A componente tecnológica estrangeira da indústria electrometalomecânica pesada portuguesa: um ensaio de tratamento sistemático.

•

A COM'PONENTE TECMOUJGICA ESTFJ\NGE1PA VA 1WVCJSTR1A ELECTROMETALOAfEC1tN1CA PE.SAVA PO'RTl!GUESA :

UM ENSAlO VE TP.ATAMENTO ST.STEMATlCO

Te6e de dou.toMmento ap1r.~e.ntada e

de6e.ncUda

!')Ubtic.amente po4

J.M.

ROLO

L..i6boa~ 1 de. OutubM de. 7981

' . , " · .1) l "• J --· !

Q '··

I 11 i ~'\ ') _.· t . •i ~· \' ·'l / ( • "". . v ..,,. .... · .. - !'>,' ' ' . . _ . ..,., / . .,..,.~ f

<-Y> .)

,.-., ..

"EntJte fle naibR.e.

e.-t

.Ce. ~o}[;t,

c

I u:t R.ct UbeJt:te qui oppJvime.,

.. Et fu lo.i.

qui

a6f)~tttndU:t"

' \. ,. '

7 • RELI~GDES ECm!i1HI CAS

UJTE'RNAC10MA1S,

"'f:PE~mF.NC1A f. TECNO LOOt A ( 1 'i

l

1 • 1 • AR.gun6 a& pe.c;to~ da dependencia.

.te.c.nolog.ic.a. (

12 l

7. 2.

A

.te.c.no.eog.ia.

na.

teolt..ia. do c.omeJt:.ci.o .i.rttMtta.c..iona£ (

z

7}

7. 3. l~e,., c}r.Ui.CM

da

.t./Utn66ettenc.la.

.in:teJtnac..iona.R. de .te.c.notog.ia. (

29)

2. MF.TOPOLOGIA 'PARA UfJ.A

ANALISE

.SISTEMATICA VE COMTRATOS VE TRANSFERtMCIA

VE TECMOLOGU, f.M Gf.RAL, COM UMA 1\PLICA<;i\0 AO CA<)O CONCRETO fJI!. TNVriSTRlA ELECTROMfTi-\LOMEC!i.MZCA PESA.VA PORTUGl.lE.~/' •. ( .~6}

2. 1 • llm oue.o.UanaJc..io ( 36} '

, , u

,-~o. b . - . (r.tJ}

' • ' • ma. lnW~.lUZ -ti1C!J1J..a. ,; ,_

2. 3. Um c.onju.wto de. CJLU:.VU.O-s de. a.pWtame.nto de Jr..e6u.Uado.6 e. de. Jte.fie.~ten­

c..i.tliA de.

c.O.f..cuR..o (

6'1)

2. 4. Urn pJt.OC.ell-60 de. c.5.J..c.u1.o { 7 3 l

3. UMA T1POLOG1A E TRtS CATEGORIAS PE COMTRATOS VE TRANSFERtMCIA '9E

T€CHO-LOG'1A (8C)

3. 7. Cont.lu.;•t:.o-!; :ti.po Joctc.kafle..U.po empJt:.e.Uadaf :ttpo pJt:.tU.:ta~ao de. .6e.Jtvi..<;.o.6

3.2. Co~~-mae. e. co~o4-~itho (700)

3. 3. CorWr.a.to-6 ILe.vogctdo-6

e.

co!1t'ta..to.6 em

v.itJolt (

1 'l 1)

3. 4. ContM.to-6 em 1te.g-lme. de exclt.v..-lvo e em Jr.eg.i.me de. n® -exc.lt.u.ivo ( 17 6)

11 Pa!t.te. ( Ruuf..:tado~)

4. MOVALIVAVES VF. Tf.CNOLOG1A ESTRMIGE1RA APLZCAOAS '$. HJVC1STR1A ELECTROMETA

-LOMECANI Cl\ PtSAVA PORTUGtlES.~ ( 726)

4 .1 • Moda.U.dadu de tecnotog.i.a Utluu1pe.i.M. e .UnhaA de p1t0du<;O.o ( 1 ~ 8)

4. 2. Modaf...i.dadu de tecnoi:.ogi.a. u.t'Utnpe..Uut

e .

.<.nveAt.imc.n.to 'utJUtnge.tiLo { 141)

4. 3. MocLtt.UdctdM de. tcc.no.log..i.a u.tJtangei.Jr.a.

e.

emplte..6a.6 pU,bUc.a.& e.

piLlva.--dM ( 748)

4.4. Moda.Udadu de tec.n0.eoaJ.a. v..;tJr.a.naciM. e o.'f..igem do. tec.no.logi.a (151) 4. 5. Conc.ttuoeA geJuu,6 (15,1)

5. OS CUSTOS VA. TECMOLOGTA ES-r?-A.MGE1RA VA. 1MV(fSTP-1l t.L€CTROMETALOMEC~J1CA PESAPA T'ORTUGUESr\ { 1 5 t)

5.1. CMto-6 cl.a. .te.c.no.tor:J-ia. e~lJt.QVLqe)Jta e. Un!1AO de pJWclw:A.o (762} S. 2. CM.to4 da :te.c.nol!.ogi.l:r. ch.:Ur~YLg(J.iJut e .Utvu.timen:to e.6.tM.ngeilr.o { 7 7<'1) 5. 3. CM.to-6 da. .te.c.no.f.og-ia. v...tJt.an.p,e.-iM.

e

empJtuM pii.b.U..c.a.6

e

pJr..iva.dM ( 17 4 J

S. 4. CU6.:to~

e

olt-Lgem dtt te.c..rw{og.ta e.6.t'lttn.g(U!ta. ( 7 7 8)

5. 5. Olt.dem de f}'ta.nde.za do.o c.u.<..:t.:a.s do. te.~.no.tog.ia. e1>:tJt.a.nge..iJr.a dct i..ncliiA ... .tJUa. ele.c.tltome-t.'l.lomec.a~c.a pe&ctd't poldJ.tguua ( 1t0l

I

6.

AS

CL~USULAS RESTRITIVA~

VA

TECNOLOGIA ESTRANGt1RA

VA INVOSTRIA

ELtCTRO

METAUJMFCl..N1CA.

PESAVIt

PORTUGUESA (

186)

6. 1 • C.t~U6 u,f.M ILUtJti..:t.i.vM dM po.t.zt.Lc.M de. a.pMv..U.to name.V~;to, pMdur;iio

e d..U.tJU.f.mi~ao dM Uce.nc-i.a.da..6 da -i..ndliAWa elec...t~tome-ta.eome.can-Lca.

pUaca. f?Oh.t.t..I.[IUe..&a. ' 1 87)

6. 2. C.C.au6u!..M ~tcudJUJ:ivM dcrv& e.xr.'o)t;(:cu-;.oe-6 ( 79 3)

6 • .3. Ciau-6u£.a:f.. Jt.ru.tJr.-W.vM do de-6:UJw riM bwva~oeo e. a.reA6d~oame.n:tof.. :tectuc.of..

r

79 71

6. 4. ctauJ..ld.a.6 Jr.c6.tJlfti.va.6 dof.. cUtt.eUo-6 cle. pJr..op~'ue.da.de. -i.ndUJ.>.tJr.htf.. ( 200)

6. 5. CJZ.aMuia6 f..obJte. a. Jr.epu..ea.~ao dof... c.on(j.f.-U0-6 e.nbr.e. .fA.c.e.nc-i.ado.~taJ.J

e.

U

ce.n.c.-i..ctdM ( 2

o

5)

6. 6. C.tc'iu-6u£a.~ .t.obJr.e.. M obJupa~ou dC'.f.J .Uce.nci..a.dM n.o :teJtmo · dof..

c.on-7. AS fJEFICitMCIAS t"JO MtfOVO E 0 ALCI\JICf: 1JOS RESULTADOS

VIS!i.O CR'lTICA E

7. 7. M.gwna-6

de.wou de.

metodo ( 1.1 •J.)

p.-i..c.a ( 22 7)

8. 1/ESEr.tVOLVIMH!TO f.CON0f..11COP POL'fTTCA Cif.f,fTTrJC.~ E TECNTCA E Ir!OVAGAO { 2 38)

i :

I l ·.

i .

E~..ta. .tue tem um a.nteceden:te que

e

o UvJr.o do ~e.u an;tolf. ~do CapY:a· .i..Umo, Te.c.notog.ia. e Vependenc..i.ct em Po!Ltupal ( PJr.uen~a/GIS, L.i.6boa., 7 977}.

E.ta. con6:ti.;tu). uma. :tenta.:ti,va de apUc.a~.iio de umct m(';todoR..o[J..i.O. o!Ugbtai.., UP.!

cittemante

conc.eb.ida.

rcvza.

p~t.oc.edeJr. ao utudo de uma. .i.mpoM:ante 6onte

de

.in6oJtma~a:o, ~

.te

ag~Jta plla..tic.ame.vtte ..i.necU.:ta.p que ~ao 0.6 C.0~0.6

de.

titan.&

6e.llenc.ia.

de .tecn.olog-i.a.

6Vtmado.6 en;t~t.e empJLua& .I'Jo~tu[!uUM e Jtupec.t-i.vo.-6 Ucenciado-'LM eA.tMngeilut&.

A .tue, enquanto Jte..&ul.tado de um tJr.ctbalho de t!tu a.no.&, 6..(.cou baA:ta.nte. a·

quem

do pMje.w -i.n..i.ci.al.. Poll. au.&enc..<.a. de rne.-i.o-6 e. ou.tM~> 6a.ctoJtu,

nao

.&e. pede. a.R..a.Jt.

gall a.o c.onjunto da .LndM:ttda. titan.& 6ollma.doM. tJoJttu.guua, c.omo tambem a .Ln6oJrma~ao

ba-~>-i.ca

nac

pede

bene.6-i.ci~ de tAatamento.6 .6-i..&.tem~~C!0-6 ma.-i..& .60n.i.6tic.a.do.&.

PolL fioJt~a. do plllme.Alr.o ob.&.tE.cuR..o, op.tou-.6e polL a.p.UcM a metodotcg..i.a. ape.l'l,t6

a um .6e.c:toJt, a da. ete.ctJwme.ta.iome.c.a.uca.

ruado..

Sao a.-6.6-i.m coYI.6-i..d.ellCtd.o.6, apentU, 7 92 con:tlr.ato-6 de .6e.te empll.UM j'JOIC..tugueAM que., dwtan.te. 0.6 an.o-6 .&e.te.n.ta. Jte.c.oMeJr.am

a

te.,£ notogl.a. utJto..ngcill.a.. Se. pude.&.&e tell .6ido a.laJLnado a. .toda. a i.rr.dwd.lli.a. .:t.Jta.n.& 6oJtmadoJta. o e.-6.:tudo i.JtcidWLt. .60blt.e c.eJc.ca. de 5. 000 contll.lJ.tc-6 que~ ~, c.hega!l.am a. !>elL p!tepMa1o.6 ~ 0 eneito,

nao

.6e. .t~tdo,

contudo, c.on.6egu-i.do Jr.eun-i.lt.

.to~A4 a..6 c.onc~ou nec.e.6&a

-.M.a.-6 pa!Ut c.oncf.ui.Jt o .6eu. t!ta:tame.nto.

Em vht:tude cla. .&e.gunda .i.mpo.&.&.ibw.dade~ a. pa.Jr..te .6u.b.6t.a.nci.a1. da. ex.po-6-i.t;i..o riio pede dwale. de a~>.6w:tilt wna c.aMfigu.Jta.~o e..&.6enci.tt£me.n.te deAr.JU:t.i.va em p!tejulza de. uma. i.nte.n~iio que ~>e. pJr.etend...i.o. ma..U .&i.n.te:ti.c.a. e a.nai'l:Uc.a.

Ve. quatqueJt modo~

em

Jr..elcu;<io a.o UvM, a

.tue

bene6ic.ia de. um enquadltame.~t­

Uc.a. de. Jr.Utd:to.do~ Jteai6

e.

po.tenc..i.a.U, que a.bJte um amp.Co .teque de. p1r.o j ecto~ de

.invu-.tigac;4o 6u:tulto6 •

0 p!Wne.ilto capltui..o c.on.t&n

tut1

e6boc;o

de

e.nqua.dltamento

.:teoM.c.o do utu.do da.6

.t/ta.M~eJtenc.ia.6 de te.c.not.og.i.a.. ~ .f.altgamente. 6ub6~o da oM.e.ntacao do .tJr.abat.ho de

B~ette. Made.u6, La noti~n de dependance te.c.hnolor.ique. en ec.onom.ie. .inte4nationate; (Nantlpllte., 7977). MtU.ta-6 dM .ide,Uv., nei.e. ex.p!Le-6~M 6M C'.o.inddentu c.om M dtl;6.to.

ex-c.e.C.en;te ten:ta:tiva de. e.xpo.6i~5o

C!l1.:ti.c.a

c!a.6 -te.oJtia.I.J fuponl.vw em ma.:teM.a. c!e. de.prm -denc...l4 .:te.c.notog.ica. Poll. aCil.e&ci.mo, etM coinc.idem, .ip~rne.nte., c.om a RLteJt.a:tuJta ge.

-JUte

6Qblte. 0 a66u.nto que., hoje,

e

a.cei.:te. nu.ma bct.6e. de. COn6Cn60 M6inaectvet.

0 6e.gundo capLtuJ!.o e.nc.eNta a duCJc.ic;Ci.o poJtme.no!Uzacla. da. me.todo.togi.a. conc.e.-b..l.da paJta. pMc.e.de!L ao e.,t,:tu.do do6 c.ontlr.a.to-6 de. .tJtan6 6e~Lene.ia de te.cnotog..i.a. 0 nacto d?. eta 6e.Jt. ap~Lue.nt.a.da em jei.;to de. apUcctt;.Zi.o a.o-5 da.do-6 da. te.c.notog..i.a. U..tlta.nge.Ur.a da. in-dii6.t!Ua ele.ctMme.:tatomectin..i.c.a puada po!ttuquua, nao Zhe. 11-e.tiJta. o .6eu c!lMc.te~L pe!L -neliame.nte. geJta.R .• Na;f.lllt.ai..men:te.g u.t.a me;todo,f,og..i.a.

e

um are1L6e...i.~.oame.nto da que. Unha~

do u.UUza.da no Uv!Lo pJt..i.me{Aame.n:te. cJ;tad.o •

0 c.apl:tuto :te!Lc.eA.Jr.o

:tern

polL obje.ctivo mo.6t'MIL <A6 diveJL6lt6 moda£.ida.du

eon·-~ qu.e. a. .tltaM~eJLencia. de. :te.cnolo!Jhr. pode. a.Mu.m.vr .• 0 que. l.le. pltetende. com Mta e.xpo.&..Lc;a,o ma.i-6 wna vc.z ap.tLco..da a.o c.a.6o da inc!iib.tJr.kl ete.c;t;r.ome.ta..e.ome.canic.a PC0Ctda.

rv!

tu.gue..&a,

e

e.vide.nci.tVr. o pa.pei.

6utc.Jt.1i

da. .tJutn.& arAenci.a inte!Lna.cionai. da te.c.no.tog-ia

package. que., U.6a. .6-imp pelc..o .6UC'...& c.aJr.a.c:te.!C.M:Uc.M ..i.n:t!J.,Me.c.ct-6 p c.oM.ti.;tui. o ~ulc.M da

dom..i.na.ca.o :tec.nolog..l.c.a e.xe!Lc...i.da pei.0-6

rxt.Z6

e.6 ..i.nd:l.L6.vuaJ.i.zado.6 •

0.& c.a.pltu,eo-6 qw:vLto~ qu..trz,t.o e. oe.x:to .6ao a .6ub.6:tMci.a da :te..&e. Se.ndo 1 como

6e. di.A.&e., p!Le.dominan;teme.nte. de?ACJI...i.;t..i.vo-6, nCi.o de...i.xcr.m de c.ovr.-te!L em .6..i., mui:tct6 vezu ex pUcl..tame.n;te., e£e.me.n.t.o.6 de . .61.-n.tue. que e.v-ide.nc.iam a-6pe.c.to6 c.oM:tante..&, te.ndenci.a..6 ff.a. Jta.6, da p!Loblema.:tlca do..& tM.YL6 6e!Lene.icu.~ de .te.cno£.og..L::tg qu.e. c.on{J..i.ltmam com .6('.guJtan~ o que, M :te.o!ti.a.6 pe.n&am11 em a.b.6.tJutc.to, .6obJr..e o aMun.:to. 0 c.apU:ueo qualt.to lle.ijVLe.-.6e. Ci6

moda.U.dadu da :tecnolog..i.a. -impolttada, o qu.in:to ao-6 .6eu6 CU.6:to.6

e

o ~>ex.:to

d6

c£au6ufa.6

1te6tJtU:A..VM .i.mpo.6:t.M pela.& Uc.e.nda.do.ltiU (U Ucenc.iadM. Em

:to

do~> ~.t~ c.apUulo-6, ~ t:a.6 ve.zu nao .6e c.on6eguiu ~up.ilt

li

lte.pet.u.i.v.i.dade. do d.iAcuJt.6o que., du.te modo f 6-l.c.a

ma.-U pe6ttdo do que. ~.>eJL.itt de de..6e.jM. Como c.on.tlt.a.pC'.Jr.:tida ob.tem-~.>e. .i.n6ollma~ pqllme.no-!Uzada c.U.ja u.:U.Udade paJtr.ce .tn.dMc.udve£.

0 c.ap1.tui.o ~.>eumo

e

uma a.tdoCitl.Uc.a. Nr.le. ~a.o a.pont.a.do-6 .cSe.nao todo-6 ~ pdo meno-6 o-6 p!Unc..i.pa..U de.~wo~.> do :tJr.a,bcttho empJte.e.ncUdo. 1\. pale. cU-~.>1>o, ne.Ce I>

e.

lnve.n.ta

-• . • • ": I I • . .. -~o. d + :t: d . t>

Juam M p!Unupa.u -<A.tt tM ce. pMqt.UI.Ia que. a. pcv~A..-Vl .e.o,,.a ~e.!.>

e.

po etuarn l>eJL e.xp.'(.olta.

-dM. V,o que nue 6-Lc.a e.xpo.6to a p.!Undpai c.onclUI>ao a. Jt..e:tiJr.M

e

que. a mcvi6 ade.qu.ada c.oYJ.:t,i.nu.,Ldade. do utu.do i.n1poe o :tJr..abo£ho c.onjuttto de. upe&a.e..utM de. cU6e.~te.V~.;tu domZ.

0 c.apUu.eo oUa.vo pltetend.e e.nqw:tdf'..M.p nao 01:> Jt..e.61.L.e.ta.d.OI> obt-Ldol.>, ml'Ul M

-L-d~ que. the.6 ~>ubjaz~-rn, na ~obtematic.a c.on.~~~a da de.re.nden.c-La te.c.nolog-Lc.a e. ttOA 6oJt.mM de lhe. uc.a.palt...

t,

poJt:tan.to p wn c.a.pltulo vof:;tcv!.o pcv'La. a po.e1.t.ic.a a. .6 eJt..

emplte.-e.ncUda com v.t-6-ta. 2i cr..te.n.uo..c;ao du~.>a. de.pe.nden.c.-i.a.. Mau. g!utd.o o .6 e.u apMen:te. op.tim-L-6mo , uma. le.Uu!ta aten:ta. do l.>e.u. C.Ont(>ii.do lte.vWt qu.e. M miti.t-[r.>£.M nOlt.ma.6 de. domlna.~Cio

MI.>O-ci.adM a.o-6 cti.6eJLe.n-tU u:tiidA.ol.> da. cUv-L-6ao in.teJr.na.dona£ do .tlt.aba-€.ho MO 6a.zem -6enCio

que.

.6oubeJUUn

.ee.vaJt M

ii.Ui.mM c.on6equen~ M vantage.n6 de uma

upee.i.a.U.zacao

ht

-• .. n • •• -l<t. fJ A : -n ,.: - 2

.te.Jtnac.wnta. CUJO c.o,vv .. o-t..O ~ no e6.6en~, M.w. l'l.tU .6ua.4 mao.6 •

HJAtoJLic.amen.te M Jr.ei.a.t:.ou de. dcpe.ndenc..ia ex.te.llnct ma.nl6u.taluvn-.6e .t>ob

di..-6

e~~.en;tu 6oJr.mM etttlte M quw .6

e.

de..6.tac.a.m

a.

deren.deftC'.A.a. c.ome.Jr.c..ia.t,

6.inaneUJr.a

e .te~

no.tog{c.a.. PJLe.6en.temen.te e£M c.oe.x.i.6tem pJr.Ct.t..ic.amen-te em .:todo.-6 M ec.onorn.Ut6 de.pende.!!

w

.6endo, c.ontu.do, o puo da. .6U4 .in6.tuencl..a. JLe..ea.tiva. cU .. 6eJten:te de

ec.onom,ia

pevca

e-c.onomi.a 3•

:to cUnami .. Mno.

So

que.~

e.

c.onvem .&u.bUnhii-·P..o, o c.Jr.Mc.-i.me.n-t.o que. R.he. e&ta M.6oc..iad.o e

...

.induz.(.do pel.o.6 .<..mpuJ..&oo de. Cll.e..6c..lme.YL:to p!Wvenie.n.te& elM e.c.onom..ia.o dom.inan.:tM. Pe.6.te modo, 0 c.Jr.Uc..imen:to dcu e.c.onom.i..cu, de.pen.de.n.:l:U ar>Me.c.e c.omo laJtgame.IU:e . .in.QP..u.e.nc.A.a. do

pUo.6 .i..rt:te.JLU.6U e. ne.c.e-6.&-idade..& do c.JtMc..ime.nto da..~ e.eon.om..ia.6 dom.ina.nte.-6. 1)CU{u..i JL<:.. -,t,u,Uam dlLfJ.6 c.o.i&ru, : e.m pJUm()AJtO R.ugM., a -Lnte .. gJutc;Zio elM e.c.ottom-i.a.6 de.pe.nde.nte..& no .6-i.6tema. ..i.n.te.Jtnac.ion.a.l ptwvoc.a. uma. fu.toMao do .6eu CJte..6c-i.me.nto r.m 6avoJL da..~ ac..:Uv.i-do.du voU'ldM paJta. a. e.x.po}{;{;ac;ao, da.~ .indi1A-'t!Wt6 .ti(-JWC'...6

e.

de a.lgun& JLamo.& do

.&e.c.-toJL ;f:.(J.Jtc..iM..f.o. 0 e.6e.i:to dC'.l):tct tlt.ipfu cl.i.6:toMao .tlta.du.z-.6e. numa. .tltctn.66eJtenc-ia do.& m<:.-c..a.rr..chmo.& mul.t..ip.tic..adoJLM do CJLe..6c..immto paJta. M e.c.onomia.-6 dom..<..nan:tu 4• Mu.:te. .&entA..

do~ 0 c.JLe..6c..lme.nto dM e.c.onom.iM de.pe.nclen:te-6 p MO .60

e

pll.ovoc.ado pel.o cJte..&c..imcn;to dao

e.c.onom.ict& dom.ina.n.i::eA, c.omo .tambem c.on.6:tUu.i wna.

c.oncUcCio

pe.Jtm.i-6.6-iva. da .6Ua c.on;t.b!u.E:_

2( _{lma. vel£..6ao} - _{um pouco} . . .I b . ~ 0 - • d d

r:1a.t.6 poJtmcnoM.za.v.a., em OJ!o.. ..c..gut.Vl.me.n.:te .&umatl..ta, o pJr..Oc.M.6o

e.

.in.:tetLnauonaLi.za.c;ao do .&.U:tema. ca.p..Ua..R..i.6ta, i..nc..eu.indo uma ai..J.J4ao a.o-6 JLe..&pe.cti.vo-6 ne c.an.i.6mo.& r:ode veJL-.&e. em J.M. Roto, Cap.i.t.a..~nw, Tec.nolon.ta

e.

Ve.pe.ndenc...i.a, PJr.e..&e.n-:-~/GIS, L~boa, 1977p pp. 11-18.

3_{"0 c.Jr.e.l)c..ime.nt:.o e a. .indu!.dJua.tiza.c;ao niio}

_~azem

_{dua.paJLe.c.e.Jt M Jtrd.a.l;.Oe-6 de.}

de.re.nden-c.ia ma.&, em '!-e.glta.r m~cUf.l.ic.~m-~he. a 6o~a (. •• )",B. Mc!dc.ufi~ La. notion de

de.pe.ndan-c.e :te.c.hnolog..c..que. e.n e.c.onom..te. .-£Jtte.Jtna.:twnai.e., Nan:teNLe., 1917 p y.>. 7.

4 • . .

c:A.o 5 ;

em

.6e.gwtdo lugaJt, o

Muc.lme.nto

e.

a

.indt.t.6~za~a.o

dM

ec.onom.ia.6 depuden

.tu ctj?Jr.Uentam um b!oquel.c Una.do

ii

de.pe.ndencA.a. extC!.Jtntl na mecUda. em que a capa.Wfa

de. .in,te~tY~tt de. ~o!t.mac;.ao de capi:tl'..l

e

de:t.eJLmi.nada pe.P..a capac.i.dade de ~pc~.iio c.ujo-6

limiteJ

~e.-6-i.dem no.6 ~ec~o-6 da capacldade

de

e.xpo4ta~ao. Nu~ condl~oe4t o p40.6-.6 eguhflen:to do c.Jt.u

c.imen:t.o

~-tE.

-6

empJLe. na. de.pendenc.i.a. do-6 ~fuxo-6

de

6ina.nuamen;to

e.~

teJtno& 6.

o

.t~a da de.pendenc.«t tecnof.on-i.c.a

e.

de. a.paJr..i.~.ao Jc.e.cente. EZe .UWCJr.eve-.6e

nM a.n4.U6e~.t da de.pe.ndel'!.c.ict e.conom.ica.

em

geMi. que. c.t~Jtetc.-te.JUza.m M Jtela~.oe6 mtlr.e

l~e6 de6envo£vido~ e. pal..1.M e.m v.ia-6 de due.nvo.f..v.ime.n.:to.

A .te.pendencla. t'~cno£.og.ica apJt.CJ.te.n:ta.-.6e. c.omo uma. {!Oilma. Jter.e.n.te de dr.pcnrlen c..ia. que .6e. a.Me~.tcett.ta ou .6ub.6WJ.U

M

1o.ltmM .tJu:tcU..c-i.onCI.b.> de de.pe.nrlencia do-6 pal6fA

da pe!U6e!Ua em 4da~~o cw-6 do c.e.ntJw. Como ~c. d,U,.{)e.~ Ci depettdenclr.t c.omeJtcitt.e~

pJr.o-p!Ua dM Jc.ei.a.~OC6 pWtam2.n-te. c.ome.Jtc.ioM p

e

a

~ependC.nciJl 6-inancw:.a. OMgbut.da. pe.ia ~

c.eieJt.ac;.Gio do-6 mov.imcvti:o-6 de f'...o.p.i;tcU~.t a nlvet mu.ncU.ai., J.~egue.-..se. a. depe.ndenc..ia -tec.n.<!. .f.og.ica de6.in.ida peto conju.nto do-6 e6e.Uo.6 induz.idM re.f..t1 o.qu.U,.i~ao de .te.cno.e.og.ict

CJ-!

JJtf'...ngeiJut.

5

_f.

_pOir.

_fio~tt;a

_{da. a.c.c;.ao c.on.ti.nuo...da dutr. pit.ocu.oo qu.e. .!le p!todu.z um e.&qu.ema de ac.umuia.}

~ao attame.nte. concewt.Jt..ctuon.~0c-<.o qu.e. c.ond1tz, .6.imu.R..tc..ne.ame.n:t.e., a.o CJt.UcU.m2nto acei..e:

M..rJ.o de. a£.guma.o e.c.onom-Lcr..-6

e.

ao e.mt'JobJtec.hne.nto de~ lrt~..tantu ~ A eA.te. p!t.apo.&.ito ve.ja

-.6e~ ct.iYLc'.a., c. FWt..tado~ Theo_!Lie. du. deve..toppement. ec:o..:':":gnt.i~ PUFP 1970;; p. 7 41.

-6

_ve.ja-.6

_{e. V.}

_~ambeJ~

_{':1'eltme.& de .}

_.e'

_C.c.ha.nge.

&.

{,~Jrma.tion

d.u. c.a.p.i;t.ai..11

, tcmter.ti.e

·'wp£)gu.e~

1971~Pi'· 15;;;~-205~ c.Ua.do em B. Made.u.6~ ot,. ut.; p. 6. -...:...-..

-cJUa.da,l, ptda. .6ua .integJUt~ao no plt0cu.6o de. .in;t;eAnac...ionai.l..za.c;.ao do 4.l.4.tema c.ap~~

m. Connlton.tado.&, poltem p com uma .incapac..idcule (de D'Lcw. vtVUCivel) de p!l.Oclu.za tecno.f£ gia. ru¢0noma., mu..i.;to-6 dUJ.,U paLu p a gtum.de maiolr..ia.~ v-Vz.am-J.,e. na ne.c.€-6.6-i..dade. de

.-r.e-coMe~ ii .tec.nolog..W. u:tlumge.hr.a. Sem duxCVt de. lte.c.onhe.c.e.Jt. que. M.6e Jtec.wt.6o

ii.

:te.c.not£_

g-Ut e.Atlta.ngeilut 6o.i..; em mu.i..to-6 C.tA-60.6, 6Jr..U..tu0.60' nao }.)e. pode. de.i..xa.Jt de c.on&.ta:taJt quc.p um pouc.o paJta.doxa£.me.lll.te.i el{>. {;o-L o vel.c.uJ!..o plt.i..vliegl..c!!.fo de. nova.6 6oltma6 de. de.penden-ciap cu.ja ma..l-6 ev.i..den:t.e

ma.n-i..6u.:ta.cac

JteA-Lde.

nM

du.inua.-i.A c.ondi~.ou em que.p pJr..z.6e.nt!

mente, .6e .'te.a.Uzam M

btanA~eltenw--6

..i.nteJUtta.c.i.oncU-6 d•:.

te.c.~toR..og-i.a.

7• Vrute.

modo~

a .tec.nof..og.i.a .tlta.n4 6olrmou.-.6 e nr1ma. 6orl.t2. de. exp.£.ol!.ac;O.o MeJ'J.t.ic.a. Ci olt.ig-in.a.da. pel.o-6 movi -me.nto.6 de. me.ltc.adolt.ia.6 e de. c.apUa,U • T e.ndo em c.cm.:t..a o.6 a~.t pec.to.6 e..~ pecZ6ic.o.6 Yl.ao ~o cb pJtoceMo de c.i..Jr.c.utac;.ao in;tr.Jr..na.r.)..on.a.e. da .te.c.r..o.e.o~.ia mM, .6obll.e;tu.dop da. na.tu.Jr.eza be~

.6e.ca. da .te.c.na.tog..i.a.1 name.a.dame.nte. o .6e.u cMCieteJL g.ioh(t.e..i.zan.te., l'odeJt-.6e.-·..i.a. dLzeJt. que.

a de.pe.ndenc..i.a. .te.c.no£ogic.a. .tende. mumo a c.onJ.d.A..tuiA-.M. vta. .&1.n.te...&e. d0-6 d..i..ve.Jr..6ol.:t :Upo-6 de. depe.n.denc.ia ja que .. p a. .6U(!.. tJr.a.n}., 6e.~tenc.A..a.s .6obltef'....u.do par..a.. o~.:t pa:l..6 e& cJn v..i..M de. de -Mmvolv.irnen:to, .te.m v-f.ndo a et.tM. c.Jteoc.en..te.me.nte. C!-6.6oci.a.da. Ci :t.Jr.a.Y'..,~ (;eJtenua., poJt. ..i.mpE_

.&..i..~o

p de c.a.p .. i.:ta..i..-6 p meJLc.ado!Ua..6 e

.&e.ltv..i.t;,o~.:t

8•

7 _{E.&.ta.J.s du.iguaA.-6 c.ond.i<;.oeo do a.c.e..6.&o}

_a.

_{:te.c.no.eog.ia. .&cio}

_~

_poJt.ta.ni:o

p wna c.on&e.quenua. do

pltOC.el.>-60 de. acumr.Ll.a.<;.Ci.o Uga.do

a

i.n:te.Jtna.uon.af...i.zru;iio do ¢Mlema c.a.pi.,to..£Mta. Como diz Clyve

c.

ThomtU (Ve.pe.nde.n.c.e a.nd TM.n6~oJuna;ti.on, !J:on..thty Re.vi.e.w PJr.eM~ flew ~1_{oJtk~ 197~}

p. 62) ~ " ( ••• ) c.omo c.oJr.ola.Jr...-Lo de 200 a.no.6 de ..in..teJr.n.a.c..ionai.J..za<J.ao do J.,..fA.tema. c.apLta-.el.Jd:o. .• 95% da. c.apa.c...i..da.de. ;tQc.no.e.Cig.ic.a. mund..i.a.e. c.nc.an.tJt.a-J.,e. r.onc.e.n:.t.Jtada em .30 pa.t.&eo -41

dU6:tJr..ia..Uzado.& ( ••• } '1

•

-8 _{Re.ueJu.mo-noJ.,} 1 • _a. - _{te.c.no.cag-<..o..} o • _po..c f _{<~::v;e. que. e} - _{a. mt'.A..6} • • / .. d. r >~·~ :-1 • •• ~ ..w1poJr...:t:a.n..tc: ce. .. w .w.,. l..&w ..u.te...<.a. Jet a 6-f.OJt.a.da. eJn Ca.p.ua.R ... L~w~q_,_ .. J.5~~!2JZFa. e. 'De.pe.ncl~nr:¥._~1 Po!f.~:~~£1~~-t-

e.

~n,te....i..Jr.ameJu:e c.o~M~

mari,.t nM:ta te..&e l{La?.;, a.UJ1 .. ) , . ..{,'1/CA.C!.e. pJunCA..paYJ,Jiiite. .6ofJJr.c (wuef..e. v'"'po de. tec.notog-c.a • Em de..{Je..6ct de..&.ta. ..i..de.J..a. ;1c.ja--.vz. c.btdo .. M. Me.Jtha.v ~ Te .. c.hno.to.(..i.ca.f 1\:.pende.n.c.e.~ Mon.opo..ey

and Gh.ow.th" Ox{Joltd Pr..tr.r;w:-~on PJie_,\.6, 7969. Nou:t.Jta..6 p~pEC.:tl.i'.iCZv P. Sctlama.

Tfe

p ..

to-ce..6 dri-:6ou...& developpe~ncn..t,. Ma..6pe.Jr.o, 7972} e C. Be.nv:ti. (l.'c{C~C'~u.mu.f.ttUon da.n.& mpa.y.6 c.a.pUai'...iA.tu J.,ou..& devci.opre¢ p llvLthtwpo.o p 1974

t,

J.,M c.onc.o,tctan..te.& c.iim o pon1o de.

v1J

-t -t -t

Com v~ta a ~inul~ o~ lnc.onveniente6 d~vado~ de uma ~an66~encia de

tec.no!ogi.a .tao c.ond.iei.onado!La do~ me!Lea.do.6, tem-.6e !anc;.ado mao de me.c.anihmo-6 d.i.vM-.60~ ptVLa a .te.n:ta~ e.nquadlr.aJt deYii"JLo de. 61Lon:teA.Iu:t.6 qu.e. ~ejam a.c.e.Uave..U qu.eJt pC'lo~.>

19!!:.

nec.ed()ILM quelL pr.i.o.6 c.ompJtado~u de teC.I'l.OR.og.ia. TalA mec.a.J'I.Umo~ c.u.j cr. complex.idade.

e.

cU.6.LCJd.da.de. de ar.fi.c.cr.t;ao pM;tic.a 1>iio

oiicw

de. ..imd(l..i.ncvr..,

-tern

!>i.do eMai..ad.o.~ a cUvM

.60.6 n1.vw : ao nl.vei. do~ pal6e .. ~ .incU.vld.u.ai.me.nte. c.on6i.deJtado.6 ; ao nlve.e ~eg..i.ona..e. ,

I

quando

e

0 ~0 de. vaM..o-6 ral6u a.g!Lupaclo~ p~IL qwt£qu.eJL Uqu.ema. de .i.n.te(Jil.a~ao CC.OYI.O

mica qu. po.e.1.:tic.a. IL1?...6otvem a.dop.:ta!r.. a.:t.,U:wiu c.omu.YL6 em 6a.c.e do pMblema. ;

e.

a.o n1.vef. ..tnte.Jtna.cLona.i onde. cr.vutt.am 0.6 e...66oJr.c;.o.6 da.6 Na.t;:.oM l.frrid!U com v~.ta

a

elaboJta.c;.ao de urn c.ocU.go .in-te.Jr.naciona..f. de.. c.ondu;ta. em ma..t'hrJ.a. de

.t~al'lll ~M.enc..i.a.

de :tc.c.noR.ogl.a. 9•

A pll.eoc.u..pac;.ao c.om a. ILee.-6:tJr.u.tuJta(].Ci..o da.-6 Jr.e.R-a.c;.oe.-6 .in.:tCJt..ncr.e-LontU-6 no doml.n.i.o dcv.. Vc.a.n6 6e.Jr.enei.cv.. de. tec.no.R.og.ia Jr.e.mon.ta pe.f.o meno.6 a 1961 ~ qum1.do a. A.6~embl!.ei.a Ge.-!Lal dcu, Ma.cor?.-6 Llnida.6 na ~.>u..a ILMofuc;.tio 1713 (XVI)~ pe.dvi.t.t qu.e. ~.>e. 6-i.zu~>e um e-~.>tu.do ~

bJr.e a!> ebei.:to-6 do ~..Wtema. de. pctten.tu nM ec.onomi.M do.6

rah.u

em v.iM de deJ>e..nvo.C.-v-i.men:to. T a.C plte.oc.upa.c;.ao que. n2io .te.m c.u~.>ado de. af..M.tMJt~ del> de.

a1.,

ao~ ma..W c.U..v~

I>O'-> p!Lob.eemct&

e

M

rna..£.:\ va.1ri.ada.6 altf]an.i.za~ou .in-teJr.n.ac..iorrai..6 ..imp.Uc.adc..l:! na. qu.e~>.tao dcu, tlta.YL6

6

e.Jr.enc.ia.6 de .te.c.noR.og..i.a, !Le. 6-f.e.cte. c.om paJr...ti.c.ui.a.Jt c.£Me.za a. na::twle.za. do~.> cb~.

:tE.c.ui.o-6 que ~.>e. ..f.e.va.nt.am ao .UvJr.e. ac.e.~.>~.>o ii.6 te.c.noR.op.i.o.1> p!L.i.n.cLpa..Cme.nte. polL paJt..te cb-6

Q

' PJr.a:tic.ame.rLte. todo~.> M pWC'.-6 .t&n, hoje.r fupM-t.tivo~.> dJ.Jt..e.c;to~.> ou. btcUILe.ctM v~an

do a. cU.~>c.-i.pUna. da.-6 .tlf.an66e.Jr.enci.(1.-6 de. te.c.l'l.o-e.or-J.ia. .• Uma. a.naJ..Me. do duro.tJUlvo

po!t-.tu.gu.& pode. ve.Jt-.6e. em J.M. P..o.eo, op. cJ.-t., pp. 179-186. 0 e.x.emp.ea mcU.-6 c.onh.e.udo

de Jr.e.gu£.a.menta.~iio a nZveR.. Jr..eq.i.ona"'l!:"e"oao Pctcto Andino. Ne.nhum dol.> cU.~.>po-6It.ivo.6 c.o

n.he.ci..clo~.> a.u;tonom.i.za. a Jr.eguf.ame.n:ta<'.ao da. -tll..:tn61 eJr.enci.a de -te.c.n.oR.og.i.a M-t'ta.n~; e.Ur.a. qie

rJa.L\~

em v.i.a-6 de. duenvolv..lmento 10•

0.6 eAi:u.do.& que. a. UNCTAV vem e6ec..tu.ando d~de. 1971, ev.ic!encii.Vtam a.6 quu -toe~.~ que mai.J., plte.oc.upam o-6 c.omp1utdo1tu de. te.c.nolor:t.la.. En:tlte elM duta.c.am··.6e : o ~

de.

niimeJtO

de. -Um.U.a.t;ou qtte. ltMtiUngem o campo de. a.c.:Uv.lda.de.

e.

o-6 d-i.Jr.W.o-6 de piW

-p!Ue.da.de. dcu, e.mpJtUa.6 n.a.cionet.M .~ M pltiiti.ccu, dM emptt.e6tU mul.:tinacio~ qu.e .6a.o a c.a.Ma. do.& e.te.va.d.o.& CUJ.,.:t0-6 cUJr..ec.to-6 e .i.ncU.ttP..c.t:o-6 d(.t te.c.nologi.a. .~ a.6 r.>lttitic.M a.bU61..

-va.6 que. a.te o.& pcrl6 e6 6oltnecedolte6 rle. te.cno.tof!.lct c.oru..i.de.Jtam .Ue.gai..6, mM que. .6ao ~%!!!_

pR .. c1Jne.nte. ul:.l.U.za.do-6 pe.la.6 Jr..Upect.i..vM emp.lz.Ua-6 : 0-6 miif.;Uplo-6 Jr.e.guf.ame.nt.o.& e polli-i

eM

a.dmbu.&tlr.a.UvM .6obJr..e. pltOp!Uedcule .lncfu.-6:tJUa£ qt.te. cU~.i.c.u.e.tam a. u:tUi.zar;.ao

e.6ec:t.&

va. da. .te.c.no.tog.la. adq!.UJUda .~ e. toda uma. .&vue de. p~r.Ci.tic.M, cxpRl.c-i.:tah au .imp~,

dM Uc.e.nc.ia.doltCL6 u.tltange.i.Jr.M que. c.on.:t!Ubu.em paM. R.J.m.i..tM a. po.&-6-lb..i..Udade. de o.&

rx!:_

.6e..6 em v.la6 de. due.nvo.tv.i..me.nto

.te.Jr..em

!!Ce-6.60 a tec.no..e.og..i..a. e. ao.6 pJr.oduto-6 ade.quado-6

na-6 c.oncUt;ou e. no.& momento-6 opoJr..tu.no.& 11

10 _{A de.pe.ndenc..i..a. .te.c.no.f.o9.i.c.a c.oJU:ti.:t.ui .igual.men;te. um el.e.mento de pJr..e.oc.u.pa.t;M de.} c.eJt-to-6 ~e.& de.&e.nvoiv.ldo.& c.omo o Canada e. a Betg.lc.a. Ve.ja-.&e. o Rela.toJr...i..o Kay ~ ~o­ Jteian

cUite.c.:t

~vu.tme.nt .i..n Ca.na.dap O.tavxt, 7972 e. J. de. Buc.l!,

"La.

Br:lg.ique.: .in e.:: pe.nda.nc.e et 1nti1ide.pe.nddnc.e!', .in Ec.o!'-onti.e. ApUqu.ee.~ XXIV, nQ 4, 1971.

l 7 Ve.ja-.6e. uma

w:ta

de.

~:t.u.do-6

.6e£.e.c.cionado.& .&obJr..e. quutou de.

~undo na:.tct

ma:tba:a., pubUc.a.do-6 antu de 1 9 7 2 ~ no Gu.lde.U.nu

j

a

Jr.. the htudy

o

6

the. tlta.n.-6

6

e1t

o

6

.techno

-R.ogy J:o de.vei.op.i..np c.ou.n:tlti.u ( TP/B/AC. 71 9) •

-Ve]a-.&e. alnda. : Ma.Jolr.. .i.&.&u~· aJriA.i..no. 6Jr..om

.the.

butM~M. o6 .te.c.hno.togy to de.v~t?

countJUu (TV/B(AC.Tr[17j"f[w. 7') ; E.6?tiii:Uo.& monag1ta6-{.c.M .&oblte. f..tiop.ia (TTJ/B/1\ •

/27),

CIW..e ~TV/~/AC.11/20)

1

E.&~1nh~ (TV/B/AC.11/17J_~~gM.ct 1TV/B/AC.11/18) .~

La .tJta.n611"...c .. M-<.on -<.nveMa de. te.cn.o op.c.a. : e.~e.cto.& e.c.ononu..co.&~ e.x.odo de. . e.Mona£.

c.a~CUddo de

R..o1.1

pa..{..~e.-6

e.n

duaJVtoUo

(TV/B

A • ,;

a

l,un&m1 .6 ema.

'de.1hle.iitu

e.n ..

ea ..

Vc.an6ml.4.i .. ott d.r-:tec.noR..~.i..a a 1~o!_E_WC6 e.n-auc.WtoUo

I'FD7B7Ac.

11 /19

J ,: PM.ib..lUctrJ..c.t trv:U.!'b7ttdacl de. an c.o?J.go

bt.t.rVin:o.c-[ona..t

de. c.ondf.i£ta e.n el

-Vutcu e-6tudo.6 naAc.eu. a .idel.a. da ne.c.u-4-i.dade. de cU..&dpUMJt. M 1tt?£a.c;ou ~

x.<Ate.n.tcu e.IWte. ve.11de.do1tu e. c.omp!la.doJtcu de. te.c.noR.og-ia polt ~ol!ma a (!aci..U:talr. o ac.~

.6o do~ paLu em vi.a6 de. due.nvoR..v-ime.n.:to ao ac.Q./Lvo da.6 c.on.qu.i.6ta.6 ci.~.nt16-i.c.M

e.

tee. no.t0g-(.c.M da. huma.nida.de.. E.6ta. i.dei.a.

e

hoje. o pmvto de lle.(JeJlen.ci.a. a. paJt..tilt do qual

paJLec.e .6eJt de. e.nfioc.aJt. a qucuteio da. 6oJtmuR.at;:.a.o de. um c.odigo .irrteJt.na.c..icma..e de. c.ondut.a

no dom1.vU.o da.6 bta~le.Jtenc.io.-6 de te.c.noiog.ia c.u.jo obje.c.J'..ivo .6eA.i.a de.6i.n.iJr. urn c.on.fun-.to de. nollma4, .br.te.Jtna..c.i..on.ai.me.nte. a.c.eUe.t>, pMa. a.6 -"tJtq..nAac.c;o<U> de. te.c.noR.og-i.a. e.rWr..e.

Ha,

poJtem, olLt.Jt.a,6 Ju;.zoe.-6 au {lcw.-toti..M p ai.gun.o

detu

.in:teJtUha.ndo

6oJt.te.me.n-:te.

a.o-4 p!top!U..o-6 pa.1..6e..6 :tJr.acUc..ioncti?.me.J'Lte. e.xpoltta.doJte-6 de. .te.c.noR.oo..i.a., que. Jte.60Jt.:c;am a i.de.ia. da. 6ollmu£a.c;Cio cle.-6.6 e. c.odigo.

Mum ptvlme.iJc.o gJtu.po de.Mu 6a.&olr.u podemoh btcf.tU!t. : M cUe.ic.uR.da.de-6 c.lle1_

c.e.nte-6 que. 0.6 goveJc.YWh de. .to doh 0.6 paM C'.-6 vern e.x.pe!Ume.n.ta.}'l.dO paJLa. lte.gui..all a.6 a.c.ti.v.i

d.a.dell da.-6 .6tt< .. t& f'.mplle.&a-6 plt.iva.da.-6 ; a e.noJm1e. va.n.tagen1 q(.te. e.x.iAte. em plr.o.te.geJc. Oh p~ .6 Q..6 que. .i.mpoll.tam .te.c.no.R.ogA..a.~ mumo a.qu.e.R..u c.uj a bt:tta.nr,.a. de. pagame.rrt0-6 .te.c.notog.i.C.0-6

e

.6upe.JW.vLfaJu.a.1 dado qu.2 ct .i.ntJtodu~ao de. nollmM n.um meJc.c.ado tao .i.mrefl.oeUo c.omo o da.

te.c.noR..og..i..a.. pe.Jrm..i..te. u.tabef..ec..eJL bcu, u oM.e.n.adM, p1Lf::vL61.ve..i..6 e e.~i.c..i.e.n.te.-6 de. o.c.c;.ao _; a c.oY~J.J.to..tat;c"io da c.llMc.e.nte. ILe.du.fi.ao da..6 d.l.meY~J.Jou do i11.teJt.c.ronb.io na:o Jte.gu.R..a.do de .tee.

noR..of?.i.a..

A.£em d.iA.6o,

e.

um

6a.c..to

que. no-6 ULt:1.mot. v..Ln:te. a.nM he. pMduz-i.JUtm i.mpolt.ta.n··

.tM muda.ng.M 1'1.0.6

pal.6eo

em v..La..-6 de. due.n.voR..vA.me.nto que., agM.a.,

".m

R..u.paJL de. Jte.co!rJu?.-ll.em 6u.nda."nen.t.a.fme.n.te. a.o-6 .invu.ti..me.n.to-6 d.ilr.e.c.to-6 Utlt...'tnge..ift.o-6 » fia.ze.m ma.i..oll U.6o da c.o~ c.u.6ao .inde.pe.nde.n.te. de. li<'.e.nc;.a-6

e.

ou.:tlto-6 ac.oltdo-6 de.

caope.lr.a.~ao

12

Finctime.n.te, .6e no ii.Lt.i.mo qu.cvr....te£ du.te.

J.Jec.u.eo

e.

de. a.dmWlt u.m .irnpotl ... ta.n.te. 12_{E.6f!>eJta-M! :tambem que o cle.hr.nvoR.vi.me.nio 61du.Jto dM a.c.ti.v.idat.1.u dM empltUM}

mu.U:i.,-na.c..iona..iA ve.nha a dCVt ma..i.olr. i.mpoJttanc..<.a

a

;t/utn6 ~e.Jt..enci...a. de c.onhe.c..i.me.n..to-6 .tec.nic.ot.

do que a.o-6 invu.ti.me.n.to-6 em b£.oc.o {c.fill. The muV.ina:Uonal CoJtpoJr..a..t.ioYL; U.S.Ve.p. o~ CommeJtc.e.r 1971? p. 30}.

' ·'

aumento da paiC.te do-6

pa1A

u em v.i.a.6 d~ duenvo.tv.lme.tl-to na p~~.odu.ca.o btdU.4.tJt..iA/.. mund{ a.i, a. nec.U-6-idade. de ~e pltoc.edtVt

a

a.c.eleJr.a~.io dtU. .tluln66eJLenc..i.a.6 de .tec.no.tog~ .6~

ev.identtun@Jtte muUo ma.ioJt 13• Um c.ii.ecul.o .61mp.€.C6 ta.z1..a. pcMM, em 7 975, qu.e o

mo~

.te tofAJ. da 6o1tma~.lio bJUtta de. c.apUa.f. qu.e heJLia. ne.c.u.6M.io pa!r.a. a.e~.ttn~.a1t (?,l)4e obje.c-:tivo pode!Ua.

et~vM.-.&e,

em clez a.no-6, a 3 b.i.t!.lou de dctMu 14 ; noh pa1..6u dcMe.nvo&

v~1o.6 e.~tem todo-6 ah c.onhe.clrne.ntc-6 tcc.nlc.o.6 ne.c.e~h~Oh pa!ta. a ~titiza.~ao ~6ect~va

de. :tat mon.tarz;te. de. .Lnve.h.t.ime.nta-6 ; c.ontudo, a. 6a}[ma de. etp!tt;JvL61.oname.n:to actu.a.t .it

te._£

no.tog~a no m~Jtcado mundiat

que,

como v.i.moh,

e

objecto de. 6oJt.tu £im.Lta~ou,

e

.Lncom-pmvel c.om o dM e.nvolv:ime.nto .Lnte.gJta£ du-6

e.

pita j Q.c;to : 01> ele.va.dLshimo6 CA.tJ.to.& d.L -Jte.ab6

e.

.Lndhte.c.to-6 que . .6e i11Jtna. ne.c.uhlVU.o ~>u.polz..t.M~ (~ Jt~..6:tJri .. ~0(!.6 -i.mpo.6:tt;u,, M demo

Jta-6 pJtaduz.i.da.&

e.

ct6 a.noJtmaLidctd.u que. he Jteg.L6tam a. c.a.da mome.wto, pJLe.jucUc.a.m a Jte.~

Z~O del.l.6e6 .i.nve..6.:timen:toh hem 0.6 qu.a,U nao pade.Jta_ pe.n6aJt-.6e. em pltOmOVelt 0 pltO!fltUhO

doh pal~u em v.Lo.h de. de.Je.nvoR..vi.me.nto o que., pOJr. ·.1oJtt;a da.-6 bz.teJtde.pe.nd.enclM Mh.i.na·

..e.a.,!M

$ he Jte.6.te.c.t.hta ne.ga;t..i.vame.nte, mcU-6 c.edo ou. met-i.-6 tcvr.de.i

•w

p!topJU.o due.nvotv.L

-me.nto doh pal.6u due.nvo.tv..idoh que., c.a.da ve.z menM p pode.ll.ao dalr. he.gu.Lrne.nto a. uma

po-W.i.ca d.c. e.x.paJua.o buU.v.Ldu.at

a.

c.U6.ta. da. expR.oJtac;.ao do-6 Jte.c.u.Mo-6 do c.f1.ama.do Te.~tc.e~o

Mundo 15

No he.u ~>e.x:to pelt1.ocl.o e.x.tJta.otr.cUna!Uo de. .6~hoe.6 i a. r\.6hembR..elct Gcur.al:. dM

Ma.-c;.cu Unid.a6 a.pJtovou. umo. Ve.c..faMc;ao l.lobJte. o u.tabele.c1.me.nto de. uma. Nova O!tdem Ec.onom:f ca 1n:teJtna.cionalp c.om o obje.r....tivo de. c.oM.Lg.L!t O.h de-6-Lru.a.R.dad.u e Jz.epM.M M

i..nju..tdA..-t;a-6 a..etua..U.,, c!.6h.Lm c.omo el.J..n1)J1lVt M cti~pa!Uda.de..-6 cJte.6c.e.ntu e.ttbte 0.6 pa.Xhe.6 clcAe.nvof

v.Ldol.l e. oh pal6M em vl..ac de. duenvofv.ime.n.tr.A A.6.6em~ P'Wdtlmou 0.6 pJLincl.pi.o-6 em que. deveJrA.a. bMeaJt.-.6e. a Nova 0Jtdem Ec.o~tom.Lc.a. ln.teJtna.c...iona£. e. apltovou urn p!Logltama. de ac~

13con6e.Jtenc.i.a.

Mu.ncU.a.e

da

ouuvz

p Lima,

MM.~.a

de. 1975.

14u.:te. niimeJto

(>.-6:tii.,

ho je., c.ompR.e.tammte. u..U:!ta.pa.Mr.r.do.

15

_ve.ja-.6e.~

polL :todo-bp J.-.1. Se.ttvan Sc.fvt.e..i .. beJt$ Le. de{j.i. mondJ..ai., Fa.ya1r.d, 1980, pp. 2.44

de. um ttlca.nc.e .&em p!Le.c.e.de.ntu 1 paJr.a o e6:ta.bete.c..imen-to d~.&a o!Ldem. f.Me pllO,gJtamo. plr..£

via qu.e. "Ve.ve.m 6aze.JL-.&e. todo.& o-6 ~~oiL~o.& pM.a : a) 6oJunulM um c.crUgo J..l'!.telt.nac.-i.ord

de c.o~du;t~ pa1u1 a .tM.tti.Jm.U.&ao de. .te.c.vw.iog.f..a qu.e. .6e. rtjl.lAte. a-6 ne.c.e..6.6.idadu e conrU.

-t;.oe..6 e.w.te.ntM no.& pLT1A u Qm vi..a.6 de. deA e.nvo.J!.v.i.mento ,· b

l

dM a.c.eMo em c.ondi~.ou

mai6 ~avoJtiivei.A

a

te.c.noton..i.a modeJLna. e. a.dap.t.a!t. U.ta.f C.Oi'1.60ctnte. M c.onve.rrienciM, (i,6

c.ondiq.ou e.c.onomiccr.JJ p .&ocia..£..6 e. e.c.oR.ogic.cu.\ c.oncJt.da6 e.

M

cfhd:i.n:ta-6 ()..:tapaA de. due.n

vo.tv-i.me.nto dot. pwv..

em

v.t.M de dMe.n.vo.e.v..tmmto 7 c.) e.x.pa.ncUJt. de 6oJtma. .&.igi'U6.ic.a Uva a. M.&.i-6.tenc.i.ct do-6 P'.:U-6

u

d e1:> e.nvo.e.v.i.do-6 a.o& paL e.~ em vili de de.JJ e.nvolvi.YM .. I'I.to »

.&ob a ~olema de. piLog-'Uimf'/..6 d.e -i.nvMli.me.~to ? .. .&LtM ap.f.ica.t;.oe.-6 pll.ruc.ru.

e.

me.cU.an;te. a. CJt.i..a.t;.5.o de. uma. .tec.noR.rJg..i..a au.toc.-tone. ade.qu.ada : d) a.ju.6:talr. M pJtat'.ic.cu c.omeJLc.J..cUA qw.

Jte.grd.am a ;tJu.tn.6m.U.&ao de. .tec.no.tog.ia.~ Ci.& Jte.c.e ... M.W.ade.-6 do-6

ra1..6u

em v-iM de. dr.Ae.nvo!:_

v-i.me.nto,

e.

e.v..i..talt qu.e. o.& ve.ncle.doiLu a.bu.6e.m dM .&eu.6 di.Jt.eJ.:to.o .~ e) piLomoveJL a.

coope.-Jta.<;iio .brteJtna.c).mutR. em ma.teJr.ia. de. i..nve..&.ti.ga~ii.o

e.

1.1 u.M a.p£J..c.ac;.o u pM.t..i.c.a.o na

e.xp.f.o-~t..ett;.5.o ~ c.oMeJc.va.cCio

e.

0.)11t.ovc.itame.nto .ee..gW.mo dM }[.e.cWl.l.la.6 na.tuJtaJ.-6 e. de.

.toda..&

M

d:Jn

~ d . " 16

-t..el.l e. e.ne.Jt.g..ta. .~ • • • •

0 gJtu.po de. :t:Jutbai.ho dM con6e.Jtencia.o de. PagtJJa..6h l.lobJte. qu.e..o.tou ue.f!.U6.i ~

"M e. p1Lob£emC'...6 br.teJt.na.uowu.JJ que. 1.1 e. Jr.e.uni..u a.piLox..imC'..dament.e. a.o meAmo :tempo qu.e. o

.&e.x..to pe.tU.odo e.x..teJta.oJtd.inOM.o de . .&e..6~ou da. A6.&embte.ia GeJLo...t da ONU, 6Mmu.lou. um ce!!:_

:to niime.ILo de. ptUitclp.io.&

e.

o b j e.c.:tJ...vo.6 pcvz.a o pM j e.c..to de. c.ocUgo de co ndu..tt1 pa.Jta. a :tJuttti.Jm.i.6.6iiO de. ;te.c.no.f.og.ia. c:A pe.11.£a£me.nte. piLepMa.do palta. .0 eJc J.JU.bme.t.i.do Ci C.OM.i..de.MC].CiO

d ' :,A,. # • 17

0.6 OltgC'J1...(.-6m0.6 ..v~A-elLI'lctC.WYI.a.-lA •

Dude. o apaJte.r.lme.n.to dal.l c.on.t!U.bt.Lto-6 de. Pu.gt!Ja6h pcvw.. o ptr.oje.cJ:.o de. <'.odi..go .&obJte.. Vutl'l.l.lM.Jt.enc.-i.a. de .tecn.o.tog.ia.~ ol.l de.ba..teA

.6obne. u:ta.

ma.te.Jvi.a. mu1..tipUc.M.am-.oe.

16_{Ruo.eu.cao 32 02 {S-VI) da.}

.!\.&.& emb.te..i..a.

Ge~La..t

da OMU.. .o u1.1ao 1 V, in An .inteJLY!aJ'..i..oncli. code. o6 c.onclu.c..t on .tlta.J1.66e.Jt o6 .te.c.11.oR..ogy.

-17

_Ve.ja-.6,~,

r1VIr.a.6t code.

o6

cos1.du.d on.

.tll.aM~eJL o~

:te.c.hnoR..ogy", .in

~{

1

oltR.d

Ve.vcl.opme.n..:l£

Vol. Z, nQ-6 4 e. 5p ApJvi.f-May, 1974~ pp. 77-82.

ao.&

mtU-6

diveJ~,~,o-6

.Uvw.

Aqu.ando da. pJt..i.me.ilut .6U.6iio do Comiie paJUt

a.

.tJc.a.ncs6e.Jlinc..i.a.

de. te.cutolc!Jht, e44U debatu a.pltuw.a.vam do.U gJt.andu eb.o.6 de o!Uentacao ~ um en -g£.obando ot. Jte.pJr.e..-.H~.n:l't!.n.-tu d0.6 pal6u do g~r.upo 8 ( due.nvolv.Wo.6) e ou.tJW o.& d.o gltU.-po do4 71 (em via.-6 de due.nvotv.imento). Mu.6a p!t.im<'Ma .6eA.6cW 6oJtam a.pJtuen.tada.6 cfg_ a.& veMoe-6 lte.viA&..-6 do cJ.;tado pJr.Oje.cto de c.ociigo que M.o uma -i.de..i..a. do .e.ongo c.a.ttU.nho

a.. pe~tc:.oMelr.

ate

tU.c.a.ncCIJr. um a.c.o!t.do que po.&.6a bene.{)..tUa.Jr. .6ub.6.t.anc.i.a.emente. o.6

pa16u

em v-i.a.4 de de-&e.nvo.tv..imc.nto 7 8•

Tendo em c.on.t..o. a.-6 de.c-i..6ou da Mt>emb.ee.ia Ge..~r.a.e, M t.uae..6t0CA do (.fJtu.po de. J:Jta.ba.R.ho de. Pugwall h p do.6 Jz.e.pJr.M e.nt.ante-6 do.6 paM

u

clo (!ltU.po B, do.& Jr.ep!t.U

e.nta.ntu

do.6 ~u do gll.Upo do-; 77 ~ c.>. outJr.ot. de.ba.t.f'.-6 qu.e. :ti..veJt.am tu[laJt .6obJr.e. a. qu.u.tZio da.

..tlr.an66ettencM. de te.c.nolog.i.a~ 6o-i. dMde. logo po.6.6lvei. d.Uc.".Jr.n.i.Jr. atgun6 p!U.nclp-i.o.& e. obje.c.ti..vo.& 6undament.ai.6 qtJ.e. pode!Uam .6eJt b1.c.OJr.poJr.ar!.oJ.. I1W?1 c.odigo de. c.o11.du.ta. pa.Jr.a.

a.

tJr.a.n& 6e.Jr.enUa. de. te.c.no.e.ogia. : a ne.c.u.&..Lcla.de. de. wna. Jr.egu.fa.me.nto.<;.Cf.o .il'lteJr.n.a.c-i.on.cri. ; o 6ome.n:to dCL6 t.lta.n.6 fie.Jr.en.<'..-i.M paJtC'.eia.Jr.e .... 6 de. :tec.no.f..og..ia. .: o me.f. hotutme.n:to do ac.CJ.A.&o

.1

te.£_ no£.og-i.a.

a

pJr.e.~o.& e.Qu..i;ta:ti.v0.6

e

Jr.a.zoavw .:

o

c.u.mp!Umeni:o

e6ecti.vo

do.a

ac.oltdo.& cle. .tltaJ'k\ 6e.Jr.enc.i.a.

.~

o detJenvo.ev.ime.nto da c.apa.c..i..dade. te.c.no.to{l.(.ea do-6 pa:b.,u

Jr.e.c.e.p:to~e.u

19

•

NM .&e. devem r.ncob!UJr. M c':..i6.(.c.ulcl.a.du qu.e. a cUAc.tL61~M dC%..6 di.veMa-6 veft.MG&

do-6 vruo.& p!Wje.c.t.o.& de c.ocli .. go, :tal como .&e. v&n p!toc.cMa.ndo 110 .&ei.o da-6 Ma.~oe-6 U~

dat.,

.tern

le.vanta.do. A£.pwnM de..6.6M t.U6J..cu.£rf.a.du .6ao de.

cevtitae.Jr.

Jr.ei.a.ti.vame.nte:

.6u.bt.-.t...'lnc..i.al

e Jteia.ci.onam-J..e. c.om pJz.ob..tema.-~ taM como o amb..i....to de. a.p.Uca.t;Cio do cocUr.o p a

qu'2J.>mo da. pJz.op!Ue.dade. e d.o contlr.o.to do pltoc.u.&o de.. bta.n ... ,

6eJtenc.ia.i

M ].'J!t.W.c.M

Jr.eA-:tlcl.UvM IC.e.R.a:tiVM

a

pJr.odu.<;Cf.o e..

a

rl{A.tJUbui..c;.ao, a C!..U.&.to d.a .tec.na£.og.ia., 0 de.M'..nvo.f..v.i 18

_ve.ja~.6~.

o Re.po!Lt a6 the ,bl .. tell.qove.Jr.nme.n.ta..e gJtou.p op expeJL;t& on a code o6 c.ondu..c;?

o_"!~

~ne.~r. on .te.chnoloe~ ···:

ITD7B/C.6/141.

79

_{r ·}

_{· .. ·}

_-

_-

_{d ' · :-~-: -~-: '' · d {} · · -~· ·}

{7...(..6 p!Unup.w.& na.o .&ao ~C.·c,..tJVAA..V0-6 nem e.xa.M-vt.VO.S. . e.J a -.6

e.

urn e.1.> e.nvo.t.v.one.rt~o do .6 e.u e.nu.n<Ua.do em J. M. P.oR.o .• o p.

ut. ,

pp. 1 77 e 1 78 •

mente da capacid~~e. cie.ntl6~ca e

te.cnotcgica, o

that~~e.nto ~recia£ a conce.d~ ao4

pal6u e.m v.i.M

de.

dMe.nvo£.vhne.nto, etc.. OtWt.a.6 4iio de cMac-teJL ma.U .tec.tU.co

e.

.tern

qu.e. ve~t c.otn a

no.-twte.za

ju.M.dic.a.

e.

a pc4.6!ve£ 6oJuna. do c.ocvl.f1c ~ c.om o-6 met:odo~J pa/r.lt o . .6ua. 6aJunu1.ac;.ao, com o-6 me.c.a.~mo-6 da .6ua a.pUc.a~ao ~ c.om a.6

.e.w

a.p.Uc.a.vw e. c.om a.

.6cR.ut;iio dM c.c.wtov~.i.C'..& c~ c.cn6W.c4. ~ 1• c.on-tt.do, noto!Uo e.w:tiltern cU.v?)Lgenw~ ~

.to ma.U pJLc 6undM e.nVt.e. Ol> do.ib gJtand~ p!tu.po-6 de. pc..:U u 6 e. me..6mo de.n:tJto de. ca.d.a. 9~

po. T a.i..6 cUve.JtgenuM "~on.ti..vruam a e.vide.n<Ualt-.6 e. a. :to dot. o-6 nlvw .tendo o-6 :tJr.a.bafJt0-6 de. e.R.a.boJta.t;ao do c.ocUgo u:tado v<iiUM ve.z".-6

a.

bW.a do ~Jr.a.C!.M.6o. Sem wc.o de. e.xa.n~

Jto, pode. cUzeJL-M!. qu.e. u.m aeoJtdo -Ln:te.g.'f.a,t bene.6.iuadoJt de. ambLU M paJttu .60 .6Cil.a c.on .l>e.gulve£ quando ell pa1..6e.6 de..M?.nvo.l?.v.i.dM de..i.xC'Jt..em de. veJt vr.a. Mova. 0Jtdem Ec.onomic.a. 1n-.te.Jtnac.i.ona.t um plt.o

i

e.c;to .6u.bve.M.ivo qu.e. v.i-6a. d./..m.i.YU.Utt-.eh.e.-6 a. po-6-Lc;.Ci.o de. .6u.plteJrrac..la de. que. ac;tu.a.&ne.n.te. cU.6fi'W..tam no c..ontex:to dM Jtei..a.r;.ou ec.onomic.M .i.n.:t:eJtna.uoncU..-6.

A quu.ta.o da. .Vl.avt.6 6eJten&a in:te.Jtna.uono.£ de. .te.c.n.oR.ag.Ltt M.6ume. um .tr.e£,:..vo cU.nd.a. ma.iolt quando a.palte.c.e. e.xpltC6.6ctme.n.te. t.t.Moc.ia.da.

a

..l.ndulJ.tJU..aUzat;-0.0 da-6 p~e..6 em viM de. dC6e.nvotvhne.nto.

Al

e.ta.

apcvz.e.c.e. inM?Jri .. cla. nM rfi .. 6CJ.!A.60e-6 &Mc.UctdM pCJ..£.a

lr.e.-cW.dJLibu..i~ao geogJUifi.ic.r.:. dlM activ.{dade;., J..JtdM:tJU.o.i-6

a

eAc.a£a. mu.ncUa£. que.

e

um do.6 6e. vr.ome.no-6 ma.U Jtec.e.nte;., ;ieJli_vado& do novo peJL6il ctMum-i..do pz...f.a d.iv-UZio inte.Jtnac..lona£. do t.Jtabalho no-6 ii.e.ti.mo-6 ano-6. Me~.:te. novo con:te.xto, a& palAu due.nva.tv.ido.6 e&;t:ao n! c.e..6.6Uada& de. mobiliza!l. Jte.c.tttr..6a& que. i.hu pC?Jrmi.tam de.d..i.c.cvz.-.6e. mw ac.el.e.~ta.dame.nte. a a.c.-t<.v..i..da.de..-6 de. .te.c.na.togia. c.ompte.xa. A. mobJlizac;.ao de,.,\.Oe.-6 !l.e.c.u.Mo-6 ob,.J..ga. a. uma de~.;­

c.e.nt.Jt.a.e.i.zacao dM a&J..v.id.(i.deA plt.odu...ti..vM de. :t.ec.no.f..og.iM bt.teJlmecl.Ut6 e. ob~.>a.f.r~

pa.-lta. o-6

pr.U.!>u

em v..l.a..6 de. de,M~nvo.tv.<.me.n.ta. 0.6 pahe..& .indu...6bt.ial..iza.do.6 in.te.n.6.i~ic.cvzkm

a .6ua e6pec.iai..izat;5.o e.m domJ.rU.o.o ;t:.a..,U, c.ama a e..te.c..t1ton.ic.a.~ a. a.eJLono.u..tic.a.9 o nuc1.e.aJt.$

a. bt.6oJuniiti.c.a., e:tc.. 0.6 paMU em v.iM de. de..6e.nvoR..vJ..m(-~JII..to ce.d.ic.oJr.-&e-.i.am a.o .tex:til ,

- ,...,.

.. ·

,.,. s · e

.,..

· -

- ,..,

1 - d

ha.

u~ de.z ana~

a:tJta'.6,

~a.o ag01r.a. o~ ~~ duenvo.f.vldo~ qu.e. paJt.e.c.em malA ..tn.teJt~~a­

do-6

em

a.c:UvM u~e pMc.e.Mo ~Je.ndo c.eJtto c.ontu.do qu.e. o c.o.ue.Mo

uta.

R.onge.

de

.6e!l.

a&.

C'.anc;.a.do 2 0

1 • 7. • A .te.c.noR..oqla na. .te.o!Ua. do c.omeA.c.lo ..in..teJtnac...to nal

Uma .te.o!Ult d..a. c»tc.u.£ttc;.O.o lnteJtnac.lonal. da .te.c.rwR..oq.{.a. cf.e.vetU.a. daJr.. c.ont.o.., l>l mu..Uane.arne.nte.g c!cu. de;te.Jtm-i.nan:tu do.o mov-imc.n..to.o .i..n.teJtYr.ar..ionaA.I.> de. .te.c.no.fog..ta. e. cl.~

fiollmM J.Jab M qu.o...t.6 e£e,~ opeJr.am. /'-...o dl?..tetrm..inantu do.o mov..ime.nto-6 ..tn..tcJtna.c.loncU-6 de.

.te.c.noR..og.ia e.ngf.obam .tanto

cu.

que. el.ltao na oh...igem da. e.xpo~t.,.ta.~.Ci.o de. :te.cnoR.ogl.a. c.omo M qu.e. u:tZio na. o!Ugem da J.Jua. ..i.mpo!Lta.q.Cio. Com a ..tde.n.tin..icac;.aa dM:tt:L6 de..te.Jlm.inantu, a qu.e. J.Je p!Le.-te.nde.

e

peJtc.e.beJt a. .eog..tc.a. a. qu.e. obe.de.c.e. a. c.lllc.u.R.a<;.O.o ..tnteJtn.a.c.lonai. de. :te.c.-naf.og.i.a.. All 6oltmM .&ob n.& quai.~.> UMt c..i.Jr.cu.R.a.c;.O.a opeJta c.aJtJt~Upondem :U cUveJt.&a.& moda.-..Uda.du da. .tMM6eJr.encl.a. ..tr>...te.llna.c..ton.a£ de. .te.c.nolog.i.a . .i.de.n.t-<..6-{.ca\X!k, c.om o.o mec.a~mo.6 de. e.x.pR.olta<;.ao

e.

c.aJU:Jr.of:..a da.-6 e.c.onom.i.M que. -impoft.:tam .te.c.no.tog.Ur..

t\ c.Utc.u.ta.~2io ..in:l:c::Jtna.uon.a£. de. te.c.no.fogJ..ct niio

e

C.OM.i.de?.Jr.a.da. .60b ne.nhum

de&-.tu do~ Mpe.c.to~ ~ de.teJtm.i.nan:tu e. 6aJr.maA p pela :te.o!Ua. puJta do c.omM.c.lo .i.nteAnac..i..o

-20At.e.n.te.-.&e. .•

roll

e.x.empto, nM .i.nte.nc;.ou e.x.p!r.e.Ma.6 !Le.c.e.nteme.nte. pe.R.o~ pal.6u me.mbJta.6

d~ OCV~ no Me.eti.nX:/4.:the. CommU.te.e 6o1t ~c~n:ti..~i..c and .te.c.hnoR.oa.i.c.aR.. ,o.Uc

a.t

m.i.-fl,.(A.teJu..a.R. le.vit. t-<.c.ou. clDJta que. a 'Ii11e.M-<.[J..c.c.a~ao a ..uwvac;.ao ne.c.u~aJUa a lte. -c.upe.Mc;.ao e.conom.i.c.a. e.x.J..ge. uma Ube.Jta.f...tza.;iio do ac.e..-6.60

M

te.c.noiog.i.M .6em Cf.6 qua1...6

a Jte.db.dJubt.U.~.ao dM a.c..t..i.vidadM .i.ndt.L6t!UtUA

e

.i.mpo.6.6Zve1.. 1-!>to .o..tgn.i.6.i..ca qu.e. o.6 pal..6e6 due.nvoR.v..tdo~ u-t:Cio ~inc.Rmente. c.onve.nwlo~· e. r:J...iApo~.to~ a c.e.deJt palt.te. da. .tec.no£og..ta. r:Li..6ponlve.e. Mao ~e. .oabe a.i.nda eJn que. c.oncU~au (

c.6Jt.

OCVE SPT /M..tn/ t\{81)

-" +:-~o, -~o... .,. .. ,..J:- ... o'!:. t 21

nc.(.(.p o que. COJ'I.44A.T...uA. uma. Jt.up-u.vw. ~om a .vu..l.f-'A.~ao L:,.UA.0,6.(.c.a •

Com e.6ci.-to, queJt em V. 1UcaJtdo qtWL em J.S.

Mite.

e

po.6.6lve! <?J'lCOntJtalt uma

ptc.eoc.u~M,

nM

fiundamentae embolta., v.Ua.ndo

a.

.integlr.~M do p!WgJtU-60 tectU:co na a

~f-.

V. 'R..icaJtdo ~ poJt e.x.empto p quando conclu.i.. que. a. J.mobilidtu!e. do ca.p.i.t.a£

peJt-mUe., no

me.Jtcado br:te.Jtnawnoi.1

tlwccvr.

u.m ceJLto

niimQJlo

de. holta.-6 dP.. :tJta.ba.tho

na.Um:tt

coiWta. u.m n.UmeJw

cU6eJt.ente.

de hoJt.'l-6 de. .tJl11ba£.1to utJta.ngP...iJt.o ( 6enom~..no de du.igu.aldE!_

de ab~ oR.ui:.amente,

exc£t.Udo no

br:te.Jr.-ioJt. de

urn

mMmo rxU6) v Jr.ecotthe.c.e. que a.tJtav&

da

~

:tJtodu<;Ci.o do p~r.ogJte..6.6o :tec..Uc.o M p~top~rA-M

upecJ.a.Uza.cou

podem, i..nc.C.u..6.ivep

J.JeA

.in-A . . ,.:.~ 22

Vvvvu.ta6 •

J

.s.

M-ill a.o en.un.c.ialt a

..eu

do-6 va..R.olr..ell btteJtJ'!.aci.onlti.-6 que. pe;un.,i;te de:teJt-m.inalt a.6

Jt.azou

da. :tJc.oca .in:teJtna.c..Wna.t., c.oMegue. mo.6.tlr.aJtp a;tJta.v~ do utu.do da. v.:t -!Uat;.ao da. p1r..oc.uJt.a. (de i..mpoJt...ta.t;.ou J p qucviJ.J .65.o M c.o~~ c.quenc..iM de uma. .inova.<;.ao .&o ·•

biLe a.6 JtaZOe6 de bwc.a, e. c.omo

e

6el.ta.

a. palvtU.ha. e.nt!Le paMeA do-6 ga.nho-6 c.on..6e.gui..-do.& com o p~r.ogJt.C?Ailo :tec..U.c.o. PaJLa J. S. MUi. o plr.O[JILM.6o .-tic.vri.c.o pode. rnan.i6eJ.J.taJt-Mde. dua..6 mane..Uut6. A p!Umr..JJta. c.on.6.i6.te n.uma. bai..xa do c.M.to do bem e.xpoJt.tado polL vi..a. do a.peJL6eit;oame.n:to dcv., cond..i.t;.o~A da. -6u.a. p!Lod.u.~Ci.o. Mu.te. CMo, '-'l ~.ix.a.~ii.o da. nova. ~r.r.rzO..ode. :tJr.oc.a. bt~eJtna.c.ionai.. de.pe.ndeJL1. da eJ:.M.ti..c..idade-p!tcu;.o da pJtoc.uJt.a. u:tlta.nge.<Jta d..UU.g.ida.

21 r ~.oll-uA. ,.,.. -

e,

o ·- ... n n n '" • •- .... • d 1 A <~- d

-CUA.C'-A, .&LU..VO rn~n.o11. op.u'l...tn.o, u.ma. c.oMeque.ne<.a. o 1}a~.o

e.

o piLOfJ-'l.U.6o

:tee.

tl.ico nunc.a.

teA

.6.i.do de.v.tda.men-t:e cOJ'l-tr..mp.tado pe.-~a :te.oJr.i..a. e.conom.ica.. Como d.iz

-'Ro.6e.nbe.Jr..g na .intJtodw;.Zi.o a. The. e.c.anomi..c.-6

on

:te.c.hnotop.i..c.a£ c.hctn~e. (Pe.nguA.Jt, 7977),

1

lfe.c.hno£og.ica£ cfta.nge. her-A occupi.e.a a c.wr.l.,o!U .60/i..t 0~ !indeJWXiJLf.( ... .in (?.COI'l.Otn.ic.-6 60IL

a. lon_g .ti.me.. 1n .the. Woltk

o6

:the. c.R.a;.,.6.ic.ai.. economi..6.u { ••• ) li wM not :to;tai.l.y -9no

Jte.d. 1.t. pfuyed, howe.veJr.~ :the. MR..e. o6 a. lUnd o{! a.1:teJt-thou.gh:t which t.t.la..6

unde.Jr.ta.lz.en-w.ithou..t U, a.nd in. wM.c.h o.theJt vaJti..a.b.te-6 ( ••• ) Welte. Jte.,qa.Jt.de.d M mo!Le. ..(mpo.tt..tan;t. 1 n

:the. middle. on :the n.ine;te.rz..Y'.:t.h C'.e.n..tuJty MMx toc.u.6e.d a.:ttentvi.on fio!Lc.e~ui...R..y upon :te.c.ftno .f.ogi..c.a.£. change 116 .the. p!Wrte move.Jr.. .in c.ap..i.:tai.Mt de.vel.optle.nt, bu.:t .th.ill wo!Llz. had

-.u.tte.e.

.im-necU.ate ..imr.Ja.c.t u.pon .the. ce.n.:tJc.a£ .tJT..ar:U;ti.on .in e.c.onomi.M. ln the la..6.t de.c.a-de-6

o6

:the. n.ine.te.erith c.e.n.tuJtu~ a.t.te.nf' . .,.fon ~11M 6ocuM?.d upon p!L.inc.i..p.e.u o~ OP..t.i.mal Jt.e

~ouJth.c.~ o..Ri.b ·~oc.a..t4o.~ MU.~l:f c.tt.ft1!1,n la ~:,.ta.-ti..c 6Jtame.woltk. ,~Mm wh.i.ch zec.hno.(og.iccJ..t. c.ha.n

ge a.ct e.en de.K.A.,ueJT.a;te..cy ex.c.f.u.c .. ec ".

-22C6Jr.. M. Bye/G.V. de. BM.ni...6. Reia..ti.on& economi..qu.M bt:t.?.Jt.nati.ona£e&. VaU.oz,. 1977.

a eMe bem. Apena.& num ca.&o ( e..€.a.6:ticl.dade-p1t.~o da. p1r.oc.wr.a .6u.peJt.iolt. a 1); o ganho clc

p~t.oglt.M.& o .tec.Ytic.o .6

".M

Jt..epcvr.:ttdo entlc.e o.6 do-W pal6 e11 • E.&.ta h.ipotC'A e

e.$

poll.

em,

a me~

no.6 p~t.cvave.£. uma. vez qu.ep r'Cf..a a.ct..u.a.cCio do c.hamado paM.doxo de f.dgwoJr~th: o qlte tern

rti!UA ptL.obab.[Ucf..cv.J.e. de OC.Oitlt..e.JL

e

a de.:teJUOJt.a.CaO da lt.Ltz5.o cfe tJwca do

pt.tl.&

brOVC~d01!.

2 3,

A ~:.e.gu.nda. rnarz.L6e..6.tLt~.ao do pJt..aglt..U.6a .tec.ni.c.o .tJr.aduz-f..CJ. no apaJt..e.ckne.n.to de. um plt.od.u;to novo e.xpolt..tiive.R.. nu:te. c . .:~..& a, M Jt..a.zou rle :tltoc.a. do

ra.U

btavarlolt melhalti.'f.m ~ a.o. me11ma .tempo que o be.m eJ.Jti'Jl. rloll .6eM pa!r.c.ei.Jr.o-6 eorne/r.c.U.tJ.l, 1.1

e.

e..f..e.vt:rM wna. ve.z que ute. novo bem p~C! a.u.me.n.talt a. .&a.w~ac;.Cio da p!t..oc.UJta. ·oe. vr.o.toJr.. qw?..p qu.M o p!t..ogltU.6o .:t.:ec.n.<.c.o

.6e ma.J!U6e11.te. pall. u.ma. ba...i.xa do p~t..e.ca de W?t p!tadu..to j<! ex.M.ten.te., qwur.

de

.I!..u.gaJl. a. um

p!t..od.uta nova, o .e.oc.cU. de.. .6w:t a.pallicao

e.,

.&e.mplt..e~ -:~ .J..nrf.i.U.tJUa. a que . .&e.

M

..

ca. de.vend.o

ii

t1.ctu.a.cao da. R..e.i do.& Jr..e.ncUme.nto.t. deCJr.eLlc.el'l-tM na ag!UcuR.tuJr.a.

ApellaJt do .& eu. caJtaC'.:te.Jr.. .&ubaf:A:e.Jr..vr.o p

o

l,_O,~Jite..&l:.o tec.nir .. o tem~ poiLtalU:o ~ na.6

cl..aM-i.co.& 1

wn

papel. e.WU.qu..e.c.edoJr.. do.. :te.o!Ua. <?ue .r.h•2. ad

vern

J .&oLwe.:tu.do ~ do Jt..e.c.onhe.cl.me.!:!_

-#- .J~ 'b: .? : .J-.J d • -~-- • d .I:/. • :t • • em m..,t__";;,. :,.. rln ?'-nn11tQ{)0

.-..o ll.U. po-6.&-<- .u.A..Uc.;.u.e. .a c.:u-6-'l.e.nua. e. UA..o".Jt.e.n~M -<..n. ·eJr.no.C.tOI1l'M ... 'Go'VI.M. """' """""",. -t..

g-i.a..

A ,Lde.nt..i.d.a.d.e .. dM ~t.m(.!.o?.A de rvz.oc..u.c; .. Cio ne.c.e.Mevua a.o mode..f.o He.dMc.h.eJt·-Oh..tU1-Samu.e.Uon.1

bcueJ..a.-l:.e. no po.td.u.f141o da mob.i..ti.dade. peJL{,Wa e brA.tcuttO.ne.a. dol:. c.onhe.cA.me.n,i:o-6

a

e.l:.c.~ R.a .<.ntrvmac...LonaR.. VM-te. modo' em op0.6-i.l).aO

a

te.olt.-i.a. UOAf..i..c.a., a te.olr.i..a. ne.oc.lM.6..l.ca. ~

C.Onl:.:tJu.vi.da. COrn bMe. e.m h.i.potMeA ILell:t.JU..tiVM no que. h..e.,6pe...Ua a ..teouc.a,

0 c.omeJtuo .in ... te.Ju?.a..ci..ol"'.ai..

e

eA.tu.dado nu.m e..cqu.ema. qu.e. c.ompoltta. clolll pa1M?..6 ~

do..i.h be.M

e.

doill 6a.c.toltM dr .. J:vt.Odu~o. No .inte.!Uolr. de c.a.da jxUA Jte..i.na. a. c.onc.olt..lt.~ttc..i.a

qu.e. pellmite. a. mob.i.ll..dade. do-6 be.n6 e. do~ 6a.c..toJr.e.6, fntJz.e. 0.6 pcc1Ae4

.&a

u.ta. Ml.>e[Ju.Jt.a.clr.:.

de .tlta.n6poJtte. .6ao excJ?.u1.do.6. Em ca.da paL o pleno empJte.no

e.6t4

CUJ.6eflwu.r.dO. 0.6

{;ac.:to-~eh .6ao homogene.o-6 e

de

qua!.~dad.e. ~entica. Nu~ eond~~oe.-6

a

t~o~ te.nta expticaA

o..ll di.fieJr..e.n~a6 WeJtnadonaM nM JteR..a~ou de p1Le.iio.6 do~ be.n-6. Etda.6 .60 pod em e.x.uti.Jt .6e. (}.6 6aC;tO~e6

nac

UVCJLem a. me.6ma. h..CtfUc~a.de. Jr.ela;t.J..v(t no-6 do~ ,~aZ6eA

e

.

.6?.. 0.6 6ct.do -ILeA

Mllem

u:tU1.zadot>

em

plwpoJr..<;ou d~6e.Jr.e.nte ... ~ palut c.ada be.m. Col'l.-tu..do, pM.a c.ctda br..m,

- d ' - - .. 24

a.

6wtt;.ao

e pMau~.a.o e

a

me..6ma. qua.f.que~ que. .6e.ja.

o

l'iCUA •

A e.vo.C.w:;.cw da..o .tJr.or.M a nlve.e mwtr.U.al, hr.m como o apiLO (lu.ndame.n.to rl.M WPE:.

JU.dadu de dMenvo..f.v..ime.nto e.n.t/te.

J"We..6,

nao conc-i.Jcmam, po~ein, a :te.o1rA..a nc.oc.£,1.6.6-i.c.a da dot.a.t;ao em (JadoiLM.

Ve. 7953 a 1914 a. pcvr.ce.f.a d.o-6 pal.6e:.6 "-1n v..WA de. deAe.nvo.f.v..i.me.n:to no .to.:t.ai.d<U e:x.poJt..ta.c;ou muncf...i..aJA pr1.1>.6ou de 29% pMa 11:%, (11% .6C e.X<!.-euiluno.6 0.6 c.ombU6dvtU.6). A

pC'Jtceea. elM J?al.J., u de...!:> envoiv-i.do.6 po .. Mou. de. 61% prJ}r.r.t 71%.

A.e.em

dA..!llo M .:tJLocM en.tlr.e

paMe..-6 de.6eJwoR.v~do.6 6oJr.am ~n:te.n!li.Mc.a.dcu IWmtand.(} o,~ 76~ (mecii.a. 1%3-1974). tllte.

nu

mc>.JLO 11Zic .ia.

W:em

do-6 M!% em 19 53 2 5•

Ve 1950 a. 19 75 a . .taxa. de. cJLUc..i.me.n;to a.nu.o.-~ do Jr.e.ncU.me.nto

reJl.

c.api.:ta

doll

Pa.I

-6~.-6 -i.nrJ.u.!J:tJri..a.I'.A..z.ad.o.6 6o.i de 3g5% con..:t'Jta. 215% d0.6 paMe-6 nao ~n.rlu.J.J:tJUal..i..zado!.>. Em 1974

o ~e.nd~e..nto mec.Uo do ce.rz.tft...o etc.a. .tlte.ze. ve.zr...& !.>u.petr.i..otr. 11..0 r:la. pe.!VL{JeJr.i..a.. Em tt2JW1o~ ,1J6E_

.f.u..-to.6 v em 7 975, o ~endi.men..to CJt.uc.eu, no c.e.n;tll.o, 2i.. ~a.zZio de 12 0 do.tcvr.e-6 po~ habi;tan-.. te.v e.nqu.a.n:to na

P~rie.Jc..ict.

n.ao po.-&-&ou. do.6 7 do-taJte.-6 26•

Ma. .6e.quenc..f.L!. ':10.6 .tll.a.ba.R.ho-6 de. Le.o:vt..i..e.n qu.e. ('~Otll.duziJr.am ao

₀

amo.6o paJr.adoxo p

a. te.eno.f.og..i.a 6oJ. i..n.tll.oduuda na te.oll..i.a. ne.fJc.,f.M.6~C.I"J. como m~ um e.teme.JIIX.o e.xp.fi..ca;tivo

da-& coMe.ntu come.Jr.c.J..a.J..!:> • l.!mtt plr..i..mei.Jt.a. te.ndenda. de. ~e.vwvac;ii.o da. te.otrl..a a qu.e. H. G. John.6or.. chama '1

_{ne.o-6a.e:tolt}

11