صورت‌گرایی در اخلاق کانتی از نگاه شلر

ترًص

رلش ٌبگو زا يتوبك قاخا رد ييارگ

رًپ



ْایا ٜبٍـ٘اد سبیدبتػا

ٌديكچ ّٝئؼٔ

دسٛٔ ی ٝـیذ٘ا بیآ ٝو تػا ٗیا صا تسبجػ ِٝبمٔ ٗیا سد یػسشث ٖبٙز ،ت٘بو یلاخا ی

تسٛك ،تػا ٜدشو بػدا شّؿ ٝو تسٛك یبٙؼٔ صیهٛت صا غپ بدٙیا سد .شیخ بی تػا ٝ٘بیاشٌ

ٚ ییاشٌ

ٝٙیـیپ شىفت یّكا ٓیٞبفٔ صا یخشث صیهٛت كیشً صا ،تػا ٜذؿ ت٘بو شىفت ٝث شظٙٔ ٗیا صا ٝو یتادبمت٘ا ی

اخا تسٛك ؽشٍ٘ ٓیدشو یؼػ ،ٜداسا یٙییآدٛخ ٚ كٌّٔ شٔا ،فیّىت ،كٌّٔ شیخ ذٙ٘بٔ ،ت٘بو یل ٝ٘بیاشٌ

ی

ٓـز ٚ یلاخا ٖٛ٘بل یّو تسٛك ٝث ت٘بو فشك ٝخٛت ٝو ٜذؿ ٝتفٌ .ٓیٞد ٖبـ٘ قاخا سد اس ٚا یؿٛپ

تسٛك صا یوبض ُؼف تیبغ ٚ كَّؼتٔ ،اٛتطٔ ،ٜدبٔ صا یٚ ػٚا یلاخا شىفت ٖدٛث ٝ٘بیاشٌ

تجؼ٘ ٝث غپػ .ت

تسٛك تیبغ ٚ ییاشٌ ت٘بو ،ٖاشؼفٔ صا یخشث شظ٘ عبػا شث ٝو ٜذؿ ٝتفٌ ٚ ٜسبؿا یت٘بو قاخا سد ییاشٌ

یف تیبغ بث تسٛك ؽشٍ٘ یدٚذض بت ،ٖبؼ٘ا ٖدشو یمّت ٝؼف٘

ٝ٘بیاشٌ یٔ ُیذؼت اس دٛخ ی ٖٛز بٔا ؛ذٙو

ْبظ٘ یٟٔٛفٔ ٚا دض٘ سد تیبغ ْٟٛفٔ ْاٛل ٝ٘ تػا ؾخث

تیبغ ،ؾخث یٕ٘ اس ٚا ییاشٌ

یبٙؼٔ ٝث ٖاٛت

ٝدیت٘ صا یتسٛك ٝو ،َٚاذتٔ یٔ یلبث یسٛك ٖبٙسٕٞ ٚا ؽشٍ٘ ٚ دشو شیؼفت ،تػا ییاشٌ

ْبد٘اشػ .ذ٘بٔ

ٝو ت٘بو شظ٘ ٗیا بث شّؿ .تػا ٜذؿ ٖبیث ٚد ٗیا فاتخا ٚ ناشتؿا ٝخٚ ٚ ت٘بو قاخا ٝث شّؿ دشىیٚس ٜدِٛبؿ ٗیـیپ ٚ ىٚشـٔب٘ ،یّو ذیبث قاخا یبٞ یٕ٘ ُؼف ٖدٛث یلاخا ٚ ذؿبث

ٝدیت٘ ٝث ٝتؼثاٚ ذ٘اٛت ی

ٝدیت٘ ٗیا فِبخٔ بٔا ،تػا كفاٛٔ ذؿبث ٖآ ٝو تػا ت٘بو یشیٌ

« یدبٔ یاٛتطٔ »

ٝثشدت ریٞ یلاخا ی

فاتخا ٗیا ٚ دساذ٘ ُؼف ٖدٛث یلاخا ٗییؼت سد یٞبٍیبخ

٘ تٚبفت شث یٙتجٔ شظ٘ ٚ شّؿ یتخبٙؿساذیذپ ٜبٍ

ُمػ ٜبٍ٘ ٝ٘بیاشٌ و ی .تػا قاخا سد ت٘ب

ٌشاي :یديلك یبَ تسٛك

یلاخا ییاشٌ ،

ت٘بو ، شّؿ ، قاخا ، یػبٙؿساذیذپ .

:َٛكٚ خیسبت 30

/8 / 1392 :ییبٟ٘ ذییأت 8/

2/ 1393

*-Email: arhassanpoor@yahoo.de

لبس 8 نبتسببت ي ربُب ، 93

ٍمدقم سد ٜظیٚ ٝث ،ٖبفٛؼّیف صا یسبیؼث

تسٛك تجػ ٝث اس ت٘بو یفؼّف ْبظ٘ ،ٖبِٕآ ٖدٛث اشٌ

،

ٜداد ساشل ؾیٛخ یبٞدبمت٘ا جبٔآ دبمت٘ا ٗیا تیٕٞا .ذ٘شیٌاشف ٚ تیٕٞابث بٞدبمت٘ا ٗیا .ذ٘ا

بٞ ٗیا صا

ٝو تػا ثیض یتػبو صا یىی

تیدٚذطٔ ٚ بٞ یّكا یبٞ

ٝـیذ٘ا ی یٔ سبىؿآ اس ت٘بو ٚ دصبػ

ٞ ٝو تػا تٟخ ٗیا صا ٖآ ٖدٛث شیٌاشف ٕٝ

ٝفؼّف یاضخا ی تفشؼٔ ـ ت٘بو یدبمت٘ا ی

،یػبٙؿ

ٝیشظ٘ ییبجیص ،یلاخا ی یٔشثسد اس ـ یػبٙؿ

ذٙ٘بٔ ی٘بفٛؼّیف .دشیٌ

شیاؿ ،ٖبٔبٞ ،ٍُٞ ،شخبٔ

َشػٛٞ ،ٝسی٘ ٚ

تیاٚس شّؿ ٜدشو ششٌٔ اس دبمت٘ا ٗیا صا یفّتخٔ یبٞ

دبمت٘ا ٗیا ْبػ تسٛك .ذ٘ا بٞ

ٗیجٔ ت٘بو یسبلط٘ا ٝخٛت ٝو تػا ٖآ ٝجٙخ ٝث

ٚ ٝثشدت یسٛك یبٞ ُٕػ

ٝث ٚا ٝخٛت صا غ٘بٔ

ثاـ ٖآ یفًبػ ٚ ییاٛتطٔ ،یدبٔ دبؼ ٜذیمػ ٝث ،ٗخػ شٍید ٝث .ذؿ بٞ

ٖبفٛؼّیف ٗیا ی ،

ٝخٛت

ك ـ ٓـز ٚ تسٛك ٝث ت٘بو فش ٚ قلب٘ یٙییجت ٚا ٝو ذؿ ثػبث اٛتطٔ ٚ ٜدبٔ صا یٚ یؿٛپ

ؼىی ـ ٚ ٝثشدت صا ٝیٛ ُٕػ

ـ قاخا سد ٜظیٛث ـ

تػد ٝث ذٞد

َٚذخ ،ٕٝٞبف تاٛمٔ َٚذخ .

ٔـ ٖٛ٘بل ،سبیتخا تاٛم ییبجیص تسٛك ٚ یلاخا یبٞ

تیئبغ یتخبٙؿ ،

ٖبیث یٍٕٞ ٜذٙٙو

ؽشٍ٘ ی

تسٛك ٝ٘بیاشٌ ذٙتؼٞ ت٘بو ی (

Caygill, 1996: 206 ) .

ٗیا بث دشو ٓیٞاٛخ یؼػ ِٝبمٔ ٗیا سد

بیآ ٝو ؾػشپ ت٘بو یلاخا ٜبٌذید

تسٛك ،شیخ بی تػا ٝ٘بیاشٌ یٞبفٔ

ٗیدبیٙث ٓ ٜبٌذید ٗیا

اس

.ٓیٞد ساشل یػسشث دسٛٔ یاشث بٔا

،ثطث ٝث دٚسٚ ٝث تػا ْصا

یتبٔذمٔ ٓیٙو ٜسبؿا .

ٜساضٌ قاخا سد ٜساضٌ بث ًبػٛ٘ ٝو ذ٘ساد دٛخٚ ییبٞ

یّٕػ یبٞ

ذ٘ساد تٚبفت یشجخ بی .

ٝث

یبخ ٝث قاخا سد ٝو یٙؼٔ ٗیا «

تػا ة فِا »،

ٜساضٌ تسٛك ٝث اس بٞ «

ذؿبث ة ذیبث فِا »

ٖبیث

یٔ ذٙٙو ؛ ًاثٔ « ٜذػٚ ٝث ذیبث ٖبؼ٘ا ذٙو بفٚ دٛخ ی

.» ٜساضٌ ُیجل ٗیا سد ٝو یتسٚشه ٜطاٚ بث بٞ

ی

« ذیبث » یٔ ٖبیث ٓیٚبىث سذل شٞ اس یثشدت سٛٔا اشیص ؛تؼی٘ ٝثشدت صا یؿب٘ ،دٛؿ ،

یتسٚشه ٗیٙز ٝث

یٕ٘ ٓیػس . ٜساضٌ ٗیا غپ ٗیـیپ بٞ

ٚ ذ٘ا « ذیبث » ت٘بو .ذٙتؼی٘ ٝثشدت ُكبض یلاخا یبٞ

یٔ :ذؼیٛ٘ « ٗتػاٛخ ٝث اشٔ بت ذٙؿبث ٝتؿاد دٛخٚ ٝو ٓٞ یؼیجً یبٞدبیٙث ٜصاذ٘ا شٞ َبض [

بی ٜداسا

ٖدشو ] ٝػٛػٚ داذؼت شٞ ،ذٙ٘اضیٍ٘اشث یؼیجً یبٞ

[ یؼض تبوشطٔ بی ]

صبث ،ذٙؿبث سبو سد ٓٞ

یٕ٘ مف ٝىّث ،ذٙٙو دبدیا ٗتؼیبث ذٙ٘اٛت ٌٝ٘ٛ ي

یٔاشف اس ٗتػاٛخ یا یسٚشه یٚس ریٞ ٝث ٝو ذ٘سٚآ

ٝىّث ،تؼی٘ تػا ىٚشـٔ ٜسإٛٞ

»( Kant, 1995: A548/B576 .)

ت٘بو شظ٘ ٝث ،

ٕٝٞ شٌا ی

ٜذػٚ ٝث ْدشٔ ذٙٙو ٗیٙز بٟ٘آ صا یداذؼت يمف بی ذٙٙو بفٚ دٛخ ی

ٜذػٚ ٝث غو ریٞ یتض بی ی

ٝو ٜساضٌ ٗیا ،ذٙى٘ بفٚ دٛخ «

ذیبث ٖبؼ٘ا ٜذػٚ ٝث

ذٙو بفٚ دٛخ ی »

بٙثتػا ٖٚذث ٚ ًبمٌّٔ شجتؼٔ

ت تسٛك غپ .تػا أ

ٝو تػا سٚبث ٗیا شث ت٘بو .تؼی٘ ٝثشدت ُكبض ٖآ تسٚشه ٚ ذیو فیّىت عبػا

ٖٛ٘بل تسٚشه ٚ ا یبٞ

اس یلاخ «

ؼ٘ا تؼیجً سد ٝ٘ ذیبث َاٛضا ٚ عبهٚا سد بـی ،ٖب

،ٚا شـث يیطٔ ٖبٟخ

ىّث ك ٝ ش سد ٗیـیپ ٛط٘ ٝـث ًبف تؼخ نطٔ ُمػ ٓیٞبفٔ

»( Ibid, 1964: 389 )

. ٗیاشثبٙث ، ٝتى٘ ی

سد ٟٓٔ ٝـیذ٘ا ی ٖٛ٘بل ٖدٛث یثشدت ٚ ٖدٛث یجؼ٘ بث یٚ ٝو تػا ٗیا ت٘بو یلاخا یبٞ

ـٙٔ ٚ تسٛك .تػا فِبخٔ یلاخا ءب

ٜساضٌ .تػا یّٕػ ُمػ سد یلاخا یبٞ ٗیا ؾػشپ ،َبض

ٝو تػا یّٕػ ُمػ تؼیز

ٚ ٝز تٚبفت بث ی یشظ٘ ُمػ دساد

ت٘بو شظ٘ ٝث ،

ٚ دساذ٘ یتٚبفت یشظ٘ ُمػ بث ًبتیٞبٔ یّٕػ ُمػ تٚبفت

ٖآ بٞ يمف سد

ٜٛط٘ ُٕػ ی یٔ ْاذلا تؼٞ ٝز ٖآ تخبٙؿ ٝث ٝو تٟخ ٖآ صا ُمػ .تػا ٖبؿدشو ذٙو

، ُمػ

ٖآ ٚ تػا یشظ٘ یٔ عاذثا ٚ دبدیا ٝث ٝو ٜبٌ

دصادشپ ، یشظ٘ ُمػ ،ٗخػ شٍید ٝث .تػا یّٕػ ُمػ

یٔ تؼٞ ٝز ٖآ ییبػبٙؿ ٝث يمف َّؼتٔ یّٕػ ُمػ بٔا ،دصادشپ

یٔ اس دٛخ ك ،ت٘بو شیجؼت ٝث .ذٙیشفآ

تخبٙؿ ٚ ُمػ «

َّؼتٔ ٝث ٌٝ٘ٛ ٚد ٝث تػا ٗىٕٔ :ددشٌ ىٛثشٔ دٛخ ك

ًبفشك بی َّؼتٔ ٗیا ذیبث ٚ ك

یٟٔٛفٔ( اس ْٟٛفٔ داد شٍید یبخ صا ذیبث ٝو

ٗیٙسٕٞ اس ٖآ بی ٚ ،ذٙو ٗییؼت )دٛؿ ٜ یؼلاٚ

ی[ ب

ُؼفِبث ] ٌٝ٘ٛ ٗیتؼخ٘ .ذٙو یّٕػ تخبٙؿ ،یشٍید ٚ ،تػا ُمػ یشظ٘ تخبٙؿ ،تخبٙؿ ی

ُمػ »( Ibid, 1995: B ix-x .)

تػا ٜذٙٙیشفآ ٝو تٟخ ٗیا صا یّٕػ ُمػ ،

سد .تػا ٜداسا ٖبٕٞ

غلاٚ ، ٜداسا ٚا یّٕػ ُمػ ٖبٕٞ ٖبؼ٘ا ی ٝجٙخ بی

آ ی ٜذٙٙیشف یّٕػ ُمػ غپ .تػا ُمػ ی ٜداسا بی

ـٙٔ غهاٚ ٚ أ صا ُمتؼٔ یلاخا ٖٛ٘بل ٚ تػا یلاخا ٖٛ٘بل

ٝثشدت شث ْذمٔ ٚ ٖآ

.تػا ،َبض

،تبٔذمٔ ٗیا شور صا غپ تسٛك شتٟث نسد یاشث

اخا ییاشٌ ٔبؤ صا یخشث ،ت٘بو یل

ی ٗیدبیٙث ٗ

ٝـیذ٘ا ی ٔ شظ٘ صا اس ٚا یلاخا ی

.ٓی٘اسزٌ

كلطم ريخ تؼخ٘ ؾخث ت٘بو

ٝؼیجٌِاذؼثبٔ دبیٙث ی

قاخا ّٕٝخ ٗیا بث اس یٔ صبغآ فٚشؼٔ ی

:ذٙو

« یٕ٘ ٖبٟخ صا ٖٚشیث سد یتض ٚ ٖبٟخ سد اس ضیز ریٞ یث ٝو دسٚآسد ٝـیذ٘ا سد ٖاٛت

ىشؿ ٚ ذیل

شٍٔ دٛؿ ٝتؼ٘اد ةٛخ ٜداسا

هی٘ ی ». ت٘بو شظ٘ ٝث ،

ٕٝٞ ؽٛٞ ذٙ٘بٔ هی٘ سٛٔا ی ،

قٚر ، یشیِد ،

تـپ ٚ تٕٞ ٜداسا بث ٝو ْادبٔ سبى

یٔ ،ذٙؿبج٘ ٜاشٕٞ هی٘ ی یث ذٙ٘اٛت

ٖٛز ،ذٙؿبث سبج٘بیص ٜصاذ٘ا

یٔ ٖآ ٖاٛت ُث سبو ٝث ًُبث ٚ شؿ سٛٔا سد اس بٞ ت٘بو شظ٘ ٝث غپ .دش

، ٜداسا ضخ یضیز شٞ ی

هی٘ بی

تػا ةٛخ ىٚشـٔ ٛط٘ ٝث ،ةٛخ تػاٛخ ٜداسا دٛخ ٝو یِبض سد ،

یث هی٘ ی ةٛخ ىشؿ ٚ ذیل

ؼی ؛تػا یف یٙ ٚ ذؿبث ٝتؿاد شٍید ضیز شٞ بث تػا ٗىٕٔ ٝو یتجؼ٘ ٌٝ٘ٛ شٞ صا شظ٘ غٌل ٚ ٝؼف٘

ٝدیت٘ شٞ .تػا ةٛخ ،دٛؿ تتشتٔ ٖآ شث ٝو ی ٜداسا ت٘بو دض٘

ٜدبفتػا یبٙجٔ هی٘ ی صا هی٘ ی

ٕٝٞ ٜداسا .تػا ىٚشـٔ یبٞشیخ ی ی

هی٘ سد ٚ تػا ٗتخبٙؿ ُثبل فیّىت ْٟٛفٔ دذٔ ٝث يمف

غلاٚ ، ٜداسا ٝو تػا یا ٝىّث ،فیّىت كجً شث يمف ٝ٘

ٜضیٍ٘ا ٝث فیّىت یادا ی ضی٘

یٔ ُٕػ ذٙو ٝث(

ٝٔادا سد ضیبٕت ٗیا )تـٌ ٓیٞاٛخصبث ِٝبمٔ ی

یٔ ٖبـ٘ فیّىت ْٟٛفٔ ُیّطت بث ت٘بو . شیخ ٝو ذٞد

یلاخا كٌّٔ شیخ ٗیشتااٚ بی

« یث ٝو ٖٛ٘بل دٛخ سٛلت ضخ تؼی٘ یضیز یاشث يمف ٖبٌٕ

دٛخٛٔ ٔدشخ ی ٙ تػد ذ سٛلت ٗیا ٝو ییبخ بت ،داد ذ٘اٛت ٝث

دٛخ یدٛخ ]

ٝ٘ ٚ ، تجػ ٝث ٝدیت٘ یا

یٔ سبظت٘ا ٖآ صا ٝو ذٙو ٗیؼٔ اس ٜداسا ،دٚس

»( Ibid, 1964:401 .)

ٜداسا ٝو تػبٙؼٔ ٖاذث ٗیا ی

هی٘ بی هی٘ اس ٜداسا ٖدٛث «

تسٛك » یٔ ٗیؼٔ ٖٛ٘بل یّو ذٙو

، ٝ٘ بی ٝدیت٘ صا ٝو یتیبغ ُٕػ

٘ا یٔ سبظت ٝو تػا ٖآ ْضّتؼٔ ٗیا ٚ دٚس ُٕػ

دٛؿ ٜداسا كٌّٔ شٔا عبػا شث ٌٝثبه بی

( maxim )

دٛؿ َذجٔ ْبػ ٖٛ٘بل ٝث ذ٘اٛتث ٜداسا (

Ibid, 402 .)

ٗیا ذیوأت یلاخا ٖٛ٘بل یسٛك تیّو شث ت٘بو

تػا ٖآ ٗیجٔ ؽشٍ٘ ٝو

ٚا كٌّٔ شیخ ٝث تجؼ٘ ٜداسا ٚ

هی٘ ی تسٛك .تػا ٝ٘بیاشٌ تیّو ٗیا

ٝدیت٘ ٚ تیؼلٛٔ ،اٛتطٔ ،ٜدبٔ ٚا ٝو تػا ٗیا صا یوبض ،شٍید یٛػ صا ٚ تػا سد اس ُٕػ ی

یث ٖآ ٖدٛج٘ بی ٖدٛث یلاخا یٔ شیثأت

ُٕػ يمف ،دساد تیٕٞا ٜسبث ٗیا سد ٝس٘آ ٚ ذ٘اد ٜداسا ٖدشو

ٜضیٍ٘ا ٝث .تػا یّو ٖٛ٘بل شث یٙتجٔ ٝو تػا یفیّىت یادا ی

ٍفيظي ْٟٛفٔ

ٝفیظٚ فیّىت بی ٕٝـزشػ .تػا ت٘بو یلاخا ْبظ٘ یّكا ٓیٞبفٔ صا یىی یبٞ

یلاٚس ٝث فیّىت ْٟٛفٔ ٖٛ

یٔ ت ٚ ذػس أ ت٘بو ذیو ضخ ْٟٛفٔ ٗیا شث

ئ ٝفؼّف تٙػ صا ی یّٕػ ی

تػا یػٚشـپ (

Caygill, 1996, 165 )

. عٛ٘ ٚد ٗیث ت٘بو ُٕػ

یٔ قشف یىی :دسازٌ اػ

بٕ ٝو یِ

فیّىت غفس یاشث (

pflichtmässige Handlungen )

یٔ ْبد٘ا ْٚد ٚ ٓیٞد

یِبٕػا ٝث ٝو

ٜضیٍ٘ا یادا ٝفیظٚ ( Handlung aus Pflicht )

یٔ ْبد٘ا ٓیٞد

( Kant, 1996, 81 )

. سد

دبی ُٕػ ٚد شٞ ،تمیمض فیّىت كثبٌٔ ٜذؿ

یتلٚ ،ًاثٔ ؛تػا ُػبف تی٘ سد يمف بٟ٘آ تٚبفت ٚ ذ٘ا

ٜذٙؿٚشف یٔ یؼػ ٝـیٕٞ یا ٖاشٌ ٝو ذٙو

ٓو ٚ یؿٚشف ،تػا ٝفیظٚ كثبٌٔ ٝزشٌ ٚا سبو ذٙى٘ یؿٚشف

ٜضیٍ٘ا ٝث ٝو دساد یلاخا ؽصسا یتسٛك سد يمف ت٘بو شظ٘ عبػا شث .ذؿبث ٜذؿ ْبد٘ا ٝفیظٚ یادا ی

ت٘بو شظ٘ صا ،

ضیبٕت ٗیا ف

يم ٟفٔ ٗتخبػ ٗؿٚس تـٟخ صا ْٛ

تػا تیٕٞا یاساد فیّىت .

یا اشیص ٗ ػ ؤ یٔ ششٌٔ اس َا فشك ،ُٕػ شٞ ٝو ذٙو

ٝو ٗیا صا شظ٘ یّٕػ

شػ یؼو صا ٝو تػا

یٔ ٝث دٛؿ ةٛؼطٔ یلاخا یّٕػ ٝو ٗیا یاشث ،تػا ٜذٞبـٔ ُثبل ٖاشٍید یاشث ٚ ذ٘ص ٝز

ضیز

ٝث ٚ دساد صبی٘ ٝز

بو شظ٘ ٝث .دساذ٘ صبی٘ ضیز ت٘

، یٔبٍٙٞ ٓیٕلت

یاشث ًبفشك ٝ٘ ٝو تػا یلاخا

ىّث ،فیّىت غفس ث ٝ

ٜضیٍ٘ا ٝ ٝفیظٚ ی یػبٙؿ .ذؿبث ٜذؿ ٝتفشٌ ٝفیظٚ غف٘ تٟخ ٝث بی بٔا

صا یتلٚ

یٔ دٛخ ٓیػشپ ٝو ٓیدشو اس سبو ٖاف اشز

ٌٓسدشػ فاو تّغا ،ٓیتفشٌ اس ٓیٕلت ٖبٕٟث بی

ٜضیٍ٘ا یٔ شًبخ ساصآ ٚ ؾیٛـت تخٛٔ بٞ فاو ٗیا ٝو تؼی٘ ٖآ ْضّتؼٔ ت٘بو تؿادشث .دٛؿ

ی٘اٛتث ٝـیٕٞ اس ٌٓسدشػ ٞ صا ٓ

ٓ تؼی٘ بٙؼٔ ٗیذث ٓیساد فیّىت صا یٟٔٛفٔ بٔ ٝو ٗیا .ٓیٙو صبث

ٕٞ اس ْٟٛفٔ ٖآ ٝو ٜساٛ

یؼلٛٔ شث یٔ كیجٌت صیطك ٛط٘ ٝـث ،فبخ ت ٗیا ت٘بو یبػدا بٟٙت .ٓیٙو

عبهٚا یخشث سد ٝو تػا یٔ ٜدبػ َاٛضا ٚ

تػا یّٕػ ٍٝ٘ٛز ٝفیظٚ یادا ٝو ٓی٘اد ش٘سٛو(

،

1367 ، 279 .) بٔا ٝفیظٚ ػ ٝث ضیز ٝز ٚ تؼیز ٕ

یٚس صا ٝو یّ ٝفیظٚ

یٔ ْبد٘ا یلاخا ؽصسا ،دٛؿ

یٔ ٗیٙز ت٘بوشظ٘ ٝث ؟ذٞد ػ

ٕ َّؼتٔ ،فذٞ صا ٝ٘ ،اس دٛخ یلاخا ؽصسا یّ ك

ٝدیت٘ بی ٝث ٝو ،یا

ٝث ُی٘ یاشث بی شًبخ یٔ ْبد٘ا ٖآ

یٔ ٓـز یتبیبغ ٗیٙز صا ٝو ٜداسا ُكا صا ٝىّث ،دٛؿ ٝث ،ذؿٛپ

یٔ تػد یٕ٘ ٖدٛث یلاخا یاشث .دسٚآ

ٜذٙٙوبهسا سٛٔا سد ییبٙجٔ ٖاٛت عبػا ٖاٛٙػ ٝث َبیٔا ی

ٜداسا تفبی . یثشدت ٜسإٛٞ یسٛٔا ٗیٙز ٖٛز َّؼتٔ ٚ ذ٘ا

ٖآ شث یٙتجٔ سٛٔا ٗیا ٝو یّیٔ تبم بٞ

ٗتـیٛخ ُكا ٝث ،ذٙتؼٞ یتػٚد

ساد كّؼت یلخؿ تدبؼػ یٛدتؼخ بی ٘ذ

(

Ibid, 1999:

21-22

). بٔا بٔ ٝو تؼی٘ بٙؼٔ ٖاذث ٗیا كمطت دذكسد ًبلاخا تؼی٘ ٗىٕٔ

تدبؼػ دٛخ یلخؿ

ٓیؿبث ت بی أ ٗىٕٔ تدبؼػ ٗیٔ ؼی٘

ت -ٓیمتؼٔشیغ ٛط٘ ٝث ٓو تػد

-ذؿبث فیّىت .

ث ٖبِٕبیٔا یبهسا یتضٚ یلخؿ تبیبغ شًبخ ٝ

یٔبٍٙٞ يمف ،تزِ ٗئٌٕٔ ٝو تػا صبدٔ ًبلاخا

ث ٝو یّیبػٚ ٓیؿبث ـ

یٔشث تبیبغ ٗیا ٝث ٖذیػس یاش ٖاػبف ٖاٛٙػ ٝث ٖبٕتیلخؿ بث ،ٓیٙیضٌ

ذٙتؼٞ سبٌصبػ ذٙٔدشخ (

Blosser, 1995, 61 )

یلخؿ تدبؼػ تیمؼت ٝث ُیبٕت غپ . زشٌ

ـٝ

ٚ تػا یؼیجً ،ذؿبث كثبٌٔ ٖدٛث یلاخا بث تػا ٗىٕٔ

اس ٖدٛث یلاخا تیٞبٔ یٕ٘ فیشؼت

ذٙو

ٚ یٕ٘ ٓٞاشف یلاخا ْاضِا یاشث ییبٙجٔ .دصبػ

ٝتفٌ ٝث ت٘بو ی ، « سد ٝ٘ ذیبث اس ْاضِا عبػا تؼیجً

،ٖبؼ٘ا ٚ عبهٚا بی ىّث ،ٚا شث يیطٔ ٖبٟخ َاٛضا

سد ٗیـیپ ٛط٘ ٝث ًبفشك ٝ نطٔ ُمػ ٓیٞبفٔ

تؼخ » ( Kant, 1964, 389 ).

ٖدٛث یلاخا َبٕػا

ٝو تػا ىٛثشٔ یضیز ٝث «

ٖبٟخ ذیبؿ ٖٛٙوبت

ٖآ ً٘س بٞ تض ٚ ذؿبث ٜذیذ٘ دٛخ ٝث اس د ی

یٔ ٝثشدت شث یٙتجٔ اس ضیز ٕٝٞ ٝو ی٘بؼو شظ٘ س ،ذٙٙو

ٖآ ٖبىٔا ُطٔ بٞ ذؿبث ذیدشت .

َبض ٗیا بث ،

اس بٟ٘آ ٝ٘بتخػشػ ُمػ یٔ ٖبٔشف

ذٞد » ( Ibid, 408 )

. ٝث

شٍید ٖبیث «

تػا ٖٛ٘بل ٝث ْاشتضا شػ صا ٖدشو ُٕػ تسٚشه ٝفیظٚ »(

Ibid, 400 .)

یٔ ٗیؼت ،حیبت٘ ٝث عٛخس ٖٚذث اس ٜداسا ٝو تػا ی٘ٛ٘بل عٛ٘ ٝز بٔا فیكٛت ؟ذـخث

ٚ بٞ

٘بو تاسبٟظا ٜسبث ٗیا سد ت

یث یث ٚ هـخ تیبٟ٘ ٝث شٚس

یٔ شظ٘ ػ ُٔبو تمثبٌٔ ٝث ٚا :ذٙػس ٕ

ُ

یٔ ٜسبؿا ّٕٝو كیلد یبٙؼٔ ٝث ٖٛ٘بل بث یٔ یٚ .ذٙو

:ذؼیٛ٘ « تػا ساشل ذٙٔدشخ یدٛخٛٔ شٌا

ٌٝثبه ٖٛ٘بل اس دٛخ یبٞ یٔ يمف ٚا ،دساذٙپث یّٕػ ْبػ یبٞ

ٖآ ذ٘اٛت یٚبض ٝو ذ٘اذث یِٛكا اس بٞ

ٝٙیٔص ییبٞ ذ٘ا ٜدبٔ بث ٝ٘ اس ٜداسا ٝو دٛخ ی

، ّٝیػٚ ٝث ٝىّث یٔ ٗیؼتٔ ٖبـتسٛك ی

ذ٘صبػ » صا ذیوأت(

()تػا ٗٔ Ibid, 1996, 27

). شٍید تسبجػ ٝث ،

یٔ ت٘بو ذیٌٛ ٝو یلاخا سبتفس شث ٓوبض ٖٛ٘بل ،

ٓیٕؼت یسٛك ُكا یشیزپ

ػا ت ؼٔ ٖاذث ٗیا ٚ ٙ

ٝو تػب ذیبث ،ذٙؿبث یلاخا ٝو ٗیا یاشث َٛكا

ٓیٕؼت یسٛك ٍبطِ ٝث ذٙؿبث شیزپ

ٝث ٖذیـخث ٗیؼت ثػبث ٝدیت٘ ٚ اٛتطٔ ٚ ٜدبٔ ٗیاشث ٜٚاػ ٚ

ٗیا عبػا شث .ذٙؿبث ٜذـ٘ ٜداسا تأ

شث ت٘بو ذیو «

تسٛك » ٚ بی ٖدٛث یلاخا سد اٛتطٔ ٚ ٜدبٔ یف٘

،ُٕػ ٖدٛج٘ تسٛك ؽشٍ٘

ٝ٘بیاشٌ .تػا سبىؿآ ًأبو ٚا ی

كلطم رما یث

ذیدشت ْٟٛفٔ ، « كٌّٔ شٔا »

فٚشؼٔ صا یىی ٚ ٗیشت

ثطث ٗیشتضیٍ٘ا ٓیٞبفٔ

ٝفؼّف ی

،غلاٚ سد .تػا ت٘بو قاخا ٕٞ

،ذید ٓیٞاٛخ ٝو ٖبٙس تسٛك

ٛط٘ ٗیشتٟث ٝث ت٘بو یلاخا ییاشٌ

سد شظ٘ سد ٚا یٔ ٖبیبٕ٘ كٌّٔ شٔا ةبث ٚ دٛؿ

یبٞدبمت٘ا ٝو تػٚا یلاخا ْبظ٘ صا ٝجٙخ ٗیٕٞ

سد ت٘بو تاسبٟظا شور صا ؾیپ .تػا ٝتخیٍ٘اشث ٚا ٝیّػ اس ی٘اٚاشف ث

ٝؼیجٌِاذؼثبٔ دبیٙ قاخا ی

ٚ

یّٕػ ُمػ ذم٘

ٜسبثسد ی ت٘بو .ٓیٞد صیهٛت یوذ٘ا اس ٖآ یبٙؼٔ تػا ْصا ،كٌّٔ شٔا «

شٔا » اس

ٜساضٌ یٔ یا ٖبیث ٝو ذ٘اد ٜذٙٙو

ػ ی ٕ ٝ٘اداصآ ُ ٌٝػاٚ ٝث ٝو تػا یٙىٕٔ ی ٗیؼٔ یتیبغ ،ٖآ ی

كمطت ذیبث

ذثبی ( Caygill, 1996, 99 )

ٜساضٌ . ی ا یشٔ یٕ٘ ٖبیث تؼٞ اس ٝز ٖآ ٖآ ٝىّث ذٙو

یٔ ٖبیث ،ذؿبث ذیبث اس ٝز ٖبٕٞ تػسد .ذٙو

ٖدشو ٖبیث یاشث یفّتخٔ یبط٘ا ٝو سًٛ «

تػا » سد

ٖدشو ٖبیث یاشث ضی٘ یدذؼتٔ قشً ،دساد دٛخٚ ٜساضٌ «

ذیبث » دساد دٛخٚ یٙؼی ؛

دذؼتٔ َبىؿَا «

شٔا »

تؼٞ ٓٞ كٌّٔ شٔا ٚ

ت٘بو شظ٘ ٝث ،

« ٕٝٞ هی بث بٞشٔا ی "

ذیبث " یٕ٘ ٖبیث ٖآ ّٝیػٚ ٗیذث .دٛؿ بٞ

ٗیجٔ

ٜداسابث ُمػ یٙیػ ٖٛ٘بل تجؼ٘ تؿشػ شثبٙث ٝو ذٙتؼٞ یا

یٙٞر ( ٛیتوظثٛػ ) ٝث ًبٔٚضِ دٛخ

ّٝیػٚ یٕ٘ ٗیؼٔ ٖٛ٘بل ٗیا ی دٛؿ

» ( Kant, 1964, 413 )

. ٖٛ٘بل تجؼ٘ بیآ ٝو ٗیا ٝث ٝتؼث شٔا

بغ َٛلض ٝث تػا فٌٛؼٔ ٜداسا بث تی

،ٝ٘ بی ٝث ىٚشـٔ ٚ كٌّٔ یٔ ٓیؼمت دٛؿ

؛ ىٚشـٔ شٔا یٙؼی

یؼٌل ٝث اس ىٚشـٔ شٔا بٞذؼث ت٘بو .تؼی٘ ٗیٙز كٌّٔ شٔا یِٚ ،تػا تیبغ َٛلض ٝث فٌٛؼٔ یٔ ٓیؼمت یِبٕتضا ٚ یًٚشـٔ شٔا .ذٙو

ٚ تػا یؼٌل ،تػا یؼلاٚ تیبغ ٝث فٌٛؼٔ ٝو «

ذػاٛل

ی٘ادسبو » یٔ ٜذیٔب٘ دٛؿ

،تػا ٗىٕٔ یتیبغ ٝخٛتٔ ٝو ٖآ ٚ ا یِبٕتضا

ٚ تػ « شیثاذت یبٞصسذ٘ا بی

تطّلٔ ٝ٘بـیذ٘ا » ْب٘ دساد .

ٝتؿٛ٘ ٝث یٞبٍ٘ بث ت٘بو یبٞ

یٔ ٗؿٚس قاخا ةبث سد ٚا ٝو دٛؿ

ٝـیذ٘ا ی یلاخا

ٌٝ٘ٛ ٝث اس دٛخ صا ؾیپ یٔ یمّت یا

ٝخٛت دسٛٔ ىٚشـٔ شٔا يمف ٖآ سد بیٌٛ ٝو ذٙو ٝتفشٌ ساشل

ٚ تػا ػا ٜذؿ ٖبیث تسٛك ٗیذث یلاخا ٓىض :ت

« كمطت فِا تیبغ ٝو ٗو ُٕػ ٖبٙز ذثبی

»

ٗیا ذٙ٘بٔ ٚ َبٕو ،تزِ ،ییبجیص ،تدبؼػ تػا ٗىٕٔ فِا( یشٔا كٌّٔ شٔا ،غىػشث .)ذؿبث بٞ

ٝو تػا « یث اس یسبتفس ٖآ

ذؿبث یشٍید دٛلمٔ ٝث ىٚشـٔ ٚ ،شث یٙتجٔ ٝو ٖآ بث ٝو

تػد ٝث سبتفس

یٔ ،ذیآ یث یٔ ٖبٔشف ً٘سد ذٞد

»( Ibid, 418 .)

ٝث يمف كٌّٔ شٔا «

تسٛك » صا ٝو یّكا ٚ ُٕػ

یٔ تػد ٝث ٖآ ذیآ

، یٔ .دصادشپ

ٜداسا یاشث ًبمٌّٔ ٖٛ٘بل ِشٔا اشز ٝو ٗیا صیهٛت ٚ ٗییجت یاشث ىشؿ ذٙز ت٘بو ی

یٙٞر

( ٛیتوظثٛػ ) یٔ ٝیاسا ،تػا شجتؼٔ ذٙو

. یا تؼخ٘ ىشؿ كٌّٔ شٔا ٝو تػا ٗ

« یسٛك » ٗیا .تػا

یٔ تأـ٘ بخ ٗیا صا ىشؿ كمطت ذیبج٘ شٔا ٖآ ٝو دشیٌ

دٛؿ یمّت یكبخ فذٞ ؾخث .

كٌّٔ شٔا

« ٜدبٔ ٝث ٝ٘ ػ ی

ٕ ،ُ ٝدیت٘ بی ٝو یّكا ٖآ ٚ تسٛك ٝث ٝىّث ،ٖآ صا ٜذؿ ٝتػاٛخ ی [

ػ ٗیا ٕ ُ ]

ٝدیت٘ یٔ ىٛثشٔ تػا ٖآ ی دٛؿ

» ( Ibid, 416 .)

ٔا ت٘بو غپ یٔ یسٛك ًأبو اس كٌّٔ ش

ٚ ذ٘اد

تسٛك كٕػ ّٕٝخ ٗیٕٞ یٔ ٖبـ٘ اس ت٘بو یلاخا ییاشٌ

شٔا ٝو تػا ٗیا شٍید ىشؿ .ذٞد

یث ذیبث كٌّٔ دٛؿ ٝتخبٙؿ ٌٝػاٚ

. ٝو تػا ٗیا ٖآ ىشؿ ٗیشتٕٟٔ بٔا .ذؿبث ٗیـیپ ذیبث یٙؼی

یٔ ٖبیث اس ٖٛ٘بل تیّو اس كٌّٔ شٔا ت٘بو .ذٙو

ٗیا یٔ فیكٛت ٌٝ٘ٛ و

:ذٙ « ٝیبپ شث يمف ی

ٌٝثبه ٗو ُٕػ یا ٖآ كیشً صا ٝو

سد ی٘اٛتث َبض ٗیػ

ٖآ ٝو یٙو ٜداسا [

ٌٝثبه ] ْبػ ی٘ٛ٘بل ٝث

دٛؿ َذجٔ »

( Ibid, 421 .)

تسٛك ٗیا

.تػا كٌّٔ شٔا تؼخ٘ َٛٔشف بی

ٖٛسٕٞ اس كٌّٔ شٔا ٖبیث ٗیا ت٘بو «

یاشث یسبیؼٔ قیخـت

شٞ یلاخا ؽصسا ٕػ

یّ

ٝث ْبػ ٛط٘ » ( Ibid, 424 )

. یٔ سبو ٝث یٔبٍٙٞ ییبٞشٔا ٗیٙز .دشث

كٌّٔ صا ٝو ذ٘ا تسٛك ٗیا

یٚشیپ :ذٙٙو « ُٕػ ٖبٙز

ٗو ٝو تػبٙث ییٌٛ

ٌٝثبه ٝو ػ ی

ٕ ٜداسا كیشً صا ،ٛت ُ ٖٛ٘بل ٛت ی

دٛؿ تؼیجً ْبػ (»

Ibid, 421 شث ٖٚضفا .)

ٝو تػا یضیز یٛدتؼخ سد ت٘بو ،ٗیا «

ؽدٛخٚ

یف یاساد ٝؼف٘ یف تیبغ ٖاٛٙػ ٝث ٝو یضیز ،تػا كٌّٔ ؽصسا

یٔ ٝؼف٘ ٖٛ٘بل دبیٙث ذ٘اٛت یبٞ

ذؿبث یؼٌل »

( Ibid, 428 )

یف یتیبغ ّٝیػٚ ٖب٘ٛز ًبفشك ٝ٘ ،دساد دٛخٚ ٝؼف٘

ٗیا ٝو یا َث ؽسبو ٝث ٝ٘اشػدٛخ ٜداسا ٖآ بی

َش ؛د

ا ٝىّث ٕٝٞ سد ذیبث ٚ ػا ی

ٕ ،ؾِب ٜاٛخ دٛؿ ىٛثشٔ ؽدٛخ ٝث ٝـیٕٞ ،ذٙٔدشخ تادٛخٛٔ شیبػ ٝث بی

سد َبض ٗیػ یف تیبغ

ؿبٍ٘ا ٝؼف٘ ـ

دٛؿ ٝت (» Ibid, 428 .)

ٔشف عبػا ٗیٕٞ شث ـ

َٛ بی

تسٛك ٌّٔ شٔا ْٚد یذٙث ـ

:تػا ٛط٘ ٗیا ٝث ك «

ٗو ُٕػ ٖبٙز بؼ٘ا ٝو

[ ٖ بی ی٘بؼ٘ا ـ ]ت ،اس ٝز

تدٛخ قخؿ سد ٝز

ٚ ،یسٚآ سبٕؿ ٝث تیبغ ٝـیٕٞ ،یشٍید قخؿ سد یػٚ ًبفشك ضٌشٞ ٝ٘

ـ ّٝ »

( Ibid, 429 .)

یٔ اس ُكا ٗیا ٌٝثبه ةبث سد یسٚاد یاشث ٖاٛت

یٔبٕو٘ا دساٛٔ ٝو ییبٞ

اس

یٔ ُیىـت تسٛك ٗیا سد .دشث سبو ٝث ،ذٙٞد

بٔ ٝو تػا ٜذؿ كیذلت ًبطیّٛت یذٙث ٖبؼ٘ا

بٟٙت ٝ٘ بٞ

ٜشٟث ٚ ی٘بٕؼخ ٓیتؼٞ یتادٛخٛٔ ٝىّث ،ذٙٔدشخ یتادٛخٛٔ ٚ ،فًاٛػ صا ذٙٔ

ٜظیٚ ذؼُث دٛخ ٗیا یا

یٔ ی٘بؼ٘ا قاخا ٝث ذیاضفا

،ٖاٛیِبػ( 1380

: 106 -107 ) ٚ ٝو تػا ؾیاضفا ٗیٕٞ تػسد

تسٛك ٚ یثشدت یاٛتطٔ یاساد اس ْٚد یذٙث یٔ یدبٔ

ٚ ذٙو تسٛك صا یوذ٘ا ٖآ ٖدٛث ٝ٘بیاشٌ

یٔ ؛ذٞبو تسٛك ٗیا یٙؼی یذٙث

٘ نطٔ یسٛك ،َٛٔشف بی ی

تؼ . اس ٖبؼ٘ا ْٟٛفٔ اشیص ٖبیٔ ٝث

یٔ ٚ دسٚآ یٔ ٝتػاٛخ بٔ صا ٚ یداصآ ٝث ٝو دٛؿ

.ٓیسازٍث ْاشتضا ؾتبٕیٕلت سد قخؿ شٞ ٖاٛت

ُیبل یثشدت یاٛتطٔ یاشث ـ نذ٘ا ذٙزشٞ ـ ییبخ كٌّٔ شٔا ٝث غخاس ؽشظ٘ سد ت٘بو غپ یٔ َٛٔشف ٚا ذٙزشٞ ،دٛؿ یدبیٙث اس َٚا

یٔ ْٚد َٛٔشف صا شت ذ٘اد

( ،ٖبٕٞ 107 ) ٚ ٗیا ٝث ،تیتشت

تسٛك ٖدٛث ٝ٘بیاشٌ ٝـیذ٘ا

ی یٔ سبىؿآ اس دٛخ یلاخا .دصبػ

دًخ ٌدارا يىييآ ٝجٙخ صا شٍید یىی ٟٓٔ یبٞ

ٝـیذ٘ا ی ٜداسا ٗیث ٚا یسازٌضیبٕت ت٘بو یلاخا ی

ٜداسا ٚ ٗییآدٛخ .تػا ٗییآشٍید ی

یٚ شظ٘ ٝث ،

ٜداسا َّؼتٔ صا ُمتؼٔ ٗییآدٛخ ی دٛخ یاشث ؾتبم

ٖٛ٘بل یّو یٔ غهٚ ذٙو . ،ُثبمٔ سد ٜداسا

ٗییآشٍید ی «

َّؼتٔ ٝىّث ،تؼی٘ دٛخ ٖٛ٘بل غهاٚ ٜداسا ك

]ٝو تػا[ ٌٝثاس تؼض شث

یٔ غهٚ ٖٛ٘بل ٜداسا بث ؽا ذٙو

» ( Ibid, 441 )

ٜداسا ،شٍید تسبجػ ٝث . ی

ٚ ؾٞاٛخ ٌٝ٘ٛ شٞ صا ُمتؼٔ ٗییآدٛخ تؼضشث يمف ٚ یّمػ سٛلت ٌٝ٘ٛ شٞ ضی٘ ٚ ی٘بؼف٘ ُیبٕت

یٔ غهٚ ىٚشـٔب٘ ٚ یّو ی٘ٛ٘بل ،ٝفیظٚ ٜداسا ٝو یِبض سد ؛ذٙو

ی٘بؼف٘ تایبٕت غثبت ٗییآشٍید ی

كیلد شیجؼت ٝث بی )عٚشـٔب٘ بی عٚشـٔ صا ٓػا( ُٕػ حیبت٘ ٚ ٝو یشٔا ٚ تػا دٛخ تطّلٔ غثبت شت

یٔ سدبك ذیمٔ ٚ ىٚشـٔ ٜسإٛٞ ،ذٙو .تػا یلاخا ؽصسا ذلبف ٖآ ٝث ٖدشو ُٕػ ٚ تػا

غپ

تػبٙث شٌا ٝو

ؾٞاٛخ صا ُمتؼٔ قاخا سد یّكا ٖآ صا یؿب٘ ذكبمٔ ٚ بٞ

صا ذیبث ،ذؿبث بٞ

ٕٝـزشػ ٜشید٘ص ٌٝ٘ٛ شٞ صا ٖٚشیث یا َّٛؼٔ ٚ تّػ ی

یؼیجً تیجخٛٔ ٚ صا ٖبؼ٘ا .دشیٍث تأـ٘

ٛٔ شٞ ٗیاشثبٙث ٚ( تػا ُلبػ یدٛخٛٔ ٝو ٗیا تٟخ فشك یّلبػ دٛخ

یؼیجً تایبٕت صا شظ٘ )ؽا

كٌّٔ شٔا غثبت بٟٙت ٝ٘ ُلبػ دٛخٛٔ غپ .دٛؿ یمّت یّكا ٗیٙز ٜبٍتػبخ ذیبث ،

ٜذٙٙیشفآ ٝىّث ٖآ ی

یٔ یٚشیپ كٌّٔ شٔا صا يمف ٝ٘ ُلبػ دٛخٛٔ شٞ ،ٗخػ شٍید ٝث .تؼٞ ضی٘ ٝىّث ،ذٙو

ٖآ غهاٚ

.تؼٞ ضی٘ اس ٜداسا یٙییآدٛخ ت٘بو

« ٕٝٞ ُكا ٝ٘بٍی بٟ٘آ بث كثبٌٔ فیِبىت ٚ یلاخا ٗی٘اٛل ی

»

یٔ ذ٘اد ( Ibid, 1996, 33 )

اس ٜداسا یٙییآشٍید ٝو یِبض سد ؛ «

ٕٝٞ أـٙٔ ةربو َٛكا ی

قاخا » ( Ibid, 1964, 441 )

تػا ٜداسا ٖدٛث یلاخا ٚ ْاضِا ُكا ذه شث ،مٛػ سد ٝىّث »(

Ibid, 1996: 33 .)

ّٝكبفاث ٚا

ذیوأت یٔ ٝو ذٙو « ٜدبٔ شٞ صا َامتػا صا تػا تسبجػ قاخا ُكا ٝ٘بٍی ٗیا یٙؼی( ٖٛ٘بل ی

سازٍ٘ٛ٘بل تسٛك فشك كیشً صا ةبخت٘ا ٖذؿ ٗیؼتٔ َبض ٗیػ سد ٚ )ُیٔ كَّؼتٔ شٞ صا َامتػا یّو ذؿبث ٝتؿاد اس ٖآ تیّثبل ذیبث ٌٝثبه ٝو یا (»

Ibid, 33 )

.)تػا ٗٔ صا ذیوأت( صا

بدٙیا

یٔ ٜذیا ٝث ٓیػس ٜداسا ٖاٛٙػ ٝث ُلبػ دٛخٛٔ شٞ ی

تسدبجٔ یّو ٖٛ٘بل غهٚ ٝث ٝو یا یٔ

ذٙو :

« ٜداسا ٜداسا ،ذٙٔدشخ دٛخٛٔ شٞ ی ٝو تػا یا

یٔ غهٚ ْبػ ٖٛ٘بل ذٙو

»( Ibid, 1964: 431 )

شث .

ٜسبثسد ٝس٘آ عبػا ،ذؿ ٝتفٌ ت٘بو دض٘ ٜداسا یٙییآدٛخ ی

تسٛك تؿادشث ٝ٘بیاشٌ

ُكا صا ٚا ی

یث ٚ ٜداسا یٙییآدٛخ یٔ ٗؿٚس تیؼلٛٔ ٚ اٛتطٔ ٌٝ٘ٛ شٞ صا ٖآ یصبی٘

.دٛؿ

ٜضیٍ٘ا ٝث ٝو ،هی٘ ًبلاخا َبٕػا صا بٔ سٛلت بث ٜذیا ٗیا ٝفیظٚ ی

یٔ ْبد٘ا یػبٙؿ ،ذ٘ٛؿ

یٔ كفٚ یثٛخ ٝث ذٞد

. یّٕػ غهٚ ٖاشٍید ٝو ـ ی٘ٚشیث ٖٛ٘بل ٖاف تیبػس یاشث ًبفشك ٝو

ٜدشو ُیِد ٗیٕٞ ٝث تػسد ،دٛـث ْبد٘ا ـ ذ٘ا تٟخ ٝث

ُٕػ .تػا ٝتفشٍ٘ ْبد٘ا ٝفیظٚ غف٘

ٝفیظٚ غف٘ كجًشث ٖدشو عبٌٔ ؽدٛخ یاشث قخؿ ٝو ی٘ٛ٘بل صا یٚشیپ ٝث ٖدشو ُٕػ یٙؼی

تػا ٗىٕٔ ٝو ی٘ٛ٘بل ،تػا ٜداد ساشل ی٘ٚشیث ٖٛ٘بل ٖاف بث ٖٕٛؤ ٍبطِ صا

ذؿبث ٖبؼىی ،

یِٚ

ذؿبث ٗیٙز تؼی٘ ْصا ًبٕتض ،ش٘سٛو(

1367 : 229 ) یٔبٍٙٞ . ٜضیٍ٘ا ٝث ٝو

ٝفیظٚ ی ُٕػ یػبٙؿ

یٔ ٓیٙو ، ٜداد ساشل عبٌٔ ٗتـیٛخ یاشث دٛخ ٝو یٙی٘اٛل صا یٔ یٚشیپ ،ٓیا

ٗیػ سد ٗیاشثبٙث ٚ ٓیٙو

ؼٞ ضی٘ سازٍ٘ٛ٘بل ٓیؼثبت ٝىٙیا ٓیت

.

ترًص تيبغ ي ييارگ ييارگ

یٔ ِٝبمٔ تٕؼل ٗیا سد ٝث ٓیٞاٛخ

سد بیآ ٝو ٓیصادشپث ّٝئؼٔ ٗیا ٝـیذ٘ا

ی یلاخا

ػ تیبغ ت٘بو ٕ

ؽصسا ٚ ُ یدبٔ یبٞ

ریٞ یـم٘ ُؼف ٖدٛج٘ بی ٖدٛث یلاخا ٗییؼت سد ٘

ذ٘ساذ ؟

ؾػشپ ٗیا خػبپ ٗتفبی یاشث ٝتؿٛ٘ ٝث عٛخس ٜاس ٗیشتٟث

ٝث ت٘بو یلاخا یبٞ سٛظٙٔ

یٛدتؼخ

تیبغ ٚ یدبٔ شكبٙػ ٝتؿٛ٘ ٝث عٛخس ضی٘ ٚ یٚ یلاخا ْبظ٘ سد ٝ٘اسبٍ٘ا

ت٘بو قاخا ٖبضسبؿ یبٞ

.تػا ،ٗتیپ

شث دٛخ سبتفٍـیپ سد ،ت٘بو یلاخا سبثآ ٖبٕخشتٔ ٚ ٖبضسبؿ صا یىی

ٕٝخشت ی

ةبتو یؼیٍّ٘ا ٝفؼّف

تّیوف ی یٔ ت٘بو

:ذؼیٛ٘ « ًبٕتض ةبتو ٗیا كیلد یػسشث یؼث

صا یسب

ٟٓفءٛػ یٔ فشًشث اس یذخ یبٞ بٞسٚبث ٗیا ًاثٔ ـ دصبػ

ءٛػ ٚ تؿادشث یٕٔٛػ یبٞ ،ت٘بو دض٘ ٝو

تػا ٝفیظٚ غثبت یّو ٝث شیخ ؛

تػا شٔا ًبتار یلاخا ٖٛ٘بل ؛

ریٞ ٚ ذیؿٛپ ٓـز ذیبث ُؼف تبیبغ صا

یٕ٘ اس یٞبٍیبخ تؿاد سٛظٙٔ یلاخا عبؼضا یاشث ٖاٛت

». یٔ یٚ غپػ ذیاضفا

ٝو ٟٓٔ ٚ ٗیشت

یذخ شث یٙتجٔ ت٘بو یلاخا ثطث ٝو تػا ٗیا ٜبٌذید ٗیا ٟٓفءٛػ ٗیشت ًبفشك ْبدؼ٘ا

ٚ یسٛك

سد ،یمٌٙٔ ثضبجٔ بث ُثبمت

تیبغ ٕٝٞ ت٘بو ،ٜبٌذید ٗیا عبػاشث .تػا ٝ٘اسبٍ٘ا ٝفیظٚ ی

یبٞ

دٛث یلاخا فشك تسٛك صا اس یلاخا ٖ

،ٖآ یاٛتطٔ ٝث ٝخٛت ٖٚذث ،ٖٛ٘بل فشك تسٛك بی

ػ تبیبغ ٝث ٝخٛت ٖٚذث یٙؼی ٕ

لاخا ُ ی یٔ جبتٙتػا ، ذٙو

( Ibid, 1971: x-xi )

ٝو تػا شّؿ یبٞدبمت٘ا بث تفِبخٔ سد اسبىؿآ ٝـیذ٘ا

ی ث اس ت٘بو یلاخا ی

عبؼضا ٝث ٝخٛت

یٔ یلاخا ٖٛ٘بل یاٛتطٔ ٚ ُؼف تبیبغ ٚ یلاخا .دسبٍ٘ا

یٔ ششٌٔ بدٙیا سد ٝو یِاؤػ ا ٗیا دٛؿ

تػ بیآ ٝو تسٛك ٖاذمتٙٔ ،ت٘بو یلاخا ییاشٌ

ّٕٝخ صا شّؿ ، یث ت٘بو یلاخا ْبظ٘ سد ییبغ ٚ یدبٔ شكبٙػ دٛخٚ صا ٜدٛث عاًا

ذ٘ا صا ٝجٙخ ٗیا بی

ٝـیذ٘ا ی ٜداد ساشل شیؼفتءٛػ ٚ ٟٓفءٛػ دسٛٔ اس ت٘بو ذ٘ا

یٔ صیشلت هث تیاٚ غیئِٛ ؟ ٝو ذٙو

تسٛك صا دٛخ دبمت٘ا سد شّؿ لاخا ییاشٌ

یٔ یٚ .تػا ٜذؿ تؿادشثءٛػ سبزد ت٘بو ی :ذؼیٛ٘

« ٜذیمػ ٝث ٝو تػا ٗیا ت٘بو صا شّؿ دبمت٘ا یسٛك ًبفشك ٖٛز ،ذؿبث یٟت ذیبث ٗیـیپ ،ت٘بو ی

ٜذیمػ ٝث ٖٛز بٔا .تػا ذؿبث ٝتؿاد دٛخٚ یٙیـیپ ذیبث ،ذٙتؼٞ ٗیـیپ ضی٘ یلاخا َٛكا ،شّؿ ی

ذؿبث یدبٔ ٝو .

ِتاٚر یدبٔ دٟٛؿ سد یٙؼی صسا

ٗیا ٝث .دٛؿ ٜداد ؽ ٝو تػا ذمتؼٔ شّؿ ،تیتشت

صا تػا ٝتؼ٘اٛت "

ٝتیٛیتوظثٛػ "

ٚ " ُمؼت ییاشٌ " ( intellectualism )

شظ٘ ٝث ٝو ،یت٘بو قاخا

تسٛك ذٔبیپ یٚ ،ذٙتؼٞ یت٘بو یٟت ییاشٌ

ةبٙتخا ٝتى٘ ،دبمت٘ا ٗیا بٔا .ذٙو ضیبٕت یّكا ی

یسازٌ

َّؼتٔ ٗیث اس ت٘بو شهبض ٜسإٛٞ ٝو ،ٜداسا ك

َّؼتٔ ٚ ،تػا ٝٙیٔص ٖاٛٙػ ٝث ٜداسا ك

ٗیؼت ی ،ٖآ ؾخث

یٔ ساشل تّفغ دسٛٔ ،دساد سٛوض یثشدت یّٕػ ُمػ دض٘ يمف ٝو ذٞد

» ( Beck, 1960, 188n .)

شىفت یػسشث ٚ ذم٘ سد شّؿ ٝو تػا ذمتؼٔ عٛئفِآ َسبو ٗیٙسٕٞ ءٛػ سبزد ت٘بو یلاخا

ف ٟٓ

یٔ ذیوبت ،شّؿ بث تفِبخٔ سد ،عٛئفِآ .تػا ذٙو

تؼی٘ ٝفیظٚ شث یٙتجٔ سٛو قاخا ت٘بو قاخا ٝو ،

تػا ؾٙیث شث یٙتجٔ ی٘امػ قاخا ٝىّث (

Blosser, 1995 ٚ

69 ) یٔ شیص سد . ٝث عٛخس بث ٓیؿٛو

ٝتؿٛ٘ ّٝئؼٔ ت٘بو یبٞ .ٓیٙو یػسشث اس قٛف ی

ػ شٞ ،ت٘بو شظ٘ ٝث ٕ

ٜداسا ٚ ُ َّؼتٔ یػٛ٘ یاساد ذیبث یا بی ك

ذؿبث ٜدبٔ . ،یٚ شیجؼت ٝث «

ًبؼٌل

َّؼتٔ ذیبث یتػاٛخ شٞ ٝو تؼی٘ سبى٘ا ُثبل ٜدبٔ ٗیاشثبٙث ٚ ك

ذؿبث ٝتؿاد یا »

( Kant, 1996, 34 .)

،ٗیٙسٕٞ ػ شٞ

ٕ یٕ٘ یؼو ٚ تػا ؾیٛخ تیبغ ذخاٚ ،یّ ذؿبث ٝتؿاد یتیبغ دٛخ َبٕػا سد ذ٘اٛت

یؿ ،دٛخ ٝو ٗیا شٍٔ ئ

ساشل دٛخ ؾٙیضٌ تیبغ اس ی ذٞد

( Ibid, 1971, 384 ).

غلاٚ سد ، شظ٘ ٝث

ـ تیبغ ٗییؼت تسذل ،ت٘بو یٔ ٝز شٞ تیبغ

ذؿبث ذٞاٛخ تػا ٖاٛیض صا ٖبؼ٘ا ضیٕٔ ُلف ـ

( Ibid, 391 ).

ػا یتض ٕ كثبٌٔ َب بث

ٖٛ٘بل ذٙؿبث ٝتؿاد یتیبغ ذیبث ضی٘ یلاخا یبٞ .

شٌا اشیص ٗیٙز

یٔ يمف اس یتیبغ شٞ ،ذؿبج٘ ّٝیػٚ ٖاٛت

ٝث شٍید تبیبغ ٝث ُی٘ یاشث یا ٗیذث ٚ دسٚآ سبٕؿ

،تیتشت

ٝدیت٘ سد ٚ ذؿ ذٞاٛخ ٗىٕٔب٘ كٌّٔ شٔا ٝیبپ

ٚشف قاخا یبٞ یٔ

دضیس ( Ibid, 1971, 384 ) .

ٝتجِا ، یٔ ذیوبت ت٘بو یٕ٘ ٗخػ یتبیبغ صا ٝو ذٙو

ٜضیٍ٘ا تخٛٔ ٝث ٖبؼ٘ا ٝو ذیٌٛ ٚ یؼض یبٞ

دٛخ یؼیجً یٔشث

ذٙیضٌ ٝو ،ٗی٘اٛل تطت ٝ٘اداصآ ؾٙیضٌ تبمّؼتٔ صا ٝىّث ، یٔدآ

ث ٖآ ذیب تیبغ اس بٞ

یٔ ٗخػ ،ذٞد ساشل دٛخ ذیٌٛ

( Ibid ) . یمػ ٝث ـ ٜذ ٍ٘ٛ٘بل ٌٝ٘ٛشٞ یٙیػ ُكا ،ت٘بو ی ـ

یّٕػ یساز

ػبل سد ـ وظثٛػ( یٙٞر ُكا یِٚ ،تػا ٝتفٟ٘ ٖآ تیّو تسٛك ٚ ٜذ ـ

دساد ساشل تیبغ سد )ٛیت

( Ibid, 1964, 431 .)

تیبغ دٛخ بٔا یٙیػ تػا ٗىٕٔ بٞ

بی یٙٞر ( ٛیتوظثٛػ ) تبیبغ .ذٙؿبث یٙٞر

تایبٕت اس

یٔ دبدیا ٚ ٗییؼت یىتٔ ٚ ذٙٙو

ٜضیٍ٘ا ٝث ت ٖاٛٙػ ٝث ٚ ذٙتؼٞ بٞ أ

ّٝیػٚ یٔ سبو ٝث شٍید تبیبغ ٝث ُی٘ یاشث یا ثا ٚ یجؼ٘ ؽصسا یٙیػ تبیبغ بٔا .ذٙیآ

ـ ،ذ٘ساذ٘ یساض

ف ٚ كٌّٔ ؽصسا یاساد ٝىّث ی

ٝٙیٔص ٚ ذٙتؼٞ ٝؼف٘ ی

ٖبٔبػدٛخ یٙیػ ٚ یـخث

ٗیؼتدٛخ یـخث

( Selbstbestimmung/self determination )

ٜداسا ذ٘ا ( Ibid, 427 .)

یٔ ت٘بو :ذؼیٛ٘

ٗیا شٌا ،شٍید یٛػ صا ٚ ذٙتؼٞ یسٛك ذٙؿبث ٜذؿ ذیشدت یٙٞر تبیبغ صا ٖٛز یّٕػ َٛكا تجٔ ٝدیت٘ سد ٚ یتبیبغ ٗیٙز شث یٙتجٔ َٛكا ـ

ٜضیٍ٘ا شث یٙ ٞ

ـ یٙیؼٔ یب ذٙتؼٞ یدبٔ ،ذٙؿبث

( Ibid ) . ٖآ عبػاشث یٔ ،ذؿ ٝتفٌ ٝز

،قاخا سد ٓو تػد ،ت٘بو دض٘ ٝو دشث یپ ٖاٛت «

یسٛك »

یبٙؼٔ ٝث «

یٟت ًأبو »

خا ٖٛ٘بل اشیص ؛تؼی٘ ـ

تبیبغ صا يمف یلا یٙٞر

تػا یٟت ٚ

صا ٝ٘

یبغ ـ یٙیػ تب . ت٘ سد ـ ٝدی ، « یسٛك » ٙٙودشً ـ ٜذ تؼی٘ ییاٛتطٔ ٌٝ٘ٛشٞ ی .

ٗخػ شٍید ٝث شٞ ،

ػا ٝث یسٛك ُكا ـ

شٍید یسبجت «

یدبٔ » ٜدبٔ ٚ تؼٞ ضی٘ تیبغ ٖبٕٞ صا تػا تسبجػ ٖآ ی

یػ ـ ٚ یٙ یف ؼف٘ ـ یٔ ت٘بو ٝو تػا ُیِد ٗیٕٞ ٝث .ٝ ٌ

ـ ذیٛ ٝو َّؼتٔ( ٜدبٔ یتیبغ ٗیٙز ك

بی

طٔ ـ ٜداسا شٞ )یاٛت تػا هی٘ ی

( Ibid, 437 )

ٝٙیٔص اس ٖآ ٚ ٗیؼت یدبٔ ی

خث ـ یضٌ ؾ ـ ؾٙ

( material determining ground of choice )

یٔ ذٔب٘ ( Ibid, 1971, 380 ).

ٜبٍیبخ ٗیٙز یدبٔ تبیبغ شٌا َبض یٕٟٔ

سد اس ٝـیذ٘ا ی دٛخ ٝث ت٘بو یلاخا

یٔ فبلتخا یٔ بیآ ،ذٙٞد

ییبٙؼٔ ٝث اس ٚا قاخا ٖاٛت «

تیبغ ٝ٘اسبٍ٘ا » یٔ شظ٘ ٝث ؟تؼ٘اد ذػس

یٕ٘ ٓٞ صبث ٝو دشو ٗیٙز ٖاٛت

. ًاٚا اشیص ، ٜسإٛٞ ت٘بو دض٘ تیبغ ْٟٛفٔ یٟٔٛفٔ

ْبظ٘ تػا ؾخث

ٚ ْاٛل ٝ٘ ؾخث ،ت٘بو( 1381 : 75 ) ًبی٘بث ٚ ؛ ، ٝیشظ٘ ،َٚاذتٔ یبٙؼٔ ٝث تیبغ اس یا

یٔ ٝ٘اسبٍ٘ا ذٙٔب٘

ٖآ عبػاشث ٝو «

یػبػا نأ بی

یٔاضِا ،تػسدب٘ ،تػسد ییبٟ٘ ٚ.

.. تسبجػ ،یلاخا ٍبطِ ٝث

یلاخاب٘ ؽصسا ٖآ صا تػا ٛخٚ ٝث ٝو

یٔ د دسٚآ » ؛بٙى٘اشف( 1376 : 34 .) سد ت٘بو ٝو یتیبغ بٔا

دبدیا ٝو تؼی٘ یضیز ،تؿاد شظ٘

دٛؿ ذیِٛت بی ،

ت٘بو شظ٘ دسٛٔ تیبغ .تػا دٛخٛٔ ؾیپ صا ٝىّث

ٜذٙ٘اضیٍ٘اشث تؼی٘ ُیٔ ی

، یٔدآ ٖآ یؼلاٚ تفاشؿ ٚ ّٛػ ٝىّث یٔاٚ ْاشتضا ٝث اس

ِتیبغ ٗیا .دساد

یف ْبىطتػا ٚ تٛل صا ٝؼف٘ ٜسر ،یلاخا ٖٛ٘بل ىٚشـٔب٘ ٚ كٌّٔ

یٕ٘ یا یٔ غپ .ذٞبو ٖاٛت

تفٌ ٝو تٔ یبٙؼٔ ٝث ٝ٘ ٚ ،دساد یتیبغ ٗیٙز ٝو ثیض ٖآ صا يمف ت٘بو یلاخا ْبظ٘ فسبؼ

،

تیبغ یف تیبغ ٗیا بٔا .تػا ٝ٘اسبٍ٘ا یٔ خػبپ ت٘بو ؟تؼیز ٝؼف٘

:ذٞد « تی٘بؼ٘ا ». ٚا دض٘ ٖبؼ٘ا ،

ٝث ٝو تػا یدٛخٛٔ بٟٙت ٝثبثٔ

بغ یف تی ّٝیػٚ ٖاٛٙػ ٝث ًبفشك ٝ٘ ،ُمتؼٔ ٚ ٝؼف٘ ٗیا ٝو یا

بی

دساد دٛخٚ ،دشجث ؽسبو ٝث ٝ٘اشػدٛخ ٜداسا ٖآ (

Ibid, 1964, 428 )

ریٞ ٝو تػا یتیبغ ٖبؼ٘ا .

یٕ٘ یشٍید تیبغ سٛتػد ٚا ٝث ْاشتضا ٝو تػا یذض ٝث ی٘بؼ٘ا تفاشؿ .دٛؿ ٚا ٗیضٍیبخ ذ٘اٛت

ٔؤ ٜداسا ذو بٔا .تػا یّٕػ ُمػ بی آ

ٖ یٔ یتٕظػ ٚ تفاشؿ ٗیٙز ْدآ ٝث ٝو تؼیز ٝث ؟ذـخث

ٜذیمػ ی دٛخ ییب٘اٛت ،ت٘بو -

یٔدآ سد ی٘امػ یسازٍ٘ٛ٘بل یٚ ٝث یتفاشؿ ٗیٙز ٝو تػا

یٔ ذـخث

یٔدآ ٝو تػا ییب٘اٛت ٗیٕٞ عبػاشث ٚ ٜذ٘صاشث

یٔ تبیبغ تٛىّٔ سد تیٛوػ ی شیجؼت ٝث .دٛؿ

ت٘بو دٛخ ،

« شٞ ٚ ی٘بؼ٘ا تؼیجً فشؿ دبیٙث یٙییآدٛخ تػا ذٙٔدشخ تؼیجً ٌٝ٘ٛ

» ( Ibid, 436 )

.

بٔا ییآدٛخ یبٙجٔ ٙ

؟تؼیز ی «

یّٕػ ُمػ .»

ٌٝثبه تمثبٌٔ كیشً صا يمف یٔدآ یبٞ

یسازٍ٘ٛ٘بلدٛخ فشك غثبت یٚ ٝو تػا یّٕػ ُمػ ْبػ ا

ٜداسا ٖاٛٙػ ٝث ؽ ی

ی٘امػ ٚ داصآ

یٔ .دٛؿ ٝث ٗتخادشپ ٗیاشثبٙث ٝـیذ٘ا

ی ٝث ْبد٘اشػ ،ٓیٙو صبغآ ٖآ یبدو شٞ صا اس ت٘بو یلاخا

یٔ تیؼلاٚ ٗیا یّٕػ ُمػ ٝو ٓیػس

ٜداسا بی ٗییؼت اس یلاخا شیخ یاٛتطٔ ٝو تػا ٗییآدٛخ ی

یٔ بٔا ؛ذٙو « ی٘امػ » ٓو ٚ تؼػ ؾػشپ ٗیا ٝث ت٘بو خػبپ ،شّؿ شظ٘ صا ؟تؼیز تػا ٝیبٔ

.

بو سٛلت اشیص ی٘امػ تیّٔبػ صا ت٘

بی تسٛك سبزد ذٙٔدشخ ُػبف ٚ كیٕػ ٖبٙز ٖآ ییاشٌ

ٝـیس یٔ ٗیا صا غ٘بٔ ٝو تػا یساد ٝو دٛؿ

ٚا سد یتض ذ٘اٛتث دسٛٔ هی «

اٛتطٔ » ی اس یلاخا شیخ

ٕٝٞ ،شّؿ شظ٘ ٝث .ذٙو ٗییؼت ٜداسا صا دٛخ ُیّطت سد ت٘بو ٝز ٖآ ی

ػ تبیبغ ٚ یصسٚ ٕ

ٖبیث ُ

یٔ ٛت ضخ یضیز ،ذٙو ٓیٕؼت كٌّٔ تسٛك ٝث بدثب٘ ُػ

ٜذیمػ ٝث ٖٛز .تؼی٘ ی٘امػ یشیزپ ی

ٓیٕؼت ًامػ ،تػا ی٘امػ ًإػ ٝز ٖآ ،ت٘بو سد یّو ٛط٘ ٝث ٚ ًبتسٚشه ٝز ٖآ ٚ تػا شیزپ

ٖبؼ٘ا بٞ یٔ تفبی یٔ ٜذیٔب٘ ی٘امػ تبیبغ ،دٛؿ یٔبٍٙٞ .دٛؿ

یٔ ت٘بو ٝو كٌّٔ تسٚشه ذٞاٛخ

ٜداسا ىٚشـٔب٘ ٚ شٞ ٚ یصسٚ

ًإػ اس ٝز ٖآ «

ی٘امػ » ذٙو ٗییجت تػا ،

یٔ يمف ٝو دشیزپث ذ٘اٛت

ییب٘اٛت یٛػاشف یّو ٝث یٙییجت ٗیٙز یٔدآ ُمػ یبٞ

تاسبجػ ٗیؼپاٚ سد ت٘بو .تػا دبیٙث

ٝؼیجٌِاذؼثبٔ قاخا ی

یٔ :ذؼیٛ٘ ٝزشٌا یٕ٘ ٟٓف ٚ نسد اس یلاخا شٔاٚا ىٚشـٔب٘ تسٚشه ،ٓیٙو

سد اس ٖآ یشیزپب٘ ٟٓف بٔا ٔ

ی .ٓیثبی

ٖبٕٞ بٔا ّث ٝو سًٛ ـ

یٔ ٖبـ٘ شًبخ شػٛ ؼفت ،دصبػ

ـ ػ شی ـ ٜدب ٝ٘اسبٍ٘ا جػ ی ـ قٛف تسب

یث ل٘ا ـ یفب ٜسبثسد ی یِبػ یصشً ٝث ٝو تػا یسٛلت یّٕػ ُمػ صا ت٘بو سٛلت .تػا ت٘بو

ٌ ُىؿ ـ ػ ُمػ تجؼ٘ .تػا ٝتفش ـ

ظ٘ ُمػ بث یّٕ ـ

،یش دشوسبو ٘ سد ٖآ ـ لاخا ْبظ ـ

تٚبفت ،یٚ ی

ثاس ضی٘ ٚ ـ ٌٝ ٝث كٌٙٔ ٚ ّٓػ بث ٖآ ی تلد

ؿٛ٘ سد ـ ٝت تػا ٜذؿ ٖبیث ت٘بو یلاخا یبٞ

( Blosser, 1995, 71 .)

ٚا ث سد ٜظیٛ ٝؼیجٌِاذؼثبٔ ی

قاخا ُیّطت فیكٛت ٚ بٞ ٚ عٛٙتٔ یبٞ

یٔ ٝهشػ یّٕػ ُمػ یبٞسٛتػد ٚ ُؼف تبیبغ صا یشیٍٕـز سد ضی٘ ٚ ذٙو

یّٕػ ُمػ ذم٘ سد

ٖاٛٙػ بث یّلف «

ٜضیٍ٘ا ةبث سد نطٔ یّٕػ ُمػ یبٞ

» یثطث كیلد عبؼضا ةبث سد بجیص ٚ

یلاخا ٝهشػ یٔ یٔ فیّىت صا دٛخ یبجیص ٚ دٟٛـٔ ؾیبتػ سد ٚا .ذٙو ذیٌٛ

: « ْب٘ یا !فیّىت یا

بثشِد ٚ ذٙیبؿٛخ ،يسضث ذّٙث یتؼی٘

، یٔ تػبًا تًّ ْدشٔ صا بٔا یٙو

... ٝو یّكا فیّىت یا

ٝتؼیبؿ ٝتػبخشث ٖآ صا ٚ تػٛت ی ٝـیس ؟تػا ْاذو یا

ذیبث بدو اس ٛت ذٕٙخسا داظ٘ ی

؟تفبی »

( Kant, 1996: 86 ).

یٔ ت٘بو :ذؼیٛ٘ « دٛخ ضخ یضیز ریٞ «

تیلخؿ » یٔدآ ٝو تؼی٘ س

ییضخ ٖاٛٙػ ٝث ا

یٔ دٛخ یٛػاشف ٝث عٛؼطٔ ٖبٟخ صا تؼیجً ٓؼی٘بىٔ صا َامتػا صا ییبٞس ٚا ٝث ٚ دشث

یٔ ٗیا .ذـخث یٔدآ ٝث ٝو تػا یضیز بٟٙت ٖدٛث قخؿ

یٔ ٖبىٔا ذٞد

ٝو ٗیػ سد ٙیا ییضخ ٝى

ذؿبث َٛمؼٔ ٖبٟخ صا ییضخ ٖاٛٙػ ٝث دٛخ تیلخؿ غثبت ،تػا عٛؼطٔ ٖبٟخ صا »

ٍلئسم ٍب رلش دركيير توبك ی

ٝث ٝخٛت بث َبض ٝو یشلتخٔ ٖبیث

صا ٝـیذ٘ا ی ت٘بو یلاخا تسٛك تجؼ٘ ٚ

ٚ ییاشٌ

تیبغ ٚا شظ٘ سد ییاشٌ یت٘بو قاخا ٝث ٍٝ٘ٛز شّؿ ٝو ٓیٙیجث ذیبث ،ٓیداد تػد ٝث

ْبػ ٛط٘ ٝث

یٔ ٜذٕػ یتػبو ٚ قم٘ ٝز یّو سًٛ ٝث ٚ دشٍ٘ یٔ ٖآ سد یا

سد ٚد ٗیا شظ٘ فاتخا سٛطٔ ٚ ذثبی

تػبدو . ٜدِٛبؿ ٚ ی٘بجٔ ٝو تػا كفاٛٔ ت٘بو شظ٘ ٗیا بث ًبػبػا شّؿ ذیبث قاخا یبٞ

ٚ ىٚشـٔب٘

ٖدٛث یلاخا ٚ ذؿبث ٗیـیپ بی

ػ ٖدٛج٘ ٕ یٕ٘ ُ ٝدیت٘ ٝث ٝتؼثاٚ ذ٘اٛت ٚا بٔا .ذؿبث ٖآ ی

فِبخٔ

ٝدیت٘ ٗیا ت٘بو یشیٌ

تػا ٝو « یدبٔ یاٛتطٔ »

ٝثشدت ٗییؼت سد یٞبٍیبخ ریٞ یلاخا ی

ٖدٛث یلاخا ػ ٖدٛج٘ بی

ٕ یٕ٘ ٚ دساذ٘ ُ زپ٘ اس یت٘بو مشف ٗیا شّؿ .ذؿبث ٝتؿاد ذ٘اٛت

ٝو تفشی

یٕ٘ اس ٖدٛث یلاخا یبٙجٔ ٜداسا تسٛك ضخ یضیز سد ٖاٛت

ُػبف ی ی شظ٘ ٝث .تفب ،ٚا

ٜبٌذید سد

ت٘بو ػ ٖدٛث یلاخا یاشث سٛلت ُثبل یبٙجٔ ٝ٘بٍی ٕ

یذٕٙ٘ٛ٘بل ُكا سد ُ ٝو یا

ُػبف ذٙٔدشخ

یٔ بٌػا ،ذٙو یدبٔ شكبٙػ بٔا .تػا ٝتفٟ٘ ،كٌّٔ شٔا یٙؼی ٔا ،تایبٕت سد ٝو اس یا

ٚ َبی

ٝثشدت سد تبػبؼضا یٔ ٜداد یلاخا ی

ذ٘ٛؿ ، یٕ٘ ضٌشٞ تخبٙؿ ُمػ بث ٖاٛت

. اشیص یذٕٙ٘ٛ٘بل

ٖآ یلاخا صا ُمتؼٔ بٞ

ُػبف ُلبػ ٖدٛث یلاخا ،ت٘بو شظ٘ ٝث غپ .تػا ٖدٛج٘ بی

ػ ٕ ًبفشك ُ

یٔ ٗییؼت یسٛك ٛط٘ ٝث یٞ فًاٛػ ٚ تبػبؼضا ،تایبٕت ذٙ٘بٔ ییاٛتطٔ ٚ یدبٔ شكبٙػ ٚ دٛؿ

ر

ٖدٛث یلاخا ٗییؼت سد یشیثأت ػ ٖدٛج٘ بی

ٕ .ذ٘ساذ٘ ُ

یاشث بخ ٗیا سد شتٟث نسد

تسٛك ٝو ٓیؿبث ٝتؿاد شًبخ ٝث ذیبث ت٘بو ییاشٌ ٚا

سد

ٜبٌذید شثاشث سد بت تػا ؽات ٜسبثسد ٖبٔص ٖآ سد ٝو یجِبغ یتؼی٘بىٔ یبٞ

تؿاد جاٚس ّٓػ ی ،

تفشـیپ ٖبٔص ٖآ سد .ذٙو صبث قاخا یاشث ییبخ بٞ

یٕٟف ٝث یثشدت ّْٛػ سد شیٍٕـز ی ًأبو

ٜذٙیاضف ؾیاشٌ بث ّٓػ ٖبٔسآ .دٛث ٜذیٔبد٘ا ی٘بؼ٘ا تؼیجً ضی٘ ٚ یدبٔ تؼیجً صا یىی٘بىٔ ٝث ؽا

ٜشٌیػ شىفت یاشث ٝو ،ٖبؼ٘ا داصآ تیلخؿ ٖبٔسآ یبیبمث ٗیؼپاٚ ٝث ،تؼیجً شث هیطِٛٛٙىت ی

دٛث ٜدشو صٚبدت ٚ یذؼت ،تػا یسٚشه یلاخا (

Blosser, 1995, 8 ) .

ٗیا یفؼّف یبٞذٔبیپ

ٝثشدت سد تیؼهٚ ٜذیا ٝو ،ْٛیٞ ییاشٌ

ٝفؼّف سد تیّػ ٚ شٞٛخ ،جسبخ ٖبٟخ ،غف٘ ،اذخ یبٞ ٚا ی

صا عبػا یٔ َضِضتٔ یٔ سٟٛظ ٝث ،ذ٘ٛؿ

ؾیپ ٗیا ٝث ٝخٛت بث يمف .ذػس ٝٙیٔص

یٔ ٝو تػبٞ ٓی٘اٛت

سد اس ٚا ؾؿٛو ٚ ساذیذپ ٚ ٗٔٛ٘ ٗیث ت٘بو یسازٌضیبٕت ٍٝ٘ ٖٛلٔ

ٗیؼت یبٙجٔ ٗتؿاد ؾخث

سد قاخا ٌٝثبه هی

داسا یسٛك ی ،ٜ

سد ٝ٘ ٚ ٜداسا یدبٔ تبمّؼتٔ .ٓیٙو نسد شتٟث ،

ٝیشظ٘ ت٘بو ٝو تػا یتؼی٘بىٔ ٜبٌذید ٗیٕٞ شیثأت تطت تػسد ٝو تػا ذمتؼٔ شّؿ ی

ٝثشدت ٚ ٜذیدٙػب٘ اس ٜداسا ةبث سد ٝ٘بیاشٌ ٜذیـیذ٘اب٘

ذیمػ ٝث .تػا ٝتفشیزپ ٜ

بث يمف ت٘بو ،شّؿ ی

یٔ ٝیشظ٘ ٗیا مشف تؼ٘اٛت

ٝدیت٘ شٞ ٝو دشیٍث ٖدٛث یلاخا ٗییؼت یاشث یـؿٛو

ٖدٛج٘ بی

ٜداسا اٛتطٔ ٝث عٛخس بث یصسٚ بی

كّؼتٔ بی ٜدبٔ ٝدیت٘ قاخا ٝث ًبتسٚشه ذیبث ؽا ٝ٘بیاشٌ

( Erfolgethik/ethics of success )

یٔ ذیوأت شّؿ بٔا ٜذیذپ ٝو ذٙو

ٜداسا یصسٚ ْٖدشو ٜداسا بی بی ؾٙو ضخ تؼی٘ یضیز

یـؿٛو ( Streben/conation )

كمطت تػبٙث ٝو ییاٛتطٔ ٖآ سد ٝو

ذثبی ، یٔ ٜداد ٚ دٛؿ ٜداد ٗیا

ییبٕ٘صبث ٌٝ٘ٛ شٞ صا ُمتؼٔ ًبتِبكا تػا سٛلت بی

( Scheler, 1977, 138/ 1973, 123n ).

ٝث

شّؿ شظ٘ تٟخ یٔدآ ت٘بو یشیٌ

تػد صا اس هاٚ یٙییجت ٝث ٗتفبی

ٝثشدت صا ٓدؼٙٔ ٚ ص یلاخا ی

صبث یٔ یٔ ذیوأت شّؿ غلاٚ سد .دساد ٔ ٝو دٛج٘ تیؼلاٚ ٗیا نسد ٝث سدبل ت٘بو دٛخ ٝو ذٙو

سٛط

ٚا قاخا یٙؼی ، « ِیلاخا ذیبث »

كٌّٔ شٔا ،

عبػا شث ٚا ٝو تػا یضیز ٖآ شث یٙتجٔ ًبمیلد

تسٛك ِییاشٌ دٛخ یٔ دشیٍث ٜذیدب٘ اس ٖآ ذٞاٛخ .

شث یٙتجٔ یٙؼی ٝث تجؼ٘ یدبٔ ؾٙیث

ؽصسا یبٞ

سد ٝو یؼلاٚ هی

« ِذیبث ی٘بٔسآ » ٝتفٌ ٝث بی ،ت٘بو ی

« یلاخا ٖٛ٘بل »

شظ٘ ٝث غپ .تػا شٕؤ

شّؿ ، یبٌخ ٗیشتٌسضث ٝـیذ٘ا

ی ّٕٝخ صا ،ٝثشدت شكبٙػ ٗیا ٗتفشٌ ٜذیدب٘ ت٘بو یلاخا

ٝثشدت ٗیدبیٙث یبٞساذیذپ ،یلاخا ی

ؽصسا یٙؼی ٛط٘ ٝث ٝو ـ بٞ

داد ٗیـیپ ٜ

یٔ ذ٘ٛؿ - ٝث .تػا

یٔ ،شّؿ ٜذیمػ ؽصسا ٝو داد ٖبـ٘ ٖاٛت

سد اس دٛخ بٞ هی

یٔ سادٕٛ٘ یٙیػ ٗیـیپ تیتشت ٚ ذ٘صبػ

كیشً ٗیا صا یٔ

ٖاٛت ز ٟ ةٛزسب یؼخشٔ ٗیـیپ كٌٙٔ بث شظبٙتٔ ث ٝو ـ صیخشت

یسازٍ٘بیٙث یاش

ساذیذپ قاخا هی بػ ٓٞاشف ـ تػا یسٚشه یتخبٙؿ

تخ . تفبیٞس شّؿ ٖداد تػد ٝث ٚ ششؿ

تسٛك قاخا صا ٗیدبیٙث یذم٘ ٝ٘بیاشٌ

كیلد ٚ ٗیشترٛف٘ بث یٚ ٜذیمػ ٝث ٝو تػا ت٘بو ی ٗیشت

ٝیشظ٘ یلاخا ی شٌٔ ٖٛٙوبت ٝو تػا یا

ٗیا ٝث ٝخٛت بث شّؿ .تػا ٜذؿ ش تفبیٞس

تـٞ

ؾیپ ٝٙیٔص ٖاٛٙػ ٝث اس ت٘بو قاخا مشف یٔشث ٗیٙز دٛخ یبٞذم٘ يؼث ٚ ششؿ یاشث یا

:دسبٕؿ

1 -ٔ قاخا شٞ ـ

ه یدب ـ تسٚش ــ ث ًب ـیب ـ خا ذ ـ جٔ قا ـت ـٙ ـ ث ی ـ خ ش ـی ـ غ ٚ ش ـ مش

( Güter-und Zweckethik )

.ذؿبث

2 -بٔاضِا یدبٔ قاخا شٞ

ً

يمف ؛تػا ٗیؼپ ٚ ییاشمتػا ٚ یثشدت سبجتػا یاساد يمف

ٝثشدت صا ُمتؼٔ بؼٌل ٚ ٗیـیپ ،یسٛك قاخا .تػا ییاشمتػا ی

3 - یدبٔ قاخا شٞ ٝدیت٘ قاخا ًبٔٚضِ

ٚ تػا ٝ٘بیاشٌ یٔ یسٛك قاخا يمف

ذ٘اٛت ؾٙٔ

یلاخا ( Gesinnung )

ٜداسا بی اس ٖآ شث یٙتجٔ یصسٚ ا ُٔبض ٝ٘بٍی

ؽصسا یّك .ذ٘اذث شؿ ٚ شیخ یبٞ

4 -تزِ ًبتسٚشه یدبٔ قاخا شٞ ٚ تػا ییاشٌ

[ ٗیاشثبٙث ] تِبض دٛخٚ شث یٙتجٔ یبٞ

،تزِ یؼض [

یٙؼی ] صا ٝو تػا یٞبٍیبخ سد یسٛك قاخا يمف .تػا بیؿا صا ٝتػبخشث تزِ

ٝیاسا سزٍٞس ؽصسا ی

ؽصسا ٗیٙز شث یٙتجٔ یلاخا یبٞسبدٙٞ تبجثا ٚ یلاخا یبٞ شٞ صا ییبٞ

تِبض ٝث عٛخس ٌٝ٘ٛ یؼض یبٞ

یٔ تزِ دضیٞشپ .

5 - ًبتسٚشه یدبٔ قاخا شٞ سدبل یسٛك قاخا يمف ،تػا ٗییآشٍید

یٙییآدٛخ تػا

ٚ ذٙو صشطٔ اس قخؿ .ذػبٙـث تیٕػس ٝث

6 -ٖٛ٘بل ٝث یدبٔ قاخا شٞ ییاشٌ

( Legalismus )

[ ٖٛ٘بل بی یٌدص ] دسٛٔ سد فشك

یٔ َبؼفا یٔ یسٛك قاخا يمف ٚ ،ذٔبد٘ا ٝیخٛت ٚ تبجثا اس ٜداسا ٖدٛث یلاخا ذ٘اٛت

7 - تِبض ْدبخ اس قخؿ یدبٔ قاخا شٞ دٛخ یبٞ

یٔ ی٘ٚشیث شیخ بی قاخا يمف ؛ذٙو

ٞبٍیبخ سد یسٛك ی

تػا ٝو یٔ تبجثا اس قخؿ تفاشؿ ذ٘اٛت ذٙو

صشطٔ ٚ .دصبػ

8 -ٕٝٞ یبٙجٔ ذیبث یدبٔ قاخا شٞ یثبیصسا ی

سد اس یلاخا یؿصسا یبٞ

شٌدٛخ یا ی ( Egoismus )

ؿشػ یضیشغ ـ

ل ٖبؼ٘ا یؼیجً ت خا يمف ٚ ،ذٞد ساش

ـ یسٛك قا

یٔ ؿ ذ٘اٛت ـ ٜدِٛب لاخا ٖٛ٘بل یاشث یا ـ

ٕٝٞ یاشث ْبػ ٛط٘ ٝث ٝو دصبػ ٓٞاشف ی خٛٔ ی

ـ تادٛ

،ُلبػ ؼٔ ـ ُمتؼٔ ٚ شجت شٞ صا

ٜظیٚ یؼیجً تؿشػ شٞ ٚ یٚشٌدٛخ ٌٝ٘ٛ ی

ذؿبث ی٘بؼ٘ا

( Scheler; 1977, 30-31/ 1973, 6-7 ).

یٔ دٛخ ٝفیظٚ شّؿ ذ٘اد

ؾیپ ٗیا ذٞد صیهٛت ٝو مشف

غ٘بل ُیِد ذلبف بٞ ٜذٙٙو

یٔ ضی٘ ٚ ذٙتؼٞ یتخبٙؿساذیذپ غ٘بل ُیاد ٗیٙز بت ذؿٛو

ٜذٙٙو یا ٝیشظ٘ یاشث اس یلاخا ی

ؾیٛخ - ؽصسا یػبٙؿساذیذپ شث یٙتجٔ ٝو .ذٙو ٓٞاشف ـ تػا یدبٔ یبٞ

ٍجيتو ٜسبثسد یتبٔذمٔ یتبى٘ شور صا غپ ِٝبمٔ ٗیا سد

ی تسٛك یبٙؼٔ ٝٙیـیپ ٚ ییاشٌ

ی

شىفت یّكا ٓیٞبفٔ صا یخشث صیهٛت كیشً صا ،تػا ٜذؿ ت٘بو شىفت ٝث شظٙٔ ٗیا صا ٝو یتادبمت٘ا ؽشٍ٘ ٓیدشو یؼػ ،ٜداسا یٙییآدٛخ ٚ كٌّٔ شٔا ،فیّىت ،كٌّٔ شیخ ذٙ٘بٔ ،ت٘بو یلاخا تسٛك ٝ٘بیاشٌ ٝث ت٘بو ٝخٛت ٝو ذؿ ٝتفٌ .ٓیٞد ٖبـ٘ قاخا سد اس ٚا ی ٝجٙخ

تسٛك فشك یبٞ

ٓـز ٚ ٖٛ٘بل یّو تسٛك صا یوبض ُؼف تیبغ ٚ كَّؼتٔ ،اٛتطٔ ،ٜدبٔ صا یٚ یؿٛپ

ٖدٛث ٝ٘بیاشٌ

تسٛك تجؼ٘ ٝث ٝٔادا سد .تػٚا یلاخا شىفت تیبغ ٚ ییاشٌ

ٚ ذؿ ٜسبؿا یت٘بو قاخا سد ییاشٌ

ٜسبثسد ٚا ٖبضسبؿ صا یخشث یاسآ تسٛك ًبفشك ٚا شىفت بیآ ٝىٙیا ی

٘بیاشٌ اٛتطٔ ٌٝ٘ٛ شٞ صا یِبخ ٚ ٝ

یف تیبغ بث ت٘بو ،ٖاشؼفٔ صا یخشث شظ٘ عبػا شث ٝو ٓیتفٌ .تػا ٜذؿ ٖبیث تػا تیبغ ٚ ٝؼف٘

تسٛك ؽشٍ٘ یدٚذض بت ،ٖبؼ٘ا ٖدشو یمّت ٝ٘بیاشٌ

یٔ ُیذؼت اس دٛخ ی ذٙو

؛ ْٟٛفٔ ٝو بد٘آ صا بٔا

ْبظ٘ یٟٔٛفٔ ٚا دض٘ سد تیبغ ْاٛل ٝ٘ تػا ؾخث

تیبغ ،ؾخث ییاشٌ

یٕ٘ اس ٚا یبٙؼٔ ٝث ٖاٛت

شّؿ دشىیٚس ِٝبمٔ ی٘بیبپ ؾخث سد ْبد٘اشػ .تػا یسٛك ٖبٙسٕٞ ٚا ؽشٍ٘ ٚ دشو شیؼفت َٚاذتٔ ت٘بو شظ٘ ٗیا بث ًبػبػا شّؿ .ذؿ ٖبیث َبٕخا ٝث ٚد ٗیا فاتخا ٚ ناشتؿا ٝخٚ ٚ ت٘بو قاخا ٝث ٜدِٛبؿ ٚ ی٘بجٔ ٝو لاخا ٚ ذؿبث ٗیـیپ ٚ ىٚشـٔب٘ ذیبث قاخا یبٞ

ُؼف ٖدٛج٘ بی ٖدٛث ی

یٕ٘ ٝدیت٘ ٝث ٝتؼثاٚ ذ٘اٛت ٝدیت٘ ٗیا فِبخٔ بٔا ،تػا كفاٛٔ ذؿبث ٖآ ی

ٝو تػا ت٘بو یشیٌ

« یدبٔ یاٛتطٔ »

ٝثشدت .دساذ٘ ُؼف ٖدٛج٘ بی ٖدٛث یلاخا ٗییؼت سد یٞبٍیبخ ریٞ یلاخا ی

عببىم



ٖبخ ،ٖاٛیِبػ . (

1378 )، ٝفؼّف سد قاخا ت٘بو ی

، تضػ ٕٝخشت اٛف ها

ذ٘ٚد ، ٖاشٟت ، .ٛ٘ ششً



یو ْبیّیٚ ،بٙى٘اشف . (

1376 )، قاخا ٝفؼّف ،

ٕٝخشت یلدبك یدبٞ ی ،



ُئٛ٘بٕیا ،ت٘بو . (

1381 )، ٜٛل ذم٘ ٓىض ی ، ٕٝخشت ٖبیذیؿس ٓیشىِاذجػ ی ،

ٖاشٟت ، ی٘شـ٘ ، .ذ

.ْٚد



ٖبفتؿا ،ش٘سٛو . (

1368 )، ت٘بو ، ٕٝخشت تضػ ی ذ٘ٚداٛف ها ،

ٖاشٟت ، تاسبـت٘ا یٔبٟػ توشؿ

.یٔصساٛخ

Beck, Lewis White. (1960), A Commentary on Kant’s Critique

of PracticalReason, Chicago & London: University of Chicago Press.

Blosser, Philip. (1995), Scheler’s Critique of Kant’s Ethics, Athen: Ohio University Press.

Caygill, Howard. (1996), A Kant Dictionary, Oxford:

Blackwell.

Kant, Immanuel. (1996) Critique of Practical Reason, tr. by Mary J. Gregor, in Practical Philosophy, Cambridge: Cambridge University Press.

---. (1971), The Doctrine of Virtue, Part II of

Metaphysics of Morals, tr. by Mary J. Gregor; Philadelphia:

University of Pennsylvania Press.

---. (1964). Groundwork of Metaphysics of Morals. tr. by H. J. Paton. New York: Harper & Row Publishers.

---. (1995), Kritik der reinen Vernunft, Hrsg von Wilhelm Weischedel, Frankfurt am Main: Suhrkamp Taschbuch Verlag.

Scheler, Max. (1977), Der Formalismus in der Ethik und die

materiale Wertethik, Bern und München: Francke Verlag.

---. (1973), Formalism in Ethics and Non-Formal Ethics

of Value, tr. by Manfres S. Frings and Roger L. Funk, Evaston: