(1)

ΑΡΗ΢ΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗ΢ΣΖΜΗΟ ΘΔ΢΢ΑΛΟΝΗΚΖ΢

ΣΜΖΜΑ ΔΠΗ΢ΣΖΜΖ΢ ΦΤ΢ΗΚΖ΢ ΑΓΧΓΖ΢ ΚΑΗ ΑΘΛΖΣΗ΢ΜΟΤ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΢ΠΟΤΓΧΝ ΦΤ΢ΗΚΖ ΓΡΑ΢ΣΖΡΗΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΕΧΖ΢

ΘΔΜΑ: Πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο ζπλνρήο θαη ηεο ηθαλνπνίεζεο από ηε ζπκκεηνρή ζε νκάδεο θαιαζνζθαίξηζεο

Determinants of cohesion and satisfaction from participation in basketball teams

Μεηαπηπρηαθή Γηπισκαηηθή Δξγαζία ηεο

Διεάλλαο Μαλνπζαξίδνπ

Πνπ ππνβάιιεηαη ζην θαζεγεηηθφ ζψκα ηνπ ΣΔΦΑΑ/ΑΠΘ γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ απφθηεζεο

Μεηαπηπρηαθνχ Γηπιψκαηνο Δηδίθεπζεο κε ηίηιν

«Φπζηθή Γξαζηεξηφηεηα θαη Πνηφηεηα Εσήο»

Θεζζαινλίθε, 2017

(2)

[2]

ΑΡΗ΢ΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗ΢ΣΖΜΗΟ ΘΔ΢΢ΑΛΟΝΗΚΖ΢

ΣΜΖΜΑ ΔΠΗ΢ΣΖΜΖ΢ ΦΤ΢ΗΚΖ΢ ΑΓΧΓΖ΢ ΚΑΗ ΑΘΛΖΣΗ΢ΜΟΤ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΢ΠΟΤΓΧΝ ΦΤ΢ΗΚΖ ΓΡΑ΢ΣΖΡΗΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΕΧΖ΢

ΘΔΜΑ: Πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο ζπλνρήο θαη ηεο ηθαλνπνίεζεο από ηε ζπκκεηνρή ζε νκάδεο θαιαζνζθαίξηζεο

Determinants of cohesion and satisfaction from participation in basketball teams

Μεηαπηπρηαθή Γηπισκαηηθή Δξγαζία ηεο

Διεάλλαο Μαλνπζαξίδνπ

Πνπ ππνβάιιεηαη ζην θαζεγεηηθφ ζψκα ηνπ ΣΔΦΑΑ/ΑΠΘ γηα ηελ εθπιήξσζε ησλ ππνρξεψζεσλ απφθηεζεο

Μεηαπηπρηαθνχ Γηπιψκαηνο Δηδίθεπζεο κε ηίηιν

«Φπζηθή Γξαζηεξηφηεηα θαη Πνηφηεηα Εσήο»

Δγθεθξηκέλν από ην θαζεγεηηθό ζώκα:

Γαιαδνχιαο Υξήζηνο Αλαπιεξσηήο Καζεγεηήο

Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο

Δπηβιέπσλ

Γνγάλεο Γεψξγηνο Καζεγεηήο Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο

Μέινο

΢πκβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο Μπαξθνχθεο Βαζίιεηνο Δπίθνπξνο

Καζεγεηήο

Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο

Μέινο

΢πκβνπιεπηηθήο Δπηηξνπήο

Θεζζαινλίθε, 2017

(3)

[3]

ΔΤΥΑΡΙ΢ΣΙΔ΢

Ζ παξνχζα κεηαπηπρηαθή κειέηε έξρεηαη λα θιείζεη έλαλ αθαδεκατθφ θχθιν θαη λα νινθιεξψζεη ηε θνίηεζή κνπ ζην Πξφγξακκα Μεηαπηπρηαθψλ ΢πνπδψλ ηνπ Σκήκαηνο Δπηζηήκεο Φπζηθήο Αγσγήο θαη Αζιεηηζκνχ ηνπ Α.Π.Θ, κε ζέκα: «Φπζηθή Γξαζηεξηφηεηα θαη Πνηφηεηα Εσήο». ΢ην ηέινο ηεο πνξείαο απηήο, ζεσξψ ππνρξέσζή κνπ λα επραξηζηήζσ εθείλνπο πνπ ζπλέβαιαλ κε ηνλ ηξφπν ηνπο θαη απφ ηε ζέζε ηνπο θαη κε βνήζεζαλ γηα ηελ πεξάησζε ηεο εξγαζίαο.

Αξρηθά, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή κνπ θχξην Γαιαδνχια Υξήζην γηα ηελ πνιχηηκε βνήζεηά ηνπ, ηελ θαζνδήγεζή ηνπ, θαζψο θαη ηελ ππνζηήξημε ζηνλ ςπρνινγηθφ ηνκέα.

Δπραξηζηψ, επίζεο, ζεξκά ηνπο θαζεγεηέο θχξην Μπαξθνχθε Βαζίιεην πνπ κε βνήζεζε ζηνλ ζρεδηαζκφ θαη ζηελ νξγάλσζε ηεο εξγαζίαο κνπ θαη θχξην Γνγάλε Γεψξγην, ε ζπκκεηνρή ησλ νπνίσλ ζηελ ηξηκειή επηηξνπή είλαη ηδηαηηέξσο ηηκεηηθή.

Δπραξηζηίεο απεπζχλσ επίζεο, ζηνπο αζιεηέο Καιαζνζθαίξηζεο γηα ηε ζπκβνιή ηνπο ζηελ πινπνίεζε ηεο παξνχζαο έξεπλαο, γηα ηελ πξνζπκία θαη ηε ζπλεξγαζία ηνπο, πνπ δηεπθφιπλαλ ην έξγν κνπ.

Σέινο, ζην ζεκείν απηφ, έρσ ηελ αλάγθε λα επραξηζηήζσ θαη λα εθθξάζσ ηε βαζηά επγλσκνζχλε κνπ ζε φια ηα κέιε ηεο νηθνγέλεηάο κνπ, ηνπο γνλείο, ηα αδέξθηα θαη ηνπο θίινπο κνπ πνπ κνπ πξφζθεξαλ ζηαζεξά ελζάξξπλζε, ππνζηήξημε θαη θπξίσο ηελ ππνκνλή ηνπο.

(4)

[4]

ΠΔΡΙΛΗΦΗ

Διεάλλα Μαλνπζαξίδνπ: Πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο ζπλνρήο θαη ηεο ηθαλνπνίεζεο απφ ηε ζπκκεηνρή ζε νκάδεο θαιαζνζθαίξηζεο

(Με ηε επίβιεςε ηνπ θ. Γαιαδνχια Υξήζηνπ, Αλαπι. Καζεγεηή)

Ζ παξνχζα εξγαζία ζρεδηάζηεθε γηα λα εμεηάζεη ηελ επίδξαζε πνπ αζθνχλ νη πξνζδηνξηζηηθνί παξάκεηξνη, ην θιίκα θηλήηξσλ θαη ηα θίλεηξα, ζηε δηακφξθσζε ηεο ζπλνρήο θαη ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ αζιεηψλ, απφ ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζην άζιεκα ηεο θαιαζνζθαίξηζεο. Σν δείγκα ηεο έξεπλαο απνηέιεζαλ 100 αζιεηέο θαη 80 αζιήηξηεο Καιαζνζθαίξηζεο (Ν=180) ηνπ λνκνχ Θεζζαινλίθεο. Οη αζιεηέο θαη νη αζιήηξηεο αγσληδφληνπζαλ ζηα αληίζηνηρα πξσηαζιήκαηα αλδξψλ θαη γπλαηθψλ, ηνπηθψλ θαηεγνξηψλ ηεο Δ.ΚΑ.΢.Θ (Α – Β Αλδξψλ θαη Α Γπλαηθψλ ) θαη ζε εζληθέο θαηεγνξίεο (Α1 – Α2 Αλδξψλ θαη Γπλαηθψλ). Γηα ηελ αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ ρξεζηκνπνηήζεθε ην ζηαηηζηηθφ παθέην SPSS 23.0 (έγηλε αλάιπζε πξφβιεςεο). Σν επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο νξίζηεθε ζην p<0.05. Σα απνηειέζκαηα ησλ αλαιχζεσλ έδεημαλ πσο ην θιίκα θηλήηξσλ θαη ηα θίλεηξα επεξεάδνπλ ηφζν ηε ζπλνρή φζν θαη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ αζιεηψλ ζην άζιεκα ηεο θαιαζνζθαίξηζεο, ζηαηηζηηθψο ζεκαληηθά. Δίλαη ζεκαληηθφ λα θαηαλνήζνπκε πσο κπνξνχκε λα ζπκβάιινπκε ζηελ αλάπηπμε ηεο ζπλνρήο θαη ηεο ηθαλνπνίεζεο απφ ηε ζπκκεηνρή ζηελ νκάδα. Ζ θαηαλφεζε ηνπ ξφινπ ηνπ θιίκαηνο θηλήηξσλ θαη ησλ θηλήηξσλ ησλ αζιεηψλ ζα βνεζήζνπλ ηνπο πξνπνλεηέο ζηελ δηακφξθσζε ησλ θαηάιιεισλ πξνυπνζέζεσλ πνπ ζπκβάιινπλ ζηε βειηίσζε ηεο ζπλνρήο θαη ηεο ηθαλνπνίεζε ησλ αζιεηψλ. Σα ηειηθά ζπκπεξάζκαηα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, είλαη ελζαξξπληηθά. Ζ θαηαγξαθή ηεο επραξίζηεζεο - ηθαλνπνίεζεο θαη ηεο ζπλνρήο ζα κπνξνχζε λα απνηειέζεη έλα ζπκπιεξσκαηηθφ εξγαιείν ζηελ αμηνιφγεζε, θπξίσο φκσο ζηε βειηίσζε ησλ πξνγξακκάησλ φρη κφλν ζην άζιεκα ηεο θαιαζνζθαίξηζεο αιιά γεληθά ζηε Φπζηθή Αγσγή θαη ηνλ Αζιεηηζκφ.

ΛΔΞΔΗ΢ - ΚΛΔΗΓΗΑ: θαιαζνζθαίξηζε, θιίκα θηλήηξσλ, θίλεηξα, ζπλνρή, ηθαλνπνίεζε

(5)

[5]

ABSTRACT

Eleanna Manousaridou: Determinants of cohesion and satisfaction from participation in basketball teams

(Under the supervision of Christos Galazoulas, Associate Professor)

This present study was designed to investigate the impact of determinants, the motivational climate and motivation, of cohesion and satisfaction of athletes from their participation in basketball. In the study participated 100 men and 80 women basketball athletes (N = 180) in Thessaloniki. Athletes competed in the men's and women's championships, in the local divisions of Thessaloniki (Men's and Women's A and B divisions) and national divisions (A1 - A2 Men and Women divisions). The SPSS 23.0 statistical packet (predictive analysis) was used to analyze the data. The significance level was set at p <0.05. The results showed that motivational climate and motivation affect statistically significant both the cohesion and the satisfaction of athletes in the basketball sport. It is important to understand how we can contribute to the development of cohesion and satisfaction from participation in the group.

Understanding the role of motivational climate and motivation of athletes will help coaches to develop the appropriate conditions that help improve the athletes' cohesion and satisfaction.

The final conclusions of this study are encouraging. The recording of pleasure - satisfaction and coherence could be a complementary tool in evaluation, notably in improving programs not only in basketball but generally in Physical Education and Sport.

KEY - WORDS: basketball, motivational climate, motivation, cohesion, satisfaction

(6)

[6]

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΙΛΗΦΗ ABSTRACT ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ

ΚΑΣΑΛΟΓΟ΢ ΠΙΝΑΚΧΝ

Πίλαθαο 1. Γείγκα, Μέζνο Όξνο, Σππηθή Απφθιηζε, Αζπκκεηξία θαη Κχξησζε φισλ ησλ κεηαβιεηψλ

Πίλαθαο 2. Πίλαθαο Αλάιπζεο ΢πζρέηηζεο Πίλαθαο 3. Σν θιίκα θηλήηξσλ θαη ε ζπλνρή Πίλαθαο 4. Σα θίλεηξα θαη ε ζπλνρή

Πίλαθαο 5. Σν θιίκα θηλήηξσλ, ηα θίλεηξα θαη ε ηθαλνπνίεζε ΔΙ΢ΑΓΧΓΗ

ΘΔΧΡΗΣΙΚΟ ΠΛΑΙ΢ΙΟ

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1^ν Η έλλνηα θαη ε ύπαξμε ηεο νκάδαο ζην ζύγρξνλν θνηλσληθό γίγλεζζαη 1.1 Δηζαγσγή

1.2 Ζ νκάδα θαη ε ζεκαζία ηεο ζην θνηλσληθφ γίγλεζζαη 1.3 Ζ δηαδηθαζία ζπγθξφηεζεο ηεο νκάδαο

1.4 Σα πιενλεθηήκαηα ηεο νκάδαο

1.5 Σα κεηνλεθηήκαηα ηεο απνπζίαο νκάδαο 1.6 Υαξαθηεξηζηηθά ηεο νκάδαο

1.7 Σα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηηπρεκέλεο θαη απνηειεζκαηηθήο νκάδαο

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2^ν Η ζπλνρή θαη ε ηθαλνπνίεζε ηεο ζπκκεηνρήο ζε νκάδεο ζηελ θαζεκεξηλή δσή

2.1 Δηζαγσγή

2.2 Ζ κέηξεζε ηεο ζπλνρήο ηεο νκάδαο

2.3 Πξνβιήκαηα ζηε κέηξεζε θαη αμηνιφγεζε ηεο ζπλνρήο 2.4 Σα είδε ηεο ζπλνρήο

2.5 Οξηζκφο ηνπ φξνπ ηθαλνπνίεζε

2.6 Πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο ζπλνρήο 2.7 Πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο ηθαλνπνίεζεο

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 3^ν Θεσξίεο ζπλνρήο, παξαθίλεζεο θαη θηλήηξσλ 3.1 Δηζαγσγή

3.2 Θεσξίεο Παξαθίλεζεο θαη Κηλήηξσλ 3.3 Θεσξίεο Πεξηερνκέλνπ

(7)

[7]

3.3.1 Ζ ζεσξία ηεο Ηεξάξρεζεο ησλ Αλαγθψλ ηνπ Maslow 3.3.2 H ζεσξία ησλ Γχν Παξαγφλησλ ηνπ Herzberg

3.3.3 H ζεσξία ησλ Αλαγθψλ Ύπαξμεο, Κνηλσληθψλ ΢ρέζεσλ θαη Αλάπηπμεο ηνπ Alderfer 3.3.4 H ζεσξία ησλ Δπίθηεησλ Αλαγθψλ ηνπ McClelland

3.4 Θεσξίεο Γηαδηθαζίαο

3.4.1 Ζ ζεσξία ηεο Πξνζδνθίαο ηνπ Vroom

3.4.2 Σν Τπφδεηγκα ηεο Πξνζδνθίαο ησλ Porter & Lawler 3.4.3 Ζ ζεσξία ηεο Ηζφηεηαο - Γηθαηνζχλεο ηνπ Adams 3.4.4 Ζ ζεσξία ηνπ Καζνξηζκνχ ησλ ΢ηφρσλ ηνπ Locke 3.4.5 Ζ ζεσξία ησλ Παξαγφλησλ Υ & Τ ηνπ McGregor 3.5 ΢χλνςε Θεσξηψλ Κηλήηξσλ

3.6 Θεσξίεο ΢πλνρήο θαη Κνηλσληθήο ΢πκβίσζεο

3.7 Κξηηηθή ησλ ζεσξηψλ ΢πλνρήο θαη Κνηλσληθήο ΢πκβίσζεο 3.8 Θεσξία ΢ηφρσλ Δπίηεπμεο

3.9 Θεσξία Απηνπξνζδηνξηζκνχ (Self-Determination Theory)

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 4^ν Πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο ζπλνρήο θαη ηεο ηθαλνπνίεζεο ζην ρώξν ηεο Φπζηθήο Αγσγήο & Αζιεηηζκνύ

4.1 Δηζαγσγή

4.2 Ζ έλλνηα ηεο ζπλνρήο ζηε Φπζηθή Αγσγή θαη ζηνλ Αζιεηηζκφ 4.3 Παξάγνληεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηε ζπλνρή ηεο νκάδαο

4.3.1 Υξφλνο ζπλχπαξμεο αζιεηψλ ζηελ νκάδα 4.3.2 Καηάηαμε - επίπεδν νκάδαο

4.3.3 Ζγεζία

4.3.4 Μέγεζνο (αξηζκφο) αζιεηψλ νκάδαο 4.3.5 Αγσληζηηθή ζέζε αζιεηή ζηελ νκάδα 4.4 ΢ρέζε ζπλνρήο θαη απφδνζεο ηεο νκάδαο

4.5 Παξάγνληεο πνπ ζπκβάιινπλ ζηελ ηθαλνπνίεζε απφ ηε ζπκκεηνρή ζηε Φπζηθή Αγσγή θαη ζηνλ Αζιεηηζκφ

4.6 H επίδξαζε ηεο ζπλνρήο ζηελ ηθαλνπνίεζε απφ ηε ζπκκεηνρή ζηελ νκάδα ΠΑΡΟΤ΢Α ΔΡΔΤΝΑ

5.1 Ο πξνβιεκαηηζκφο ηεο έξεπλαο 5.2 Ζ ζεκαζία ηεο έξεπλαο

5.3 ΢θνπφο

5.4 Δξεπλεηηθά Δξσηήκαηα

(8)

[8]

5.5 Τπνζέζεηο ηεο έξεπλαο 5.6 Οξηνζεηήζεηο ζηελ έξεπλα

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 6^ν Μεζνδνινγία ηεο έξεπλαο 6.1 Γείγκα

6.2 Μέζα ζπιινγήο δεδνκέλσλ 6.3 Γηαδηθαζία κέηξεζεο 6.4 ΢ηαηηζηηθή αλάιπζε 6.5 Όξγαλα κέηξεζεο

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 7^ν Αλάιπζε δεδνκέλσλ – Απνηειέζκαηα 7.1 Πεξηγξαθηθή ΢ηαηηζηηθή Αλάιπζε

7.2 ΢πζρεηίζεηο

7.3 Σν θιίκα θηλήηξσλ, ηα θίλεηξα θαη ε ζπλνρή ησλ αζιεηψλ ζην άζιεκα ηεο θαιαζνζθαίξηζεο

7.4 Σν θιίκα θηλήηξσλ, ηα θίλεηξα θαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ αζιεηψλ ζην άζιεκα ηεο θαιαζνζθαίξηζεο

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 8^ν ΢πδήηεζε - ΢πκπεξάζκαηα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ

(9)

[9]

ΔΙ΢ΑΓΧΓΗ

Σα ηειεπηαία ρξφληα ε αλάπηπμε ηεο ζπιινγηθήο πξνζπάζεηαο, ηεο νκαδηθφηεηαο, ηνπ θνηλνχ νξάκαηνο θαη ηεο χπαξμεο απνηειεζκαηηθψλ νκάδσλ, απνηειεί βαζηθή θαη νπζηαζηηθή πξνυπφζεζε γηα κηα επηηπρεκέλε θαη απνηειεζκαηηθή πνξεία ηεο επηρείξεζεο θαη ελφο νξγαληζκνχ ζην ζχγρξνλν νηθνλνκηθφ αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ ηνπ ρψξνπ ηεο εξγαζίαο (Kozlowski & Ilgen, 2006). Ζ χπαξμε απνηειεζκαηηθψλ νκάδσλ θαη ε απνηειεζκαηηθή ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ εξγαδνκέλσλ απνηειεί κία απφ ηηο βαζηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηεο επηηπρίαο ηεο νκάδαο (Harris & Harris, 1996; Mickan & Rodger, 2000). Μάιηζηα ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, νη πεξηζζφηεξεο επηρεηξήζεηο θαη νξγαληζκνί έρνπλ ζηξαθεί πξνο ηελ χπαξμε νκάδσλ ζην ρψξν ηεο εξγαζίαο, ζε ζρέζε κε ηελ αηνκηθφηεηα θαη ηελ θαηαθφξπθε ηεξαξρηθή ζρέζε εγεζίαο - πθηζηακέλσλ (Kozslowski & Bell, 2003). Ο ιφγνο εμεγείηαη, απφ ηε ζεκαληηθφηεηα ηεο επθακςίαο, ηεο θαηλνηνκίαο θαη ηεο ελαιιαθηηθήο ζεψξεζεο ησλ θαηαζηάζεσλ ηνπ ζχγρξνλνπ εξγαζηαθνχ πεξηβάιινληνο, παξάκεηξνη νη νπνίνη θαη επηηπγράλνληαη απφ ηελ χπαξμε ηεο νκάδαο (Kennedy, 2008, p.5).

Σν επηθνηλσληαθφ γεγνλφο θαη ε αιιειεπίδξαζε ησλ αηφκσλ ζην ζχγρξνλν θνηλσληθφ πεξηβάιινλ έρεη αλαδείμεη ηε ζεκαζία ηεο θνηλσληθήο ζπκβίσζεο, ηεο χπαξμεο νκάδσλ θαη ηε ζπλνρή κεηαμχ ησλ κειψλ κίαο νκάδαο ζε νπνηνδήπνηε ππνζχζηεκα ηεο θνηλσλίαο. Ζ αλζξψπηλε δσή θαη ε θνηλσληθή ζπκβίσζε δελ είλαη έλα ζχζηεκα ζηαηηθψλ θαη πξνυπαξρφλησλ παξακέηξσλ, αιιά κία δπλακηθή θαηάζηαζε ε νπνία θαη δηακνξθψλεηαη κέζσ ησλ ακνηβαίσλ αιιειεπηδξάζεσλ (Mickan & Rodger, 2000; Reis, Collins, & Berscheid, 2000). Μέζσ εμάιινπ απηήο ηεο ΢πζηεκηθήο θαη δπλακηθήο επηθνηλσληαθήο θαηάζηαζεο, ε πξνυπφζεζε θαη ν ζηφρνο αλάπηπμεο απνηειεζκαηηθψλ νκάδσλ είλαη εθηθηφο (Mickan &

Rodger, 2000).

Ζ ζπρλφηεηα ηεο αιιειεπίδξαζεο κεηαμχ ησλ κειψλ, ε απνδνρή ηεο ηδηφηεηαο ηνπ κέινπο ηεο νκάδαο θαη ε αλαγλψξηζε ηεο ηδηφηεηαο ηνπ κέινπο απφ ηξίηνπο, είλαη θαη ηα πξνζδηνξηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο έλλνηαο „νκάδα‟. Οη πεξηζζφηεξεο ζεσξήζεηο θαη επεμεγήζεηο ηεο έλλνηαο ηεο νκάδαο, δίλνπλ έκθαζε ζην κέγεζνο - αξηζκφ αηφκσλ, ζηελ χπαξμε θνηλψλ ζηφρσλ - επηδηψμεσλ, ζηελ αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ησλ αηφκσλ πνπ ηελ απνηεινχλ, ζηελ χπαξμε εκπηζηνζχλεο αιιά θαη ζηελ πνηφηεηα ηεο επηθνηλσλίαο κεηαμχ ηνπο (Cohen & Bailey, 1997; Hakanen & Soudunsaari, 2012; Hansen, 2016; Gratton & Erickson, 2007; Safford & Manning, 2012).

΢χκθσλα κε ηε ΢πζηεκηθή Θεσξία, έλα ζχλνιν ζηνηρείσλ ηα νπνία αιιειεπηδξνχλ κεηαμχ ηνπο θαη ζπλδένληαη φια καδί ψζηε λα θάλνπλ έλα ιεηηνπξγηθφ „φινλ‟, απνηειεί ηελ έλλνηα

(10)

[10]

ηεο νκάδαο (Von Bertalanfy, 1968). Καηά ηελ ίδηα ζεψξεζε ε νκάδα είλαη έλα θνηλσληθφ ππνζχζηεκα ή ζχζηεκα, αλαιφγσο ηεο ζεψξεζή ηεο κε ηα ππφινηπα ζπζηήκαηα θαη δνκέο ηεο θνηλσλίαο. Με βάζε ηε ΢πζηεκηθή Θεψξεζε, ε νκάδα ιακβάλεηαη σο κία δπλακηθή δηαδηθαζία πνπ απνηειείηαη απφ ηα εμήο ηξία (3) ζηνηρεία: εηζξνέο, αιιειεπίδξαζε θαη εθξνέο. Χο εηζξνέο ελλνείηαη ην θάζε λενεηζεξρφκελν κέινο ζηελ νκάδα, ε αιιειεπίδξαζε πεξηιακβάλεη ην επηθνηλσληαθφ γεγνλφο αιιά θαη ηε ζπκπεξηθνξά θαη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο θαη νη εθξνέο αλαθέξνληαη ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ θαη ζηελ απφδνζε ηεο νκάδαο (Mickan & Rodger, 2000). Ζ έκθαζε απφ ηε ΢πζηεκηθή ζεψξεζε επνκέλσο ζην εζσηεξηθφ ζχζηεκα θαη πεξηβάιινλ ηεο νκάδαο, ε ζεψξεζε ηεο νκάδαο σο αλνηρηνχ δσληαλνχ ζπζηήκαηνο, ε δηάδξαζε κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο θαη ην επηθνηλσληαθφ γεγνλφο αλακεηαμχ ηνπο θξίλεηαη σο πξσηαξρηθφ ζηνηρείν επηβίσζεο θαη αμηνιφγεζεο ηεο νκάδαο ζην ζχγρξνλν πεξηβάιινλ.

Ζ κειέηε ηεο νκάδαο θαη ηεο νκαδηθήο δσήο ησλ αλζξψπσλ ζε φια ηα ππνζπζηήκαηα θαη ηηο δνκέο ηεο θνηλσλίαο, έρεη αμία θαη ζπνπδαηφηεηα γηα ηνπο εμήο ιφγνπο: α) πξαθηηθή εθαξκνγή ζηελ θαζεκεξηλή δσή β) κειεηψληαο ηελ νκάδα νπζηαζηηθά κειεηάκε θαη δηεξεπλάκε κία κηθξνγξαθία ηνπ θνηλσληθνχ ζπζηήκαηνο γ) ε ζπκκεηνρή ηνπ αηφκνπ ζε νκάδα πξνζδηνξίδεη ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηαπηφηεηάο ηνπ θαη ην θαηεγνξηνπνηεί κε βάζε ηεο Θεσξία ηεο Κνηλσληθήο Σαπηφηεηαο δ) βνεζά ζηελ αλάπηπμε φισλ ησλ θπζηθψλ, πλεπκαηηθψλ ηθαλνηήησλ αιιά θαη δεμηνηήησλ ηνπ αλζξψπνπ ε) ζε φιεο ηηο δνκέο ηεο θνηλσλίαο (εθπαίδεπζε, πγεία) αιιά θαη εηδηθφηεξα ζηε Φπζηθή Αγσγή θαη ζηνλ Αζιεηηζκφ ε νκάδα απνηειεί πεδίν εθαξκνγήο εξεπλεηηθψλ πξνγξακκάησλ (Carron, Spring, &

Prapavessis, 1997; Hogg, Terry, & White, 1995; Medsker & Campion, 1997; Tajfel & Turner, 1979).

Μία απφ ηηο πην ζεκαληηθέο παξακέηξνπο πνπ απνηεινχλ θαη έλα απφ ηα ζηάδηα ζρεκαηηζκνχ ηεο νκάδαο, είλαη ην ζηάδην θαη ε έλλνηα ηεο ζπλνρήο. Ζ ζπλνρή εθδειψλεηαη θαη είλαη απαξαίηεηε ζε φιεο ηηο θαηαζηάζεηο θαη ππνζπζηήκαηα ηεο θνηλσλίαο φπνπ θαη εκθαλίδεηαη ε νκάδα π.ρ. εθπαίδεπζε, παηδεία, εξγαζία, αζιεηηζκφο. Μάιηζηα, αλαθέξεηαη θαη σο έλα απφ ηα απαξαίηεηα πξνζδηνξηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά θαη βαζηθφ ζηνηρείν γηα ηελ επίηεπμε πςειήο απφδνζεο ηεο νκάδαο θαη ηελ επηηπρία ηεο ζε φιεο ηηο δνκέο ηεο θνηλσλίαο (Chiocchio & Essiembre, 2009; Cohen & Bailey, 1997; Hackman, 1987; Porter, Hollenbeck, Ilgen, Ellis, West, & Moon, 2003; Salas, Grossman, Hughes, & Coultas, 2015; Sundstrom, De Meuse, & Futrell, 1990).

Ζ ηθαλνπνίεζε απφ ηε ζπκκεηνρή ελφο αηφκνπ ζηελ νκάδα, ζε φιεο ηηο δνκέο ηεο θνηλσλίαο, εμαξηάηαη απφ παξάγνληεο πνπ έρνπλ ζρέζε ηφζν κε ηα δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπ

(11)

[11]

αηφκνπ (ειηθία, θχιν) αιιά θαη κε παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη ηφζν κε ην πεξηβάιινλ ηνπ ρψξνπ φπνπ ππάξρεη ε νκάδα. Δπηπιένλ ηα θίλεηξα ηνπ αηφκνπ γηα ηε ζπκκεηνρή ηνπ (εζσηεξηθά θαη εμσηεξηθά), ην ζηπι άζθεζεο εγεζίαο ζηελ νκάδα αιιά θαη ην κέγεζνο ηεο νκάδαο δηαδξακαηίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ ηθαλνπνίεζε ηνπ αηφκνπ θαη ζηελ εμάιεηςε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο επαγγεικαηηθήο εμνπζέλσζεο θαη εγθαηάιεηςεο.

Μία απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο δνκέο θαη ππνζπζηήκαηα - ζεζκνί ηεο θνηλσλίαο είλαη ε Φπζηθή Αγσγή θαη ν Αζιεηηζκφο. Ζ χπαξμε νκάδαο ζην ρψξν απηφ, ηφζν ζε ζρνιηθφ, καδηθφ, εξαζηηερληθφ αιιά θαη επαγγεικαηηθφ επίπεδν δεκηνπξγεί πνιιαπιά νθέιε ζην άηνκν ζε πνιινχο ηνκείο ηεο πξνζσπηθφηεηάο ηνπο: γλσζηηθνχο, θηλεηηθνχο, ςπρνινγηθνχο, θνηλσληθνχο αιιά θαη παξάγνληεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πγεία (Eime, Young, Harvey, Charity, & Payne, 2013). Μάιηζηα, ζε αζιήκαηα φπνπ ε αιιειεπίδξαζε θαη ε επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ παηθηψλ είλαη ζπρλφηεξε (νκαδηθά αζιήκαηα), ε ζπλνρή εθδειψλεηαη σο ζεκαληηθφο πξνζδηνξηζηηθφο παξάγνληαο θαζνξηζκνχ ηεο απφδνζεο ηεο νκάδαο (Carron &

Chelladurai, 1979; Onag & Tepeci, 2014).

Ζ επίδξαζε ηεο ζπλνρήο ζηελ απφδνζε ηεο νκάδαο είλαη ακθηιεγφκελε. ΢χκθσλα κε ηνλ Carron (1980, p. 245), ηα απνηειέζκαηα ησλ εξεπλψλ γηα ηε ζρέζε ζπλνρήο θαη απφδνζεο ηεο νκάδαο δελ παξνπζηάδνπλ ζπλέπεηα θαη ζηαζεξφηεηα, ελψ θαη ε Gill (1986, p. 226) αλαθέξεη φηη «ζην εξψηεκα αλ ε ζπλνρή ηεο νκάδαο απμάλεη ηελ απφδνζή ηεο, ε απάληεζε κπνξεί λα δνζεί κέζα απφ ην ηξίπηπρν, λαη-φρη-ίζσο». Χζηφζν, λεφηεξεο αλαζθνπήζεηο ηεο βηβιηνγξαθίαο δείρλνπλ φηη ε ζπλνρή ηεο νκάδαο νδεγεί ζηελ αχμεζε ηεο απφδνζήο ηεο.

΢πγθεθξηκέλα ζχκθσλα κε ηνπο Widmeyer, Brawley θαη Carron (1993), ζε αλαζθφπεζε βηβιηνγξαθίαο ζε πεξηζζφηεξεο απφ 30 έξεπλεο ζην ρψξν ηνπ αζιεηηζκνχ, δηαπηζηψζεθε ε ζεηηθή ζρέζε αλάκεζα ζηε ζπλνρή ηεο νκάδαο θαη ζηελ επίδνζε. Δηδηθφηεξα ην 80% ησλ εξεπλψλ βξήθε ζεηηθή ζρέζε, ην 16% αξλεηηθή θαη κία έξεπλα νπδέηεξε ζρέζε κεηαμχ ησλ δχν απηψλ παξακέηξσλ. Χζηφζν ζχκθσλα κε ηνπο Θενδσξάθε, Γνχδα θαη Παπατσάλλνπ (2000, ζει.235) γηα ηε ζπγθεθξηκέλε έξεπλα, ε αξλεηηθή ζρέζε πνπ δηαπηζηψζεθε κεηαμχ ζπλνρήο θαη επίδνζεο ίζσο νθείιεηαη ζηε δηαθνξεηηθή κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε δηφηη αξθεηέο απφ ηηο έξεπλεο πνπ δηαπίζησζαλ αξλεηηθή ζρέζε έγηλαλ ηελ πεξίνδν 1952 θαη 1974 φπνπ θαη ηα φξγαλα κέηξεζεο ηεο ζπλνρήο εμέηαδαλ θπξίσο ηελ ειθπζηηθφηεηα θαη φρη ηε ζπλνρή δνπιεηάο ε νπνία θαη έρεη κεγαιχηεξε ζρέζε κε ηελ επίδνζε.

Απφ ηελ άιιε πιεπξά, νη ιφγνη πνπ ηθαλνπνηνχλ έλαλ αζιεηή λα ζπκκεηέρεη ζηελ νκάδα, είηε ζε αηνκηθφ είηε ζε νκαδηθφ επίπεδν, ζα πξέπεη λα ζρεηίδνληαη ηφζν κε παξακέηξνπο ησλ θηλήηξσλ (εζσηεξηθή – εμσηεξηθή ηθαλνπνίεζε), φζν θαη κε ην θιίκα παξαθίλεζεο θαη πεξηβαιινληηθνχο παξάγνληεο πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηελ χπαξμε ηεο νκάδαο. Έξεπλα ζην ρψξν

(12)

[12]

ηεο Φπζηθήο Αγσγήο έδεημε φηη ην πςειφ επίπεδν ζπλνρήο θαη επηθνηλσληαθνχ γεγνλφηνο ζε νκαδηθά αζιήκαηα, έρεη σο απνηέιεζκα ηελ πςειή απφδνζε θαη ηθαλνπνίεζε αιιά θαη πξφζεζε ησλ αζιεηψλ λα παξακείλνπλ ζηελ νκάδα (Onag & Tepeci, 2014).

Οη έξεπλεο ζρεηηθά κε ηνπο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο ηεο ζπλνρήο πνπ επεξεάδνπλ ηε ζπκκεηνρή ησλ αηφκσλ ηεο νκάδαο ζην ρψξν ηνπ αζιεηηζκνχ είλαη αξθεηέο (Carron &

Chelladurai, 1981; Carron, Colman, Wheeler, & Stevens, 2002; Estabrooks & Carron, 1999;

Eys, Loughead, Bray, & Carron, 2009). Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ην ζέκα ηεο ηθαλνπνίεζεο σο πξνζδηνξηζηηθφο παξάγνληαο πνπ επεξεάδεη ηε ζπκκεηνρή ησλ αηφκσλ ζην ρψξν ηνπ αζιεηηζκνχ, έρεη εμεηαζηεί επίζεο ζε αξθεηέο έξεπλεο (Lochbaum & Roberts, 1993;

McCutcheon & Ashe, 1999; Trendafilova, Hardin, & Kim, 2010).

Οη έξεπλεο γηα ηελ επίδξαζε ησλ παξακέηξσλ ηεο ζπλνρήο αιιά θαη ηεο ηθαλνπνίεζεο ζηε ζπκκεηνρή αζιεηψλ ζε νκάδεο θαιαζνζθαίξηζεο, είλαη ειάρηζηεο.

(13)

[13]

ΘΔΧΡΗΣΙΚΟ ΠΛΑΙ΢ΙΟ

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1^ν Η έλλνηα θαη ε ύπαξμε ηεο νκάδαο ζην ζύγρξνλν θνηλσληθό πεξηβάιινλ

1.1 Δηζαγσγή

΢ην θεθάιαην απηφ γίλεηαη αλαθνξά ζηελ έλλνηα θαη ζηε ζεκαζία ηεο νκάδαο ζην ζχγρξνλν θνηλσληθφ γίγλεζζαη. Παξνπζηάδνληαη ηα πιενλεθηήκαηα ηεο νκαδηθήο δσήο θαη ηεο χπαξμεο ηεο νκάδαο αιιά θαη ηα κεηνλεθηήκαηα αληίζηνηρα ιφγσ έιιεηςεο απηήο, ζε φινπο ηνπο ηνκείο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ. Γίλεηαη αλαθνξά ζηα ζηάδηα δηακφξθσζεο ηεο νκάδαο θαη ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο. Σέινο αλαθέξνληαη νη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο ηεο νκάδαο, θαζψο θαη ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηελ θξίλνπλ σο επηηπρεκέλε θαη απνηειεζκαηηθή.

1.2 Η νκάδα θαη ε ζεκαζία ηεο ζην θνηλσληθό γίγλεζζαη

Έλα απφ ηα βαζηθφηεξα δνκηθά ζηνηρεία ηεο θνηλσλίαο, είλαη ε νκάδα. Ζ ζπλάζξνηζε πνιιψλ αηφκσλ καδί νπζηαζηηθά ηαπηίδεηαη ζεκαζηνινγηθά κε ηελ έλλνηα ηεο νκάδαο. Ζ ζπλχπαξμε επνκέλσο πνιιψλ ή θαη ιίγσλ αηφκσλ καδί γηα κηθξέο ή θαη κεγάιεο ρξνληθέο πεξηφδνπο θαη ε αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηνπο ηαπηνπνηεί ηελ έλλνηα θαη ην θαηλφκελν ηεο νκάδαο κέζα ζην θνηλσληθφ γίγλεζζαη (Reis, Collins, & Berscheid, 2000).

Οη φξνη θαη νη έλλνηεο φπσο: νκάδα, γθξνππ, θνηλφβην, ζπιινγηθφηεηα θαη ζπκκεηνρηθφηεηα, ζπλαληψληαη αξθεηά ζπρλά ζην ζχγρξνλν εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ (Sundstrom, De Meuse, &

Futrell, 1990). H ζπιινγηθφηεηα θαη ηα ζεηηθά ζηνηρεία ηεο νκάδαο, ζε ζρέζε κε ηελ αηνκηθφηεηα θαη ηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία, έρνπλ επηζεκαλζεί απφ αξθεηνχο εξεπλεηέο.

΢χκθσλα κε ηνλ Reich (1987, p.78), ε απνηειεζκαηηθφηεηα είλαη κεγαιχηεξε φηαλ πξνέξρεηαη απφ ηελ θνηλή - νκαδηθή πξνζπάζεηα ζε ζρέζε κε ηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία.

΢χκθσλα επίζεο κε ηνλ Kennedy (2008, p.5), ε επηηπρία ζην ζχγρξνλν εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ ηεο αιιαγήο, ηεο θαηλνηνκίαο θαη ηεο επθακςίαο ζηε ιήςε απνθάζεσλ κπνξεί λα εμεγεζεί απνηειεζκαηηθά κέζα απφ ηελ έλλνηα θαη ηελ παξνπζία ηεο νκάδαο.

Ζ χπαξμε θνηλσληθήο νξγάλσζεο είλαη θάηη πνπ ηνλ ραξαθηεξίδεη ηνλ άλζξσπν θαη ζπλήζσο εθδειψλεηαη ζε φια ηα εμειηθηηθά ηνπ ζηάδηα, απφ ηε γέλλεζε σο ην ζάλαην. Ζ πνξεία πνπ δηαγξάθεη είλαη απφ ηελ αηνκηθφηεηα, ζηελ θνηλσληθνπνίεζε θαη ζηε δσή ζε νκάδεο. Με βάζε ηελ εμειηθηηθή ηνπ πνξεία, νη ζπλεζέζηεξεο νκάδεο ζηηο νπνίεο αλήθεη είλαη: ε νηθνγέλεηα, ε ζρνιηθή νκάδα, ε θηιηθή νκάδα, ε νκάδα εξγαζίαο, ε νκάδα ζε πνιηηηζηηθέο θαη αζιεηηθέο εθδειψζεηο. Γίλεηαη επνκέλσο θαηαλνεηφ φηη ε χπαξμε νκάδαο εθδειψλεηαη ζε φιεο ηηο βαζηθέο δνκέο θαη ππνζπζηήκαηα ηεο θνηλσλίαο, φπσο: νηθνγέλεηα, εθπαίδεπζε, εξγαζία, πνιηηηζκφο θαη αζιεηηζκφο. ΢χκθσλα κε ηνπο Tajfel θαη Turner (1979), νη νκάδεο

(14)

[14]

πνπ ζπκκεηέρεη ην άηνκν ζε φιεο ηηο πηπρέο ηνπ βίνπ ηνπ, έρνπλ ζεηηθή επίδξαζε ζην απηνζπλαίζζεκα θαη ζηνλ απηνπξνζδηνξηζκφ ηνπ.

Ζ θνηλσληθνπνίεζε αλαθέξεηαη ζηε δηακφξθσζε ηεο πλεπκαηηθήο θαη θπζηθήο ζπκπεξηθνξάο ηνπ αηφκνπ, κέζα απφ ηε ζπκκεηνρή ηνπ θαη ηελ εκπεηξηθή ηνπ δξάζε ζε θαηαζηάζεηο θνηλσληθήο ζπκβίσζεο (Blackledge & Hunt, 2004, p. 32). Μάιηζηα, ε κεηάβαζε απφ ηελ αηνκηθφηεηα ζηελ θνηλσληθή θαη νκαδηθή ζπκβίσζε, πεξηιακβάλεη ηηο θάζεηο ηεο εζσηεξίθεπζεο, ηεο θνπιηνχξαο, ηεο επηθνηλσλίαο θαη ηεο κάζεζεο. Με πιήξσο αλεπηπγκέλεο απηέο ηηο ηθαλφηεηεο ην άηνκν ζπκκεηέρεη ελεξγά ζε φιεο ηηο θάζεηο ηεο θνηλσληθήο ζπκβίσζεο, φπνπ θαη ζηηο πεξηζζφηεξεο απφ απηέο ε νκαδηθφηεηα ππεξηζρχεη έλαληη ηεο αηνκηθφηεηαο.

Ζ νκάδα, σο έλλνηα θαη σο θαηλφκελν, είλαη πεξίπινθε θαη ηεο έρνπλ δνζεί δηάθνξνη νξηζκνί.

΢χκθσλα κε ηνλ Scholtes (1988, p.3), σο νκάδα ελλνείηαη κία ζπλχπαξμε αηφκσλ κε παξφκνηα ελδηαθέξνληα, ηθαλφηεηεο θαη γλψζε. Καηά ηνπο Katzenbach θαη Smith (1993, p.45), ζηνλ πξνεγνχκελν νξηζκφ πξνζηίζεληαη νη παξάκεηξνη ηεο δέζκεπζεο θαη ηεο ακνηβαίαο ζηήξημεο, ηεο χπαξμεο θνηλνχ ζηφρνπ-νξάκαηνο θαη ηεο δέζκεπζεο φισλ πξνο ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ απηνχ. ΢χκθσλα κε ηνπο ελ ιφγσ εξεπλεηέο ε νκάδα ραξαθηεξίδεηαη επίζεο απφ ηνλ πεξηνξηζκέλν ζε κέγεζνο αξηζκφ ησλ κειψλ ηεο, ελψ φια ηα κέιε ηεο ζα πξέπεη λα ζέβνληαη θαη λα δεζκεχνληαη πξνο ηηο αηνκηθέο επηδηψμεηο, ζηφρνπο αιιά θαη γλψζεηο ηνπ θάζε κέινπο ηεο νκάδαο.

Απηή ε ζπλεθηηθή δχλακε αιιά θαη ε έιμε κεηαμχ ησλ αηφκσλ, πνπ επηδξά επάλσ ηνπο θαη ηα σζεί λα παξακείλνπλ ζηελ νκάδα, ζπγθξνηεί θαη ηελ έλλνηα ηεο ζπλνρήο ε νπνία θαη απνηειεί έλα απφ ηα βαζηθά ζηάδηα ζρεκαηηζκνχ ηεο νκάδαο αιιά θαη κία απφ ηηο πξνζδηνξηζηηθέο παξακέηξνπο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηεο (Dion, 2000; Lott & Lott, 1965).

Ζ δηαδηθαζία ζπγθξφηεζεο επνκέλσο ηεο νκάδαο δηέξρεηαη κέζα απφ νξηζκέλα ζηάδηα- θάζεηο, ηα νπνία έρνπλ κία θαζνξηζκέλε δνκή, πεξηερφκελν θαη ραξαθηεξηζηηθά (Kennedy, 2008, p.11).

1.3 Η δηαδηθαζία ζπγθξόηεζεο ηεο νκάδαο

Ζ δηαδηθαζία ζπγθξφηεζεο ηεο νκάδαο θαη ηνπ ζρεκαηηζκνχ ηεο πεξλάεη κέζα απφ δηάθνξεο θάζεηο. ΢χκθσλα κε ηνλ Kennedy (2008, p.11), ηνλ Tuckman (1965), αιιά θαη ηνπο Tuckman θαη Jensen (1977), ηα ζηάδηα απηά είλαη πέληε (5): α) ζπγθξφηεζε β) ζχγθξνπζε γ) ζπλνρή δ) επίδνζε θαη ε) δηάιπζε.

(15)

[15]

Σν 1^ν ζηάδην γλσζηφ θαη σο „θάζε ηεο ζπγθξφηεζεο‟, έρεη ηα εμήο ραξαθηεξηζηηθά: πςειφ πνζνζηφ εμάξηεζεο ησλ κειψλ απφ ηελ νκάδα, αλαδήηεζε αζθάιεηαο θαη απνδνρήο απφ ηελ νκάδα, αλαδήηεζε εγεζίαο γηα εμαζθάιηζε ηεο θαζνδήγεζεο θαη ηεο θαηεχζπλζεο ζηνπο ζθνπνχο, επηδηψμεηο θαη νξακαηηζκνχο ηεο νκάδαο, απνθπγή ζπδήηεζεο ζνβαξψλ ζεκάησλ, ζπλαηζζεκαηηθφ ρακειφ επίπεδν κεηαμχ ησλ κειψλ, επηδίσμε πξνζαλαηνιηζκνχ φισλ ησλ κειψλ πξνο ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ θαη ηνπ νκαδηθνχ νξάκαηνο.

Σν 2^ν ζηάδην ή „θάζε ηεο ζχγθξνπζεο‟, πεξηιακβάλεη: ζχγθξνπζε κεηαμχ ησλ ζηφρσλ ηεο νκάδαο ζε ζρέζε κε ηνπο αηνκηθνχο ζηφρνπο ηνπ θάζε κέινπο, άξλεζε ησλ ξφισλ ηεο νκάδαο απφ ηα κέιε ηεο, αληαγσληζκφ κεηαμχ ησλ κειψλ γηα ηελ πηνζέηεζε ειθπζηηθψλ ξφισλ, άξλεζε ηνπ εγέηε θαη ηεο εμνπζίαο αιιά θαη ηνπ ειέγρνπ απφ απηήλ, ακθηζβήηεζε ηεο νξζφηεηαο ησλ απνθάζεσλ ηεο εγεζίαο θαη επηδίσμε πξνζσπηθψλ θηινδνμηψλ νη νπνίεο ππεξηζρχζνπλ έλαληη ηεο θηινδνμίαο αιιά θαη ηεο θηινζνθίαο ηεο νκάδαο (Θενδσξάθεο, Γνχδαο, & Παπατσάλλνπ, 2000, ζει.229).

Σα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ 3^νπ ζηαδίνπ ή „θάζε ηεο ζπλνρήο‟ είλαη: χπαξμε ζπλεξγαζίαο θαη αιιειεγγχεο κεηαμχ ηνπ αλζξσπίλνπ δπλακηθνχ ηεο ππφ ζρεκαηηζκνχ νκάδαο, ζπκκφξθσζε πξνο ηνπο θαλφλεο θαη απνδνρή ησλ ξφισλ πνπ ηνπο αλαηίζεληαη, ζεβαζκφο γηα ηε ζπλεηζθνξά ηνπ θάζε κέινπο πξνο ηελ επηηπρία θαη ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο νκάδαο, δεκηνπξγία ηεο ελφηεηαο ηεο νκάδαο θαη αλάπηπμε ηεο ζπλνρήο ηεο, επίιπζε ησλ ζπγθξνχζεσλ θαη αλάπηπμε ηεο ειθπζηηθφηεηαο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο (Yukelson, 1997)

Σν 4^ν ζηάδην θαη ην πην παξαγσγηθφ ή „θάζε ηεο επίδνζεο‟ πεξηιακβάλεη: επίηεπμε επίδνζεο- απφδνζεο ηεο νκάδαο ιφγσ ηεο επίηεπμεο ηνπ ζηαδίνπ ηεο ζπλνρήο πνπ πξνεγήζεθε, ηθαλφηεηα επίιπζεο πξνβιεκάησλ θαη ιήςεο απνθάζεσλ, αλάιεςε ηεο επζχλεο θαη ηεο εγεζίαο απφ φια ηα κέιε ηεο νκάδαο, ζρεκαηηζκφο λέσλ ζηφρσλ θαη πξννπηηθψλ γηα ην κέιινλ ηεο νκάδαο.

Σν ηειεπηαίν ζηάδην ζρεκαηηζκνχ ηεο νκάδαο ή „θάζε ηεο δηάιπζεο - απνζπγθξφηεζεο‟

ραξαθηεξίδεηαη απφ: νινθιήξσζε ηεο εξγαζίαο θαη επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο νκάδαο, αλαθεθαιαίσζε απφ ηνλ εγέηε-ζπληνληζηή ηεο νκάδαο ζρεηηθά κε ηελ επίηεπμε ή φρη ησλ ζηφρσλ πνπ ηέζεθαλ, αλαγλψξηζε ηεο ζπκκεηνρήο φισλ θαη ηελ επθαηξία γηα πξνζσπηθφ απνραηξεηηζκφ κεηαμχ ησλ κειψλ, θιείζηκν ηνπ πξνγξάκκαηνο. Οη πην απνηειεζκαηηθέο παξεκβάζεηο ζην ζηάδην απηφ είλαη εθείλεο πνπ δηεπθνιχλνπλ ην έξγν ηνπ ηεξκαηηζκνχ θαη ηε δηαδηθαζία ηεο απεκπινθήο (Kennedy, 2008, p.15; Tuckman, 1965).

(16)

[16]

1.4 Σα πιενλεθηήκαηα ηεο νκάδαο

΢χκθσλα κε ηνπο Medsker θαη Campion (1997), ε χπαξμε νκάδαο δεκηνπξγεί πιενλεθηήκαηα ηα νπνία θαη απμάλνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηεο. Σα πιενλεθηήκαηα ηεο ζπλχπαξμεο ζε νκάδα αληαλαθιψληαη ζην γλσζηηθφ, ςπρνινγηθφ θαη θνηλσληθφ ηνκέα ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ.

΢ε φηη αθνξά ηηο γλσζηηθέο δεμηφηεηεο, ηα κέιε ηεο νκάδαο βειηηψλνπλ ηε δηαδηθαζία κάζεζήο ηνπο κέζσ ηεο ζπλχπαξμεο, αλαθαιχπηνληαη λένη ηξφπνη εμάζθεζεο δεμηνηήησλ θαη επίιπζεο πξνβιεκάησλ, απμάλεηαη ζεκαληηθά ε αλαηξνθνδφηεζε θαη ην επηθνηλσληαθφ γεγνλφο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο, εηδηθφηεξα ζε θαηαζηάζεηο επίιπζεο πξνβιεκάησλ βνεζψληαο νπζηαζηηθά ζηελ επίιπζε απηψλ. Δπηπιένλ ε ξνή ησλ πιεξνθνξηψλ είλαη απνηειεζκαηηθφηεξε (Porter et al., 2003).

΢ηα ςπρνινγηθά νθέιε κεηψλνληαη νη εληάζεηο θαη νη ζπγθξνχζεηο θαηά ηε δηαπξνζσπηθή επηθνηλσλία, απμάλεηαη ε αίζζεζε ηεο αζθάιεηαο, κεηψλεηαη ην πξν-αγσληζηηθφ άγρνο ζην ρψξν ηεο νκάδαο θαη γεληθά ζε θάζε αζιεηηθφ πεξηβάιινλ (Edmondson, 1999; Prapavessis &

Carron, 1996).

΢ηα θνηλσληθά νθέιε απμάλεηαη ε δεμηφηεηα ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηεο ζπκκεηνρήο, καζαίλνληαη θαη εθαξκφδνληαη νη θαλφλεο δηθαίνπ, αλαπηχζζνληαη νη δηαπξνζσπηθέο θαη νη θηιηθέο ζρέζεηο θαη γεληθφηεξα ην νκαδηθφ πλεχκα θαη ε δηαβίσζε ζε ζπλζήθεο θνηλνβίνπ.

Δπηπξφζζεηα, νη επαθέο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο είλαη πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθέο θαη πξνζαλαηνιηζκέλεο ζηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ - θνηλνχ νξάκαηνο, ε δηαδηθαζία εθκάζεζεο κέζσ ηεο αιιειεπίδξαζε επηηπγράλεηαη επθνιφηεξα θαη απμάλεηαη ε εζηθφηεηα (Mohrman & Cohen, 1995, p.395; Morgeson, Reider, & Campion, 2005; Stewart, Fulmer, &

Barrick, 2005).

Σέινο, ε χπαξμε ηεο νκάδαο έρεη θαη νξγαλσηηθά νθέιε φπσο ηε κείσζε ηνπ θφζηνπο παξαγσγήο αιιά θαη ην φθεινο ζε ρξφλν, ηε βειηίσζε ηεο νξγαλσηηθήο θνπιηνχξαο θαη ηεο θαηαλφεζεο ζεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ νξγάλσζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο νκάδαο εηδηθά ζην ρψξν ηεο Γηνηθεηηθήο επηζηήκεο (Buller & Bell, 1986).

1.5 Σα κεηνλεθηήκαηα ηεο απνπζίαο ηεο νκάδαο

Σα κεηνλεθηήκαηα απφ ηελ έιιεηςε νκαδηθφηεηαο, ζπλχπαξμεο ζε νκάδα ζε φιεο ηηο δνκέο ηεο θνηλσλίαο (εθπαίδεπζε, αζιεηηζκφο, πγεία) θξίλνληαη κε βάζε ηηο επηπηψζεηο ηνπο ζηνπο ηνκείο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ ηφκνπ (γλσζηηθφ, ςπρηθφ - πγηεηλφ, θνηλσληθφ).

(17)

[17]

΢ε φηη αθνξά ην γλσζηηθφ ηνκέα ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ αηφκνπ, ε απνπζία παξνπζίαο ηνπ ζε νκαδηθέο θαηαζηάζεηο έρεη σο απνηέιεζκα ηελ έιιεηςε επηθνηλσλίαο θαη αλαηξνθνδφηεζεο γηα ηελ επίιπζε πξνβιεκάησλ,

΢ηνλ ςπρνινγηθφ ηνκέα σο απνηειέζκαηα έρνπλ αλαθεξζεί: ε χπαξμε ζχγθξνπζεο θαη δπζαξέζθεηαο (Jehn, 1994).

Σέινο ζηνλ θνηλσληθφ ηνκέα σο κεηνλεθηήκαηα αλαθέξνληαη: ην θφζηνο ζε ρξφλν θαη ζε ρξήκα ζε φιεο ηηο δνκέο ηεο θνηλσλίαο (Williams, Harkins, & Latane, 1981).

1.6 Υαξαθηεξηζηηθά ηεο νκάδαο

Ζ ζχγρξνλε δσή θαη νη απαηηήζεηο ηεο θαζεκεξηλφηεηαο επηβάιινπλ ηελ χπαξμε πνιιψλ αηφκσλ καδί (group), ζε φιεο ηηο δνκέο ηεο θνηλσλίαο. Χζηφζν ε ζπλχπαξμε πνιιψλ αηφκσλ καδί ζπληζηά ηελ έλλνηα ηνπ γθξνππ (group), αιιά φρη απαξαίηεηα ηελ χπαξμε νκάδαο (Fisher, Hunter, & Macrosson, 1997; Zoltan & Vancea, 2015). ΢χκθσλα κε ηνλ Spector (2006), ηα ραξαθηεξηζηηθά εθείλα πνπ μερσξίδνπλ ηελ νκάδα απφ ην γθξνππ είλαη: ε χπαξμε θνηλνχ νξάκαηνο θαη ζηφρσλ, ε χπαξμε μερσξηζηνχ ζηφρνπ γηα ην θάζε κέινο ηεο νκάδαο θαη νη αηνκηθέο πξάμεηο πνπ δηαρένληαη απφ ην ζηνηρείν ηνπ ζπλδπαζκνχ θαη ηεο αιιειεμάξηεζεο.

Ζ ΢πζηεκηθή Θεψξεζε ηεο εθπαίδεπζεο δίλεη έκθαζε ζηελ χπαξμε αλνηρηψλ ζπζηεκάησλ κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηνλ αλζξψπηλν παξάγνληα, ζην επηθνηλσληαθφ γεγνλφο θαη ζηελ αιιειεπίδξαζε ζε κηθξφ θαη καθξφ - θνηλσληνινγηθφ πεξηβάιινλ. Τπφ ηε ζεψξεζε απηή, ε νκάδα εμεηάδεηαη σο αλνηρηφ δπλακηθφ ππνζχζηεκα ηεο θνηλσλίαο κε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηνλ αλζξψπηλν παξάγνληα θαη ζηηο δηαπξνζσπηθέο δπλακηθέο ζρέζεηο πνπ εθηπιίζζνληαη ζην εζσηεξηθφ ηεο (Mickan & Rodger, 2000).

Σα ραξαθηεξηζηηθά εθείλα πνπ ηαπηνπνηνχλ ζεκαζηνινγηθά ηελ έλλνηα ηεο νκάδαο είλαη: α) ε χπαξμε θνηλνχ νξάκαηνο, ζηφρσλ θαη πξνζδνθηψλ αλάκεζα ζηα κέιε ηεο β) ε αλάπηπμε λφξκαο θαη άηππσλ θαλφλσλ πνπ θαηεπζχλνπλ ηα κέιε ηεο γ) ε αλάπηπμε κνλίκσλ αιιά θαη δηαθνξεηηθψλ ξφισλ αλάκεζα ζηα κέιε ηεο ιφγσ ηεο καθξνρξφληαο δνκήο θαη ρξφλνπ δσήο ηεο νκάδαο δ) ε αλεμαξηεζία ησλ κειψλ ηεο θαη ε αηνκηθή ηνπο δηάζηαζε νξηνζεηείηαη απφ ηελ επίηεπμε ηνπ θνηλνχ νξάκαηνο ε) ν πςειφο βαζκφο αιιειεπίδξαζεο, ζπιινγηθήο εξγαζίαο δ) νη αηνκηθνί ξφινη δειψλνληαη μεθάζαξα ψζηε ην θνηλφ φξακα λα ππεξβαίλεη ηηο αηνκηθέο επηδηψμεηο (Kozlowski & Bell, 2003; Safford & Manning, 2012).

Οη παξάγνληεο απηνί πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηελ νκάδα θαηεγνξηνπνηνχληαη ζε παξακέηξνπο, νη νπνίεο θαη ζρεηίδνληαη κε: α) ηα κέιε ηεο ή ην κέγεζφο ηεο (αξηζκφο αηφκσλ) β) ηνπο θαλφλεο

(18)

[18]

θαη ηηο δηαδηθαζίεο ιεηηνπξγίαο ηεο γ) ηνλ εγέηε ηεο θαη δ) ηελ χπαξμε θνηλνχ νξάκαηνο- ζηφρσλ.

O παξάγνληαο ηνπ κεγέζνπο ή ηνπ αξηζκνχ ησλ αηφκσλ ηεο νκάδαο έρεη αλαθεξζεί σο έλα ζεκαληηθφ θξηηήξην γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο νκάδαο, κε δηαθσλία ησλ εξεπλεηψλ σο πξνο ηνλ αξηζκεηηθφ πξνζδηνξηζκφ ηεο (Kozslowski & Bell, 2003).

΢χκθσλα κε ηνπο Katzenbach θαη Smith (1993), ζε νκάδεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην ρψξν ηεο εξγαζίαο έλαο αξηζκφο απφ δέθα (10) θαη πεξηζζφηεξα άηνκα είλαη απαξαίηεηνο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηεο. Αληίζεηα, έλαο κηθξφηεξνο αξηζκφο κε ζπγθεθξηκελνπνίεζε ζηα επηά (7) άηνκα θαηά άιινπο εξεπλεηέο είλαη απαξαίηεηνο (Scharf, 1989).

Γεληθφηεξα ε αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο ζρεηηθά κε ηελ επίδξαζε ηνπ κεγέζνπο ηεο νκάδαο ζηελ απφδνζή ηεο είλαη αληηθαηηθή. Καηά θάπνηνπο εξεπλεηέο, ε αχμεζε ηνπ κεγέζνπο ηεο νκάδαο απμάλεη θαη ηελ απφδνζή ηεο (Campion, Medsker, & Higgs, 1993), ελψ θαηά άιινπο δελ ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ κεγέζνπο νκάδαο θαη απφδνζεο (Martz, Vogel, &

Nunamaker, 1992).

΢ε φηη αθνξά ηελ χπαξμε θαλφλσλ, δηαδηθαζηψλ ιεηηνπξγίαο θαη θαηαλνκήο εξγαζηψλ ζηα κέιε ηεο νκάδαο θαη ηε γεληθφηεξε κέζνδν ηνπ ζπζηήκαηνο ηνπ εξγαζηαθνχ πεξηβάιινληνο ηεο νκάδαο, έρεη δηαπηζησζεί φηη βνεζνχλ: α) ζηελ επίηεπμε ηεο ηζφηεηαο κεηαμχ φισλ ζην εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ β) ζηελ θαιχηεξε επηθνηλσλία κεηαμχ φισλ ησλ κειψλ γ) ζηελ νξγάλσζε θαη ζηελ επίηεπμε ηεο ζπλνρήο ηεο νκάδαο δ) ζηελ επίιπζε πξνβιεκαηηθψλ θαηαζηάζεσλ, δχζθνισλ θαη θξίζηκσλ απνθάζεσλ γηα ην κέιινλ ηεο νκάδαο (Kennedy, 2008, p.32; National Staff Development Council, 1999, p.1-2).

Σν ζηπι άζθεζεο εγεζίαο ηεο νκάδαο έρεη ζεηηθά νθέιε πξνο: α) ηελ επίηεπμε ηνπ θνηλνχ νξάκαηνο θαη ησλ ζηφρσλ ηεο νκάδαο β) ηελ παξαθίλεζε θαη ηελ αχμεζε ηεο επίδνζεο φινπ ηνπ πξνζσπηθνχ γ) ζηελ επίηεπμε ηνπ ζπληνληζκνχ ηεο νκάδαο δ) ζηε βειηίσζε ηεο ςπρνινγίαο ηεο νκάδαο (ελζάξξπλζε, εκςχρσζε).

1.7 Σα ραξαθηεξηζηηθά ηεο επηηπρεκέλεο θαη απνηειεζκαηηθήο νκάδαο

Ζ νκάδα γηα λα θξηζεί σο απνηειεζκαηηθή θαη επηηπρεκέλε, ζα πξέπεη λα γίλεη αλαθνξά ζε θάπνηεο παξακέηξνπο, νη νπνίεο θαη πξνζδηνξίδνπλ θαη θαζνξίδνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηά ηεο.

Χο ηέηνηεο παξάκεηξνη έρνπλ αλαθεξζεί: Α) ε επηθνηλσλία αλάκεζα ζηα κέιε ηεο νκάδαο. Ζ επηθνηλσλία είλαη αλνηρηή, επζχο θαη ραξαθηεξίδεηαη απφ ην ζηνηρείν ηεο εηιηθξίλεηαο. Με βάζε ην ζηνηρείν απηφ ε νκάδα ραξαθηεξίδεηαη σο αλνηρηφ δσληαλφ ζχζηεκα ηεο δνκήο ηεο θνηλσλίαο θαη κε έκθαζε ζην επηθνηλσληαθφ γεγνλφο θαη ζηε ξνή ηεο πιεξνθνξίαο αλάκεζα

(19)

[19]

ζηα κέιε ηεο (Gratton & Erickson, 2007). Β) ε δεκηνπξγία θαη ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηεο χπαξμεο ζηαζεξψλ δεζκψλ αλάκεζα ζηα κέιε ηεο νκάδαο, κε απνηέιεζκα ηελ χπαξμε ζεηηθήο αιιειεμάξηεζεο. Οη ζεηηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο, ν αιιεινζεβαζκφο θαη ε εηιηθξηλήο αιιεινβνήζεηα θαη ππνζηήξημε, ε χπαξμε ζπλαληήζεσλ ζε ζεηηθφ θιίκα αλάκεζα ζηα κέιε ηεο είλαη ζηνηρείν πνπ δεκηνπξγεί απνηειεζκαηηθφηεηα ζηνλ θχθιν δσήο ηεο νκάδαο (Mickan & Rodger, 2000). Γ)ε χπαξμε πςεινχ επηπέδνπ νξγαλσηηθήο δνκήο θαη θνπιηνχξαο ηεο νκάδαο. Γ) ε παξνπζία εγεζίαο ε νπνία πξέπεη λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο θαη ηηο απαηηήζεηο ηεο νκάδαο. Δ) ε χπαξμε θνηλψλ ζηφρσλ θαη θνηλνχ νξάκαηνο αλάκεζα ζηα κέιε ηεο νκάδαο (Safford & Manning, 2012) Ε) ε αλάζεζε μεθάζαξσλ ξφισλ θαη αξκνδηνηήησλ ζε φια ηα κέιε ηεο νκάδαο

(20)

[20]

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2^ν Η ζπλνρή θαη ε ηθαλνπνίεζε ηεο ζπκκεηνρήο ζε νκάδεο ζηελ θαζεκεξηλή δσή

2.1 Δηζαγσγή

Ζ πνιππινθφηεηα ηεο ζχγρξνλεο δσήο, ε επηθνηλσλία θαη ε αιιειεμάξηεζε ησλ αλζξψπσλ κέζα ζην ζχγρξνλν εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ, αλέδεημαλ ηελ έλλνηα ηεο ζπλνρήο σο ζεκείν θιεηδί ηφζν ηνπ ππεξζπζηήκαηνο ηεο θνηλσλίαο, αιιά θαη εηδηθφηεξα ηνπ ππνζπζηήκαηνο ηνπ ρψξνπ ηεο εθπαίδεπζεο (Springer et al., 2009) θαη ηεο εξγαζίαο (Houghteling, 2006; Kim et al., 2016). Παξάιιεια ζε επηζηεκνινγηθέο πξνζεγγίζεηο φπσο ε Κνηλσληνινγία (Pahl, 1991), ε Φπρνινγία (Bruner, 1950), ε Οξγάλσζε - Γηνίθεζε επηρεηξήζεσλ (Sheard & Kakabadse, 2002), ε Ηαηξηθή (Kim, Park, & Peterson, 2013), αιιά θαη ε Φπζηθή Αγσγή θαη ν Αζιεηηζκφο (Brawley, Carron, & Widmeyer, 1988) έρνπλ αλαδείμεη ηε ζεκαληηθφηεηα θαη ηε ζπνπδαηφηεηα ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ζπλνρήο, απφ ηε δηθή ηνπο ζθνπηά ε θάζε επηζηήκε.

Ζ ζπλνρή, σο έλλνηα, είλαη πνιχπινθε, ζχλζεηε θαη πνιχπιεπξε ιφγσ ηεο πνιππινθφηεηαο θαη ηεο ζπλζεηφηεηαο πνιιψλ παξακέηξσλ πνπ ηελ απαξηίδνπλ θαζηζηψληαο πξνβιεκαηηθή ηελ νξηνζέηεζε ηεο έλλνηάο ηεο (Carless & De Paola, 2000; Dion, 2000; Friedkin, 2004). Ζ δπζθνιία νξηνζέηεζεο ελφο απνδεθηνχ νξηζκνχ γηα ηε ζπλνρή, δεκηνπξγεί θαη δπζθνιία ζηελ νξηνζέηεζε ελφο απνδεθηνχ εξεπλεηηθνχ εξγαιείνπ κέηξεζήο ηεο (Carless & De Paola, 2000; Cota, Longman, Evans, Dion, & Kilik, 1995).

Έλαο απφ ηνπο θιαζηθνχο νξηζκνχο ηεο έρεη δνζεί απφ ηνλ Festinger (1950), θαηά ηνλ νπνίν σο ζπλνρή ελλνείηαη: «ε ζπλνιηθή ζπληζηακέλε ησλ δπλάκεσλ νη νπνίεο θαη σζνχλ έλα άηνκν λα παξακείλεη ζηελ νκάδα» (ζει. 174). Καηά ηνπο Carron, Brawley θαη Widmeyer (1998, ζει. 213), ζπλνρή είλαη: «Έλα πιήζνο δχν ή πεξηζζνηέξσλ αηφκσλ πνπ έρνπλ θνηλή ηαπηφηεηα, ζπλαίλεζε ζηνλ θνηλφ ζηφρν, θνηλφ πξννξηζκφ, επηδεηθλχνπλ θνηλέο κνξθέο αληίιεςεο γηα ηε δνκή ηεο νκάδαο, δηαθξίλνληαη γηα ηελ αιιειεμάξηεζε καδί ηνπο θαη ζεσξνχλ ηνπο εαπηνχο ηνπο σο νκάδα. ΢χκθσλα κε ηνλ Moore (1997), ε ζπλνρή είλαη ε έιμε κεηαμχ ησλ αηφκσλ κίαο νκάδαο, ηα νπνία έρνπλ παξφκνηα θνηλά ελδηαθέξνληα θαη θνηλά κε αξεζηά ελδηαθέξνληα. Καηά ηνλ Carron (1982) επίζεο: «΢πλνρή είλαη ε δπλακηθή δηαδηθαζία πνπ αληαλαθιά ηελ ηάζε ηεο νκάδαο λα θνιιήζεη θαη λα παξακείλεη ελσκέλε ζηελ επηδίσμε ησλ ζηφρσλ ηεο».

Όινη νη πξναλαθεξφκελνη νξηζκνί επηθεληξψλνληαη ζηελ χπαξμε ελφο θνηλνχ ραξαθηεξηζηηθνχ, ην νπνίν σο δπλακηθφο παξάγνληαο ελψλεη ηηο αηνκηθέο πξνζσπηθφηεηεο ζε κία νκάδα αηφκσλ κε θνηλφ ραξαθηεξηζηηθφ, ην νπνίν είηε είλαη έλαο ζηφρνο είηε έλα ελδηαθέξνλ απφ ηελ θαζεκεξηλφηεηα ηεο δσήο. Γεληθφηεξα ε θχζε ηεο ζπλνρήο είλαη έλα

(21)

[21]

πεδίν έιμεο ησλ αηφκσλ γχξσ απφ: α) ηελ επηδίσμε θνηλψλ ζηφρσλ β) ηελ επηζπκία παξακνλήο ζηελ νκάδα γ) ηελ αίζζεζε ηνπ αλήθεηλ ζηελ νκάδα δ) ηελ ειθπζηηθφηεηα ηεο νκάδαο ε) ηελ δηαπξνζσπηθή έιμε κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο δ) ηε ζχλζεζε φισλ ησλ πξναλαθεξζέλησλ.

Ζ δπλακηθή ηεο έλλνηαο ηεο ζπλνρήο θαη εηδηθφηεξε ε ζπλνρή ησλ νκάδσλ, είλαη ζέκα ην νπνίν έρεη απαζρνιήζεη έλα αξθεηά κεγάιν αξηζκφ εξεπλεηψλ ζην ρψξν ηεο Οξγαλσηηθήο Φπρνινγίαο αιιά θαη ηεο Γηνηθεηηθήο Δπηζηήκεο (Greer, 2012). Μάιηζηα ζην ρψξν ηεο Οξγαλσηηθήο Φπρνινγίαο, ην εξεπλεηηθφ εξψηεκα ζρεηηθά κε ηελ επίδξαζε ηεο παξαθίλεζεο, ησλ θηλήηξσλ θαη ηεο ζπλνρήο γηα ηε δηαηήξεζε θαη ηελ ελίζρπζε ησλ ζρέζεσλ ηεο νκάδαο απαζρφιεζε αξθεηά ηνπο εξεπλεηέο (Beal, Cohen, Burke, & McLendon, 2003).

Οη δπλάκεηο απηέο πνπ σζνχλ έλα άηνκν λα παξακείλεη ή θαη λα απνρσξήζεη απφ ηελ νκάδα, απαζρφιεζαλ ηνπο εξεπλεηέο ζρεηηθά κε ηελ εμέηαζε θαη δηεξεχλεζε ησλ πξνζδηνξηζηηθψλ απηψλ παξακέηξσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε ζπλνρή θαη ηε κε δηάζπαζε ηεο νκάδαο (Carless &

De Paola, 2000). ΢χκθσλα κε ηνλ Maslow (1943), ε ηεξαξρηθή θαηεγνξηνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ηνπ αλζξψπνπ ζηελ ππξακίδα ηνπ, έρνπλ σο εμήο: βηνινγηθέο αλάγθεο, αζθάιεηα, θνηλσληθέο αλάγθεο, απηνεθηίκεζε θαη ηέινο απηνπξαγκάησζε. Ζ ζπζρέηηζή ηνπο κε ηε ζπλνρή, θαίλεηαη απφ ην ηξίην επίπεδν ηεο ππξακίδαο αλαγθψλ φπνπ ε ζπκκεηνρή ζε θνηλσληθέο νκάδεο θαη ε αλάγθε ηεο θηιίαο ζπλδένληαη κε ηελ έλλνηα ηεο ζπλνρήο θαη ηεο χπαξμεο ηνπ αηφκνπ κέζα ζε έλα θνηλσληθφ ζχλνιν (νκάδα).

Ζ ζπλνρή γεληθφηεξα έρεη ηα εμήο πιενλεθηήκαηα: α) απμάλεη ηε δεκηνπξγηθφηεηα ηεο νκάδαο (Moore, 1997) β) βνεζά θαη ζπζρεηίδεηαη κε ηελ επίηεπμε επίδνζεο - απφδνζεο ηεο νκάδαο (Sundstrom, De Meuse, & Futrell, 1990; Widmeyer, Carron, & Brawley, 1993) γ) δεκηνπξγεί αλνηρηφ ζχζηεκα επηθνηλσλίαο κε έκθαζε ζηε ζπλεξγαζία θαη ζηελ αιιεινυπνζηήξημε (Wech, Mossholder, Steel, & Bennett, 1998).

2.2 Η κέηξεζε ηεο ζπλνρήο ηεο νκάδαο

Ζ ζπλνρή, σο έλλνηα έρεη δνκή πνιπδηάζηαηε θαζηζηψληαο ην δήηεκα ηεο κέηξεζεο θαη ηεο αμηνιφγεζήο ηεο κία δχζθνιε δηαδηθαζία ιφγσ ηεο χπαξμεο αξθεηψλ παξακέηξσλ πνπ ηελ επεξεάδνπλ θαη ηελ απαξηίδνπλ (Cota, Evans, Dion, Kilik, & Longman, 1995).

H κέηξεζε ηεο ζπλνρήο ηεο νκάδαο πεξηιακβάλεη ηε ρξήζε εξσηεκαηνινγίσλ, έλα απφ ηα νπνία είλαη ην „Δξσηεκαηνιφγην ηνπ Πεξηβάιινληνο ηεο Οκάδαο‟ ησλ Carron, Widmeyer θαη Brawley (1985), ην νπνίν εθάξκνζαλ νη εξεπλεηέο ηφζν γηα ηε κέηξεζε ηεο ζπλνρήο ζην ρψξν ηνπ αζιεηηζκνχ αιιά θαη ζε πεξηβάιινληα κε αζιεηηθά (Dyce & Cornell, 1996). Με ηε ρξήζε απηνχ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ αμηνινγείηαη ην εζσηεξηθφ ζχζηεκα ηεο νκάδαο.