Шилний төсөл

(1)

Òºñëèéí àãóóëãà ÍÝÃ. ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÀ. 1.1. Òºñëèéí çîðèëãî 1.2. Òºñëèéí ¿íäýñëýë 1.3. Òºñëèéí à÷ õîëáîãäîë ÕÎ¨Ð. ÑÓÄÀËÃÀÀÍÛ ÕÝÑÝÃ 2.1. Ãàäààä îð÷íû ñóäàëãàà 2.2. Çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà - Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ - Õýðýãëýã÷èéí ñóäàëãàà - ªðñºëäºã÷èéí ñóäàëãàà - Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ñóäàëãàà ÃÓÐÀÂ. ÌÀÐÊÅÒÈÍÃÈÉÍ ÕÝÑÝÃ 3.1. Á¿òýýãäýõ¿¿í 3.2. ¯íý 3.3. Õóâààðèëàëò 3.4. Èäýâõèæ¿¿ëýëò 3.5. Áîðëóóëàëòûí ïðîãíîç ÄªÐªÂ. ¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ ÕÝÑÝÃ 4.1. ¯éëäâýðèéí ãàçðûí áàéðøèë 4.2. ¯éëäâýðèéí òîíîã òºõººðºìæ ÒÀÂ. ÑÀÍÕ¯¯ÃÈÉÍ ÕÝÑÝÃ I. Ñàíõ¿¿ãèéí ¿íýëãýý - Áîðëóóëàëòûí îðëîãûí óðüä÷èëñàí òîîöîî - Çýýë, çýýëèéí õ¿¿ãèéí òºëáºð - ¯éëäâýðëýëèéí àøèãò àæèëëàãààíû òîîöîî - Õºðºíãº îðóóëàëò ÇÓÐÃÀÀ. ÕªÃÆËÈÉÍ ÕªÒªËÁªÐ Õàâñðàëò ÍÝÃ. ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÀ. I. Òºñëèéí òàíèëöóóëàãà 1. Òºñëèéí íýð: Øèëýí ëîíõíû ¿éëäâýðèéí òºñºë 2. Òºñëèéí çîðèëãî: Ìîíãîë óëñûí õèëýýð îðæ èðýõ øèëýí ëîíõ áîëîí øèëýí ñàâíû èìïîðòûã á¿ðýí îðëîõ äýëõèéí ºíäºð ò¿âøíèé òåõíîëîãè, îð÷èí ¿åèéí õèéö äèçàéí áîëîí õ¿ññýí õýëáýð õýìæýýãýýð ÷àíàðûí ºíäºð ò¿âøèíä ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íýýð çàõ çýýëýý õàíãàæ, õýðýãëýýíèé ºíäºð ò¿âøíèé ñî¸ëä õýðýãëýã÷èéã õ¿ðãýõ Àçèéí øèëäýã êîìïàíè áîëîõ 3. Òºñëèéí áàéðøèë: Ìîíãîë óëñ, Óëààíáààòàð õîò, Íàëàéõ ä¿¿ðýã, 4. Òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ îþóòàí: МУИС-ОАСС-ийн Санхүү-4 ангийн оюутан Э.Өлзийхишиг, Б.Энхзул, Бямбацэцэг 5. Òºñëèéí õóãàöàà: 2009.03.01 - 2009.06.01 6. Òºñëèéí íèéò õºðºíãº 12.5 òýð áóì òºãðºã ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöàà: 5 æèë

(2)

îðóóëàëò: 7. Òºñëèéí òîâ÷ òàéáàð: Õàÿãäàë øèëýýð øèëýí ëîíõ ¿éëäâýðëýæ, Èìïîðòûí á¿òýýãäýð¿¿íèéã á¿ðýí îðëºæ ÷àäàõóéö á¿òýýãäýõ¿¿íýýð Ìîíãîëûí çàõ çýýëèéã á¿ðýí õàíãàæ, óëìààð ãàäààäûí çàõ çýýëä ãàðíà. II. Òºñëèéí çîðèëãî Äýëõèéí çàõ çýýëä ºðñºëäºõ¿éö, äýâøèëòýò òåõíîëîãè á¿õèé øèëýí ëîíõíû ¿éëäâýð áàéãóóëàõàä îðøèíî. Òºñëèéí çîðèëò  Èìïîðòûí øèëýí ëîíõûã á¿ðýí îðëîõ  ªíäºð, äýâøèëòýò òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëýõ  Íèéãìèéã õóâàíöàð ñàâíààñ øèëýí ëîíõûã ýðõýìëýõ çºâ õýðýãëýýíä ñóðãàõ  Îðëóóëàõ á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîõ õóâàíöàð ñàâíû çàõ çýýëèéã ýçëýõ  Ýêñïîðòîä øèëýí ëîíõîî ãàðãàõ III. Òºñëèéí ¿íäýñëýë ªíººãèéí áàéäëààð Ìîíãîë óëñûí õèëýýð 30 258 629 øèðõýã, ìºíãºí ä¿íãýýð 4 òýðáóì ãàðóé òºãðºãèéí øèëýí ëîíõûã 70 ãàðóé àæ àõóéí íýãæ, õóâü õ¿ì¿¿ñ îðóóëæ èðæ, ¿éëäâýðëýëä àøèãëàæ áàéíà. Ãààëèéí òàòâàð, òýýâýðëýëòèéí çàðäàë, öàã õóãàöàà èõ çàðöóóëàõ ãýõ ìýò îëîí õ¿÷èí ç¿éëýýñ áîëæ íýã á¿ðèéí ºðòºã íü 200-450 òºãðºãò õ¿ðäýã áàéíà. Ìàíàé ¿éëäâýð¿¿ä øèëíèé õýðýãöýýíèéõýý 40-50%-ã ë ¿¿ãýýð õàíãàäàã áàéíà. ¯ëäñýí 50 ãàðóé õóâèéã õóó÷èí øèëýý ýðã¿¿ëýí 50-200 òºãðºãººð õóäàëäàí àâ÷ õàíãàäàã. Àðõèíû ¿éëäâýðëýëèéí õóâüä ýðãýëòèéí øèë äàõèí õýðýãëýõ ãýäýã îéëãîëò íü äýëõèé äýýð çºâõºí Ìîíãîë, ÎÕÓ õî¸ðò ë áàéäàã áºãººä ýíý íü ýð¿¿ë àõóéí àþóëã¿é áàéäàë, õ¿íñíèé ¿éëäâýðëýëèéí íºõöºëä òîõèðîìæã¿é þì. Óëààíáààòàð õîòûí õýìæýýíä æèëä 40 000 òîíí õàÿãäàë øèë ãàðäàã áà ¿¿íèé 10-20%-ã ¿éëäâýðò äàõèí õýðýãëýæ, ¿ëäñýí õóâü íü á¿ðýí õàÿãäàë áîëæ, áàéãàëü îð÷íûã áîõèðäóóëæ áàéíà. Ýíý õàÿãäàë øèëíèé 40 ãàðóé õóâèéã ë óã òºñëèéí ¿éëäâýð ýõíèé ¿åäýý (1-3 æèëä) àøèãëàæ, ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ þì. Ìîíãîë óëñàä àðõè, ïèâî, óíäàà, öóó, ñ¿¿ ¿éëäâýðëýã÷ æèæèã, äóíä àæ àõóé íýãæ¿¿äèéí òîî æèëýýñ æèëä ºñºí íýìýãäýæ áàéíà. Òýäíèé øèëíèé õýðýãëýý æèëä 6,5 õóâèàð ºñ÷ áàéíà. Øèëýí ëîíõíû ¿éëäâýðýýñ õàÿãäàë îãò ãàðäàãã¿é áºãººä íýã øèëýí ëîíõûã õýäýí ÷ óäàà äàõèí ¿éëäâýðëýëä îðóóëæ, äàõèí äàõèí ¿éëäâýðëýëä îðóóëàõàä ÷àíàðò ñºðãººð íºëººëäºãã¿é, á¿òýýãäýõ¿¿í íü äàõèí äàõèí ò¿¿õèé ýä áîëîí õýðýãëýãääýã ºâºðìºö äàâóó òàëòàé ¿éëäâýðëýë þì. IV. Òºñëèéí à÷ õîëáîãäîë  Óã òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëñíýýð øèëýí õîã õàÿãäàë 60 ãàðóé õóâèàð áàãàñíà.  Õàãàðñàí, õàãàðààã¿é õàÿãäàë øèëýí ëîíõ õóäàëäàí àâàõ ó÷ðààñ íèéãìèéí äîîä äàâõàðãà ãýãäýõ ÿäóó÷óóäàä îðîí òîîíû áîëîí îðîí òîîíû áóñ àæëûí áàéð áèé áîëíî.  Ýð¿¿ë ìýíä, àðèóí öýâðèéí øààðäëàãà õàíãààã¿é ýðãýëòèéí øèë ãýãäýõ îéëãîëòûã àëãà áîëãîæ, õýðýãëýã÷äèéí àþóëã¿é, áàòàëãààòàé õýðýãëýýíèé ýõ ¿íäýñ áîëíî.

(3)

 Áàéãàëü îð÷èíä ýëäýâ ñºðºã íºëººëºë ¿ç¿¿ëýõã¿é, ñ¿¿ëèéí ¿åèéí äýâøèëòýò øèíý òåõíèê, òåõíîëîãèéã Ìîíãîëä íýâòð¿¿ëýõ  Íèéãýìä øèëýí ëîíõíû äàâóó òàë, õóâàíöàð ñàâíû ñºðºã íºëººëëèéã òàíèóëæ, çºâ õýðýãëýýíä ñóðãàíà.  Ýêñïîðòîä á¿òýýãäýõ¿¿íýý ãàðãàæ, ãàäíû õºðºíãèéã ìîíãîëäîî îðóóëàõ áîëîìæèéã áèé áîëãîíî.  Øèë íü ¿éëäâýðëýëä äàõèí äàõèí ò¿¿õèé ýä áîëîí àøèãëàãäñàí ÷ øèíæ ÷àíàðò íü ýëäýâ ñºðºã íºëººëºë ãàðäàãã¿é ºâºðìºö äàâóó òàëòàé á¿òýýãäýõ¿¿í áºãººä ò¿¿õèé ýäèéí íººö õîìñäîõ àñóóäàë áàðàã ãàðäàãã¿é çàõ çýýë þì. ÕÎ¨Ð. ÑÓÄÀËÃÀÀÍÛ ÕÝÑÝÃ Ãàäààä îð÷íû ñóäàëãàà Ýäèéí çàñãèéí îð÷èí Ýäèéí çàñãèéí ºñºëò, ¿ð ºãººæèéã òîîöîõ õàìãèéí ãîë ¿ç¿¿ëýëò áîë ¯ÍÎ, ÄÍÁ þì. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ¯ÍÎ, ÄÍÁ-¿¿ä áàéíãà ºñ÷ áàéãààãààñ õàðàõàä ýäèéí çàñãèéí îð÷èí áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíä òààòàé íºëºº ¿ç¿¿ëæ áàéíà. Õ¿ñíýãò 1 (1995 îíû çýðýãö¿¿ëýõ ¿íýýð òýð áóì òºã) 1994 1995 1996 2004 2005 2006 2007 ÄÍÁ Íýã õ¿íä íîîãäîõ ìÿí.òºã 634.3 305.6 505.3 227.5 550.3 246.2 631.5 264.6 639.1 263.5 664.9 270.4 701.8 281.8 ¯ÍÎ Íýã õ¿íä íîîãäîõ ìÿí.òºã 567.0 273.6 470.1 211.6 538.9 241.6 629.0 263.2 657.2 271.0 700.5 284.9 730.4 296.9 Íýã õ¿í àìä íîãäîõ ÄÍÁ -íèé ºñºëò íü õýðýãëýã÷äèéí õóäàëäàí àâàõ ÷àäâàðûã íýìýãäýæ áóéã õàðóóëæ áàéíà. Õ¿í àì ç¿éí îð÷èí Õ¿ñíýãò 2 Îí (ìÿíãàí õ¿í) 2004 2005 2006 2008 2007 Íèéò õ¿í àì 2 407.5 2 442.5 2 475.4 2504.0 2 701.2 Õîòûí õ¿í àì 1 377.0 1 397.1 1 421.0 1 464.2 - Õºäººíèé õ¿í àì 1 030.5 1 045.4 1 054.4 1 039.8 - 2007 îíä àæèëëàõ õ¿÷íèé òîî 926.9 ìÿíãà áîëæ 2006 îíûõîîñ 6.4 % ºñ÷ýý. Ýíý íü àæèë÷äûí òîî íýìýãäñíýýð ãýð á¿ë¿¿äèéí àìæèðãààíû ò¿âøèíä ýåðýãýýð íºëººëíº. Àæèëã¿éäëûí ò¿âøèí áóóð÷ áàéãàà íü òºäèé ÷èíýý ÿäóó÷óóäûí ýãíýýíä îðîãñîäûí òîîã öººð¿¿ëæ áóé õýðýã þì. Õ¿ñíýãò 3 2004 2005 2006 2007 Àæèëã¿éäëèéí ò¿âøèí (%) 4.6 4.6 3.4 3.5

(4)

Àæèëëàãñàä (ìÿí.õ¿í) 809.0 832.3 870.8 926.9 Óëñ òºð, õóóëü ýðõ ç¿éí îð÷èí 2000 îíîîñ õîéø óëñ òºðéí áàéäàë òîãòâîðæèæ áèçíåñ ýðõëýëò áîëîí ãàäíû õºðºíãº îðóóëàëòûã òàòàõ áîëîìæ íýìýãäñýýð áàéíà. Äýâøèëòýò øèíý òåõíîëîãè, òîíîã òºõººðºìæèéã äýìæèõ áîäëîãî òºðººñ áàðèìòàëæ áóéòàé õîëáîîòîéãîîð àæ àõóé íýãæ¿¿ä ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõ õàíäëàãàòàé áîëîîä áàéíà. Ìàíàé ¿éëäâýðèéí çàðèì õýðýãëýã÷èä áîëîõ àðõè, ïèâî, äàðñ ãýõ ìýò ñîãòóóðóóëàõ óíäàà ¿éëäâýðëýã÷äèéí ¿éë àæèëëàãààíä òºðèéí áîäëîãî èõýýð íºëººëäºã. Øºíèéí öýíãýýíèé ãàçðóóäóóäûã øºíèéí 00.00 öàãààñ õîéø àèæëëàõûã õîðèãëîñîí íü ìàíàé õýðýãëýã÷äýä õ¿íä öîõèëò áîëñîí áºãººä ýíý íü äàì äàìààð ìàíàé øèëíèé ýðýëòýíä íºëººëíº. Íèéãýì ñî¸ëûí îð÷èí Çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñàãò øèëæèí îðñíîîñ õîéø íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí ñèñòåì õ¿÷òýé ººð÷ëºëòºíä îðæ ò¿¿íèé ñºðºã íºëººëºëèéí ãîë îáüåêò íü àðä ò¿ìýí áîëæ áàéñíààñ áîëæ ãàçàð ñàéã¿é íýã õýñýã àðõèäàí ñîãòóóðàëò áîëæ áàéâ. ªíººäºð ãýõýä ñîãòóóðóóëàõ óíäàà õýðýãëýã÷äèéí õóâèéí æèí Óëààíáààòàð õîòîä áóóð÷ áàéõàä, õºäºº îðîí íóòàãò õàðèí ýñðýãýýð ºñ÷ áàéíà. Õýðýãëýã÷äèéí õýðýãëýýíä ýçëýõ õóâèéí æèíãýýð áîë õîò, õºäººãèéí ãýëòã¿é àëü àëèíûõíä íü ºñ÷ áàéíà. Òåõíîëîãèéí îð÷èí Ò¿¿õèé ýäèéí íººö, ò¿¿íèé ñîíãîëò Øèë ¿éëäâýðëýõ ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûã ¿íäñýí áà òóñëàõ ãýæ õóâààíà. ¯íäñýí ò¿¿õèé ýäýä çàðèì ¿éëäâýðëýëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîõ õàÿãäàë øèë, ýëñ îðäîã áºãººä õàðèí òóñëàõ ýðäýñ ò¿¿õèé ýäýä áîëîõ öàõèóð, ñîä, äîëîìèò, øîõîéí ÷óëóó, ïîòàø, ñóëüôàò íàòðè, õ¿õýðõ¿÷ëèéí íàòðè õàìààðíà. Øèëýí ëîíõûã ýëñýýð áîëîí õàÿãäàë øèëýýð ¿éëäâýðëýäýã. Àëü àëèíä íü íýìýëò èñë¿¿ä îðäîã áºãººä õýìæýý íü ººð ººð áàéäàã. Äýýðõè 2 ò¿¿õèé ýäýýñ Ìîíãîëûí íºõöºëä õàìãèéí òîõèðîìæòîéã íü ñîíãîõûí òóëä äàðààõ øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð 5 õ¿ðòëýõ îíîîãîîð ¿íýëëýý. 5- ìàø òîõèðîìæòîé 4- òîõèðîìæòîé 3-áîëîìæèéí 2- òîõèðîìæã¿é 1-áîëîìæã¿é Õ¿ñíýãò 4 ¹ Øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò¿ үä ¯íäñýí ò¿¿õèé ýä: Ýëñ ¯íäñýí ò¿¿õèé ýä: Õàÿãäàë øèë Òàéëáàð ¯íýëãý ý Òàéëáàð ¯íýëãýý

(5)

1. Íººö 560 æèëèéí ýëñíèé íººöòýé. Áàÿæóóëàí õýðýãëýõ õýðýãòýé. 3 Æèëä: 40 òîíí õàÿãäàë øèë ãàðäàã 5 2. Îëäîö Àòàíãèéí áîëîí Çóóíìîäíû ýëñ õýðýãëýõ áîëëîìæòîé 5 Õàãàðñàí, õàãàðààã¿é øèëèéã øèëíèé öýã¿¿äýýð àâàõ áîëîìæòîé 5 3. ¯íý 5 òîíí íü: 50 000 òºã 5 5 òîíí íü : 300 000 2 4. Ýð÷èì õ¿÷ àøèãëàëò 15000-17000Ñ-ä õàéëóóëäàã. 3 9000-11000Ñ-ä õàéëóóëäàã. 5 5. Áàéãàëü îð÷èíä ¿ç¿¿ëýõ íºëºº Ãîüèéí ýêîëîãèéí òýíöâýðò áàéäàëä ñºðººð íºëººëíº. 2 Áàéãàëü, ýêîëîãèä ñºðºã íºëººëºë áàéõã¿é. - Óñ 3-5 äàõèí áàãà õýðýãëýäýã. - Õîã õàÿãäëûã áàãàñãàíà. 5 6. Íèéãýìä ¿ç¿¿ëýõ íºëºº Íèéãýìä ¿ç¿¿ëýõ íºëººëºë áàðàã áàéõã¿é. 3 Õàÿãäàë øèë õóäàëäàí àâ÷ îðîí òîîíû áóñ àæèë ýðõëýëòèéã áèé áîëãîíî. 5 7. Íèéò 21 27 2.4 Çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà ªíººäºð Ìîíãîë óëñàä øèëýí ëîíõ ¿éëäâýðëýëäýý àøèãëàäàã 180 ãàðóé àæ àõóé íýãæ áàéäàã áºãººä òýä íèéò øèëíèé õýðýãöýýíèéõýý 40-50 õóâèéã ãàäíààñ èìïîðòûí øèë îðóóëàí õàíãàæ áàéãàà áºãººä ¿ëäñýí õóâèéã íü ýðãýëòèéí õóó÷èí øèë õàíãàæ áàéíà. Ìàíàé ¿éëäâýð¿¿ä øèëýí ëîíõîî èõýâ÷ëýí ÁÍÕÀÓ áîëîí ÎÕÓ-óóäààñ çàõèàëãààð àâäàã. Èìïîðòîîð îðæ èðæ áóé øèëýí ëîíõíû 85 ãàðóé õóâèéã 10-ààä êîìïàíèóä ýçýëäýã áºãººä íèéò èìïîðòûí õýìæýýã ìºíãºí ä¿íä øèëæ¿¿ëáýë 4,2 òýð áóì /4226994480/ òºãðºãò õ¿ðýýä áàéíà. ¯ëäñýí õóâèéã íü áîõèð øèë áóþó ýðãýëòèéí øèëýýð îðëóóëæ áàéíà. Øèëýí ëîíõíû çàõ çýýëèéí îíöëîã Øèëýí ëîíõíû çàõ çýýë íü àæ ¿éëäâýðèéí çàõ çýýë áºãººä õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýëýýñ ÿëãàãäàõ îëîí îíöëîãòîé. ¯¿íä:  Õýðýãëýã÷ íü öººí áîëîâ÷ íýã äîð èõ õýìæýýãýýð õóäàëäàí àâäàã. 2007 îíû áàéäëààð øèëýí ëîíõ õýðýãëýäýã íèéò 120 ãàðóé ¿éëäâýð á¿ðòãýãäñýí áàéíà. Òýäãýýðèéí 4 íü ãýõýä íèéò øèëýí ëîíõíû çàõ çýýëèéí 70 ãàðóé õóâèéã õýðýãëýäýã áºãººä èìïîðòîîð îðæ èðýõ øèëýí ëîíõíû 80 ãàðóé õóâèéã ýçýëäýã ãýñýí òîîöîî ãàð÷ýý. 2004 îíû ìýäýýíýýñ õàðàõàä 30 258 629 øèðõýã øèëýí ëîíõ 70 ãàðóé àæ àõóé íýãæ, õóâü õ¿ì¿¿ñ îðóóëæ èðñýí áàéíà.  Àæ ¿éëäâýðèéí çàõ çýýëèéí õýðýãëýã÷ íü õýðýãëýã÷èéí çàõ çýýëýýñ õàìààðäàã. Ìàíàé ãîë õýðýãëýã÷ áîëîõ àðõè, øàð àéðàã, óíäàà, ñ¿¿ ¿éëäâýðëýã÷ êîìïàíèóäûí çàõ çýýëèéí ºñºëò, õýðýãëýýíèé ººð÷ëºëò ãýõ ìýò òýäýíòýé õàìààòàé ç¿éëñèéã ñàéòàð ñóäëàæ ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëàõ õýðýãòýé.

(6)

22% 8% 61% 9% Àðõè, äàðñ Ïèâî Óíäàà, óñ Áóñàä Àðõè, äàðñíû ñàëáàðûí ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýý 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 2003 2004 2005 2006 2007 Î í ì ÿí .ë èò ð Àðõè äàðñ, Ïè ??â î Óíäàà, óñ Õýðýãëýã÷èéí ñóäàëãàà  Õýðýãëýã÷äèéí á¿òýö, øèíæ òºëºâ Õýðýãëýã÷äèéí á¿òýö  ¯éëäâýðëýã÷èä  Ýöñèéí õýðýãëýã÷ ¯éëäâýðëýã÷èä: Øèëýí ëîíõíû çàõ çýýë íü ¿éëäâýðëýëèéí çàõ çýýë, õýðýãëýã÷èä Òóñ ëîíõíû çàõ çýýëèéí õóâüä õýðýãëýã÷èä íü àðõè, óíäàà, ïèâî áîëîí áóñàä òºðëèéí øèëýí ëîíõ õýðýãëýäýã ¿éëäâýð, àæ àõóé íýãæ¿¿ä áàãòàíà. ¯éëäâýðëýëèéí çàõ çýýë ó÷èð öººí õýðýãëýã÷òýé, ýäãýýð íü èõ õýìæýýíèé õóäàëäàí àâàëò õèéäýã. Ìàíàé óëñàä 120-ààä àðõè, óíäàà, ïèâîíû ¿éëäâýð áàéäàã ãýñýí ñòàòèñòèêèéí òîî ãàðñàí áàéäàã áà ¿¿íýýñ ãàäíà öóó, êåò÷óï, ñ¿¿, æèìñíèé ø¿¿ñ ãýõ ìýò ç¿éëñèéã ¿éëäâýðëýäýã ¿éëäâýð¿¿ä ìàíàé õýðýãëýã÷èä áîëîõ þì.  Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ñîíãîëò õèéõäýý òàâüæ áóé øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò Õýðýãëýã÷èä øèëýí ëîíõûã õóäàëäàí àâàõäàà äàðààõ øàëãóóðóóäûã òàâüäàã ¿éëäâýðëýã÷äèéí ç¿ãýýñ òòîäîðõîéëáîë: 1. ªíãº

(7)

Àðõèíû øèëíèé õóâüä ºíãº íü èõýâ÷ëýí òóíãàëàã, çàðèì õýñýã íü ñ¿¿í ºíãºòºé áàéäàã áàéíà. Ïèâîíû õóâüä áîð, õ¿ðýí ºíãºòºé øèëèéã ºðãºí áàéäàã. 2. ×àíàð/ áàò áºõ áàéäàë ªíººãèéí áàéäëààð ìàíàé îðíû àðõèíû ¿éëäâýð¿¿ä ýðãýëòèéí øèëèéã ºðãºíººð àøèãëàäàã ó÷èð áàò áºõ, õàãàðàëò íü áàãà øèëèéã èë¿¿ä ¿çäýã. Ãýòýë ãàäààäûí óëñ îðíóóäàä àðõèíû ¿éëäâýðëýëèéí õóâüä ýðãýëòèéí øèëèéã îãò õýðýãëýäýãã¿é áàéíà. Ìàíàé îðíû ¿éëäâýð¿¿äèéí ýðãýëòèéí øèë õýðýãëýäýã øàëòãààíûã òàéëáàðëàâàë ýíý íü øèëýí ëîíõîî èìïîðòîîð àâäàãòàé õîëáîîòîé þì. Ìîíãîëäîî øèëýí ëîíõíû ¿éëäâýð áàéãóóëñíààð ýäãýýð ¿éëäâýð¿¿ä ñàâ áàãëàà áîîäëîî õ¿ññýí õýìæýýãýýðýý, õ¿ññýí ¿åäýý, èë¿¿ çàðäàë ãàðãàõã¿éãýýð õàðüöàíãóé õÿìä ¿íýýð çàõèàëàí õóäàëäàí àâàõ áîëîìæòîé áîëñíîîð ýðãýëòèéí øèëíèé õýðýãëýý áàéõã¿é áîëîõ áîëîìæòîé þì. 3. Õýëáýð õýìæýý Ìàíàé ¿éëäâýð íü øèëýí ëîíõíû õýëáýðèéí õóâüä õàðüöàíãóé óÿí õàòàí ó÷èð õýðýãëýã÷äèéí õ¿ññýí õýëáýð äèçàéíààð ¿éëäâýðëýõ áîëîìæòîé þì. Ìàíàé îðíû õóâüä òîìîîõîí ¿éëäâýð¿¿äèéí ïàòåíò÷èëàãäñàí àðõèíû ëîíõûã æèæèã ¿éëäâýð¿¿ä àøèãëàõ ÿâäàë èõ áàéäàã. Òýãâýë ìîíãîëä ýíý ¿éëäâýð áàéãóóëàãäñàíààð æèæèã ¿éëäâýð¿¿ä ÷ ãýñýí ººðèéí ãýñýí çàãâàð äèçàéíòàé øèëýí ëîíõûã çàõèàëàí õèéëãýõ áîëîìæ íýìýãäýæ áàéãàà þì. 4. ¯íý õýðýãëýã÷èä èõ õýìæýýíèé õóäàëäàí àâàëò õèéäýã ó÷èð ¿íý óÿí õàòàí, õºíãºëºëò ýäëýõ áîëîìæòîé áàéäàã ýñýõ. ÷àíàð, ºíãº, äèçàéíòàé òîõèðñîí ¿íèéã õàðãàëçàí ¿çäýã. Õýðýãëýã÷äèéí õóâüä äýýðõè ¿ç¿¿ëýëòèéã õàðãàëçàí ¿çýæ ãýðýý áàéãóóëàí á¿òýýãäýõ¿¿íýý çàõèàëàí õèéëãýäýã áàéíà. ªðñºëäºã÷èéí ñóäàëãàà Ìàíàé ¿éëäâýðèéí ºðñºëäºã÷èä íü íýã òàëààñ ÁÍÕÀÓ, ÎÕÓ-ûí øèëýí ëîíõ ¿éëäâýðëýã÷èä þì. Ýäãýýð ¿éëäâýð¿¿ä íü òºðºë á¿ðèéí õýëáýð äèçàéíààð èõýýñ áàãà õýìæýýãýýð ¿éëäâýðëýõ ÷àäâàðòàé ¿éëäâýð¿¿ä þì. Èìïîðòûí ëîíõíû õóâüä ººðèéí ºðòºã äýýð íü òýýâðèéí çàðäàë, ãààëèéí òàòâàð íýìýãääýã ó÷èð íýã á¿ðèéí ¿íý íü õàðüöàíãóé ºíäºð áàéäàã. Íºãºº òàëààñ ýðãýëòèéí øèë áóþó àøèãëàãäñàí ëîíõîî äàõèí õóäàëäàí àâàõ þì. Ãýõäýý ÿëàíãóÿà àðõè ¿éëäâýðëýëä øèíý ëîíõûã àøèãëàõ øààðäëàãà áàéäàã ÷ ìàíàé îðíû õóâüä àøèãëàñàí øèëýý 5-7 ýðãýëäýíý ãýæ òîîöîæ õóäàëäàí àâäàã áàéíà. ªðñºëäºã÷ á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîõ èìïîðòûí ëîíõ, ýðãýëòèéí ëîíõîíû äàâóó ñóë òàëûã õ¿ñíýãò ¹6 -ä õàðóóëàâ. Õ¿ñíýãò 6 Äàâóó òàë Ñóë òàë Èìïîðòûí ëîíõ - Äèçàéíû õóâüä ÿìàð ÷ áàéæ áîëíî. ªºðººð õýëáýð õýëáýð õýìæýý, äèçàéíàà ñàíàë áîëãîí õèéëãýõ áîëîìæòîé - Îëîí ¿éëäâýð¿¿ä áàéäàã ó÷èð ºðñºëäººí èõòýé, èéìýýñ ÷àíàðòàé, ºíãº ¿çýìæòýé õèéõ - ¿íèéí õóâüä õàðüöàíãóé ºíäºð ¿íýòýé - Òýýâýðëýëòèéí ÿâöàä òîîñ øîðîî çýðýã æèæèã áîõèðäîëä îðîõ ìàãàäëàëòàé - Õýðýãöýýíäýý òîõèðóóëàí

(8)

ìàãàäëàë ºíäºðòºé - ¿éëäâýðýýñýý èðäàã ó÷èð øèíýýðýý áàéäàã - ÿìàð íýãýí ãýìòýë öóóðàë áàðàã áàéäàãã¿é - öýâýðëýõ àðèóòãàõ øààðäëàãà ãàðäàãã¿é áàãà õýìæýýãýýð õóäàëäàí àâàõàä ¿íèéí ä¿í ºíäºð áîëîõ ó÷èð èõ õýìæýýãýýð õóäàëäàí àâ÷ õàäãàëàëò ¿¿ñäýã - Íèéë¿¿ëýã÷äýý ñàéí îéëãîëöîõã¿é òîõèîëäîë èõ ãàðäàã - Ãîëîãäîë ãàðàõàä øóóðõàé ñîëüæ ºãºõ áîëîìæ áàãà áàéäàã Ýðãýëòèéí ëîíõ - òýýâðèéí çàðäàë, ãààëèéí òàòâàð òºëºõã¿é - öàã õóãàöàà õýìíýíý - Èìïîðòûí ëîíõíîîñ õÿìä ¿íýýð õóäàëäàí àâàõ áîëîìæòîé - ãýìòýë, öóóðàëòòàé ëîíõ áàéõ ìàãàäëàë ºíäºðòºé - Ñàéí öýâýðëýæ, àðèóòãàõ øààðäëàãàòàé - Õýðýãöýýíäýý òîõèðîõîîð òîî õýìæýýãýýðýý îëäîõ ìàãàäëàë áàãà Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ñóäàëãàà Õ¿ñíýãò 5 ¹ Øèíæ ÷àíàð Èìïîðòûí øèëýí ëîíõ Ýðãýëòèéí øèëýí ëîíõ Ìàíàé ¿éëäâýðëýõ øèëýí ëîíõ 1 Îíöëîã Õýðýãëýã÷èéí õýðýãöýý øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí õ¿ññýí ¿ç¿¿ëýëòýýð ¿éëäâýðëýõ áîëîìæòîé ÷ ìàíàé îðíû õóâüä òýýâðèéí çàðäàë, ãààëèéí òàòâàð íýìýãäýæ òîîöîãääîã Èìïîðòîîð îðæ èðñýí øèëýí ëîíõûã 2-8 óäàà ýðãýëäýíý ãýæ òîîöäîã Ñ¿¿ëèéí ¿åèéí ºíäºð òåõíîëîãèéã àøèãëàí òºðºë á¿ðèéí çàãâàð äèçàéí ºíãºòºéãººð ¿éëäâýðëýõ áîëîìæòîé þì 2 Øèëíèé ºíãº Á¿òýýãäýõ¿¿í á¿ðò çîðèóëæ, çàõèàëàã÷äûí õ¿ññýí ºíãºòºé øèëèéã ¿éëäâýðëýõ ÷àäâàðòàé Øèëíèé ºíãº ¿çýìæ àøèãëàëòûí ÿâöàä çóðàãäàæ ìóóòäàã. Äýâøèëòýò òåõíîëîãè ó÷ðààñ îëîí ÿíçûí ºíãºòºé øèëèéã ¿éëäâýðëýõ áîëîìæòîé. 3 ×àíàð / áàò áºõ áàéäàë ÷àíàðûí øààðäëàãà á¿ðýí õàíãàñàí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýäýã. Õàðèí áàéðøèë õîë ó÷èð òýýâýðëýëòèéí ÿâöàä õàãàð÷ ãýìòýõ ÿâäàë ãàðàõ ìàãàäëàë ºíäºð áàéäàã. Àøèãëàãäñàí øèëí¿¿ä ó÷ðààñ ãýìòýëòýé, öóóðàëòòàé, çóðàãäñàí áàéõ ìàãàäëàë ºíäºðòºé, ýð¿¿ë àõóé, àðèóí öýâðèéí øààðäëàãûã á¿ðýí õàíãàõ áîëîìæã¿é ×àíàðûí øààðäëàãà á¿ðýí õàíãàñàí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýäýã. Õýðýãëýã÷èääýý îéð ó÷èð õ¿ðãýëòèéí ÿâöàä ãýìòýõ íü áàãà áàéäàã 4 Õýëáýð õýìæýý äèçàéí Óÿí õàòàí ó÷èð òºðºë á¿ðèéí çàãâàð äèçàéíààð ºìíº íü àøèãëàãäàæ áàéñàí ëîíõíóóä Óÿí õàòàí ó÷èð òºðºë á¿ðèéí çàãâàð äèçàéíààð

(9)

¿éëäâýðëýíý ¿éëäâýðëýíý 5 ¿íý Ãààëèéí òàòâàð, òýýâðèéí çàðäàë á¿òýýãäýõ¿¿íèé ººðèéí ºðòºã äýýð íýìýãääýã ó÷èð õàðüöàíãóé ºíäºð ºðòºãººð ìàíàé îðîíä îðæ èðäýã Õàÿãäàë øèëýý õóäàëäàí àâàõ, àíõàí øàòíû àðèóòãàë õèéõ, ÷àíàðûí øàëãàëò õèéõ, àðèóòãàë õèéæ öýâýðëýõ ãýñýí äàìæëàãóóäûã äàìæäàã ó÷èð ºðòºã íü àíõ õóäàëäàæ àâñàí ¿íýýñýý íýìýãääýã Ò¿¿õèé ýäèéí õóâüä õàÿãäàë øèë àøèãëàõ áà òýýâýðëýëòèéí çàðäàë áàãà, ãààëèéí òàòâàð òºëºõã¿é ó÷èð ¿íèéí õóâüä õàðüöàíãóé õÿìä áàéíà 6 Ò¿ãýýëò Õýðýãëýã÷äýýñ õîë /ìîíãîëûí /, òýýâýðëýëòèéí ÿâöàä õóãàöàà èõ øààðäàíà, òýýâðèéí çàðäàë ºíäºðòºé Øèë öóãëóóëäàã ãàçðóóä îëøèðñîí, õýðýãëýã÷ ¿éëäâýð¿¿ä ýðãýëòèéí ëîíõîî õóäàëäàí àâàõàä õÿëáàð äºõºì áîëñîí Äîòîîäûí çàõ çýýëä îéð, õýðýãëýã÷èéí õ¿ññýí õóãàöààíä ò¿ðãýí øóóðõàé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õèéæ íèéë¿¿ëýõ áîëîìæ ºíäºð áàéíà Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ Çîðèëòîò çàõ çýýë Ìîíãîëä 120 àðõè, ïèâî, óíäààíû ¿éëäâýð ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëäàã áàéíà. Ýäãýýð ¿éëäâýð¿¿äèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ãîë ñàâ áàãëàà áîîäîë íü øèëýí ëîíõ þì. Èíãýõýýð ýäãýýð íü ìàíàé ¿íäñýí õýðýãëýã÷ áóþó çîðèëòîò çàõ çýýë áîëæ ÷àäàõ þì. Õýðýãöýý øààðäëàãà 1. Æèëèéí èìïîðòûí ëîíõíû õýìæýý íü ãààëèéí ñòàòèñòèêèéí ãàçðààñ àâñàí ìýäýýãýýð:  Øèëíèé õýëáýð õýìæýý, òºðëèéí õóâüä: o 0.75ë, 0.5ë, 0.45ë, 0.39ë, 0.33ë,0.25ë, 0.05ë, 100ìë áàãòààìæòàé àðõè, ïèâî, óíäàà ã.ì-èéí çîðèóëàëòòàé øèëýí ëîíõ o Øèëýí ëîíõíóóä íü ºíãºíèé õóâüä òóíãàëàã, ñ¿¿í, íîãîîí, áîð ãýõ ìýò  Àøèãëàãäñàí øèëýí ëîíõûã ÎÕÓ-ààñ èìïîðòëîí àâñàí áàéíà  Èìïîðòûí øèëýí ëîíõûã 2004 îíû áàéäëààð 80 ãàðóé ¿éëäâýð àæ àõóé íýãæ, õóâü õ¿í îðóóëæ èðñýí áàéíà Èìïîðòîîð îðæ èðæ áóé øèëýí ëîíõ îéðîëöîîãîîð æèëä 30-35 ñàÿ øèðõýã îðæ èðäýã áàéíà. 2. Îäîîãîîð ìàíàé ¿éëäâýð¿¿ä ýðãýëòèéí øèëýí ëîíõ õýðýãëýõ ÿâäàë ìàø ºðãºí äýëãýð áàéíà. Øèíýýð õóäàëäàí àâñàí øèëýí ëîíõîî ìàíàé îðíû àðõè, ïèâîíû ¿éëäâýð¿¿ä 5-7 ýðãýëäýíý ãýæ òîîöäîã áàéíà. Ýðãýëòèéí ëîíõ íü òîìîîõîí ¿éëäâýð¿¿äèéí íèéò øèëýí ëîíõíû õýðýãöýýíèé 25-45%-èéã ýçýëäýã áàéíà. Òýãâýë æèæèã ¿éëäâýð¿¿äèéí èõýíõè íü öýâýð ýðãýëòèéí øèëýí ëîíõûã õýðýãöýýíäýý àøèãëàäàã áàéíà.

(10)

Òóõàéí á¿òýýãäýõ¿¿èé ººðèéí ºðòºã ¿ç¿¿ëýëò, øèíæ ÷àíàðààñàà õàìààðààä ÿíç ÿíç áàéäàã. Äóíäæààð ìàíàé óëñàä èìïîðòîîð îðæ áóé øèëýí ëîíõ íü òýýâðèéí çàðäàë, ãààëèéí òàòâàð / 5%/ ººðèéí ºðòºã äýýð íü íýìýãääýã òóë õàðüöàíãóé ºíäºð áàéäàã áà îéðîëöîîãîîð 150-400 òºãðºã, ýðãýëòèéí ëîíõíû õóâüä 50-200 òºãðºã áàéíà. Èíãýýä äýýðõèéã õàðãàëçàí ¿çýí øèëýí ëîíõíû çàõ çýýëèéí áàãòààìæèéã òîîöîí ãàðãàÿ. Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ òîîöîõ òîìú¸î: Q=n*q*p Q- Çàõ çýýëèéí áàãòààìæ n=120 n- íèéò õýðýãëýã÷äèéí òîî q=(40’000’000+38’000’000)/ 120 q- õóäàëäàí àâàõ äàâòàìæ p=200 ¥ p- äóíäàæ ¿íý Q=120*(78 000 000/120)*200=15 600 000 000 ₮ Äîòîîäûí øèëýí ëîíõíû çàõ çýýëèéí áàãòààìæ òîîöîæ ¿çñýíýýð æèëèéí 15,600,000,000 òºãðºã áàéãàà íü ºíäºð ¿ç¿¿ëýëò ãýæ ¿çýæ áàéíà. Èéìýýñ ýíý òºðëèéí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõýä ìîíãîë îðíû õóâüä õàíãàëòòàé çàõ çýýë áàéíà ãýæ ¿çýæ áàéíà.  Çàõ çýýëèéí ºñºëò Øèëýí ëîíõíû ¿éëäâýðëýë ýðõýëñíýýð ìîíãîëûí çàõ çýýëýý á¿ðýí õàíãàõ áîëîìæòîé þì. Ãàäààä çàõ çýýëä ãàðàõ áîëîìæ áàãàòàé. Ó÷èð íü ýíý òºðëèéí ¿éëäâýð¿¿ä ìàíàé óðä, õîéä õºðøèä îëîí áàéäàã áà õàðüöàíãóé ºíäºð ò¿âøèíä õ¿ðñýí áàéäàã. Õàðèí çàõ çýýëèéí ºñºëòèéã íýìýãä¿¿ëýõ áîëîìæ íü ýêñïîðòûí àðõè, ïèâîíû áîðëóóëàëòûã íýìýãä¿¿ëñíýýð áèé áîëãîõ áîëîìæ ºíäºð, ìºí øèëýí ëîíõîíä ñàâëàæ áîëîõîîð á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿äèéã ñàâëàõ þì. Æèøýý íü: ñ¿¿, òàðàã, öóó, ðàøààí, ø¿¿ñ ãýõ ìýò. Îð÷èí ¿åä äýëõèé íèéò ïëàñòèê õóâàíöàð ñàâíààñ çàéëñõèéæ áàéíà. Èéìýýñ ïëàñòèê ñàâûã îðëîõîîð øèëýí ëîíõûã ¿éëäâýðëýõ /æèíãèéí õóâüä õºíãºí, àâ÷ ÿâàõàä àâñààðõàí, õàãàðäàãã¿é, ºíãº ¿çýìæ ñàéòàé ã.ì / óëìààð õýðýãëýýíä íýâòð¿¿ëæ çàõ çýýëýý ºñãºõ áîëîìæ ºíäºð þì. Èéìýýñ á¿òýýãäýõ¿¿íýý äýëõèéí ñòàíäàðòûí äàãóó ¿éëäâýðëýõ ÿâäàë ÷óõàë þì. Ìºí äèâåðñèôèêàöè õèéí äàãàëäàõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýëèéã ÿâóóëàõ áîëîìæòîé þì. ÃÓÐÀÂ. ÌÀÐÊÅÒÈÍÃÈÉÍ ÕÝÑÝÃ IÕ. Ìàðêåòèíã  Á¿òýýãäýõ¿¿í Õ¿ñíýãò 10 ¹ ¿ç¿¿ëýëò Òàéëáàð 1 Íýð òºðºë Àðõè, ïèâî, óíäàà, äàðñ, öóó çýðýã øèëýíä ñàâëàæ áîëîõ á¿òýýãäýõ¿¿íä çîðèóëñàí 0.2-3.0 ëèòðèéí õýìæýýòýé, òóíãàëàã, íîãîîí, áîð, ñ¿¿í øèëýí ëîíõ ¿éëäâýðëýíý. 2 ÷àíàð Îëîí óëñûí ñòàíäàðòàä íèéöñýí, ºíäºð ÷àíàðòàé á¿òýýãäýõ¿¿í 3 Çàãâàð òºðºë á¿ðèéí õýëáýð, õýìæýý, äèçàéíààð ¿éëäâýðëýõ áîëîìæòîé,

(11)

çàãâàðûã îëîí õóâèëáàð, ãî¸ìñîã õýëáýð, óëñ îðíû îíöëîãèéã õàðóóëñàí áàéäëààð õýðýãëýã÷èéí õ¿ññýí äèçàéíààð õèéíý. /æèøýý íü äîìáî õýëáýðòýé ã.ì/ 4 Øèíæ ÷àíàðóóä Áàò áýõ, äàðàëò äààõ ÷àäâàð ñàéòàé 5 Áðýíä ¯éëäâýðèéí íýð áîëîí òåõíîëîãèîðîî áðýíä á¿ðä¿¿ëýõ 6 Õýìæýý 0,2ë-3ë áàãòààìæòàé òºðºë á¿ðèéí øèëýí ëîíõ öààøèä õýìæýýãýý ººð÷ëºõ áîëîìæòîé 7 Áàòàëãàà Äýëõèéí ñ¿¿ëèéí ¿åèéí äýâøèëòýò òåõíîëîãèéã àøèãëàæ áàéãàà ó÷èð ¿éëäâýðëýëèéí ãîëîãäîë ãàðàõ ìàãàäëàë áàãàòàé, ãîëîãäîë ëîíõ ãàðñàí òîõèîëäîëä øèíý ëîíõ íºõºí îëãîíî. 8 Àøèãòàé áàéäàë - Øèëýí ëîíõ íü á¿òýýãäýõ¿¿íèéã óäààí õóãàöààòàé õàäãàëàõàä çîðèóëàãäñàí - Äàõèí ººð ç¿éëä àøèãëàõ áîëîìæòîé - Áàéãàëü îð÷èíä ñºðºã íºëººëºëã¿é - Àðèóí öýâýð, ýð¿¿ë àõóéí øààðäëàãûã á¿ðýí õàíãàñàí á¿òýýãäýõ¿¿í - Øèëýí ëîíõ íü á¿òýýãäýõ¿¿íèéã öýâðýýð íü ÿìàð íýãýí õîðò áîäèñã¿éãýýð ñàâëàäàã à÷ õîëáîãäîëòîé - Á¿òýýãäýõ¿¿íèéã øèëýíä ñàâëàñíààð õàäãàëàëòûí õóãàöàà óðòàñäàã Áàéãàë äàõü õàÿãäàë øèëýý ò¿¿õèé ýä áîëãîí àøèãëàõ  ¯íý Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íý íü á¿òýýãäýõ¿¿íèé øèíæ áàéäëààñ õàìààðààä ÿíç á¿ð áàéõ áºãººä ºðñºëäºã÷äººñºº ¿íý õÿìä áàéõ ÿâäàë þì. Èíãýñíýýð èìïîðòûí øèëýí ëîíõíû îðæ èðýõ õýìæýýã ýçëýõ, ýðãýëòèéí øèëýí ëîíõûã õýðýãëýýíýýñ ãàðãàõ áîëîìæòîé þì. Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ºðòºã íü õóäàëäàí àâàõ õýìæýýíýýñ õàìààð÷ õºíãºëºëò ýäëýõ áîëîìæòîé. № Бүтээгдэхүүний өнгө Бүтээгдэхүүний эзлэхүүн Нэгжийн үнэ 1 Тунгалаг 0,75 л 180 0,5 л 120 0,33 л 90 Нийт 2 Бор 0,5 л 90 0,33 л 80 0.25 80 Нийт 3 Ногоон 0,5 л 140 0,33 л 90 Нийт Бусад 200 Нийт  Õóâààðèëàëò

(12)

Äîòîîäûí õýðýãëýã÷äýä îéð áàéãàà íü ìàø òîì äàâóó òàë þì. Ýíý äàâóó òàëàà àøèãëàí ìîíãîëûí çàõ çýýëèéã á¿ðýí ýçëýõ áîëîìæòîé þì. ¯¿íýýñ ãàðàõ äàâóó òàë: o Òýýâýðëýëòèéí ÿâöàä õóãàöàà áàãà çàðöóóëàíà o Õýðýãöýýòýé òîî õýìæýýãýýðýý õ¿ññýí õóãàöààíäàà çàõèàëàõ áîëîìæòîé o Êîìïàíèóä õàðèëöàã÷, áàéíãûí ò¿íøèéã äàõèí äàõèí õàéõ øààðäëàãàã¿é áóþó äàðààãèéí õóäàëäàí àâàõ ãàçàð òîäîðõîé áîëíî o Ãîëîãäîë ãàðñàí òîõèîëäîëä òýð äàðóéä íü ìýäýãäýõ áîëîìæòîé  Èäýâõèæ¿¿ëýëò Èäýâõèæ¿¿ëýëòèéí áîäëîãûã á¿òýýãäýõ¿¿íèé àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéí ¿å øàò á¿ð äýýð ÿëãààòàé áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ ó÷èð äàðààõ õ¿ñíýãòýýð õàðóóëàâ. Õ¿ñíýãò 11 ¹ Àìüäðàëûí ìº÷ëºã Õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãàà 1 Íýâòðýëòèéí ¿å / Çàõ çýýëèéã ºðãºòãºõ/  Á¿òýýãäýõ¿¿íèéã òàíèëöóóëàõ ñóðòàë÷èëãàà - Êîìïàíèéí âåá ñàéòòàé áîëæ, ¿éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãè áîëîí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òàëààðõ ìýäýýëëèéã òàíèëöóóëàõ, á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí ¿éëäâýðëýëèéí äàâóó òàëàà òîäîòãîæ ºãºõ - Á¿òýýãäýõ¿¿íýý çàõèàëàã÷èä ¿íýã¿é õ¿ðãýæ ºãºõ 2 ºñºëòèéí ¿å  Çàõ çýýëèéí ã¿íä íýâòðýõ - ¿éëäâýðèéí íýðýý áðýíä áîëãîí õýðýãëýã÷äýä õîíîãøóóëàõ - Øèëíèé õýðýãëýýã íýìýãä¿¿ëýõ ¿¿äíýýñ õàìòàðñàí ñóðòàë÷èëãààã ººðèéí õýðýãëýã÷òýé õàìòàð÷ ÿâóóëàõ - ýêñïîðòûí á¿òýýãäýõ¿¿íä çîðèóëñàí øèëíèé äèçàéíûã áàéíãà ñàéæðóóëàõ - Õýðýãëýã÷äèéí õýðýãöýý øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàãâàðàà ñàéæðóóëàõ - Áàéíãûí õýðýãëýã÷òýé áîëîõ 3 Òîãòâîðæèëòèéí ¿å - Òîãòìîë ºñºëòèéã áèé áîëãîõ - Áàéíãûí õýðýãëýã÷äýý óðàìøóóëàõ áîäëîãûã òîãòìîë ÿâóóëæ áàéõ - ¯éëäâýðëýã÷èäòýé õàìòðàí øèëíèé õýðýãëýýã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ - Ãàäààäûí çàõ çýýëä ãàðàõ - Øèíý õýðýãëýã÷, ¿éëäâýðëýëèéí ñàëáàðûã áèé áîëãîõ 4 Áóóðàëòûí ¿å Çàõ çýýëýý áàðèõ, òýëýõ - á¿òýýãäýõ¿¿í, òåõíîëîãèî øèíý÷ëýí äýëõèéí ÷èã õàíäëàãàä íèéö¿¿ëýõ

(13)

(14)

14 Áîðëóóëàëòûí ïðîãíîç Ëîíõíû ºíãº Ëîíõí û õýìæýý I Óëèðàë (ìÿí.ø) II Óëèðàë (ìÿí.ø) III Óëèðàë (ìÿí.ø) IV Óëèðàë (ìÿí.ø) Æèëèéí íèéò õýìæýý (øèðõýãýýð ) Æèëèéí íèéò ¿íý (òºãðºãººð) 1 Òóíãàëà ã 1 ñàð 2ñàð 3 ñàð 4 ñàð 5ñàð 6 ñàð 7 ñàð 8ñàð 9 ñàð 10ñà ð 11ñà ð 12ñà ð 1.0 110. 0 480. 0 200. 0 110. 0 110. 0 290. 0 110. 0 110. 0 110. 0 110.0 110.0 225.0 2075000 415000000 0.75 520. 0 720.0 540.0 520.0 520.0 0 670. 520.0 520.0 520.0 520.0 520.0 725.0 6815000 1226700000 0.5 630 840. 0 645.0 630.0 630.0 795.0 630.0 630.0 630.0 630.0 630.0 845.0 8165000 979800000 0.39 450. 0 520.0 580.0 450.0 450.0 0 640. 450.0 450.0 450.0 450.0 450.0 700.0 6040000 543600000 0.25 160. 0 210. 0 320. 0 160. 0 160. 0 190. 0 160. 0 160. 0 160. 0 160.0 160.0 240.0 2240000 201600000 2 Áîð 0.5 180. 0 290. 0 250. 0 180. 0 180. 0 220. 0 180. 0 180. 0 180. 0 180.0 180.0 290.0 2490000 224100000 0.33 150. 0 200. 0 200. 0 150. 0 150. 0 180. 0 150. 0 150. 0 150. 0 150.0 150.0 240.0 2020000 161600000 0.25 100. 0 100. 0 100. 0 100. 0 100. 0 100. 0 100. 0 100. 0 100. 0 100.0 100.0 100.0 1200000 108000000 3 Ñ¿¿í 0.75 90.0 160. 0 160.0 90.0 90.0 160.0 90.0 90.0 90.0 90.0 90.0 160.0 1360000 244800000 0.5 180. 0 250. 0 250. 0 180. 0 180. 0 250. 0 180. 0 180. 0 180. 0 180.0 180.0 250.0 2440000 292800000 4 Íîãîîí 1.0 90.0 160. 0 160. 0 90.0 90.0 160. 0 90.0 90.0 90.0 90.0 90.0 160.0 1360000 272000000 0.75 180. 0 290. 0 250. 0 180. 0 180. 0 220. 0 180. 0 180. 0 180. 0 180.0 180.0 290.0 2490000 448200000 0.5 150. 0 200. 0 200. 0 150. 0 150. 0 180. 0 150. 0 150. 0 150. 0 150.0 150.0 240.0 2020000 161600000

(15)

15 0.33 150. 0 200. 0 200. 0 150. 0 150. 0 180. 0 150. 0 150. 0 150. 0 150.0 150.0 240.0 2020000 161600000 0.25 70.0 70.0 70.0 70.0 70.0 70.0 70.0 70.0 70.0 70.0 70.0 70.0 840000 67200000 Íèéò 43575000 6.513.250.00 0

(16)

16 ÄªÐªÂ. ¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉÍ ÕÝÑÝÃ VII. ¯éëäâýðëýëèéí õýñýã ¯éëäâýðèéí ãàçðûí áàéðøèë ¯éëäâýðèéí áàéðøëûã ñîíãîõûí òóëä õàìãèéí áîëîìæèò õóâèëáàðóóä áîëîõ Óëààíáààòàð õîòûí Õàí-Óóë ä¿¿ðýã, Íàëàéõ ä¿¿ðýã ãýñýí áàéðøëûã äàðààõ áàéäëààð ¿íýëëýý. Õ¿ñíýãò 7 ¹ Øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò Õàí-Óóë ä¿¿ðýã Íàëàéõ ä¿¿ðýã Òàéëáàð ¯íýëãýý Òàéëáàð ¯íýëãýý 1. Õýðýãëýã÷äýä îéð áàéäàë Øèëýí ëîíõ õýðýãëýã÷äýä ìàø îéðõîí 5 Çîðèëòîò õýðýãëýã÷äýýñýý 30-40 êì çàéòàé 4 2. Ò¿¿õèé ýäýä îéð áàéäàë Ýëñíýýñ 60-70 êì çàéòàé 4 Õàÿãäàë øèëíýýñýý 30-40 êì çàéòàé 4 3. Õºðºíãº îðóóëàëòûí áàéäàë Øèíýýð ¿éëäâýðèéí áàéð áàðèõ øààðäëàãàòàé 4 Õóó÷èí ¿éëäâýðèéí áàéðûã àøèãëàõ áîëîìæòîé 5 4. Ýð÷èì õ¿÷íèé õàíãàìæ ¯éëäâýð¿¿äèéí íÿãò èõ ó÷ðààñ ýð÷èì õ¿÷íèé äààö õýòýð÷ õîìñäîë ¿¿ñýõ ìàãàäëàëòàé 3 Õîòûí òºâººñ çàéòàé áàéäàã ó÷ðààñ ýð÷èì õ¿÷íèé õîìñäîë ¿¿ñýõã¿é. 5 5. Òýýâýðëýëòèéí áîëîìæ Àâòî òýýâýð àøèãëàíà 4 Àâòî áîëîí òºìºð çàìûí òýýâýð àøèãëàõ áîëîìæòîé 5 6. Òýýâýðëýëòèéí çàðäàë Àâòî àøèãëàõàä òýýâýð ºäºðòºº 75 000¥ çàðöóóëíà. 5 Àâòûí çàðäàë 130 000¥, òºìºð çàìûí çàðäàë: 5 7. Äóëààí, öýâýð, áîõèð óñíû õàíãàìæ À÷ààëàë èõýýñ òàñàëäàõ, øóãàì ìóóäñàí áàéõ ìàãàäëàëòàé 3 Õàíãàìæ ñàéí 5 Íèéò ä¿í 28 33 ¯éëäâýðèéí ãàçðûí áàéðøëûí ñîíãîëòûí ¿íýëãýý

(17)

17 Äýýðõ ¿íýëãýýíýýñ Íàëàéõ ä¿¿ðýãò ¿éëäâýðýý áàéðøóóëàõ íü ç¿éòýé ãýæ ¿çëýý. Шилэн лонхны үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжийн харьцуулалт Хүснэгт №9 Д/Д Шалгуурууд ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä I òîíîã òºõººðºìæ II òîíîã òºõººðºìæ III òîíîã òºõººðºìæ ¯éëäâýðëýñýí óëñ Èðëàíä Õÿòàä ÎÕÓ 1 Үнэ ($) 10 000 000 3 500 000 1 200 000 2 Хүчин чадал (òîíí/öàã) 6.8 3.8 1.2 3 Эрчим хүчний зарцуулалт (Êв/цаг) 1250 750 680 4 Уян хатан байдал Õ¿ññýí çàãâàðààð Öººí çàãâàðààð Öººí çàãâàðààð 5 Гологдлын төвшин /1 ñàÿ á¿òýýãäýõ¿¿íä/ 3-4 øèðõýã 3% 5% 6 Овор хэмжээ 8*40òîííû ÷èíãýëýã 3*20 òîííû ÷èíãýëýã 2*20 òîííû ÷èíãýëýã 8 Гэрээний нөхцөл 9 Баталгаат хугацаа 10 Нарийн мэргэшил шаардагдах байдал 11 Нэмэлт үйлчилгээ ¯éëäâýðèéí òîíîã òºõººðºìæ Õ¿ñíýãò ¹9 Ä/Ä Òîíîã òºõººðºìæ Çóðàã Õ¿÷èí ìýäýýëýë ÷àäàë, íýìýëò 1. Øèë öýâýðëýõ Öàãò 12 òîíí õàÿãäàë øèë áîëîâñðóóëàõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé, öàãò 150 ÊÂ ýð÷èì õ¿÷ àøèãëàíà. Öýâýðëýã÷ ìàøèíû ãàðö íü Åâðîïûí ñòàíäàðòûã õàíãàíà. Òîíîã òºõººðºìæ íü 40 Òîííû 4 êîíòåéíåðò áàãòàíà. 2. Øèë áóòëàõ

(18)

18 3. Íóíòàã øèë öýâýðëýõ 4. Õîëèã÷ ìàøèí ªäºðò 50 ñ 60 òîíí øèëýí ëîíõ ¿éëäâýðëýõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé, á¿õ òîíîã òºõººðºìæ¿¿ä öîãö áàéäëààð íèéë¿¿ëýãäýíý. ªäºðò 1,2 – 2 ìåãàâàòò öàõèëãààí õýðýãëýíý. 5. Õàéëóóëàã÷ çóóõ 6. Øèë õýâëýã÷ 7. Øèëíèé ÷àíàð øàëãàõ ëàáîðàòîðè

(19)

19 8. Øèë áàãöëàõ Ñèñòåì ¯éëäâýðèéí õ¿÷èí ÷àäàë ¯éëäâýð íü åðºíõèéäºº íèéò 55 òîíí øèëèéã ºäºðò ¿éëäâýðëýõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé. Õàÿãäàë øèë áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðèéí òîíîã òºõººðºìæèéí õ¿÷èí ÷àäàë íü õàíãàëòòàé èõ áàéãàà ó÷èð öààøèä ¿éëäâýðëýëýý ºðãºæ¿¿ëýí, íýìýëò çóóõ, õýâëýõ ìàøèí àâ÷ ñóóðèëóóëàõ á¿ðýí áîëîìæòîé. Õ¿ñíýãò 1.5 Òîíîã òºõººðºìæèéí àøèãëàëò № Тоног төхөөрөмжийн нэр Загвар Хүчин чадал /öàãò/ Бүтээгдхүүни й үр ашиг Үнэ Эрчим ашиглалт хүч 1. Шил цэвэрлэх төхөөрөмж GBR-1170 12 òîíí 150 ÊÂ 2. Øèë áóòëàõ òºõººðºìæ GBM-1250 3. Íóíòàã øèë öýâýðëýõ 4. Õîëèã÷ ìàøèí 5. Õàéëóóëàã÷ çóóõ 50-60 òîíí /ºäºðò/ 1.2-2 MB 6. Øèë õýâëýã÷ 7. Øèëíèé ÷àíàð øàëãàõ ëàáîðàòîð 8. Øèë áàãöëàõ ñèñòåì Íèéò 10 ñàÿ USD Нөхцөлүүд:  ҮНЭ: FOB нөхцөлтэй, үүнд 3% -г нэмж өгнө.  ТӨЛӨЛТ БОЛОН ХҮЛЭЭН АВАЛТ: Таны дансанд бүх баталгааг олгоно. Хэлэлцээрийг 15 хоногт хийж, хэлэлцээрээс хойш тоног төхөөрөмжийг 90 хоногийн нийлүүлнэ  Эсвэл 60% урьдчилж, 40% тоног төхөөрөмж ирэхээс өмнө төлнө.  БАТАЛГААТ ХУГАЦАА: Энэ үнийн санал нь 45 хоногийн дотор хүчин төгөлдөр байна. Тоног төхөөрөмжид нь 7 жилийн баталгаат хугацааг олгоно.

(20)

20 Òîíîã òºõººðºìæèéí íèéë¿¿ëýëò À. Øèë áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðèéí òîíîã òºõººðºìæèéã Áåëãèéí GPM êîìïàíèàñ 250000 Åâðîãîîð õóäàëäàæ àâíà. Òîíîã òºõººðºìæèéã Áåëãèéí òàëààñ ñóóðèëóóëæ, ýõíèé ¿åä àæèëëàõ ìýðãýæèëòýíãýýð õàíãàíà. Òýýâýðëýëòèéã òàíàé òàë õàðèóöàæ, òºëáºðèéã õèéíý. Áåëãèýñ Óëààíáààòàð õ¿ðòýë 40 òîííû íýã êîíòåéðèéã 2500 Åâðîãîîð îðóóëæ èðíý. Íèéò 2500*4=10000 Åâðî. Á. Ëîíõíû ¿éëäâýðèéã òîíîã òºõººðºìæ, áàðèëãûí õàìò Èðëàíäûí Rossorry Engineering LtD êîìïàíè á¿ðýí õàðèóöàæ, òîíîã òºõººðºìæèéí ñóóðèëóóëàëò, áàðèëãûí ã¿éöýòãýëèéã õèéíý. Íèéò 4 ñàÿ ôóíò ñòåðëèíãýýð áàðèóëàõààð ãýðýý õèéñýí. ¯éëäâýðëýëèéí ýõíèé ¿åä áîëîâñîí õ¿÷íèé ñóðãàëò, ìýðãýæèëòíýýð á¿ðýí õàíãàíà. ÒÀÂ. ÑÀÍÕ¯¯ÃÈÉÍ ÕÝÑÝÃ X. Ñàíõ¿¿ãèéí õýñýã Ýõëýëòèéí áàëàíñ Õ¿ñíýãò 13 Áîðëóóëàëòûí îðëîãûí óðüä÷èëñàí òîîöîî 2009.01.01-2010.01.01 Õ¿ñíýãò 14 ¯ç¿¿ëýëò¿¿ä I Óëèðàë II Óëèðàë III Óëèðàë IV Óëèðàë Íèéò 1 Áîðëóóëàëòûí îðëîãî 1 641 500 000 1 641 500 000 1 641 500 000 1 641 500 000 6 566 000 000 2 ÁÁªª 202 702 500 202 702 500 202 702 500 202 702 500 810 810 000 3 Öýâýð áîðëóóëàëò 1 438 797 500 1 438 797 500 1 438 797 500 1 438 797 500 5 755 190 000 4 Öàëèí 22 860 000 22 860 000 22 860 000 22 860 000 91 440 000 5 Ýð÷èì õ¿÷íèé çàðäàë 39 150 000 39 150 000 39 150 000 39 150 000 156 600 000 6 Äóëààíû çàðäàë 724 500 483 000 0 241 500 1 449 000 7 Õàíãàìæèéí çàðäàë 10 500 000 10 500 000 10 500 000 10 500 000 42 000 000 8 Ìàðêåòèíãèéí çàðäàë 15 000 000 15 000 000 15 000 000 15 000 000 60 000 000 9 Øàòàõóóíû çàðäàë 8 788 500 8 788 500 8 788 500 8 788 500 35 154 000 10 Áóñàä 15 000 000 15 000 000 15 000 000 15 000 000 60 000 000 11 ¯éë àæèëëàãààíû àøèã 1 326 774 500 1 327 016 000 1 327 499 000 1 327 257 500 5 308 547 000 12 Çýýëèéí òºëáºð (òºã ) 602 500 000 602 500 000 602 500 000 602 500 000 2 410 000 000 13 Çýýëèéí õ¿¿ (òºã) 184 365 000 175 146 750 147 492 000 138 273 750 645 277 500 14 Òàòâàðûí ºìíºõ àøèã 539 909 500 549 369 250 577 507 000 586 483 750 2 253 269 500 15 Òàòâàðûí çàðäàë 208 706 700 212 394 000 223 455 900 227 143 200 946 699 800 16 Öýâýð àøèã 331 202 800 336 975 250 354 051 100 359 340 550 1 306 569 700 17 Õóðèìòëàãäñàí àøèã 331 202 800 668 178 050 1 022 229 150 1 381 569 700 2 688 139 400 Öàëèíãèéí çàðäàë: Æèëä 76 320 000 òºãðºã áàéíà. Íèéò öàëèí: Ñàðä: 6 360 000 òºã Óëèðàëä: 19 080 000 òºã

(21)

21 Öàëèíãèéí çàðäëûí òîîöîî Õ¿ñíýãò 15 (Òºãðºãººð) ¹ Àëáàí òóøààë Îðîí òîî Ñàðûí öàëèí Óëèðëûí öàëèíãèéí ñàí Æèëèéí öàëèíãèéí ñàí 1. Çàõèðàë 1 500 000 1 500 000 6 000 000 2. Ã¿éöýòãýõ çàõèðàë 1 400 000 1 200 000 4 800 000 3. Ìåíåæåð, àæèëòàí 15 220 000 9 900 000 39 600 000 4. Äèçàéíåð 1 300 000 900 000 3 600 000 5. Íàðèéí áè÷èã 1 150 000 450 000 1 400 000 6. ¯íäñýí àæèë÷èí 15 180 000 4 320 000 17 280 000 7. Æîëîî÷ 2 120 000 720 000 2 880 000 Íèéò 36 7 620 000 22 860 000 91 440 000 Öàõèëãààíû çàðäàë: Öàãò 1250êâò ýð÷èì õ¿÷ õýðýãëýõ áà ºäºðò 8 öàã àæèëëàíà ãýæ ¿çâýë ºäºðò 10 000êâò ýð÷èì õ¿÷ àøèãëàíà. 1êâò ýð÷èì õ¿÷ 58òºã, ñàðä äóíäæààð 22.5 ºäºð àæèëëàíà. Ñàðä: 10 000*58òºã*22.5=13 050 000òºã Æèëä: 12*13 050 000=15 660 000òºã Äóëààíû çàðäàë: Ìàíàé ¿éëäâýðèéí áàðèëãà íü 1050êâì òàëáàòàé áà íýã êâì òàëáàéí äóëààíû çàðäàë 230òºã áîëíî. Æèëä 6 ñàð äóëààí àøèãëàíà. Ñàðä: 230òºã*1050=241 500òºã Æèëä: 241 500òºã*6=1 449 000òºã Õàíãàìæèéí çàðäàë: Àæèë÷äûí õºäºëìºðèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ ¿¿äíýýñ íèéò àæèë÷äàä çîðèóëàëòûí áýýëèéí, õàìãààëàëòûí ìàëãàé ãýõ ìýò èæ á¿ðýí àæëûí õóâöàñ àâñàí. Ìºí îôôèñèéí áóñàä çàðäëóóä îðñîí áîëíî. Òýýâðèéí çàðäàë: Ò¿¿õèé ýäèéí òàòàí àâàëòàíä 2ø ÇÈË130 ìàøèí àøèãëàõ áà ºäºðò Óëààíáààòàð-íàëàéõ ÷èãëýëä 6-7 èðåñ, Çóóí ìîä-Íàëàéõ ÷èãëýëä 2-3 èðåñ õèéíý. Ýíý íü íèéò 700êì áîëîõ áà Çèë130-èéã 100êì-ò 30ë øàòõóóí çàðöóóëäàã ãýæ ¿çâýë 210ë øàòõóóí õýðýãëýíý. 1ëèòð øàòõóóí 620òºã. Ñàðä 22.5 ºäºð àæèëëàíà. Ñàðä: 210ë*620òºã*22.5=2 929 500òºã Æèëä: 2 929 500 òºã*12=35 154 000òºã Çýýë Зээлийг Ирландын “Irish Bank”-ààñ æèëèéí 4.59%-èéí õ¿¿òýé, 5 æèëèéí õóãàöààòàéãààð 10 ñàÿ àìåðèê äîëëàðûã çýýëæ àâíà. Ñàð òóòàì ìºíãºí ä¿íãýýð 345 690 040 òºãðºã, óëèðàëä 138 276 160 òºãðºã, æèëä 553 104 640 òºãðºã, íèéò òàâàí æèëèéí õóãàöààíä 2 765 523 200 òºãðºãèéã õ¿¿íä òºëíº. Õ¿¿ãèéí õýìæýý Õ¿ñíýãò16 Ñàðààð 0,38% Óëèðëààð 1,15 Æèëýýð 4,59% Íèéò 5 æèëýýð Çýýëèéí õ¿¿ (òºã) 34 569 040 138 276 160 553 104 640 2 765 523 200 Çýýëèéí õ¿¿ ($- 28 688 114 750 459 000 2 295

(22)

22 îîð ) 000 Çýýë, Çýýëèéí õ¿¿ãèéí òºëáºð Õ¿ñíýãò 17 (òºãðºãººð) ¹ Õóãàöàà Çýýëèé ¿ëäýãäýë Çýýë, Çýýëèéí õ¿¿ãèéí òºëáºð Õ¿¿ãèéí òºëáºð Çýýëèéí òºëáºð 1. 2006.01.01 12 050 000 000 276 547 500 1 205 000 000 2. 2006.07.01 10 845 000 000 248 892 750 1 205 000 000 3. 2007.01.01 9 640 000 000 221 238 000 1 205 000 000 4. 2007.07.01 8 435 000 000 193 583 250 1 205 000 000 5. 2008.01.01 7 230 000 000 165 928 500 1 205 000 000 6. 2008.07.01 6 025 000 000 138 273 750 1 205 000 000 7. 2009.01.01 4 820 000 000 110 619 000 1 205 000 000 8. 2009.07.01 3 615 000 000 82 962 250 1 205 000 000 9. 2010.01.01 2 410 000 000 55 309 500 1 205 000 000 10. 2010.07.01 1 205 000 000 27 654 750 1 205 000 000 Íèéò 1 521 009 250 12 050 000 000 Òàòâàð: Ìîíãîë óëñûí òàòâàðûí òîãòîëöîîíû äàãóó 100ñàÿ òºã õ¿ðòýëõ àøãààñ 15%, ò¿¿íýýñ äýýø àøèãèéí íýãæ òóòàìä 40%-èéí òàòâàðûã òóñ òóñ íîãäóóëäàã. Ýõíèé æèëäýý 946 699 800 òºãðºãèéã òàòâàðûí çàðäàëä òºëíº. Äàðàà äàðààãèéí æèëä ºñ÷ 2010 îíä 989 301 291, 2008 îíä 1 033 819 849 òºãðºãèéã óëñûí òºñºâò òºëíº. Áîðëóóëàëòûí îðëîãûí 3 æèëèéí ïðîãíîç Áîðëóóëàëò æèë á¿ð 4.5%-èàð ºñíº ãýäãèéã ºìíº îíóóäûí èìïîðòûí òîîíîîñ õàðæ áîëíî. /Æè÷: Äýëãýðýíã¿é ìýäýýëýë óðä áàéãàà/ Õ¿ñíýãò 18 ( òºãðºãººð) ¯ç¿¿ëýëò¿¿ä 2009 îí 2010 îí 2012 îí 1 Áîðëóóëàëòûí îðëîãî 6 566 000 000 6861470000 7170236150 2 ÁÁªª 810 810 000 847296450 885424790,3 3 Öýâýð áîðëóóëàëò 5 755 190 000 6014173550 6284811360 4 Öàëèí 91 440 000 589 380 000 615902100 5 Ýð÷èì õ¿÷íèé çàðäàë 156 600 000 163647000 171011115 6 Äóëààíû çàðäàë 1 449 000 1514205 1582344,225 7 Õàíãàìæèéí çàðäàë 42 000 000 43890000 45865050 8 Çàð ñóðòàë÷èëãààíû çàðäàë 60 000 000 62700000 65521500 9 Øàòàõóóíû çàðäàë 35 154 000 36735930 38389046,85 10 Áóñàä 60 000 000 62700000 65521500

(23)

23 11 ¯éë àæèëëàãààíû àøèã 5 308 547 000 5547431615 5797066038 12 Çýýëèéí òºëáºð (òºã ) 2 410 000 000 2 410 000 000 2 410 000 000 13 Çýýëèéí õ¿¿ (òºã) 645 227 500 674 262 738 704 604 561 14 Òàòâàðûí ºìíºõ àøèã 2 253 319 500 2 354 718 878 2 460 681 227 15 Òàòâàðûí çàðäàë 946 699 800 989 301 291 1 033 819 849 16 Öýâýð àøèã 1 306 619 700 1 365 417 587 1 426 861 378 17 Õóðèìòëàãäñàí àøèã 1 306 619 700 2 672 037 287 4 098 898 664 ÕI. Õºãæëèéí õºòºëáºð /10 æèëýýð/ Õ¿ñíýãò 19 Ä/Ä Õóãàöàà Õºãæëèéí ÷èãëýë Çîðèëãî 1 2009 îí Áºãëººíèé ¿éëäâýð áàéãóóëàõ Øèëýí ëîíõíû äàãàâàð á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîõ áºãëººã øèëíèéõýý îíöëîãò òîõèðóóëàõ ººðñäºº õèéõ 2 2010-2011 îí Õººñºí øèëíèé ¿éëäâýðëýë Øèë áîëîâñðóóëàõ òîíîã òºõººðºìæèéí õ¿÷èí ÷àäëûã àøèãëàí áàðèëãûí ìàòåðèàëûí çàõ çýýëä øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýõ 3 2012- 2013 îí ISO 9000 áàãö ñòàíäàðòûã àâàõ ªºðèéí ¿éë àæèëëàãààã îëîí óëñûí ñòàíäàðòààð áàòàëãààæóóëàõ 4 2014 îíîîñ Á¿òýýãäýõ¿¿íýý ãàäààäûí çàõ çýýëä íèéë¿¿ëýõ ÎÕÓ, Õÿòàäûí çàõ çýýëä ºðñºëäºõ 5 2015 îí ¯éëäâýðëýëèéí õ¿÷èí ÷àäëàà íýìýãä¿¿ëýõ Èõ õýìæýýíèé çàõèàëãûã õóðäàí øóóðõàé ã¿éöýòãýõ, çàõ çýýëèéí ºñºëòºíä õ¿÷èí ÷àäëàà íèéö¿¿ëýõ 6 2016 îíîîñ Áóñàä øèëýí á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿äèéã ¿éëäâýðëýæ ýõëýõ /êåðàìèê ýäëýë, ãýðëèéí á¿ðõ¿¿ë, óðëàãèéí эдлэл…гм/ Ìîíãîë óëñûí õºãæëèéí õàíäëàãàòàé óÿëäóóëàí ìîíãîëûí îíöëîãèéã õàðóóëñàí, ýêñïîðòîä ÷èãëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýæ ýõëýõ