Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ
ΣΧΟΛΗ : ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ : ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ
ΠΤΥΧΙΑΚΗ Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α
■ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Α ΠΟ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (γενικό π λ α ίσ ιο )
Α) ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ - ΤΡΟΠΟΙ - ΕΙΔΗ ΔΑΝΕΙΩΝ Β) ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ - ΚΡΙΤΗΡΙΑ
Γ) ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΗ ΠΛΗΡΩΜΗ ΤΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ "
ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ \
ΚΟΥΛΙΑΛΗΣ ΆΝΤΩΝΗΣ 1 1 ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ
ΓΕΩΡΓΑΡΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ 1 nr^L' ...'-m
Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ
ΣΧΟΛΗ : ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ : ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ
Κουλιάίης Αντώνιος
Μ
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
" ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ (γενικό πλαίσιο)
Α) ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ - ΤΡΟΠΟΙ - ΕΙΔΗ ΔΑΝΕΙΩΝ Β) ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ - ΚΡΙΤΗΡΙΑ
Γ) ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΗ ΠΛΗΡΩΜΗ ΤΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ "
ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΚΟΥΛΙΆΛΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ ΓΕΩΡΓΑΡΑ ΒΑΣΙΛΙΚΗ
Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν A Π Ρ Ο λ Ο Γ Ο Σ
Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Ιο
1.1 ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΠΙΣΤΩΣΕΩΝ 4
1.2 ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΥΝ ΤΙΣ ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ 5
1.3 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ 5
1.3.1 Το κριτήριο της ρευστότητας 5
1.3.2 Το κριτήτιο βιωσιμότητας της επιχειρήσεις 6
1.3.3 Το κριτήριο της ασφάλειας 6
1.3.4 Το κριτήριο αποδοτικότητας 7
1.4 ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ 8
1.4.1 Η αρχή του καθορισμού του απαιτούμενου κεφαλαίου 8 1.4.2 Η αρχή της αρμονικής σχέσης μεταξύ ίδιου και
ξένου κεφαλαίου 9
1.4.3 Η αρχή της προσαρμογής του είδους της χρηματο
δότησης προς τον κίνδυνο της επένδυσης 10 1.4.4 Η αρχή της χρηματοοικονομικής αντιστοιχίας 10 1.4.5 Η αρχή της άριστης απόδοσης των ιδίων κεφαλαίων 11 1.5 Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΑΝΕΙΟΥ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΤΗΣ 11 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 2ο
2.1 01 ΜΟΡΦΕΣ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ 13
2.1.1 Δάνεια απλά ή ενιαία 13
2.1.2 Δάνεια χρεολυτικά 13
2.1.3 Δάνεια τοκοχρεολυτικά 13
2.2 Η ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΓΕΝΙΚΑ
2.2.1 Δάνεια με ανοιχτό λογαριασμό 15
2.2.2 Προεξόφληση πιστωτικών τίτλων 18 2.2.3 Δάνεια με ενέχυρο εμπορεύματα 19
2.2.4 Δάνεια με ενέχυρο χρεόγραφα 21
2.2.5 Ενυπόθηκα δάνεια 23
2.2.6 Ενέγγυος πίστωση 24
2.2.7 Προκαταβολές επι φορτωτικών εγγράφων 25
2.2.8 Η εγγυητική επιστολή 26
2.3 0 ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ 27
2.4 0 ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΓΕΝΙΚΑ
2.4.1 Η χρηματοδότηση με ομολογιακό δάνειο 28
2.4.2 Λαχειοφορο ομολογιακό δάνειο 32
2.5 0 ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕ ΜΕ ΔΑΝΕΙΟ ΣΕ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑ
ΓΕΝΙΚΑ 32
2.5.1 0 σκοπός και οι όροι της συμβάσεως 33
2.5.2 0 καθορισμός του επιτοκίου 34
Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 3ο
3.1 Η ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΔΑΝΕΙΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ (Ν.Ε 197/78)
3.1.1 Δάνεια για κεφάλαιο κίνησης α) Βασικές Διατάξεις 3) Το επιτόκιο και η εξόφληση
3.1.2 ΔΑΝΕΙΑ ΓΙΑ ΠΑΓΙΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟ
α) Βασικές Διατάξεις 3) Η διάρκεια και η εξόφληση 3.1.3 ΟΙ ΠΑΡΑΒΑΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΟΡΟΥΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ 3.1.4 ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3.2 ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ
3.2.1 ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ 3.2.1.1 Βασικές Διατάξεις
3.2.1.2 Τα πλεονεκτήματα της χρηματοδοτικής μίσθωσης 3.3.1 FACTORING
3.3.1.1 Η διαδικασία χρηματοδότησης 3.3.1.2 Τα πλεονεκτήματα του factoring Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 4ο
4.1 ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΑΝΕΙΟΥ 4.1.1 Η πληροφόρηση του σκοπού του δανείου 4.1.2 Η συγκέντρωση των στοιχείων 4.1.3 Η έγκριση του δανείου
4.1.4 Η συνεργασία για τη μορφή και τους όρους του δανείου 4.1.5 Ο καθορισμός του επιτοκίου
4.2 Η ΣΥΝΑΨΗ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΚΑΙ Η ΕΞΟΦΛΗΣΗ 4.3 Η ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 5ο
5.1 ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΧΟΡΗΓΗΣΕΩΝ 5.1.1 Έννοια
5.1.2 Προσωπικές καθυστερήσεις 5.1.3 Οριστικές καθυστερήσεις 5.2 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΕΣ ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ
5.2.1 Έννοια 5.2.2 Τα αίτια
5.2.3 Μέθοδοι αντιμετώπισης των εμπλοκών 5.2.4 Το έργο του διαχειριστή των εμπλοκών 5.2.5 οι δικαστικές ενέργειες
5.3 ΟΙ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΟΙ ΟΡΟΙ
5.4 Ο ΕΚΤΟΚΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΟΦΕΙΛΩΜΕΝΩΝ ΤΟΚΩΝ ΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 12 του Ν.2601/98
5.4.1 Τι αναφέρει το νέο καθεστώς 5.4.2 Οι συμ3άσεις που έχουν καταγγελθεί ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Τα τελευταία χρόνια η ανάγκη όλων των επιχειρήσεων για χρηματοδότηση διαρκώς αυξάνεται. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν πρόβλήματα στην ρευστοποίηση των χρημάτων τους, γιατί πλέον οι συναλλαγές γίνονται με το λεγόμενο πλαστικό χρήμα και τις επιταγές. Έτσι οι επιχειρήσεις αδυνατούν να αντιμετωπίσουνέκτακτα έξοδα που προκύπτουν, λόγω της έλλειψης χρηματικών διαθεσίμων.
Σκοπός της εργασίας είναι να δώσει(μέσα από τα κεφάλαια που ακολουθούν) το γενικό πλαίσιο των Τραπεζικών δανείων, από τη στιγμή που η επιχείρηση θα αποφασίσει να πάρει δάνειο, μέχρι τη στιγμή που ένα δάνειο καταστεί ληξιπρόθεσμο και άμεσα απαιτητό για την καταβολή των οφειλόμενων τόκων και δόσεων.
Για την ολοκλήρωση της εργασίας βασίστηκα σε εκπαιδευτικά βιβλία, σε εγκυκλίους, βοηθήματα και σε πληροφορίες που πήρα από ανθρώπους ενημερωμένους πάνω στις δανειοδοτήσεις, οι οποίες με βοήθησαν στη καλύτερη κατανόηση του θέματος.
Τελειώνοντας θέλω να ευχαριστήσω τον εισηγητή μου κον. Α.
Κουλίαλη που υπήρξε πολύτιμως βοήθεια στην ολοκλήρωση της εργασίας, χάρη στις υποδείξεις και την καθοδήγηση μου, καθώς επείσης και για την ευκαιρία που μου έδωσε να μάθω περισσότερα πράγματα για τις χρηματοδοτήσεις.
ΕΙΣΙΑΓΩΓΗ
Η βασική ανάγκη για χρηματοδότηση δημιουργείται επειδή υπάρχει κατά μέσο όρο ένα χρονικό χάσμα μεταξύ του χρόνου που καταβάλλεται η προσπάθεια για να επιτευχθεί ένα αποτέλεσμα και του χρόνου που προκύπτει το αποτέλασμα. Στο χρονικό αυτό διάστημα, όμως, οι ανάγκες πρέπει να ικανοποιηθούν. Αυτός ακριβός είναι ο ρόλος της χρηματοδότησης, η εξασφάληση της παροχής των μέσων εκείνων που χρειάζονται για την διαβίωση κατά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ καταβολής της προσπάθειας και του αποτελέσματος.
Κάθε επιχείρηση πριν αρχίσει τις διαδικασίες με την Τράπεζα για την σύναψη του δανείου, είναι αναγκαίο γι'αυτή να κάνει μια μελέτη και να δεί αν μέσα από τη χρηματοδότηση θα προκύψει όφελος για την επιχείρηση, και ακόμα αν είναι σε θέση η ίδια να καλύψει τις επιβαρύνσεις που απορρέουν από τη δανεική σύμβαση. Κάτι τέτοιο γίνεται σε επιχειρήσεις που έχουν μεγάλο κύκλο εργασιών και το ποσό του δανείου είναι μεγάλο, αντίθετα οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν έχουν αυτή την ευχέρεια γιατί το ποσό του δανείου που επιδιώκουν να πάρουν είναι μέσα στα πλαίσια του παραγωγικού και συναλλακτικού τους κυκλώματος. Σε όλες τ ιςπροηγμένες χώρες οι επιχειρήσεις συντάσουν ένα business ρΐ3ηγια καλύτερο προγραμματισμό. Στην ελληνική αγορά δε μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο γιατί οι περισσότερες επιχειρήσεις είναι μικρομέσαιες (στο σύνολο των επιχειρήσεων) και τα κεφάλαια που διαθέτουν είναι περιορισμένα.
Οι Νομισματικές Αρχές για να προστατεύσουν την οικονομία από επενδύσεις σε επιχειρήσεις αμφιβόλου αποτελεσματικότητας εγκρίνουν κάθε χρόνο το συνολικό ύψος των πιστώσεων που οι εμπορικές και ειδικές Τράπεζες μπορούν να παράσχουν σε κάθε κλάδο της οικονομίας, ανάλογα με τους οικονομικούς στόχους που επιδιώκει κάθε φορά το ύψος αυτό αυξομειώνεται. Αυτό είναι ένα σκληρό μέτρο ,γιατί πλήττει όλους τους συναλλασόμενους που δεν ανήκουν στο κλάδο που το Κράτος θέλει να πετύχει την γρήγορη ανάπτυξή τους ,ανεξάρτητα από τις ανάγκες που αντιμετωπίζει.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
1.1 ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΩΝ Με τον όρο χρηματοδότηση νοούνται τα κάθε είδους δάνεια που χορηγεί η Τράπεζα σε πάσης φύσεως επιχειρήσεις, επαγγλματίες, νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων μη κερδοσκοποκού χαρακτήρα, τα οποία αν τα πάρουμε με την ευρύτερη έννοια αποτελούν και τοποθετήσεις. Εδώ είναι αναγκαίο να γίνει ένας διαχωρισμός μεταξύ των χορηγήσεων και των τοποθετήσεων για την καλύτερη κατανόηση θέματος, με το οποίο θα ασχοληθούμε. Μια χρηματοδότηση ή χορήγηση μπορεί να αποτελεί τοποθέτηση, ενώ όμως κάθε τοποθέτηση δεν είναι χρηματοδότηση. Η αγορά λ.χ χρεογράφων είναι μια πολύ καλή τοποθέτηση για την επιχείρηση, δενμπορεί να χαρακτηριστεί όμως ως χρηματοδότηση.'
Το δάνειο είναι το χρηματικό ποσό που δίνεται στην επιχείρηση, για να καλύψει τις παραγωγικές ή τις επιχειρηματικές αναγκές της( απο Τράπεζες ή άλλους πιστωτές) το οποίο θα επιστραφεί,με τον ανάλογο τόκο σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Εκτός ομώς απο τις δαπάνες που θέλει να καλύψει η επιχείρηση, μπορεί να χρησιμοποιήση το δάνειο για την βελτιώση τόσοποιοτικά όσο και ποσοτικά των προϊόντων που παράγει εκσυγχρονίζοντας τα μηχανήματά και τιςεγκαταστάσεις της, ώστε να γίνει πιο ανταγωνίσιμη στην αγορά.
Η Τράπεζα χορηγεί δάνεια σε συνάλλαγμα ή σε δραχμές με βάση τις Νομισματικές Αρχές και τους γενικούς κανόνες, αλλά σε καμία περίπτωση δεν χρηματοδοτεί επιχειρήσεις για την εξόφληση προηγούμενων δανείων που τους έχουν χορηγηθεί. Γιατί παραβιάζεται η βασική αρχή της κάλυψης των δανείων για επιχειρηματικές δαπάνες.
- .ΧΡΗΜ/ΣΗ ΕΠΙΧ/ΣΕΩΝ, Α.ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ, ΣΕΛ. 15
Αναφορικά για τα δάνεια και τις πιστώσεις ισχύουν οι ακόλουθοι κανόνες:
- Η χρησιμοποίηση του δανείου για τις επιχειρηματικές ανάγκες του επιχειρηματία, και όχι για τις προσωπικές του ανάγκες.
Η εξάρτηση της χρηματοδότησης από τις συναλλαγές του δανειοδοτούμενου με τρίτους. Δηλ. εδώ δεν εξετάζεται μόνο η φερεγγυότητα του πιστούχου αλλά και ο τρόπος των συνναλλαγών με του πελάτες του.
- Η συμμετοχή του δανειοδοτούμενου στην χρηματοδότηση με ίδια κεφάλαια.
- 0 περιορισμός των δανείων πάνω σε δεδομένα προγούμενων ετών.
- Η ένταξη των δανειοδοτούμενων στο σύστημα ελεγχου των βιβλίων και στοιχείων αυτών απο τη Γενική Επιθεώρηση Τραπεζών.
1.2 ΒΑΣΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΥΝ ΤΙΣ ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ "
1.3 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ -
Σαν κριτήρια μπορούμε να θεωρήσουμε εκείνα τα στοιχεία που βοηθούν μια Τράπεζα να αποφασίσει για την παροχή δανείου σε μια επιχείρηση. Αναλυτικότερα τα κριτήρια είναι:
1.3.1 ΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ
Μια Τράπεζα για να πάρει μια απόφαση για τη χρηματοδότηση κάποιας επιχείρησης θα εξετάσει πρώτα την δυνατότητα που έχει η επιχείρηση ρευ στοποίησης των κυκλοφοριακών στοιχείων της σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το κριτήριο αυτό είναι το πιο συμαντικό, γιατί καθορίζει την δυνατότητα που έχει η επιχείρηση να εξοφλήσει το δάνειο και την ρευστοποίηση των πιστώσεων χωρίς η Τράπεζα να είναι αναγκασμένη να προβεί σε διαδικασίες χρονοβόρες για την είσπραξη του οφειλώμενου δανείου.
-.ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ, Ε.ΣΑΚΚΛΗ, ΣΕΛ. 55 .ΧΡΗΜ/ΣΗ ΕΠΙΧ/ΣΕΩΝ, Α.ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ, ΣΕΛ. 25
5
1.3.2 TO ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ
Από τα βασικά στοιχεία που συνθέτουν τις προσπάθειες της Τράπεζας να αποφασίσει για την έγκριση χρηματοδότησης της επιχείρησης, είναι η εξέταση της βιωσιμότητάς της. Για να μπορέσει να χαρακτηριστεί μια επιχείρηση ως βιώσιμη, θαπρέπει να εξετάσουμε κατά πόσο έχει προοπτικές μελλοντικής ανάπτυξης, παρουσιάζει σημαντικά κέρδη,ενώ συγχρόνως μπορεί να ανταπεξέρχεται στις λήγουσες υποχρεώσεις της και στις καινούργιες τεχνολογικές εξελίξεις μέσα στον χώρο,για να είναι ανταγωνίσιμη σε σχέση με της υπόλοιπες επιχειρήσεις.
Η βιωσιμότητα της επιχείρησης καθορίζεται κατά ένα μέρος από το Μάνατζμεντ δηλ. από το πόσο η επιχείρηση μπορεί να προσαρμόζεται στις νέες τεχνολογικές εξελίξεις και μεθόδους παραγωγής για να κάνει τα προϊόντα της ανταγωνισιμα και η ίδια να συνεχίζει ομαλά και απρόσκοπτα τη λειτουργία της.
1.3.3 ΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Για να καλυφθεί η Τράπεζα έναντι των κινδύνων που απορρέουν από την παροχή δανείου, ζητά κάποιες εξασφαλίσεις.
Αυτές διακρινονται σε:
1) ΑΚΑΛΥΠΤΕΣ. Θεωρούνται αυτές οι εξασφαλίσεις που καλύπτονται με την υπογραφή του οφειλέτη και συνήθως πρόκειται για μικρά δάνεια και ο πελάτης δανειοδοτούμενος ή είναι φερέγγυος ή έχει μακρά συνεργασία με την Τράπεζα. Σ'αύτη τη περίπτωση αν ο δανειοδοτούμενος δεν εξοφλήσει την οφειλή του, τότε η Τράπεζα θα ικανοποιηθεί με την προσωπική του περιουσία.
2) ΚΑΛΥΜΜΕΝΕΣ με ενοχικές ασφάλειες. Είναι οι εξασιραλίσε ις εκείνες που εκτός από την υπογραφή του πελάτη εγγυάται γι'αυτόν κάποιο τρίτο πρόσωπο με την υπογραφή του (εγγυητής), ώστε η Τράπεζα να λάβει μια πρόσθετη ασφάλεια. Σε αυτή τη περίπτωση η Τράπεζα μπορεί να στραφεί για την είσπραξη της απαιτήσεως της, όταν δεν εξοφληθεί από τον οφειλέτη, από τον εγγυητή ο οποίος όμως έχει το δικαίωμα να αρνηθεί την καταβολή
του χρέους πριν η Τράπεζα κάνει την αναγκαστική εκτέλεση της περιουσίας του οφειλέτη.
3) ΚΑΛΛΥΜΕΝΕΣ με εμπράγματη ασφάλεια. Σε αυτή τη περίπτωση οι Τράπεζες πέραν από την υπογραφή του εγγυητή και του πελάτη ζητά και κάποιες εμπράγματες ασφάλειες δηλ. υποθήκη κάποιο ακίνητο, ενέχυρο πάνω σε δικαιόγραφα ή μετοχές κ.α τα οποία θα έχει στην διάθεσή της η Τράπεζα, να εκποιήσει όταν το δάνειο δεν εξοφληθεί.
1.3.4 ΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Η Τράπεζα για την παροχή της δανειοδότησης στηρίζεται στην περιουσιακή κατάσταση της επιχείρησης. Αυτό όμως εξαρτάται ως ένα βαθμό από την αποδοτικότητα της επιχείρησης δηλ.αν για πα ράδειγμα η επιχείρηση κεφαλοποιεί τα κέρδη που πραγματοποίησε μέσα στην χρήση αυξάνει με αυτό το τρόπο την περιουσιακή της κατάσταση, ενώ αντίθετα αν πραγματοποιήσει ζημίες από τις συνα λλαγές που έκανε οι ζημίες αύτες θα αφαιρεθούν από τα αποθεματικά της κεφάλαια.
Την αποδοτικότητα μπορούμε να την παραστήσουμε , με βάση τον ακόλουθο τύπο:
ΚΕΡΔΗ ΠΡΟ ΦΟΡΩΝ + ΕΞΟΔΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΕΗΕ ΙΔΙΑ + ΞΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ
Γι'αυτό το λόγο η απόκτηση του δανείου από την Τράπεζα εξαρτάται από την αποδοτικότητα της επιχείρησης και την πορεία π,ου είχε μέσα στην χρήση, γιατί μόνο όσες επιχειρήσεις πραγματποιούν κέρδη θα είναι σε θέση να εξοφλήσουν την οφειλή τους.
Μια επιχείρηση για να πετύχε ι τους στόχους της, και να χρησιμοποιείσει την χρηματοδότηση με τέτοιο τροπο ώστε τα αποτελέσματα να είναι αυτά που η ίδια επιθυμεί, πρέπει να λάβει υπόψη της κάποιες βασικές αρχές, οπώς:
- Την αρχή του καθορισμού του απαιτούμενου κεφαλαίου.
Την αρχή της αρμονικής σχέσης μεταξύ ίδιου και ξένου κεφαλαίου.
- Την αρχή της προσαρμογής του είδους της χρηματοδότησης προς τον κίνδυνο της επένδυσης.
- Την αρχή της χρηματοοικονομικής αντιστοιχίας.
- Την αρχή της άριστης αποδοτικότητας των ιδίων κεφαλαίων.
1.4.1 Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1.4 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ*
Η κάθε μια επιχείρηση για να λειτουργήσει σωστά πρέπει να διαθέτει και το απιτούμενο κεφάλαιο, το οποίο η χρηματοοικονομική λειτούργια της επιχείρησης θα καθορίσει με βάση:
- Τον υπολογισμό του κεφαλαίου που χρειάζεται η επιχείρηση για πάγιες εγκαταστάσεις.
- Τον υπολογισμό για κεφάλαιο κίνησης, και
# # των λοιπών κεφαλαίων.
Εκτός βέβαια από τις παραπάνω εργασίες πρέπει να εξασφαλίσει και την σωστή σχέση μεταξύ του πάγιου κεφαλαίου και του κεφαλαίου κίνησης.
Για παράδειγμα μια μεταποιητική επιχείρηση έχει ανάγκη περισσότερο τις πάγιες εγκαταστάσεις, γιατί όλη η παραγωγή στηρίζεται πάνω σ'αυτές ενώ από την άλλη μέρια μια εμπορική επιχείρηση στηρίζεται στο κεφάλαιο κίνησης, γιατί χρειάζεται να έχει στην διάθεση της χρηματικά ποσά για να κάνει με περισσότερο ευκολία τις συναλλαγές της, που είναι μεγάλες σε όγκο.
\ Χ Ρ Η Μ / Σ Η ΕΠΙΧ/ΣΕΩΝ, A . ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ, ΣΕΛ. 30
Η χρηματοοικονομική λειτοργία επιπλέον πρέπει να εξετάσει όλους εκείνους τους παράγοντες που επηρεάζουν το κεφάλαιο κίνησης, όπως είναι ο χρόνος παραγωγής, η διάθεση των προϊόντων, την πιστωτική πολιτική που ακολουθεί η επιχείρηση προς τους πελάτες της για τις οφειλές τους και τελευταία το κόστος παραγωγής.
1.4.2 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΡΜΟΝΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΜΕΤΑΞΥ ΙΔΙΟΥ ΚΑΙ ΞΕΝΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ
Για να υπάρξει αρμονική σχέση μεταξύ ιδίων και ξένων κεφαλαίων έχουν προταθεί κάποιοι κανόνες, οι οποίοι εφαρμόζονται ανόιλογα με το είδος της επιχείρησης. Αυτοί είναι:
α) Η σχέση 1.1. Με βάση την θεωρία αυτή ταδία και τα ξένα κεφάλαια της επιχείρησης πρέπεινα κατέχουν το 50% αντίστοιχα του επιχειρηματικού κεφαλαίου. Η σχέση αυτή όμως συναντάται σε σπάνιες περιπτώσεις, και ειδικά στις Ελληνικές επιχειρήσεις. Επηρεάζεται άμεσα από τον κλάδο δραστηριότητας, την πολιτική των πωλήσεων τικχύτητα κυκλοφορίας των αποθεμάτων, της συνθήιες της αγοράς και επείσης από την ξένη χρηματοδότηση.
β) Ο κανόνας 1.2, ο οποίος εφαρμόζεται κατά ρκσ λόγο στην Ελληνική Αγορά, και με βάση αυτόν τον κανόνα τα ίδια κεφάλαια είναι λιγότερα από ΤΝαχ ξ<έ;κλοφρούντα κεφάλαια του επιχειρηματικού κεφαλαίου. Δηλ. η σχέση είναι 1 προς 2.
γ) 0 κανόνας της διπλής Ισότητας, βάση τουιοόου πρέπει τα πάγια περιουσιακά στοιχεία να χρηιτοδοτούνται από τα Ιδια Κεφάλαια της χΕίρησης και τα κυκλοφορύνται στοιχεία αντίστοιχα πρέπει να χρηματοδοτούνται από τα Ξένα Κλίράα.
ίτην περίπτωση που οι πάγιες εγκαταπχιός δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν με τα ίδια κεφάλαια, τότε θα ήταν καλύτερα για την πορεία της επιχείρησης να γίνει με μακροπρόθεσμο δανεισμό, δ) 0 κανόνας των φυσιολογικών ορίων μεταξύίω^δ και ξένων κεφαλαίων με τον οποίο υποστηρίζεται πως όλα τα υλικά στοιχεία
που διαθέτει η επιχείρηση όπως είναι τα ακίνητα, τα μεταφορικά μέσα, τα μηχανήματα, οι εγκαταστάσεις, τα εμπορεύματα , οι πρώτες ύλες κ.α πρέπει να χρηματοδοτούνται από τα ίδια κεφάλαια, ενώ όλα τα χρηματικά διαθέσιμα, οι απαιτήσεις να καλύπτονται από τα ξένα κεφάλαια.
1.4.3 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ
Σύμφωνα με αυτή την αρχή πρέπει να γίνει μια εναρμόνιση και σωστή κατανομή των κεφαλαίων δηλ. όταν μια επιχείρηση θέλει να χρηματοδοτηθεί πάνω σε επενδύσεις κάπως αβέβαιες για τα αποτέλεσμα που θα φέρει (π.χ οι πειραματικές έρευνες) καλό θα ήταν να το κάνει με κεφάλαια που ήδη διαθέτει και δεν πρόκειται να δανειστεί από ξένες πηγές, ειδικά γι'αυτό το σκοπό, επιβαρύνοντάς την με τόκους.
Έτσι η χρηματοδότηση με ξένα κεφάλαια πρέπει να γίνεται για ασφαλείς επενδύσεις, δηλ. η επιχείρηση να είναι σίγουρη πως το δάνειο που πήρε θα χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη πραγματικών αναγκών και όχι για να πειραματιστεί με νέες ανακαλύψεις.
1.4.4 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑΣ
Σ'αυτή την αρχή η διοίκηση της επιχείρησης πρέπει να λάβει κάποιες αποφάσεις ώστε η επιχείρηση να έχει οικονομική ανεξαρτησία,εξασφαλίζοντας γι'αυτή μια χρονική, ποιοτική και ποσοτική εναρμόνιση των πιστώσεων της.
Όταν λέμε χρονική εναρμόνιση εννοούμε πως η επιχείρηση πρέπει να έχει ένα χρονικό διάστημα διαφοράς μεταξύ των πιστώσεων που παραχωρεί η ίδια με το διάστημα των υποχρεώσεων της.
Όταν λέμε ποσοτική εναρμόνιση εννοούμε πως οι βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις πρέπει να έρχονται σε εναρμόνιση με
10
τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις καθώς και με τις μακροπρόθεσμες και τις μεσοπρόθεσμες.
Τελειώνοντας καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως οι απαιτήσεις που έχει μια επιχείρηση πρέπει να συμπίπτουν χρονικά στη λήξη τους με τις υποχρεώσεις της, και επιπλέον οι επενδύσεις πρέπει να γίνονται με τέτοιο τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η πιστωτική επιφάνεια και φερεγγυότητα της.
1.4.5 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Όπως όλοι γνωρίζουμε βασικός στόχος κάθε οικονομικής μονάδας είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους. Αυτό βρίσκεται σε σχέση με την αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων. Μέσω κάποιων αρ ιθμοδεικτών αποδεικνύεται πως όσο μικρότερη είναι η συμμετοχή των ιδίων κεφαλαίων στο συνολικό κεφάλαιο, τόσο μεγαλύτερη είναι η αποδοτικότητα τους αν συγχρόνως ραγματοποιούνται κέρδη του ίδιου ποσού.
1.5 ΣΥΜΒΑΣΗ ΔΑΝΕΙΟΥ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΤΗΣ^
Η σύμβαση δανείου είναι το έγγραφο με το οποίο συμφωνείται ο ένας εκ των συμβαλλομένων (δανειστής) να μεταβιβάσει κατά κυριότητα στον άλλο (οφειλέτη) χρήματα, τα οποία είναι υποχρεωμένος να τα αποδώσει σε καθορισμένη ημερομηνία έναντι καταβολής τόκου εφ'απαξ ή τμηματικά σε τακτές λήξεις.
Μια δανείστρια Τράπεζα για την κατάρτιση δανείου συντάσσει μια ιδιαίτερη πράξη(η οποία σε περίπτωση υποθήκης ακινήτου απαιτείται συμβολαιογραφικό έγγραφο), στο οποίο περιλαμβάνονται όλοι οι όροι με τους οποίους συμφωνείται η χορήγηση. Έτσι εκτός από τα στοιχεία του πελάτη και των αντιπροσώπων της Τράπεζας αναφέρεται ο σκο- της παροχής του δανείου, η διάρκεια και ο τρόπος εξόφλησης του, το καθορισμένο
.ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ, Ε.ΣΑΚΕΛΗ, ΣΕΛ. 59
επιτόκιο, η προμήθεια, ο χρόνος υπολογισμού των τόκων, οι λαμβανόμενες ασφάλειες , τα έξοδα και οι πρόσθετοι φόροι για όλο το ποσό όχι μόνο για το εγγυημένο. Επείσης στην δανειακή σύμβαση αναφέρεται και τσ αντισταθμικό υπόλοιπο που πρέπεινα έχει στον λογαριασμό του ο δανειοδοτούμενος.
Όταν δεν ορίζεται στη σύμβαση ο χρόνος εξόφλησης(πράγμα που δεν συμβαίνει συχνά), τότε η εξόφληση πρέπει να γίνει ύστερα από την πάροδο τουλάχιστον ενός μήνα από την καταγγελία της Τράπεζας ή του δανειοδοτούμενου.
Οι κυριότερες μορφές συμβάσεων είναι:
α) Οι συμβάσεις πιστώσεων δι' ανοικτού λογαριασμού,
β) # δανείων,
γ) # προκαταβολών, δ) # ενέγγυων πιστώσεων.
Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 2ο
2.1 ΟΙ ΜΟΡΦΕΣ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΟΠΟ ΕΞΟΦΛΗΣΗΣ "
2.1.1 ΔΑΝΕΙΑ ΑΠΛΑ Ή ΕΝΙΑΙΑ
(3? απλά δάνεια (ή εφάπαξ εξοφλητέα) είναι ενιαία δάνεια εξοφλητέα εφάπαξ σε ορισμένο χρονικό διάστημα, συνήθως η εξόφληση γίνεται στο τέλος της χρομικής περιόδου με μια δόση.
Οι τόκοι καταβάλονται κάθε τρίμηνο και όταν λήξη το δάνειο, ο δανειοδοτούμενος καταβάλλει το οφειλόμενο ποσό. Αυτή είναι η μια περίπτωση, στην άλλη περίπτωση οι τόκοι καταβάλλονται μαζί με το ποσό του δανείου που πήρε ο επιχειρηματίας στο τέλος της χρονικής περιόδου.
Τα δάνεια της μορφής αυτής έχουν το βασικό μειονέκτημα για τον οφειλέτη ότι κατά τη ληξη του δανείου πρέπει να καταβόιλλε ι όλο το χρηματικό ποσό που δανείστηκε ή το ποσό προσαυξημένο με τους τόκους.
2.1.2 ΔΑΝΕΙΑ ΧΡΕΟΛΥΤΙΚΑ
Χρεολυτικά είναι τα δάνεια που χορηγούνται εφάπαξ, αλλά εξοφλούνται τμηματικά σε δόσεις σε τακτές ημερομηνίες. Οι ημερομηνίες καταλογισμού των τόκων μπορεί να διαφέρουν από τις ημερομηνίες καταβολής των δόσεων. Πρόκειται για απλά δάνεια, τα οποία όμως εξοφλούνται σε δόσεις περισσότερες από μια.
Αύτα του είδους δάνεια έχουν αντικατασταθή από τα δάνεια με ανοιχό λογαριασμό.
\ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ, Ε.ΣΑΚΕΛΗ, ΣΕΛ. 83
2.1.3 ΔΑΝΕΙΑ ΤΟΚΟΧΡΕΟΑΥΤΙΚΑ
Τοκοχρεωλυτικά ονομάζονται τα δάνεια εκείνα που εξοφλούνται τμηματικά σε δόσεις, κυρίως ισόποσα, οι οποίες έχουν ήδη καθοριστεί. Κάθε δόση που καταβάλλεται από τον οφειλέτη περιλαμβάνει τον τόκο και το εξοφλούμενο κεφάλαιο (χρεολύσιο), γι'αυτό και η κάθε δόση ονομάζεται τοκοχρεολύσιο.
Τα δάνεια της μορφής αυτής είναι συνήθως μακροπρόθεσμα και εξασφαλίζονται με εμπράγματες εξασφαλίσεις. Σε δάνεια για πάγιες εγκαταστάσεις δίνεται μια περίοδος χάριτος έτσι ώστε η η έναρξη καταβολής των δόσεων να συμπίπτει με το χρόνο έναρξης της δημιουργέίας εισοδήματος από την επένδυση.
2.2 Η ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
ΓΕΝΙΚΑ
Βραχυπρόθεσμα θεωρούνται τα κεφάλαια εκείνα, που έχουν διάρκεια μέχρι ενός έτους. Η προσφυγή σε βραχυπρόθεσμο δανεισμό γίνεται κυρίως για να καλύψουν οι επιχειρήσεις τις ανάγκες για κεφάλαια κίνησης, όταν οι ταμιακές εισροές δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση των έκτακτων ή ακόμα και για τις τακτικές της δαπάνες.
Αυτό που κυρίως επιδιώκουν οι επιχειρήσεις είναι ο προσωρινός δανεισμός ελπίζοντας ότι στο μέλλον θα μπορέσει να επιστρέψει το δάνειο. Στόχος της βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης είναι να αποφευχθεί η μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης, η οποία θα φέρει κεφάλαια που δεν είναι απαραίτητα για την επιχείρηση και επιπλέον είναι πιο δαπανηρά.
Όπως προαναφέρθηκε ο βραχυπρόθεσμος γίνεται στα κυκλοφορούντα στοιχεία της επιχείρησης και χρησιμοποιούνται για την συμπλήρωσει ενός προσωρινού κενού που παρουσιάστηκε στα χρηματικά διαθέσιμα.
Οι πηγές που μπορούν να αντλήσουν τα βραχυπρόθεσμα κεφάλαια, εκτός από το Τραπεζικό σύστημα, αναφορικά μπορούμε να πούμε ότι είναι τα ακόλουθα:
- Οι πιστώσεις των προμηθευτών Οι πιστώσεις των πελατών Τα κρατικά έντοκα γραμμάτια κ.α
Ακόμα υπάρχει ένας πολύ δημοφιλής τρόπος βραχυπρόθεσμου δανεισμού στις Η.Π.Α, που όμως δεν εφαρμόζεται στην Ευρώπη, είναι η χρηματοδότηση με αξιόγραφα ή δικαιόγραφα. Τα αξιόγραφα αυτά εκδίδονται από επιχειρήσεις που έχουν μεγάλη πιστοληπτική ικανότητα, τις πωλούν με κάποια έκπτωση από την ονομαστική τους αξία και είναι υποχρεωμ ένες να τις αγοράσουν στην ημερομηνία ληξη τους, στην ονομαστική τους αξία αυτή τη φορά. Η ημερομηνία λήξης είναι μέχρι 270 ημέρες και το επιτόκιο που επιβαρρύνεται είναι 1% ή 2% μεγαλύτερο από αυτό των γαμματίων του δημοσίου.
Οι βραχυχρόνιες χρηματοδοτήσεις με πιστώσεις από τις Τράπεζες χωρίζονται σε δυο κατηγορίες.
Α)Προσωπικές (Ανοικτό λογαριασμό και Προεξοφλήσεις πιστωτικών τιτλων)
Β)Εμπράγματες (Ενυπόθηκα δάνειά, ενεχυρο χρεογράφων και εμπορευμάτων, προκαταβολές φορτωτικών εγγράφων, ενεγγυος πίστωση, εγγυητική επιστολή). ^
2.2.1 ΔΑΝΕΙΑ ΜΕ ΑΝΟΙΚΤΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ
ΕΝΝΟΙΑ
' Δάνεια με ανοικτό λογαριασμό καλούνται οι χορηγήσεις που παραχωρεί κυρίως η Τράπεζα στους φερέγγυους πελάτες της, ανάλογα με το ύψος των πωλήσεων και των κερδών που πραγματοποιήσε η επιχείρηση σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, σύμφωνα με τους κανόνες που έχουν θεσπίσει η Νομισματικές Αρχές.
'.ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, ΣΕΛ. 334
15
Για την χορήγηση δανείου με ανοιχτό λογαριασμό καταρτίζεται ειδική σύμβαση στην οποία η Τράπεζα ορίζει ένα ανώτατο όριο πίστωσης(πλαφόν) μέσα στο οποίο ο πελάτης μπορεί να κάνει ανάληψη ολόκληρου του ποσού εφάπαξ ή τμηματικά και αναλαμβάνει την υποχρέωση να αποδώσει το ποσό του δανείου, οποιαδήποτε στιγμή συνολικά ή τμηματικά. Αυτή είναι και μια από τις ιδιαιτερότητες της μορφής αυτής, ότι δηλ. δεν καθορίζεται ένα ακριβές ποσό δανείου αλλά το ανώτατο όριο που μπορεί να φτάσει·®
Η Τράπεζα αναλαμβάνει την υποχρέωση να διατηρεί στην διάθεση του πελάτη το ποσό της πίστωσης που ορίστηκε ως ανώτατο όριο. Οι καταθέσεις που γίνονται από τον πελάτη είναι συνήθως σε μετρητά αλλά και με την μεταβίβαση συναλλαγματικών, γραμματίων σε διαταγή κ.α, έτσι με αυτό τον τρόπο ο πελάτης έχει στην διάθεση του πάντα ένα ποσό για την αντιμετώπιση κυρίως των έκτακτων αναγκών του. Οι αναλήψεις που κάνει γίνονται με επιταγές που εκδίδει ο ίδιος στο όνομά του ή σε διαταγή τρίτου. Με τα ποσά αυτά χρεωπιστώνεται ο λογαριασμός του.
Η διάρκεια και τα επιτόκια των χρεούμενων και των πιστούμενων λογαριασμών ορίζεται μέσα στην σύμβαση που θα υπογράψουν πιστούχος και Τράπεζα. Οι τόκοι και οι προμήθειες συνήθως υπολογίζονται ανά τρίμηνο και κεφαλοποιούντα ι.
Για τον υπολογισμό των τόκων, ως τοκοφόρες ημέρες λογίζονται για τις μεν χρεώσεις η ημέρα ανάληψης ή πληρωμής της επιταγής σε βάρος του λογαριασμού, και για τις μεν πιστώσεις η επόμενη εργάσιμη της κατάθεσης. Στην σύμβαση περιλαμβάνεται ένας ειδικός όρος, ο οποίος αναφέρει πως τυχόν μεταβολές στα επιτόκια και τις προμήθειες θα εφαρμόζονται από την ημερομηνία που οι νέες ρυθμίσεις θα ισχύουν.
Η πίστωση με ανοικτό λογαριασμό εξασφαλίζεται συνήθως με
\ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, ΣΕΛ. 239
προσωπικές ασφάλειες, όπως είναι οι εγγυητές, τα γραμμάτια σε ενέχυρο κ.α ή και με εμπράγματες ασιράλειες όπως υποθήκη, προσημειώσεις, ενέχυρα κ.α.
Η Τράπεζα παρακολουθεί την κίνηση του λογαριασμού του πελάτη της ώστε το χρεωστικό υπόλοιπο δηλ. οι αναλήψεις να μην ξεπερνούν το ανώτατο της πίστωσεις που έχει συμφωνηθεί.'
ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ
1) Η χρεοπιστώσεις χάνουν την αυτοτέλειά τους και αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο.
2) Η σύμβαση "πιστώσεως ανοικτού λογαριασμού" είναι διαρκής.
Εφόσον δεν ορίστηκε χρόνος λήξης είναι αόριστης διάρκειας και μπορεί να λυθεί μόνο με καταγγελία.
3) Στη σύμβαση αυτή μπορούν να στηριχθούν πολλοί λογαριασμοί διαφορετικής μορφής χορήγησης, ενώ το δάνειο αφορά ένα και μοναδικό λογαριασμό. Αυτό είναι θετικό γιατί ως γνωστό οι πι- στούχοι χρηματοδοτούνται με διάφορες μορφές γεγονός που φέρνει καθυστερήσεις, πρόσθετη επιβάρυνση στον πελάτη, αν για κάθε λογαριασμό αντιστοιχούσε μια δανεική σύμβαση.
4) Η σύμβαση αυτή μπορεί να αυξηθεί και να μειωθεί απεριόριστα με πρόσθετες πράξεις χωρίς να χάσει την ισχύ της η αρχική σύμβαση. Έτσι με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεται η άσκοπη επιβάρυνση του χαρτοσήμου της συμβάσεως.
5) Δημιουργεί ται αλληλοσύνδεση κινδύνων και ασφαλειών αφού όλοι οι λογαριασμοί μπορούν να στηριχθούν στην ίδια την σύμβαση, η οποία καλύπτεται με όλες τις ασφάλειες που προσφέρονται στην Τράπεζα.
ΤΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΤΟΥ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ
Το κλείσιμο του λογαριασμού αυτού διακρίνεται;
\ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ, ΣΕΛ. 97
■ .ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ, Σ ΕΛ. 60
1) Σε περιοδικό κλείσιμο, όπου λογίζονται και κειραλοποιούνται οι τόκοι σε διάστημα μικρότερο του τριμήνου.
2) Σε τελικό κλείσιμο, όπου υπησέρχεται λόγω ί)εξόφλησης του λογαριασμού ίίίθανάτου του πιστούχου ή λύσης της πιστούχο εταιρείας και
ίίί)πτώχευσης της Τράπεζας
3) Λόγω καταγγελίας ί)από την Τράπεζα, η οποία δικαιούται να κλείσει το λογαριασμό όποτε η ίδια το αποφασίσει και ίί) καθένα από τα συμβληθέντα μέρη ή λόγω παραβίασης των όρων της σύμβασης.
2.2.2 ΠΡΟΕΞΟΦΛΗΣΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΤΙΤΛΩΝ
Μια ακόμα μορφή δανεισμύ είναι και η προεξόφληση πιστωτικών τίτλων πριν από την ημερομηνία λήξης. Η προεξόφληση είναι η ευκολία που δίνει η Τράπεζα σε μια επιχείρηση που έχει ανάγκη από ρευστά, μεταβιβάζοντας συναλλαγματικές ή το γραμμάτιο σε διαταγή με την οπισθογράφηση αυτών από το πιστούχο και στη συνέχεια συντάσσεται το "πινάκιο προεξόφλησης". Τέτοιοι πιστωτικοί τίτλοι είναι κυρίως το γραμμάτιο σε διαταγή, η επιταγή, το ενεχυρόγραφο κ.α.
Η προεξόφληση των πιστωτικών τίτλων γίνεται στους φερέγγυους πελάτες εξετάζοντας όμως και τη φερεγγυότητα και των προηγούμενων οπισθογράφων. Το ποσό το οποίο καταβάλλει η Τράπεζα είναι η παρούσα αξία των τίτλων, Η διαφορά μεταξύ ονομαστικής και παρούσας αξίας ονομάζεται προεξόφλημα. Το προεξόφλημα περιλαμβάνει:
- Τον τόκο που αναλογεί από την ημερομηνία προεξόφλησης μέχρι και την ημερομηνία λήξης του πιστωτιού τίτλου.
- Την προμήθεια χορήγησης που υπολογίζεται κατά μήνα.
- Η προμήθεια είσπραξης και τα ταχυδρομικά, όταν το γραμμάτιο θα εισπραχθεί από άλλη πόλη.
^\ΧΡΗΜΑ-ΠΙΣΤΗ-ΤΡΑΠΕΖΕΣ, ΣΕΛ. 234
Για να γίνει η προεξόφληση της συναλλαγματικής ή του γραμματίου πρέπει η ημερομηνία λήξης να μην απέχει περισσότερο από 5 μήνες από την ημερομηνία έκδοσης, και να συνοδεύεται από το τιμολόγιο πώλησης, ώστε να αποδεικνύετα ι η πώληση των προϊόντων της επιχείρησης σε πελάτες της.
Η Τράπεζα ελέγχει τους πιστωτικούς τίτλους αν είναι τυπικά εντάξει βάση της κανονικότητας που απαιτεί ο νόμος, και επιπλέον αν έχουν χαρτοσημανθεί με το νόμιμο τέλος.
2.2.3 ΔΑΝΕΙΑ ΜΕ ΕΝΕΧΥΡΟ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ
Οι Τράπεζες δέχονται ως ενέχυρο κυρίως εμπορεύματα που δεν υπόκεινται σε φυσικές αλλοιώσεις, είναι εύκολα ρευστοποίησιμα, επείσης είναι ευρείας κατανάλωσης και οι τιμές τους δεν έχουν διακυμάνσεις στις τιμές. Δάνεια τέτοιας μορφής γίνονται κυρίως σε περιόδους συγκομιδής γεωργικών προϊόντων ή για προσωρινή διατήρηση αποθεμάτων. Τα δάνεια αυτά ονομάζονται και προκαταβολές επ'ενεχύρο εμπορευμάτων" αφού η Τράπεζα προκαταβάλλει ένα μέρος από την αξία των εμπορεύματων.
Η διοίκηση της Τράπεζας θα καθορίσει τα είδη των ενεχύρων για τα οποία γίνεται η χορήγηση, το επιτρεπόμενο ποσοστό χρηματοδότησης επί της τρέχουσα αξία των ενεχύρων και γενικά τους όρους χρηματοδότησης.
Στη σύμβαση που θα καταρτίσει η Τράπεζα μεταξύ αυτής και του πελάτης της θα προσδιορισθούν τα ακόλουθα:
- Η χρονική διάρκεια της πιστώσεως
- Οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνονται από το δανειζόμενο για την ασφαλεί αποθήκευση και πυρασφάλισει των εμπορευμάτων.
- Το δικαίωμα της Τράπεζας να κλείσει το λογαριασμό και να εκποιήσει τα ενεχυριαζόμενα εμπορεύματα όποτε η ίδια το κρίνει σκόπιμο.
- -.ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ, Ε .ΣΑΚΕΛΗ, Σ ΕΛ. 102
Η αξία των ενεχυριαζόμεων εμπορευμάτων προσδιορίζεται από ειδικούς εκτιμητές που έχει η Τράπεζα, οι οποίοι θα συντάξουν σχετικέ·ς εκθέσεις εκτίμησε ις. Το δάνειο πρέπει πάντοτε να καλύπτεται από την αξία των ενεχυριαζόμενων και να υπάρχουν περιθώρια ασφάλειας. Σε περίπτωση που τα εμπορεύματα υποτιμηθούν η Τράπεζα δικαιούται να ζητήσει την καταβολή ανάλογου ποσού του δανείου που παραχώρησε ή συμπληρωματικό ενέχυρο.
Η ενεχυρίαση εμπορευμάτων γίνεται κυρίως με τους εξής τρόπους:
1) Ενέχυρο Βάση Γενικών Αποθηκών (Π?.ΕΓΑΕ)
Η ενεχυρίαση βάση εμπορευμάτων στις Γενικές Αποθήκες είναι η συνηθέστερη και η πιο επιθυμητή μορφή ενεχυρίασης, γιατί απαλλάσσει την Τράπεζα από την ευθύνη επίβλεψης της αποθήκης, της συντήρησης και παρακολούθησης του εχυριαζόμενου εμπορεύματος.
0 δανειζόμενος προσκομίζει στην Τράπεζα το αποθετήριο, το οποίο είναι ένα έγγραφο που βεβαιώνει την παραλαβεί των εμπορεύματων στις Γενικές Αποθήκες και υπόσχεται την απόδοση τους στο νόμιμο κάτοχο τους και το ενεχυρόγραφο, το οποίο οπισθογράφεται από τον οφειλέτη, και περιγράφονται τα εμπορεύματα που ενεχυριάστηκαν.
Οι δύο τίτλοι μαζί αποστέλλοντα ι στην Αποθήκη όπου εκεί γίνεται η καταχώρηση στα βιβλία και σημειώνεται στο πίσω μέρος του ενεχυρόγραφου η χρονολογία καταχώρησης.
Η διάρκεια αποθήκευσης στις Γενικές Αποθήκες αναγρέφεται πάνω στον τίτλο και ορίζεται σ'ένα έτος στην αρχή, η οποία μπορεί να παραταθεί και σε δύο μετά από αίτημα του κομιστή.
Η εκποίηση των εμπορευμάτων γίνεται με πληστηριασμό μετά την έγγραφη εντολή της Τράπεζας λόγω εμπρόθεσμης πληρωμής του δανείου ή με την επιστροφή του τίτλου λόγω λήξης του χρόνου αποθήκευσης. Από τον πλειστηριασμό θα αφαιρεθούν όλα τα έξοδα αποθήκευσης και του πλειστηριασμού.
20
2) ΕΝΕΧΥΡΟ "ΥΠΟ ΚΛΕΙΔΑ ΤΡΑΠΕΖΗΣ"
Η ενεχυρίαση των εμπορευμάτων μπορεί να γίνει στις Αποθήκες της Τράπεζας αν αυτή διαθέτει ή σε αποθήκες τρίτων που ο οφείλε της μίσθωσε για λογαριασμό της Τράπεζας.
Στις Αποθήκες που φυλάσσονται τα εμπορεύματα επιβλέπονται από ειδικούς υπαλλήλους όπου τηρούν βιβλία στα οποία καταχωρούν τις κινήσεις που αφορούν τα ενυχιριαζόμενα εμπορεύματα. Τα κλειδιά της Αποθήκης παραδίδονται στην Τράπεζα, και το ενοίκιο που καταβάλλει η Τράπεζα χρεώνεται στον λογαριασμό του οφειλέτη και αφαιρείται.
3) ΕΝΕΧΥΡΟ ΥΠΟ ΕΝΕΧΥΡΟΦΥΛΑΚΗ ΤΡΙΤΩΝ
Το ενέχυρο παραδιδεται για φύλαξη σε κάποιο πρόσωπο κοινής εμπιστοσύνης και καλείται ενεχυροφύλακας. Το πρόσωπο αυτό δεν πρέπει να συνδέεται με συγγένεια ή να έχουν επαγγελματικές σχέσεις με τον οφειλέτη. 0 ενεχυροφύλακας είναι αυτός που ευθύνεται για την φύλαξη των εμπορευμάτων και για την έγκαιρη παράδοση στην Τράπεζα, όποτε αυτή το ζητήσει. Σε περίπτωση που εξαφανιστεί το ενέχυρο ευθύνεται για υπεξαίρεση.
Αυτή η μορφή είναι περισσότερο επιθυμητή από τον οφειλέτη γιατί αποφεύγει όλα τα έξοδα αποθήκευσης.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Σε περίπτωση που τα εμπορεύματα είναι ευπαθή (π.χ κατεψυγμένα κρέατα, φρούτα κ.α)τότε ενεχεριάζονται σε
"Ψυγεία". Αν και αυτό δεν συνηθίζεται από τις Τράπεζες.
2.2.4 ΔΑΝΕΙΑ ΜΕ ΕΝΕΧΥΡΟ ΧΡΕΟΓΡΑΦΑ'^
Τα δάνεια με την μορφή αυτή αποτελούν την συνηθέστερη μορφή χορήγησης και αντλούνται από τις Εμπορικές Τράπεζες.
-■.ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, ΣΕΛ. 241
Ως ενέχυρο δίνονται χρεόγραφα (όπως π.χ Μετοχές, ομολογίες, τίτλοι κ.α) τα οποία παραμέμένουν στην κυριότητα της επιχείρηση μέχρι την εξόφληση του δανείου. Διενεργούνται κυρίως
α) Με την μορφή ανοικτού (αλληλόχρεου) λογαριασμού με επαναλαμβανόμενες πιστώσεις.
β) Με απλό δανεισμό που πραγματοποιείται μια φορά (εφάπαξ).
Με την σύμβαση που θα υπογράφει μεταξύ Τράπεζας και πιστούχου, εκτός από τους όρους χρηματοδότησης θα αναφέρονται τα στοιχεία του τίτλου δηλ. το'ποσό, ο αυξων αριθμός, τα τοκομερίδια και η απόδειξη ότι τα χρεόγραφα παραδόθηκαν στο ταμε ία.
Για κάθε συμπληρωματική κατάθεση ή ανάληψη ή αντικατάσταση των χρεογράφων σε ενέχυρο γίνονται πρόσθετες πράξεις χωρίς όμως να αλλοιώνουν την αρχική σύμβαση και να αποτελούν ξεχωριστά μέρη.
Το ενέχυρο παραμένει στην κατοχή της Τράπεζας μέχρι την εξόφληση του δανείου. Αφού γίνει η εξόφληση η Τράπεζα παραδίδει τους τίτλους στο πιστούχο με εντολή εξαγωγής. Σε περίπτωση που δεν εξοφληθεί το δάνειο η Τράπεζα έχει το δικαίωμα να εκποιήσει τα χρεόγραφα.
Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΧΡΕΟΓΡΑΦΩΝ
Η μορφή αυτή χρηματοδότησης ακόλουθεί τους εξής κανόνες:
1) Το ποσό χρηματοδότησης δεν μπορεί να υπερβαί νε ι το 60%-70%
τ;ης χρηματιστηριακής αξίας των χρεογράφων.
2) Η διάρκεια των δανείων είναι τρίμηνη, μπορεί όμως να παραταθεί για ένα τρίμηνο επιπλέον εφόσον έχουν καταβληθεί οι τόκοι και μέρος του δανείου.
3) Εάν έχει προηγηθεί παρόμοιο δάνειο στο παρελθόν από διαφορετική Τράπεζα, πρέπει να περάσει τουλάχιστον ένα εξάμηνο από την εξόφλησή του για να ξαναγίνει χρηματοδότηση.
22
Οι επιχειρήσεις εκμεταλεύονται την αδράνεια των τίτλων και αποβλέπουν σε μια ανατίμηση αυτών με σκοπό το κέρδος. Σε αντίθετη περίπτωση εάν είχαν προχωρήσει στην εκποίησή τους δεν θα μπορούσαν να εκμεταλευτούν την ανατίμηση και θα έχαναν μια καλή τοποθέτηση των χρημάτων τους. Επίσης κάνει δυνατή την χορήγηση πιστώσεων, όταν έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια για χρηματοδότηση.
Αν υπάρξουν έντονα υποτιμητικές τάσεις και η χρηματιστηριακή αξία των χρεογράφων μειωθεί, με κίνδυνο να μη καλύπτεται το δάνειο, η Τράπεζα έχει το δικαίωμα να κηρύξει το δάνειο ληξιπρόθεσμο και άμεσα απαιτητό πριν τη λήξη του.
2.2.5 ΕΝΥΠΟΘΗΚΑ ΔΑΝΕΙΑ
Ενυπόθηκα δάνεια είναι αυτά που εξασφαλίζονται με υποθήκη πάνω σε ακίνητα περιουσιακά στοιχεία του δανειολήπτη, και χορηγούνται κατά κανόνα από ειδικές Τράπεζες (π.χ οι Κτηματικές, Επενδύσεων, Βιομηχανικές κ.α) και από ορισμένους πιστωτικούς οργανισμούς {π.χ το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο κ.α).
Τα δάνεια μπορούν να χορηγηθούν και από τις Εμπορικές Τράπεζες μόνο όταν πρόκειται για πάγιες εγκαταστάσεις. Λόγω όμως του υψηλού κινδύνου που παρουσιάζουν, ζητούνται από την Τράπεζα πρόσθετες εμπράγματες εξασφαλίσεις.
Πριν προχωρήσει η Τράπεζα στην έγκριση της χορήγησης, εξετάζε ι:
- Την κυριότητα του υποθηκευμένου ακινήτου (το οποίο γίνεται από το νομικό τμήμα της Τράπεζας για να διαπιστωθεί ότι πράγματι ανήκει στο πελάτη της).
Το πιστοποιητικό μη διεκδίκησης και η βεβαίωση του Υποθηκοφυλακείου εγραφής της υποθήκης.
Την εκτίμηση της αξίας των υποθηκεύομενων ακινήτων (η εκτίμηση που θα γίνει θα αναφέρεται στην υλική αξία και στην εμπορική αξία του ακινήτου.
23
