Cicatrização intestinal em ratos submetidos à ingestão de etanol

(1)

RESSALVA

(2)

Rodrigo Severo de Camargo Pereira

CICATRIZAÇÃO INTESTINAL EM RATOS

SUBMETIDOS À INGESTÃO DE ETANOL

! "

#$

Orientador:

Prof. Dr. José Guilherme Minossi

Botucatu-SP

(3)

FICHA CATALOGRÁFICA ELABORADA PELA SEÇÃO TÉCNICA DE AQUISIÇÃO E TRATAMENTO DA INFORMAÇÃO

DIVISÃO TÉCNICA DE BIBLIOTECA E DOCUMENTAÇÃO - CAMPUS DE BOTUCATU - UNESP

Bibliotecária responsável: Selma Maria de Jesus

Pereira, Rodrigo Severo de Camargo.

Cicatrização intestinal em ratos submetidos à ingestão de etanol / Rodrigo Severo de Camargo Pereira. – Botucatu : [s.n.], 2009.

Tese (doutorado) – Faculdade de Medicina de Botucatu, Universidade Estadual Paulista, 2009.

Orientador: José Guilherme Minossi Assunto CAPES: 40602001

1. Alcoolismo - Estudos experimentais 2. Intestino - Cirurgia 3. Saúde pública

CDD 616.861 CDD 614

(4)

(5)

% &!' !()! ! &

) & *

#+,

-./ +0 1!(

*+ (

)&! !+2 ,

% & ! $ ! !

) ) + 3 2 #

"+4 + #,

(6)

(7)

• -(,

• % & ! ) $$

" ) "&! / ) 5+ &6 &)#!" 4 #+,

• -!)$,- ./ !

$ 7! 5+ * 8 &,

• % &! 9 (:4

(,

• - !),$,./& !-

$ 7 (: * !/ ;,

• -),$, &<"'!$

7/ "&,

• - (+( #),

• -

++ "&,

• % ) $9# =( +&! - $

# > 6 ! # ((8+,

• % ) $ - & =! )

$ ! * &,

• % ) 5 # , ! 9"

2 * 8,

• - ) 5 94 , 9"

2 " 4),

• % ) 5 94 + 9"

(8)

• - ) 5 $ &! $ ! -

" &!9"2 * ! 5 ,

• % ) 5 4 .

9" 2 # / 5+ * &2 ,

• % ""5 4 4 @! $ /

$+ / " $ ! 2# +)6 ""5),

• - ) 5 , -! 9 !

- -, $ 7* ,

• -) 5$.,., ! =".!

,, 9 9 .,! * 8+ ,

• -() "# &),

(9)

(10)

!

" #$

%&

''$(

)*)"'+

(11)

(12)

!= ,4 " A , B $ C D ! + 3EFFG,

7 "+ 5 / + " 8 8" , 7 2+ "" / 5+HF+8!? I)!I )#! +! &5! I ! 8 / + ; +,"52"&5/; ( ! D ! ; &5! / ) 2 " ,

) 4

+ "A ,

4 JHF & K, )

+! ! ( "5 + #LFM+ , - JNF ) 4 # )2 , - ) + ( " EF

D OF_{! P}F_{! JO}F_EJF_{, 7 ? )D}

) ! &2 ! ; &,

!7 & ) (

0QF!FR1,-"!) ) )+ ( 0QF!FR1, &2 ) , - 5 & ; )+ , S+ ); # 8 ! ( 0TF!FR1, + )#! ( 0QF!FR1, S+ 6 " ! ( 0TF!FR1,

" 7"A I 5)

" + )+ & ( , - 4 * + ) )+ , - ; ) ,

#$% &%4 )! ! ! !

(13)

(14)

'

! = , > 4 " & , B$ $ ) 'C D & ) ! +'3 EFFG,

"-& " " "&& "

UU, & 2+ ) & "+ " ) & HF && "! & &! & + ! + ! & &! & , ')&&'( + &+,&" )& ") & ' ) & ! & & ! &2)))& & ,

" ' & )) ) & & ) &

&++ )"& ,

(7 & 2'KU,& U+

U! ' ,& +U

) ! &U+ LFM&'&

) , 7 & &' ' ! ' R "+

) U ) , -) & ! & U + O " ) EF ) ' & )U + D O&_{! P}&_{! JO}&_EJ_{', &}

'4 U &! &'2' ! + &&',

K& U & & & 0QF,FR1, ' & "! U "+ & &U ) ' & & & 0QF!FR1,S'2' &U ')) "U & & ,S& ' &U ) "U & , & U )+ ) & U&& &U 'U0TF!FR1,> & ! )U"+U& 'UU )& 0QF!FR1, & & & ! + & 0TF!FR1,

" & " & & ))

+"'& ) 'U& & & , &' 2&" & &U "' ) 'UV && & ,+ U)( & ,

)* +U & ! ! &! & ! K !

(15)

(16)

,-!./> R,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-!0/> ) (,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-!1/R)2 ,,,,,,,,,,,,,,,

,-!2/-) ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-!3/+ ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-!4/-) ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-! 5/=) ! ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-!6/=) ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-! 7/ )#, - 0 1 6 ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, ,-!.8/- ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-!../-&4),,,

,-!.0/- ),,,,,,,,

,-!.1/9&2 ,,,,,,,

,-!.2//+) 0TF!FR1! / )0WF!FL1,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-! .3/ $ &2 D / + ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-! .4 '/ OF_{7, =}

) & ) 0 OFF21,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-! .5 '/ PF_{7, =}

" ) )" 5 0S2 OFF21,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-! .6 '/ JOF_{7, =}

)"5 0 OFF21,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

,-!.7'/EJF_{7,= 2}

(17)

(18)

! ! . 9 # ! 52! / + ! !

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

! ! 0 9 # ! 52! / + ! !

,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

! !1:/+

!/ #,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

! !29$")(6 ;

#,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

ON ON OG RP

(19)

(20)

$ '%

8_:

;-:

; :

:

#:+

:

-<:)

& :5#

=-:(

):(U

:

>-:

>:

> :

>>:#

:U

(21)

(22)

? > !" $! !@ $!! ! $!!!!

./ ABXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX,,,,,,,,,,,,,,,,,,

0/'C %XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX,,,,,,,,,,

1/DXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

1/./>! E!,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

1/0>FG>!,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

1/1 !>FG>! ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

1/2>! !,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

1/3HI"!!!G!FG>!,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

L,R,JG!>!,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

L,R,E#G!! ! ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

L,R,L#">"J-",,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, L,R,O#"!>>!! ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

L,R,R!<!G!,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

L,R,H(G! K-",,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, L,R,H,J= ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, L,R,H,E= ),,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, L,R,H,L ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, L,R,H,O 6 ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,, L,R,P!-HL>"!,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

L,R,N!">G "!@GK:G!K!,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

1/4M !L"!,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

2/$,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

2/.#>!,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

2/0,!G!,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

2/1!->&FG !,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

(23)

2/3>G "!@#K:G!K!,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

3/ B,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

3/.,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

3/0#>!<""! ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

3/1,!G!"!E! ! ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

3/2!->&FG !"!E! ! /,,,

3/3&G! K-",,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

3/4>G "!@GK:G!K!,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

4/$B,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

5/,N ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

6/#N ,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,

RP RG RG HJ HE HL HR HR PE PO NG

(24)

(25)

./ AB

7 "+ 5 / + " 8 8", + 4 7 4 8 07 1 ( 5 /

5+ L!EM _{097> Y}

9-=-.>=-! EFFO1, ! / +5+ 0=-< ! EFFO1, &! ( 2 JFM ; & 5 6 ; ? + 2 ""

_{09Z[!EFFJ1,!# ! 5}

!+4( "+55 JFM " 8 097> Y 9-=-.>=-!EFFO1,(6 " " JFP EFF &" +6

JJ!EM_{0-=9>>!EFFE1,}

7 4 4 " ! ! = ! EJPP +# +6 JO!LM "+

+ A07 -!EFFO1,

+ "? " &5"""2 JN&; " 8!/ + 097-=$>!EFFL1,

7 "" + )"2)5

_{07=- ! EFFH1, ! +}

4 JGPFJGGH!/

2 PRM _{0-=9>>-=9-! EFFJ1}

(26)

0 -$! EFFL1, 4 > 8 0> 1 ! ( " 8! 5+ 6 +4 /! +4 & "& 4 5

&!+ _{0>> ]=>7$- -^$!EFFO1,}

$+ )5 ! 5

6 + + , (

(HFGFM

) *5 ""

0-=9>>7=> ! EFFF3 S>$ ! EFFL3 -9$=7[ ! EFFO3 S>99 ! EFFO1! (

JO JR _{079- Y -=! EFFO1,}

$K>0EFFF1 RNRH +# 5 22 JOM 6 +# ( JO EM* JG ! ) &

4@>>=-0EFFP1,

( +#) 2 +ON!LM

& _{0-=9>>7=> Y S- >! EFFF1, 7 (}

+#2 )6 + EN!GM EO!OM

; J!F__{0-[-9-=@-9S7 ! EFFE1,}

# ( 5 / "# /

; # F!N_

(27)

; A "" F!HM LJM) 0S> 7YK>=! EFFL1,7 2+5/ 5+RFM )? !RFM&#!LFM!

ERM#HEM" 07= Y

-=$7!JGGJ1,

-/ )# # ;! 5 "! " 0=-! JGGN3 9-[!EFFE1,

7 "+ "" / 5+ HF + A 8 D ? I)! I )#! +! &5! I ! 8 /! / / 0 >9 ! JGGG3 .-S= ! EFFJ3 =>$797Y @ 7!EFFJ1 &+ + ; +,

+ &==-` ( 5 &

(6 0EFFE1, 5 )

--=$>!EFFJ! ( /ER 5! ""!5 )+ ? #D + !

! ) ! I)! I! ! )#

0--=$> ! EFFJ3 --=$> ! EFFJ"1 &5 *2++ +

2+""_{0-S= !EFFJ1,}

(28)

A 5 " I !

)6 ! &+

0->7 ! EFFF1, 7= Y -=$7 0JGGJ1! EG RFM 66 ,

7 / 2 ;

+4(_{0=7S-9!EFFN1,}

- I & !

+! " +

0 =-$-!JGGH1

" 6 _0=7<7!EFFE1,

( + 4 ;# / + D ! ) ! )

& " 0-= ! JGGF3 9>! JGGJ3

@=$= ! JGGL3 97 ! JGGR3 >7 >! JGGR! 7=79- ! EFFN1, 7 4 6 , -9@>! JGGG! ; "? ! ! "A (&5 )+6 ? # ! "/ ) )5 + )5 ? ! / +# ,

- + / 8! + "! )# ; , !EFFL!2 &;

& +_{0->7-9 = 7= S-9S}

-> > ! EFFL1! + JF EFM )#

(29)

- 4 / / + + ) " " , / + 6) " D )!

)+ 0S7 7 ! EFFH1, - )6

+A6 ,

- ) ) / /4 "+! (2 " )

_{0K> Y -=9! JGGP1, )!}

) 5! )2/ ),7 ) / ! 5+ ) " "/! 4 " + ) , - 6 ! &5 # ) + / )

" ! # 4 6 _{0K> Y}

-=9! JGGP1, 7 ) 4 + ) " #

4 0S7 7 ! EFFH1, -

#) )0S7 7! EFFH1,- ) +#) 4 ) "/" (+,

(30)

) "

# )#_{0-= Y S$=>< ! JGGJ1, 4}

) 5 # ! ! ( / # 0-= YS$=>< !JGGJ1,

) ! + 8))""! )" 5 ! / 5 >>>,

$+)4 )+ 6 D / 8 (! ) 4! ! ! "!!&(&+6! ! ) ); # , - 6 &"8,

7 +5+ ++ 4 A # 6 ! / , ; + 6 ? ,75 / 5+6 ) , - 4 (

)"5 _{0=[!EFFR1,75 2}

) ; # ! ( "/

(#" _0.>7=!JGNF1,

(31)

0S-9 $!JNNP1,

#) ! ! ) 5# 6 / ) 5 "26

? _{0>7 >!JGGR1,-!}

4"4# !

*5(/a b5"++6

09>!JGGJ1,

(32)

(33)

(34)

(35)

! " #

$ % & # '(

) *'#+

,+-.,

!"#

/ '( 0

1( ) 2 ) $ # !#

&& )

3 & ! / 4

#

5 6 & !

2

!

, $ 7 3

'( 1() 2 )

$ # 3 #

2 89:;/- < *6..= >+-:/?# @@A

B

$%& '( %) *$'+,3% 7

5 8 A % #

3

7 & #

C#D#C& 2

$%& % *$ +, 3 % 7

E F % #

(36)

7 & # C#D#C&

2

G # #

!

5 #

! $ #H #7

I J /

(

-."#

# I 7

# 3B

/, I C K

/, I D K

/, I C K

/-, I &

012345 !

EJ3

/ * L % #

% 8' ' A (

2

EJ&&! !3"#

- 3 F

5K

& F # 3 E F

( % / 3

(37)

! "" # $

% && ! '( ) *

&) +

! , -

* )

. / *0

+

!

& #1

& 23

4

(38)

(39)

!

(40)

!

! "

# $

%&'()**+,-.&/0121!

(41)

! "

# $ %

& '(

#)* +$ * ,*- %

' %

& .

/

(42)

VLWX

(43)

!"#$%$$$

&'' '

( ' $&$#)*+,-$$ ./ 0 1 2 3

' 4 ' ' ' ' 5 '

6 78)9& '#$$

:3 '

: ' ' & 3 5' ' ( ( ' 2 ' ' 3

&;' !"#$"'

(44)

0 1: ( ( $'',' : ' ';& 4& '@

: '

A

: ' B !' + C :B ? & ' ' ' ' '' D @?' ' ' ' + ' @ '' > ' 5 ' '& ' E' =% FD'

2 ; 3 B ( '<

(45)

A# G( ' < '& ' ; H5

AI G( 'B<& ( ? 'B

A F ( < ? ( &5 5 'B

AJ @<? ( 5 & 5 = & FD'

-

: 5 ?' ' "5 B =' ?;:B( & ' % ' ?

'55 'B0 1

(46)

' ' ' 5 KL% ##$& ##$ ' 0M "1 ' &

' '! % %)$N

: 3 = ' '; L6FOG 0#88#1

2 '? 3 LP L #$$& ' ( FG #$$ ' 5 '5 P #$$ 0L '& +'& /M1 2

' 3 )$$ 'E A/0#',#$'

1 ' ? $Q 3 ' 5 ' L P ' ' > ' :B& ' ' 5 0E )&-1 ' ' E &( & ' = ' $& ' ( ' F I$ ' : =( '( '' B &A : ( ' #& '

='53 '8$$ I$' :&

5 ' & ( I&' 2 5 & ( & ' 5= ' ' ( '5 & ( $&A ' ( 33 $ ' G D' 0 $$$& 3'

)$I#$%I$1 &' '( 3 =

) !

'R H& '< B5 & @ ' ( ? H

(47)

"#$ %

: '< ' B ' 3 = ' ' <

!&%'! (

!&%)! (

!&%'! (

!&'%!

' ' ' ' ' # ' '; ( ' &'&@5 & ' ( ' ' ' & ' : 'R '; ' '; FST 2 ? U

: 'RH&B5 &R? ' O2? U

2 & 3 ' % 2 ? U

(48)

(49)

'*+,-.#/+

'0#

:'; ( '5' > ( '( ' #8$&JVA&A '& ' ' #8$&JVA&J ' '

' . /( 3

. 1 '?' & '=' & '; ( & '

'& ' ' ' '(

Mínimo Máximo Média ± DP

Grupo Tratado 180,0 200,0 190,4±6,6

Grupo Controle 178,0 200,0 190,4±6,4

p > 0,05

:'; ( ' J$8&#VJ)&J' & J8&AV-&)'2 ' ' 0W$&$1

0. 1

. 1 '?' & '=' & '; ( & '

'& '

Mínimo Máximo Média ± DP

Grupo Tratado 300,0 515,0 409,1±48,4

Grupo Controle 399,0 708,0 493,9±57,8

(50)

2 3 5' > ( ; #$)&$I#&$'& ''; ( I#)&-VJ8&J '& I##&$ #&$ '& ' '; ( $&V-&A'E 0W$&$1 : '; ( ' ' ' ' ' & 5' ' '; &( ? %

.

. ! ; ( ' '

'' ' &'; ' ' ' ( ?

Momentos

Grupo

M1 M2 M3 M4 Todos

GT 428,2±50,2(B ) 439,0±53,1(B ) 403,8±49,7(B ) 393,6±45,0(B ) 409,1±48,4(B ) GC 547,7±65,5(A ) 467,2±44,2(A ) 484,2±44,1(A ) 475,4±39,6(A ) 493,6±57,8(A ) Interpretaçã o

A > B A > B A > B A > B A > B

' *

: '; R '&

'& II&#V-A&) J B% B X

I)I&V-A&I - XJ-A&V8J&) #J &IV#&

I# /

J B% B X J$&8VAJ&- - X &IV##&I

#J A$I&AV8A&I I# : ';

(51)

( 5' > ( -A&#V#AJ&J JI&V#AI&) &

'' 0 '1

' ; ( '

' ' 0Z$&$1& '; ' ' ' 0[$&$1

' 23

/ &'; ( '

3 = J&8)VI&I$Q,' J B%

B X -&)IV#&$Q,' - B% B X

##&$IV&$$Q,' #J B% B #A&AJVA&8$Q,'

I# B% B / & '&

'& A&#VI&#$Q,' J B% B X

8&$)V#&$Q,' - B% B X #I&##V#&$Q,'

#J B% B #J&VI&A$Q,' I# B%

B : ' 3 = ( ' ' ' & B

0 100 200 300 400 500 600 700 800

M1 M2 M3 M4 TODOS

Fo rç a de R upt ur a ( g f) GT GC

GT < GC

(52)

0 5 10 15 20 25

M1 M2 M3 M4

D os a ge m de hidr ox ipr ol ina ( ug/m l) GT GC

' ' & '

' ' #& ' & ' ' J0 41

4! '3 = <; ( '' '

''#$2

: 3 B ( ' R /( ( 5' >( ' '( ' '

/ ' B% B ( ' ' ( ' ( '

' I# ''5

:( 'B ? J B

' ' = ? ' '

' - B ' / I#

'( 3 'B ''5

GT = GC

M1 < M2 < M3 < M4

(53)

\ > '( ( >

@& J %

' '> ' & ' 5 5 5 ' ' ' '( ' ' 5 5 :

' ' =' / I#

B% B 5 %5''

: " 5 '

3 B ' '

(54)

"#6J 2G( ' ( 'B

3 0 J$$=1

'7_0/8

(55)