Keuzedeel Duurzaamheid in het
beroep B
Colofon
Uitgeverij: Edu’Actief b.v.
0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl
Auteur(s): Klasien van der Werf
Titel: Keuzedeel Duurzaamheid in het beroep B
ISBN: 978 90 3724 702 2, maakt deel uit van pakket: 978 90 3724 610 0
© Edu’Actief b.v. 2018
Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht
(www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in compilatiewerken op grond van artikel 16 Auteurswet kan men zich wenden tot de Stichting PRO (www.stichting-pro.nl).
De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.
Door het gebruik van deze uitgave verklaart u kennis te hebben genomen van en akkoord te gaan met de specifieke productvoorwaarden en algemene voorwaarden van Edu’Actief, te vinden op www.edu-actief.nl.
Inhoudsopgave
4 Hoe werk je met een keuzedeel?
6 Over dit keuzedeel
8 Oriëntatie
1.
13 Onderzoek eigen duurzaamheid
2.
18 Duurzaamheid in het beroep
3.
32 Theoriebronnen
33 Afbraaktijden
4.
34 Afvalscheiden
5.
38 Bewustwording
6.
39 Burgerinitiatief
7.
40 De drie P's
8.
44 De drie P’s bij duurzaam ondernemen
9.
47 De groei van de wereldbevolking
10.
48 Duurzaamheid
11.
51 Duurzame energie
12.
52 Een formele brief opstellen
13.
53 Een mindmap maken
14.
54 Een week duurzaam leven
15.
55 Google Fusion Tables
16.
56 Grondstoffen
17.
57 Hergebruik en recycling
18.
59 Minder afval produceren
19.
60 Plastic afval is schadelijk
20.
62 Plastic afvalberg in oceaan
21.
63 Plasticsoep
22.
64 The Ocean Cleanup tegen plastic
23.
65 Vier duurzaamheidsprincipes
24.
67 Zwerfafval
25.
Hoe werk je met een keuzedeel?
In iedere opleiding volg je een aantal keuzedelen. Ze zijn bedoeld om je beter op de arbeidsmarkt voor te bereiden. Je school bepaalt het aanbod waaruit je kunt kiezen en wanneer je zo’n keuzedeel kunt volgen.
Hoelang je aan een keuzedeel werkt, varieert: 240, 480 of 720 studiebelastingsuren (SBU). Die informatie vind je in de inleiding Over dit keuzedeel, waarmee elk keuzedeel begint.
Waar en wanneer je aan een keuzedeel werkt, bepaalt je school. Dat kan op school zijn, op je stageadres of thuis. Meestal zal het een mix van deze drie zijn.
Inleiding
Een keuzedeel van Edu’Actief begint met een introductie. Dat kan naast een korte inleiding bijvoorbeeld een filmpje zijn over iemand die binnen zijn werkveld te maken krijgt met de inhoud van dit keuzedeel. Vervolgens vind je vermeld uit welke onderwerpen (leereenheden) het keuzedeel bestaat.
Uitdaging
In elk keuzedeel werk je stap voor stap toe naar een eindopdracht: de uitdaging, waarvoor je de stof van het gehele keuzedeel gebruikt. Het kan bijvoorbeeld gaan om de verzorging van een wijnproeverij met bijpassende hapjes, een compleet ondernemersplan voor een startup, een gevuld zorgdossier waarin je hebt gedocumenteerd welke begeleiding je een cliënt hebt gegeven en wat de resultaten waren, etc. Je werkt in een aantal stappen naar de eindopdracht toe.
Elke stap levert per leereenheid ten minste één beroepsproduct op, dat wil zeggen een document, een (video)verslag van een gesprek of een fysiek product zoals je dat ook in de beroepspraktijk maakt. Dat kan bijvoorbeeld een wijnkaart zijn of het financiële hoofdstuk van een ondernemingsplan.
Resultaten
Daarna vind je een beschrijving van de doelen waaraan je gaat werken: een opsomming van de resultaten aan het eind van het keuzedeel.
Beoordeling
Je werkt individueel en soms samen met medestudenten aan je opdrachten. De beoordeling van je werk gebeurt op verschillende manieren en momenten. Het kan zijn dat je een of meer kennistoetsen maakt die mee tellen in de
eindbeoordeling. Je zult ook een beoordeling krijgen van de beroepsproducten die je tijdens dit keuzedeel oplevert. En natuurlijk wordt je eindopdracht
beoordeeld. Je vindt de beoordelingscriteria telkens kort beschreven in de inleiding Over dit keuzedeel op elke leereenheid. Hoe zwaar een onderdeel meetelt, hoor je van je docent.
Oriëntatieopdrachten
Voordat je met de eerste leereenheid van een keuzedeel begint, maak je een aantal opdrachten waarmee je je nader op de stof oriënteert. Zo verken je het terrein van dit keuzedeel.
Bronnen en verwijzingen
In dit keuzedeel vind je verwijzingen naar bronnen. Deze kun je herkennen aan een icoontje. Dit kan een theoriebron zijn, een internetlink of een filmpje. Zo zien de icoontjes eruit:
Internetsite Theoriebron Filmpje
De theoriebronnen op alfabetische volgorde vind je na de opdrachten in dit boek.
Je kunt de inhoudsopgave gebruiken om de juiste bronnen snel te vinden.
Let op!
Bronnen worden op verschillende manieren bij de opdrachten aangegeven:
1. bron voor een opdracht.
In dit geval is de theoriebron van toepassing op de daaropvolgende opdrachten.
2. bron in een opdracht.
In dit geval is de theoriebron alleen van toepassing op deze specifieke opdracht.
Wordt er in een opdracht geen bron aangegeven, maar heb je wel bepaalde informatie nodig, dan zoek je de informatie in een van de eerder genoemde bronnen binnen deze leereenheid.
De video’s, rollenspelen, formulieren, weblinks en bronnen kun je vinden in de digitale leeromgeving. Hier vind je ook de digitale versie van dit keuzedeel.
Ga naar www.edu-actief.nl/licentie.
Volg de stappen om toegang te krijgen tot het digitale lesmateriaal.
Voor het gebruik van de digitale leeromgeving heb je een tablet, computer of mobiele telefoon met internettoegang nodig. Je werkt je opdrachten uit op papier of digitaal.
5
Hoe werk je met een keuzedeel?
Over dit keuzedeel
Over dit keuzedeel
Steeds meer mensen maken zich zorgen over onze planeet. Over de mensen, de dieren en de planten die er leven. Sommige mensen op aarde hebben weinig eten.
Sommige planten en dieren – en ook de mens – worden vergiftigd door producten die de mens maakt. Of door het afval van die producten.
Hoe ziet de toekomst voor onze planeet eruit? Wat kunnen we doen? En hoe kunnen we ons zo gedragen zodat de toekomst van onze planeet niet in gevaar komt? Daarover gaat duurzaamheid. Gelukkig worden steeds meer mensen, bedrijven en overheden zich bewust van het gevaar. Zij passen hun gedrag aan, doen een uitvinding die duurzaam is of proberen het gedrag van burgers te veranderen.
Lees de volgende bron:
Duurzaamheid
In het filmpje 'Schone Maas Limburg' zie je hoe vrijwilligers de omgeving van de rivier de Maas schoonmaken. Waarom doen ze dat? Bekijk het filmpje.
Zwerfafval langs de Maas. Probleem voor mens, dier en plant.
Uitdaging
Je gaat een Zero Waste Challenge aan, samen met je studiegenoten! Dat houdt in dat je in een periode zo weinig mogelijk verspilt. In dit keuzedeel verzamel je handige tips hoe je dat doet. Ook maak je een film van jouw 'footprint'. Aan de hand van vier korte fragmenten laat je zien wat je in een week doet, koopt, eet en drinkt.
Wie wint de challenge?
Let op!
Je docent plant een week in waarin de Zero Waste Challenge zal plaatsvinden. Dit zal ongeveer halverwege de periode zijn. Na deze week volgt er nog een aantal
opdrachten over duurzaamheid binnen bedrijven.
Resultaten
- Je kent het begrip ‘duurzaamheid’.
- Je kent de duurzaamheidthema’s in je eigen leef- en werkomgeving.
- Je kent de problemen en gevolgen van (zwerf)afval.
- Je kent de duurzaamheidsprincipes en weet hoe de ‘drie P’s’ met elkaar in relatie staan.
- Je hebt kennis van de volgende thema’s: duurzame energie, omgang met grondstoffen en materialen, afval en hergebruik.
- Je kunt uitleggen welke thema’s van duurzaamheid in jouw leefomgeving en jouw werk een rol spelen.
- Je kunt thema’s op het gebied van duurzaamheid herkennen in je eigen gewoontes en daaruit je zwaktes en sterktes analyseren.
- Je kunt inspelen op de problemen en gevolgen van (zwerf)afval.
- Je kunt de gevolgen van je gedrag in de toekomst onderzoeken en conclusies trekken over mogelijkheden voor verbetering.
- Je kunt uitleggen op welke manier jij iets aan duurzaamheid wilt/kunt doen.
- Je kunt onderzoeken en beschrijven hoe er in het bedrijf waar je werkt of stageloopt duurzamer gewerkt kan worden.
Beoordeling
Er is één kennistoets.
Je docent beoordeelt de beroepsproducten die je oplevert. De eindbeoordeling wordt opgenomen als bijlage bij je diploma en kun je gebruiken voor je cv.
Let op!
• Alle theoriebronnen (tekst, websites en films) zijn belangrijk voor de kennistoets.
• De beroepsproducten worden goedgekeurd als ze aan de eisen voldoen.
Veel succes en veel plezier!
7
Over dit keuzedeel
1. Oriëntatie
Over deze leereenheid
Bijna iedereen stoort zich aan zwerfafval. Het is vies en rommelig. Bovendien kost het veel geld om het op te ruimen. En wat zijn de gevolgen ervan voor het milieu?
Voor dieren, planten en voor jouzelf? Sommige mensen bedenken acties om het milieu te sparen. Het project Schone Maas is daarvan een voorbeeld.
Resultaten
- Je kunt het begrip ‘duurzaamheid’ uitleggen.
- Je kent de gevolgen van het achterlaten van zwerfafval.
- Je kent het doel en de werkwijze van het initiatief Schone Maas.
- Je kunt afval op de juiste manier scheiden.
- Je kunt uitleggen waarom plastic schadelijk is voor het milieu.
- Je kunt meedenken over een oplossing voor het zwerfafvalprobleem.
- Je kunt een topografisch kaartje maken.
- Je kunt een brief opstellen voor een burgerinitiatief.
Beoordeling
In deze leereenheid doe je onderzoek naar een plek met zwerfafval. Daarna bedenk je met enkele medestudenten een oplossing voor het zwerfafvalprobleem.
Je brengt de gemeente op de hoogte van jullie idee. Hiervoor schrijf je een brief.
Je probeert de gemeente van jullie oplossing te overtuigen, zodat ze dit idee uitvoeren en betalen. (Of misschien kost jullie idee niets.)
Goedkeuring van je ingeleverde beroepsproducten betekent een go voor de volgende stap: Onderzoek eigen duurzaamheid.
Op te leveren beroepsproducten
• mindmap
• formulier Schone Maas
• topografische kaart
• 'zwerfie' op social media
• grafiek/tabel van zwerfafval
• verslag groepsgesprek
• brief aan gemeente
• reactie op burgerinitiatief.
1.1 Oriëntatie
Voordat je begint aan dit keuzedeel over duurzaamheid, bekijk je de website van het project Schone Maas en laat je zien welke kennis je al hebt over duurzaamheid.
Let op!
De oriëntatieopdrachten vormen het begin van het portfolio. Je docent vertelt hoe je de opdrachten kunt aanleveren.
Opdracht 1: Duurzaamheid
Bestudeer de volgende bron:
Duurzaamheid
Wat weet jij al over duurzaamheid?
Maak met behulp van de bron Een mindmap maken een mindmap over duurzaamheid.
Een mindmap maken
Opdracht 2: Schone Maas
Bestudeer de vier bronnen over plastic en bekijk de website van het project Schone Maas.
Plastic afval is schadelijk Plastic afvalberg in oceaan Plasticsoep
The ocean cleanup tegen plastic Website van het project Schone Maas Beantwoord de vragen.
a. Wat is het doel van het project Schone Maas?
b. Hoe willen de initiatiefnemers van het project een schone Maas realiseren?
c. Waarom is plastic afval niet alleen een probleem voor zeedieren, maar ook voor de mens?
9
Oriëntatie
d. Wat hebben de Maas en haar zijrivieren te maken met de plasticsoep?
1.2 Zwerfafval
Als je wandelt of fietst, zie je altijd wel ergens zwerfafval liggen. Dit afval wordt buiten door mensen achtergelaten. Het staat niet alleen slordig, het is ook slecht voor het milieu. Na bestudering van de theoriebronnen weet je waarom zwerfafval slecht is voor het milieu. Je onderzoekt op welke plekken veel zwerfafval ligt en waarom. Ook bedenk je een oplossing.
Opdracht 3: Zwerfafval verzamelen Bestudeer eerst de bronnen.
Zwerfafval Afbraaktijden Bewustwording Grondstoffen
a. Bepaal in overleg met je medestudenten welke vier plekken in de buurt jullie gaan onderzoeken op zwerfafval.
b. Maak met behulp van Google Fusion Tables een kaart. Geef de plekken die jullie gaan onderzoeken aan op deze kaart. Noteer de namen van jezelf en je medestudenten op de juiste plek op de kaart.
Google fusion tables
c. Bepaal in overleg wie welke plek neemt. Verzamel het zwerfafval op die plek.
d. Maak een 'zwerfie' (= selfie + je verzamelde afval) en plaats deze op social media. Gebruik de volgende hashtags: #zwerfafval en de naam van je school.
e. Zet de verschillende soorten afval die je hebt gevonden in een tabel of grafiek.
Bijvoorbeeld: plastic flesjes, blikjes, snoepwikkels, papier, enzovoort. In de tabel is steeds de gevonden hoeveelheid van de soorten afval af te lezen. Geef de tabel een passende titel.
f. Het kan hier om een simpele tabel gaan: bijvoorbeeld een lijngrafiek of een staafdiagram. Er wordt van de student verwacht dat hij hiermee zelfstandig aan de slag kan gaan of dat hij zelf op internet zoekt naar informatie over het maken van tabellen of grafieken (er is daarom geen bron over tabellen en grafieken).
g. Lees de bron Afvalscheiden. Sorteer daarna je afval en breng het naar op de juiste bak of plek.
Afvalscheiden
Je werkt aan de opbouw van je portfolio. Voeg de uitgewerkte opdracht toe aan je portfolio.
Opdracht 4: Aanpakken afvalprobleem
Burgerinitiatief
Een formele brief opstellen
a. Maak een afspraak voor een bijeenkomst met je medestudenten. Neem je grafiek en zwerfie mee naar de bijeenkomst en vergelijk deze met elkaar. Print de Vragen zwerfaval verzamelen uit en neem ze samen door. Noteer jullie gezamenlijke antwoorden op deze acht vragen.
Vragen zwerfafval verzamelen
b. Maak een samenhangend verslag van de antwoorden op de vragen over het verzamelen van zwerfafval. Hierbij plaats je de topografische kaart. Je mag aantekeningen en/of een legenda aan het kaartje toevoegen.
c. Verdiep je in het begrip 'burgerinitiatief'. Zoek daarna uit hoe je een burgerinitiatief indient bij je gemeente.
d. Verdiep je in het opstellen van een officiële brief of tekst voor een burgerinitiatief.
e. Stel een brief op voor de gemeente met jullie oplossing tegen zwerfafval. Maak in deze brief duidelijk dat jullie een burgerinitiatief indienen. Beschrijf:
• het zwerfafvalprobleem
• de aanleiding
• jullie zorgen over de gevolgen van het zwerfafval
• jullie oplossing
11
Oriëntatie
• jullie vraag.
• Sluit de tekst/brief netjes af en lever deze in bij je docent.
f. Wissel jullie burgerinitiatief uit met een andere groep. Schrijf een reactie namens de gemeente als antwoord op elkaars burgerinitiatief.
Lever de reactie ook in bij je docent.
Voeg alle documenten toe aan je portfolio.
2. Onderzoek eigen duurzaamheid
Over deze leereenheid
Duurzaamheid is een ruim begrip. We kunnen op veel verschillende manieren duurzamer leven en daarbij rekening houden met verschillende aspecten. De verschillende theoriebronnen en opdrachten binnen deze leereenheid gaan daarover.
Resultaten
- Je kent de vier duurzaamheidsprincipes.
- Je kent je sterke en zwakke punten met betrekking tot duurzaamheid.
- Je kent de gevolgen voor de toekomst van jouw sterke en zwakke punten.
- Je kent je verbeterpunten met betrekking tot duurzaamheid.
- Je hebt kennis van omgang met grondstoffen en materialen, afvoer van afval en hergebruik.
- Je kunt duurzaam leven en anderen motiveren dit ook te doen.
- Je kunt een film monteren.
Beoordeling
Je onderzoekt of jij duurzaam leeft en wat je sterke en zwakke punten zijn met betrekking tot duurzaamheid. Tijdens de Zero Waste Challenge probeer je een week lang zo weinig mogelijk te verspillen en zo weinig mogelijk afval te produceren. En je motiveert anderen dit ook te doen.
Goedkeuring betekent een go voor de volgende stap: Duurzaamheid in het beroep.
Op te leveren beroepsproducten
• informatieve teksten over duurzaamheidsprincipes
• sterkte-zwakteanalyse
• persoonlijke sterke en zwakke punten in kaart
• verslag verbetermogelijkheden ten aanzien van de vier duurzaamheidspincipes
• verbetermogelijkheden in stroomdiagram
• gemonteerd filmverslag
• logboek
• (foto of beschrijving van) verzameling afval (van 1 week)
• motiverende poster
13
Onderzoek eigen duurzaamheid
2.1 Jouw eigen duurzaamheid
Er zijn verschillende manieren waarop de mens op een verkeerde manier met de aarde omgaat. Voor al het leven op aarde zou het beter zijn dat iedereen zich daarvan bewust was. En dat ieder mens er iets aan zou doen. Wat is jouw rol in deze verkeerde omgang met onze planeet? Maar wat doe je juist goed? Dit ga je onderzoeken.
Vier duurzaamheidsprincipes
Opdracht 1: Onderzoek de vier duurzaamheidsprincipes
Gebruik de bron Vier duurzaamheidsprincipes en informatie die je op internet vindt.
Schrijf over elk duurzaamheidsprincipe een informatieve tekst van maximaal 250 woorden.
Opdracht 2: Filmverslag en sterkte-zwakteanalyse Bestudeer de bronnen.
De groei van de wereldbevolking De drie p's
Hergebruik en recycling
a. Bekijk het filmpje van Sinsy Wit die een week lang extreem duurzaam leeft.
Een week duurzaam leven.
Een week duurzaam leven
b. Maak met je smartphone ook een filmpje. Film in een week vier momenten:
elk moment dat jij leeft volgens één van de vier duurzaamheidsprincipes. Je krijgt dus vier fragmenten met in elk fragment aandacht voor hoe jij leeft volgens een duurzaamheidsprincipe.
c. Maak een sterkte-zwakteanalyse. Start hiervoor met een logische en geordende enquêtelijst over duurzaam gedrag (en rekening houdend met de vier
duurzaamheidsprincipes). Laat hierin jouw sterke en zwakke punten zien. Ter inspiratie kun je de checklist gebruiken, die je aanvult met meer vragen.
Checklist
