8. Συζήτηση – Συμπεράσματα
8.3 Προτάσεις για μελλοντική έρευνα
Η παρούσα διπλωματική εργασία διερεύνησε ουσιαστικά τις δυνατότητες προώθησης των θρησκευτικών τουριστικών προϊόντων, όπως παρέχονται μέσα από το μάρκετινγκ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας και τη συζήτηση των βασικών συμπερασμάτων προτείνονται μία σειρά μελλοντικών ερευνητικών σχεδιασμών, ώστε να υπάρξει καλύτερος προσδιορισμός των αναγκών της προβολής και της διάχυσης χώρων και μνημείων θρησκευτικού ενδιαφέροντος προς ένα ευρύτερο κοινό καταναλωτών. Μέσα από το συντονισμό των στρατηγικών μάρκετινγκ και προβολής του θρησκευτικού τουρισμού ηλεκτρονικά, θα ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των προορισμών, η μακροπρόθεσμη ευημερία της τοπικής κοινωνίας κάθε περιοχής και των τουριστικών επιχειρήσεων, η μεγιστοποίηση της ικανοποίησης των αναγκών και των επιθυμιών των επισκεπτών και η εξασφάλιση ισορροπίας ανάμεσα στα οφέλη και στο κόστος σε κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο.
Συγκεκριμένα, προτείνεται η μελλοντική έρευνα να προχωρήσει σε διαχωρισμό των τουριστικών επιχειρήσεων και οργανισμών που παρέχουν υπηρεσίες θρησκευτικού τουρισμού, ώστε να διερευνηθεί και να κατανοηθεί ο τρόπος με τον οποίο συγκεκριμένοι κλάδοι επιχειρήσεων και τουριστικών οργανισμών συμπεριφέρονται απέναντι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media).
Επίσης, η παρούσα έρευνα αναφέρεται στο σύνολο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και δεν ασχολήθηκε εξειδικευμένα με κάθε εφαρμογή και τις δυνατότητες, τα πλεονεκτήματα ή τα μειονεκτήματα που αυτή έχει. Η μελλοντική έρευνα μπορεί να καταδείξει τις ξεχωριστές ανάγκες για το μάρκετινγκ και την προβολή μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ώστε να προκύψουν περισσότερο εξειδικευμένα συμπεράσματα αναφορικά με:
Α) τη μορφή και το περιεχόμενο των μηνυμάτων που προωθούνται μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης,
Β) τη διερεύνηση της καταλληλότερης εφαρμογής ώστε να εξασφαλιστεί ο ρυθμός της έντασης και της διασποράς των μηνυμάτων,
Γ) τη δημιουργία μιας ισχυρής και ενεργής διαδικτυακής κοινότητας καταναλωτών υπηρεσιών θρησκευτικού τουρισμού, σε σχέση με τους συγκεκριμένους χώρους και τα μνημεία προσκυνηματικού και θρησκευτικού ενδιαφέροντος σε κάθε διαφορετική εφαρμογή από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τέλος, άλλες μελλοντικοί ερευνητές θα μπορούσαν να στραφούν σε επιχειρήσεις που δε λειτουργούν συντονισμένα και οργανωμένα στις εφαρμογές των μέσων κοινωνικών δικτύωσης και στον τρόπο που αυτοί διατηρούν την επικοινωνία τους με τους καταναλωτές και μαθαίνουν για την τουριστική τους εμπειρία μετά το πέρας της κατανάλωσης. Είναι σημαντικό να διερευνηθεί αυτή η πτυχή, ώστε να εντοπιστούν και να περιγραφούν οι αρνητικοί συσχετισμοί της επικοινωνιακής σχέσης μεταξύ των τουριστικών επιχειρήσεων και των καταναλωτών – επισκεπτών. Έτσι, ταυτόχρονα, προτείνεται η διεξαγωγή επιπλέον ποσοτικών ερευνών και η διενέργεια ποιοτικών ερευνών που θα καταδείξουν τα βασικά αίτια της πιθανής θετικής ή αρνητικής συσχέτισης μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών με σκοπό τη βελτιστοποίηση της επικοινωνίας τους σε όλα τα στάδια της τουριστικής καταναλωτικής συμπεριφοράς (πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την τουριστική εμπειρία).
Βιβλιογραφικές Αναφορές Ελληνόγλωσση Βιβλιογραφία
Ακριβός, Χ. & Σαλεσιώτης, Μ. (2007). Τουρισμός. Αθήνα: Interbooks.
Αλμπάνης, Π. (2018). Η συμβολή των Τεχνολογιών Πληροφορικής & Επικοινωνιών (ΤΠΕ) και των καναλιών διανομής για την ανάδειξη του Ν. Μεσσηνίας σε τουριστικό προορισμό θρησκευτικού ενδιαφέροντος. Διπλωματική Εργασία, Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Αντωνιάδου, Σ., Μαυραγάνη, Ε. & Πούλιος, Ι., (2015). Πολιτισμός και Προοπτική: Η σημασία της στρατηγικής σε τέσσερις τομείς του πολιτισμού, Αθήνα: Καστανιώτη.
Βαγιονής, Ν. & Σκούλτσος, Σ., (2016). Ο Πολιτισμικός και ο Θρησκευτικός Τουρισμός ως Συνιστώσες του Εθνικού Τουριστικού Προϊόντος. Έκθεση Νo. 77. Αθήνα: ΚΕΠΕ (Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών).
Βαρβαρέσος. Σ. & Σωτηριάδης, Μ. (2002). Καταναλωτική Συμπεριφορά Τουριστών:
Αναγκαιότητα ολοκληρωμένων προσεγγίσεων. Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, τεύχ.
108-109, σσ. 347-390.
Βάζου, Ε. (2018). Διαδικτυακή διαφήμιση και κατασκευή τουριστικών προορισμών. Η περίπτωση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού. Διδακτορική Διατριβή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Βλαχοπούλου, Μ. (2003). e-Marketing/ Διαδικτυακό Μάρκετινγκ, β’ έκδοση, Αθήνα:
Rosili.
Βιτουλαδίτη, Ου. (2000), Τουριστικό Μάρκετινγκ Φορέων, Οργανώσεων και Επιχειρήσεων, Εγχειρίδιο Μελέτης του Βιβλίου Marketing in Travel and Tourism. Πάτρα: Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Τόμος Α.
Δημητριάδης, (2000). Ζ.Σ. Μεθοδολογία επιχειρηματικής έρευνα
Δρέττα, Ι. (2019). Showcasing the Greek Tourism Product / Discovergreece.com.
Παρουσίαση στο συνέδριο Social Media in Tourism (01/2019). Ανακτήθηκε από http://www.boussiasconferences.gr/files/_boussias_conferences_content/presentations/socialme diatourism/2019/ioanna_dretta_socialmediatourism19.pdf.
Ζαχαράτος, Γ. & Τσάρτας, Π. (1999). Τουριστικός Τομέας: Πολιτική της Κοινωνιολογίας της Τουριστικής Ανάπτυξης (Τόμος Γ’). Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Ηγουμενάκης, Ν. & Κραβαρίτης, Κ. (2004). Τουρισμός: Βασικές Έννοιες. Αθήνα:
Νικητόπουλος & ΣΙΑ.
Καμπουράκη, Κ. (2017). Θρησκευτικός τουρισμός ως μοχλός τουριστικής ανάπτυξης.
Μελέτη περίπτωσης: η πόλη της Θεσσαλονίκης. Διπλωματική εργασία. Πάτρα: Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.
Κουφοδόντης, Ι. (2014). 9η Διδακτική Ενότητα: Ο ρόλος και η συμβολή των Νέων Τεχνολογιών Πληροφόρησης και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) στην Οργάνωση, Διοίκηση των Τουριστικών Επιχειρήσεων και στην Διαχείριση των Τουριστικών Προορισμών. Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ.
Κυριαζή, Ν. (2009). Η Κοινωνιολογική Έρευνα· Κριτική επισκόπηση των μεθόδων και των τεχνικών, (εκδ.14η). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Λαγός, Δ. Γ. (2005). Τουριστική Οικονομική. Αθήνα: Κριτική.
Λαγός, Δ. Γ. & Χριστόγιαννη, Π. (2006). Η ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού στην Ελλάδα. Τιμητικός Τόμος Μαρίας Νεγρεπόντη – Δελιβάνη (σσ. 465-478). Θεσσαλονίκη:
Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Λιβέρη, Α., Παρκοσίδης, Ι. & Καΐλα, Μ. (2009, Νοέμβριος 26-28). Διαδικτυακή προώθηση του Θρησκευτικού Τουρισμού ως Εκπαιδευτικό Εργαλείο για την επίτευξη Πολιτισμικής Αειφορικής Ανάπτυξης: Η περίπτωση της Ζακύνθου. 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Π.Ε.ΕΚ.Π.Ε.:
Περιβαλλοντική Εκπαίδευση «Το σταυροδρόμι της Εκαπαίδευσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη», Γιάννενα.
Μαντζουράνη, Κ. & Τζιφάκη, Χ. (2006). Επιπτώσεις – Προοπτικές, Εξελίξεις του Εναλλακτικού Τουρισμού στην Ελλάδα, Διπλωματική εργασία, Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων, ΑΤΕΙ Κρήτης.
Μιμιγιάννη, Σ. (2016). Διαχείριση του θρησκευτικού τουρισμού και τοπική ανάπτυξη: Η περίπτωση του Νομού Εύβοιας. Διπλωματική Εργασία, Πάτρα: Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.
Μοίρα, Π. (2004). Από τον προσκυνητή στον θρησκευτικό τουρίστα. Κοινωνιολογική προσέγγιση, Τουριστική Επιστημονική Επιθεώρηση: 1η έκδοση.
Μοίρα, Π. (2008). Η αξιοποίηση των θρησκευτικών πόρων στην ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού. Τυπολογία. Τουριστικά Θέματα, τεύχος 5, σσ. 97-112.
Μοίρα, Π. (2009). Θρησκευτικός Τουρισμός, Αθήνα: Interbooks.
Μοίρα, Π. & Παράσχη, Α. (2015). Από το προσκύνημα στο θρησκευτικό – πολιτισμικό τουρισμό: Μελέτη περίπτωσης «Ζάκυνθος». e-Journal of Science & Technology, Vol. 10 (3), σσ. 39-53.
Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος (2018). Προτάσεις του ΞΕΕ για την ανάπτυξη του Θρησκευτικού Τουρισμού.
Παππάς, Ν. (2008), Τουρισμός: Περιβάλλον – Πολιτισμός – Τουρισμός – Περιφερειακή Ανάπτυξη. Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Γενική Γραμματεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων, Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων.
Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας (2009). Διείσδυση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στον Τομέα του Τουρισμού: Τάσεις και εξελίξεις &
Υφιστάμενη κατάσταση στην Ελλάδα.
Πετρέας, Χ. (2013). Συνοδικό Γραφείο Προσκυνηματικών Περιηγήσεων της Εκκλησίας της Ελλάδος. Έκθεση παρουσίασης αποτελεσμάτων ερωτηματολογίου τουριστικών γραφείων.
Πασχαλούδης, Δ. (2009). Μάρκετινγκ: Όσα πρέπει να γνωρίζετε και δεν έχετε ρωτήσει.
Αθήνα: Κριτική.
Πολύζος, Σ. (2010). Θρησκευτικός Τουρισμός στην Ελλάδα: Χωρική ανάλυση και συμβολή στην ανάπτυξη μειονεκτικών περιοχών, Σειρά Ερευνητικών Εργασιών, 16 (9), σσ. 203-222.
Πουλάκη, Π. & Λαγός, Δ. (2013). Η συμβολή του θρησκευτικού τουρισμού στην περιφερειακή ανάπτυξη. Η περίπτωση της Χίου. 11ο Τακτικό Επιστημονικό Συνέδριο
«Αγροτική οικονομία, ύπαιθρος χώρος, περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη». Πάτρα:
Εταιρεία Περιφερειακής Επιστήμης.
Ράπτη, Β. (2011). Ο Προσκυνηματικός Τουρισμός στην Ελλάδα. Η περίπτωση των Μετεώρων. Διπλωματική εργασία, Πάτρα: ΕΑΠ.
Ρερές, Κ. & Καφέζα, Ε. (2009). Ο Τουρισμός στη Ψηφιακή Οικονομία. Αθήνα: Ι.Τ.Ε.Π.
Σακελλαρίδης, Ο. (1999). Τουριστικός Τομέας: Πληροφορική στον Τουρισμό (Τόμος Δ).
Πάτρα: ΕΑΠ.
ΣΕΤΕ (2010). Η σημασία του τουρισμού για την ελληνική οικονομία-κοινωνία & προτάσεις πολιτικής για την τουριστική ανάπτυξη. Μελέτη, Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Τσακλαγκάνος, Α. (2000). Βασικές Αρχές του Μάρκετινγκ. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη.
Τσάρτας, Π. (1996). Τουρίστες, Ταξίδια, Τόποι: Κοινωνιολογικές Προσεγγίσεις στον Τουρισμό. Αθήνα: Εκδόσεις Εξάντας.
Τσάρτας, Π., Παπαθεοδώρου, Α., Λαγός, Δ., Σιγάλα, Μ., Χρήστου, Ε., Σπιλάνης, Γ., Σταυρινούδης, Θ., Βαγιάννη, Ε., Ζενέλης, Π., Βασιλείου, Μ., Σκούλτσος, Σ., Αρβανίτης, Π., Τσιακάλη, Κ., Μαρινίδης, Δ., Πουλάκη, Ι. & Παναγόπουλος, Π. (2010). Η σημασία του τουρισμού για την Ελληνική οικονομία – κοινωνία και προτάσεις πολιτικής για την τουριστική ανάπτυξη. Μελέτη Εκπονηθείσα για Λογαριασμό του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ). Χίος: Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Τσέτσης, Γ. (2009). Η ειδοποιός διαφορά μεταξύ προσκυνήματος και θρησκευτικού τουρισμού. Α΄ Πανελλήνιο Συνέδριο Προσκυνηματικών Περιηγήσεων, Ζάκυνθος.
Φειδάς, Β. (2009, Νοέμβριος 13-15). Προσκυνηματικές Περιηγήσεις: Ιστορική εξέλιξη και σύγχρονες προοπτικές. 1ο πανελλήνιο συνέδριο, Ζάκυνθος.
Φύλακτος, Θ. (2009). Ο Θρησκευτικός – Προσκυνηματικός τουρισμός στον νομό Αιτωλοακαρνανίας. Διπλωματική εργασία. ΕΑΠ: Πάτρα.
Χρήστου, Ε., (1999). Έρευνα της Τουριστικής Αγοράς, Αρχές, Μεθοδολογία και Εκτέλεση.
Αθήνα: Interbooks.
e-BusinessForum (2007). Ηλεκτρονικές υπηρεσίες και εφαρμογές στον τουρισμό: Ισχύουσα κατάσταση και προοπτικές. ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΕΡΕΥΝΑΣ, ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Α.Ε.
Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία
ACM (2001), “ACM Computing Curricula”, Final Draft.
Aichner, T. & Jacob, F. (2015). Measuring the Degree of Corporate Social Media Use.
International Journal of Market Research, Vol. 57 (2), pp. 257-275.
Amaro, S., Duarte, P. & Henriques, C. (2016). Travelers’ use of social media: A clustering approach. Annals of Tourism Research, Vol. 59, pp.1-15.
Ayeh, J., Leung, D., Au, N. & Law, R. (2012). “Perceptions and Strategies of Hospitality and Tourism Practitioners on Social Media”. In Fuchs et al. (eds.), Information and Communication Technologies in Tourism. Springer-Verlag/Wien.
Beca, P. & Raposo, R. (2011). m-Tourism 2.0: A Concept Where Mobile Tourism Meets Participatory Culture, e-Review of Tourism Research.
Berthon, P. Pitt, L. Plangger, K. & Shapiro, D. (2012). Marketing meets Web 2.0, social media, and creative consumers: Implications for international marketing strategy. Business Horizons, Vol. 55 (3), pp. 261-271.
Bethapudi, A. (2013). The role of ICT in tourism industry. Journal of Applied Economics and Business, Vol 1 (No 4), pp. 67-79.
Buhalis, D. (1998). Strategic use of information technologies in the tourism industry.
Tourism Management, 19 (3), 409-423.
Booms, B.H. & Bitner, M.J. (1981). “Marketing strategies and organization structures for service firms”. In Donnelly, J. H. & George, W. R. (eds.), Marketing of Services Chicago American Marketing Association, Chicago.
Boyd, D.M. & Ellison, N.B. (2008). Social Network Sites: Definition, history and Scholarship. Journal of Computer – Mediated Communication, Vol. 13, pp.210-230.
Buhalis, D. (2003). eTourism: Information Technology for Strategic Tourism Management.
London, UK: Pearson (Financial Times/Prentice Hall).
Buhalis, D. & Law, R. (2008). Progress in information technology and tourism management: 20 years on and 10 years after the Internet — The state of eTourism research.
Tourism management, Vol 29, pp. 609-623.
Cao, Q., Yu, B. & Tian Tian, X. (2017). The Effect of Social Media on Tourism Consumer Adoption Intention: Evidence from Urumqi, Journal of Accounting & Marketing, Vol. 6 (1), pp. 1-10.
Cohen, E. H. (1992). Pilgrimage and tourism: convergence and divergence. In Morinis, A.
(ed.), Sacred journeys (pp. 47-61). Westport: Greenwood Press.
Cohen, S.L. (2009). Is there a Difference between Social Media and Social Networking?
Collins-Kreiner, N. (2010). Researching pilgrimage: Continuity and transformations.
Annals of tourism research, Vol. 37 (2), pp.440-456.
Constantinides, E., & Fountain, S. (2008). Web 2.0: Conceptual foundations and marketing issues. Journal of Direct, Data and Digital Marketing Practice, Vol. 9 (3), pp. 231-244.
Chaffey, D. (2009). E-Business and E-Commerce Management: Strategy, Implementation and Practice (4th edition). United Kingdom: Financial Times/Prentice Hall.
Cassell, C. and Symon, G. (Eds.). (1994). Qualitative Methods in Organizational Research A Practical Guide. Sage, London
Cohen L., Manion L. & Morrison K.. (2008). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας, Μεταίχμιο, Αθήνα.
Creswell, J. W. (2016). Η έρευνα στην εκπαίδευση. Σχεδιασμός, διεξαγωγή και αξιολόγηση της ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας, Αθήνα: Ίων/Έλλην.
Christian, R. (2000). Developing an online access strategy: Issues facing small to medium- sized tourism and hospitality enterprises. Journal of Vacation Marketing.
Dallen, T. & Olsen, D. (2006). Tourism, Religion and Spiritual Journeys. London:
Routledge.
Danias, K. & Kavoura, A. (2013). The role of social media as a tool of a company’s innovative communication activities. The Małopolska School of Economics in Tarnów Research Papers Collection, Vol. 23 (2), pp. 75-83.
Davis, R., Riven, I. & Breazeale, M. (2014). Conceptualizing the brand in social media community: The five sources model. Journal of Retailing and Consumer Services, Vol.
21(4), pp. 468-481.
Del Chiappa, G. (2011). “Trustworthiness of Travel 2.0 applications and their influence on tourist behaviour: an empirical investigation in Italy”. Στο R. Low, M. Fuchs & F. Ricci, (eds.) Information and Communication Technologies in Tourism 2011, Vienna: Springer, pp. 331-342.
Dickinson, J. E., Ghali, K., Cherrett, T., Speed, C., Davies, N. & Norgate, S. (2014).
Tourism and the smartphone app: Capabilities, emerging practice and scope in the travel domain. Current Issues in Tourism, Vol 17 (No 1), pp. 84-101.
Duan, W., Gu, B. & Whinston, A. (2008). The Dynamics of Online Word-of-Mouth and Product Sales: An Empirical Investigation of the Movie Industry, Journal of Retailing, Vol.84 (2), pp.233-242.
European Commission (2016). Flash Eurobarometer 432 - Preferences of Europeans towards Tourism.
Eurostat (2018). Statistics on ICT use in tourism. Ανακτήθηκε από http://ec.europa.eu/eurostat/statistics-
explained/index.php/Statistics_on_ICT_use_in_tourism#Main_statistical_findings.
Falkow, S., (2018).Social Media Strategy. Online Proactive Report. Ανακτήθηκε από Fatanti, M. N., & Suyadnya, I. W. (2015). Beyond User Gaze: How Instagram Creates Tourism Destination Brand? Procedia-Social and Behavioral Sciences, Vol. 211, pp. 1089- 1095.
Fischer, E. & Reuber, A. R. (2011). Social interaction via new social media: (How) can interactions on Twitter affect effectual thinking and behavior? Journal of Business Venturing, Vol. 26 (10), pp. 1-18.
Forrester Research (2010). Forrester Research Social Media Forecast, 2010 to 2015 (US).
https://www.forrester.com/report/Forrester+Research+Social+Media+Forecast+2010+to+2 015+US/-/E-RES58079.
Gil, A., R. & Curiel, J., E. (2008). Religious Events as Special Interest Tourism. A Spanish Experience. PASOS, Revista De Tourismo y Patrimonio Cultural. Vol. 6 (3), pp. 419-433.
Greek National Tourism Organization (2012a). The Facebook manual.
Greek National Tourism Organization (2012b). The GNTO online promotion and advertising strategy.
Gretzel, U. (2012). “Introduction to Part 3”. In Sigala, M., Christou, E. & Gretzel., U.
(eds.), Web 2.0 and pricing transparency in hotel services. Social Media in Travel, Tourism and Hospitality: Theory, Practice and Cases. Surrey: Ashgate Publishing Limited.
Gunawardena, C. N., Hermans, M.B., Sanchez, D., Richmond, C., Bohley, M. & Tuttle, R.
(2009). Α theoretical framework for building online communities of practice with social networking tools, Educational Media International, Vol. 46 (1), pp. 3-16.
Hay, B. (2010). Twitter Twitter – But Who Is Listening? A Review of the Current and Potential Use of Twittering as a Tourism marketing Tool. School of Business, Edinburg, UK.
Henry, G. T. (1990). Practical Sampling, Sage Publications (CA).
Juul, M., (2015). Tourism and the European Union: Recent trends and policy developments, European Parliamentary Research Service, European Parliament.
Kaplan, A. M. & Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media. Business Horizon, Vol. 53 (1), pp. 45-71.
Kaplanidou, K. & Vogt, C. (2006). Astructural analysis of destination travel intentions as a function of web site features, Journal of Travel Research, Vol. 45, pp. 204-216.
Karanasios, S. & Burgess, S. (2006). Exploring the Internet Use of Small Tourism Enterprises: Evidence from a Developing Country. The Electronic Journal on Information Systems in Developing Countries, Vol.27 (No.7), pp.1-21.
Kent, M.L., Taylor, M. & White, W.J. (2003). The relationship between Web site design and organizational responsiveness to stakeholders. Public Relations Review, Vol. 29, pp.
63-77.
Kirtis, A.K. & KArahan, F. (2011). To Be or Not To Be in Social Media Arena as the Most Cost – Efficient Marketing Strategy after the Global Recession. Procedia – Social and Behavioral Studies, Vol. 24, pp. 260-268.
Kotler, P. & Armstrong, K., (1995). The Principles of Marketing, 7th edition. Pearson Education, US.
Kotler, P. & Keller, K.L., (1999). Marketing Management – Analysis, Planning, Implementation and Control. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
Leung, D., Law, R., van Hoof, H. & Buhalis, D. (2013). Social media in tourism and hospitality: A literature review. Journal of Travel & Tourism Marketing, Vol. 30, No. 1-2, pp. 3-22.
Li, X. & Petrick, J.F. (2008). Tourism marketing in an era of paradigm shift. Journal of Travel Research, Vol.46, No.3, pp.235-244.
Line, N. D. & Runyan, R. C. (2012). Hospitality marketing research. Recent trends anf future directions. International Journal of Hospitality Management, Vol. 31 (2), pp. 477- 488.
Lin, Y.S. & Huang, J.Y. (2006). Internet blogs as a tourism marketing medium: A case study. Journal of Business Research, Vol. 59, pp. 1201-1205.
Mangold, W.G., & Faulds, D.J. (2009). Social media: The new hybrid element of the promotion mix. Business Horizons, Vol.52, pp. 357-365.
Masouras, A. & Papademetriou, C. (2015). E-marketing in the Hotel Industry: Marketing Mix Strategies. Conference paper.
Mastacan, A.M. (2011). Current trends in Internet Making. Marketing Weekly News.
McAdam, D. (1999). The value and scope of geographical information systems in tourism management. Journal of Sustainable Tourism, Vol. 7 (1), pp.77-92.
McCarthy, B. (1992). Cultural Tourism: How the Arts Can Help Market Tourism Products.
How Tourism Can Help Provide Markets for the Arts, USA.
Metreveli, M. & Dallen, T.J. (2010). Religious heritage and emerging tourism in the Republic of Georgia. Journal of Heritage Tourism, Vol. 5 (3).
Middleton V.T.C., Fyall, A., Morgan, M. & Ranchhod, A. (2013). Marketing in travel and tourism (4th edition). New York, USA: Routledge.
Middleton, V.T.C. & Clark, J. (2001). Marketing in travel and tourism. (3rd edition).
Oxford: Butterworth-Heinemann.
Nicolaides, A. (2016). Marian Tourism: Eastern Orthodox and Roman Catholic Pilgrimage.
African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, Vol. 5 (4), pp. 1-19.
Nielsen, (2012). State of the media: the social media report 2012.
https://www.nielsen.com/us/en/insights/reports/2012/state-of-the-media-the-social-media- report-2012.html.
Nusair, K., Erdem, M, Okumus, F. & Bilgihan, A. (2012). “Users’ attitudes toward online social networks in travel”. In Sigala, M., Christoy, E. & Gretzel, U. (eds.) Social Media in Travel, Tourism and Hospitality: Theory, Practice and Cases, Ashgate Publishing.
O’ Reilly, T. (2005). What is web 2.0. Communications & Strategies, Vol. 65 (1), pp. 17- 37.
Poon, A. (1993). Tourism, technology and competitive strategies. Oxford: Cab International.
Reino, S. & Hay, B. (2011). The Use of YouTube as a Tourism Marketing Tool. 42nd Annual Travel & Tourism Research Association Conference, London, Ontario, Canada, pp.
1-11.
Rinschede, G. (1992). Forms of Religious Tourism. Annals of Tourism Research, Vol. 19, pp. 51-67.
Rosson, M.B., Zin, T.T. & Reese, D.D. (2005). Community networks: Where offline communities meet online, Journal of Computer-Mediated Communication, Vol.10 (4).
Sigala, M. (2011). eCRM 2.0 applications and trends: The use and perception of Greek tourism firms of social networks and intelligence. Computers in Human Behavior, Vol. 27, pp. 655 - 661.
Sigala, M. (2012). Exploiting Web 2.0 for New Service Development: Findings and
Implications from the Greek Tourism Industry. International Journal of Tourism Research.
Sipior, J.C., Ward, B.T. & Bonner, P.G. (2004). Should Spam be on the Menu?
Communications of the ACM, Vol. 47 (No.6).
Sotiriadis, M. D., & Van Zyl, C. (2013). Electronic word-of-mouth and online reviews in tourism services: the use of twitter by tourists. Electronic Commerce Research, Vol. 13, pp.
103-124.
Spilker, A. & Brettel, M. (2010). Effectiveness of online advertising channels: A price level dependent analysis. Journal of Marketing Management, Vol. 26 (3), pp. 343-360.
Steinman, M. L. & Hawkins, M. (2010). When marketing through social media, legal risks can go viral. Intellectual Property & Technology Law Journal, Vol. 22 (8), pp. 1-9.
Stiakakis, E. & Vlachopoulou, M. (2017). The impact of social media on travelers 2.0.
Tourismos, Vol.12 (3), pp. 48-74. Ανακτήθηκε από
http://etem.aegean.gr/images/VOL12NO3.pdf.
Taprial, V. & Kanwar, P. (2012). Understanding social media. BookBoon.
Thackeray, R., Neiger, B.L., Hanson, C.L. & McKenzie, J.F. (2008). Enhancing Promotional Strategies within Social Marketing Programs: Use of Web 2.0 Social Media.
Social Marketing and Health Communication, Health Promotion Practice, Vol. 9 (4), pp.
338-343.
Taylor, D., & Miles, D. (2011). Fusion: The New Way of Marketing. Academy Press.
Trauer, B. (2006). Conceptualizing special interest tourism-frameworks for analysis.
Tourism Management, Vol. 27(2), pp. 183-200.
Van Scotter, J. R. & Culligan, P.E. (2003). The value of theoretical research and applied research for the hospitality industry. Corneli Hospitality Quarterly, Vol. 44 (2), pp. 14-27.
Wei, W. (2012). Research on the application of geographic information system in tourism management. Procedia Environmental Sciences, Vol. 12, pp.1104-1109.
Wenger, E. (1998). Communities of Practice. Learning, Meaning, and Identity Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press.
World Tourism Organization - UNWTO (2014, December 10). Tourism can protect and promote religious heritage. Ανακτήθηκε από http://media.unwto.org/press-release/2014- 12-10/tourism-can-protect-and-promote-religious-heritage.
World Tourism Organization - UNWTO (2016). Why tourism? Ανακτήθηκε από http://www2.unwto.org/content/why-tourism.
World Tourism Organization - UNWTO (2018, January 15) 2017 International Tourism Results: the highest in seven years. Ανακτήθηκε από http://media.unwto.org/press- release/2018-01-15/2017-international-tourism-results-highest-seven-years.
Xiang, Z. & Gretzel, U. (2010). Role of social media in online travel information search.
Tourism management, Vol. 31, pp.179-188.
Yalcin, N. & Kose, U. (2010). What is search engine optimization: SEO? Procedia Social and Behavioral Sciences, Vol. 9, pp. 487-493.
Yovcheva, Z., Buhalis, D. & Gatzidis, C. (2012). Overview of Smartphone Augmented Reality Applications for Tourism. e- Review of Tourism Research, Vol. 10 (2), pp. 63-66.
Zeng, B. & Gerritsen, R. (2014). What do we know about social media in tourism? A review. Tourism Management Perspectives, Vol. 10, pp 27-36.
Παράρτημα
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ
Στο πλαίσιο της εκπόνησης της διπλωματικής μου εργασίας με τίτλο "Η συμβολή των μέσων ηλεκτρονικής κοινωνικής δικτύωσης (Social Media) στην προώθηση του θρησκευτικού τουρισμού στην Ελλάδα" (πρωτότυπη εργασία) περιλαμβάνεται και η διεξαγωγή πρωτογενούς έρευνας με τη χρήση ερωτηματολογίου με σκοπό την διερεύνηση της δυνατότητας αξιοποίησης των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media), ως εργαλείο ηλεκτρονικής διαφήμισης και μάρκετινγκ των επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών της ειδικής μορφής του θρησκευτικού τουρισμού. Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από 30 ερωτήσεις διαφόρων τύπων και σχεδιάστηκε έτσι ώστε να απαιτεί λιγότερο από δέκα λεπτά για να συμπληρωθεί. Το ερωτηματολόγιο δεν είναι ονομαστικό και δε απαιτείται η συμπλήρωση προσωπικών δεδομένων.
Το περιεχόμενο των συμπληρωθέντων ερωτηματολογίων θα τηρηθεί εμπιστευτικό.
Σας παρακαλώ να διαθέσετε λίγο από τον πολύτιμο χρόνο σας για την συμπλήρωσή του.
ΠΡΟΦΙΛ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ 1. Είδος επιχείρησης (Επιλέξτε μόνο μία επιλογή)
Κατάλυμα (Ξενοδοχείο/Ενοικιαζόμενα δωμάτια/διαμερίσματα/Κάμπινγκ) Τουριστικό γραφείο
Τουριστική Επιχείρηση Οδικών Μεταφορών (Τ.Ε.Ο.Μ.)
Γραφείο ενοικίασης αυτοκινήτων Εστίασης (Εστιατόριο /Καφέ-Μπαρ) Επιχείρηση τουριστικών ειδών Άλλο
2. Παρακαλώ προσδιορίστε τη νομική μορφή της επιχείρησης στην οποία είστε ιδιοκτήτης/εργαζόμενος.
(Επιλέξτε μόνο μία επιλογή)
Α.Ε Ε.Π.Ε Ο.Ε.
Ε.Ε.
Ατομική Επιχείρηση
3.Έτη λειτουργίας επιχείρησης.
(Επιλέξτε μόνο μία επιλογή) Έως 5 έτη
6 έως 10 έτη 11 έως 15 έτη 16 έως 20 έτη
Περισσότερα από 20 έτη
4. Πόσα άτομα απασχολούνται στην επιχείρηση;
(Επιλέξτε μόνο μία επιλογή) 0-5 άτομα
6-10 άτομα 11- 50 άτομα 51-100 άτομα 100 + άτομα
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ
5. Είναι αναπτυγμένος ο θρησκευτικός τουρισμός στην περιοχή σας;
(Επιλέξτε μόνο μία επιλογή από Καθόλου μέχρι Δε γνωρίζω)
Καθόλου Λίγο Αρκετά Πολύ Δε γνωρίζω 6. Ποια θεωρείται ότι είναι η κύρια πηγή πληροφόρησης των τουριστών-προσκυνητών σχετικά με τον θρησκευτικό τουρισμό στην περιοχή σας;
(Επιλέξτε μία ή παραπάνω από τις επιλογές που δίνονται παρακάτω) Internet και Μέσα Μαζική
Ενημέρωσης
Φίλοι και οικογένεια Ταξιδιωτικοί οδηγοί Ενορίες
Εκθέσεις τουρισμού
7. Επισκέπτονται την περιοχή σας οι τουρίστες-προσκυνητές;
(Επιλέξτε μόνο μία επιλογή από Ποτέ μέχρι Πολύ συχνά)
Ποτέ Πολύ σπάνια Σπάνια Συχνά Πολύ συχνά 8. Ποιο/α από τα παρακάτω θα μπορούσε θεωρείτε ότι αποτελεί κίνητρο/α για τουρίστες – προσκυνητές που επισκέπτονται την περιοχή σας;
(Επιλέξτε μία ή παραπάνω από τις επιλογές που δίνονται παρακάτω) Ξεκούραση
Υγεία
Τάμα/ Προσκύνημα Πνευματική Χαλάρωση Ενίσχυση θρησκευτικής πίστης
Ανακάλυψη νέα κουλτουρών και θρησκειών Πολιτιστικό ενδιαφέρον
Δωρεά
Άλλο ………..
ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ
9. Η περιοχή σας διαθέτει τις προϋποθέσεις/πόρους για την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού;
(Επιλέξτε μόνο μία επιλογή, από Καθόλου μέχρι Δε γνωρίζω)
Καθόλου Λίγο Αρκετά Πολύ Δε γνωρίζω
10. Πιστεύετε ότι η περιοχή σας αποτελεί έναν αξιόλογο θρησκευτικό – προσκυνηματικό προορισμό για τους ακόλουθους λόγους:
(Απαντήστε σε όλες τις ερωτήσεις, σημειώνοντας μία μόνο επιλογή σε κάθε σειρά, σύμφωνα με την κλίμακα: 1= Διαφωνώ απόλυτα μέχρι 5:Συμφωνώ απόλυτα)
Διαθέτει την Ιερά Μονή ……….. 1 2 3 4 5
Διαθέτει πολλά θρησκευτικά μνημεία και εκκλησίες 1 2 3 4 5 Διαθέτει αξιόλογες θρησκευτικές εκδηλώσεις και πανηγύρια 1 2 3 4 5 Διαθέτει την απαραίτητη οργάνωση για την αξιοποίηση και προβολή
όλων των παραπάνω 1 2 3 4 5
11. Θεωρείτε ότι οι θρησκευτικοί πόροι που διαθέτει η περιοχή σας αποτελούν στοιχείο που την καθιστά περισσότερο ξεχωριστή και προτιμητέα από άλλους τουριστικούς προορισμούς;
(Επιλέξτε μία μόνο επιλογή από Καθόλου μέχρι Απόλυτα)
Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Απόλυτα
12. Ποιοι παράγοντες θεωρείτε ότι εμποδίζουν την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού στην περιοχή σας;
(Επιλέξτε μία ή παραπάνω από τις επιλογές που δίνονται παρακάτω) Ανεπαρκής προβολή των θρησκευτικών μνημείων
Απουσία ιστοσελίδας
Έλλειψη εκπαίδευσης/ ενημέρωσης
Έλλειψη ενδιαφέροντος από τους τοπικούς φορείς Μερική αξιοποίηση των ΤΠΕ
Προβλήματα στην μετακίνηση Προβλήματα στις συγκοινωνίες
Έλλειψη συνεργασίας με τις τοπικές επιχειρήσεις
Έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των τοπικών φορέων
13. Σε ποιο βαθμό συμφωνείτε με την άποψη ότι οι θρησκευτικοί πόροι της περιοχής μπορούν και πρέπει να συνδυάζονται οργανωμένα με τους φυσικούς, πολιτιστικούς και λοιπούς
τουριστικούς πόρους που διαθέτει η περιοχή;
(Επιλέξτε μόνο μία επιλογή, από Συμφωνώ απόλυτα μέχρι Διαφωνώ απόλυτα)
Διαφωνώ απόλυτα Διαφωνώ Ούτε συμφωνώ ούτε διαφωνώ Συμφωνώ Συμφωνώ απόλυτα
ΠΡΟΒΟΛΗ/ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ – ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ
14. Παρακαλώ κυκλώστε το τετραγωνάκι που αντιστοιχεί στο βαθμό σημαντικότητας σας με τις παρακάτω ενέργειες για την ανάπτυξη/προβολή του θρησκευτικού τουρισμού.
(Απαντήστε σε όλες τις ερωτήσεις, σημειώνοντας μία μόνο επιλογή σε κάθε σειρά, σύμφωνα με την κλίμακα: 1= Καθόλου σημαντικός μέχρι 5:Εξαιρετικά σημαντικός)
Συντονισμός των τοπικών φορέων μέσω ΤΠΕ 1 2 3 4 5
Συνεργασία με την τοπική Εκκλησία 1 2 3 4 5
Διοργάνωση θρησκευτικών εκδηλώσεων/συνεδρίων 1 2 3 4 5
Συντονισμός με γραφεία ελληνικού τουρισμού σε εσωτερικό και εξωτερικό 1 2 3 4 5 Αξιοποίηση των Social Media για προβολή των θρησκευτικών μνημείων 1 2 3 4 5 Κατασκευή σχετικής ιστοσελίδας στο διαδίκτυο (με συνεχή ενημέρωση) 1 2 3 4 5 Προβολή μέσω ειδικών θρησκευτικών – πολιτισμικών – ενημερωτικών εκπομπών στο εσωτερικό και
το εξωτερικό 1 2 3 4 5
Αξιοποίηση και συντήρηση των θρησκευτικών μνημείων 1 2 3 4 5
Συνεργασία με οργανώσεις ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού 1 2 3 4 5 Συμμετοχή σε τουριστικές εκθέσεις και ευρωπαϊκά προγράμματα προβολής 1 2 3 4 5
15. Χρησιμοποιείτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Social Media) για την προβολή της επιχείρησης σας;
Ναι Όχι
16. Αν ναι, ποια από τα παρακάτω μέσα κοινωνικής δικτύωσης (Social Media) χρησιμοποιείτε;
(Επιλέξτε μία ή παραπάνω από τις επιλογές που δίνονται παρακάτω) Facebook
Instagram YouTube Twitter Pinterest Άλλο
………
17. Πόσο συχνά αναρτάτε περιεχόμενο στα Social Media; (Επιλέξτε μόνο μία από τις επιλογές από Ποτέ έως Πολύ συχνά)
Ποτέ Πολύ σπάνια Σπάνια Συχνά Πολύ συχνά
18. Υπάρχει κάποιος υπάλληλος εκπαιδευμένος συγκεκριμένα για την διαχείριση των Social Media της επιχείρησης;
(Επιλέξτε μόνο μία από τις παρακάτω επιλογές) Εξειδικευμένος υπάλληλος εντός της επιχείρησης
Μη εξειδικευμένος υπάλληλος εντός της επιχείρησης που είναι σε άλλο πόστο
Διαφημιστική εταιρεία Εξωτερικός συνεργάτης Κανένας
Άλλο
………
19. Χρησιμοποιείτε πολιτικές e-marketing στην επιχείρηση σας;
(Επιλέξτε μόνο μία επιλογή) Ναι Όχι
20. Αν ναι, ποια από τα παρακάτω εργαλεία e-marketing χρησιμοποιείτε;
(Επιλέξτε μία ή παραπάνω από τις επιλογές που δίνονται παρακάτω) Προσωπική ιστοσελίδα
Social Media Marketing E-mail Marketing
Βελτιστοποίηση ιστοσελίδων σε κατάταξη στις μηχανές αναζήτησης (SEO)
Καμπάνιες Google AdWords Mobile Marketing
Online Travel Agencies
Άλλο ………..
21. Υπάρχει κάποιος υπάλληλος εκπαιδευμένος συγκεκριμένα για την διαχείριση του e- marketing της επιχείρησης;
(Επιλέξτε μόνο μία από τις παρακάτω επιλογές) Εξειδικευμένος υπάλληλος εντός της επιχείρησης
Μη εξειδικευμένος υπάλληλος εντός της επιχείρησης που είναι σε άλλο πόστο
Διαφημιστική εταιρεία Εξωτερικός συνεργάτης Κανένας
Άλλο
………
22. Ποια από τα παρακάτω μπορούν οι τουρίστες-προσκυνητές να κάνουν μέσω του ιστότοπού σας;
(Επιλέξτε μία ή παραπάνω από τις επιλογές που δίνονται παρακάτω)
Επικοινωνία με email
Επικοινωνία με συμπλήρωση online φόρμας Δυνατότητα κριτικής/σχολίων/ αξιολόγησης Δυνατότητα κατάθεσης παραπόνων
Συνομιλία/συζήτηση Άλλο
………..
23. Τι δραστηριότητες σχετικά με την περιοχή προτείνετε μέσω του ιστότοπού σας στους τουρίστες-προσκυνητές;
(Επιλέξτε μία ή παραπάνω από τις επιλογές που δίνονται παρακάτω)
Θρησκευτικές εκδηλώσεις/ επισκέψεις σε ναούς ή/και μοναστήρια
Ημερήσιες εκδρομές σε περιοχές φυσικού ενδιαφέροντος Επίσκεψη σε αξιοθέατα/ πολιτιστικούς χώρους
Επίσκεψη στην τοπική αγορά Αθλητικές δραστηριότητες Επαφή με την τοπική κουζίνα Επαφή με την τοπική κουλτούρα
24. Ποιο/α από τα παρακάτω θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια εφαρμογή συνδεδεμένη με τον θρησκευτικό τουρισμό της περιοχής σας;
(Επιλέξτε μία ή παραπάνω από τις επιλογές που δίνονται παρακάτω) Διαλέξεις και προσευχές
Πρόγραμμα εκδηλώσεων Χάρτες
Τουριστικούς οδηγούς Πληροφορίες επικοινωνίας
Πληροφορίες για την συμμετοχή σε εκδηλώσεις Κοντινοί τουριστικοί προορισμοί
Δωρεές
Ιστορικά κείμενα
25. Παρακαλώ κυκλώστε το τετραγωνάκι που αντιστοιχεί στο βαθμό συμφωνίας σας με τις παρακάτω δηλώσεις σχετικά με το ρόλο των ΤΠΕ στην τουριστική βιομηχανία.
(Απαντήστε σε όλες τις ερωτήσεις, σημειώνοντας μία μόνο επιλογή σε κάθε σειρά, σύμφωνα με την κλίμακα: 1= Διαφωνώ απόλυτα μέχρι 5:Συμφωνώ απόλυτα)
Η τεχνολογία με ενημερωμένη παρουσία στο Web θα αυξήσει την επιχειρηματική σας ικανότητα 1 2 3 4 5 Τα Social Media αποτελούν ένα αποτελεσματικό μέσο marketing και προώθησης online 1 2 3 4 5 Το διαδίκτυο έχει την ίδια προτεραιότητα με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στην προώθηση του
τουρισμού 1 2 3 4 5
Το e-banking αποτελεί ένα χρήσιμο σύστημα για τις χρηματοοικονομικές τουριστικές συναλλαγές 1 2 3 4 5 Η μηχανοργάνωση συνέβαλε σημαντικά στην λειτουργία της τουριστικής βιομηχανίας (μεταφορές,
ξενοδοχεία κλπ.) 1 2 3 4 5
Η κινητή επικοινωνία αποτελεί υψηλής ζήτησης υπηρεσίας στην τουριστική βιομηχανία 1 2 3 4 5