 35°C) θαη εδαθηθή πγξαζία.

Γίλεηαη δηείζδπζε ηνπ κύθεηα ζηνπο θπηηθνύο ηζηνύο, αθνύ πξνεγνπκέλσο ηνπο έρεη απνδνκήζεη κε ηελ παξαγσγή πεθηηλνιπηηθώλ θαη θπηηαξνιπηηθώλ ελδύκσλ.

Ο κύθεηαο δηαρεηκάδεη ζην έδαθνο θαη ζηα θπηηθά ππνιείκκαηα κε ηε κνξθή κπθειίνπ ή (ζπλεζέζηεξα) ζθιεξσηίσλ.

Γηαζπνξά κνιύζκαηνο γίλεηαη κε ην λεξό ηεο βξνρήο θαη άξδεπζεο, θαιιηεξγεηηθέο εξγαζίεο, πνιιαπιαζηαζηηθό πιηθό θαη δηαθηλνύκελα γεσξγηθά πξντόληα.

ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗ΢Ζ

 Καιιηεξγεηηθά κέηξα

Υξήζε πηζηνπνηεκέλσλ ζπόξσλ θαη κεηαθύηεπζε πγηώλ θπηώλ.

Απνθπγή ππεξβνιηθήο πγξαζίαο (απνζηξάγγηζε, αξαηή θύηεπζε, πεξηνξηζκόο αξδεύζεσλ).

Δηθόλα 16

27

Έιεγρνο ζεξκνθξαζίαο (ζπνξά πξνο ην θζηλόπσξν πνπ επηθξαηνύλ ρακειέο ζεξκνθξαζίεο).

Καηαζηξνθή θαη θάςηκν ησλ θπηηθώλ ππνιεηκκάησλ ηεο θαιιηέξγεηαο.

Απνκάθξπλζε θαη θαηαζηξνθή πξνζβεβιεκέλσλ θπηώλ.

Ακεηςηζπνξά 3-4 εηώλ κε ζηηεξά(δελ πξνζβάιινληαη από ην παζνγόλν).

 Υεκηθή θαηαπνιέκεζε: Πξνιεπηηθά, απνιύκαλζε εδάθνπο (βιέπε ηήμεηο ζπνξείσλ).

 Φπζηθή θαηαπνιέκεζε: Δθαξκνγή ειηναπνιύκαλζεο.

Γ. ΢θιεξσηηλίαζε: Sclerotinia sclerotiorum

Πξνζβάιιεη πιήζνο θεπεπηηθώλ θαη θαιισπηζηηθώλ θπηώλ, ςπραλζή θ.ά.

΢πκπηώκαηα θαη ζεκεία

Ρίδεο-ιαηκόο: Πξνθαιεί πδαηώδεο κεηαρξσκαηηζκό, πνπ ζηε ζπλέρεηα γίλεηαη έιθνο πξνθαιώληαο πγξή ζήςε θαη ηειηθά ηε κάξαλζε θαη μήξαλζε θαηώηεξσλ θύιισλ.

Καξπνί: Δθηεηακέλεο θαζηαλέο θειίδεο πνπ εμειίζζνληαη ζε πγξή ζήςε.

Λάραλα, καξνύιηα: ε πξνζβνιή μεθηλά από ηε βάζε ηνπ βιαζηνύ, όπνπ εκθαλίδεηαη πδαηώδεο θειίδα θαη εθηείλεηαη πξνο ην ξηδηθό ζύζηεκα θαη πξνο ηα πάλσ θαηαζηξέθνληαο ηνπο αληίζηνηρνπο ηζηνύο πξνθαιώληαο πγξή ζήςε.

Φπραλζή, Κνινθπλζνεηδή: Πξνθαιεί καιαθή ζήςε θαη ζε αλώηεξα ζεκεία (κίζρνπο, θαξπνύο)

Τςειή πγξαζία: αλάπηπμε άθζνλνπ ιεπθνύ κπθειίνπ θαη πνιπάξηζκα καύξα ζθιεξώηηα.

΢ε θνηιόηεηεο πνπ δεκηνπξγνύληαη ζην εζσηεξηθό ηνπ λεθξνύ βιαζηνύ ζρεκαηίδνληαη ζθιεξώηηα ηνπ κύθεηα.

Ο κύθεηαο δηαηεξείηαη ζην έδαθνο σο κπθήιην θαη ζθιεξώηην θαη επηβηώλεη γηα κεγάιν ρξνληθό δηάζηεκα.

Δκπινπηηζκόο εδάθνπο κε κόιπζκα (ζθιεξώηηα) κε ηα θπηηθά ππνιείκκαηα.

΢ε επλντθέο ζπλζήθεο, ηα ζθιεξώηηα βιαζηάλνπλ θαη δίλνπλ απνζήθηα κε αζθνύο θαη αζθνζπόξηα.

Δηθόλα 17

28

Σα αζθνζπόξηα εθηηλάζζνληαη ζηνλ αέξα θαη πξνθαινύλ κνιύλζεηο ζηα κέξε ηνπ θπηνύ, πνπ βξίζθνληαη ζε θάπνηα απόζηαζε από ην έδαθνο.

Ζ αλάπηπμε ηνπ κύθεηα θαη νη κνιύλζεηο επλννύληαη ζε ζεξκνθξαζίεο 15-21°C.

Οη κνιύλζεηο ζην ιαηκό ησλ θπηώλ πξνθαινύληαη από κπθήιην.

ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗ΢Ζ

Καιιηεξγεηηθά κέηξα

Υξήζε πγηνύο πνιιαπιαζηαζηηθνύ πιηθνύ.

Πεξηνξηζκόο εδαθηθήο πγξαζίαο.

Καηαζηξνθή πξνζβεβιεκέλσλ θπηώλ (πξηλ ην ζρεκαηηζκό ζθιεξσηίσλ).

Βαζύ όξγσκα ζην ηέινο ηεο θαιιηέξγεηαο, γηα ην παξάρσκα ησλ ζθιεξσηίσλ.

Απνιύκαλζε εδάθνπο (βιέπε «ηήμεηο ζπνξείσλ»).

Δθαξκνγή 0,2% thiram ζην έδαθνο.

Πξνιεπηηθνί ςεθαζκνί κε βελδηκηδαδνιηθά ή δηθαξβνμηκηδηθά (procymidone, vinclozolin, iprodione).

Δ. Φειιώδεο ή Καζηαλή ζεςηξξηδία Pyrenochaeta lycopersici

Πξνζβάιιεη ηνκάηα θαη κειηηδάλα, αιιά έρεη αλαθεξζεί θαη ζηελ πηπεξηά, ζηελ παηάηα θαη ζηνλ θαπλό.

Ηδηαηηέξσο ζνβαξή αζζέλεηα ζηηο θαιιηέξγεηεο ππό θάιπςε, θαζώο κπνξεί λα πξνθαιέζεη απώιεηεο έσο θαη 70% ηεο ζπλνιηθήο θαιιηέξγεηαο (Δηθ. 18).

Δηθόλα 18

29

΢πκπηώκαηα θαη ζεκεία

Θεξκνθήπηα: Σα πξώηα ζπκπηώκαηα εκθαλίδνληαη αξρέο ρεηκώλα θαη εμειίζζνληαη κέρξη ην Μάξηην.

Φύιια: παξνπζηάδνπλ αζζεληθό πξάζηλν ρξώκα ή ριώξσζε θαη θαζπζηέξεζε ηεο αλάπηπμεο. ΢πζηξέθνληαη πξνο ηα θάησ θαη μεξαίλνληαη.

Ρηδηθό ζύζηεκα: Πξνθαιεί θησρή αλάπηπμε, θαζηαλό κεηαρξσκαηηζκό θαη ζήςε.

Νέεο ξίδεο: Γελ δεκηνπξγνύληαη ξηδηθά ηξηρίδηα, εκθαλίδεη κηθξέο θαζηαλέο θειίδεο πνπ ελώλνληαη θαη πξνθαινύλ ζήςε θινηνύ (ζε έλα κήλα από κεηαθύηεπζε).

Παιαηόηεξεο ξίδεο: Παξνπζηάδεη βπζηζκέλεο θειίδεο, ν ηζηόο δηνγθώλεηαη θαη θαζίζηαηαη θειιώδεο (απνθέιισζε θινηώδνπο παξεγρύκαηνο), ξπηηδώλεηαη θαη ζρίδεηαη. Πάλσ ζηηο πξνζβεβιεκέλεο ξίδεο (ζαπίδνπλ θαη ην θπηό γίλεηαη θαρεθηηθό), επίζεο εκθαλίδνληαη καύξα ζηίγκαηα (θαξπνθνξίεο ηνπ κύθεηα). Σα θπηά παξνπζηάδνπλ αλάζρεζε ηεο αλάπηπμήο, παξακέλνπλ λάλα, ειάρηζηα παξαγσγηθά θαη ζε πξνρσξεκέλν ζηάδην απνμεξαίλνληαη.

΢ηε θύζε ην παζνγόλν παξάγεη γθξίδν ζηείξν κπθήιην θαη κηθξνζθιεξώηηα.

Γηαρεηκάδεη κε ηε κνξθή κπθειίνπ ζηα ππνιείκκαηα ηεο θαιιηέξγεηαο, θαζώο θαη κε ηε κνξθή κηθξνζθιεξσηίσλ πνπ ζρεκαηίδνληαη πάλσ ζηηο ξίδεο.

Ζ αζζέλεηα επλνείηαη από ζεξκνθξαζίεο 15-20°C, θαη ε πξνζβνιή είλαη εληνλόηεξε όηαλ ε θαιιηέξγεηα ηνκάηαο ελαιιάζζεηαη κε πηπεξηά ή κειηηδάλα, πνπ απνηεινύλ εππαζείο μεληζηέο.

Δίλαη παζνγόλν βξαδύηαηεο αλάπηπμεο θαη δελ απνηθίδεη ην ξηδηθό ζύζηεκα, νύηε κεηά από απνιύκαλζε ηνπ εδάθνπο.

Απαηηνύληαη κεξηθέο εβδνκάδεο από ηελ αξρηθή κόιπλζε ησλ ξηδώλ κέρξη ηελ εκθάληζε ησλ πξώησλ ζπκπησκάησλ.

ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗ΢Ζ

Υξήζε αλζεθηηθώλ πνηθηιηώλ ή εκβνιηαζκόο ζε αλζεθηηθά ππνθείκελα (KVF, KVFN, KVF2N).

Άγξηα είδε ηνκάηαο: Lycopersicon hirsutum, L. peruvianum, L. glandulosum.

Ηδηαίηεξα απνηειεζκαηηθή έρεη απνδεηρζεί ε ειηναπνιύκαλζε ηνπ εδάθνπο, θαζώο έρεη απνηειεζκαηηθόηεηα γηα παξαπάλσ από κηα θαιιηεξγεηηθή πεξίνδν.

30

΢Σ. ΢ήςε ιαηκνύ θαη ξηδώλ

Fusarium oxysporum f. sp. radicis-lycopersici

Αλαγλσξίζηεθε ζρεηηθά πξόζθαηα ζηελ ρώξα καο ζε ζεξκνθήπηα ηεο Κξήηεο.

Πξνζβάιιεη εθηόο από ηελ ηνκάηα θαη ηελ πηπεξηά, ηε κειηηδάλα θαη κεξηθά ςπραλζή (ζόγηα, θαζόιη, κπηδέιη, αξαρίδα).

Ζ εθδήισζή ηνπ γίλεηαη κε απόηνκν ή βξαδύ καξαζκό ησλ θπηώλ, ζπλήζσο πξηλ ηελ σξίκαλζε ησλ θαξπώλ (Δηθ. 19, 20).

΢πκπηώκαηα θαη ζεκεία

Λαηκόο: παξαηεξείηαη θαζηαλή μεξή ζήςε ηνπ θινηνύ θαη θαζηαλόο κεηαρξσκαηηζκόο ησλ αγγείσλ ηνπ μύινπ (5-10 cm) πάλσ από ην έδαθνο. Δμσηεξηθά κπνξεί λα αλαπηπρζεί ε πινύζηα ιεπθή κάδα ηνπ κπθειίνπ πάλσ ζην ζηέιερνο Ρίδα: δεκηνπξγεί θαζηαλό κεηαρξσκαηηζκό, πνπ ζήπεηαη θαηά ζέζεηο θαη έπεηηα νινθιεξσηηθά. Σα πξνζβεβιεκέλα θπηά εκθαλίδνληαη κεκνλσκέλα κέζα ζην ζεξκνθήπην.

Ζ αζζέλεηα ζην ζεξκνθήπην εθδειώλεηαη κε απόηνκν καξαζκό ησλ θπηώλ ιίγν πξηλ ηελ σξίκαλζε ησλ πξώησλ θαξπώλ πξνθαιώληαο θαη θηηξίληζκα ησλ παιαηόηεξσλ θύιισλ.

Σν παζνγόλν κεηαδίδεηαη κε ηνλ αέξα, ηα ππνιείκκαηα ηεο θαιιηέξγεηαο, ην έδαθνο, ηα κνιπζκέλα θπηάξηα, ην ζπόξν θαη ηα εξγαιεία θαη ξνύρα ησλ εξγαηώλ.

΢πλζήθεο αλάπηπμεο παζνγόλνπ

Άξηζηε ζεξκνθξαζία γηα ηελ παζνγέλεζε είλαη 18-20°C.

Πξνζβάιινληαη ηα θπηά, πνπ βξίζθνληαη ζηα πην «θξύα» ζεκεία ηνπ ζεξκνθεπίνπ.

Δηθόλα 19 Δηθόλα 20

31

Ζ αζζέλεηα επλνείηαη από ρακειέο ζεξκνθξαζίεο εδάθνπο (18°C), από ρακειό pH εδάθνπο θαη αλαπηύζζεηαη επθνιόηεξα ζε βαξηά εδάθε, πνπ έρνπλ ππνζηεί απνιύκαλζε κε αηκό ή κε ρεκηθά κέζα.

ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗ΢Ζ Καιιηεξγεηηθά κέηξα

΢πληζηώληαη: Ζ απνθπγή πνηίζκαηνο κε πνιύ θξύν λεξό, θύηεπζε ζε ζεξκό έδαθνο, απνθπγή νιηθήο απνζηείξσζεο ηνπ εδάθνπο θαη εθξίδσζε αζζελόλησλ θπηώλ καδί κε όιν ην ξηδηθό ζύζηεκα θαη λα απνκαθξύλνληαη από ηνλ αγξό.

Υισξή ιίπαλζε κε καξνύιη ή Taraxacum officinale απμάλεη ηε κηθξνβηαθή δξαζηεξηόηεηα ζην έδαθνο βνεζώληαο ζηελ θαηαπνιέκεζε ηεο αζζέλεηαο.

Υεκηθά κέζα

Γελ ππάξρνπλ κέρξη ηώξα γλσζηά ρεκηθά κέζα.

Ε. Αδξνκπθώζεηο: Verticillium dahliae

Πξνζβάιεη πάλσ από 200 είδε θπηώλ ιαραληθά, θαιισπηζηηθά, δέλδξα, ην βακβάθη Καζώο θαη ην ακπέιη.

Δηθόλα 21

32

΢πκπηώκαηα θαη ζεκεία

΢ρεκαηίδεη παιώδε θνλίδηα ζε θνληδηνθόξνπο, πνπ θύνληαη ζε ζπόλδπινπο θαη κηθξνζθιεξώηηα.

Ζ πξνζβνιή εθδειώλεηαη αξρηθά κε καξαζκό, θηηξίληζκα θαη πηώζε ησλ παιαηόηεξσλ θύιισλ. Σν θηηξίληζκα ησλ θύιισλ αξρίδεη από ηελ πεξίκεηξν ηνπ ειάζκαηνο θαη ηδηαίηεξα από ηελ θνξπθή ηνπ.

Αλ θάλνπκε ηνκή ζηνλ βιαζηό ζα παξαηεξήζνπκε έληνλν κεηαρξσκαηηζκό ησλ αγγείσλ. Ζ δεκηνγόλνο δξάζε νθείιεηαη ζηελ κεραληθή απόθξαμε ησλ αγγείσλ θαη ζηελ παξαγσγή ηνμηλώλ από ηνλ κύθεηα.

΢πλζήθεο αλάπηπμεο

Ο κύθεηαο επλνείηαη ζε ζεξκνθξαζίεο 18-24°C θαη κπνξεί λα επηβηώζεη ζην έδαθνο γηα πνιιά έηε κε ηα κηθξνζθιεξώηηα.

ΑΝΣΗΜΔΣΧΠΗ΢Ζ

 Υξήζε πγηνύο πνιιαπιαζηαζηηθνύ πιηθνύ θαη αλζεθηηθώλ ή αλεθηηθώλ πνηθηιηώλ.

 Απνιύκαλζε πνιιαπιαζηαζηηθνύ πιηθνύ.

 Απνθπγή δεκηνπξγίαο πιεγώλ ζηελ πεξηνρή ηνπ ιαηκνύ θαη ησλ ξηδώλ.

 Δπηζήκαλζε θαη θαηαζηξνθή ησλ αζζελώλ θαη ύπνπησλ θπηώλ.

 Καηαζηξνθή θπηηθώλ ππνιεηκκάησλ θαη δηδαλίσλ.

 Υεκηθή απνιύκαλζε ηνπ εδάθνπο (metham sodium, dazomet), απνιύκαλζε κε αηκό ηνπ εδάθνπο ηνπ ζεξκνθεπίνπ.

 Ζιηναπνιύκαλζε.

 Απνπζία θπηνπξνζηαηεπηηθώλ πξντόλησλ.

33 Α΢ΘΔΝΔΗΔ΢ ΦΤΛΛΧΜΑΣΟ΢

Α. Πεξνλόζπνξνο Phytopthora infestans

Πξνζβάιινληαη όια ηα ελαέξηα όξγαλα ησλ θπηώλ, όια ηα ζηάδηα αλάπηπμεο (ζηελ παηάηα πξνζβάιινληαη θαη νη θόλδπινη) (Δηθ. 22).

΢πκπηώκαηα θαη ΢εκεία

Φύιια: ηα πξώηα ζπκπηώκαηα εκθαλίδνληαη αξρηθά ζηα θαηώηεξα θύιια θαη έπεηηα ζηα αλώηεξα. ΢ηελ άλσ επηθάλεηα ππνθίηξηλεο ή πδαηώδεηο πεξηνρέο (ειαηώδεηο θειίδεο) κε αθαλόληζην ζρήκα θαη αζαθή όξηα. ΢ρεκαηίδνληαη ζπλήζσο ζηελ πεξηθέξεηα ή θνξπθή ηνπ ειάζκαηνο θαη γξήγνξα επεθηείλνληαη ζε όιν ην έιαζκα. Οη θειίδεο ηειηθά απνθηνύλ θαζηαλό ή καύξν ρξώκα. Με πγξό θαηξό, ζηελ θάησ επηθάλεηα ηνπ θύιινπ αλαπηύζζεηαη ππόιεπθε εμάλζεζε (θαξπνθνξίεο ηνπ κύθεηα).

Βιαζηνί, κίζρνη θύιισλ: ζθνύξεο λεθξσηηθέο πεξηνρέο, πνπ μεθηλνύλ ζαλ επηκήθεηο θειίδεο ή ξαβδώζεηο, έρνπλ αθαλόληζην ζρήκα, θαιύπηνπλ κεγαιύηεξεο επηθάλεηεο, πξνθαινύλ καξαζκό θαη απνμήξαλζε.

Καξπνί: γύξσ από ηνλ πνδίζθν εκθαλίδνληαη γθξηδνπξάζηλεο έσο θαζηαλέο πεξηνρέο. Ηζηόο ζπλεθηηθόο, αιιά δεπηεξνγελείο κηθξννξγαληζκνί εηζβάιινπλ θαη πξνθαινύλ καιαθή ζήςε θαη θαηαζηξνθή. Με πγξό θαηξό, νη πξνζβεβιεκέλεο πεξηνρέο θαιύπηνληαη από ππόιεπθεο εμαλζήζεηο ηνπ κύθεηα.

Δηθόλα 22