XONDARO POXY

É um xondaro que se envolve mais com problema da aldeia. Evitando situações desagradáveis, que possam acontecer dentro da aldeia, como brigas, violência contra mulheres etc...

Sempre com intensão de fazer as coisas andarem bem.

COMPARAÇÃO

Xondaro porã é mais ativo, interage mais com as pessoas, conversa mais com todo mundo

independente se é homem, mulher, jovens ou mais velhos.

Xondaro poxy é mais quieto, mais solitário, fica mais reservado.

Xondaro porã e Xondaro poxy não se misturavam devido a diferenças do comportamento, da

91

Por que ter bom comportamento é importante? Para ter melhor entendimento. Tendo bom comportamento se evita brigas, discussões, desentendimento, e também se aprende a lidar com situações de conflito. Os xondaros assim ajudam a manter o bom comportamento através das atividades que eles fazem.

Produção de pesquisa – Categoria (Xondaro opy regua – Oka regua)

Grupo: Kerexu, Donizete e Vitalino

Xondaro opy regua, oka regua ha’e gui xondaro py rague

Xondaro opy régua kuery ma oike ma opy’i re xamoi kuery oike he’y revê há’erami vy oike okua py ramo ma omboguapy pa’i. Há’e ma onhangareko reko há’e ranhe xamoi opita taramo. Xondaro kuery ma ovy voi, tembiguai oiko, na’i nhate’yi, yy reo o onha py. Opy’i re oike he’y revê xondaro py ojeroky ka’ary’i ramo ve oike aguã ikere’y revê ndaopeyi agua há’e gui há’e py ovy’a okuapy aguã. Xondaro opy régua ma opy re anho’i ikuai, onhanga reko kyringue re, nhaneramoi kuery re onhangareko ave’i opita’i ramo, xondaro opy’i re oporaia he’y’i re oka py kyringue omoe há’e gui ma xondaro oka régua ju onhanga reko na’i tongorei he’y aguã. Há’e javi oemba ma ramo, opu’ã’i va’e ra nda’ipo vei ma ramo ko’e rai’i ma jave ovy’a xondaro py ko’emba peve. Opita’i rire oguapy há’egui opu’ã vy ma oe opytu’u aguã. Há’e aguã ae maje opy re oike. Xondaro py ojeroky aguã ma oeka’ra xondaro oka régua.

Xondaro oka régua

Oka régua ma oiko oka rupi rive, ndoikuei opy’i re há’e gui oiko pytu há’ejavi re... re ombovy’a há’e nhomboaty há’egui opamba’e re oiko aguã... Xondaro py ojeroky aguã há’e pe oeka há’e tei há’eae py opena okare há’erami ma oka régua ikuai pyavy onhanga reko há’egui ara py ave onhanga reko há’e gui oenoi xondaro py rague rami ave... Xondaro oka régua ma opy re ndoikei, nhaneramoi kuery opu’ã’i ma ramo opy roka re ojere, nai’ai rivei ojeroky oiko vy. Opy’i gui oemba ma ramoi ae ma xondaro oka régua kuery jogueroi ke opyta’i aguã, xondaro py ovy’a ta ma ramo há’e kuery rae ma jaeka okay gua. Há’e vy ma ombo’e xondaro mirim kuery. Hay ma ojeroky ta opy guaxu roka re he’i ramo há’e va’e raema nhomboa ty pa xondaro mirim kuery há’e rami aguã ju maje xondaro oka regua ikuai, opamba’ere varã matavy há’e kuery. Opy re oi va’e

92

ma há’e py je joguero’a pa he’i ramo ndooi nda’evei oo aguã há’eva’e py opita’i ju oiko há’era okare ikuai va’ema opa mba’e re varã ae ma ikuere’ymba há’e rami nhande kuery opy’i re nhandekuai va’e re a ema onhanga reko.

Xondaro py rague

Xondaro py rague ma nderexai ra oiko ramo va’eri há’e ma nderexa rã pyavy tei py há’e nderaky kue rã oiko, omemby kuery ndoguereko kuavei ma ramo xondaro petei va’e gui omonduka rã haky kue onhanga reko aguã, oo rive ra’e ramo ojepota aguã py guive ovae ramo há’e oikuaa há’e rami gua py ojou há’e kuery xondaro py rague, oo a’i py oo rã oma’e mamo pa oo jepi há’e já onhangareko rã há’e onhemi mombyry’i há’e oexa va’erã ime xivi oexa vyma ou omombe’u ixykuery pe há’e gui ma ixy kuery omombe’u xamoi kuery peju oka régua ae mba’emo re oikua pota aguã opamba’e teko re ramo onhaga reko tekoa re....

Xondaro opy régua xondaro mirim kuery pe ombo’e oiko aguã ko’e nhavo, ombovy voi ombojau voi’i re na’inhatei aguã ombo jeroky há’e rami ikere’y aguã onhembo’e há’e gui xondaro oiko aguã há’e gui ovixa’i rami oiko aguã.

Xondaro Oka Regua ha’e Xondaro Opy Regua

Grupo: Vladimir e Silvio

Xondaro oka régua:

Xondaro oka regua ma opamba´ere,oikuaa pota va`emba`eopa oi va`e okare. Oikuaa pota kyringue re oikuaa pota jape`a re nda`i poira oo ogueru pota, Tembi`u re oi kuaa pota ombo jyvoi agua.

Xondaro oke regua ma oikuaa pota ra oka omoatyro ra omon`ora yty .

Xondaro opy regua:

Xondaro opy regua ma oikaa pota mba’e pa oata opy re,jape’a oo ogueru,tata omoendy,yy ogueru,tuja kueve`i opy re oike`i maramo,kyrigue pe nomo nheovangua vei ma,xondaro kuery.

93

Xondaro opy re gua ma oi kuaa pota ra opy re oguapy va`e pe ndoejai rã ijayvu katu aguã ha’e oke ndoi pe’ariaei agua,ha’e opi`i ta ramo oi kuaa pota rã kunha karai kuery re gua pentynguare oapy aguã, Omboa xa aguã pentyngua yvy ra`ija kuery pe,ha’e opita`i pa maramo,xondaro ae ju oikuaa pota rã kunha karai kuery re yy aku vevui`i omboaxa aguã yvy ra`ija kuery opi ta’i pa maramo.

Xondaro ma yvyra’ija tarova’i omonhendu`i maramo,kunha karai kue`iry ha’e xondaro`i. Kuery ombojoyvy’i.