FÍSICA E QUÍMICA 3º E.S.O.
1- OBXECTIVOS ESPECÍFICOS
1. Utilizar correctamente a linguaxe científica relacionada co tema tanto na expresión escrita coma na oral.
2. Describir as características dos estados sólido, líquido e gasoso. Describir en que consisten os cambios de estado, utilizando a teoría cinética, incluíndo a comprensión de gráficos e o concepto de calor latente.
3. Diferenciar entre elementos, compostos e mesturas, e tamén explicar os procedementos químicos básicos para o seu estudo. Describir as disolucións. Efectuar correctamente cálculos numéricos sinxelos sobre a súa composición. Explicar e utilizar as técnicas de separación e purificación.
4. Diferenciar entre átomo e molécula. Indicar as características das partículas compoñentes dos átomos. Diferenciar os elementos. Calcular as partículas compoñentes de átomos, ións e isótopos.
5. Formular e mencionar algunhas substancias importantes. Indicar as súa propiedades. Calcular as súas masas moleculares.
6. Discernir entre cambio físico e químico. Comprobar que a conservación da masa se cumpre en toda reacción química. Escribir e axustar correctamente ecuacións químicas sinxelas. Resolver exercicios numéricos en que interveñan moles.
7. Enumerar os elementos básicos da vida. Explicar cales son os principais problemas ambientais da nosa época e as súa medidas preventivas.
8. Explicar as características básicas de compostos químicos de interese social: petróleo e derivados, e fármacos. Explicar os perigos do uso inadecuado
dos medicamentos. Explicar en que consiste a enerxía nuclear e os problemas que derivan.
9. Razoar vantaxes e inconvenientes das fontes enerxéticas. Enumerar medidas que contribúen ao aforro colectivo ou individual de enerxía. Explicar por que a enerxía no pode reutilizarse sen límites.
10. Describir os diferentes procesos de carga da materia. Clasificar materiais segundo a súa condutividade. Realizar exercicios utilizando a lei de Coulomb. Indicar as diferentes magnitudes eléctricas e os compoñentes básicos dun circuíto. Resolver exercicios numéricos de circuítos sinxelos. Saber calcular o consumo eléctrico no ámbito doméstico.
11. Deseñar e montar circuítos de corrente continua respectando as normas de seguridade,nos cales se poidan levar a cabo medidas da intensidade de corrente e de diferenza de potencial, indicando as cantidades de acordo coa precisión do aparello utilizado.
12. Utilizar os coñecementos científicos para evitar ou solucionar problemas na vida cotiá: manexar adecuadamente os aparellos eléctricos domésticos, actuar correctamente en caso de incendio ou descarga eléctrica, etc.
13. Aplicar na vida cotiá valores propias da ciencia: obxectividade, precisión, rigor, reflexión lóxica...
14. Recoñecer a evolución das teorías sobre a estrutura atómica e o debate científico ao que deu lugar.
15. Describir as interrelacións existentes na actualidade entre sociedade, ciencia e tecnoloxía.
16. Utilizar as novas tecnoloxías para obter información sobre diferentes temas valorando as achegas de diferentes fontes.
17. Realizar correctamente experiencias no laboratorio, propostas ao longo do curso.
2- CONTRIBUCIÓN DA MATERIA AO DESENVOLVEMENTO DAS COMPETENCIAS BÁSICAS
1. Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico
– Recoñecer e comprender a composición da materia desde un punto de vista tanto macroscópico coma microscópico.
– Entender como se comporta a materia en función da súa composición microscópica.
– Recoñecer e entender os cambios tanto físicos coma químicos da materia.
– Comprender a orixe da electricidade e o comportamento da materia fronte a esta.
– Aprender os conceptos e procedementos esenciais tanto da Química coma da Física.
– Familiarizarse co traballo científico.
– Coñecer a interrelación entre determinados hábitos sociais, actividade científica e tecnolóxica e o medio.
2. Competencia matemática
– Realizar cálculos baseados en magnitudes físicas.
– Determinar a concentración dunha disolución en diferentes unidades de medida.
– Realizar cálculos con ecuacións químicas. – Calcular interaccións entre cargas eléctricas.
– Realizar cálculos con circuítos eléctricos.
– Usar a linguaxe matemática para cuantificar fenómenos naturais. – Utilizar axeitadamente ferramentas matemáticas.
– Resolver problemas de formulación e resolución máis ou menos aberta.
3. Tratamento da información e competencia dixital
– Usar táboas de datos para obter información ou para ordenar datos obtidos.
– Deseñar esquemas de separación de mesturas.
– Representar datos en forma de gráficas e utilizar gráficas para obter datos.
– Utilizar esquemas, mapas conceptuais, etc.
– Usar tecnoloxías da información e a comunicación.
4. Competencia social e cidadá
– Comprender que a obtención de materias primas pode prexudicar o medio.
– Entender que a obtención de produtos pode prexudicar o noso contorno. – Recoñecer o efecto da obtención de enerxía sobre o medio.
– Traballar en equipo para resolver actividades complexas. – Aprender a aceptar os puntos de vista distintos ao propio.
– Comprender os riscos que para as persoas ou o medio pode supor o desenvolvemento tecnocientífico.
5. Competencia en comunicación lingüística
– Adquirir a terminoloxía científica correspondente a cada tema para poder entender os conceptos tratados.
– Entender os enunciados das diferentes actividades propostas. – Configurar e transmitir ideas e informacións sobre a natureza.
6. Competencia para aprender a aprender
– Recoñecer o método científico como forma de avanzar na investigación científica.
– Esforzarse en resolver as actividades de crecente complexidade.
– Verbalizar ou representar o proceso seguido na realización dun problema.
– Saber reflexionar sobre o que se aprendeu e o que falta por aprender.
7. Autonomía e iniciativa persoal
– Comprender as situacións formuladas en problemas para planificar a estratexia que cómpre seguir para resolvelos.
– Desenvolver a toma de decisións.
– Avaliar o proceso de resolución dun problema.
– Optimizar os recursos para a resolución dos problemas formulados.
3- SECUENCIACIÓN E TEMPORALIZACIÓN DE CONTIDOS
Os contidos sinalados cun “M” considéranse mínimos. TEMA 0: O TRABALLO CIENTÍFICO
Contidos:
– O método científico. M
– Leis e teorías científicas.
– Magnitude. Medida de magnitudes. M – Sistema Internacional de Unidades. M – Medida directa. Medida indirecta.
– Arredondamento dos resultados en función do contexto do problema. – Incerteza da medida.
Duración estimada: 3 semanas.
QUÍMICA
TEMA 1: ESTADOS DE AGREGACIÓN DA MATERIA Contidos:
– Materia: masa, volume e densidade. M – Estados da materia. M
– Cambios de estado. M – Teoría cinético-molecular.
– Interpretación dos estados de agregación da materia a partir da teoría cinético-molecular.
– Leis empíricas dos gases. M
– Comprobación experimental da lei xeral dos gases. – Escala absoluta de temperaturas. M
– Gráficas de cambio de estado: características e significado.
– Representación gráfica da variación das propiedades dunha substancia. – Xustificación de posibles estados ou dos seus cambios a partir do
Duración estimada: 4 semanas.
TEMA 2: SUBSTANCIAS PURAS E MESTURAS Contidos:
– Substancia química, substancia pura e mestura. M – Propiedades das substancias puras.
– Mesturas heteroxéneas e mesturas homoxéneas. Coloides. M – Disolucións. Concentración das disolucións. M
– Preparación de disolucións dunha concentración determinada e realización de conversións entre as distintas formas de expresar a dita concentración. M
– Medidas cuantitativas da solubilidade de sólidos en líquidos.
– Curvas de solubilidade. Construción dunha curva de solubilidade a partir de medidas experimentais.
– Técnicas de separación dos compoñentes dunha mestura. M Duración estimada: 4 semanas.
TEMA 3: TEORÍA ATÓMICA Contidos:
– Teoría atómica de Dalton. Elementos e compostos. M
– Novas técnicas experimentais para o descubrimento de novos elementos químicos.
– Natureza eléctrica da materia. M
– Descubrimento do electrón. Modelo atómico de Thomson. – Modelo atómico de Rutherford. Protóns e neutróns.
– Definición dos conceptos número atómico e número másico. M
– Isótopos e simboloxía para a súa representación. Abundancia isotópica natural. M
– Unidade de masa atómica. Masa dun elemento.
– Radioactividade e tipos de radiación. Estudo e aplicacións dos radioisótopos.
– Procesos de fisión nuclear e reacción en cadea. Centrais nucleares. – Fusión nuclear. Vantaxes e inconvenientes
Duración estimada: 3 semanas.
TEMA 4: ESTRUTURA DA MATERIA Contidos:
– Os elementos e a súa abundancia relativa na natureza. A táboa periódica dos elementos. Propiedades: metais e non metais. M
– Os metais alcalinos, os halóxenos e os gases nobres.
– Variación dalgunhas propiedades: o tamaño dos átomos e o carácter metálico.
– Principios de formulación e nomenclatura químicas. M
– Propiedades físicas dos sólidos. Clasificación dos sólidos: iónicos, metálicos, covalentes atómicos e moleculares. Teoría do enlace químico. M
– Propiedades dos sólidos moleculares. As moléculas. Substancias moleculares. Elementos diatómicos e poliatómicos. M
– Propiedades dos sólidos covalentes atómicos. Modelo de estrutura xigante (cristais covalentes atómicos).
– Propiedades dos metais. Modelo do enlace metálico. Cristais metálicos. M
– Propiedades dos sólidos iónicos. Modelo do enlace iónico. Cristais iónicos. M
Duración estimada: 4 semanas.
TEMA 5: REACCIÓNS QUÍMICAS Contidos:
– Cambios físicos e cambios químicos. Cambio químico e reordenación atómica. M
– Reaccións endotérmicas e exotérmicas. M – Velocidade das reaccións.
– Conservación da masa nas reaccións químicas. M
– Estudo dalgúns cambios de interese na vida diaria: oxidación, combustión, respiración, síntese e descomposición.
– Ecuacións químicas. M
– Cantidade de substancia: o mol. O número de Avogadro. Masa molar. M – Interpretación dunha reacción química. M
– Cálculos estequiométricos.
– Cálculos con volumes: substancias líquidas, gasosas e en disolución Duración estimada: 4 semanas.
TEMA 6: QUÍMICA, TECNOLOXÍA E SOCIEDADE Contidos.
– O petróleo: formación, extracción e transporte.
– Produtos derivados do petróleo. Refino do petróleo. A industria petroquímica.
– O consumo de petróleo.
– A saúde e os medicamentos. M
– A contaminación atmosférica. O efecto invernadoiro. M
– A contaminación da auga e do solo. Principais substancias contaminantes do medio. M
– Residuos e reciclaxe
Duración estimada: 2 semanas.
FÍSICA
TEMA 7: CARGA ELÉCTRICA Contidos:
– A carga eléctrica: positiva e negativa. M
– A natureza eléctrica da materia: fenómenos de electrización. – A lei de conservación da carga.
– Condutores e illantes. Tipos de electrización dos condutores. M
– Lei de Coulomb. Unidade de carga eléctrica. Os seus múltiplos e submúltiplos. M
– Observación e experimentación de diferentes fenómenos de electrización por fricción .
– Análise de situacións que demostren a natureza eléctrica da materia. – Clasificación de diferentes materiais en condutores ou illantes. – Métodos de electrización dun condutor.
Duración estimada: 4 semanas.
TEMA 8: CORRENTE ELÉCTRICA Contidos:
– A corrente eléctrica. Intensidade e xeradores de corrente. – As reaccións químicas e a corrente eléctrica: a pila de Volta. – Circuíto eléctrico: circuíto aberto e cerrado. M
– Medidas nun circuíto eléctrico: o amperímetro e o voltímetro. M – Lei de Ohm e resistencia eléctrica. M
– Resistencia equivalente. Resistencias en serie e en paralelo. – Enerxía eléctrica e potencia eléctrica. Efecto Joule.
– Consumo eléctrico. Recibo da electricidade. Seguridade eléctrica.
– Representación gráfica de circuítos eléctricos cos símbolos correspondentes.
Duración estimada: 4 semanas.
TEMA 9: ELECTROMAGNETISMO Contidos:
– Campos magnéticos debidos á corrente eléctrica: bobinas e electroimáns.
– Efecto do magnetismo sobre a corrente eléctrica: motor eléctrico. – Electricidade a partir do movemento dun imán nun circuíto: alternador. – Centrais eléctricas:térmicas, nucleares e hidroeléctricas.
– Produción e transporte de electricidade ata os puntos de consumo. – Inconvenientes da electricidade. Fontes de enerxía renovables e non
renovables.
– Propiedades dos imáns.
– Aplicacións do magnetismo. Xeración de movemento en motores eléctricos e indución de corrente eléctrica.
Duración estimada: 4 semanas.
4- CRITERIOS DE AVALIACIÓN
1. Ver se distinguen as etapas comúns que forman parte dunha investigación científica.
2. Verificar que coñecen as magnitudes e unidades básicas do Sistema Internacional de Unidades .
3. Comprobar que saben converter entre unidades de medida aplicando factores de conversión.
4. Verificar que saben arredondar os resultados obtidos.
5. Comprobar que realizan cálculos nos que interveñen a densidade, a masa e o volume dun material.
6. Observar se coñecen os estados da materia e os cambios dun a outro dos estados.
7. Verificar que saben aplicar as leis de Charles e Gay-Lussac, e que coñecen a escala Kelvin de temperaturas.
8. Comprobar que describen as características dunha substancia química e dunha substancia pura.
9. Analizar se saben describir procedementos que permitan separar os compoñentes de mesturas sinxelas.
10. Valorar se realizan os cálculos necesarios para a preparación dunha disolución de concentración dada.
11. Comprobar que saben determinar o número de protóns e neutróns dun isótopo a partir da súa notación isotópica.
12. Calcular a masa atómica dun elemento a partir da abundancia natural dos isótopos que o forman.
13. Coñecer de que dependen as propiedades dos elementos químicos e a variación dalgunhas delas na táboa periódica.
14. Formular e nomear correctamente os compostos inorgánicos binarios. 15. Comprobar que saben calcular a masa molecular de diversas substancias
a partir das masas atómicas relativas dos elementos que as forman. 16. Coñecer algunhas das propiedades das substancias covalentes atómicas. 17. Verificar que saben como se establece un enlace iónico e se saben
indicar os ións que forman algunhas substancias.
18. Comprobar que saben indicar algunhas das propiedades das substancias metálicas.
19. Diferenciar os cambios químicos dos físicos e recoñecer as transformacións físicas e químicas na vida cotiá.
21. Coñecer os conceptos relacionados co mol, o número de Avogadro e resolver problemas nos que se deben realizar cálculos baseados no número de Avogadro.
22. Axustar ecuacións químicas.
23. Asimilar que as partículas positivas e negativas do átomo determinan a natureza eléctrica da materia.
24. Clasificar os materiais en condutores ou illantes e coñecen os métodos de electrización dos materiais condutores.
25. Entender e saber aplicar a lei de Coulomb.
26. Observar se coñecen o concepto de corrente eléctrica e como se xera. 27. Entender os conceptos de diferenza de potencial, intensidade de
corrente e resistencia eléctrica, e utilizan correctamente as súas unidades.
28. Saber interpretar unha factura da electricidade.
29. Saber describir a natureza dun imán e analizar os conceptos de campo magnético e liñas de campo.
