ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜ Μ ΑΤΩ Ν ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
ΦΟΙΤΗΤΕΣ
Τ Σ Α Γ Γ Α Ρ Α Σ Δ Η Μ Η Τ Ρ Η Σ Ε Υ Σ Τ Α Θ Ι Ο Υ Σ Τ Ε Φ Α Ν Ο Σ
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΠΟ ΥΛΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2002
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Μ ΟΝΑΔΩ Ν ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Τ Ω Ν ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Σ Τ Η Ν ΚΥΠΡΟ.
ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Φ Ο ΙΤΗ ΤΕΣ
ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ ΣΤΕΦ ΑΝΟΣ ΤΣΑΓΓΑΡΑΣ ΔΗ Μ Η ΤΡΗ Σ
ΚΑΛΑΜΑΤΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2002
Σελίδα
Πρόλογος... 1
Εισαγωγή... 4
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ιο
ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Ι.ΙΓενικα... 61.2 Γενικά στοιχεία για την Κύπρο... 6
1.3 Διοικητική διαίρεση της Κύπρου και πληθυσμιακό μέγεθος ΟΤΑ... 8
1.4 Η Σημερινή κατάσταση στην Κύπρο... 11
1.5 Ετήσια παραγωγή απορριμμάτων -ποιοτική και ποσοτική σύσταση... 11
1.5.1 Ετήσια παραγωγή απορριμμάτων... 11
1.5.2 Ποιοτική και ποσοτική σύσταση απορριμμάτων... 13
1.6 Προσω7Πκό-Υλικοτεχνικός εξοπλισμός-Δαπάνες καθαριότητας... 14
1.6.1 Γενικά... 14
1.6.2 Προσωπικό που εργάζεται για την αποκομιδή και διαχείριση των απορριμμάτων... 15
1.6.3 Υλικοτεχνικός εξοπλισμός για την αποκομιδή και διαχείριση των απορριμμάτων... 18
1.6.4 Δαπάνες Δήμων για την αποκομιδή και διαχείριση των απορρ/των 19
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2°
ΤΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 2.1 Γενικά... 222.2 Κοινοτική νομοθεσία... 22
2.3 Νομοθετικό πλαίσιο της Κύπρου... 23
2.4 Συμπεράσματα κεφαλαίου... 25
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3°
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ-ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 3.1 Γενικά... 263.2 Δημοτικά απορρίμματα... 27
3.2.1 Μικτά οικιακά απορρίμματα... 27
Σελίδα
3.2.2 Απορρίμματα κήπων-πάρκων... 28
3.2.3 Άλλα δημοτικά απορρίμματα... 28
3.2.4 Παραγωγή οικιακών απορριμμάτων... 29
3.4 Παραγωγή υλικών συσκευασίας... 33
3.5 Βιομηχανικά απορρίμματα... 36
3.5.1 Προπαρασκευή, επεξεργασία και συντήρηση ψαριών, κρέατος... 38
Α. Προπαρασκευή, επεξεργασία και συντήρηση ψαριών... 38
Β. Προπαρασκευή, επεξεργασία και συντήρηση κρέατος... 38
Γ. Προπαρασκευή, επεξεργασία πουλερικών... 39
3.5.2 Επεξεργασία και κονσερβοποίηση φρούτων και λαχανικών... 40
3.5.3 Επεξεργασία αμυλούχων φυτικών προϊόντων... 40
3.5.4 Ελαιουργεία... 41
3.5.5 Επεξεργασία καφέ... 41
3.5.6 Παραγωγή αλκοολούχων ποτών... 41
3.5.7 Παραγωγή χαρτοπολτού... 42
3.5.8 Παραγωγή προϊόντων ξυλείας... 42
3.5.9 Κλωστοϋφαντουργία - βαφεία-φινιστήρια... 43
3.5.10 Βυρσοδεψία... 43
3.5.11 Διυλιστήρια αργού πετρελαίου... 44
3.5.12 Συναρμολόγηση συσσωρευτών μολύβδου... 44
3.5.13 Παραγωγή ανόργανων χημικών... 45
3.5.14 Παραγωγή ανόργανων λιπασμάτων... 46
3.5.15 Παραγωγή οργανικών χημικών... 46
3.5.16 Παραγωγή πλαστικών... 47
3.5.17 Παραγωγή-συσκευασία γεωργικών φαρμάκων... 48
3.5.18 Παραγωγή φαρμάκων... 48
3.5.19 Παραγωγή σαπουνιών... 49
3.5.20 Παραγωγή σκαφών αναψυχής και αλιείας... 49
3.5.21 Παραγωγή χρωμάτων και βερνικιών... 50
3.5.22 Παραγωγή έντυπου υλικού... 51
3.5.23 Φωτογραφική βιομηχανία... 51
Σελίδα
3.5.24 Μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας... 51
3.5.25 Δευτερογενής παραγωγή μετάλλων... 52
3.5.26 Επεξεργασία γυαλιού - παραγωγή γυάλινων προϊόντων... 52
3.5.27 Παραγωγή τσιμέντου... 53
3.5.28 Επιφανειακή επεξεργασία και επικάλυψη μετάλλων/μορφ/ηση φυσική-μηχανική επιφανειακή κατεργασία μέταλλων... 53
3.5.29 Αναγέννηση χρησιμοποιημένων ορυκτέλαιων... 54
3.5.30 Παραγωγή βιομηχανικών απορριμμάτων... 54
3.5 Άλλες κατηγορίες στερεών απορριμμάτων... 58
3.5.1 Οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής... 59
3.5.2 Παλαιά ελαστικά... 60
3.5.3 ΑΚΚΕ... 62
Α. Υλικά εκσκαφών και κτιριακών κατασκευών... 62
Β. Υλικά οδοποιίας... 62
Γ. Υλικά κατεδαφίσεων... 62
Δ. Παραγωγή και διαχείριση απορριμμάτων κτιριακών κατασκευών, εκσκαφών και υλικών οδοποιίας... 63
Ε. Απορριπτόμενες ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές... 64
3.5.4 Απορριπτόμενες ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές... 67
3.5.5 Μικρές ποσότητες επικίνδυνων απορριμμάτων... 69
Α. Εύφλεκτες ουσίες... 69
Β. Φυτοφάρμακα... 70
Γ. Προϊόντα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης... 70
Δ. Μπαταρίες... 70
Ε. Μελάνια... 70
Στ. Συσκευασίες προωθητικών αερίων... 70
3.5.6 Πολυχλωριομένα διφαινύλια... 71
3.5.7 Χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια... 72
Παραγωγή των Χ.Ο... 73
3.5.8 Γεωργικά και κτηνοτροφικά απορρίμματα... 74
3.5.9 Απορρίμματα υγειονομικής περίθαλψης... 75
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
Σελίδα
A. Απορρίμματα οικιακού τύπου... 75
Β. Μολυσματικά απορρίμματα... 76
Γ. Ειδικά απορρίμματα υγειονομικής περίθαλψης... 77
Δ. Παραγωγή απορριμμάτων υγειονομικής περίθαλψης... 77
3.6 Σύνοψη... 78
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4°
ΟΡΓΑΝΩΣΗ-ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ 4.1 Γενικά... 794.2 Σακούλες... 79
4.3 Σταθεροί και κυλιόμενοι κάδοι... 79
4.3.1 Μεγάλοι υποδοχείς... 82
4.3.2 Τρόποι πλύσης και απολύμανσης... 83
4.4 Μεταφορά απορριμμάτων... 84
4.4.1 Σύστημα ανύψωσης κυλιόμενων κάδων Ο.Σ.Μ... 85
4.4.2 Κριτήρια επιλογής Ο.Σ.Μ... 85
4.5 Η σημασία σχεδιασμού των δρομολογίων των απορριμμάτων... 86
4.6 Σταθμοί μεταφόρτωσης απορριμμάτων... 87
4.6.1 Η περιβαλλοντική διάσταση Σ.Μ.Α... 89
4.6.1.1 Ευρύτερα Περιβαλλοντικά οφέλη 89 4.6.1.2. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την λειτουργία ενός Σ.Μ.Α 89 4.6.2 Κοινωνική αποδοχή... 90
4.7 Πλαίσιο τεχνικών οδηγιών για την συλλογή των στερεών απορρ/των... 90
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ 5.1 Γενικά... 925.2 Χώροι διάθεσης απορριμμάτων... 92
5.3 Διαχείριση οικιακών απορριμμάτων... 93
5.4 Διαχείριση υλικών συσκευασία... 93
5.5 Διαχείριση βιομηχανικών απορριμμάτων... 98
5.6 Διαχείριση άλλων κατηγοριών στερεών απορριμμάτων... 98
Σελίδα
5.6.1 Οχήματα στο τέλος ζωής τους... 99
5.6.2 Ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές... 99
5.6.3 Διαχείριση αγροτικών και κτηνοτροφικών απορριμμάτων... 100
5.6.4 Διαχείριση χρησιμοποιούμενων ορυκτελαίων... 100
5.6.5 Παλαιά ελαστικά... 101
5.6.6 Διαχείριση απορριμμάτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξ/σμο.... 101
5.6.7 Διαχείριση οικοδομικών απορριμμάτων... 101
5.6.8 Διαχείριση υγειονομικών απορριμμάτων... 102
5.6.9 Πολυχλωριωμένα διφαινύλια... 102
5.6.10 Διαχείριση μικρών ποσοτήτων επικίνδυνων απορριμμάτων στα δημοτικά απορρίμματα... 103
5.7 Περιγραφή - αξιολόγηση των δραστηριοτήτων του ιδιωτικού τομέα στη διαχείριση των στερεών απορριμμάτων... 103
5.7.1 Περιγραφή των δραστηριοτήτων του ιδιωτικού τομέα στην διαχείριση των στερεών απορριμμάτων... 103
5.7.2 Περιγραφή των δραστηριοτήτων του ιδιωτικού τομέα στην 105 διαχείριση των απορριμμάτων...
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6°
ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ 6.1 Γενικά... 1076.2 Τεχνικές ανάκτησης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης υλικών από στερεά απορρίμματα... 107
6.2.1 Ανακυκλώσιμα υλικά... 108
Α. Χαρτί... 108
Β. Γυαλί... 109
Γ. Σιδηρούχα μέταλλα... 109
Δ. Αλουμίνιο... 110
Ε. Πλαστικό... 110
6.2.2 Διαλογή στη πηγή... 111
Α. Γενικά... 111
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
Σελίδα
Β. Πρακτικές διαλογής στην πηγή... 112
6.2.3 Κέντρα διαλογής... 112
6.2.4 Κέντρα αγοράς... 112
6.2.5 Συλλογή πόρτα -πόρτα... 113
6.2.6 Συλλογή σε κάδους... 113
6.2.7 Συνδυασμός των παραπάνω τεχνικών... 114
6.2.8 Διαλογή στην από ειδικές ομάδες πληθυσμού... 114
6.3 Κέντρα διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών... 114
6.3.1 Γενικά... 115
6.3.2 Χρησιμοποιούμενη τεχνολογία και εξοπλισμός... 115
6.3.3 Σύστημα περιβαλλοντικού έλεγχου... 117
6.3.4 Αλλά στοιχεία λειτουργίας της εγκατάστασης... 117
6.4 Μηχανική ανακύκλωση... 118
6.4.1 Γενικά... 118
6.4.2 Εγκαταστάσεις μηχανικής ανακύκλωσης... 118
6.5 Θερμική επεξεργασία... 124
6.5.1 Γενικά... 124
6.5.2 Αποτέφρωση καύση... 124
Α. Γενικά... 124
Β. Εγκατάσταση καύσης... 124
6.5.3 Πυρόλυση... 127
Α. Γενικά... 127
Β. Εγκατάσταση πυρόλυση... 127
6.5.4 Αεριοποίηση... 128
Α. Γενικά... 128
Β. Εγκατάσταση αεριοποίησης... 128
6.6 Βιολογικές μέθοδοι... 129
6.6.1 Γενικά... 129
6.6.2 Αερόβια βιολογική επεξεργασία(κομποστοποίηση)... 131
Α. Γενικά... 131
Β. Συστήματα κομποστοποίηση... 132
Σελίδα
Γ. Ωρίμανση... 132
Δ. Εξευγενισμός του compost... 133
6.6.3 Αναερόβια βιολογική επεξεργασία-αναερόβια ζύμωση... 134
Α. Γενικά... 134
Β. Συστήματα αναερόβιας επεξεργασίας... 134
6.6.4 Συνδυασμός αερόβιας και αναερόβιας επεξεργασίας... 135
6.7 Υγειονομική ταφή... 135
6.7.1 Γενικά... 135
6.7.2 Ευστάθεια Χ.Υ.Τ.Α... 136
6.7.3 Έργα διαχείριση όμβριων υδάτων 136 6.7.4 Αντιπυρική προστασία... 137
Α. Γ ενικές αρχές... 137
Β. Υποδομή - εξοπλισμός... 137
Γ. Οργάνωση αντιπυρικής προστασίας... 137
6.7.5 Συστήματα μόνωσης - στεγανοποίησης... 138
Α. Γενικά... 138
Β. Μόνωση της βάσης... 139
6.7.6 Διαχείριση στραγγισμάτων... 145
Α. Γενικά... 145
Β. Σύστημα διαχείρισης στραγγισμάτων... 145
6.7.7 Διαχείριση βιοαερίου... 147
6.7.8 Τελική επικάλυψη Χ.Υ.Τ.Α... 148
Α. Γενικά... 148
Β. Έναρξη εργασιών τελικής επικάλυψης... 150
Γ. Κλίσεις... 150
Δ. Τμήματα συστήματος τελικής επικάλυψης... 150
Ε. Στρώση φραγμού - έδαφος φυτοκάλυψης... 151
Στ. Κατασκευή συστημάτων για την παρακολούθηση των εκπ/πων... 151
6.7.9 Επανένταξη - νέες χρήσεις του χώρου... 151
6.7.10 Οργάνωση και λειτουργία του Χ.Υ.Τ.Α... 152
Α. Πρόγραμμα εκμετάλλευσης Χ.Υ.Τ.Α... 153
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α
Σελίδα
Β. Πρόγραμμα διάθεσης απορριμμάτων... 153
Γ. Απαιτούμενος εξοπλισμός υγειονομικής ταφής... 153
Δ. Έκτακτα περιστατικά και αντιμετώπιση τους... 153
6.7.11 Έλεγχος και παρακολούθηση X. Υ.Τ. A ... 154
A. Γενικά... 154
Β. Έλεγχος υπόγειων υδάτων... 154
Γ. Έλεγχος επιφανειακών υδάτων στραγγισμάτων... 156
Δ. Έλεγχος αέριων εκπομπών... 156
I. Ανάγκη για έλεγχο και παρακολούθηση των ελκ/νων αερίων.... 156
II. Συστήματα και τεχνικές έλεγχου παρακολούθησης αερίων... 157
III. Άλλοι έλεγχοι... 158
6.8 Οικονομικά στοιχεία... 158
6.8.1 Μηχανική διαλογή... 159
6.8.2 Κομποστοποίηση... 159
6.8.3 Καύση... 160
6.8.4 Υγειονομική Ταφή... 161
6.9 Συμπεράσματα Κεφαλαίου... 161
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7°
ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΣΟΥΗΔΙΑΣ 7.1 Εισαγωγή... 1647.2 Σουηδία... 164
7.2.1 Αρχές... 164
7.2.2 Μέτρα και δράσεις... 165
7.2.3 Διαχείριση διάφορων κατηγοριών απορριμμάτων... 166
Α. Υλικά συσκευασίας... 166
Β. Οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους... 168
Γ. Ελαστικά... 169
Δ. Απορρίμματα κατασκευών και κατεδαφίσεων... 170
Ε. Απορριπτόμενες ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές... 174
ΣΤ. Απορριπτόμενες ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές... 174
Σελίδα
Ζ. Χημικές ουσίες... 174
7.3 Γερμανία... 175
7.3.1 Αρχές... 175
7.3.2 Διαχείριση διάφορων κατηγοριών απορριμμάτων... 177
Α. Δημοτικά στερεά απορρίμματα... 177
Β. Βιομηχανικά απορρίμματα... 179
Γ. Οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους... 180
Δ. Απορρίμματα κατασκευών και κατεδαφίσεων... 181
Ε. Απορριπτόμενες ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές... 183
Στ. Απορριπτόμενες ηλεκτρικές στήλες και συσσωρευτές... 184
Ζ. Χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια... 185
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8°
Σ ΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤ Α-ΠΡΟΟΠΤΊΚΕΣ 8.1 Γενικά... 1868.2 Συμπεράσματα... 186
8.3 Προτάσεις... 188
8.4 Γ ενική πρόταση... 194
Βιβλιογραφία... 197
Παραρτήματα... 200
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ
1. Α.Κ.Κ.Ε. = Απορρίμματα κτιριακών κατασκευών, κατεδαφίσεων, εκσκαφών και υλικά οδοποιίας.
2. Α.Η.Η.Σ. = Απορριπτόμενες ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές.
3. Μ.Π.Ε.Α. = Μικρές Ποσότητες Επικίνδυνων Απορριμμάτων 4. Χ.Ο. = Χρησιμοποιούμενα Ορυκτέλαια
5. Μ.Ο. = Μέσος Ορος
6. Μ.Ε.Κ. = Μηχανές Εσωτερικής Καύσης 7. Ο.Μ.Μ. = Οχήματα Μακρινής Μεταφοράς
8. Σ.Μ.Α. = Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων 9. Ε.Ε. = Ευρωπαϊκή Ένωση
10. Ε.Κ.Α. = Ευρωπαϊκός Κατάλογος Απορριμμάτων 11. Χ.Υ.Τ.Α. = Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων 12. Ο.Σ.Μ. = Οχήματα Συλλογής Μεταφοράς
13. Κ.Δ.Α.Υ. = Κέντρα διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών 14. PCBs = Πολυχλωριωμένα Διφαινύλια
15. H.D.P.E = Πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας (High density polyethylene)
16. ΡΕ = Πολυαιθυλένιο
17. ΡΡ = Πολυπροπυλένιο
18. PVC = Πολυβινυλοχλωρίδιο
19. ΡΕΤ = Τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο
20. PS = Πολυστυρένιο
21. Ζη = Ψευδάργυρος
22. Mg = Μαγνήσιος
23. CO = Μονοξείδιο του άνθρακα
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΥΠΑΡΧΟΥΣ A ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
24. P = Φώσφορο
25. E.W.C. = Ευρωπαϊκός Κατάλογος Απορριμμάτων
26. Kg = Κιλά
27. Cr = Χρώμιο
28. Pb = Μόλυβδος
29. Ni = Νικέλιο
30. Sn = Κασσίτερος
31. Ba = Βάριο
32. Ag = Αργίλιο
Ο Ρ Ο Α Ο Γ I A - ΑΕ Ξ I Α Ο Γ I Ο
1 ) «Αστικά απόΒλτιτα»: Τα οικιακά απορρίμματα, καθώς και τα απορρίμματα των εμπορικών καταστημάτων, γραφείων ή εμπορικών επιχειρήσεων ή αλλά απορρίμματα που μπορούν εκ φύσεως ή της συνθέσεως τους να εξομοιωθούν προς τα αστικά απορρίμματα.
2) «Βιοαηνανικά απορρίαιιατα»: Τα απορρίμματα που προέρχονται από μεταποιητικές ή βιομηχανικές δραστηριότητες ή παραγωγικές διεργασίες.
3 ) «Επικίνδυνα απορρίαιιατα»: Τα απορρίμματα που καλύπτονται από την οδηγία 78/319/ΕΟΚ του Συμβουλίου της Ε.Ε. οποία αφορά τα τοξικά και τα επικίνδυνα απορρίμματα.
4) «Αδρανή απόβλιιτα»: Τα απορρίμματα στα οποία, αφού διατεθούν σε χώρο υγειονομικής ταφής δεν επέρχεται οποιαδήποτε σημαντική φυσική, χημική ή βιολογική μετατροπή τους.
5 ) «Περιβάλλον»: ορίζεται ο περιβάλλων τον ανθρώπων χερσαίος, θαλάσσιος και εναέριος χώρος, μετά των εν αυτώ χλωρίδας και πανίδας, των φυσικών της πόρων και στοιχείων πολιτισμού, ως ταύτα διαμορφώθηκαν εκ της δραστηριότητας του ανθρώπου.
6 ) «Ρύπανση του περιβάλλοντος»: Ορίζουμε την δυσμενή αλλαγή των φυσικών, χημικών και βιολογικών χαρακτηριστικών του αέρα, του εδάφους και των υδάτων, που οφείλεται εξ ολοκλήρου στις δραστηριότητες του ανθρώπου και επιδρά βλαβερά στον άνθρωπο, τα ζώα, τα φυτά, τα υλικά αγαθά και τις πολιτιστικές αξίες του ανθρώπου.
7 ) «Μόλυνση του περιΒάλλοντοο>: Προκαλείται από την είσοδο στο περιβάλλον μικρόβιων, ιών και γενικά παθογόνων μικροοργανισμών.
8 ) «Απλή απόρριιι/η»: Η μέθοδος όπου η διάθεση των απορριμμάτων γίνεται στην επιφάνεια του εδάφους χωρίς άλλη φροντίδα.
9) «Υγειονοαικιί ταΦίί»: Η μέθοδος όπου τα απορρίμματα συμπιέζονται σε διαδοχικές επάλληλες στρώσεις πάχους 2.50m και καλύπτονται με στρώμα χώματος 0.60m.Το λοξό μέτωπο εργασίας καλύπτεται με χώμα 0.15 m.
10) «Καύση»; Στη μέθοδο αυτή γίνεται πλήρης αποτέφρωση των απορριμμάτων μέσα σε ειδικούς κλίβανους με αποτέλεσμα να ελαττώνεται ο όγκος τους και να παραμένει τελικά το 20-30% του αρχικού τους βάρους.
11) «Λιπασιιατοποίηση ιί Βιοσταθεροποίηση απορριιΐίΐάτων»: Μια ελεγχόμενη βιοξείδωση ετερογενών οργανικών υλικών.
12 ) «Ανακύκλωση»: Ο διαχωρισμός των απορριμμάτων σε επιμέρους συστατικά ή ομοιογενείς κατηγορίες συστατικών και η επαναφορά τους στον φυσικό και οικονομικό κύκλο.
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
13) «Επαναγρτισίίΐοπούησιι»: κάθε διεργασία δια της οποίας οι συσκευασίες που έχουν μελετηθεί και σχεδιαστεί προκείμενου να εκπληρώνουν κατά την διάρκεια του κύκλου ζωής τους έναν ελάχιστο αριθμό διαδρόμων ή επιστροφών, επαναπληρούνται ή χρησιμοποιούνται για τον ίδιο σκοπό για τον οποίο έχουν σχεδιαστεί με ή χωρίς υποστήριξη βοηθητικών προϊόντων που υπάρχουν στην αγορά και που επιτρέπουν την επαναπλήρωση της συσκευασίας.
14 ) «Μπάζα»: Απορρίμματα από κατεδάφιση οικοδομής ή εκχωμάτωσης.
15 ) «1λύεο>: Λάσπες που παράγονται από επεξεργασία βιομηχανικών απορριμμάτων 16) «Χρυσιιιοποιτηιένα ορυκτέλαια»; Είναι κάθε λιπαντικό έλαιο ορυκτής,
συνθετικής ή μικτής βάσης, που έχει καταστεί ακατάλληλο για τη χρήση που προοριζόταν αρχικά και κυρίως τα Χ.Ο. κινητήρων εσωτερικής καύσης και κιβωτίων ταχυτήτων και τα Χ.Ο. μηχανών, στροβίλων και υδραυλικών συστημάτων.
17 ) «Βυρσοδεψία»: Η τεχνική κατεργασίας και επεξεργασίας των δερμάτων.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής του ανθρώπου και η αλλαγή των καταναλωτικών συνθηκών και των συνθηκών διαβίωσης ανέδειξε τα τελευταία χρόνια σ’ ολόκληρο τον πλανήτη το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Η συνεχής και ραγδαία αύξηση του όγκου των απορριμμάτων, ανάγκασαν τα ανεπτυγμένα κράτη να διεξάγουν έρευνες για την εύρεσης ορθολογικών, οικολογικών και οικονομικά αποδεκτών λύσεων. Οι παράγοντες που προκάλεσαν την αυξητική αυτή τάση οφείλονται στην αύξηση του πληθυσμού της γης, στην παγκοσμιοποίηση και ενοποίηση των αγορών, στην αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων και στην ευρεία χρησιμοποίηση των συσκευασιών μιας χρήσης.
Όπως θα ήταν αναμενόμενο το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων έχει επηρεάσει και την δική μας χώρα την Κύπρο. Η οικονομική ανάπτυξη που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια στην Κύπρο είχε σαν αποτέλεσμα την άνοδο του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της που συνδέεται με την αλλαγή των καταναλωτικών πρότυπων και συνηθειών. Αυτά και σε συνάρτηση με τον μεγάλο αριθμό τουριστών που καταφτάνουν στο νησί κάθε χρόνο αύξησαν τις ποσότητες των απορριμμάτων που παράγονται στην Κύπρο. Η ορθολογική διαχείριση του μεγάλου όγκου αποβλήτων που παράγονται καθημερινά στην Κύπρο επιβάλλεται για την προστασία του περιβάλλοντος και την εξοικονόμηση φυσικών πόρων και σχετίζεται άμεσα με το επίπεδο της ποιότητας ζωής.
Στη μελέτη μας αυτή μετά από αρκετό χρόνο ώριμης σκέψης και προβληματισμού αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με την διαχείριση των απορριμμάτων στην Κύπρο.
Ερέθισμα για την απόφαση που πήραμε να ασχοληθούμε με το θέμα αυτό αποτέλεσαν διάφορα γεγονότα όπως είναι η άσχημη εικόνα που αντικρίζει κανείς στην Κύπρο με τους ανεξέλεγκτους σκουπιδότοπους και τις χωματερές, η κακή διαχείριση των απορριμμάτων από τους αρμόδιους φορείς και οι διάφορες έρευνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βγάζουν την κόκκινη κάρτα στην Κύπρο για τον κακό τρόπο διαχείρισης των απορριμμάτων και την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.
Στα πρώτα κεφαλαία της μελέτης μας θα παρουσιάσουμε την πραγματική κατάσταση όπως διαδραματίζεται σήμερα στην Κύπρο στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων, μετέπειτα θα αναφερθούμε στις διάφορες μεθόδους που εφαρμόζονται στο διεθνή και ευρωπαϊκό χώρο και στο τέλος θα αναφέρουμε τα συμπεράσματα μας όπως και τις νέες προοπτικές στην διαχείριση των απορριμμάτων στην Κύπρο.
Στην προσπάθεια μας για αποπεράτωση της μελέτης μας αποταθήκαμε σε ειδικούς για να μας βοηθήσουν και να μας δώσουν πολύτιμες πληροφορίες και στοιχεία για την μελέτη μας. Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην εκφράσουμε μέσα από αυτό το κείμενο τις ευχαριστίες μας σ' όλους όσους μας βοήθησαν.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ θα θέλαμε να εκφράσουμε στον κύριο Νίκο Πασπαλή που εργάζεται ως υγειονομικός λειτουργός στο Δήμο Πάφου για τα τόσο σημαντικά στοιχεία που μας έδωσε για την διαχείριση των απορριμμάτων τόσο στο Δήμο Πάφου όσο και για τους υπόλοιπους δήμους τις Κύπρου. Επίσης ένα μεγάλο ευχαριστώ θα
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
θέλαμε να εκφράσουμε και στους κυρίους Γεωργίου Ηρόδοτο και Τιμοθέου Μαρίνο που εργάζονται στις Υγειονομικές Υπηρεσίες του Δήμου Λεμεσού που μας τροφοδότησαν με αρκετά στοιχεία και μελέτες για την διαχείριση των απορριμμάτων στον Δήμο Λεμεσού και σε ολόκληρη την Κύπρο.
Ιδιαίτερη όμως μνεία θα θέλαμε να εκφράσουμε στην καθηγήτρια μας Σταυρούλα Αλεξανδροπούλου που μας έδωσε το έναυσμα να ασχοληθούμε με το θέμα αυτό καθώς είναι γνωστή η μεγάλη της ευαισθησία για τα διάφορα περιβαλλοντικά θέματα αφού εργάζεται και στην υπηρεσία περιβάλλοντος της Νομαρχίας Μεσσηνίας.. Θα θέλαμε να την ευχαριστήσουμε για τις πολύτιμες πληροφορίες και συμβουλές που μας έδωσε ώστε να ολοκληρώσουμε με επιτυχία την εργασία μας.
2
Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η
Μεταξύ των περιβαλλοντικών προβλημάτων, που ο ίδιος ο άνθρωπος προκάλεσε και τώρα πια καλείται να δώσει λύσεις, εντάσσεται και το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Ένα πρόβλημα που απασχολεί ιδιαίτερα έντονα τον τελευταίο καιρό, πολίτες και πολιτεία. Ο προβληματισμός γύρω από το ζήτημα της διαχείρισης των απορριμμάτων ξεκίνησε όταν ο όγκος τους άρχισε να αυξάνεται επικίνδυνα και οι επιπτώσεις της συσσώρευσης τους να διαφαίνονται στο φυσικό περιβάλλον.
Δεν είναι μακριά η εποχή που ο άνθρωπος δεν παρήγαγε τόσα «άχρηστα» υλικά. Δυο τρεις γενιές πριν από εμάς η έννοια «απορρίμματα» δεν χρησιμοποιούταν τόσο συχνά όσο σήμερα. Επειδή το λεξιλόγιο συνδέεται άμεσα με τις συνθήκες και τις αντιλήψεις μιας εποχής, αυτό δείχνει ότι οι προηγούμενες γενιές δεν αντιμετώπιζαν πολλά υλικά ως άχρηστα, ώστε να τα αποκαλούν απορρίμματα. Για τα υπολείμματα τροφών τους και τις οποιεσδήποτε συσκευασίες χρησιμοποιούσαν ένα τελείως διαφορετικό τρόπο διαχειρίσεις. Ο τρόπος αυτός είχε άμεση σχέση με τις τότε συνθήκες ζωής, όπως η ανέχεια και η στέρηση, αλλά και με τη σοφία της επαναχρησιμοποίησης υλικών ή επιδιόρθωσης και μετατροπής άλλων σε χρήσιμα.
Βέβαια από χθες μέχρι σήμερα μεσολάβησε η τεχνολογική εξέλιξη η οποία διαφοροποίησε αρκετά τον τρόπο ζωής μας, τις ανάγκες μας καθώς και τα μέσα που επιλέγουμε για να τις ικανοποιήσουμε. Οι ανάγκες και η ικανοποίηση τους συνδέονται άμεσα με τα απορρίμματα, επειδή αφορούν το στάδιο παραγωγής τους.
Το στάδιο αυτό αξίζει να το προσέξουμε γιατί οποιοσδήποτε τρόπος διαχείρισης των απορριμμάτων και αν εφαρμοστεί θα δυσλειτουργεί, όσο ο όγκος τους αυξάνει. Μέσα από την ορθολογική διαχείριση των απορριμμάτων, μπορούμε να αποφύγουμε αρκετά κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που είναι δυνατόν να προκύψουν(δημόσια υγειά, χώροι ταφής των απορριμμάτων και προδιαγραφές των χωρών αυτών)
Η μελέτη μας αυτή επικεντρώνεται στο πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Κύπρο. Ένα πρόβλημα που τα τελευταία χρόνια δείχνει να παίρνει ανησυχητικές διαστάσεις και που δυστυχώς οι αρμόδιες αρχές δείχνουν αδιαφορία και ανικανότητα να το διαχειριστούν. Η διαχείριση των στέρεων απορριμμάτων αποτελεί αναγκαιότητα και ταυτόχρονα προτεραιότητα για την Κύπρο, αφενός μεν για την εξασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας αφετέρου δε, για την υιοθέτηση της περιβαλλοντικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) στον τομέα αυτό, αφού η Κύπρος βρίσκεται στο στάδιο ένταξης της στην Ε.Ε.
Πρωταρχικός στόχος της μελέτης μας είναι να φέρει στην επιφάνεια το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Κύπρο και τις αρνητικές επιπτώσεις που δημιουργούνται από την κακή διαχείριση και την αμέλεια των διάφορων υπεύθυνων.
Επιμέρους στόχοι είναι να προσδιορίσουμε τις ανάγκες που έχει η Κύπρος στον τομέα τις διαχείρισης των απορριμμάτων και να δούμε τις νέες προοπτικές που δημιουργούνται στην διαχείριση των απορριμμάτων σύμφωνα με τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα
3
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Η μελέτη μας χωρίζεται σε δυο βασικά μέρη. Στο πρώτο μέρος κάνουμε μια αναλυτική παρουσίαση της εικόνας που επικρατεί στον τομέα των απορριμμάτων στην Κύπρο δηλαδή πιο αναλυτικά αναφέρουμε την ετήσια παραγωγή απορριμμάτων, την σύνθεση των απορριμμάτων, το νομοθετικό πλαίσιο, τις πήγες παραγωγής των απορριμμάτων, τον τρόπο αποθήκευσης - συλλογής - μεταφοράς τους και τους τρόπους διαχείρισης τους. Στο δεύτερο μέρος αναφερόμαστε στις διάφορες μεθόδους που χρησιμοποιούνται στο διεθνή και ευρωπαϊκό χώρο, στο τρόπο που λειτουργούν και τα μέσα που είναι αναγκαία για να λειτουργήσουν αυτές οι μέθοδοι.
Μετέπειτα στα επόμενα κεφαλαία διατυπώνουμε τα δικά μας συμπεράσματα που προέκυψαν μέσα από τα αποτελέσματα τις ερευνάς που κάναμε και σύμφωνα με την δική μας άποψη δίνουμε τις νέες προοπτικές που πιστεύουμε ότι πρέπει να εφαρμοστούν στην Κύπρο έτσι ώστε να βελτιωθεί ο τρόπος τις διαχείρισης των απορριμμάτων.
Τα μέσα που χρησιμοποιήσαμε για την συλλογή των στοιχείων που μας βοήθησαν στην σύνταξη και συγγραφή της μελέτης ήταν πολλά και ποίκιλλα για κάθε κεφαλαίο της. Για το πρώτο μέρος της μελέτης μας που όπως προαναφέραμε παρουσιάζει αναλυτικά την παρούσα κατάσταση στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Κύπρο, στοιχεία μαζέψαμε κυρίως μέσα από προσωπικές επισκέψεις και συνεντεύξεις με αρμόδιους που ασχολούνται με την διαχείριση των απορριμμάτων στους Δήμους της Κύπρου. Μέσα από αυτές τις συναντήσεις που είχαμε με αυτούς τους ανθρώπους αποκομίσαμε πολλά στοιχεία , έντυπα, μελέτες και φωτογραφικό υλικό. Ακόμη αρκετά στοιχεία αποκομίσαμε μέσα από διάφορες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο που αναφέρονταν στο θέμα μας, από άρθρα εφημερίδων της Κύπρου και περιβαλλοντικά περιοδικά. Στο πρώτο μέρος της μελέτης μας δεν χρησιμοποιήσαμε στοιχεία από βιβλία γιατί απλά δεν υπήρχαν κάποια σχετικά με το θέμα μας. Στο δεύτερο μέρος της μελέτη όπου αναφερόμαστε στις μεθόδους διαχείρισης απορριμμάτων συλλογή στοιχείων είχαμε μέσα από διάφορα βιβλία αξιόλογων συγγραφέων που ασχολήθηκαν με τις μεθόδους όπως και μέσα από ιστοσελίδες στο διαδίκτυο.
Η μελέτη μας θα αναπτυχθεί σε οκτώ (8) κεφαλαία εκ των οποίων τα πέντε (5) θα αναφέρονται στην παρούσα κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Κύπρο στον τομέα των απορριμμάτων ενώ τα αλλά τρία (3) θα αναφέρονται στις μεθόδους διαχείρισης απορριμμάτων που εφαρμόζονται στο διεθνή και ευρωπαϊκό χώρο, στα συμπεράσματα μας και στις νέες προοπτικές στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων στην Κύπρο. Πιο αναλυτικά τα κεφαλαία θα αναφέρονται:
1°Κεφαλαίο.Στο πρώτο κεφαλαίο δίνουμε κάποια γενικά χαρακτηριστικά της Κύπρου όσον αφορά την γεωγραφική της θέση, τον πληθυσμό και την διοικητική της διαίρεση. Επιπλέον σ ’ αυτό το κεφαλαίο δίνουμε το πληθυσμιακό μέγεθος των ΟΤΑ, την ετήσια παραγωγή απορριμμάτων όπως και την φυσική σύνθεση των απορριμμάτων.
2°Κεφαλαίο:Στ ο δεύτερο κεφαλαίο γίνεται παρουσίαση και ανάλυση του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) και της Κύπρου αναφορικά με την διαχείριση των στέρεων απορριμμάτων στην Κύπρο.
3?Κεφαλαίο : Στο τρίτο κεφαλαίο αναλύονται εκτενώς οι κατηγορίες και οι πήγες προέλευσης των στέρεων απορριμμάτων και δίδονται στοιχεία αναφορικά με την
4
ποιοτική σύσταση και αλλά χαρακτηριστικά τους. Επιπλέον στο κεφαλαίο αυτό παρουσιάζονται στοιχεία που αφορούν τις παραγόμενες ποσότητες, το είδος και την γεωγραφική κατανομή των υπό εξέταση μη επικίνδυνων και επικίνδυνων στέρεων απορριμμάτων στην Κύπρο.
4" Κεφαλαίο. Στο κεφαλαίο αυτό γίνεται αναφορά στο τρόπο αποθήκευσης, συλλογής και μεταφοράς των στέρεων απορριμμάτων στους χώρους ταφής στην Κύπρο.
Επιπλέον αναφέρονται οι προδιαγραφές που έχουν τα οχήματα συλλογής και μεταφοράς, όπως και οι προδιαγραφές των κάδων που χρησιμοποιούνται για την προσωρινή αποθήκευση των στέρεων απορριμμάτων.
5° Κεφαλαίο: Στο πέμπτο κεφαλαίο αναλύεται εκτενώς η διαχείριση για κάθε μια από τις κατηγορίες απορριμμάτων που παράγονται στην Κύπρο, φυσικά για όσες υπήρχαν στοιχεία γιατί για κάποιες κατηγορίες δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία.
Ακόμη σ’ αυτό το κεφαλαίο αναφέρουμε και την συμβολή του ιδιωτικού τομέα στην διαχείριση των απορριμμάτων στην Κύπρο.
6° Κεφαλαίο: Αντικείμενο του έκτου κεφαλαίου είναι η εξέταση όλων των τεχνικών που αποτελούν τμήματα ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης των στέρεων απορριμμάτων. Πιο συγκεκριμένα παρουσιάζονται οι εναλλακτικές μέθοδοι διαχείρισης των στέρεων απορριμμάτων που εφαρμόζονται στις περισσότερες χώρες του κόσμου, δίνονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα τις κάθε μιας από αυτές και παρατίθενται στοιχεία αναφορικά με το ποσοστό εφαρμογής τις κάθε τεχνικής σε διεθνές επίπεδο.
7° Κεφαλαίο: Στο κεφαλαίο παρουσιάζουμε διάφορα εργαλεία και τεχνικές που χρησιμοποιούνται στον ευρωπαϊκό χώρο για την διαχείριση και αξιοποίηση των απορριμμάτων παίρνοντας σαν εμπειρικό παράδειγμα την Σουηδία και την Γερμανία, δυο χώρες που είναι πρωτοπόρες στην διαχείριση των απορριμμάτων.
8° Κεφαλαίο: Στο τελευταίο κεφαλαίο της μελέτης μας παραθέτουμε τα συμπεράσματα και τις προτάσεις μας για την διαχείριση των απορριμμάτων στην Κύπρο. Οι προτάσεις μας έχουν στόχο την βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό του μέχρι τώρα τρόπου διαχείρισης των απορριμμάτων στην Κύπρο.
5
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Κ Ε Φ Α Λ Α ΙΟ 1
ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
1.1 Γενικά
Η μελέτη μας όπως προαναφέραμε και στην εισαγωγή θα ασχοληθεί με την διαχείριση των απορριμμάτων στην Κύπρο. Στο πρώτο κεφαλαίο θέλουμε να δώσουμε με λίγα λόγια την σημερινή κατάσταση που επικρατεί γύρω από τα απορρίμματα στην Κύπρο. Πιο συγκεκριμένα θα αναφερθούμε, σε κάποια γενικά στοιχεία για την Κύπρο, στην παρούσα κατάσταση όσον αφορά τα απορρίμματα, στην ετήσια και ημερήσια παραγωγή απορριμμάτων και στην ποιοτική και ποσοτική σύσταση τους.
1.2 Γενικά στοιχεία για την Κύπρο
Η Κύπρος είναι το τρίτο σε μέγεθος νησί της Μεσόγειου μετά την Σαρδηνία και την Σικελία με έκταση 9251 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Έχει μέγιστο μήκος 240 χιλιόμετρα από το ανατολικότερο μέχρι το δυτικότερο άκρο της και μέγιστο πλάτος 100 χιλιόμετρα από το βορειότερο μέχρι το νοτιότερο της άκρο. Βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο της ανατολικής λεκάνης της Μεσόγειου και απέχει 800 χιλιόμετρα από την ανατολική ηπειρωτική Ελλάδα1.
Χάρτης 1.1: Γεωγραφική θέση της Κύπρου
Κ Υ Π Ρ Ο Σ Β Η Ρ Υ Τ Ο Σ Λ Ι Β Α Ν Ο Σ /
Δ Α Μ Α Σ Κ Ο Σ
»
Πηγή: Από το βιβλίο η «Κύπρος» του Γ ραφείου τύπου και πληροφοριών Κύπρου
ΤΕΛ Α Β ΙΒ
Ρ Α Α Ν Ι Α A M M A N
Στοιχεία από το βιβλίο «Κύπρος» του Γ ραφείου τύπου και πληροφοριών Κύπρου
6
πληθυσμός της Κύπρου σύμφωνα με την απογραφή του 2001 σήμερα υπολογίζεται στις 810,856 χιλιάδες κάτοικους από τις οποίες 689.471(85%) ανήκουν στην ελληνοκυπριακή κοινότητα, 95285(12%) στην τουρκοκυπριακή κοινότητα και 26100(3%) είναι ξένοι που κατοικούν στην Κύπρο2
Η Κύπρος έχει μεσογειακό κλίμα με κύρια χαρακτηριστικά το ζεστό και ξηρό καλοκαίρι από τα μέσα του Μάη ως τα μέσα του Σεπτέμβρη, το βροχερό αλλά ήπιο χειμώνα από τα μέσα του Νοέμβρη ως τα μέσα του Μάρτη και τις δυο ενδιάμεσες μεταβατικές εποχές, το φθινόπωρο και την άνοιξη. Στη διάρκεια του καλοκαιριού η Κύπρος και γενικά η περιοχή της ανατολικής μεσόγειου βρίσκεται κάτω από την επίδραση του εποχιακού βαρομετρικού χαμηλού, που έχει κέντρο του την νοτιοδυτική Ασία. Αποτέλεσμα της επίδρασης αυτής είναι οι υψηλές θερμοκρασίες και ο καθαρός ουρανός. Στην διάρκεια του χειμώνα η Κύπρος επηρεάζεται από το συχνό πέρασμα μικρών υφέσεων και μετώπων που κινούνται στη Μεσόγειο με κατεύθυνση από τα δυτικά προς τα ανατολικά. Οι καιρικές αυτές διαταραχές διαρκούν συνήθως από μια μέχρι τρεις μέρες κάθε φορά και δίνουν τις μεγαλύτερες ποσότητες βροχής.
Από μορφολογικής πλευράς η Κύπρος μπορεί να υποδιαιρεθεί στις πιο κάτω μορφολογικές περιφέρειες:
-Το ορεινό σύμπλεγμα Τροόδου
-Τη βόρεια οροσειρά του Πενταδάκτυλου -Την κεντρική πεδιάδα
-Τη λοφώδη περιοχή γύρω από το ορεινό σύμπλεγμα Τροόδου -Τις παράκτιες πεδιάδες
Οι κυπριακές ακρογιαλιές παρουσιάζουν εναλλασσόμενη εικόνα βράχου και αμμουδιάς, με πολυάριθμα ακρωτήρια και όρμους. Οι στενές παραθαλάσσιες πεδιάδες στο βόρειο τμήμα καλύπτονται από ελαιόδεντρα και χαρουπόδεντρα ενώ σε μικρή απόσταση από την ακτή βρίσκεται η βόρεια οροσειρά, που είναι ασβεστολιθικής σύστασης και έχει κορυφές μέχρι ύψος 915 μέτρα. Η οροσειρά
2 Στοιχεία από την Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου
7
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
αυτή πήρε το όνομα Πενταδάκτυλος από την ομώνυμη κορυφή που έχει σχήμα χεριού με τα δάκτυλα στραμμένα στον ουρανό ' .
1.3 Διοικητική διαίρεση της Κύπρου και πληθυσμιακό μέγεθος των ΟΤΑ
Η Κυπριακή Δημοκρατία ιδρύθηκε την 1η Οκτωβρίου το 1960 και από εκείνη την ημέρα διατηρεί ακόμη την πολιτική της μορφή. Με την σύσταση του κράτους η Κύπρος διαιρέθηκε σε 6(έξι) επαρχίες οι οποίες είναι: η επαρχία Λευκωσίας, Λεμεσού, Πάφου, Λάρνακας, Κερύνειας και Αμμόχωστου. Παράλληλα με την διαίρεση της Κύπρου σε 6 επαρχίες λειτουργούσαν και 16 δήμοι που ιδρύθηκαν κατά την διάρκεια της αγγλοκρατείας με νόμο του 1930. Σε κάθε επαρχία διορίστηκε έπαρχος από την κυβέρνηση που είχε την ευθύνη μαζί με τις τοπικές αρχές για τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η κάθε επαρχία. Παράλληλα με τους δήμους που υπήρχαν λειτουργούσαν και άλλες μορφές τοπικής αυτοδιοίκησης όπως ήταν τα συμβούλια βελτιώσεως και οι κοινοτικές αρχές. Μετά τις διαμάχες που άρχισαν το 1964 μεταξύ ελληνοκύπριων και τουρκοκύπριων το Υπουργικό Συμβούλιο με απόφαση του διόρισε Δημοτικές Επιτροπές για την διαχείριση των υποθέσεων των δήμων. Η κατάσταση αυτή διατηρήθηκε μέχρι το 1985 οπότε θεσπίστηκε ο νέος περί Δήμων νόμος 111/1985. Οι πρώτες δημοτικές εκλογές μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας έγιναν την 1-6-1986.
Πηγή: Πάρθηκε από το τμήμα κτηματολογίου και χωροταξίας της Κύπρου
Μετά τα θλιβερά γεγονότα του 1974 και την τούρκικη εισβολή είχαμε την κατάληψη του 37% του εδάφους της Κύπρου από την Τουρκία και γύρω στις 200.000 χιλιάδες πρόσφυγες βρήκαν καταφύγιο στις ελεύθερες περιοχές. Μέσα στα κατεχόμενα εδάφη που πήραν οι Τούρκοι κατά την βάρβαρη εισβολή τους περιλαμβάνεται ολόκληρη η επαρχία Κερύνειας, ένα μέρος της επαρχίας Λευκωσίας και σχεδόν το μεγαλύτερο μέρος της επαρχίας Αμμόχωστου.
3 Στοιχεία από την Ιστοσελίδα του Γραφείου τύπου και πληροφοριών της Κύπρου στο διαδίκτυο 8
Σήμερα στην Κυπριακή Δημοκρατία λειτουργούν 33 Δήμοι εκ των οποίων οι 8 είναι κατεχόμενοι δήμοι και 356 κοινότητες. Οι κατεχόμενοι δήμοι υπολειτουργούν λόγω του ότι δεν μπορούν να ασκήσουν την εξουσία τους στις κατεχόμενες περιοχές και το μόνο που έχουν είναι τα γραφεία τους στις ελεύθερες περιοχές για την διοργάνωση κάποιων εκδηλώσεων. Οι δήμοι και οι κοινότητες αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα που συνήθως οφείλονται στην οικονομική ανεπάρκεια που τους στερεί την δυνατότητα να εκπληρώσουν τις διάφορες πολιτικές τους. Σημαντική ευθύνη έχει η κεντρική κυβέρνηση που δεν ενισχύει τους δήμους όπως θα
Σχ. 1.2: ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΟΤΑ
□ <1000
□ 1000-2000
□ 2000-5000
□ 5000-10000
□ 10000>
Πηγή: Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων Κύπρου
έπρεπε αλλά και το πληθυσμιακό μέγεθος των δήμων που όπως παρατηρούμε και στον πίνακα 1.1 είναι παρά πολύ μικρός σε αρκετούς από αυτούς. Πιο συγκεκριμένα όπως βλέπουμε και στο σχεδιάγραμμα 1.2 το 60% των δήμων της Κύπρου έχει πληθυσμό κάτω των δέκα χιλιάδων κατοίκων ενώ ένα άλλο μεγάλο ποσοστό της τάξης του 36% βρίσκεται κάτω των 5000 χιλιάδων κατοίκων.
Μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι κοινότητες στις οποίες ο πληθυσμός τους δεν ξεπερνά τους 500 κάτοικους. Πιο συγκεκριμένα στο σχεδιάγραμμα 1.3 φαίνεται ότι το 86% των κοινοτήτων έχει πληθυσμό κάτω των 1000 κατοίκων ενώ το 30%
έχει πληθυσμό κάτω των 100 κατοίκων. Τα απορρίμματα που παράγουν οι δήμοι και οι κοινότητες που είναι οι υπεύθυνοι φορείς για την διαχείριση τους, δεν διατίθενται με μεθόδους περιβαλλοντικά αποδεκτές. Αυτό οφείλεται στο ότι η σωστή διαχείριση των απορριμμάτων συνεπάγεται υψηλό κόστος επένδυσης, πολύ μεγάλες λειτουργικές δαπάνες ανά κάτοικο και αυτό είναι παρά πολύ δύσκολο για τους δήμους και τις κοινότητες αφού οι οικονομικές τους δυνατότητες δεν τους το επιτρέπουν. Εδώ τίθεται πάλι θέμα επιτακτικής ανάγκης ενοποίησης κάποιων δήμων και κοινοτήτων για να μπορούν να λειτουργούν και να χειρίζονται τα προβλήματα που τους απασχολούν.
Πίνακας 1.1: Πληθυσμός και έκταση των Δήμων
ΔΗΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ
ΠΕΡΙΟΧΗ
ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ
ΛΕΥΚΩΣΙΑ 46990 1398 3063 5061
ΛΕΜΕΣΟΣ 87091 3402 - 3042
ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ - - - -
ΛΑΡΝΑΚΑ 43622 3173 - 3173
ΠΑΦΟΣ 19449 1621 - 1621
ΚΕΡΥΝΕΙΑ - - - -
9
Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
ΔΗΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ
ΠΕΡΙΟΧΗ
ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ
ΣΤΡΟΒΟΛΟΣ 51535 2543 - 2543
ΑΓΛΑΤΖΙΑ 17499 1638 1465 3103
ΛΑΚΑΤΑΜΙΑ 20919 2531 342 2873
ΚΑΤΩ ΠΟΛΕΜΙΔΙΑ 15986 2229 - 2229
ΑΓΙΟΣ ΔΟΜΕΤΙΟΣ 12099 267 940 1207
ΜΕΣΑ ΓΕΙΤΟΝΙΑ 11440 371 - 371
ΛΑΤΣΙΑ 10932 1628 1628
ΕΓΚΩΜΗ 9932 636 316 952
ΜΟΡΦΟΥ - - - -
ΠΑΡΑΛΙΜΝΙ 7749 4650 142 4792
ΑΡΑΔΙΠΟΥ 7226 5670 - 5670
ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
6930 1450 “ 1450
ΓΕΡΜΑΣΟΓΕΙΑ 5847 1574 - 1574
ΛΥΣΗ - - - -
ΙΔΑΛΙΟΝ 4757 3110 40 3150
ΔΕΡΥΝΕΙΑ 4163 928 1665 3145
ΓΕΡΟΣΚΗΠΟΥ 4156 1049 - -
ΑΘΗΕΝΟΥ 3865 2168 4246 6414
ΛΑΠΗΘΟΣ - - - -
ΚΥΘΡΕΑ - - - -
ΚΑΡΑΒΑΣ - - - -
ΛΕΥΚΟΝΟΙΚΟΝ - - - -
ΑΓΙΑ ΝΑΠΑ 1798 3121 - 3121
ΑΚΑΝΘΟΥ - - - -
ΠΕΓΈΙΑ 1553 4552 - 4552
ΠΟΛΥ ΧΡΥΣΟΧΟΥΣ
1252 1076 - 1076
ΛΕΥΚΑΡΑ 971 6182 - 6182
Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου
Ιχ . 1.3: ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ
100-500 34%
Πηγή: Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων
10
