Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 1
ρνιή Κνηλσληθψλ Δπηζηεκψλ
Γηνίθεζε Πνιηηηζκηθψλ Μνλάδσλ
Γηπισκαηηθή Δξγαζία
« Η ζπκβνιή ησλ Γηεζλώλ Πνιηηηζηηθώλ Οξγαληζκώλ ζηε δηακόξθσζε ηεο παγθό- ζκηαο πνιηηηζηηθήο πνιηηηθήο. Η πεξίπησζε ηνπ ICCROM, ην πξόγξακκα RE-
ORG θαη ε πηινηηθή εθαξκνγή ηνπ ζηελ Διιάδα »
Αγγειηθή Πνχινπ
Δπηβιέπσλ θαζεγεηήο: Δπάγγεινο Παπνχιηαο
Αζήλα , Ηνχληνο 2020
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 2 Ζ παξνχζα εξγαζία απνηειεί πλεπκαηηθή ηδηνθηεζία ηνπ θνηηεηή πνπ ηελ εθπφλεζε. ην πιαίζην ηεο πνιηηηθήο αλνηθηήο πξφζβαζεο ν ζπγγξαθέαο/δεκηνπξγφο εθρσξεί ζην ΔΑΠ, κε απνθιεηζηηθή άδεηα ρξήζεο ηνπ δηθαηψκαηνο αλαπαξαγσγήο, πξνζαξκνγήο, δεκφζηνπ δαλεηζκνχ, παξνπζίαζεο ζην θνηλφ θαη ςεθηαθήο δηάρπζήο ηνπο δηεζλψο, ζε ειεθηξνληθή κνξθή θαη ζε νπνηνδήπνηε κέζν, γηα δηδαθηηθνχο θαη εξεπλεηηθνχο ζθνπνχο, άλεπ αληαιιάγκαηνο θαη γηα φιν ην ρξφλν δηάξθεηαο ησλ δηθαησκάησλ πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο. Ζ αλνηθηή πξφζβαζε ζην πιήξεο θείκελν γηα κειέηε θαη αλάγλσζε δελ ζεκαί- λεη θαζ‟ νηνλδήπνηε ηξφπν παξαρψξεζε δηθαησκάησλ δηαλνεηηθήο ηδηνθηεζίαο ηνπ ζπγγξαθέα/δεκηνπξγνχ νχηε επηηξέπεη ηελ αλαπαξαγσγή, αλαδεκνζίεπζε, αληηγξαθή, απνζήθεπζε, πψιεζε, εκπνξηθή ρξήζε, κεηάδνζε, δηαλνκή, έθδνζε, εθηέ- ιεζε, «κεηαθφξησζε» (downloading), «αλάξηεζε» (uploading), κεηάθξαζε, ηξνπνπνίεζε κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν, ηκεκα- ηηθά ή πεξηιεπηηθά ηεο εξγαζίαο, ρσξίο ηε ξεηή πξνεγνχκελε έγγξαθε ζπλαίλεζε ηνπ ζπγγξαθέα/δεκηνπξγνχ. Ο ζπγγξα- θέαο/δεκηνπξγφο δηαηεξεί ην ζχλνιν ησλ εζηθψλ θαη πεξηνπζηαθψλ ηνπ δηθαησκάησλ.
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 3
« Ζ ζπκβνιή ησλ Γηεζλψλ Πνιηηηζηηθψλ Οξγαληζκψλ ζηε δηακφξθσζε ηεο
παγθφζκηαο πνιηηηζηηθήο πνιηηηθήο. Ζ πεξίπησζε ηνπ ICCROM, ην πξφγξακκα RE- ORG θαη ε πηινηηθή εθαξκνγή ηνπ ζηελ Διιάδα »
Αγγειηθή Πνχινπ
Δπηηξνπή Δπίβιεςεο Γηπισκαηηθήο Δξγαζίαο Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο:
Γξ. Δπάγγεινο Παπνχιηαο Γηδάζθσλ ΔΠ
Πνιηηηζηηθήο Πνιηηηθήο θαη Γηνίθεζεο
Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην
πλ-Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο:
Γξ. Γηψξγνο Γθαληδηάο
Καζεγεηήο Πνιηηηζηηθήο Πνιηηηθήο θαη Γηνίθεζεο
Γηεπζπληήο ΜΠ ΓΠΜ
Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην
Aζήλα, Ηνχληνο 2020
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 4
Σηον Δημήηρη και ηον Γιώργο
Δπραξηζηίεο νθείισ ζηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή κνπ θ. Δπάγγειν Παπνχιηα γηα ηελ θαζνδήγεζε θαη ηηο ζπκβνπιέο ηνπ ζηε ζπγγξαθή ηεο ΓΔ αιιά θπξίσο γηα ηηο ζπδεηήζεηο καο ζε ζέκαηα Πνιηηηζκνχ θαη Πνιηηηζκηθήο Γηαρείξηζεο.
Ηδηαίηεξα επραξηζηψ ηελ Γξ. Έιελα Κφξθα, πξψελ δηεπζχληξηα κνπ ζηε Γεληθή Γηεχζπλζε Αξραηνηή- ησλ θαη Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο ηνπ ΤΠΠΟΑ πνπ κνπ έδσζε ηε δπλαηφηεηα λα εθπαηδεπζψ ζην πξφγξακκα RE-ORG αιιά θπξίσο γηα ηε γλψζε θαη ηελ εκπεηξία πνπ απιφρεξα πξνζθέξεη ζε εκάο ηνπο λεφηεξνπο ζπλαδέιθνπο.
Δπραξηζηψ ζεξκά ηελ θα Μαξία Μεξηδάλε, γηα ηελ ακέξηζηε βνήζεηα ηεο, γηα ηελ παξαρψξεζε ζπλέ- ληεπμεο θαη πιηθνχ ηφζν απφ ην Αξρείν ηεο Γ/λζεο πληήξεζεο Αξρείσλ θαη Νεσηέξσλ Μλεκείσλ φζν θαη απφ ην πξνζσπηθφ ηεο αξρείν.
Δπίζεο ηνπο ζπλαδέιθνπο Λεσλίδα Μπνπξληά θαη Ακαιία Γθηκνπξηδίλα γηα ηελ αληαπφθξηζή ηνπο ζηελ παξαρψξεζε ησλ ζπλεληεχμεσλ.
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 5
Πεξίιεςε
Σν ζέκα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο πξαγκαηεχεηαη ηε ζπκβνιή ησλ δηεζλψλ πνιηηηζηηθψλ νξγα- ληζκψλ ζηελ ράξαμε θαη δηακφξθσζε ηεο πνιηηηθήο γηα ηνλ πνιηηηζκφ ζε παγθφζκην επίπεδν. Ζ πνιη- ηηθή πξνζηαζίαο θαη αλάδεημεο ηεο πιηθήο θαη άπιεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο θαη ησλ πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ θαη ε αληίιεςε ηεο δπλακηθήο ηνπ πνιηηηζκνχ σο παξάγνληα θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη αλάπηπ- μεο απνθηά κία παγθφζκηα δηάζηαζε κε ηελ ελεξγνπνίεζε ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο ηδηαηηέξσο κεηά απφ πεξηφδνπο θξίζεσλ. Οη δηεζλείο νξγαληζκνί κε ηελ θαηάξηηζε λνκηθψλ θεηκέλσλ, πκβάζεσλ, πξνγξακκάησλ, ρξεκαηνδνηηθψλ εξγαιείσλ, ζεζκηθψλ πξσηνβνπιηψλ επηδηψθνπλ ηε δηεζλή ζπλεξγα- ζία θαη ηελ θαζηέξσζε θνηλψλ απνδεθηψλ θαλφλσλ ππέξ ηεο πξνζηαζίαο θαη απφδνζεο ηνπ πνιηηηζηη- θνχ απνζέκαηνο ηνπ πιαλήηε ζηηο επφκελεο γελεέο. Μέζσ ηεο παξνπζίαζεο ηνπ έξγνπ ησλ θπξηφηε- ξσλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ κε εζηίαζε ζηνλ δηαθπβεξλεηηθφ νξγαληζκφ ICCROM θαη εηδηθά ζην πξφ- γξακκα πξνιεπηηθήο ζπληήξεζεο RE-ORG, γηα ηελ αλαδηνξγάλσζε ησλ κνπζεηαθψλ απνζεθψλ, ην νπνίν έρεη εθαξκνζηεί ζε πνιηηηζηηθά ηδξχκαηα ζε φινλ ηνλ θφζκν θαη ζηελ Διιάδα, γίλεηαη πξνζπά- ζεηα λα αλαδεηρζεί ν ξφινο ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ ζην παγθφζκην πνιηηηζηηθφ γίγλεζζαη.
Λέμεηο – Κιεηδηά
Γηεζλείο Πνιηηηζηηθνί Οξγαληζκνί, πνιηηηζηηθή πνιηηηθή, ICCROM, RE-ORG.
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 6
“The contribution of International Cultural Organizations to the formation of world cultural policy. The case of ICCROM, the RE-ORG program and its pilot implementation in Greece”
Angeliki Poulou
Abstract
The subject of this work concerns the contribution of the international cultural organizations
to the formation and policy shaping for the culture on a universal level. The policy of protection and enhance of tangible and intangible heritage and cultural property and the perception of the cultural
potential as a factor of the social cohesion and development, enquires a universal echo with the activa- tion of the international Community, particularly after times of crisis. The international organizations with legal drafting texts, Conventions, programs, financial instruments, innovative approaches pursues the international collaboration and the establishment of generally admitted rules aim to the protection of the cultural attribution giving back the cultural deposit of the planet to the next generations.
Through the presentation of the deeds of the main international organizations focusing on the intergov- ernmental organization ICCROM an especially the Preventive Conservation program RE-ORG, for the reorganization of the museum storehouses which has applied in cultural institutions all over the world and in Greece, effort this made to be promoted the role of organizations in the international cultural political actions.
Keywords
International Cultural Organizations, cultural policy, ICCROM, RE-ORG
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 7
Πεξηερόκελα
Δηζαγσγή……….. 11 1. ΠΟΛΗΣΗΜΟ ΚΑΗ ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ………... 14 1.1 Ζ έλλνηα ηνπ Πνιηηηζκνχ……… 14 1.2 Ζ έλλνηα ησλ πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ θαη ηεο πνιηηηζηηθήο
θιεξνλνκηάο ζην πιαίζην ηεο δηεζλνχο πνιηηηζηηθήο πνιηηηθήο……….... 16 2. Ζ ΤΜΒΟΛΖ ΣΧΝ ΓΗΔΘΝΧΝ ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΧΝ
ΟΡΓΑΝΗΜΧΝ ΣΖ ΓΗΑΜΟΡΦΧΖ ΣΖ ΠΑΓΚΟΜΗΑ
ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ……… 19 2.1 χληνκε ηζηνξηθή αλαδξνκή ίδξπζεο Οξγαληζκψλ……… 19 2.2 Οη δηαθπβεξλεηηθνί θαη κε θπβεξλεηηθνί δηεζλείο πνιηηηζηηθνί Οξγαληζκνί………. 20 2.2.1 UNESCO (Δθπαηδεπηηθφο, Δπηζηεκνληθφο θαη Πνιηηηζηηθφο Οξγαληζκφο
ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ –United Nations Educational Cultural Scientific Organization)…20 2.2.2 Σν πκβνχιην ηεο Δπξψπεο (Council of Europe)……… 24 2.2.3 Ζ Δπξσπατθή Έλσζε (European Union)……….27 2.2.4 Σν Γηεζλέο πκβνχιην Μλεκείσλ θαη Σνπνζεζηψλ (International
Committee of Monuments and Sites, ICOMOS)……… 29 2.2.5 Σν Γηεζλέο πκβνχιην Μνπζείσλ (International
Committee of Museums)……… 32 2.2.6 Ζ Γηεζλήο Δπηηξνπή ηεο Μπιε Αζπίδαο
(International Committee of the Blue Shield)……… 33 2.3 Σν αμηαθφ πιαίζην ζηε δηακφξθσζε ηεο πνιηηηζηηθήο πνιηηηθήο απφ ηνπο
δηεζλείο Οξγαληζκνχο……… 35 3. Ο ΓΗΔΘΝΖ ΓΗΑΚΤΒΔΡΝΖΣΗΚΟ ΟΡΓΑΝΗΜΟ ICCROM………. 36 3.1 Tν Γηεζλέο Κέληξν γηα ηε Μειέηε ηεο πληήξεζεο θαη ηεο Απνθαηάζηαζεο
ησλ Πνιηηηζηηθψλ Αγαζψλ (International Centre for the Study of Preservation
and Restoration of Cultural Property - ICCROM)………. 36 3.1.2 Ζ νξγαλσηηθή δνκή ηνπ ICCROM……… 37 3.1.3 Γξάζεηο θαη Πξνγξάκκαηα ηνπ ICCROM……… 40 4. ΣΟ ΓΗΔΘΝΔ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ RE–ORG ΚΑΗ Ζ ΠΗΛΟΣΗΚΖ
ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΟΤ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ……… 45
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 8
4.1 Δηζαγσγή ζηε κεζνδνινγία RE-ORG……….. 46
4.1.1 Αλάιπζε ηεο κεζφδνπ RE-ORG………... 47
4.2 Ζ πηινηηθή εθαξκνγή ηνπ δηεζλνχο πξνγξάκκαηνο RE-ORG ζηελ Διιάδα……… 51
4.2.1 Ζ αλαδηνξγάλσζε ησλ απνζεθψλ ηνπ Αξραηνινγηθνχ Μνπζείνπ Κεξακεηθνχ………. 54
4.2.2 Ζ αλαδηνξγάλσζε ησλ απνζεθψλ ηνπ ΜΔΛΣ………. 58
4.2.3 Σν φθεινο γηα ηελ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ηεο Διιάδαο απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ηε ζπλεξγαζία κε ην ICCROM……… 60
4.3 Ζ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο RE-ORG ζηα κνπζεία ηνπ θφζκνπ……… 64
4.3.1 Αλαδηνξγάλσζε ηεο εζλνγξαθηθήο πιινγήο Janapada Sampada ζην Νέν Γειρί – Ηλδία……… 64
4.3.2 Αλαδηνξγάλσζε ησλ απνζεθψλ ηνπ Μνπζείνπ Wuhou Shrine, Σζελγθληνχ (Chengdu) – Κίλα ………. 66
4.3.3 Αλαδηνξγάλσζε ηεο απνζήθεο ηνπ Δζληθνχ Μνπζείνπ ηνπ Κνπβέηη (Kuwait National Museum)………. 70
5. πκπεξαζκαηηθέο παξαηεξήζεηο θαη πξνηάζεηο……….. 73
ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ……….. 75
ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 1 ……… 80
ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 2 ……… 88
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 9
Καηάινγνο Δηθόλσλ
1 Σν ινγφηππν ηνπ ICCROM……… 36
2 Σν ινγφηππν ηεο κεζνδνινγίαο RE-ORG……….44
3 Ζ θφξκα απηναμηνιφγεζεο……… 49
4 Ζ αθίζα ηνπ δηεζλνχο πξνγξάκκαηνο RE-ORG πνπ έγηλε ζηελ Διιάδα……… 50
5 Ζ Διιεληθή νκάδα RE-ORG……… 51
6 Οη 4 νκάδεο εξγαζίαο ηνπ πξνγξάκκαηνο……… 51
7 Ζ ζεσξεηηθή θαηάξηηζε ησλ ζπκκεηερφλησλ……….. 52
8 Οη 4 θάζεηο ηνπ πξνγξάκκαηνο……… 52
9 Άπνςε ηνπ Αξραηνινγηθνχ ρψξνπ ηνπ Κεξακεηθνχ φπνπ θαη ην νκψλπκν Μνπζείν………. 53
10 &11 Ο ρψξνο ηεο απνζήθεο θεξακεηθήο ηνπ Μνπζείνπ πξηλ ηελ εθαξκνγή ηνπ RE-ORG…… 53
12 &13 Σα ζρέδηα θάηνςεο ηεο απνζήθεο θεξακεηθήο ηνπ Μνπζείνπ πξηλ θαη κεηά ην RE-ORG…. 54 14&15 Ζ αλαδηνξγάλσζε ηεο απνζήθεο θεξακεηθήο κεηά ην RE-ORG……… 54
16 &17 Οη πίλαθεο θξηηεξίσλ ηεο αλαδηνξγάλσζεο ηεο απνζήθεο θεξακεηθήο πξηλ θαη κεηά ην RE-ORG……….. 54
18 &19 Μέξνο ηεο εθαξκνγήο ηνπ πξνγξάκκαηνο πξαγκαηνπνηήζεθε ελψπηνλ ηνπ θνηλνχ……… 55
20 &21Σν εξγαζηήξην ζπληήξεζεο θαη ε πκηππαίζξηα απνζήθε γιππηψλ πξηλ θαη κεηά ην RE-ORG………. 56
22 Ο πίλαθαο ησλ θξηηεξίσλ ηεο αλαδηνξγάλσζεο ηεο απνζήθεο γιππηψλ πξηλ θαη κεηά ην RE-ORG……… 56
23 Σν ΜΔΛΣ (λπλ ΜΝΔΠ)……… 57
24 Ζ ζρεδηαζηηθή θάηνςε ηεο απνζήθεο ηεο μχιηλεο ζπιινγήο……….. 58
25 Ο ρψξνο γηα ηα πξνζβεβιεκέλα απφ ζαξάθη αληηθείκελα……… 58
26&27 Ζ απνζήθεπζε ηεο μχιηλεο ζπιινγήο πξηλ θαη κεηά ην RE-ORG……….. 59
28&29 Άπνςε ηεο εζλνγξαθηθήο ζπιινγήο Janapada Sampada πξηλ θαη κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ RE-ORG……….. 64
30 Ζ θεληξηθή είζνδνο ηνπ Μνπζείνπ Wyhou Shrine……… 65
31 ρέδην νκαδνπνίεζεο θαη επαλαηνπνζέηεζεο ησλ αληηθεηκέλσλ θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ REORG……… 67
32 Απνζήθεο ηνπ Μνπζείνπ Wuhou Shrine πξηλ θαη κεηά ην RE-ORG……… 67
33 Απνζήθεο ηνπ Μνπζείνπ Wuhou Shrine πξηλ ην RE-ORG……….. 68
34 Απνζήθεο ηνπ Μνπζείνπ Wuhou Shrine κεηά ην RE-ORG……… 68
35 Σν Δζληθφ Μνπζείν ηνπ Κνπβέηη………. 69
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 10
36 Ζ θαηάζηαζε αλαθνξάο γηα ηηο απνζήθεο ηνπ Μνπζείνπ……… 70
37 Απνζήθε ηνπ Δζληθνχ Μνπζείνπ Κνπβέηη πξηλ ην RE-ORG……….. 71
38 Απνζήθε ηνπ Δζληθνχ Μνπζείνπ Κνπβέηη κεηά ην RE-ORG……… 71
Καηάινγνο Πηλάθσλ
Πίλαθαο 1 Ζ νξγαλσηηθή δνκή ηνπ ICCROM……….. 39 Πίλαθαο 2 Ζ θαηαγξαθή ησλ αληηθεηκέλσλ ζηηο απνζήθεο ηνπ Μνπζείνπ Wuhou Shrine
πξηλ ηελ αλαδηνξγάλσζε……… 67
πληνκνγξαθίεο & Αθξσλύκηα
ΓΓΑΠΚ Γεληθή Γηεχζπλζε Αξραηνηήησλ θαη Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο ΓΑΝΜ Γηεχζπλζε πληήξεζεο Αξραίσλ θαη Νενηέξσλ Μλεκείσλ ΔΑΠ Διιεληθφ Αλνηθηφ Παλεπηζηήκην
EE Δπξσπατθή Έλσζε (European Union) ΔΦΑ Δθνξεία Αξραηνηήησλ
ICOMOS International Committee of Monuments and Sites ICOM International Committee of Museums
ICCROM International Centre for the Study of Preservation and Restoration of Cultural Property ΜΔΛΣ Μνπζείν Διιεληθήο Λατθήο Σέρλεο
ΜΝΔΠ Μνπζείν Νεφηεξνπ Διιεληθνχ Πνιηηηζκνχ Π.Δ. Πεξηθεξεηαθή Δλφηεηα
RE-ORG Reorganization
ηΔ πκβνχιην ηεο Δπξψπεο
ΤΠΠΟΑ Τπνπξγείν Πνιηηηζκνχ θαη Αζιεηηζκνχ
UNESCO United Nations Educational Cultural Scientific Organization
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 11
Δηζαγσγή
Ζ δξαζηεξηφηεηα ησλ Γηεζλψλ Πνιηηηζηηθψλ Οξγαληζκψλ ζεκαηνδνηείηαη ρξνληθά απφ ηα κέ- ζα ηνπ 20νπ αη. φηαλ νη θαηαζηξνθέο, νη βεβειψζεηο θαη νη ιεειαζίεο ησλ πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ ησλ ρσξψλ ηεο Δπξψπεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ Β΄ Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ δεκηνχξγεζαλ ηελ αλάγθε αλά- πηπμεο κεραληζκψλ πξνζηαζίαο ηνπο. Ζ θηλεηνπνίεζε ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο ππέξ ηεο θαζηέξσζεο θαλφλσλ δηεζλνχο δηθαίνπ γηα ηελ πξνζηαζία ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο απνηέιεζε έλαπζκα γηα ηελ ίδξπζε αξρηθά ηνπ εηδηθνχ Δθπαηδεπηηθνχ, Δπηζηεκνληθνχ θαη Πνιηηηζηηθνχ Οξγαληζκνχ ησλ Ζ- λσκέλσλ Δζλψλ (UNESCO) θαη ζηε ζπλέρεηα ησλ εμεηδηθεπκέλσλ Οξγαληζκψλ πνπ ηδξχζεθαλ απφ ηελ UNESCO ή ππφ ηελ αηγίδα ηεο ιεηηνπξγψληαο κε ζπκβνπιεπηηθφ ξφιν (ICOMOS, ICCROM) ελψ ζηνλ Δπξσπατθφ ρψξν δξαζηεξηνπνηήζεθαλ ην πκβνχιην ηεο Δπξψπεο θαη αξγφηεξα ε Δπξσπατθή Έλσζε δηά ησλ αξκνδίσλ Οξγάλσλ ηνπο (Κφλζνια, 1995, 43-45).
Καζψο ζήκεξα νη κεηαζρεκαηηζκνί ησλ ζπλζεθψλ είλαη δηαξθείο, νη ηδηαηηεξφηεηεο ηεο πα- γθνζκηνπνίεζεο, ηεο εθξεθηηθήο αλάπηπμεο ηεο ηερλνινγίαο, ηεο δηεζλνχο ρξεκαηνπηζησηηθήο θξίζεο θαη ησλ θνηλσληθψλ αιιαγψλ, ν πνιηηηζκφο έξρεηαη ζην επίθεληξν ησλ πνιηηηθψλ ησλ ρσξψλ ηνπ θφ- ζκνπ κηαο θαη πξνζθέξεη ηηο πξννπηηθέο γηα εηξεληθή ζπλχπαξμε, νηθνλνκηθή αλάπηπμε, θνηλσληθή ζπλνρή θαη επεκεξία ηφζν ζε αηνκηθφ φζν θαη ζε ζπιινγηθφ επίπεδν. Χζηφζν, νη δξακαηηθέο ζπλέπεη- εο έλαληη ηνπ πνιηηηζηηθνχ απνζέκαηνο ηεο αλζξσπφηεηαο απφ θπζηθέο ή αλζξσπνγελείο θαηαζηξνθέο γίλνληαη νινέλα απμαλφκελεο απεηιψληαο ηελ ηαπηφηεηα θαη ηελ ηζηνξία ησλ ιαψλ (Κφξθα, 2017, 15- 16)
Οη δηεζλείο Οξγαληζκνί κέζσ ησλ Καλφλσλ δηεζλνχο δηθαίνπ πνπ έρνπλ ζεζπίζεη θαη πηνζε- ηεζεί απφ ηα θξάηε κέιε, ησλ δηεζλψλ πκβάζεσλ θαη πζηάζεσλ, ησλ πξνγξακκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο, ησλ δηεζλψλ εθζηξαηεηψλ πνπ αλαιακβάλνπλ, ηεο ελίζρπζεο ηεο δηεζλνχο ζπλεξγαζί- αο, ηεο αληαιιαγήο απφςεσλ θαη νξζψλ πξαθηηθψλ δηαρείξηζεο ησλ δεηεκάησλ ηνπ πνιηηηζκηθνχ θά- ζκαηνο ζέηνπλ έλα πιαίζην αξρψλ, αμηψλ θαη πξνηχπσλ πνπ θαζνξίδεη ηηο πνιηηηθέο ησλ ρσξψλ.
Ζ ζπκβνιή ησλ Γηεζλψλ Πνιηηηζηηθψλ Οξγαληζκψλ ζηε δηακφξθσζε ηεο παγθφζκηαο πνιη- ηηζηηθήο πνιηηηθήο είλαη ην εξεπλεηηθφ εξψηεκα ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. Γηαηί ν πνιηηηζκφο απνηειεί κέζν θνηλσληθψλ θαη νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε δηεζλέο επίπεδν; Οη θαηαηγη- ζηηθέο εμειίμεηο θαη νη πξνθιήζεηο ζην δηεζλέο πεξηβάιινλ κπνξνχλ λα αληηκεησπηζηνχλ ζην πιαίζην ησλ δηεζλψλ θαλφλσλ, ησλ ζεζκηθψλ πξσηνβνπιηψλ θαη ησλ πξνγξακκάησλ πνπ πξνσζνχλ νη δηεζλείο Οξγαληζκνί; Ο ζρεδηαζκφο θνηλψλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ, ε ελεξγνπνίεζε ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, ε ελίζρπζε ηεο ζπλεξγαζίαο θαη ηνπ αλνηθηνχ δηαπνιηηηζκηθνχ δηαιφγνπ απνηεινχλ αλαγθαίνπο πα- ξάγνληεο γηα κία ζπληνληζκέλε ράξαμε εληαίαο πνιηηηζηηθήο πνιηηηθήο ζην παγθφζκην πνιηηηζκηθφ γί- γλεζζαη;
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 12 Απηά ηα εξσηήκαηα δηεξεπλψληαη κε ηελ παξνχζα κειέηε ε νπνία νξγαλψλεηαη ζε δχν κέξε.
Σν πξψην κέξνο απνηειεί ην ζεσξεηηθφ ππφβαζξν. ην πξψην θεθάιαην αλαιχνληαη νη έλλνηεο ηνπ πνιηηηζκνχ, ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο θαη ησλ πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ πιαίζην ηεο πνιηηηζηηθήο πν- ιηηηθήο πνπ αθνινπζνχλ νη δηεζλείο Οξγαληζκνί. ην δεχηεξν θεθάιαην δηεξεπλάηαη ην θχξην εξψηεκα ηεο κειέηεο, απηφ ηεο ζπκβνιήο ησλ δηεζλψλ πνιηηηζηηθψλ νξγαληζκψλ ζηε δηακφξθσζε ηεο πνιηηη- ζηηθήο πνιηηηθήο ζε παγθφζκην επίπεδν.
Ζ αλάιπζε πξαγκαηνπνηείηαη κέζα απφ ζχληνκε ηζηνξηθή αλαδξνκή ηεο ίδξπζεο ησλ δηεζλψλ πνιηηη- ζηηθψλ νξγαληζκψλ θαη ηεο παξνπζίαζεο ησλ θπξηνηέξσλ εμ απηψλ δειαδή ηεο UNESCO, ηνπ πκ- βνπιίνπ ηεο Δπξψπεο, ηεο ΔΔ, ηνπ ICOMOS, ηνπ ICOM, ηεο Γηεζλνχο Δπηηξνπήο ηεο Μπιε Αζπίδαο (Blue Shield) ελψ ν Οξγαληζκφο ICCROM παξνπζηάδεηαη σο πεξίπησζε κειέηεο ζην δεχηεξν κέξνο ηεο εξγαζίαο.
Σν δεχηεξν κέξνο ηεο εξγαζίαο απνηειεί ηε κειέηε πεξίπησζεο φπνπ ζην ηξίην θεθάιαην αλαιχεηαη ν Οξγαληζκφο ICCROM θαη ην έξγν ηνπ ελψ ζην ηέηαξην θεθάιαην πεξηγξάθεηαη ην δηε- ζλέο πξφγξακκα πξνιεπηηθήο ζπληήξεζεο ηνπ Οξγαληζκνχ RE-ORG ην νπνίν εθαξκφζηεθε πηινηηθά ζε δχν κνπζεία ζηελ Διιάδα ην 2016. Δπίζεο παξνπζηάδεηαη ε εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη ζε κνπζεία άιισλ ρσξψλ φπσο ζηελ Ηλδία, ζηελ Κίλα θαη ζην Κνπβέηη. Ζ επηινγή ηεο κειέηεο πεξίπησ- ζεο θαη ηδηαηηέξσο ηνπ δηεζλνχο πξνγξάκκαηνο RE-ORG ηνπ ICCROM νθείιεηαη ζηελ πξνζσπηθή εκπινθή ηεο γξάθνπζαο θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηελ Διιάδα θαζψο επίζεο θαη ζην γεγνλφο ηεο κε χπαξμεο πξνγελέζηεξεο ζρεηηθήο εξεπλεηηθήο εξγαζίαο. Σν θεθάιαην νινθιεξψλεηαη κε ζπκπεξαζκαηηθά ζρφιηα επί ηνπ έξγνπ ηνπ Οξγαληζκνχ θαη ηεο ζπκβνιήο ηνπ ζηε ράξαμε ηεο δηε- ζλνχο πνιηηηζηηθήο πνιηηηθήο.
Ζ κεζνδνινγία ηεο έξεπλαο γηα ηε ζπγγξαθή ηεο παξνχζαο κειέηεο βαζίζηεθε ζηελ επηζθφ- πεζε ηεο ειιεληθήο θαη δηεζλνχο βηβιηνγξαθίαο θαη αξζξνγξαθίαο θαζψο θαη θαηά πεξίπησζε ζην πθηζηάκελν εζληθφ θαη δηεζλέο ζεζκηθφ πιαίζην γηα ηε ζεσξεηηθή αλάιπζε ηνπ ζέκαηνο. Οη πιεξνθν- ξίεο γηα ηνπο Οξγαληζκνχο αληιήζεθαλ επίζεο απφ βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε θαη απφ ηηο επίζεκεο ηζηνζειίδεο ηνπο. Μέζσ ηεο κειέηεο πεξίπησζεο ε έξεπλα επηθεληξψζεθε ζηνλ Οξγαληζκφ ICCROM θαη ζην πξφγξακκα RE-ORG θαη αθνινπζήζεθε ε πνηνηηθή έξεπλα πεδίνπ κε ζπιινγή θαη αλάιπζε πξσηνγελψλ δεδνκέλσλ κέζσ ηεο ζπκκεηνρηθήο παξαηήξεζεο (ιφγσ ηεο ζπκκεηνρήο ηεο γξάθνπζαο ζην πξφγξακκα RE-ORG ζηελ Διιάδα) θαη ησλ πνηνηηθψλ ζπλεληεχμεσλ (Babbie, 2011, 460-498).
Ζ επηινγή ησλ πξνζψπσλ γηα ηηο ζπλεληεχμεηο βαζίζηεθε ζηελ ηδηφηεηά ηνπο, ζηελ επαγγει- καηηθή ζέζε ηνπο, ζηνλ ξφιν ηνπο ζηε δηακφξθσζε ηεο πνιηηηζηηθήο πνιηηηθήο ηεο ρψξαο καο, ζηελ εκπινθή θαη ζπκκεηνρή ηνπο ζε δηεζλείο Οξγαληζκνχο, ζηνλ Οξγαληζκφ ICCROM θαη ζην πξφγξακ- κα RE-ORG.
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 13 Σηο ζπλεληεχμεηο επγεληθά παξαρψξεζαλ ε Γξ. Έιελα Κφξθα, Αξραηνιφγνο, επίηηκε Γεληθή Γη- επζχληξηα Αξραηνηήησλ θαη Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο ηνπ ΤΠΠΟΑ, Γηεπζχλνπζα ηεο ζπζηεκαηηθήο αξραηνινγηθήο έξεπλαο Αξραίαο Σελέαο, ζην Υηιηνκφδη Κνξηλζίαο, Πξνέδξνο ηνπ Γ ηνπ Μνπζείνπ Παχινπ θαη Αιεμάλδξαο Καλειινπνχινπ, κέινο ηνπ Γ ηνπ δηεζλνχο θαη ειιεληθνχ ηκήκαηνο ηνπ ICOMOS, Πξνέδξνο ηεο Διιεληθήο Δπηηξνπήο ηεο Μπιε Αζπίδαο. Ζ Γξ. Κφξθα απνηέιεζε κέινο ηνπ Γ ηνπ ICCROM απφ ην 2011 κέρξη ην 2016 θαη θαηά ηελ πεξίνδν ηεο ζεηείαο ηεο σο Γεληθήο Γηεπ- ζχληξηαο δηνξγαλψζεθε ην δηεζλέο εξγαζηήξην RE-ORG ζηελ Διιάδα. Οη παξαηεξήζεηο ηεο γηα ηελ εζληθή θαη δηεζλή πνιηηηζηηθή πνιηηηθή, γηα ηνπο δηεζλείο Οξγαληζκνχο ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ICCROM αιιά θαη ηνπ δηεζλνχο πξνγξάκκαηνο RE-ORG, είλαη πνιχ ζεκαληηθέο ιφγσ ηεο πνιχρξν- λεο εκπεηξίαο ηεο ζε αλψηαηεο ζέζεηο ζηε Γηνίθεζε θαη ζηελ ελεξγή ζπκκεηνρή ηεο ζηα ζπκβνχιηα Γηεζλψλ Οξγαληζκψλ.
Ζ θα Μαξία Μεξηδάλε είλαη πληεξήηξηα Αξραηνηήησλ θαη Έξγσλ Σέρλεο θαη Πξντζηακέλε ηεο Γηεχζπλζεο πληήξεζεο Αξραίσλ θαη Νεφηεξσλ Μλεκείσλ ηνπ ΤΠΠΟΑ, θαζ‟ χιελ αξκφδηαο Τπεξεζίαο ζηε δηνξγάλσζε ηνπ RE-ORG ζηελ Διιάδα. Ζ θα Μεξηδάλε είλαη εθπαηδεχηξηα ζην δηε- ζλέο πξφγξακκα RE-ORG, ζπκκεηείρε σο εθπαηδεχηξηα ζηελ ειιεληθή δηνξγάλσζε αιιά θαη ζε δηνξ- γαλψζεηο άιισλ ρσξψλ. Παξαθνινχζεζε επίζεο ηε Γεληθή Γηάζθεςε ηνπ ICCROM ζηε Ρψκε ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2019 σο εθπξφζσπνο ηνπ θξάηνπο κέινπο πνπ είλαη ε ρψξα καο. Ζ ζπλέληεπμε ηεο θαο Μεξηδάλε είλαη ηδηαηηέξσο θαηαηνπηζηηθή ηφζν γηα ην πξφγξακκα RE-ORG φζν θαη γηα ηα ζέκαηα πνπ δηαπξαγκαηεχεηαη ην ICCROM, αιιά θαη γηα ζέκαηα δηεζλψλ ζπλεξγαζηψλ.
Ο Γξ Λεσλίδαο Μπνπξληάο, είλαη Αξραηνιφγνο, Τπεχζπλνο ηνπ Αξραηνινγηθνχ Υψξνπ θαη ηνπ Μνπζείνπ ηνπ Κεξακεηθνχ πνπ αλήθνπλ ζηε ρσξηθή αξκνδηφηεηα ηεο Δθνξείαο Αξραηνηήησλ Πφιεσο Αζελψλ ηνπ ΤΠΠΟΑ. Ο Γξ. Μπνπξληάο εθπαηδεχζεθε ζην πξφγξακκα, είρε ππφ ηελ επζχλε ηνπ θαη ζπκκεηείρε ηφζν ζηελ πξνεηνηκαζία φζν θαη ζηελ αλαδηνξγάλσζε ησλ απνζεθψλ ηνπ Αξραηνινγηθνχ Μνπζείνπ Κεξακεηθνχ, φπνπ εθαξκφζηεθε πηινηηθά ην RE-ORG.
Ζ θα Ακαιία Γθηκνπξηδίλα είλαη πληεξήηξηα Αξραηνηήησλ θαη Έξγσλ Σέρλεο θαη Πξντζηα- κέλε ηνπ Σκήκαηνο πληήξεζεο Αξραηνηήησλ ηεο Δθνξείαο Αξραηνηήησλ Καζηνξηάο. Ζ θα Γθηκνπξ- ηδίλα εθπαηδεχζεθε ζην πξφγξακκα θαη ζπκκεηείρε ζε κία απφ δχν νκάδεο εξγαζίαο ηεο αλαδηνξγά- λσζεο ηεο απνζήθεο ηνπ ΜΔΛΣ. Οη ζπλεληεχμεηο ησλ θ.θ. Γθηκνπξηδίλα θαη Μπνπξληά κεηαθέξνπλ ηελ εκπεηξία ηνπο απφ ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζην πξφγξακκα αιιά θαη ηηο απφςεηο ηνπο γηα ηε ζθνπηκφ- ηεηα ηνπ.
Σν εξσηεκαηνιφγηα ησλ ζπλεληεχμεσλ είλαη θιεηζηνχ ηχπνπ (Babbie, 2011, 388) θαη είλαη θνηλά γηα ηνπο θ.θ. Γθηκνπξηδίλα θαη Μπνπξληά ελψ γηα ηηο θ. θ. Κφξθα θαη Μεξηδάλε δηαθνξνπνηνχ- ληαη θάπνηα απφ ηα εξσηήκαηα ιφγσ ηεο εμεηδηθεπκέλεο γλψζεο θαη εκπεηξίαο ηνπο.
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 14
1. ΠΟΛΙΣΙΜΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΣΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ 1.1. Η έλλνηα ηνπ Πνιηηηζκνύ
Ζ έλλνηα ηνπ Πνιηηηζκνχ είλαη ζπλπθαζκέλε κε ηνλ άλζξσπν θαη άκεζα εμαξηψκελε απφ ηηο θνηλσληθνπνιηηηθέο ζπλζήθεο, αληηιήςεηο θαη ηδενινγηθά θηλήκαηα ησλ επνρψλ. Ζ ελλνηνινγηθή πξν- ζέγγηζε ηνπ φξνπ φπσο θαη ηνπ ζπγγελνχο «θνπιηνχξα» πνπ πξσηνεκθαλίζηεθε θαη ρξεζηκνπνηήζεθε ζηε Γπηηθή Δπξψπε απφ ηα κέζα ηνπ 18νπ θαη θπξίσο ηνλ 19ν αη., απνηέιεζε επξχ πεδίν αλάιπζεο πιείζησλ ζεσξεηηθψλ θαζψο ε έλλνηα ηνπ πνιηηηζκνχ απαληά ζηηο αλζξσπηζηηθέο θαη θνηλσληθέο επη- ζηήκεο ζην ζχλνιφ ηνπο. ηε ζεκεξηλή επνρή ηεο «κεηαλεσηεξηθφηεηαο» (Αζεκάθε θ.α, 2011,104) ή ηεο ςεθην-επηθνηλσληαθήο παγθνζκηνπνίεζεο θαη ηερλνινγίαο ζχκθσλα κε ηνλ Γθαληδηά, ε έλλνηα ηνπ πνιηηηζκνχ δηακνξθψλεηαη κέζα απφ ηηο ζχγρξνλεο εμειίμεηο θαη ηηο λέεο ζπλζήθεο ηεο θνηλσλίαο ησλ πιεξνθνξηψλ θαη ηεο γλψζεο, κε βαζηθνχο ζπληειεζηέο ηνπο παξάγνληεο παξαγσγήο ηνπ δειαδή ηνλ ηόπν, ην ρξόλν θαη ηηο δξαζηεξηόηεηεο. Βάζε απηψλ ν Πνιηηηζκφο είλαη έλα Γπλακηθφ χζηεκα
«πνπ αληηζηνηρεί ζε ζπγθεθξηκέλε δξαζηεξηόηεηα, αλαπηύζζεηαη ζε ζπγθεθξηκέλν ρξόλν θαη ηόπν θαη έρεη ωο απνηέιεζκα ηε δηακόξθωζε πνιηηηζκηθώλ πιαηζίωλ θαη ηελ παξαγωγή πνιηηηζηηθώλ αγαζώλ».
Σελ έλλνηα «πνιηηηζκηθφ» πξνζδηνξίδεη ην πιαίζην ησλ δηαλνεηηθψλ, πλεπκαηηθψλ θαη θαιιηηερληθψλ δηεξγαζηψλ ηεο θαζεκεξηλήο δσήο κέζα ζηηο δηεζλείο επηθξαηνχζεο ζπλζήθεο θαη ην «πνιηηηζηηθφ»
πξνζδηνξίδεη ηελ θαιιηηερληθή, πλεπκαηηθή δεκηνπξγία θαη ηηο δηαδηθαζίεο δηαρείξηζεο θαη πξνψζεζεο ηεο ζε παγθφζκην επίπεδν (Γθαληδηάο 2010, 17-20).
ηε ζχγρξνλε επνρή ν πνιηηηζκφο ή θνπιηνχξα κέζα ζε έλα επξχ εζλνγξαθηθφ πιαίζην, νξίδε- ηαη σο έλα ζχλζεην ζχλνιν πνπ πεξηιακβάλεη ηε γλψζε, ηελ πίζηε, ηελ ηέρλε, ην δίθαην, ηα ήζε θαη έζηκα θαη νπνηαδήπνηε άιιε ηδηφηεηα θαη ζπλήζεηα πνπ έρεη απνθηήζεη ν άλζξσπνο σο κέινο ηεο θνη- λσλίαο (Taylor, 1871, 1). Ζ πεξίνδνο κεηά ηνλ Β΄ Παγθφζκην Πφιεκν έθεξε ξηδηθέο αιιαγέο ζηηο δσέο ησλ αλζξψπσλ ηδηαίηεξα ζηνλ Γπηηθφ θφζκν. Ζ νηθνλνκηθή επεκεξία, ε βηνκεραληθή θαη ηερλνινγηθή αλάπηπμε αιιά θαη νη επεκβάζεηο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ επέθεξαλ ζηηο δεθαεηίεο πνπ αθνινχζεζαλ θνηλσληθέο αληζφηεηεο, αλεξγία, αζηπθηιία, ππεξθαηαλάισζε κε ηαπηφρξνλε ππνηίκεζε ησλ πνιηηη- ζκηθψλ αμηψλ εληείλνληαο ηνλ δηαρσξηζκφ ησλ ελλνηψλ θαη πξνζδίδνληαο κία νηθνλνκνθεληξηθή δπ- λακηθή ζηελ έλλνηα ηεο αλάπηπμεο ζηελ νπνία ε πνιηηηζκηθή δηάζηαζε δελ είρε ζέζε (Παζραιίδεο 2002, 223,226)
Ζ αληίιεςε φηη ε πνιηηηζηηθή αλάπηπμε έρεη πιένλ πάςεη λα είλαη έλαο νξηζκφο πνιπηέιεηαο, έλαο εμσξατζκφο ηεο αθζνλίαο έγηλε θαηαλνεηή ζηα άηνκα θαη ηηο θνηλσλίεο κεηά απφ κεξηθέο δεθαε-
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 15 ηίεο νηθνλνκηθήο επεκεξίαο. Σν απνηέιεζκα απηήο ηεο δηαδηθαζίαο ήηαλ νη θνηλσλίεο λα θάλνπλ ζηξνθή πξνο ηελ πλεπκαηηθή αλαδήηεζε θαη ηελ εζσηεξηθή αιιαγή. Σν δηθαίσκα ηνπ πνιηηηζκνχ α- λαγλσξίζηεθε επνκέλσο σο αλζξψπηλν δηθαίσκα, φρη κφλν σο ζέκα δηθαίνπ, αιιά επεηδή αληαλαθιά κηα αθαηακάρεηε αλάγθε ηνπ αλζξψπηλνπ είδνπο. Έηζη, ε δεθαεηία ηνπ 1980 έθεξε έλα λέν πνιηηη- ζκνθεληξηθφ κνληέιν αλάπηπμεο κε πξσηαγσληζηή ηνλ άλζξσπν θαη ππξήλα ηεο ηνλ πνιηηηζκφ. Ο πν- ιηηηζκφο είλαη ε απάληεζε ζηελ πςειφηεξε αλάγθε ηνπ αλζξψπνπ, ηελ αλάγθε πνπ ηνπ δίλεη ηελ αμη- νπξέπεηα ηνπ, πνπ ηνλ θάλεη άλζξσπν (Girard,1983,15-16). Μέζσ ηνπ πνιηηηζκνχ νη άλζξσπνη κπν- ξνχλ λα θαηαλννχλ πνηνη είλαη, απφ πνχ πξνέξρνληαη, πνηα είλαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπο θαη πψο λα δηα- θξίλνπλ απηφ πνπ είλαη απνδεθηφ λα πξάηηνπλ (Γθαληδηάο, 2010, 21).
Απφ ηα παξαπάλσ γίλεηαη θαλεξφ φηη ν πνιηηηζκφο αθνινχζεζε ηελ εμειηθηηθή ζρέζε ησλ θνηλσληθνπνιηηηθψλ θαηλνκέλσλ ζε δηεζλέο επίπεδν. Ζ ελλνηνινγηθή ηνπ πξνζέγγηζε επαλαθαζνξί- ζηεθε ην 1982 ζην πιαίζην ηεο Παγθφζκηαο πλδηάζθεςεο Πνιηηηζκηθήο Πνιηηηθήο ηεο UNESCO σο
«νιφθιεξε ε ζχλζεζε ησλ πλεπκαηηθψλ, πιηθψλ, δηαλνεηηθψλ θαη ζπλαηζζεκαηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ πξνζδηνξίδνπλ κία θνηλσλία ή θνηλσληθή νκάδα θαη απνηεινχλ ζηνηρεία ηεο πνιηηηζκηθήο ηεο ηαπηφηεηαο. ε απηά πεξηιακβάλνληαη πέξαλ ησλ ηερλψλ θαη ησλ γξακκάησλ ν ηξφπνο δσήο, ηα αλ- ζξψπηλα δηθαηψκαηα, νη αμίεο, νη παξαδφζεηο θαη νη αληηιήςεηο» (Unesco 1982, 41).
πλνςίδνληαο ηελ ελλνηνινγηθή πξνζέγγηζε ζα ιέγακε φηη ν πνιηηηζκφο εκπεξηέρεη βαζηθά ζηνηρεία φπσο : α. ηεο αλάπηπμεο ησλ θνηλσληθψλ, εζηθψλ θη εθπαηδεπηηθψλ αμηψλ ησλ θνηλσληψλ, β.
απνηειεί κέζν ηεο ζπλεηδεηφηεηαο ελφο ιανχ ηφζν σο πξνο ην παξειζφλ φζν θαη σο πξνο ην κέιινλ, γ. κνριφ επηθνηλσλίαο θαη αιιεινθαηαλφεζεο ησλ θνηλσληψλ, δ. ηξφπν επίηεπμεο θνηλσληθνπνιηηηθψλ θαη εζληθψλ επηδηψμεσλ, ε. παξάγνληα εζηθήο ελδπλάκσζεο έλαληη ησλ απεηιψλ θαηά ηεο εζληθήο α- ζθάιεηαο ελφο θξάηνπο, ζη. ζπζηαηηθφ νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη δ. κέξνο ηεο εηθφλαο κηαο ρψξαο ή κηαο θνηλσλίαο φπσο απηή πξνβάιιεηαη (Kotler & Scheff, 1997,14).
ε απηφ ην πιαίζην, ζηνλ δηεζλή θαη επξσπατθφ ρψξν κεηά ηε ιήμε ηνπ Β΄ Παγθνζκίνπ Πν-
ιέκνπ ζπγθξνηήζεθαλ νη δηεζλείο Οξγαληζκνί νη νπνίνη κε βάζε ηελ ακνηβαία ζπλεξγαζία πξνψζεζαλ ην ζέκα ηεο πξνζηαζίαο θαη αλάπηπμεο ηνπ πνιηηηζκνχ. Ζ UNESCO, ην πκβνχιην ηεο Δπξψπεο θαη ε Δπξσπατθή Έλσζε αξγφηεξα έζεζαλ ηηο βάζεηο ηεο δηαθξαηηθήο ζπλεξγαζίαο θαη δηακφξθσζαλ έλα ηζρπξφ ζεζκηθφ πιαίζην θαζνξηζηηθφ γηα ηηο αμίεο ηνπ πνιηηηζκνχ, γηα ηελ νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλάπηπμε θαη ζπλνρή (Αζαλαζνπνχινπ, 2002, 141-142).
Οινθιεξψλνληαο, ζχκθσλα κε ηνλ Πξνζχιε (2015, 98) ζηηο κέξεο καο ν πνιηηηζκφο δηα- κνξθψλεη πνιηηηθέο, θαζνξίδεη ζπκπεξηθνξέο θαη επεξεάδεη ηηο θνηλσληθέο θαη νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο ησλ θνηλνηήησλ, ησλ ρσξψλ.
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 16
1.2 Η έλλνηα ησλ πνιηηηζηηθώλ αγαζώλ θαη ηεο πνιηηηζηηθήο
θιεξνλνκηάο ζην πιαίζην ηεο δηεζλνύο πνιηηηζηηθήο πνιηηηθήο
Οη έλλνηεο ησλ φξσλ πνιηηηζηηθά αγαζά θαη πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ζεσξνχληαη ηαπηφζεκεο θαη ε ελλνηνινγηθή ηνπο ζχλδεζε πξσηναπαληάηαη ζηηο δχν πκβάζεηο ηεο UNESCO, ηφζν ζηε χκ- βαζε ηνπ 1954 γηα ηελ Πξνζηαζία ησλ Πνιηηηζηηθψλ Αγαζψλ ζε Πεξίπησζε Έλνπιεο χξξαμεο, γλσζηή θαη σο χκβαζε ηεο Υάγεο, φζν θαη ζηε χκβαζε ηνπ 1972 γηα ηελ Πξνζηαζία ηεο Παγθφ- ζκηαο Πνιηηηζηηθήο θαη Φπζηθήο Κιεξνλνκηάο. Ζ πξψηε αλαθνξά ηνπ φξνπ «πνιηηηζηηθφ αγαζφ» γί- λεηαη ζηε χκβαζε ηεο Υάγεο πξνζδηνξίδνληαο ηα «θηλεηά θαη αθίλεηα αγαζά κε χςηζηε ζεκαζία γηα ηελ πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά θάζε ιανχ» θαη ζπγθεθξηκέλα ηα έξγα ηέρλεο, ηα κλεκεία αξρηηεθηνλη- θήο, ηέρλεο θαη ηζηνξίαο, νηθνδνκήκαηα, θηηξηαθά ζχλνια πνπ θπιάζζνπλ θηλεηά αγαζά, βηβιία, ρεη- ξφγξαθα, αζηηθέο δνκέο ζηηο νπνίεο ππάξρνπλ θηλεηά θαη αθίλεηα αγαζά θ.α. (Κφλζνια, 1995, 26).
Ο φξνο πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά φπσο ζεκεηψλεηαη ζηε χκβαζε ηνπ 1972 αλαθέξεηαη ζε κλεκεηαθά έξγα, είηε πξφθεηηαη γηα έξγα αξρηηεθηνληθήο, αξραηνινγίαο, γιππηηθήο, δσγξαθηθήο, είηε πξφθεηηαη γηα έξγα πνπ έρεη ζπλδεκηνπξγήζεη ε θχζε θαη ν άλζξσπνο κε ηελ πξνυπφζεζε ηεο ηδηαίηεξεο αμίαο γηα ηελ αλζξσπφηεηα ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ θηλεηψλ θαη αθηλήησλ αγαζψλ (Κφλζνια, 1995, 27, 75). Ζ έλλνηα ηεο πξνζηαζίαο ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ζηηο δχν πκβάζεηο ηεο UNESCO δηαθν- ξνπνηείηαη σο πξνο ηε ζεκαζία. ηε κελ χκβαζε ηεο Υάγεο ε πξνζηαζία αθνξά ζηε δηαθχιαμε θαη ζην ζεβαζκφ, ζηε δε χκβαζε ηνπ 1972 πξνυπνζέηεη ηνλ πξνζδηνξηζκφ, ηε ζπληήξεζε, ηελ αλάδεημε θαη ηελ απφδνζε ηνπ πνιηηηζηηθνχ απνζέκαηνο ζηηο επφκελεο γελεέο. πσο παξαδίδεη ε Κφλζνια ε πξνζηαζία πεξηιακβάλεη κία δηαδνρηθή ζεηξά ελεξγεηψλ πνιιψλ επηζηεκνληθψλ θαη ηερληθψλ θιάδσλ εθθηλψληαο απφ ηνλ εληνπηζκφ, ηελ έξεπλα (επηθαλεηαθή, αλαζθαθηθή), ηελ θαηαγξαθή, ηελ αξρεην- ζέηεζε, ηε δηαζθάιηζε απφ θζνξά ή θινπή, ηε κειέηε θαη ηεθκεξίσζε, ηε ζπληήξεζε ελψ ε δηαδηθα- ζία νινθιεξψλεηαη κε ηελ αλάδεημε θαη απφδνζε ελφο πνιηηηζηηθνχ αγαζνχ ζην θνηλφ (Κφλζνια, 1995, 28).
Ζ έλλνηα ηνπ φξνπ εκπινπηίδεηαη απφ ηνλ Γθαληδηά σο «ε πλεπκαηηθή θαη θαιιηηερληθή δεκη- νπξγία ε νπνία αλαδύεηαη από κηα ζπγθεθξηκέλε πνιηηηζκηθή δηεξγαζία δηακόξθωζεο θαη κηα ζπγθεθξη- κέλε πνιηηηζηηθή δηαδηθαζία παξαγωγήο, πνπ έρεη ωο απνηέιεζκα ηελ παξαγωγή ζπγθεθξηκέλωλ (πιηθώλ θαη άπιωλ) πνιηηηζηηθώλ πξνϊόληωλ ή πνιηηηζηηθώλ ππεξεζηώλ» (Γθαληδηάο, 2010, 38).
ηελ ειιεληθή λνκνζεζία σο πνιηηηζηηθά αγαζά «λννύληαη νη καξηπξίεο ηεο ύπαξμεο θαη ηεο αηνκηθήο θαη ζπιινγηθήο δξαζηεξηόηεηαο ηνπ αλζξώπνπ» θαη «ε πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά ηεο Χώξαο α- πνηειείηαη από ηα πνιηηηζηηθά αγαζά πνπ βξίζθνληαη εληόο ηωλ νξίωλ ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο, ζπκπε-
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 17 ξηιακβαλνκέλωλ ηωλ ρωξηθώλ πδάηωλ, θαζώο θαη εληόο άιιωλ ζαιάζζηωλ δωλώλ ζηηο νπνίεο ε Ειιά- δα αζθεί ζρεηηθή δηθαηνδνζία ζύκθωλα κε ην δηεζλέο δίθαην. Η πνιηηηζηηθή θιεξνλνκηά πεξηιακβάλεη θαη ηα άπια πνιηηηζηηθά αγαζά» .1
Ζ πξνζηαζία ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο, πιηθήο θαη άπιεο, απνηειεί ζηηο κέξεο καο θαί- ξην δήηεκα ηεο πνιηηηζηηθήο πνιηηηθήο γηα ηε δηεζλή θνηλφηεηα (Μπισλφπνπινο, 2006, 562). Αλζξσ- πνγελείο παξάγνληεο φπσο ε αζηηθνπνίεζε, νη έλνπιεο ζπξξάμεηο θαη νη βίαηεο ζπγθξνχζεηο, ε θινπή θαη παξάλνκε δηαθίλεζε πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ αιιά θαη θπζηθέο θαηαζηξνθέο φπσο αθξαία θαηξηθά θαηλφκελα, πιεκκχξεο, ππξθαγηέο, ζεηζκνί απεηινχλ ην απφζεκα ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ζε νιφθιεξν ηνλ πιαλήηε. Ζ παγθφζκηα νηθνλνκηθή θξίζε απνηειεί κία αθφκε απεηιεηηθή πξνζζήθε. Ζ δηεζλήο θνηλφηεηα ππφ ηελ πίεζε ησλ παξαπάλσ απεηιψλ θαιείηαη λα ελεξγήζεη κεζνδηθά θαη νξγα- λσκέλα. Ζ εζληθηζηηθή αληίιεςε ηεο πξνζηαζίαο ησλ πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ πνπ ππεξίζρπε αξθεηά ρξφληα θαηαξξίθζεθε ζηαδηαθά ηνλ 20ν αηψλα θη εμειίζζεηαη ηνλ 21ν κε ηελ πηνζέηεζε ελφο ηζρπξνχ πιαηζίνπ δηεζλνχο δηθαίνπ ππέξ ηεο πξνζηαζίαο ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο (Κφξθα, 2017, 15). Σα θξάηε ζε εζσηεξηθφ επίπεδν ζεζπίδνπλ εηδηθή λνκνζεζία, απηφ ζπκβαίλεη θαη ζηελ Διιάδα2, φπνπ ην θξάηνο απνηειεί ηνλ βαζηθφ αξκφδην θνξέα δηαρείξηζεο θαη πξνζηαζίαο ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ελψ παξάιιεια ν ηδησηηθφο ηνκέαο θαη θνηλσληθέο νκάδεο αλαιακβάλνπλ δξάζεηο ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο αξκφδηνπο θξαηηθνχο θνξείο. Ζ δξαζηεξηνπνίεζε ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ ζε δηεζλέο επίπεδν ελεξγεί ππνζηεξηθηηθά θαη ζπκβνπιεπηηθά απέλαληη ζηα θξάηε θαη ηαπηφρξνλα παξέρεη ζεκαληηθά απνηειέζκαηα ππέξ ηεο πξνζηαζίαο θαη δηαηήξεζεο ππφ ην θαζεζηψο ηνπ δηεζλνχο δηθαίνπ (Κφξθα 2017, 15. Μπισλφπνπινο, 2006, 562).
Ζ πξνζηαζία ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο θαη ησλ πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ είλαη πξσηαξρηθφο ζθνπφο γηα ηα θξάηε, απνηειεί ζηξαηεγηθφ ζθνπφ ηεο πνιηηηθήο ηνπο θαη πξνυπνζέηεη απφ ηελ πιεπξά ηεο δηνίθεζεο ηε ιήςε απαξαίηεησλ κέηξσλ, λνκνζεηηθψλ ξπζκίζεσλ θαη ηελ ελαξκφληζε θαη ηελ ε- θαξκνγή ησλ Γηεζλψλ πκβάζεσλ θαη πζηάζεσλ ησλ Γηεζλψλ Οξγαληζκψλ ζχκθσλα κε δηεζλείο θαλφλεο. ηνλ ηνκέα ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ην θξάηνο έρεη ηνλ θεληξηθφ ξφιν ζε αξθεηέο ρψ- ξεο φπσο θαη ζηελ Διιάδα. Καζψο ε θιεξνλνκηά πεξηιακβάλεη ηηο αξραηφηεηεο, ηνπο αξραηνινγηθνχο ρψξνπο, ηα δεκφζηα κνπζεία, θηλεηά θαη αθίλεηα κλεκεία, παξαδφζεηο, ήζε θαη έζηκα, ε θξαηηθή πα- ξέκβαζε αλαιακβάλεη ηε ζεζκηθή πξνζηαζία ηνπο αιιά θαη ηε δηαρείξηζε ηνπο). Χζηφζν, ε πνιηηηζηη-
1 Νφκνο 3028/2002 «Γηα ηελ Πξνζηαζία ησλ Αξραηνηήησλ θαη ελ γέλεη ηεο Πνιηηηζηηθήο Κιεξνλνκηάο», αξ. 1 θαη αξ.2
2 χκθσλα κε ην χληαγκα ηεο Διιάδνο, αξζ. 28 «Oη θαλφλεο θαη νη Γηεζλείο πκβάζεηο, πνπ έρνπλ επηθπξσζεί κε λφκν θαη βξίζθνληαη ζε ηζρχ, απνηεινχλ αλαπφζπαζην κέξνο ηνπ εζληθνχ δηθαίνπ θαη ππεξηζρχνπλ απφ θάζε άιιε αληίζεηε δηά- ηαμε λφκνπ», Βνπιή ησλ Διιήλσλ, https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Syntagma/article- 28/ (30-5-2020)
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 18 θή πνιηηηθή θαηά ηνλ Φηνξαβάληεο βξίζθεη έδαθνο ζε πνιιά επηζηεκνληθά πεδία, θιάδνπο, ηέρλεο θαη πξαθηηθέο (Φηνξαβάληεο, 2001, ζει. 229). Γηα παξάδεηγκα ε ελίζρπζε ηεο θαιιηηερληθήο δεκηνπξγίαο ζπκβάιεη ζηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ θαη ππεξεζηψλ (δεκηνπξγηθέο βηνκεραλί- εο), ζηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ πνιηηψλ θαη ζηελ πξνβνιή κηαο ρψξαο δηεζλψο. Καη ζε απ- ηήλ ηελ πεξίπησζε ε δηνίθεζε νθείιεη λα ιάβεη ζεζκηθά κέηξα (λνκνζεηηθέο ξπζκίζεηο, κεηαξξπζκί- ζεηο, πξνζηαζία πλεπκαηηθψλ δηθαησκάησλ, δηνξγάλσζε εθζέζεσλ, εθδειψζεσλ, βξαβεχζεηο, δηαγσ- ληζκνί, αλαζέζεηο, επηρνξεγήζεηο, θ.α.) πξνθεηκέλνπ λα επηηχρεη ην ζθνπφ ηεο. Δπηζεκαίλεηαη φηη ε πλεπκαηηθή θαη θαιιηηερληθή δεκηνπξγία είλαη έλα πεδίν πνπ ν ηδησηηθφο ηνκέαο αλαιακβάλεη ζεκα- ληηθέο πξσηνβνπιίεο κέζσ ησλ ζεζκψλ ηεο ρνξεγίαο θαη ηεο θνηλσληθήο εηαηξηθήο επζχλεο αιιά θαη κέζσ επελδχζεσλ κε ίδηα θεθάιαηα. Ζ επξεία ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζε πνιηηηζηηθέο δξαζηεξηφηε- ηεο είλαη ν ζθνπφο πνπ πξνζδηνξίδεη ηελ έλλνηα ηεο πνιηηηζηηθήο δεκνθξαηίαο (cultural democracy) φπσο δηαηππψζεθε ζηελ Γηαθπβεξλεηηθή Γηάζθεςε ηεο UNESCO ζην Διζίλθη ην 1972, δειαδή ηνπ ίζνπ δηθαηψκαηνο ησλ πνιηηψλ ζηνλ πνιηηηζκφ θαη ηε γλψζε (Κφλζνια, 2006, Αζαλαζνπνχινπ, 2002).
ε θάζε ρψξα ππάξρεη δηαθνξεηηθή αληίιεςε γηα ηελ πνιηηηζηηθή πνιηηηθή πνπ ε Γηνίθεζε επηδηψθεη λα αζθήζεη αλάινγα κε ηνπο ζθνπνχο πνπ ζέιεη λα επηηχρεη. χκθσλα κε ηνλ Girard (1983, 171-172) ε πνιηηηθή είλαη έλα ζχζηεκα ηειηθψλ (καθξνπξφζεζκσλ) ζηφρσλ, (κεζνπξφζεζκσλ) πξα- θηηθψλ θαη κέζσλ (αηφκσλ, νηθνλνκηθψλ πφξσλ, ζεζκηθψλ θαλφλσλ) πνπ επηδηψθεη κηα νκάδα θαη ε- θαξκφδεηαη απφ κηα Αξρή. Χο εθ ηνχηνπ ε πνιηηηζηηθή πνιηηηθή πεξηιακβάλεη έλα επξχ θάζκα ξπζκί- ζεσλ θαη κέηξσλ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο πνιηηηζηηθήο δσήο θαη ηεο θνηλσληθήο επεκεξίαο.
ηε δηακφξθσζε θαη άζθεζε ηεο πνιηηηζηηθήο πνιηηηθήο ησλ ρσξψλ επηδξνχλ παξάγνληεο νη- θνλνκηθνθνηλσληθνί, πνιηηηθνί, πεξηβαιινληηθνί, παξάγνληεο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ Ηζηνξία θά- ζε ρψξαο, επηπιένλ πξαθηηθέο πνπ αθνινπζνχληαη ζην πιαίζην δηεζλψλ ζπλεξγαζηψλ κε ηξεηο βαζη- θνχο ζθνπνχο : 1. ηελ πξνζηαζία ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο, 2. ηελ ελδπλάκσζε ηεο ζχγρξνλεο θαιιηηερληθήο δεκηνπξγίαο θαη 3. ηελ επξεία ζπκκεηνρή ησλ πνιηηψλ ζε πνιηηηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο (Κφλζνια, 2006, ζει. 28, 36).
Κάζε έλαο απφ ηνπο παξαπάλσ παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηηο επηινγέο, ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ εθαξκνγή πνιηηηθψλ πνιηηηζκνχ έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία θαζψο θαζνξίδεη θαη ην απνηέιεζκα επη- ηπρίαο ή απνηπρίαο ησλ ζηφρσλ. Γηα παξάδεηγκα ν ηζηνξηθφο παξάγνληαο απνηειεί γηα κηα ρψξα κία παξαθαηαζήθε, έλα ζπλδεηηθφ θξίθν παξειζφληνο θαη παξφληνο ζε αιιειεπίδξαζε, ε γλψζε ησλ ε- λεξγεηψλ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζην παξειζφλ ζηνλ ηνκέα ηνπ πνιηηηζκνχ είλαη απαξαίηεηε γηα ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ησλ ελεξγεηψλ ηνπ κέιινληνο. Ο νηθνλνκηθφο παξάγνληαο είλαη θαζνξηζηηθφο γηα ηελ εμεχξεζε πφξσλ πινπνίεζεο ησλ πνιηηηθψλ πνιηηηζκνχ. Γίρσο ηελ εμαζθάιηζε νηθνλνκηθψλ πφξσλ
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 19 δελ κπνξεί λα εθαξκνζηεί ε πνιηηηζηηθή πνιηηηθή. Οη νηθνλνκηθνί πφξνη αληινχληαη θπξίσο απφ ην Γεκφζην αιιά ηα ηειεπηαία ρξφληα ε ζχκπξαμε δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα κέζσ ρνξεγηψλ απν- ηειεί ζεκαληηθή πεγή άληιεζεο πφξσλ. Ο θνηλσληθφο παξάγνληαο απνθαιχπηεη ηφζν ηηο ππάξρνπζεο ζπλζήθεο φζν θαη ηηο αλάγθεο θαη ηηο πξνζδνθίεο ησλ θνηλσληψλ θαη απνηειεί βάζε δεδνκέλσλ γηα ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο πνιηηηθήο. Ο πνιηηηθφο παξάγνληαο είλαη απηφο πνπ θαζνξίδεη ηελ ζηξαηεγηθή πνπ ζα αθνινπζεζεί γηαηί νη πνιηηηθέο άιισλ ηνκέσλ πξέπεη λα ελαξκνλίδνληαη θαη ζπρλά λα ζπλδπάδνληαη κε απηέο ηνπ πνιηηηζκνχ. Οινθιεξψλνληαο, νη δηεζλείο ζρέζεηο, νη δηεζλείο πξαθηηθέο είλαη πνιχ ζε- καληηθέο γηα ηε ράξαμε πνιηηηθψλ πνιηηηζκνχ γηαηί ν πνιηηηζηηθφο δηεζληζκφο ηεο ζχγρξνλεο επνρήο ζπληζηά εληαίν λνκηθφ πιαίζην, εληαία αληηκεηψπηζε, θνηλά απνδεθηέο επηδηψμεηο, δηαθξαηηθέο ζπλεξ- γαζίεο θαη ζπλέξγεηεο ζηα δεηήκαηα ηνπ πνιηηηζκνχ (Κφλζνια, 2006, 34-36).
2. Η ΤΜΒΟΛΗ ΣΩΝ ΓΙΔΘΝΩΝ ΠΟΛΙΣΙΣΙΚΩΝ
ΟΡΓΑΝΙΜΩΝ ΣΗ ΓΙΑΜΟΡΦΩΗ ΣΗ ΠΑΓΚΟΜΙΑ
ΠΟΛΙΣΙΣΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ
2.1 ύληνκε ηζηνξηθή αλαδξνκή ίδξπζεο Οξγαληζκώλ
Ζ ίδξπζε ησλ δηεζλψλ νξγαληζκψλ κεηά ηνλ Β΄ Παγθφζκην Πφιεκν θαηαδεηθλχεη ηελ αλάγθε πνπ δεκηνπξγήζεθε ζηε δηεζλή θνηλφηεηα γηα ηελ αλάιεςε ζπληνληζκέλεο θαη νξγαλσκέλεο δξάζεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ πξνθιήζεθαλ απφ ηηο θαηαζηξνθηθέο ζπλέπεηεο ηνπ πν- ιέκνπ (Κφλζνια, 2006, 121). Ζ πξνζηαζία ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ζε πεξηφδνπο ελφπισλ ζπξξάμεσλ ήηαλ ην πξψην θαη θχξην ελδηαθέξνλ ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο ζηηο δχν Γηαζθέςεηο ηεο Υάγεο ην 1899 θαη 1907 φηαλ επηρείξεζε λα πηνζεηήζεη θαλφλεο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ κλεκείσλ ζε θαηάζηαζε πνιέκνπ κε απαγφξεπζε ησλ βνκβαξδηζκψλ, ησλ ιεειαζηψλ θαη ηεο ππνρξέσζεο ηεο πξνζηαζίαο ησλ έξγσλ ηέρλεο θαη επηζηήκεο απφ ηνπο ζηξαηνχο θαηνρήο. Μεηά ην ηέινο ηνπ Α΄ Πα- γθνζκίνπ Πνιέκνπ ζην πιαίζην ηνπ πξψηνπ δηεζλνχο πνιηηηθνχ νξγαληζκνχ, ηεο Κνηλσλίαο ησλ Δ- ζλψλ δεκηνπξγήζεθε ν Οξγαληζκφο Πλεπκαηηθήο πλεξγαζίαο πνπ πεξηειάκβαλε ηε Γηεζλή Δπηηξνπή Πλεπκαηηθήο πλεξγαζίαο κε έηνο ίδξπζεο ην 1922 πνπ ήηαλ θαη ην πξψην βήκα γηα ηελ αλάπηπμε ελφο δηθηχνπ νξγαληζκψλ κε ζηφρν ηε δηεζλή ζπλεξγαζία ζηνλ ηνκέα ηνπ πνιηηηζκνχ. ηε ζπλέρεηα ηδξχζεθαλ ην Γηεζλέο Γξαθείν γηα ηα Μνπζεία θαη ην Γηεζλέο Δθπαηδεπηηθφ Κηλεκαηνγξαθηθφ Ηλζηη- ηνχην ηα έηε 1926 θαη 1928 αληίζηνηρα. Οη πξψηεο ζεζκηθέο πξνζπάζεηεο ηεο δηεζλνχο θνηλφηεηαο γηα ηε ζπζηεκαηνπνίεζε ηεο πνιηηηζηηθήο ζπλεξγαζίαο δηαθφπεθαλ απφ ηνλ Β΄ Παγθφζκην Πφιεκν. Χ-
Δηπιωκαηηθή Εξγαζία Page 20 ζηφζν ε εκπεηξία γηα ηελ ίδξπζε ηεο UNESCO ηνπ θαηεμνρήλ δηεζλνχο νξγαληζκνχ γηα ζέκαηα πνιη- ηηζκνχ είρε ήδε απνθηεζεί (Εεξβάθε, 2018, 80-81).
2.2 Οη δηαθπβεξλεηηθνί θαη κε θπβεξλεηηθνί δηεζλείο πνιηηηζηηθνί Οξγαληζκνί
Οη δηεζλείο Οξγαληζκνί πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζε ζέκαηα πνιηηηζκνχ δηαθξίλνληαη ζε δηα- θπβεξλεηηθνχο δειαδή ζπιινγηθά ζεζκηθά φξγαλα πνπ απαξηίδνληαη απφ θξάηε κέιε πνπ ζπλεξγά- δνληαη θαη δηακνξθψλνπλ δηεζλείο θαη δηαθξαηηθέο πνιηηηζηηθέο πνιηηηθέο ζε ζπλδπαζκφ θαη κε ηηο ε- πηινγέο ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ ησλ ρσξψλ. ε απηήλ ηελ θαηεγνξία εληάζζνληαη ε UNESCO, ηνπκβνχιην ηεο Δπξψπεο θαη ε Δπξσπατθή Έλσζε, ην Γηεζλέο Κέληξν γηα ηε Μειέηε ηεο πληήξεζεο θαη ηεο Απνθαηάζηαζεο ησλ Πνιηηηζηηθψλ Αγαζψλ (ICCROM) πνπ ζα εμεηαζηεί ζην εκπεηξηθφ κέξνο ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. ε κία δεχηεξε θαηεγνξία αλήθνπλ νη κε θπβεξλεηηθνί νξγαληζκνί πνπ απαξ- ηίδνληαη απφ κέιε πνπ κπνξεί λα είλαη άηνκα ή ελψζεηο απφ πνιιέο ρψξεο θαη δξνπλ αλαπηχζζνληαο ζεκαληηθέο πξσηνβνπιίεο θαη ζπλεξγαζίεο ζε ηνπηθφ, πεξηθεξεηαθφ ή δηεζλέο επίπεδν έρνληαο κε θεξδνζθνπηθφ ραξαθηήξα (Αζαλαζνπνχινπ, 2002, 138). ε απηήλ ηελ θαηεγνξία αλήθνπλ ην Γηεζλέο
πκβνχιην Μλεκείσλ θαη Υψξσλ (ICOMOS), ε Γηεζλήο Δπηηξνπή ηεο Μπιε Αζπίδαο (International Committee of the Blue Shield- ICBS).
2.2.1 UNESCO (Δθπαηδεπηηθόο, Δπηζηεκνληθόο θαη Πνιηηηζηηθόο Οξγαληζκόο ησλ Ηλσκέλσλ Δζλώλ –United Nations Educational Cultural
Scientific Organization)
Ζ UNESCO ηδξχζεθε ην 1946 θαη απνηειεί εηδηθεπκέλν Οξγαληζκφ ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ.
Οη ζθνπνί ηνπ Οξγαληζκνχ ζχκθσλα κε ηνλ Καηαζηαηηθφ ηνπ Υάξηε είλαη λα ζπκβάιεη ζηελ εηξήλε θαη ηελ αζθάιεηα, πξνσζψληαο ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ εζλψλ κέζσ ηεο εθπαίδεπζεο, ηεο επηζηή- κεο θαη ηνπ πνιηηηζκνχ ψζηε λα εληζρπζεί ν παγθφζκηνο ζεβαζκφο γηα ηε δηθαηνζχλε, ην θξάηνο δη- θαίνπ, ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα θαη ηηο ζεκειηψδεηο ειεπζεξίεο γηα ηνπο ιανχο ηνπ θφζκνπ, ρσξίο δηάθξηζε θπιήο, θχινπ, γιψζζαο ή ζξεζθείαο (Unesco, 2018,6).
Ζ νξγαλσηηθή δνκή ηνπ Οξγαληζκνχ δηαξζξψλεηαη ζε ηξία ζψκαηα: ηε Γεληθή Γηάζθεςε, ηελ Δθηειεζηηθή Δπηηξνπή θαη ηε Γξακκαηεία. Ζ Γεληθή Γηάζθεςε απαξηίδεηαη απφ εθπξνζψπνπο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο UNESCO (193 ρψξεο έσο ζήκεξα) θαζνξίδεη ηηο πνιηηηθέο, ηηο θχξηεο θαηεπζχλζεηο εξγαζίαο, ηα πξνγξάκκαηα θαη ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηνπ Οξγαληζκνχ. Δθιέγεη επίζεο ηα Μέιε ηεο Δ- θηειεζηηθήο Δπηηξνπήο θαη δηνξίδεη ηνλ Γεληθφ Γηεπζπληή. Ζ έδξα ηνπ Οξγαληζκνχ βξίζθεηαη ζην
