Αυτοκίνητο και αντιρρυπαντικές τεχνολογίες

(1)

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΚΑΙ

ΑΝΤΙΡΡΥΠΑΝΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΚΑΡΑΛΗΣ Α Ν ΑΣΤΑΣΙΟ Σ

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΑΡΙΑ

Κ Α Β Α Λ Α 2 0 0 8

(2)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σκοπός της πτυχιακής εργασίας αυτής είναι η παρουσίαση των προβλημάτων που δημιουργούνται λόγω της υπερχρησιμοποίησης του αυτοκινήτου με μηχανή εσωτερικής καύσης από τον άνθρωπο, και η ανάλυση των προτάσεων που υπάρχουν για να επιλυθεί το πρόβλημα που μαστίζει τις σύγχρονες μεγαλουπόλεις του ανεπτυγμένου κόσμου.

Θα παρουσιαστούν γενικά στοιχεία περί αυτοκινήτου όπως η διαδρομή που ακολούθησε από την στιγμή της κατασκευής του πρώτου αυτοκινήτου μέχρι τις μέρες μας, στοιχεία που αφορούν τον τρόπο κίνησης, τα καύσιμα που χρησιμοποιούμε, τις ρυπογόνες ουσίες που διαφεύγουν στην ατμόσφαιρα, ενώ θα αναλυθούν διάφορες προτάσεις για τον περιορισμό της ρύπανσης όπως οι καταλύτες αλλά και μη συμβατικοί τύποι αυτοκινήτων όπως υβριδικά αυτοκίνητα και αυτοκίνητα που εναλλακτικές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

(3)

ΚΑΡΑΛΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγή...4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ρύπανση του περιβάλλοντος...5

1.1 Περιβάλλον... 5

1.2 Ρύπανση... 5

1.3 Ατμοσφαιρική ρύπανση... 6

1.4 Μέτρα αντιμετώπισης... 12

1.5 Θεματική Στρατηγική Για Την Ατμοσφαιρική Ρύπανση... 16

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Αυτοκίνητο...21

2.1 Τι εννοούμε με τον όρο αυτοκίνητο... 21

2.2 Ιστορική Αναδρομή... 21

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Λειτουργία συμβατικού οχήματος... 33

3.1 Περιγραφή λειτουργίας... 33

3.2 Μετατροπέας ροπής... 34

3.3 Το Κιβώτιο Ταχυτήτων...37

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Μηχανές Εσωτερικής Καύσης... 40

4.1 Τι είναι οι μηχανές εσωτερικής καύσης... 40

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Καταλυτική Τεχνολογία... 47

5.1 Οι πρώτοι καταλυτικοί μετατροπείς και η εξέλιξή τους... 47

5.2 Τι είναι ο καταλύτης-καταλυτικός μετατροπέας. Γενικά στοιχεία...51

5.3 Στοιχεία για τα ευγενή μέταλλα που χρησιμοποιούνται στους καταλυτικούς μετατροπείς...52

5.4 Δομή του καταλυτικού μετατροπέα...52

5.5 Τύποι καταλυτικών μετατροπέων...57

5.6 Ο καταλύτης στον πετρελαιοκινητήρα... 59

5.7 Ο καταλύτης στον υγραεριοκινητήρα... 59

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Υβριδική τεχνολογία... 61

6.1 Ανάλυση Υβριδικού ηλεκτρικού οχήματος...61

6.2 Υπόλοιπες Υβριδικές Εκδοχές...65

6.2.1 Υβριδικά οχήματα με κυψέλες καυσίμου... 66

6.2.2 Υβριδικά υδραυλικά οχήματα... 71

6.2.3 Υβριδικά πνευματικά οχήματα... 73

6.3 Plug-in υβριδικά οχήματα... 75

6.3.1 Ορισμός - Περιγραφή... 75

(4)

6.3.2 Πλεονεκτήματα - Μειονεκτήματα των PHEVs...77

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. Υπόλοιπες εναλλακτικές προτάσεις αυτοκίνησης... 81

7.1 Αυτοκίνηση με υγραέριο... 81

7.1.1 Ασφάλεια Οχημάτων Υγραερίου... 82

7.1.2 Περιβαλλοντική απόδοση... 83

7.1.3 Αγορά υγραεριοκίνητων... 83

7.1.4 Οικονομική απόδοση... 83

7.2 Αυτοκίνηση με φυσικό αέριο... 84

7.2.1 Οχήματα φυσικού αερίου... 84

7.2.2 Συστήματα και τεχνολογίες φυσικού αερίου... 85

7.2.3 Περιβαλλοντική απόδοση... 86

7.2.4 Οικονομική απόδοση... 87

7.2.5 Διείσδυση οχημάτων φυσικού αερίου στην αγορά... 87

7.3 Αυτοκίνηση με βιοκαύσιμα...88

7.3.1 Βιοντήζελ... 89

7.3.2 Βιοαιθανόλη... 91

7.3.3 Βιοαέριο... 95

7.4 Αυτοκίνηση με υδρογόνο...96

ΕΠΙΛΟΓΟΣ... 97

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 98

(5)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η εποχή που ακολούθησε μετά την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης χαρακτηρίζεται από την εισβολή της μηχανής σε κάθε τομέα της ανθρώπινης ζωής και δραστηριότητας. Δυστυχώς, όμως, το αποτέλεσμα απέδειξε ότι η δύναμη της λογικής δε λειτούργησε όσο διορατικά θα έπρεπε στον άνθρωπο, ώστε να προλάβει τη δημιουργία επικίνδυνων καταστάσεων για τη ζωή και την ύπαρξή του.

Μια από τις σημαντικότερες απειλές του ανθρώπου και του περιβάλλοντος αποτελεί η μόλυνση-ρύπανση της ατμόσφαιρας. Με τον όρο ρύπανση εννοούμε την ύπαρξη ανεπιθύμητων ουσιών (ρύπων) στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Οι ουσίες αυτές μπορεί να είναι μικροσωματίδια ή αέρια, τα οποία αναφέρουμε ως ρύπους. Η πηγή δημιουργίας των ρύπων είναι η καύση. Καύση όμως λαμβάνει χώρα στους λέβητες της κεντρικής θέρμανσης, στις βιομηχανίες αλλά και στους κινητήρες των αυτοκινήτων και των βαρέων οχημάτων.

Η επικρατέστερη κινητή πηγή ρύπανσης στα προηγμένα κράτη είναι αναμφίβολα το αυτοκίνητο που κινείται με την παραγωγή ενέργειας με τις μηχανές εσωτερικής καύσης.

Παράγει ρυπογόνες ενώσεις που περιλαμβάνονται στη φωτοχημική αιθαλομίχλη ενώ το γεγονός ότι η εκπομπή των καυσαερίων γίνεται στο ύψος αναπνοής του ανθρώπου αυξάνει την επικινδυνότητα τους. Για το λόγο αυτό, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια έντονη ανησυχία για το μέλλον του περιβάλλοντος, που μεταφράζεται με προσπάθειες που αποσκοπούν στην προστασία του.

(6)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Ρύπανση Του ri£PiB 0A A ovTO C

1.1. Περιβάλλον

Περιβάλλον είναι όλα τα εξωτερικά ερεθίσματα που προέρχονται από το σύνολο των έμβιων (ζωντανοί οργανισμοί και σχέσεις μεταξύ τους) και των μη έμβιων στοιχείων (ανόργανες, οργανικές ενώσεις, φυσικά φαινόμενα) που επιδρούν σε έναν οργανισμό και καθορίζουν την ανάπτυξή του.

Ένας διαχωρισμός που προκύπτει στις οργανωμένες ανθρώπινες κοινωνίες είναι μεταξύ φυσικού και τεχνητού περιβάλλοντος. Φυσικό περιβάλλον μπορεί να θεωρηθούν το σύνολο των οργανισμών του πλανήτη (φυτικοί, ζωικοί, μύκητες, ιοί κ.ά.), τα ανόργανα στοιχεία και ενώσεις, οι οργανικές ενώσεις, οι φυσικοί παράγοντες (ηλιακή ακτινοβολία, άνεμοι κ.λπ.), καθώς και οι σχέσεις και οι αλληλεπιδράσεις που αναπτύσσονται μεταξύ όλων αυτών.

Τεχνητό περιβάλλον είναι τα «προϊόντα» των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, τα αποτελέσματα της κοινωνικής οργάνωσης, της τεχνολογίας και όλων των μέσων που χρησιμοποιεί ο άνθρωπος.

1.2 Ρύττανση

Τι είναι ρύπανση:

Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα ζωής και την υγεία των ανθρώπων και των άλλων ειδών του πλανήτη. Η ρύπανση μπορεί να επηρεάζει, επίσης, την υλική και πολιτιστική βάση της ζωής, τους φυσικούς πόρους, τις ανθρώπινες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης και της αναψυχής. Η ρύπανση μπορεί να είναι χημική, με την εισαγωγή επικίνδυνων, βλαβερών ή και ταξικών ουσιών, ενεργειακή (θερμική, ραδιενεργή κα), βιολογική, αισθητική, ηχητική, γενετική (με την εισαγωγή π.χ. γενετικά μεταλλαγμένων ειδών).

(7)

ΚΑΡΑΛΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ ΚΑΙ ΑΝΤΙΡΡΥΠΑΝΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

Τι είναι άυεση ρύπανση:

Αμεση ρύπανση είναι αυτή που μπορεί να αντιληφθούμε άμεσα. Ένα παράδειγμα άμεσης ρύπανσης είναι η περίπτωση ενός ποταμού ή μιας λίμνης, όπου καταλήγουν τοξικά απόβλητα και προκαλείται άμεσος κι αιφνίδιος θάνατος ψαριών.

Τι είναι έυυεση ρύπανση:

Έμμεση ρύπανση είναι η μορφή ρύπανσης, που δεν αντιλαμβανόμαστε εύκολα, επειδή δεν είναι ορατή, Για παράδειγμα, όταν καταλήγουν σε ένα ποτάμι ή σε μια λίμνη ή στη θάλασσα λύματα ή απόβλητα, σε ποσότητες που δεν μπορούν τα υδατικά οικοσυστήματα να καθαρίσουν, είναι πολύ πιθανό να προκληθούν σταδιακά αλλαγές στα είδη που υπάρχουν σε αυτό. Ορισμένα είδη αναπτύσσονται υπερβολικά, ενώ άλλα περιορίζονται ή εξαφανίζονται (ευτροφισμός). Σε πιο προχωρημένο επίπεδο ρύπανσης, μπορεί το διαλυμένο στο νερό οξυγόνο να μειωθεί και να αρχίσει η παραγωγή άλλων αερίων, επικίνδυνων για τις μορφές ζωής (υδρόθειο, αμμωνία κα).

1.3. Ατυοσωαιοική ρύπανση

Τι είναι ατυοσφαιοική ρύπανση:

Ατμοσφαιρική Ρύπανση καλείται η παρουσία στην ατμόσφαιρα ρύπων, δηλαδή κάθε είδους ουσιών, θορύβου, ακτινοβολίας ή άλλων μορφών ενέργειας σε ποσότητα, συγκέντρωση ή διάρκεια που μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, στους ζωντανούς οργανισμούς και στα οικοσυστήματα. Γενικά, μπορούν να καταστήσουν το περιβάλλον ακατάλληλο, για τις επιθυμητές χρήσεις του.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση βλάπτει σοβαρά την υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον:

αναπνευστικά προβλήματα, πρόωροι θάνατοι, ευτροφ ισμός και υποβάθμιση των οικοσυστημάτων εξαιτίας αζωτούχων και όξινων επικαθίσεων είναι μερικές μόνο από τις συνέπειες του προβλήματος, τοπικού όσο και διασυνοριακού.

(8)

Κάτω από ορισμένες συνθήκες, η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να φτάσει σε τέτοια επίπεδα, ώστε να δημιουργηθούν ανεπιθύμητες συνθήκες διαβίωσης. Σε αυτή την περίπτωση έχει επικρατήσει να λέγεται ότι έχουμε "Νέφος". Το "Νέφος" παρουσιάζεται με δύο μορφές:

Νέφος Καττνουίγλη€:

Σχηματίζεται, όταν έχουμε υψηλή συγκέντρωση ρύπων, όπως το διοξείδιο του θείου και αιρούμενα σωματίδια, σε συνδυασμό με σχετικά χαμηλή θερμοκρασία και μεγάλη σχετική υγρασία.

Φωτογηυικό Νέφος:

Παρουσιάζεται, όταν έχουμε υψηλές θερμοκρασίες, μεγάλη ηλιοφάνεια, μικρή σχετική υγρασία και υψηλή συγκέντρωση οξειδίων του αζώτου, υδρογονανθράκων, μονοξειδίου του άνθρακα και δευτερογενών προϊόντων τους.

Για να αντιμετωπίσουμε, αποτελεσματικά, το πρόβλημα του νέφους, πρέπει να γνωρίζουμε, πως δημιουργείται, από τι αποτελείται, τι επιδράσεις δημιουργεί στο περιβάλλον και τι μπορούν να κάνουν Πολιτεία και Κοινωνία, για την καταπολέμησή του.

Ποιοι είναι οι βασικότεροι ατυοσφαιρικοί ρύποι, ποιες οι πηνές τους, και ποιες οι επιδράσεις τους στο ανθοωπονενές περιβάλλον:

ΟΖΟΝ (03):

Είναι άχρωμο αέριο και αποτελεί το κύριο συστατικό του φωτοχημικού νέφους, κοντά στην επιφάνεια της Γης. Στην ανώτερη ατμόσφαιρα (στρατόσφαιρα), ωστόσο, το όζον έχει ευεργετικό ρόλο, προστατεύοντάς μας από τις βλαβερές ακτίνες του Ήλιου.

ΠΗΓΕΣ:

Το όζον σχηματίζεται στη κατώτερη ατμόσφαιρα, ως αποτέλεσμα χημικών αντιδράσεων μεταξύ οξυγόνου, πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs) και οξειδίων του αζώτου, με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας, κυρίως, όταν έχουμε καλό, ζεστό καιρό. Πηγές αυτών των βλαβερών ρύπων είναι τα οχήματα, τα εργοστάσια, οι χωματερές, τα χημικά διαλυτικά και πολλές άλλες μικρές πηγές, όπως βενζινάδικα, αγροτικός εξοπλισμός, κ.λπ.

(9)

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ:

Το όζον, σε μεγάλες συγκεντρώσεις, προκαλεί σημαντικά προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, όπου ζούμε. Προκαλεί ερεθισμό στην αναττνευσηκή οδό, διαταραχή της αναπνευστικής λειτουργίας, αίσθημα ξηρότητας στο λαιμό, πόνο στο στήθος, βήχα, άσθμα, φλεγμονή στους πνεύμονες και πιθανή επιδεκτικότητα σε μολύνσεις του αναπνευστικού. Το όζον είναι, επίσης, ο ρύπος με τις δυσμενέστερες επιδράσεις στα φυτά, γιατί μειώνει την παραγωγή στις αγροτικές καλλιέργειες και προκαλεί ζημιά στη δασική βλάστηση.

ΜΟΝΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ (CO):

Είναι άοσμο και άχρωμο αέριο και εκπέμπεται από τις εξατμίσεις των μηχανών των αυτοκινήτων και από κάθε είδος μηχανές, όταν συντελείται ατελής καύση της καύσιμης ύλης.

ΠΗΓΕΣ:

Κυρίως, τα βενζινοκίνητα αυτοκίνητα. Υψηλές συγκεντρώσεις του μπορούν να βρεθούν σε κλειστά μέρη, όπως χώροι στάθμευσης (γκαράζ), ελλιπώς αεριζόμενες υπόγειες διαβάσεις, ή κατά μήκος των δρόμων, σε περιόδους κυκλοφοριακής αιχμής.

Μειώνει την ικανότητα του αίματος να μεταφέρει οξυγόνο, σε βασικούς ιστούς του οργανισμού, επιδρώντας κυρίως στο καρδιοαγγειακό και νευρικό σύστημα. Χαμηλές συγκεντρώσεις του επηρεάζουν, δυσμενώς, άτομα με καρδιακά προβλήματα και μειώνουν τις σωματικές επιδόσεις νεαρών και υγιών ατόμων. Υψηλότερες συγκεντρώσεις προκαλούν συμπτώματα όπως ζαλάδα, πονοκέφαλο, και κόπωση.

ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΖΩΤΟΥ (Ν02):

Είναι αέριο, με καφέ χρώμα και ιδιάζουσα οσμή. Σε υψηλές συγκεντρώσεις, είναι υπεύθυνο για την άσχημη καφέ όψη του ουρανού των πόλεων.

ΠΗΓΕΣ:

Η χρήση καυσίμων, κυρίως σε αυτοκίνητα και φορτηγά αλλά και σε βιομηχανικούς καυστήρες ή σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, παράγει μονοξείδιο του αζώτου (NO). Αυτό, με διάφορες χημικές αντιδράσεις, που ενισχύονται με την παρουσία της ηλιακής ακτινοβολίας, μετατρέπεται σε διοξείδιο του αζώτου.

- 8 -

(10)

Το διοξείδιο του αζώτου αποτελεί τον κύριο ρύπο του νέφους και της όξινης βροχής. Σε υψηλές συγκεντρώσεις, βλάπτει ανθρώπους και βλάστηση. Στα παιδιά, μπορεί να προκαλέσει αναττνευστικές ασθένειες. Στους ασθματικούς, προκαλεί δυσκολία στην αναπνοή.

ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ (S02):

Είναι αέριο άχρωμο, άοσμο και βρίσκεται σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Έχει, όμως, έντονη ερεθιστική μυρωδιά, όταν βρίσκεται σε πολύ υψηλές συγκεντρώσεις.

ΠΗΓΕΣ:

Εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, βιομηχανίες, κεντρικές θερμάνσεις, διυλιστήρια πετρελαίου, χημικές βιομηχανίες, χαρτοβιομηχανίες.

Αποτελεί βασικό ρύπο του νέφους, επηρεάζει άτομα με αναπνευστικά προβλήματα και προκαλεί αλλοιώσεις σε βλάστηση και μέταλλα. Μειώνει την ορατότητα και αυξάνει την οξύτητα των λιμνών και των ποταμών.

ΜΟΛΥΒΔΟΣ (Pb):

Ο μόλυβδος και οι ενώσεις του μπορούν να επηρεάσουν, δυσμενώς, την ανθρώπινη υγεία, είτε μέσω της κατάποσής τους, με τη μορφή επιβαρημένου με μόλυβδο εδάφους, σκόνης, βαφών κ.λπ., είτε με απευθείας εισπνοή. Αυτό είναι πολύ επικίνδυνο, ιδίως για τα μικρά παιδιά, που η συνήθειά τους να βάζουν τα χέρια στο στόμα τους συντελεί σε μεγαλύτερη λήψη δόσης μολύβδου, από το έδαφος και τη σκόνη.

ΠΗΓΕΣ:

Μεταφορές, πηγές που κάνουν χρήση καυσίμων με μόλυβδο, χρήση γαιανθράκων, βαριές βιομηχανίες, χυτήρια, εργοστάσια μπαταριών, καύση απορριμμάτων.

Υψηλά ποσοστά μολύβδου μπορούν να επηρεάσουν, δυσμενώς, την ττνευματική ανάπτυξη και δραστηριότητα, τη λειτουργία των νεφρών, και τη χημεία του αίματος. Τα νεαρά

(11)

άτομα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, εξαιτίας της μεγαλύτερης ευαισθησίας των νεανικών ιστών και οργάνων στο μόλυβδο.

ΤΟΞΙΚΟΙ ΑΕΡΙΟΙ ΡΥΠΟΙ

Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν ρύποι όπως το αρσενικό, ο αμίαντος, και το βενζόλιο.

ΠΗΓΕΣ:

Χημικές βιομηχανίες, βιομηχανικές δραστηριότητες, εκπομπές από τα καύσιμα και τις μηχανές των οχημάτων, και οικοδομικά υλικά.

Προκαλούν καρκίνο, αναπνευστικά προβλήματα, γενετικές ανωμαλίες, στείρωση και άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας. Μερικά μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και το θάνατο ή σοβαρές κακώσεις, αν, από ατύχημα, απελευθερωθούν στο περιβάλλον, σε μεγάλες συγκεντρώσεις.

ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ

Είναι υλικά σε στερεή ή υγρή μορφή, που μπορούν ν για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

αιωρουνται στην ατμόσφαιρα.

ΠΗΓΕΣ:

Βιομηχανικές δραστηριότητες, παραγωγή τσιμέντου, γύψου, χυτήρια μεταλλεύματος, αυτοκίνητα, πυρκαγιές, σκόνη από απογυμνωμένο έδαφος, αγροτικές δραστηριότητες, κατασκευές.

Τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια επηρεάζουν την αναπνοή, προκαλούν ασθένειες στο αναπνευστικό και στους -πνεύμονες ακόμα και πρόωρο θάνατο. Ομάδα υψηλού κινδύνου αποτελούν οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά και τα άτομα που πάσχουν από άσθμα. Προκαλούν επίσης φθορές στις βαφές, στα εδάφη, στα υφάσματα, και μειώνουν την ορατότητα. Οι επιδράσεις τους, γενικά, εξαρτώνται τόσο από το μέγεθός τους (όσο μικρότερα είναι τόσο πιο επικίνδυνα) αλλά και από τη χημική τους σύσταση.

(12)

ΡΥΠΟΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΣΦΑΙΡΙΚΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ

Είναι χημικά, όπως οι χλωροφθοριομένοι υδρογονάνθρακες (CFCs), halons, ο τετραχλωριούχος άνθρακας, το μεθυλικό χλωροφόρμιο, που χρησιμοποιούνται ως ψυκτικές ουσίες και σε διάφορες βιομηχανικές δραστηριότητες. Αυτές οι ενώσεις αιωρούνται στον αέρα, για μεγάλο χρονικό διάστημα και σιγά-σιγά συγκεντρώνονται στην ανώτερη ατμόσφαιρα, όπου καταστρέφουν τον προστατευτικό μανδύα του όζοντος, ο οποίος εμποδίζει τη βλαβερή υπεριώδη (UV) ακτινοβολία να φθάσει στην επιφάνεια της Γης.

ΠΗΓΕΣ:

Βιομηχανική και οικιακή ψύξη, καθαριστήρια, συσκευές κλιματισμού στο σπίτι και το αυτοκίνητο, μερικά υλικά που χρησιμοποιούνται στην κατάσβεση πυρκαγιών, και προϊόντα από αφρώδες πλαστικό.

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ:

Αυξημένη έκθεση στην UV ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του δέρματος, καταρράκτη στους οφθαλμούς, εξασθένιση του ανθρώπινου ανοσοποιητικού συστήματος και άλλες δυσμενείς περιβαλλοντικές επιδράσεις.

ΑΕΡΙΑ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

Είναι αέρια που συγκεντρώνονται στην ατμόσφαιρα και μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στις παγκόσμιες κλιματολογικές συνθήκες, ή όπως αλλιώς λέγεται το "φαινόμενο του θερμοκηπίου". Τέτοια αέρια είναι το διοξείδιο του άνθρακα, το μεθάνιο και τα οξείδια του αζώτου.

ΠΗΓΕΣ:

Η κύρια ανθρωπογενής πηγή των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα είναι η κατανάλωση των καυσίμων, για την παραγωγή ενέργειας και τις μεταφορές. Το μεθάνιο προέρχεται από τις χωματερές, τα μηρυκαστικά ζώα, τα ανθρακωρυχεία, τους ορυζώνες. Τα οξείδια του αζώτου προέρχονται, από βιομηχανικές δραστηριότητες, όπως η παραγωγή του νάιλον.

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ:

Η έκταση των επιδράσεων των κλιματολογικών αλλαγών, στην ανθρώπινη υγεία και στο περιβάλλον, δεν είναι πλήρως γνωστή. Ωστόσο, μερικές συνέπειες, οι οποίες αρχίζουν να -11 -

(13)

διαφαίνονται είναι: αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, αύξηση της συχνότητας και της σφοδρότητας των καταιγίδων και άλλων ακραίων καιρικών φαινομένων, λιώσιμο των πολικών πάγων, αύξηση της μέσης στάθμης της θάλασσας.

1.4. Μέτρα Α ντιυετώ π ισηο

Τι υέτοα λαυβάνει η πολιτεία, νια την αντιυετώπιση me ατυοσ<ραιρικήο ρύπανσπ€:

Οι σημαντικότερες επεμβάσεις και τα μέτρα που λήφθηκαν, κατά τη διάρκεια των 20 περίπου χρόνων, που λειτουργούν οι Υπηρεσίες Περιβάλλοντος, είναι:

Βιουπγανία

• Τροποποιήθηκαν οι άδειες λειτουργίας 120 περίπου βιομηχανιών της ευρύτερης περιοχής της Αθήνας, ώστε να λειτουργούν με βάση τους νέους περιβαλλοντικούς όρους.

• Ελέγχονται οι μεγάλες βιομηχανίες με κινητό εργαστήριο μέτρησης αερίων βιομηχανικών εγκαταστάσεων.

• Νομοθετήθηκε η υποχρέωση υποβολής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για ίδρυση, επέκταση, εκσυγχρονισμό και ανανέωση άδειας λειτουργίας βιομηχανιών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων.

Παρέχονται οικονομικά κίνητρα, στη βιομηχανία, για έργα αντιρρύπανσης.

(14)

Επιβλήθηκε η χρήση μαζούτ με χαμηλή περιεκτικότητα σε θείο (0,7%), στην περιοχή

• Νομοθετήθηκαν όροι λειτουργίας και επιτρεπόμενων ορίων εκπομπής, για βιομηχανικούς λέβητες.

• Διενεργούνται έλεγχοι στη βιομηχανία.

Κεντρική θέουανση και άλλεο ενκαταστάσειο καύσηο

• Νομοθετήθηκαν οι όροι λειτουργίας και τα όρια εκπομπών, για τις σταθερές εστίες καύσης, για τη θέρμανση κτιρίων και νερού, για τη σωστή λειτουργία των λεβητοστασίων.

• Γίνονται εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του πολίτη, για τα οφέλη που προκύπτουν από τη σωστή λειτουργία των εγκαταστάσεων κεντρικής θέρμανσης.

• Νομοθετήθηκαν όρια εκπομπών, για την καλή λειτουργία των αρτοποιείων και έγινε αλλαγή στο χρησιμοποιούμενο καύσιμο, από μαζούτ σε πετρέλαιο ντίζελ.

Βελτιστοποίηση τηο ποιότηταο των καυσίυων

• Με στόχο τη μείωση του μολύβδου στην ατμόσφαιρα, η περιεκτικότητα της μολυβδομένης βενζίνης έγινε 0,15 gr/lt.

• Η περιεκτικότητα σε θείο, στο μαζούτ που χρησιμοποιείται στο λεκανοπέδιο Αθηνών, μειώθηκε στο 0,7% κατά βάρος.

• Η περιεκτικότητα σε θείο, στο πετρέλαιο ντίζελ, σε ολόκληρη τη χώρα μειώθηκε στο

• Επιβλήθηκε η χρήση ειδικού ντίζελ, για την κίνηση των λεωφορείων.

• Έγινε διαχωρισμός του ντίζελ σε δύο τύπους, κίνησης - θέρμανσης, με σκοπό τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

-1 3 -

(15)

• Παράγεται βενζίνη, χωρίς μόλυβδο, που διατίθεται από επαρκή αριθμό πρατηρίων, σε όλη τη χώρα.

• Γίνονται έλεγχοι τήρησης των προδιαγραφών όλων των τύπων καυσίμων, με δειγματοληψίες και εργαστηριακές αναλύσεις, έτσι ώστε να καλύπτονται η διάθεση, η διακίνηση, η εμπορία και η χρήση.

• Μειώθηκε η περιεκτικότητα της βενζίνης σε βενζόλιο.

Αυτοκίνητα

Προωθήθηκαν "καθαρά" αυτοκίνητα (αντιρρυπαντικής τεχνολογίας).

Αντικαταστάθηκαν τα πετρελαιοκίνητα ΤΑΞΙ στα μεγάλα αστικά κέντρα.

Ελέγχονται τα οχήματα, από τα Κέντρα Τεχνικού Ελέγχου Οχημάτων (ΚΤΕΟ).

Καθιερώθηκε ο περιοδικός τεχνικός έλεγχος οδικών οχημάτων.

Διενεργούνται έλεγχοι των εκπομπών καυσαερίων των οχημάτων, στο δρόμο.

Εφαρμόζεται η κάρτα ελέγχου καυσαερίων, για όλα τα οχήματα.

Λειτουονία τηο πόληο

• Κατασκευάζονται ανισόπεδοι κόμβοι, διαπλατύνονται οδοί.

• Καθιερώθηκαν λεωφορειόδρομοι, για τη διευκόλυνση της κυκλοφορίας των μέσων μαζικής μεταφοράς.

• Επιβλήθηκαν μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας των οχημάτων, στο κέντρο της Αθήνας (μικρός δακτύλιος).

• Αναβαθμίστηκε το Εμπορικό Τρίγωνο της Αθήνας (πεζοδρομήσεις, απαγόρευση της κυκλοφορίας οχημάτων).

• Δρομολογήθηκαν "MINI-BUS" στο Εμπορικό κέντρο, για εξυπηρέτηση των κατοίκων και των επισκεπτών. Τα δρομολόγια των "MINI-BUS" συνδέονται με το σύνολο των αφετηριών ή στάσεων των άλλων λεωφορειακών γραμμών.

• Κατασκευάζονται χώροι στάθμευσης. Ελέγχεται η στάθμευση στο κέντρο και σε βασικούς δρόμους.

• Προχώρησε η εγκατάσταση αυτόματου συστήματος σηματοδότησης.

• Κατασκευάστηκε το ΜΕΤΡΟ στην Αθήνα και επεκτείνεται ενώ ξεκίνησε η κατασκευή του ΜΕΤΡΟ και στην Θεσσαλονίκη.

(16)

• Έγινε η ανανέωση του στόλου των αστικών λεωφορείων.

• Μετακινήθηκαν οι περισσότερες αφετηρίες αστικών λεωφορείων, εκτός κέντρου πόλης.

• Εφαρμόζεται κλιμακωτό ωράριο, στην έναρξη λειτουργίας των διαφόρων αστικών δραστηριοτήτων.

Επεισόδια ούπανσηο

Σε περίπτωση επεισοδίου ατμοσφαιρικής ρύπανσης και για την αντιμετώπισή του, ισχύει ένα σύστημα λήψης έκτακτων μέτρων, που, ανάλογα με το πρόβλημα, είναι δυνατόν να περιλαμβάνει:

Μέτρα νια τη βιουηγανία

• Μείωση της κατανάλωσης καυσίμων των βιομηχανιών και αντίστοιχη μείωση της παραγωγής τους.

• Απαγόρευση λειτουργίας ή περιοδική διακοπή ορισμένων βιομηχανιών.

Μέτρα νια τα αυτοκίνητα

• Απαγόρευση (μικρός ή μεγάλος δακτύλιος) της κυκλοφορίας των Ι.Χ. αυτοκινήτων και ΤΑΞΙ, ανάλογα με την ένταση του προβλήματος.

Μέτρα νια τη θέρυανση κτιρίων

• Απαγόρευση ή επιβολή περιορισμών στη κεντρική θέρμανση δημοσίων κτιρίων και

Λοιποί πεοιορισυοί

• Απαγόρευση κάθε είδους ανοικτής φωτιάς.

• Διακοπή λειτουργίας αποτεφρωτικών κλιβάνων, σε νοσηλευτικά ιδρύματα.

• Διακοπή, σε μεγάλη κλίμακα, οικοδομικών και χωματουργικών εργασιών.

• Μείωση ή κλιμάκωση του ωραρίου εργασίας.

• Περιορισμός λειτουργίας Δημοσίων Υπηρεσιών, Οργανισμών και Τραπεζών.

(17)

• Επιβολή υποχρέωσης χρησιμοποίησης ορισμένου τύπου καυσίμων, από ορισμένες κατηγορίες Καταναλωτών.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση στην πόλη του Λος Αντζελες

1.5 Θευατική Στοατηνική Για Την Ατυοσ<ραιοική Ρύπανση

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέτει στόχους μείωσης ορισμένων ρύπων και ενισχύει το νομοθετικό πλαίσιο καταπολέμησης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης πάνω σε δύο κύριους άξονες: βελτίωση της κοινοτικής νομοθεσίας για το περιβάλλον και ενσωμάτωση του ενδιαφέροντος για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα στις συναφείς πολιτικές.

ΠοάΣη

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, της 21ης Σεπτεμβρίου 2005, με τίτλο: «Θεματική στρατηγική για την ατμοσφαιρική ρύπανση»

[COM(2005) 446 - δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

(18)

Με στόχο να επιτευχθεί μια ποιοτική στάθμη του ατμοσφαιρικού αέρα που δεν θα έχει αρνητικές επιπτώσεις ούτε θα συνεπάγεται σοβαρούς κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου και για το περιβάλλον, η υπόψη θεματική στρατηγική συμπληρώνει τη νομοθεσία που ισχύει σήμερα, ορίζει στόχους για την ατμοσφαιρική ρύπανση και προτείνει μέτρα επίτευξης των στόχων με χρονικό ορίζοντα το 2020: να εκσυγχρονιστεί η ισχύουσα νομοθεσία, να δοθεί βάρος στην αντιμετώπιση των επιβλαβέστερων ρύπων και να εμπλακούν περισσότερο σ' αυτήν τομείς και πολιτικές που επηρεάζουν δυνητικά την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα.

Οι στόχοι Tnc στοατηνικής

Η επιλεγείσα στρατηγική θέτει στόχους για θέματα υγείας και περιβάλλοντος, καθώς και στόχους για μείωση των εκπομπών των κυριότερων ρύπων. Οι στόχοι αυτοί θα υλοποιούνται σταδιακά έτσι ώστε να προστατεύονται τόσο οι κάτοικοι της ΕΕ από έκθεση στα σωματίδια και το όζον που υπάρχουν στον αέρα όσο και τα οικοσυστήματα από την όξινη βροχή, την υπερβολική χρήση αζωτούχων λιπασμάτων και το όζον.

Κατά τη χάραξη της στρατηγικής, δεν κατέστη δυνατός ο προσδιορισμός ενός βαθμού έκθεσης σε σωματίδια και τροποσφαιρικό όζον που να μην παρουσιάζει κανένα κίνδυνο για τον άνθρωπο. Εντούτοις, μια σημαντική τους μείωση θα είναι επωφελής για τη δημόσια υγεία αλλά και για τα οικοσυστήματα.

Σε σχέση με την κατάσταση που επικρατούσε το 2000, η στρατηγική καθορίζει συγκεκριμένους μακροπρόθεσμους στόχους (2020):

• κατά 47% μείωση της απώλειας προσδόκιμου επιβίωσης εξαιτίας έκθεσης σε σωματίδια.

• κατά 10% μείωση των περιπτώσεων οξείας θνησιμότητας εξαιτίας του όζοντος

• μείωση των πλεονασμάτων όξινων επικαθίσεων κατά 74% και 39% στις δασικές ζώνες και στις επιφάνειες γλυκών νερών αντιστοίχως

• κατά 43% μείωση των ζωνών στων οποίων τα οικοσυστήματα παρατηρείται ευτροφισμός.

Η υλοποίηση των ανωτέρω στόχων προϋποθέτει μείωση των εκπομπών S 02 κατά 82%, ΝΟχ (οξειδίων του αζώτου) κατά 60%, πτητικών οργανικών ενώσεων κατά 51%, αμμωνίας κατά 27% και πρωτογενών ΡΜ2,5 (πρόκειται για σωματίδια που εκπέμπονται απευθείας στον αέρα) κατά 59%, σε σχέση με τις τιμές του 2000.

- 1 7 -

(19)

Η δρομολόγηση της στρατηγικής θα συνεπιφέρει σταδιακή αύξηση του κόστους σε σχέση με τη δαπάνη που απαιτούν τα σημερινά μέτρα, Η αύξηση αυτή αναμένεται να ανέλθει σε 7,1 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως αρχής γενομένης από το 2020,

Αναφορικά με την υγεία, η εξοικονόμηση πόρων που θα προκόψει ως αποτέλεσμα της στρατηγικής εκτιμάται σε 42 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, Ο αριθμός των πρόωρων θανάτων αναμένεται να μειωθεί από 370,000 το 2000 σε 230,000 το 2020 (έναντι 293,000 το 2020 χωρίς την εν λόγω στρατηγική).

Όσο για το περιβάλλον, δεν υπάρχει κοινής αποδοχής μέθοδος με την οποία να εκτιμηθεί το οικονομικό κόστος της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων αλλά ούτε και τα κέρδη που αναμένεται να προκόψουν χάρη στη στρατηγική. Οι θετικές επιπτώσεις εδώ θα είναι όμως σημαντικές, αφού θα περιοριστούν τόσο η όξινη βροχή όσο και οι απαιτήσεις σε αζωτούχα λιπάσματα με αποτέλεσμα την καλύτερη προστασία της βιοποικιλότητας.

Βελτίωση Tnc ευοωπαϊκή€ νουοθεσίαο που διέπει την ποιότητα του αέρα Ουσιαστικό στοιχείο εδώ είναι η απλοποίηση της νομοθεσίας. Έτσι, η στρατηγική συνοδεύεται από μια πρόταση αναθεώρησης της νομοθεσίας που διέπει την π οιότητα του αέρα(βλ. «Συναφείς νομοθετικές πράξεις» παρακάτω), πρόταση η οποία προβλέπει συγχώνευση της οδηγίας πλαισίου, της πρώτης, δεύτερης και τρίτης θυγατρικής οδηγίας και της απόφασης για ανταλλαγή πληροφοριώ ν

Ως προς τα λεπτά σωματίδια (ΡΜ2,5), η νομοθεσία για τα σω ματίδια συμπληρώνεται με τον καθορισμό τιμής κατωφλίου 25 μο/πι^ και ενός ενδιάμεσου στόχου για μείωση κατά 20%

προς επίτευξη μεταξύ 2010 και 2020.

Η στρατηγική προβλέπει επίσης αναθεώρηση της νομοθεσίας για τα εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών, υπό αυστηρούς όρους παράταση ορισμένων προθεσμιών εφαρμογής νομοθετικών διατάξεων, εκσυγχρονισμό της κοινοποίησης δεδομένων και στενότερη σχέση με τις άλλες περιβαλλοντικές πολιτικές.

Ενσωμάτωση της πεοιβαλλοντική€ διάστασης σε συναφείς τομείς

Ο τομέας της ενέργειας μπορεί να συμβάλει σε μείωση των εκπομπών βλαβερών ρύπων. Σημαντικοί συντελεστές εδώ είναι ορισμένοι στόχοι που έχουν τεθεί και αφορούν κυρίως την παραγωγή ενέργειας και ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (12% και 21% αντιστοίχως από σήμερα μέχρι το 2010) ή τα βιοκαύσιμα. Η στρατηγική προβλέπει ενδεχόμενη επέκταση της οδηγίας IPPC (ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης) - 1 8 -

(20)

και της οδηγίας για την ενεργειακή αττόδοση τω ν κτιρ ίω ν στις μικρές εγκαταστάσεις καύσης.

Εξετάζεται επίσης το ενδεχόμενο εκπόνησης προτύπων για μικρές εγκαταστάσεις θέρμανσης μέσω της νέας οδηγίας για τα ενεργειοβόρα προϊόντα. Η στρατηγική προβλέπει επίσης να εξεταστεί πώς μπορούν να μειωθούν οι εκπομπές πτητικών οργανικών ενώσεων στα πρατήρια καυσίμων.

Στον τομέα των μεταφορών, η στρατηγική προβλέπει νέες προτάσεις που αφορούν τη μείωση των εκπομπών από τα καινούργια ιδιωτικής χρήσεως αυτοκίνητα και μικρά φορτηγά, καθώς και από τα βαριά φορτηγά. Εξετάζει επίσης το ζήτημα της βελτίωσης των διαδικασιών έγκρισης οχημάτων και άλλα μέτρα σχετικά με τις δυνατότητες διαφοροποιούμενης δασμολόγησης και με τα παλιά οδικά οχήματα. Επιπλέον, σε σχετική ανακοίνωση, η Επιτροπή μελετάει πώς θα μειωθούν οι συνέπειες των πτήσεων πάνω στις κλιματικές αλλαγές.

Για θέματα που αφορούν τη ναυτιλία, η στρατηγική προβλέπει επίσης συνέχιση των διαπραγματεύσεων στο πλαίσιο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, προώθηση της χρησιμοποίησης του επίγειων ηλεκτρικών δικτύων όταν τα πλοία βρίσκονται στα λιμάνια, καθώς και συνεκτίμηση ζητημάτων που άπτονται της ατμοσφαιρικής ρύπανσης σε περίπτωση χρηματοδότησης μέσω προγραμμάτων όπως το Μάρκο Πόλο .

Στον γεωργικό τομέα τώρα, η στρατηγική καλεί σε προώθηση μέτρων που αποσκοπούν σε μείωση του αζώτου που χρησιμοποιείται στις ζωοτροφές και τα λιπάσματα. Κανόνες και προτάσεις που αφορούν την αγροτική ανάπτυξη προβλέπουν δυνατότητες μείωσης των εκπομπών αμμωνίας γεωργικής προέλευσης, μέσω κυρίως του εκσυγχρονισμού των εκμεταλλεύσεων. Η τρέχουσα μεταρρύθμιση των κανόνων που διέπουν τα μέσα συνοχής περιέχει επίσης στοιχεία που ευνοούν την υλοποίηση των στόχων της υπόψη στρατηγικής.

Η στρατηγική καλεί επίσης σε συνεκτίμηση των προβληματισμών που συνδέονται με την ποιότητα του αέρα, στο πλαίσιο διεθνών και διμερών σχέσεων.

Το Πλαίσιο

Η στρατηγική για την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι μία από τις επτά θεματικές στρατηγικές που προβλέπονται στο έκτο πρόγραμμα δράσης για το περιβάλλον το οποίο εγκρίθηκε το 2002, και είναι η πρώτη από τις στρατηγικές αυτές που εγκρίνεται επίσημα από την Επιτροπή.

Η στρατηγική αυτή είναι προϊόν ερευνών που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος Καθαρός αέρας για την Ευρώπη (Clean Air For Europe - CAFE) και των διαδοχικών προγραμμάτων πλαισίων έρευνας , και εγκρίθηκε μετά από μακρά διαδικασία

(21)

διαβουλεύσεων στην οποία κυρίως συμμετείχαν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μη κυβερνητικές οργανώσεις, η βιομηχανία και ιδιώτες.

Συναφείο Ποά£εκ

Πρόταση οδπνίαο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Σεπτεμβρίου 2005 για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα και καθαρότερο αέρα για την Ευρώπη [COM(2005) 447 - δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα].

Η πρόταση αυτή αποσκοπεί σε διευκρίνιση και απλοποίηση της νομοθεσίας που διέπει την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα: μέσα σ' αυτήν συγχωνεύονται σε μία μόνη πράξη η οδηγία πλαίσιο του 1996 και τρεις από τις θυγατρικές οδηγίες της τελευταίας, καθώς και η απόφαση για ανταλλαγή πληροφοριών. Η πρόταση εκσυγχρονίζει επίσης τις διατάξεις τις σχετικές με την αξιολόγηση και διαχείριση της π οιότητας του αέρα, υποχρεώ νοντας κυρίως τα κράτη μέλη να υλοποιούν σχέδια και προγράμματα στο πλαίσιο τήρησης των οριακών τιμώ ν που έχουν καθοριστεί.

(22)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ

2.1 Τι εννοούυε υε τον όοο αυτοκίνητο

Μοντέλο Karl Benz 1894

Αυτοκίνητο ονομάζεται κάθε τροχοφόρο επιβατικό όχημα με ενσωματωμένο κινητήρα.

Σύμφωνα με τους συνηθέστερους ορισμούς, τα αυτοκίνητα σχεδιάζονται ώστε να κινούνται (ως επί το πλείστον) στους αυτοκινητόδρομους, να έχουν καθίσματα για ένα ως έξι άτομα, έχουν συνήθως τέσσερις τροχούς και κατασκευάζονται κυρίως για τη μεταφορά ανθρώπων. Ωστόσο ο όρος αυτοκίνητο καλύπτει και άλλα οχήματα (φορτηγά, λεωφορεία κτλ).

2.2 Ιστορική Αναδοουή

ο πρώτος που συνέλαβε την ιδέα του αυτοκινούμενου οχήματος ήταν ο Λεονάρντο ντα Βίντσι, ωστόσο όμως μόνο η εκμετάλλευση του ατμού έκανε δυνατή την κατασκευή του. Το πρώτο ατμοκίνητο ρυμουλκό όχημα κατασκευάσθηκε το 1763 από τον Γάλλο μηχανικό Ν.

Γκινιώ, ο οποίος το 1771 κατασκεύασε ατμοκίνητο φορτηγό όχημα, την περίφημη σκευοφόρο, που φυλάσσεται στο μουσείο τεχνών και επαγγελμάτων της Γαλλίας.

(23)

Το πρώτο αυτοκίνητο του Γκινιώ (1789)

Ακολούθησαν (από το 1801 έως το 1836) οι άγγλοι Ρίτσαρντ Τρέβιθικ, X Τζαίημς (που πρώτος τοποθέτησε κιβώτιο ταχυτήτων στο ατμοκίνητο όχημα του), Ουώλτερ Χάνκοκ (που πρώτος τοποθέτησε το χειρόφρενο), Γρίφιθ, Χίλλ και Χάνκοκ που κατασκεύασαν τα πρώτα ατμοκίνητα λεωφορεία.

Ο Γάλλος Ονεσιφόρ Πεκέρ επινόησε το διαφορικό (1827). Ο Τσάρλς Γκουντγήαρ επινόησε τον βουλκανισμό (θείωση) των ελαστικών (1839) και ο Ρόμπερτ Ουίλιαμ Τόμσον τον αεροθάλαμο (1845), τον οποίο τελειοποίησε ο Τζών Μπόυντ Ντάνλοπ (1888) .

Η πρώτη μηχανή εσωτερικής καύσης του Lenoir

Έτσι στα πρώτα πενήντα χρόνια του 19 αιώνα το αυτοκίνητο έχει αποκτήσει τα κύρια στοιχεία του και πολύ γρήγορα ο βαρύς κινητήρας με ατμό δίνει τη θέση του στη μηχανή εσωτερικής καύσης. Ο Γάλλος Ετιέν Λενουάρ ήταν ο πρώτος κατασκευαστής μηχανής εσωτερικής καύσης που λειτουργούσε με φωταέριο (1860). Δυο χρόνια αργότερα την τοποθέτησε σε αυτοκίνητο.

-2 2-

(24)

Το πρώτο αυτοκίνητο του Lenoir

Ο γερμανός Γκόντλημπ Ντάΐμλερ αντικατέστησε το φωταέριο με πετρέλαιο το 1887. Το 1891 οι γάλλοι Πανάρ-Λεβασόρ τοποθετούν στο όχημα τους ένα κινητήρα Ντάΐμλερ δύναμης 21 ίττπων.

Gottlieb Daimler Panhar-Levassor

(25)

Δίκυκλο με κινητήρα Όττο

Το αυτοκίνητο, με κινητήρα του Νικολάους Όττο (Nikolaus Otto) εσωτερικής καύσης και καύσιμο τη βενζίνη, εφευρέθηκε στη Γερμανία το 1885 από τον Καρλ Μπεντς (Karl Benz). Ο Μπεντς κατέθεσε τα σχέδια αυτού του αυτοκινήτου στο Μάνχαίμ (Mannheim) της Γερμανίας για την απόκτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας, το οποίο και έλαβε στις 29 Ιανουαρίου 1886.

Η 1η ΟΤΤΟ ατμοσφαιρική μηχανή

Παρότι στον Μπεντς αποδόθηκε η εφεύρεση του αυτοκινήτου, αρκετοί άλλοι Γερμανοί, Γάλλοι και άλλων εθνικοτήτων μηχανικοί προσπαθούσαν να κατασκευάσουν παρόμοια οχήματα την ίδια εποχή. Το 1886 οι Γκότλιμπ Ντάιμλερ (Gottlieb Daimler) και Βίλχελμ Μάιμπαχ

-2 4-

(26)

(Wilhelm Maybach) στην Στουτγάρδη κατέθεσαν αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την μοτοσικλέτα, κατασκευασμένη και δοκιμασμένη το 1885,

Το 1870, ο Γερμανο-Αυστριακός εφευρέτης Siegfried Marcus συναρμολόγησε ένα μηχανοκίνητο αμαξίδιο. Το όχημα του Marcus δεν ξεπέρασε το δοκιμαστικό στάδιο, ενώ πολύ νωρίτερα, σχέδια για αυτοκινούμενο όχημα είχε καταρτίσει ο Γάλλος Νικολά Κουνιό (Nicolas Cugnot), τα οποία είναι αμφίβολο αν ποτέ υλοποιήθηκαν.

Παοανωνή του αυτοκινήτου

Αυτοκίνητα με μηχανές εσωτερικής καύσης παράχθηκαν για πρώτη φορά στην Γερμανία από τον Καρλ Μπεντς το 1885-1886 και τον Γκότλιμπ Νταίμλερ ανάμεσα στο 1886 και το 1889. Ο Μπεντς ξεκίνησε να δουλεύει πάνω στα σχέδια ενός νέου κινητήρα το 1878.

Στην αρχή επικεντρώθηκε στην κατασκευή ενός αξιόπιστου δίχρονου βενζινοκινητήρα, βασισμένος στα σχέδια του τετράχρονου κινητήρα του Όττο. Τα σχέδια του Όττο απορρίφθηκαν, ενώ ο Μπεντς είχε έτοιμο τον κινητήρα του την Πρωτοχρονιά και πήρε άδεια ευρεσιτεχνίας το 1879.

(27)

Η πρώτη μοτοσικλέτα του Ντάιμλερ (1885).

Ο Μπεντς κατασκεύασε τα πρώτα τρίκυκλα αυτοκίνητα το 1885 και πήρε άδεια ευρεσιτεχνίας από την πόλη του Μάνχαϊμ τον Ιανουάριο του 1886. Αυτό ήταν το πρώτο όχημα εξ ολοκλήρου σχεδιασμένο και κατασκευασμένο ως αυτοκίνητο και όχι ως μετατροπή μίας άμαξας ή ενός κάρου. Μεταξύ άλλων, ο Μπεντς εφηύρε ένα σύστημα ρύθμισης της ταχύτητας γνωστό ως επιταχυντή, την ανάφλεξη, χρησιμοποιώντας σπινθήρα από μπαταρία, τον αναφλεκτήρα (μπουζί), τον συμπλέκτη, το σύστημα επιλογής ταχυτήτων και το ψυγείο νερού.

Mi^ ww.S-wheelers.com

Το μοντέλο Karl Benz σε ακριβή αναπαράσταση

Κατασκεύασε βελτιωμένες εκδόσεις το 1886 και το 1887. Αρχισε την παραγωγή το 1888, την πρώτη παραγωγή αυτοκινήτου στην ιστορία στηριζόμενος στην εταιρεία "Benz & Sie"

που ο ίδιος είχε ιδρύσει. Η σύζυγος του Μπέρθα (Bertha) έκανε σημαντικές υποδείξεις για καινοτομίες, τις οποίες ο Μπεντς συμπεριέλαβε στο καινούργιο μοντέλο, το οποίο ήταν ακόμη τρίτροχο. Κατασκευάστηκαν περίπου 25 οχήματα μέχρι το 1893, οπότε και παρουσίασε το πρώτο τετράτροχο αυτοκίνητο, το οποίο κινούνταν από έναν τετράχρονο κινητήρα, που είχε σχεδιάσει ο ίδιος.

-2 6-

(28)

Το ίδιο διάστημα ο Εμίλ Ροζέ (Emile Roger) στη Γαλλία κατασκεύαζε κινητήρες του Μπεντς με την άδεια του σχεδιαστή, αρχίζοντας και την κατασκευή ολόκληρων αυτοκινήτων.

Καθώς η Γαλλία της εποχής ήταν πιο προοδευτική, δέχτηκε πιο εύκολα τη νέα αυτή δημιουργία: περισσότερα οχήματα κατασκευάσθηκαν και πουλήθηκαν στην Γαλλία, παρά στην πατρίδα του εφευρέτη, την Γερμανία.

Στη Γαλλία, επίσης, εμφανίζονται ακόμη οι κατασκευαστές Πανάρ και Λεβασόρ (Panhard & Levassor) και Αρμάν Πεζό (Armand Peugeot). Οι δύο πρώτοι κατασκεύασαν το όχημά τους το 1891 σε από κοινού εγχείρημα με τον Εντουάρ Σαραζέν (Edouard Sarazin), ο οποίος είχε τα δικαιώματα κατασκεοής του κινητήρα Μπεντς στη Γαλλία και ακολούθησε ο Πεζό,

Ο Armand Peugeot Οι Panhard-Levassor σε επίδειξη στην Ιαπωνία το 1898 Οι Πανάρ και Λεβασόρ ήταν οι δημιουργοί του πρώτου συστήματος μετάδοσης όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Το τοποθέτησαν στο μοντέλο Πανάρ του 1895. Ο Αρμάν Πεζό ήταν, παράλληλα, ο κατασκευαστής που κέρδισε τον πρώτο αγώνα αυτοκινήτου στη Γαλλία το 1895.

Ένας ακόμη σταθμός στην ιστορία της αυτοκίνησης σημειώνεται το 1892. Είναι το έτος που ο Ρούντολφ Ντίζελ (Rudolf Diesel) κατασκευάζει τον πρώτο κινητήρα εσωτερικής καύσης με καύσιμο το πετρέλαιο.

(29)

Αρχικά ο κινητήρας του δεν χρησιμοττοιήθηκε στα αυτοκίνητα, καθώς ήταν αρκετά βαρύς, αλλά το 1898 κινητήρες ντίζελ χρησιμοποιούνταν σε εργοστάσια, για να κινούν αντλίες σε υδρευτικά και αρδευτικά δίκτυα, σε θαλάσσια οχήματα κτλ. Με τη συνεχή βελτίωσή του, ο κινητήρας ντίζελ άρχισε να χρησιμοποιείται σε φορτηγά αυτοκίνητα και, αργότερα, σε λεωφορεία. Η παραγωγή επιβατικών αυτοκινήτων συνεχίστηκε και διαδόθηκε και σε άλλες χώρες.

Από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με την εξέλιξη των μηχανών εσωτερικής καύσης και την παραγωγή αυτοκινήτων ήταν οι Γάλλοι Andre Citroen και Luis Renault και ο Ιταλός Giovanni Angelli.

Ο Luis Renault

Ο Andre Citroen Ο Giovanni Angelli