Σ Δ Υ Ν Ο Λ Ο Γ Η Κ Ο Δ Κ Π Α Η Γ Δ Τ Σ Η Κ Ο Η Γ Ρ Τ Μ Α
Κ Α Β Α Λ Α
Υ Ο Λ Ζ Σ Δ Υ Ν Ο Λ Ο Γ Η Κ Χ Ν Δ Φ Α Ρ Μ Ο Γ Χ Ν Σ Μ Ζ Μ Α Ζ Λ Δ Κ Σ Ρ Ο Λ Ο Γ Η Α
ΠΣΤ ΥΗ ΑΚ Ζ ΔΡΓΑ Η Α
«Γηαπίζηεπζε Πνηφηεηαο, Δξγαζηεξηαθψλ Γνθηκψλ, Ζιεθηξηθψλ Μεηξήζεσλ θαη Οξγάλσλ ζε Δζληθά
θαη Δπξσπατθά Πιαίζηα»
ΦΤΥΟΓΤΗΟ ΒΑΗΛΔΗΟΤ ΗΧΑΝΝΖ Α.Μ 4012 ΟΤΛΣΑΝΟΓΛΟΤ ΗΧΑΝΝΟΤ ΓΖΜΖΣΡΗΟ Α.Μ 4169
ΔΗΖΓΖΣΖ: ΚΧΝΣΑΝΣΗΝΗΓΖ ΥΑΡΑΛΑΜΠΟ
Καζεγεηήο Δθαξκνγψλ
ΚΑΒΑΛΑ ΗΟΤΝΗΟ 2010
Π Δ Ρ Η Λ Ζ Φ Ζ
ηνλ 20ν αηψλα κε ηελ πξφνδν ηεο ηερλνινγίαο νη αγνξέο ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο άξρηζαλ λα θαηαθιχδνληαη απφ πιεζψξα πξντφλησλ θαη κεγάιε πξνζθνξά ππεξεζηψλ. Ζ απμεκέλε παξαγσγηθφηεηα θαζψο θαη ε ππέξκεηξε πξνζθνξά ππεξεζηψλ είρε ζαλ απνηέιεζκα ηε κείσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο. Απηφ πξνβιεκάηηζε ηνπο νηθνλνκηθνχο δηαρεηξηζηέο νη νπνίνη θαηάιαβαλ φηη θξηηήξην γηα λα απμήζνπλ ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ζην πεξηβάιινλ ηεο αγνξάο ζα ήηαλ ηα πξντφληα θαη νη ππεξεζίεο λα γίλνληαη θάησ απφ ζπγθεθξηκέλεο πξνδηαγξαθέο νη νπνίεο ζα δηαζθάιηδαλ ηελ πνηφηεηά ηνπο.
Γεκηνπξγήζεθε ινηπφλ ε αλάγθε θάπνηνο λα νξίζεη απηέο ηηο πξνδηαγξαθέο, νη νπνίεο ζα ήηαλ θνηλά απνδεθηέο .Έηζη Γηεζλείο θαη Δζληθνί νξγαληζκνί αιιά θαη άιινη θνξείο αλέπηπμαλ θαη θαζηέξσζαλ θάπνηα εξγαιεία ( πξφηππα , ηερληθέο πξνδηαγξαθέο θ.α.) κε ηα νπνία αθελφο κελ νη θάζε είδνπο επηρεηξήζεηο απέθηεζαλ θχξνο, αθεηέξνπ δε απμήζεθε θαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ θαηαλαισηψλ. Ζ βεβαηφηεηα φηη νη επηρεηξήζεηο θαη ζηελ πεξίπησζή καο ηα εξγαζηήξηα ειεθηξηθψλ δνθηκψλ θαη δηαθξηβψζεσλ ειεθηξηθψλ νξγάλσλ ζπκκνξθψλνληαη κε ηα θξηηήξηα πνπ ζέηνπλ ηα πξφηππα γίλεηαη κε ηε δηαδηθαζία ηεο Γηαπίζηεπζεο δειαδή ηεο αλαγλψξηζεο απφ έλα εζληθφ ζπλήζσο θνξέα ηεο ηθαλφηεηάο ηνπο λα εθηεινχλ ζπγθεθξηκέλεο κεηξήζεηο, ζηα ζπγθεθξηκέλα κεγέζε, ρξεζηκνπνηψληαο ζπγθεθξηκέλεο δηαδηθαζίεο, κε ζπγθεθξηκέλε αβεβαηφηεηα κεηξήζεσλ.
Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο είλαη ε παξνπζίαζε ηνπ νηθνδνκήκαηνο ηεο πνηφηεηαο πνπ ζπληειείηαη ζηα εζληθά θαη επξσπατθά πιαίζηα θαη νινθιεξψλεηαη κε ηε Γηαπίζηεπζε.
Λέμεηο Κιεηδηά
Μέηξεζε, Μεηξνινγία, Πξφηππα, , Ηρλειαζηκφηεηα, Αβεβαηφηεηα, Γηαθξίβσζε, Γηαπίζηεπζε
A B S T R A C T
In 20th century, markets in the developed countries owing to the growth of technology began to be submerged from product‟s abundance and a big offer of services.
The increased productivity, as well as the immoderate offer of services, led to the reduction of competitiveness. This issue puzzled the economic administrators who realized that the criterion for increasing competitiveness in the market‟s environment would be that the products and services should be characterized by concrete specifications ensuring their quality.
It was created therefore, the need somebody to fix these specifications which would commonly acceptable. So International and National organisms, but also other institutions established and developed certain tools (standards, technical specifications, e.t.c) with which acquired the prestige of all kinds of enterprises and increased also the satisfaction of customers. The certainty that enterprises and in our case calibration and testing laboratories in electrical field are arranged with the criteria that place the standards, is usually become with Accreditation process. That means the recognition by a national institution to execute concrete measurements in electrical units, using concrete processes with concrete uncertainty of measurements.
The subject of this work is the presentation of quality building in National and European frames which is completed by Accreditation.
Key words
Measurement, Metrology, Calibration Accreditation, Standards, Uncertainty, Traceability
Π Δ Ρ Η Δ Υ Ο Μ Δ Ν Α
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1:
ΔΗΑΓΧΓΖ………..1
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2:
ΜΔΣΡΖΔΗ………...………3 2.1 Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΧΝ ΜΔΣΡΖΔΧΝ ΓΗΑ ΣΖ ΕΧΖ ΣΟΤ ΑΝΘΡΧΠΟΤ……3
2.2 ΗΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΜΔΣΡΖΣΗΚΟΤ
ΤΣΖΜΑΣΟ…………..………5
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: ΜΔΣΡΟΛΟΓΗΑ, Ζ ΔΠΗΣΖΜΖ ΣΧΝ
ΜΔΣΡΖΔΧΝ………8 3.1 ΜΔΣΡΟΛΟΓΗΑ ΚΑΗ Ζ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΣΖ
ΖΜΑΗΑ………...…….8
3.2 ΑΝΣΗΚΔΗΜΔΝΟ ΚΑΗ ΚΟΠΟ ΣΖ
ΜΔΣΡΟΛΟΓΗΑ………..……8 3.3 ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΣΖ
ΜΔΣΡΟΛΟΓΗΑ……….………..….9
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΑΞΗΟΠΗΣΗΑ ΜΔΣΡΖΔΧΝ ΚΑΘΟΡΗΣΗΚΟ
ΠΑΡΑΓΟΝΣΑ
ΠΟΗΟΣΖΣΑ………….………12 4.1
ΔΗΑΓΧΓΖ………..……….12
4.2 ΣΗ ΔΗΝΑΗ
ΠΟΗΟΣΖΣΑ………...………12 4.3 Ζ ΔΤΡΧΠΑΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΖΝ
ΠΟΗΟΣΖΣΑ……...……….……14
4.3.1 ΝΟΜΟΘΔΗΑ-ΝΟΜΟΛΟΓΗΑ-ΔΤΡΧΠΑΗΚΔ ΟΓΖΓΗΔ……….….
14
4.3.2 ΔΤΡΧΠΑΗΚΔ ΟΓΖΓΗΔ ΚΑΗ ΓΡΑΔΗ Δ ΥΔΖ ΜΔ ΣΖΝ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΠΡΟΗΟΝΣΧΝ ΚΑΗ
ΤΠΖΡΔΗΧΝ……….…15
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5: ΒΑΗΚΔ ΤΠΟΓΟΜΔ
ΠΟΗΟΣΖΣΑ………..…18 5.1
ΣΤΠΟΠΟΗΖΖ……….…….………..….….……….
18
5.1.1 ΟΡΗΜΟ ΣΟΤ
ΠΡΟΣΤΠΟΤ………...……….….18
5.1.2 ΣΤΠΟΗ ΠΡΟΣΤΠΧΝ………..……….…...20
5.1.3 ΓΗΚΑΗΧΜΑ ΑΝΑΠΑΡΑΓΧΓΖ ΚΑΗ ΑΓΔΗΑ ΥΡΖΖ ΣΟΤ ΠΡΟΣΤΠΟΤ….…...21
5.1.4 ΦΟΡΔΗ ΓΖΜΗΟΤΡΓΗΑ ΠΡΟΣΤΠΧΝ………...…….….…21
5.1.4.1 Γηεζλείο Φνξείο
Σππνπνίεζεο………..………..….……..22
5.1.4.1.α ISO θαη εθπφλεζε
Πξνηχπσλ………….…..……….……....23
5.1.4.1.β Αλαζεψξεζε Πξνηχπσλ ISO..……….……….…...25
5.1.4.2 Δπξσπατθνί Φνξείο Σππνπνίεζεο………..………....26
5.1.4.2.α Γεκηνπξγία Δπξσπατθψλ Πξνηχπσλ…..………...28
5.1.4.3 Δζληθνί Φνξείο Σππνπνίεζεο ζηελ Δπξψπε………....……….…....29
5.1.4.3.α Οξγαληζκνί ηεο Γεξκαλίαο..…..……….………….….29
5.1.4.3.β Ο Βξεηαληθφο Οξγαληζκφο Σππνπνίεζεο BSi………...………...30
5.1.4.3.γ Ο Γαιιηθφο Οξγαληζκφο Σππνπνίεζεο AFNOR…...…………...30
5.1.5 ΔΛΛΖΝΗΚΟΗ ΦΟΡΔΗ
ΣΤΠΟΠΟΗΖΖ…………..……….…31
5.1.5.1 Διιεληθά Πξφηππα-Γηαδηθαζία εθπφλεζεο
Πξνηχπσλ.………..…….……31
5.1.5.2 Παξαπνκπέο ζε Πξφηππα –Ννκηθή Ηζρχο ησλ Δζληθψλ Πξνηχπσλ…….…...33
5.1.5.3 Θέζε ζε εθαξκνγή ησλ Δπξσπατθψλ Πξνηχπσλ σο Δζληθά Πξφηππα……....33
5.1.5.4 Καηάξγεζε ησλ αληηηηζέκελσλ Δζληθψλ Πξνηχπσλ….………...…33
5.1.6 Ο ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΟΡΓΑΝΗΜΟ ΣΤΠΟΠΟΗΖΖ………...………..35
5.2 ΔΦΑΡΜΟΓΖ ΣΖ ΜΔΣΡΟΛΟΓΗΑ……….37
5.2.1 Ζ ΔΝΝΟΗΑ ΣΖ ΓΗΑΚΡΗΒΧΖ/ΒΑΘΜΟΝΟΜΖΖ ΣΗ ΖΛΔΚΣΡΗΚΔ ΜΔΣΡΖΔΗ……….…………..……….……….37
5.2.1.1 Ζ Γηαθξίβσζε σο επαθφινπζν ηεο αβεβαηφηεηαο ησλ Μεηξήζεσλ…...…..….38
5.2.1.2 Σχπνη θαικάησλ……….…….………..…….…….41
5.2.1.3 Ζιεθηξηθά Όξγαλα Μέηξεζεο , Μέζνδνη Μέηξεζεο θαη Αβεβαηφηεηα…...…....42
5.2.1.4 Μεηξνινγηθά Υαξαθηεξηζηηθά Ζιεθηξηθψλ Οξγάλσλ Μέηξεζεο……..….….43
5.2.1.5 Υαξαθηεξηζκφο θαη επηθχξσζε Μεζφδσλ Μέηξεζεο...…….…………..…..44
5.2.2 ΗΥΝΖΛΑΗΜΟΣΖΣΑ……...………..…………45
5.2.3 ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΣΖ ΓΗΑΚΡΗΒΧΖ……….…………...………..45
5.2.3.1 Τπνρξεψζεηο ηνπ εξγαζηεξίνπ πξηλ απφ ηε Γηαθξίβσζε………46
5.2.3.2 Γηαδηθαζίεο Γηαθξίβσζεο-Πηζηνπνηεηηθά Γηαθξίβσζεο……….47
5.2.3.3 Δπαλαδηαθξίβσζε ησλ Πξνηχπσλ ησλ Δξγαζηεξίσλ Γηαθξηβψζεσλ………....49
5.2.4 ΓΗΑΚΡΗΒΧΔΗ ΖΛΔΚΣΡΗΚΧΝ ΜΔΓΔΘΧΝ………..……….56
5.2.4.1 Μεγέζε-Πξφηππα……….……….………..57
5.2.4.2 Παξάγνληεο Αβεβαηφηεηαο………...………….………....60
5.2.5 ΓΗΑΚΡΗΒΧΖ ΚΑΗ ΔΘΝΗΚΑ ΠΡΟΣΤΠΑ- -ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΗΝΣΗΣΟΤΣΟ ΜΔΣΡΟΛΟΓΗΑ………..………..66
5.2.5.1 Ζ Τπνδνκή ηνπ Δ.Η.Μ………...………..68
5.3 Ζ ΔΝΝΟΗΑ ΣΖ ΓΗΑΠΗΣΔΤΖ………….…..………..………77
5.3.1 Ζ ΑΝΑΓΚΑΗΟΣΖΣΑ ΣΖ ΓΗΑΠΗΣΔΤΖ………….……….……..78
5.3.2 ΠΡΟΣΤΠΑ ΓΗΑΠΗΣΔΤΖ……….………79
5.3.2.1 Οη ειιείςεηο ηνπ ΔΝ 45001 Πξνηχπνπ………..……….…….80
5.3.2.2 Ζ εθαξκνγή ηνπ Πξνηχπνπ ISO/IEC 17025………...…….82
5.3.3 ΓΗΔΘΝΖ ΤΝΔΡΓΑΗΑ ΓΗΑ ΣΖ ΓΗΑΠΗΣΔΤΖ ΔΡΓΑΣΖΡΗΧΝ –ILAC………...85
5.3.4 ΔΤΡΧΠΑΗΚΟΗ ΦΟΡΔΗ ΓΗΑΠΗΣΔΤΖ – ΔΑ………….…..……….…………87
5.3.5 ΔΘΝΗΚΟ ΤΣΖΜΑ ΓΗΑΠΗΣΔΤΖ Α.Δ Δ.Τ.Γ………...……….….……88
5.3.6 Ζ ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΔΝΧΖ ΔΡΓΑΣΖΡΗΧΝ (HellasLab)……..………..….……92
5.3.7 ΚΡΗΣΖΡΗΑ ΓΗΑΠΗΣΔΤΖ ΚΑΗ ΚΑΣΔΤΘΤΝΣΖΡΗΔ ΟΓΖΓΗΔ ΤΜΦΧΝΑ ΜΔ ΣΟ Δ.Τ.Γ………..……….……….………...94
5.3.7.1 Απαηηήζεηο ηνπ Δ.Τ.Γ φζνλ αθνξά ηελ Ηρλειαζηκφηεηα…….………..96
5.3.7.2 Ηρλειαζηκφηεηα ζε ζρέζε κε Πξφηππα Μεηξήζεσλ εθηφο Διιάδαο………...…97
5.3.8 ΚΑΝΟΝΗΜΟΗ ΓΗΑΠΗΣΔΤΖ…………...……….……….97
5.3.8.1 Γεληθά………...…...…….…………97
5.3.8.2 Πξνυπνζέζεηο πνπ πξέπεη λα ηθαλνπνηεί έλα εξγαζηήξην Γηαθξίβσζεο θαη Γνθηκψλ………..……...………99
5.3.8.3 Δλέξγεηεο ζε πεξίπησζε παξαβίαζεο ησλ πξνυπνζέζεσλ Γηαπίζηεπζεο…..….101
5.3.8.4 Κνηλνπνίεζε Αιιαγψλ………..……….….102
5.3.8.5 Πξνζθπγέο………...………..………..….102
5.3.8.6 Παξάπνλα………...………..……….………...104
5.3.9 Ζ ΓΗΑΓΗΚΑΗΑ ΣΖ ΓΗΑΠΗΣΔΤΖ……….………..……….. 104
5.3.10 ΣΟ ΚΔΝΣΡΟ ΓΟΚΗΜΧΝ ΔΡΔΤΝΧΝ ΚΑΗ ΠΡΟΣΤΠΧΝ ΣΖ Γ.Δ.Ζ (Κ.Γ.Δ.Π) ΔΡΓΑΣΖΡΗΑ ΖΛΔΚΣΡΟΛΟΓΗΚΧΝ ΓΟΚΗΜΧΝ ΚΑΗ ΓΗΑΚΡΗΒΧΔΧΝ………..107
ΤΜΠΔΡΑΜΑ……… ……...108
Β Η Β Λ Η Ο Γ Ρ Α Φ Η Α...109
ΔΗΑΓΧΓΖ
Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο εξγαζίαο είλαη ε παξνπζίαζε ησλ θξηηεξίσλ πνπ δηαζθαιίδνπλ ηελ πνηφηεηα ζηηο ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξνπλ ηα εξγαζηήξηα δηαθξηβψζεσλ ειεθηξηθψλ νξγάλσλ θαζψο θαη απηψλ πνπ θάλνπλ δνθηκέο ζηνλ ηνκέα ησλ ειεθηξηθψλ κεγεζψλ. Αλαιπηηθφηεξα:
ην Κεθάιαην 2 παξνπζηάδεηαη ε έλλνηα ηεο Μέηξεζεο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζε φιεο ηηο εθθάλζεηο ηεο δσήο καο απφ αξραηνηάησλ ρξφλσλ θαη πνπ είλαη βαζηθή παξάκεηξνο γηα ηελ πνηφηεηα ηεο δσή καο. πγθεθξηκέλα αλαδεηθλχεηαη ε ζεκαζία ησλ κεηξήζεσλ γηα ηε δσή ηνπ αλζξψπνπ θαη γίλεηαη κηα εθηελήο πεξηγξαθή ηεο ηζηνξίαο ηνπ κεηξεηηθνχ ζπζηήκαηνο.
ην 3 Κεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ζηελ επηζηήκε ησλ Μεηξήζεσλ, ηε Μεηξνινγία πνπ ε πξφνδνο ηεο ηερλνινγίαο νδήγεζε ζηε δεκηνπξγία θαη ηελ αλάπηπμή ηεο. Παξνπζηάδεηαη ε θνηλσληθή ζεκαζία ηεο Μεηξνινγίαο , πνην είλαη ην αληηθείκελν θαη ν ζθνπφο ηεο θαζψο θαη ζε πνηεο θαηεγνξίεο ρσξίδεηαη.
ην 4 Κεθάιαην αλαδεηθλχεηαη ε αλάγθε γηα αμηνπηζηία ζηηο Μεηξήζεηο παξάγνληαο πνπ νδεγεί ζηελ πνηφηεηα πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ. Οξίδεηαη ε πνηφηεηα θαη θαηαγξάθεηαη πνηα είλαη ε πνιηηηθή ηεο Δπξψπεο γηα ηελ πνηφηεηα.
ην Κεθάιαην 5 γίλεηαη αλαιπηηθή παξνπζίαζε ησλ βαζηθψλ ππνδνκψλ ηεο πνηφηεηαο πνπ είλαη ε Σππνπνίεζε , ε εθαξκνγή ηεο Μεηξνινγίαο θαη ε Γηαπίζηεπζε.
ην ππνθεθάιαην ηεο Σππνπνίεζεο γίλεηαη αλαθνξά ζηα πξφηππα , ζηνπο θνξείο ηππνπνίεζεο ζε δηεζλή , Δπξσπατθά θαη εζληθά πιαίζηα, θαζψο θαη εθηελήο αλαθνξά ζηνλ ειιεληθφ νξγαληζκφ ηππνπνίεζεο πνπ είλαη ν ΔΛ.Ο.Σ.
ην ππνθεθάιηαν ηεο εθαξκνγήο ηεο Μεηξνινγίαο αλαιχεηαη ε έλλνηα ηεο Γηαθξίβσζεο/Βαζκνλφκεζεο ζηηο ειεθηξηθέο κεηξήζεηο θαη ζηα φξγαλα, αλαιχεηαη ν φξνο ηεο Ηρλειαζηκφηεηαο, πεξηγξάθεηαη ε δηαδηθαζία ηεο Γηαθξίβσζεο θαη παξνπζηάδεηαη ην Διιεληθφ Ηλζηηηνχην Μεηξνινγίαο πνπ είλαη ν ζεκαηνθχιαθαο ησλ πξνηχπσλ κέηξεζεο ζηελ Διιάδα.
Σέινο ζην ππνθεθάιαην ηεο Γηαπίζηεπζεο θαηαγξάθεηαη ε αλαγθαηφηεηα ηεο Γηαπίζηεπζεο ησλ εξγαζηεξίσλ ειεθηξηθψλ κεηξήζεσλ θαη νξγάλσλ, παξνπζηάδεηαη ην πξφηππν ISO/IEC 17025 ηνπ νπνίνπ ε εθαξκνγή επηβάιιεηαη σο θξηηήξην γηα ηε Γηαπίζηεπζε θαη θαηαγξάθεηαη ε δηαδηθαζία ε νπνία ππνζηεξίδεηαη ζηα εζληθά πιαίζηα απφ δηάθνξα ηππνπνηεηηθά έγγξαθα ηα νπνία έρνπλ εθδνζεί απφ ην Δζληθφ χζηεκα γηα ηε Γηαπίζηεπζε (Δ.Τ.Γ)
ΜΔΣΡΖΔΗ
2.1 Ζ ΖΜΑΗΑ ΣΧΝ ΜΔΣΡΖΔΧΝ ΓΗΑ ΣΖ ΕΧΖ ΣΟΤ ΑΝΘΡΧΠΟΤ
«Οη αξηζκνί θαζνξίδνπλ ηελ ηάμε θαη ηελ αξκνλία ζην ζύκπαλ.»
Δηθφλα 2.1 Ππζαγφξαο
"In physical science the first essential step in the direction of learning any subject is to find principles of numerical reckoning and practicable methods for measuring some quality connected with it. I often say that when you can measure what you are speaking about, and express it in numbers, you know something about it; but when you cannot measure it, when you cannot express it in numbers, your knowledge is of a meagre and unsatisfactory kind; it may be the beginning of knowledge, but you have scarcely in your thoughts advanced to the state of Science, whatever the matter may be." [PLA, vol. 1, "Electrical Units of Measurement", 1883-05-03]
«...όηαλ κπνξείο λα κεηξήζεηο εθείλν γηα ην νπνίν κηιάο θαη λα ην εθθξάζεηο κε αξηζκνύο, μέξεηο θάηη γη' απηό. Όηαλ όκσο δελ κπνξείο λα ην εθθξάζεηο κε αξηζκνύο, ε γλώζε ζνπ είλαη ειιηπήο. Πηζαλόλ λα βξίζθεζαη ζηελ αξρή ηεο γλώζεο, αιιά ε ζθέςε ζνπ δελ έρεη πξνρσξήζεη ζην επίπεδν ηεο επηζηήκεο, νπνηνδήπνηε θη αλ είλαη ην αληηθείκελό ζνπ.»
Δηθφλα 2.2
William Thomson, 1st Baron Kelvin
Ο θηιφζνθνο θαη καζεκαηηθφο Ππζαγφξαο θαζψο θαη ν θπζηθφο Λφξδνο Κέιβηλ κέζα απφ ηηο παξαπάλσ ξήζεηο ηνπο επηζεκαίλνπλ ηε ζπνπδαηφηεηα ησλ κεηξήζεσλ θαη ησλ αξηζκψλ ζηε δσή ηνπ αλζξψπνπ. Γελ ζα ήηαλ ππεξβνιή λα πνχκε φηη νη κεηξήζεηο επεξεάδνπλ βαζχηαηα ηε δσή καο εηδηθά φινπο εκάο πνπ δνχκε ζηηο αλαπηπγκέλεο ρψξεο θαη φηη νη πεξηζζφηεξεο δξαζηεξηφηεηέο καο βαζίδνληαη ή επεξεάδνληαη απφ ηηο κεηξήζεηο.
πρλά νη κεηξήζεηο ζεσξνχληαη δεδνκέλεο θαη θάηη πνιχ ζπλεζηζκέλν ζηελ θαζεκεξηλφηεηά καο. Π.ρ φηαλ θηηάρλνπκε έλα γιπθφ , φηαλ γεκίδνπκε κε βελδίλε ην απηνθίλεηφ καο , φηαλ ζην ινγαξηαζκφ ηεο Γ.Δ.Ζ πιεξψλνπκε αλάινγα κε ηελ έλδεημε ηνπ κεηξεηή. Όιεο απηέο βέβαηα νη δξαζηεξηφηεηεο πξαγκαηνπνηνχληαη κε θάπνηα φξγαλα κέηξεζεο ηα νπνία πηζηεχνπκε φηη ιεηηνπξγνχλ ζσζηά ρσξίο απηφ βέβαηα λα είλαη δεδνκέλν. Άιιεο θνξέο ζπλεηδεηνπνηνχκε πην άκεζα ηε ζεκαζία ησλ κεηξήζεσλ φηαλ π.ρ θάλνπκε αλαιχζεηο αίκαηνο. Ζ κεγαιχηεξε φκσο ζπνπδαηφηεηα πνπ παξνπζηάδνπλ νη κεηξήζεηο είλαη ζην πεδίν ηεο επηζηήκεο. Πάλσ ζε απηέο ζηεξίδεηαη φιε ε πεηξακαηηθή εξεπλεηηθή δηαδηθαζία θαη θπζηθά ε πξναγσγή ηεο γλψζεο. Αθξηβείο πεηξακαηηθέο κεηξήζεηο νδήγεζαλ θαη νδεγνχλ ζηε δηαηχπσζε αθξηβέζηεξσλ ζεσξηψλ πνπ ζπλέβαιιαλ θαη ζπκβάιινπλ ζηελ εμέιημε ηεο επηζηήκεο θαη θπζηθά ηεο ηερλνινγίαο.
πκπεξαζκαηηθά κπνξνχκε λα πνχκε φηη ε πξφνδνο θαη ε αλάπηπμε ηνπ πνιηηηζκνχ θαη θαη‟ επέθηαζε ε πνηφηεηα ηεο δσήο καο εμαξηάηαη απφ ηελ ηθαλφηεηά καο λα πξαγκαηνπνηνχκε αθξηβείο κεηξήζεηο ζε ηνκείο φπσο είλαη νη εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο, ε πνηφηεηα πξντφλησλ, νη κεηαθνξέο θαη ζπγθνηλσλία, ε εθκεηάιιεπζε θπζηθψλ πφξσλ, ε νηθνλνκία, ε δεκφζηα πγεία, ε πγηεηλή θαη αζθάιεηα θιπ.
2.2 ΗΣΟΡΗΑ ΣΟΤ ΜΔΣΡΖΣΗΚΟΤ ΤΣΖΜΑΣΟ
Ζ κέηξεζε είλαη κηα απφ ηηο πιένλ ζπλεζηζκέλεο δξαζηεξηφηεηεο ζε φια ηα επίπεδα ηεο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο δσήο (εκπνξηθέο ζπλαιιαγέο, βηνκεραληθέο κεηξήζεηο, έιεγρνο πξντφλησλ θαη δηεξγαζηψλ, εξγαζηεξηαθέο κεηξήζεηο ζηηο δνθηκέο θαη ζηελ έξεπλα, ηαηξηθέο θαη ινηπέο εμεηάζεηο, πεξηβαιινληηθέο κεηξήζεηο, θιπ.). ηηο αλεπηπγκέλεο ρψξεο εθηηκάηαη φηη έλα πνζνζηφ 6-7% ηνπ ΑΔΠ ηνπο αληηζηνηρεί ζε φιεο ηηο παξαπάλσ δξαζηεξηφηεηεο κέηξεζεο.
Ζ αλάγθε εχξεζεο κνλάδσλ κέηξεζεο, εκθαλίζηεθε απφ ηα πξψηα ήδε βήκαηα ηεο αλζξσπφηεηαο. Σα κέηξα θαη ηα ζηαζκά ήηαλ απφ ηηο πξψηεο αλαθαιχςεηο ηνπ αλζξψπνπ.
Σηο βάζεηο γηα ηε δεκηνπξγία ησλ πξψησλ κεηξεηηθψλ ζπζηεκάησλ απνηέιεζε ην ίδην ην ζψκα ηνπ αλζξψπνπ. Έηζη απφ ηηο πξψηεο κνλάδεο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ είλαη ν δάθηπινο, ε παιάκε, ν βξαρίσλ, ν πνπο, ην βήκα, θ.α. ε πεξηπηψζεηο κέηξεζεο απνζηάζεσλ κεγάιεο θιίκαθαο, ηηο κνλάδεο απνηεινχζαλ ε απφζηαζε βνιήο πέηξαο, ε απφζηαζε πνπ δηαλχεη ζε κηα κέξα έλαο πεδφο, ε πεξίνδνο ηνπ ήιηνπ, ηεο ζειήλεο θ.α. Αλάινγα κε ηηο πεξηζηάζεηο παξφκνηεο κνλάδεο ρξεζηκνπνηνχληαη αθφκα θαη ζήκεξα.
Παξά ηελ θνηλή ξίδα ησλ πεξηζζφηεξσλ κεηξεηηθψλ ζπζηεκάησλ, ηα ζπζηήκαηα απηά δηέθεξαλ απφ πεξηνρή ζε πεξηνρή. Έηζη είρακε ηελ παξάιιειε αλάπηπμε πνιιψλ ζπζηεκάησλ θάηη πνπ θαζηζηνχζε δχζθνιεο ηηο ζπλαιιαγέο κεηαμχ ησλ ιαψλ, ν κηθξφο αξηζκφο ησλ νπνίσλ θαζψο θαη νη δπζθνιίεο ζηελ επηθνηλσλία δελ είρε δεκηνπξγήζεη αθφκα ηελ αλάγθε γηα ηελ εχξεζε ελφο παγθφζκηνπ θνηλψο απνδεθηνχ κεηξεηηθνχ ζπζηήκαηνο.
Ζ επηζπκία πνιιψλ Δπξσπαίσλ επηζηεκφλσλ γηα ηελ δεκηνπξγία ελφο λένπ εληαίνπ θαη πην νκνηφκνξθνπ κεηξεηηθνχ ζπζηήκαηνο βξήθε δηέμνδν θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο Γαιιηθήο Δπαλάζηαζεο. Ο ίδηνο ν βαζηιηάο Λνπδνβίθνο ν δέθαηνο έθηνο (XVI) πξφηεηλε ηελ δεκηνπξγία ελφο δεθαδηθνχ κεηξεηηθνχ ζπζηήκαηνο, γλσξίδνληαο φηη ην λέν απηφ κεηξεηηθφ ζχζηεκα ζα έπξεπε λα βαζίδεηαη ζε γήηλε κέηξεζε. Έηζη ν Gabriel Mouton πξφηεηλε ην 1670 έλα δεθαδηθφ κεηξεηηθφ ζχζηεκα, ην νπνίν ζα βαζηδφηαλ ζην κήθνο ελφο ιεπηνχ ηνπ ηφμνπ ηνπ κεζεκβξηλνχ ελψ ηo 1671 o Jean Picard, γάιινο αζηξνλφκνο, πξφηεηλε κηα κνλάδα κήθνπο , βαζηδφκελε ζην εθθξεκέο. Παξφια απηά ζα έπξεπε λα
Δηθφλα 2.3 Jean Picard
πεξάζεη έλαο αηψλαο αθφκα κέρξη ηελ δεκηνπξγία ηνπ κεηξηθνχ ζπζηήκαηνο. Σν 1790 ζηα κέζα ηεο Γαιιηθήο Δπαλάζηαζεο, ε εζληθή ζπλέιεπζε ηεο Γαιιίαο αλέζεζε ζηελ Γαιιηθή Αθαδεκία επηζηεκψλ λα δεκηνπξγήζεη ακεηάβιεηα πξφηππα γηα φια ηα κέηξα θα φια ηα βάξε. Ζ αθαδεκία δεκηνχξγεζε έλα ζχζηεκα κνλάδσλ πνπ ήηαλ ηαπηφρξνλα απιφ θαη επηζηεκνληθφ, ζηεξηδφκελε ζηελ πξφηαζε ηνπ Mouton. Ύζηεξα απφ δηεξγαζίεο ζρεδφλ κηα δεθαεηίαο, ην κεηξηθφ ζχζηεκα ήηαλ πιένλ γεγνλφο ηνλ Ηνχλην ηνπ 1799.
Έηζη ηειηθά σο κνλάδα κήθνπο θαη βάζε ηνπ κεηξηθνχ ζπζηήκαηνο νξίζηεθε ην κέηξν ην νπνίν ηζνχηαη κε ην έλα δεθάθηο εθαηνκκπξηνζηφ ηνπ ηεηαξηεκνξίνπ ηνπ κήθνπο ηνπ κεζεκβξηλνχ πνπ δηέξρεηαη απφ ην Παξίζη. Σα πνιιαπιάζηα θαη ππνπνιιαπιάζηα ησλ λέσλ κνλάδσλ πξνέθππηαλ πνιιαπιαζηάδνληαο θαη δηαηξψληαο αληίζηνηρα ηηο βαζηθέο κνλάδεο κε ην 10, θάηη πνπ έθαλε ην λέν ζχζηεκα κνλάδσλ πνιχ πην εχρξεζην. Οη λέεο κνλάδεο επηθαλείαο θαη φγθνπ πξνέθππηαλ απφ ην κέηξν θαη ήηαλ ην ηεηξαγσληθφ θαη θπβηθφ κέηξν αληίζηνηρα. Δπίζεο σο βαζηθή κνλάδα βάξνπο θαζνξίζηεθε ην γξακκάξην, ην νπνίν είλαη ίζν κε ηε κάδα ελφο θπβηθνχ εθαηνζηφκεηξνπ θαζαξνχ λεξνχ ζηε ζεξκνθξαζία κέγηζηεο ππθλφηεηάο ηνπ (4ν C). Σν ιίηξν πξνέθππηε απφ ηνλ φγθν θχβνπ κε κήθνο θάζε πιεπξάο ίζν κε 10 εθαηνζηφκεηξα. Πνιιαπιάζηα ηνπ ηεηξαγσληθνχ κέηξνπ είλαη ην αξ ην νπνίν νξίζηεθε σο ην εκβαδφλ επηθάλεηαο ελφο ηεηξαγψλνπ κε πιεπξά 10 κέηξα (100 ηεηξαγσληθά κέηξα), ην ζηξέκκα (10 αξ), θαη ην εθηάξην (100 αξ).
Αλ θαη ην κεηξηθφ ζχζηεκα δελ έγηλε αξρηθά απνδεθηφ κε ελζνπζηαζκφ, ε πηνζέηεζε ηνπ απφ άιια έζλε άξρηζε λα απμάλεη ζηαζεξά χζηεξα απφ ηελ ππνρξεσηηθή ρξήζε ηνπ ζηελ Γαιιία ην1840. Γελ είλαη ηπραίν φηη ε αλάπηπμε ηνπ κεηξηθνχ ζπζηήκαηνο ζπλέπεζε κε ηελ ηερλνινγηθή αλάπηπμε ζηελ Δπξψπε θαη ηελ Ακεξηθή. Πξνο ηα ηέιε ηνπ 1860 έγηλε θαλεξή ε αλάγθε γηα χπαξμε αθφκα πην αθξηβψλ θαη ζαθψο θαζνξηζκέλσλ κνλάδσλ, ιφγσ ησλ απαηηήζεσλ πνπ δεκηνπξγνχζαλ νη λέεο επηζηεκνληθέο αλαθαιχςεηο. Απηφ έγηλε δπλαηφ κε ηε πλζήθε ηνπ Μέηξνπ (Meter Convention) ην 1875, κηα δηεζλή ζπλζήθε ζηελ νπνία ζπκκεηείραλ 17 ρψξεο κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη νη ΖΠΑ, ελψ κέρξη ην 1900 35
ζπλνιηθά έζλε είραλ δερηεί επίζεκα ην κεηξηθφ ζχζηεκα. Ζ ζπλζήθε απηή θαζφξηζε κε αθξίβεηα ηηο κνλάδεο φπσο επίζεο θαη ηνπο κεραληζκνχο γηα ηελ ζχζηαζε θαη πηνζέηεζε ησλ πεξαηηέξσ θαζνξηζκψλ ζην κεηξηθφ ζχζηεκα, ελψ επίζεο θαηαζθεπάζζεθαλ ηα κεηξηθά πξφηππα θαη δηαλεκήζεθαλ ζε θάζε έζλνο πνπ επηθχξσζε ηελ ζπλζήθε.
Δηθφλα 2.4 Λνγφηππν Γηεζλνχο Γξαθείνπ Μέηξσλ θαη ηαζκψλ
Σν δηεζλέο γξαθείν κέηξσλ θαη ζηαζκψλ ησλ εβξψλ ζηελ Γαιιία έρεη σο ζθνπφ ηελ δηαξθή γξακκαηεία γηα ηελ πλζήθε ηνπ Μέηξνπ θαζψο θαη ηελ αληαιιαγή πιεξνθνξηψλ γχξσ απφ ηελ ρξήζε θαη ηελ βειηίσζε ηνπ κεηξηθνχ ζπζηήκαηνο. Σν γξαθείν επέθηεηλε ηηο εξγαζίεο δηεζλνχο πξνηππνπνίεζεο ζηα ειεθηξηθά πξφηππα (1921), ζηα πξφηππα θσηηζκνχ (1933) θαη ζηα πξφηππα κέηξεζεο ησλ ηνληδνπζψλ αθηηλνβνιηψλ(1960). Σελ ίδηα ρξνληά (1960) απνθαζίζηεθε κηα γεληθεπκέλε απινπνίεζε ηνπ κεηξηθνχ ζπζηήκαηνο θαζψο θαη κεηνλνκαζία ηνπ ζε Γηεζλέο χζηεκα Μνλάδσλ (Systeme International d'Units - S.I). Πεξαηηέξσ βειηηψζεηο ζην S.I έγηλαλ ην 1964, 1967, 1968, 1971, 1975, 1979, 1983, θαζψο θαη ην 1991.
Δηθφλα 2.5 Γηεζλέο χζηεκα Μνλάδσλ
Σν Γηεζλέο χζηεκα Μνλάδσλ έρεη θαζηεξσζεί πιένλ παγθνζκίσο αθνινπζψληαο ηαπηφρξνλα ηηο ζπλερψο δεκηνπξγνχκελεο επηζηεκνληθέο αλάγθεο γηα ηνλ θαζνξηζκφ λέσλ θαη αθξηβέζηεξσλ θάζε θνξά κεηξεηηθψλ κνλάδσλ.
ηελ Διιάδα ε πιήξεο θαζηέξσζε ηνπ Μεηξηθνχ ζπζηήκαηνο έγηλε ηελ 1ε Απξηιίνπ ην 1959 νπφηε αληηθαηαζηάζεθε ε κέρξη πξφηηλνο κνλάδα βάξνπο ε νθά, απφ ην ρηιηφγξακκν (θηιφ).
ΜΔΣΡΟΛΟΓΗΑ, Ζ ΔΠΗΣΖΜΖ ΣΧΝ ΜΔΣΡΖΔΧΝ
3.1 ΜΔΣΡΟΛΟΓΗΑ ΚΑΗ Ζ ΚΟΗΝΧΝΗΚΖ ΣΖ ΖΜΑΗΑ
Ζ Μεηρολογία είλαη ε επηζηήκε ησλ κεηξήζεσλ, ησλ κεζφδσλ θαη κέζσλ εμαζθάιηζεο ηεο ελφηεηάο ησλ θαη ησλ ηξφπσλ επίηεπμεο ηεο απαηηνχκελεο αθξίβεηαο ή αιιηψο ην πεδίν εθείλν ηεο γλψζεο πνπ εκπιέθεηαη κε ηηο κεηξήζεηο. Oη κεηξήζεηο απνηεινχλ ην θχξην φπιν ζηελ θαηαλφεζε ηεο θχζεο απφ ηνλ άλζξσπν, παίδνληαο βαζηθφ ξφιν ζηελ ζχγρξνλε θνηλσλία. Ζ επηζηήκε θαη ε βηνκεραλία δελ κπνξνχλ λα ππάξμνπλ ρσξίο ηηο κεηξήζεηο. Κάζε δεπηεξφιεπην ζηνλ θφζκν πξαγκαηνπνηνχληαη δηζεθαηνκκχξηα κεηξήζεηο ηα απνηειέζκαηα ησλ νπνίσλ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο απαηηνχκελεο πνηφηεηαο θαη ηνπ απαξαίηεηνπ ηερληθνχ επηπέδνπ ησλ παξαγφκελσλ πξντφλησλ.
Πξαθηηθά δελ ππάξρεη πεδίν ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο ζην νπνίν λα κελ ρξεζηκνπνηνχληαη εληαηηθά νη κεηξήζεηο, νη δνθηκέο θαη νη έιεγρνη. Γίλεηαη επνκέλσο νινθάλεξε ε ηεξάζηηα θνηλσληθή ζεκαζία ησλ απνηειεζκάησλ ησλ κεηξήζεσλ.
Οη αξρέο ηεο βξίζθνπλ εθαξκνγή ζε φιεο ηηο επηζηήκεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηε κέηξεζε αιιά θαη ζε ηνκείο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο, ζηηο ζπλαιιαγέο, ζηε βηνκεραλία, ζηελ αζθάιεηα, ζηελ πγεία, ζηνλ έιεγρν πνηφηεηαο θ.ά.
3.2 ΑΝΣΗΚΔΗΜΔΝΟ ΚΑΗ ΚΟΠΟ ΣΖ ΜΔΣΡΟΛΟΓΗΑ
Ζ Μεηξνινγία σο ην πεδίν ηεο γλψζεο πνπ εκπιέθεηαη κε ηηο κεηξήζεηο ζπκπεξηιακβάλεη φιεο ηηο εθδνρέο ηεο ζεσξεηηθήο θαη πξαθηηθήο κεηξνινγίαο πνπ αλαθέξνληαη ζηηο κεηξήζεηο κε νπνηαδήπνηε αθξίβεηα θαη ζε νπνηνδήπνηε πεδίν ηεο επηζηήκεο θαη ηεο ηερλνινγίαο απαληάηαη.
Βαζηθφο ζθνπφο ηεο Μεηξνινγίαο είλαη:
Ζ δεκηνπξγία γεληθήο ζεσξίαο κεηξήζεσλ.
Ζ ζέζπηζε κνλάδσλ θπζηθψλ κεγεζψλ πνπ λα είλαη δηεζλψο απνδεθηέο.
Ζ επεμεξγαζία επηζηεκνληθψλ κεζφδσλ, βάζεσλ δηαζθάιηζεο ηεο ελφηεηαο θαη νκνηνγέλεηαο ησλ κεηξήζεσλ κέζσ κηαο αιπζίδαο κεηξήζεσλ, φπνπ ζε θάζε ζηάδην-θξίθν ε κεηξεηηθή αβεβαηφηεηα θαηαγξάθεηαη.
Ζ δεκηνπξγία πξνηχπσλ θαη κεηξεηηθψλ κέζσλ, έιεγρνο ησλ ζηαζκψλ θαη ησλ κεηξεηηθψλ κέζσλ.
Αληηθείκελν ηεο Μεηξνινγίαο είλαη ε εμαγσγή πνζνηηθήο πιεξνθνξίαο γηα ηηο ηδηφηεηεο ησλ αληηθεηκέλσλ θαη δηαδηθαζηψλ κε πξνζδηνξηζκέλε αθξίβεηα θαη αμηνπηζηία. Μέζα ηεο Μεηξνινγίαο είλαη ην ζχλνιν ησλ κεηξεηηθψλ κέζσλ θαη κεηξνινγηθψλ πξνηχπσλ, ηα νπνία δηαζθαιίδνπλ ηελ νξζνινγηθή ηεο ρξήζε.
3.3 ΚΑΣΖΓΟΡΗΔ ΣΖ ΜΔΣΡΟΛΟΓΗΑ
Ζ Μεηξνινγία δηαθξίλεηαη ζηελ α. Θεκειεηψδε ή Δπηζηεκνληθή Μεηξνινγία , ζηε β.
Βηνκεραληθή Μεηξνινγία θαη ζηε γ. Ννκηθή Μεηξνινγία.
Α. Ζ Θεκειηψδεο ή Δπηζηεκνληθή Μεηξνινγία έρεη λα θάλεη κε ηελ νξγάλσζε θαη αλάπηπμε ησλ πξνηχπσλ κέηξεζεο καδί κε ηελ ππνζηήξημε ηνπο ζε χςηζην επίπεδν. Ζ Θεσξεηηθή κεηξνινγία δελ έρεη δηεζλή νξηζκφ, φκσο ζεκαηνδνηεί ην χςηζην επίπεδν γηα ηελ αβεβαηφηεηα κέηξεζεο κέζα ζε έλα ζπγθεθξηκέλν πεδίν. Ζ ζεσξεηηθή κεηξνινγία κπνξεί επίζεο λα πεξηγξαθεί σο ε επηζηεκνληθή κεηξνινγία εκπινπηηζκέλε κε φια εθείλα ηα κέξε ηεο Ννκηθήο θαη Βηνκεραληθήο κεηξνινγίαο πνπ απαηηνχλ επηζηεκνληθή επάξθεηα.
Απνηειείηαη απφ ηέζζεξα θχξηα ηκήκαηα:
Σε ζχζηαζε ηεο κεηξνινγίαο
Σελ ηρλειαζηκφηεηα ησλ κεηξήζεσλ δει. ηε ζεσξία αλαπαξαγσγήο θπζηθψλ πνζνηήησλ θαη κεηάδνζεο ησλ κεγεζψλ ηνπο
Σε ζεσξία θαηαζθεπήο κεηξεηηθψλ νξγάλσλ
Σε ζεσξία αβεβαηφηεηαο κεηξήζεσλ
χζηαζε ηεο κεηξνινγίαο. ην ηκήκα απηφ πεξηγξάθεηαη ε αλάγθε δηαηχπσζεο ησλ ελλνηψλ, νξηζκψλ θαη αμησκάησλ ηεο κεηξνινγίαο, φπσο απηφ γίλεηαη ζε θάζε άιιε
επηζηήκε , θαζψο θαη ε επηζηήκε ηεο επεμεξγαζίαο θαη κειέηεο γηα ηηο θπζηθέο πνζφηεηεο θαη ηεο κεζνδνινγίαο ησλ κεηξήζεσλ.
Ηρλειαζηκφηεηα ησλ κεηξήζεσλ. Ζ θαηάδεημε κηαο ζπζρέηηζεο θάπνηαο κέηξεζεο, δηακέζνπ κηαο αδηάζπαζηεο αιπζίδαο κεηξήζεσλ (δηαθξηβψζεσλ) πξνο έλα Γηεζλέο ή Παγθφζκην Πξφηππν απνηειεί ηελ Ηρλειαζηκφηεηα ησλ κεηξήζεσλ. Κχξην κέιεκα είλαη ε δεκηνπξγία πξνηχπσλ ηα νπνία βαζίδνληαη ζε ζηαζεξέο θπζηθέο δηαδηθαζίεο. Γηα ηα πξφηππα ησλ βαζηθψλ θπζηθψλ κνλάδσλ πξσηαξρηθφ ζεσξείηαη ε επίηεπμε ηνπ κέγηζηνπ επηπέδνπ γηα φια ηα κεηξνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο.
Θεσξία θαηαζθεπήο κεηξεηηθψλ νξγάλσλ. Ζ ηερλνινγηθή εμέιημε είλαη απηή πνπ πξνζδηνξίδεη ηε δεκηνπξγία λέσλ κεηξεηηθψλ ζπζηεκάησλ γηα ηε δηαζθάιηζε κηθξφηεξεο αβεβαηφηεηαο κεηξήζεσλ κε βάζε ηηο ζπζθεπέο απηέο. Ηδηαίηεξε ζεκαζία δίλεηαη ζηε ρξήζε κηθξνεπεμεξγαζηψλ θαη ζηελ θαηαζθεπή λέσλ αηζζεηήξσλ γηα ηελ πινπνίεζε κεηξεηηθψλ ζπζηεκάησλ.
Θεσξία αβεβαηφηεηαο κεηξήζεσλ. Δίλαη ε εθηίκεζε ηνπο εχξνπο ηηκψλ γχξσ απφ ηε κεηξνχκελε ηηκή , εληφο ηνπ νπνίνπ είλαη πηζαλφλ λα βξίζθεηαη ε αιεζηλή ηηκή ηνπ κεηξνχκελνπ κεγέζνπο.
Β. Ζ Δθαξκνζκέλε ή Βηνκεραληθή Μεηξνινγία εμαζθαιίδεη ηελ επαξθή ιεηηνπξγία ησλ κεηξεηηθψλ ζπζηεκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε βηνκεραλία, θαζψο επίζεο θαη ηηο δηαδηθαζίεο ειέγρνπ θαη παξαγσγήο. Πην ζπγθεθξηκέλα εμεηάδεη:
Σνλ νξηζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ησλ βαζηθψλ κνλάδσλ κέηξεζεο κέζσ ηεο αλάπηπμεο θαη ηήξεζεο ησλ θαηάιιεισλ πξνηχπσλ θαη δηαηάμεσλ.
Σε κειέηε ησλ παξαγφλησλ εθείλσλ πνπ επηδξνχλ θαη επεξεάδνπλ ηελ αμηνπηζηία ησλ κεηξήζεσλ.
Σελ αλάπηπμε κεζφδσλ, ηερληθψλ, δηαηάμεσλ θαη ζπζηεκάησλ κέηξεζεο, νη νπνίεο κπνξνχλ λα εμαζθαιίδνπλ αμηφπηζηα απνηειέζκαηα κεηξήζεσλ.
Σελ αλάπηπμε ησλ θαηάιιεισλ κεζφδσλ δηαθξίβσζεο κεηξεηηθνχ εμνπιηζκνχ, δει ηνλ έιεγρφ ηνπ κε έλα άιιν θαηάιιειν πξφηππν πςειφηεξεο αθξίβεηαο θαη ηνλ ππνινγηζκφ ηεο αβεβαηφηεηαο.
Ζ εθαξκνγή ηεο Βηνκεραληθήο ή Δπηζηεκνληθήο Μεηξνινγίαο επηβάιιεηαη απφ ηελ αλάγθε ηθαλνπνίεζεο πξνηχπσλ θαη πξνδηαγξαθψλ, κείσζεο ηνπ θφζηνπο θαη βειηίσζεο ηεο πνηφηεηαο. Ζ εθαξκνγή ηεο Βηνκεραληθήο ή Δπηζηεκνληθήο Μεηξνινγίαο ζπλίζηαηαη νπζηαζηηθά ζηελ εθαξκνγή ησλ απαξαίηεησλ εθείλσλ δηαδηθαζηψλ, κέζσλ θαη αξρψλ ψζηε ζε θάζε κέηξεζε λα γίλεηαη:
Υξήζε θαηάιιεινπ κεηξεηηθνχ νξγάλνπ θαη θαηάιιεια ειεγρφκελνπ σο πξνο ηελ κεηξεηηθή ηνπ αμηνπηζηία, δει. θαηάιιεια δηαθξηβσκέλνπ κε αθξηβή έθθξαζε ηεο αβεβαηφηεηαο.
Υξήζε ηεο θαηάιιειεο κεζφδνπ ή αξρήο κέηξεζεο απφ ηνλ θαηάιιειν ρξήζηε ή ρεηξηζηή.
Καηάιιειε εξκελεία ησλ απνηειεζκάησλ ηεο κέηξεζεο.
Γ. Ζ Ννκηθή Μεηξνινγία έρεη ζαλ αληηθείκελν ηε ζέζπηζε θαη εθαξκνγή ππνρξεσηηθψλ θαλφλσλ, λφκσλ θαη θαλνληζκψλ κε βάζε θαηάιιειε επηζηεκνληθή επεμεξγαζία θαη κειέηε ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε αμηνπηζηία ησλ ζπλαιιαγψλ ζε εγρψξην θαη δηεζλέο επίπεδν θαη ε πξνζηαζία ηνπ θαηαλαισηή.
ΑΞΗΟΠΗΣΗΑ ΜΔΣΡΖΔΧΝ
ΚΑΘΟΡΗΣΗΚΟ ΠΑΡΑΓΟΝΣΑ ΠΟΗΟΣΖΣΑ
4.1 ΔΗΑΓΧΓΖ
Ο θαζέλαο απφ εκάο ζα κπνξνχζε λα θάλεη κία κέηξεζε ρξεζηκνπνηψληαο θάπνηα κέζνδν ή φξγαλα (ζηελ πεξίπησζε καο ειεθηξηθά) , ην δήηεκα φκσο είλαη θαηά πφζν απηή ε κέηξεζε είλαη αμηφπηζηε. Με ηνλ φξν αμηνπηζηία ελλννχκε ηε ζπκθσλία ησλ κεηξήζεσλ κε θάπνηα απνδεθηά απφ φινπο καο ζεκεία αλαθνξάο. θεθηείηε πφζν κεδακηλφο ζα ήηαλ ν ξφινο ησλ κεηξήζεσλ αιιά θαη πνηα ε ρξεζηκφηεηά ηνπο αλ ν θαζέλαο απφ εκάο γηα ηελ ίδηα κέηξεζε έβγαδε θαη έλα δηαθνξεηηθφ απνηέιεζκα. Απαίηεζε ινηπφλ ηεο ζεκεξηλήο θνηλσλίαο πνπ θαηαθιχδεηαη απφ πνιιά πξντφληα θαη ππεξεζίεο είλαη νη κεηξήζεηο θαη θαη‟ επέθηαζε νη ειεθηξηθέο κεηξήζεηο θαζψο θαη ηα φξγαλα λα ραξαθηεξίδνληαη απφ αμηνπηζηία πνπ είλαη έλαο θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο γηα ηελ πνηφηεηα.
Ση είλαη φκσο πνηφηεηα θαη πφζν ζεκαληηθή είλαη γηα ηε δσή καο; ην Κεθάιαην απηφ αθνχ αλαθεξζνχκε ζηνλ φξν ηεο πνηφηεηαο γεληθά, θαζψο θαη ηελ πνιηηηθή ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη θαη‟επέθηαζε ηεο Διιάδαο γηα ηελ πνηφηεηα, ζα θαηαγξάςνπκε αλαιπηηθά φιεο ηηο επηκέξνπο δηαδηθαζίεο πνπ νδεγνχλ ζε απηή θαη έρνπλ ζρέζε κε ηελ εξγαζία καο. Θα κηιήζνπκε αξρηθά γηα ηε Γηαθξίβσζε ή βαζκνλφκεζε πνπ πξέπεη λα γίλεηαη ζηα φξγαλα πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηηο ειεθηξηθέο κεηξήζεηο ρξεζηκνπνηψληαο Δζληθά, Δπξσπατθά ή Γηεζλή πξφηππα αλαθνξάο θαζψο επίζεο θαη γηα ηε Γηαπίζηεπζε εξγαζηεξίσλ ειεθηξηθψλ κεηξήζεσλ θαη δνθηκψλ απφ Δζληθνχο ή άιινπο θνξείο πνπ είλαη θαζνξηζηηθφο παξάγνληαο πνηφηεηαο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ.
4.2 ΣΗ ΔΗΝΑΗ ΠΟΗΟΣΖΣΑ
Πνηφηεηα είλαη αληηθεηκεληθφο ζθνπφο θαη ζηφρνο ηεο δσήο ηνπ αλζξψπνπ. Δηπκνινγηθά ε ιέμε πξνέξρεηαη απφ ηελ αξραία ειιεληθή ιέμε πνηφηεο (πνίνο - ηη ινγήο) πνπ ζεκαίλεη: ε θχζε, ε εζσηεξηθή θαηάζηαζε ή ε ππφζηαζε πξνζψπνπ ή πξάγκαηνο, ζε ζρέζε κε ηελ
αμία ηνπ. Δίλαη πξνθαλέο φηη ν φξνο είλαη ππνθεηκεληθφο θαη εμαξηάηαη θαηά κεγάιν κέξνο απφ ηνλ θξηηή. χκθσλα κε ην δηεζλέο πξφηππν ISO 8402 (1986) Πνηφηεηα είλαη ην ζχλνιν ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ κηαο νληφηεηαο (π.ρ. πξντφληνο ή ππεξεζίαο) πνπ ηεο απνδίδνπλ ηελ ηθαλφηεηα λα ηθαλνπνηεί εθθξαζκέλεο θαη ζπλεπαγφκελεο αλάγθεο ηνπ ρξήζηε. Χζηφζν, πνιινί άιινη νξηζκνί έρνπλ δνζεί γηα λα πεξηγξάςνπλ απηφ πνπ γίλεηαη αληηιεπηφ σο πνηφηεηα. Έλαο απφ ηνπο πξψηνπο δηαηππψζεθε απφ ηελ American Society for Quality Control (ASQC) – πνπ αξγφηεξα κεηνλνκάζηεθε ζε ASQ – θαη είλαη
“Πνηφηεηα είλαη ε ζπιινγή ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ηδηνηήησλ ηνπ πξντφληνο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε δπλαηφηεηά ηνπ λα εθπιεξψλεη ηηο δεηνχκελεο αλάγθεο ησλ πειαηψλ”.
Δπίζεο, ν Phillip Crosby φξηζε σο πνηφηεηα ηε “ζπκκφξθσζε κε ηηο απαηηήζεηο ησλ ρξεζηψλ”, ελψ ν Joseph Juran ηελ “θαηαιιειφηεηα πξνο ρξήζε” . ηελ θαζεκεξηλή δσή πάλησο αληηιακβάλεηαη θαλείο επθνιφηεξα ηελ πνηφηεηα απφ ηελ απνπζία ηεο παξά απφ ηελ χπαξμή ηεο.
Ζ πνηφηεηα ζήκεξα απνηειεί νπζηαζηηθφ θξηηήξην γηα ηελ πξνψζεζε ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζηελ εληαία Δπξσπατθή αγνξά. Γηαπηζηψλεηαη έηζη φηη, ελψ δηάθνξα εκπφδηα γηα ηελ ειεχζεξε δηαθίλεζε πξντφλησλ ηείλνπλ λα θαηαξγεζνχλ (ζπκθσλίεο ηεο GATT), αληίζεηα λέα εκπφδηα θαη πεξηνξηζκνί νξζψλνληαη. Οη λένη απηνί πεξηνξηζκνί αθνξνχλ ζέκαηα πνηφηεηαο ζηα πξντφληα πνπ δηαθηλνχληαη ζηηο αγνξέο. Κξηηήο ηεο πνηφηεηαο ησλ πξντφλησλ είλαη ν ηειηθφο θαηαλαισηήο. Ζ πηνζέηεζε πξνηχπσλ θαη πξνδηαγξαθψλ θαη ε ζήκαλζε CE ζε πξντφληα αιιά θαη ε πηνζέηεζε ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο ζχκθσλα κε ηα πξφηππα ηεο ζεηξάο ISO 9000 ζε εηαηξείεο παξαγσγήο πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ απνηεινχλ ζήκεξα ηα βαζηθά θξηηήξηα γηα ηελ αλαγλψξηζε ηεο πνηφηεηαο. Δπηπιένλ, ε πηνζέηεζε ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο ζχκθσλα κε ην πξφηππν ΔΝ 45001 ζε εξγαζηήξηα παξνρήο ππεξεζηψλ ζε ειέγρνπο, αλαιχζεηο θαη δνθηκέο απνηειεί αθφκε κηα αλαγλψξηζε ηεο πνηφηεηαο ζην πεδίν δξαζηεξηνηήησλ ησλ εξγαζηεξίσλ.
Ο φξνο «πνηφηεηα» άξρηζε λα κπαίλεη ζηε δηαρεηξηζηηθή ινγηθή κεηά ηελ πιήξε ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ ππεπζχλσλ ηεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο φηη ε «παξαγσγηθφηεηα»
δελ κπνξνχζε πιένλ λα ζηεξίμεη ηελ «αληαγσληζηηθφηεηα» ηνπ πξντφληνο ζηελ αγνξά.
Έηζη ινηπφλ, αλαπηχρζεθε ε ηππνπνίεζε ζην πξντφλ ηφζν γηα ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο φζν θαη ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ζην πεξηβάιινλ ηεο αγνξάο, κε ηελ εθαξκνγή ζπγθεθξηκέλσλ πξνδηαγξαθψλ (δηαζθάιηζε πνηφηεηαο). Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ, ηελ εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο, ηελ αλάπηπμε ζπγθεθξηκέλσλ επηρεηξεζηαθψλ δνκψλ θαη ηελ
αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ζην επηρεηξεκαηηθφ πεξηβάιινλ, δεκηνπξγήζεθε ε αλάγθε γηα ηελ πηζηνπνίεζε αξρηθά ησλ επηρεηξήζεσλ θαη ζηε ζπλέρεηα ησλ πξντφλησλ, πξνθεηκέλνπ λα παξέρνληαη αληηθεηκεληθά θξηηήξηα γηα ηελ πνηφηεηα. Ζ πνηφηεηα πιένλ κε ηα λέα δεδνκέλα, άξρηζε λα κελ εζηηάδεηαη κφλν ζην πξντφλ, αιιά πεξηζζφηεξν ζηελ αλαγλψξηζε, ρξήζε θαη δηαρείξηζε ησλ θαηάιιεισλ ζπληειεζηψλ γηα ηελ επίηεπμε ηεο ηθαλνπνίεζεο ηνπ πειάηε (δηαρείξηζε πνηφηεηαο).
ηελ πνξεία απηή ζπλέβαιαλ εζληθνί θαη δηεζλείο νξγαληζκνί θαη θνξείο κε ηελ αλάπηπμε θαη θαζηέξσζε δηάθνξσλ «εξγαιείσλ» (πξφηππα, ηερληθέο πξνδηαγξαθέο θιπ.), ε θαηάιιειε ρξήζε ησλ νπνίσλ –φπσο απνδείρζεθε- νδεγεί ηφζν ζηελ ελδπλάκσζε ηνπ εηαηξηθνχ πξνθίι (company image), φζν θαη ζηελ αχμεζε ηεο ηθαλνπνίεζεο ηνπ πειάηε.
Με ηνλ φξν «πειάηεο», δε λνείηαη πιένλ κφλν ν απνδέθηεο ελφο πξντφληνο ή ππεξεζίαο, αιιά λνείηαη θαη ν ίδηνο ν εξγαδφκελνο ηεο επηρείξεζεο θαη ζηα πιαίζηα κίαο επξχηεξεο ζεψξεζεο, ην θνηλσληθφ ζχλνιν (θνηλσληθή επζχλε).
4.3 Ζ ΔΤΡΧΠΑΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΓΗΑ ΣΖΝ ΠΟΗΟΣΖΣΑ 4.3.1 ΝΟΜΟΘΔΗΑ-ΝΟΜΟΛΟΓΗΑ-ΔΤΡΧΠΑΗΚΔ ΟΓΖΓΗΔ
Ζ ρψξα καο σο πιήξεο κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαιείηαη λα ελαξκνλίζεη ηε δηθή ηεο λνκνζεζία πξνο απηήλ ηεο Δ.Δ θαη λα ηελ εθαξκφζεη. Δηδηθφηεξα είκαζηε ππνρξεσκέλνη λα ζπκπεξηιάβνπκε ζην Δζληθφ καο δίθαην ην πεξηερφκελν ησλ Οδεγηψλ ζε ζρέζε κε ηελ πνηφηεηα πνπ εθδίδνληαη απφ ηελ Δ.Δ εηδηθά ζε πεξηπηψζεηο φπνπ ε ζρεηηθή ζεκαηνινγία δελ ππάξρεη ζην δηθφ καο λνκνζεηηθφ πιαίζην. Οη Οδεγίεο εθδίδνληαη απφ ην
πκβνχιην ή ηελ Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ θαη δεκνζηεχνληαη ζηελ Δπίζεκε εθεκεξίδα ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ. Κάζε Οδεγία πνπ εθδίδεηαη πξνο εθαξκνγή απφ ηα Κξάηε-Μέιε θαζνξίδεη ηελ έλαξμε ηζρχνο ηεο θαη ην ρξφλν ππνρξεσηηθήο ελαξκφληζεο. Ο ρξφλνο απηφ αθνξά ζηε δηαζέζηκε πεξίνδν πνπ δίλεηαη ζηα Κξάηε –Μέιε λα ειέγμνπλ ην λνκνζεηηθφ ηνπο πιαίζην θαη λα εληάμνπλ κέζσ δηαδηθαζηψλ ην πεξηερφκελν εθάζηνηε Οδεγίαο ζε απηφ. Οη Κνηλνηηθέο Οδεγίεο ζπκβνιίδνληαη κε έλαλ θσδηθφ αξηζκφ ηεο κνξθήο ΔΔ/ΑΑ/ΔΚ, φπνπ:
«ΔΔ»: Έηνο έθδνζεο ηεο Οδεγίαο,
«Α»: Αχμσλ αξηζκφο θαηά ην Έηνο,
«ΔΚ»: «Δπξσπατθή Κνηλφηεηα»
4.3.2 ΔΤΡΧΠΑΗΚΔ ΟΓΖΓΗΔ ΚΑΗ ΓΡΑΔΗ Δ ΥΔΖ ΜΔ ΣΖΝ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΠΡΟΗΟΝΣΧΝ ΚΑΗ ΤΠΖΡΔΗΧΝ
Ζ Δπξσπατθή Έλσζε έρεη αληηιεθζεί ηε ζεκαζία ηεο πνηφηεηαο αθ‟ ελφο γηα ηε βειηίσζε ηνπ επηπέδνπ δσήο ησλ θαηνίθσλ ηεο (πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ πνηφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο, ζηελ νπνία εθηφο ησλ άιισλ πεξηιακβάλνληαη νη πεξηνξηζκνί ζηηο εθπνκπέο αεξίσλ ξχπσλ θαζψο θαη πγξψλ θαη ζηεξεψλ απφβιεησλ, ηελ πνηφηεηα πξντφλησλ πνπ θπθινθνξνχλ ζηα θξάηε-κέιε θαη ηελ πνηφηεηα ησλ ππεξεζηψλ πνπ παξέρνληαη) θαη αθ‟ εηέξνπ γηα ηελ επηθξάηεζε ζηε κάρε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο κε ηηο Ζ.Π.Α., θαη ηηο ρψξεο ηεο Αζίαο (Ηαπσλία, Κίλα, Ηλδία, θιπ). Έηζη, έρεη εθδψζεη ζρεηηθέο Οδεγίεο νη νπνίεο ζθνπφ έρνπλ ηελ πξνψζεζε ησλ παξαπάλσ θαη ηε δηεπθφιπλζε ηεο δηαθίλεζεο ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζηα Κξάηε-κέιε. Οη Οδεγίεο απηέο ππάξρεη ππνρξέσζε λα ελζσκαησζνχλ ζηηο Δζληθέο λνκνζεζίεο (ζπλεπψο θαη ζηελ ειιεληθή λνκνζεζία) θαη ππνρξεψλνπλ ηνπο Γεκφζηνπο θαη Ηδησηηθνχο Φνξείο θαζψο θαη ηνπο Δπαγγεικαηίεο λα ζπκκνξθψλνληαη κε ηηο επηηαγέο ηνπο. Μεηαμχ άιισλ πνιχ ζεκαληηθή νδεγία , πνπ ελδηαθέξεη ηδηαίηεξα φζνπο αζρνινχληαη κε ηηο ειεθηξηθέο κεηξήζεηο είλαη:
Ζ Οδεγία 98/34/ΔΚ (πξψελ 83/189/ΔΟΚ) ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ
πκβνπιίνπ ηεο 22αο Ηνπλίνπ 1998. χκθσλα κε απηή, θαζηεξψλεηαη ε δηαδηθαζία πνπ επηβάιιεη ηελ ππνρξέσζε ζηα Κξάηε Μέιε λα γλσζηνπνηνχλ, ηφζν ζηελ Δπηηξνπή, φζν θαη κεηαμχ ηνπο, φια ηα ζρέδηα ηερληθψλ θαλνληζκψλ πνπ αθνξνχλ πξντφληα θαη ππεξεζίεο πξηλ απφ ηελ έγθξηζή ηνπο ζηα πιαίζηα ηεο εζληθήο λνκνζεζίαο.. Ζ ελ ιφγσ δηαδηθαζία, πνπ ελζσκαηψζεθε ζην εζληθφ καο δίθαην κε ην Π.Γ. 39/2001,απνζθνπεί ζηελ εμαζθάιηζε ηεο δηαθάλεηαο θαη ηνπ ειέγρνπ απφ ην ζχλνιν ησλ ελδηαθεξνκέλσλ ζρεηηθά κε ηνπο ελ ιφγσ θαλνληζκνχο.
πλαθήο θαη ζε ΑΜΔΖ ζρέζε κε ηελ πξναλαθεξζείζα Οδεγία είλαη ε ιεηηνπξγία ησλ Δπξσπατθψλ θαη ησλ Δζληθψλ Οξγαληζκψλ ησλ Κξαηψλ Μειψλ γηα:
ηελ έθδνζε ησλ πξνηχπσλ θαη ηππνπνηεηηθψλ εγγξάθσλ ( Σππνπνίεζε) κε ηα νπνία θαζνξίδνληαη απαηηήζεηο αζθάιεηαο, θαλφλεο, θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο θαη ραξαθηεξηζηηθά ιεηηνπξγίαο πξντφλησλ, δηεξγαζηψλ, ππεξεζηψλ θαζψο θαη ζπζηεκάησλ γηα ηελ πνηφηεηα.
ηελ εμαζθάιηζε ηεο αμηνπηζηίαο ησλ κεηξήζεσλ (Μεηξνινγία: Γηαθξίβσζε, Βαζκνλφκεζε, Ηρλειαζηκφηεηα ησλ κεηξήζεσλ)
ηε δηαπίζηεπζε ησλ Φνξέσλ, δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ, Διέγρνπ Πηζηνπνίεζεο Πξντφλησλ, πζηεκάησλ, Ηθαλνηήησλ Πξνζσπηθνχ θαζψο θαη ηε δηαπίζηεπζε Δξγαζηεξίσλ Γνθηκψλ θαη Γηαθξηβψζεσλ (Γηαρείξηζε Πνηφηεηαο)
Όια απηά απνηεινχλ έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα κε βάζε ην νπνίν πηζηνπνηείηαη ε πνηφηεηα. Σν ζχζηεκα απηφ ην νπνίν απαξηίδεηαη απφ δηάθνξεο δεκφζηεο θαη ηδησηηθέο δνκέο , ζε επξσπατθφ θαη εζληθφ επίπεδν, εμαζθαιίδεη ζπλζήθεο νκνηνγέλεηαο , εκπηζηνζχλεο θαη ειεχζεξεο θπθινθνξίαο ησλ πξντφλησλ , αιιά θαη ζπκβάιιεη ζηελ αχμεζε θαη ηελ ηζρπξνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο.
ΣΤΠΟΠΟΗΖΖ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ
ΠΟΗΟΣΖΣΑ
ΜΔΣΡΟΛΟΓΗΑ
ΓΗΑΠΗΣΔΤΖ ΔΛΔΓΥΟ &
ΠΗΣΟΠΟΗΖΖ
ρήκα 4.1 Ζ ΠΟΗΟΣΖΣΑ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΖ ΔΤΡΧΠΑΗΚΖ ΔΝΧΖ
ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΟΗ ΓΗΑΥΔΗΡΗΣΔ
Ζ ΔΤΡΧΠΑΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ ΣΖ ΠΟΗΟΣΖΣΑ
ΑΤΞΖΜΔΝΖ
ΑΝΣΑΓΧΝΗΣΗΚΟΣΖΣΑ
Σέινο, πξέπεη λα αλαθέξνπκε ηηο πξνζπάζεηεο ηεο Δ.Δ., ησλ Κξαηψλ Μειψλ, ησλ Ν.Π.Γ.Γ. (φπσο ην ΔΒΔΑ) θαη Με Κεξδνζθνπηθψλ Φνξέσλ (φπσο ε ΔΔΓΔ) γηα ηε δηάδνζε ηεο πνηφηεηαο, κέζσ πξνγξακκάησλ ρξεκαηνδφηεζεο ησλ ζρεηηθψλ κε ηελ πνηφηεηα πξσηνβνπιηψλ θαη κε ηε ζέζπηζε Βξαβείσλ Πνηφηεηαο, κε ζεκαληηθφηεξν ην Δπξσπατθφ Βξαβείν Πνηφηεηαο (EFQM Excellence Award).
ΒΑΗΚΔ ΤΠΟΓΟΜΔ ΠΟΗΟΣΖΣΑ
5.1 ΣΤΠΟΠΟΗΖΖ
Σππνπνίεζε (Standardization) είλαη ε δξαζηεξηφηεηα κε ηελ νπνία θαζηεξψλνληαη γηα πξαγκαηηθά ή δπλεηηθά πξνβιήκαηα δηαηάμεηο γηα θνηλή επαλαιακβαλφκελε ρξήζε , πνπ απνζθνπνχλ ζην λα επηηεπρζεί ν κέγηζηνο βαζκφο ηάμεο ζε έλα ζπγθεθξηκέλν πιαίζην εθαξκνγήο. Ζ Σππνπνίεζε δηελεξγείηαη κέζσ επηηξνπψλ δηαβνχιεπζεο πνπ ζπγθξνηνχλ νη ελδηαθεξφκελνη . Πξντφλ ηεο εξγαζίαο ησλ επηηξνπψλ απνηεινχλ ηα πξφηππα ή θαη νη πξφηππεο ηερληθέο πξνδηαγξαθέο , νη θαλνληζκνί, νη επξσθψδηθεο θαη άιια θαλνληζηηθά θείκελα. Γεληθά ε Σππνπνίεζε πεξηιακβάλεη ηηο δηαδηθαζίεο ηεο ζχληαμεο , ηεο έθδνζεο θαη ηεο κεηαθνξάο πξνηχπσλ.
5.1.1 ΟΡΗΜΟ ΣΟΤ ΠΡΟΣΤΠΟΤ
Ζ νδεγία ISO/IEC 2/1996 νξίδεη φηη πξφηππν είλαη έλα θείκελν πνπ έρεη ζπληαρζεί θαη εγθαζηδξπζεί κε νκνθσλία απφ έλα αλαγλσξηζκέλν ζψκα (νξγαληζκφ) θαη πνπ παξέρεη γηα θνηλή θαη επαλαιακβαλφκελε ρξήζε θαλφλεο, νδεγίεο ή ραξαθηεξηζηηθά γηα δξαζηεξηφηεηεο ή ηα απνηειέζκαηα ηνπο, ζηνρεχνληαο ζηελ επίηεπμε ζε βέιηηζην βαζκφ ηεο ηππνπνίεζεο ζηα πιαίζηα ελφο δεδνκέλνπ πεξηερφκελνπ.
Σα Πξφηππα ζρεδηάδνληαη έηζη ψζηε λα είλαη "θηιηθά πξνο ην ρξήζηε". Δίλαη γεληθεπκέλα σο πξνο ηε θχζε ηνπο θαη αθνινπζνχλ έλα ινγηθφ, εχθνια θαηαλνεηφ ζρήκα.
Ζ αλάπηπμε πξνηχπσλ θαηά θαλφλα γίλεηαη απφ εηδηθνχο δηεζλείο θνξείο κε ηελ ζπκκεηνρή εηδηθψλ απφ ηελ βηνκεραλία, παλεπηζηεκηαθνχο θαη εξεπλεηηθνχο θνξείο, νκάδεο ρξεζηψλ, θιπ. Δπίζεο αλάινγε δξαζηεξηφηεηα κε ηηο αληίζηνηρεο δηαθνξέο θαη ηδηαηηεξφηεηεο γίλεηαη θαη ζε εζληθφ επίπεδν κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε εζληθψλ πξνηχπσλ.
πρλά έλα εζληθφ πξφηππν κπνξεί λα εμειηρζεί ζε δηεζλέο αιιά είλαη επίζεο ζχλεζεο
θαηλφκελν θαη ε αληίζηξνθε δηαδηθαζία, δειαδή ε πξνζαξκνγή ελφο δηεζλνχο πξνηχπνπ ζην εζληθφ πιαίζην κηαο ρψξαο θαη ε πηνζέηεζή ηνπ ζηελ ζπλέρεηα ζαλ εζληθφ πξφηππν.
Σα πξφηππα εθπνλνχληαη ζχκθσλα κε ηηο αθφινπζεο αξρέο.
α) Αξρή ηεο πλαίλεζεο (Consensus Principle). Έλα Γηεζλέο Πξφηππν πξέπεη λα πξνεηνηκάδεηαη ιακβάλνληαο ππφςε ηηο απφςεηο φισλ ησλ ελδηαθεξνκέλσλ κεξψλ.
β) Αξρή ηεο Δθνχζηαο Δθαξκνγήο (Voluntary Principle). Ζ πηζηή δει. εθαξκνγή ησλ πξνδηαγξαθψλ πνπ πεξηέρνληαη ζε έλα Πξφηππν είλαη πξναηξεηηθή. Απηή ε αξρή δελ απνθιείεη ηε δπλαηφηεηα ησλ Δζληθψλ Αξρψλ λα πηνζεηνχλ νξηζκέλα Πξφηππα θαη λα ηα θαζηζηνχλ ππνρξεσηηθά κέζσ ηεο λνκνζεζίαο.
Σα πξφηππα έρνπλ ηα παξαθάησ ραξαθηεξηζηηθά:
• Αλαθέξνληαη ζε πνιιέο επηζηήκεο πνπ αζρνινχληαη κε φιεο ηηο ηερληθέο, νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο απφςεηο ησλ αλζξσπίλσλ δξαζηεξηνηήησλ θαη θαιχπηνπλ φιεο ηηο βαζηθέο επηζηήκεο φπσο γιψζζεο, καζεκαηηθά, θπζηθή θ.α.
• Έρνπλ ζπλέπεηα θαη ζπλάθεηα: Σα πξφηππα ηα επεμεξγάδνληαη ηερληθέο επηηξνπέο πνπ ζπλεξγάδνληαη κε έλα εηδηθεπκέλν νξγαληζκφ θαη εμαζθαιίδνπλ ηελ ππεξπήδεζε ηπρφλ εκπνδίσλ κεηαμχ δξαζηεξηνηήησλ δηάθνξσλ πεξηερνκέλσλ, θαη δηαθφξσλ ηερλψλ-επαγγεικάησλ.
• Δίλαη απνηέιεζκα ζπκκεηνρήο: Σα πξφηππα αληηθαηνπηξίδνπλ ηα απνηειέζκαηα θνηλήο δνπιεηάο ζπκκεηνρήο φισλ ησλ ελδηαθεξνκέλσλ κεξψλ θαη λνκηκνπνηνχληαη κε νκφθσλε απφθαζε πνπ αληηπξνζσπεχεη φινπο, παξαγσγνχο, ρξήζηεο, εξγαζηήξηα, Κξαηηθέο Τπεξεζίεο, θαηαλαισηέο θ.ά.
• Δίλαη κηα δσληαλή δηαδηθαζία: Σα πξφηππα βαζίδνληαη ζηελ ζχγρξνλε εκπεηξία θαη νδεγνχλ πξαθηηθά ζε πιηθά απνηειέζκαηα (πξντφληα – ππεξεζίεο, κέζνδνη ειέγρνπ θ.ά.). Δγθαζηδξχνπλ κηα θνηλά απνδεθηή ιχζε κεηαμχ ηεο ηειεπηαίαο ιέμεο ηεο ηερληθήο – επηζηήκεο θαη ησλ νηθνλνκηθψλ πεξηνξηζκψλ θάζε επνρήο.
• Δίλαη επίθαηξα θαη ζχγρξνλα: Σα πξφηππα αλαζεσξνχληαη πεξηνδηθά ή έθηαθηα αλ ππαγνξεπζεί απφ πεξηζηάζεηο, πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιίδνπλ ηελ θπθινθνξία ηνπο θαη λα αλαπηχζζνληαη παξάιιεια κε ηελ ηερλνινγηθή θαη θνηλσληθή πξφνδν.
• Παξέρνπλ ζέζε αλαθνξάο: ε εκπνξηθέο ζπκβάζεηο θαη ζηα δηθαζηήξηα ζε πεξίπησζε δηαθσληψλ.
• Έρνπλ Δζληθή θαη Γηεζλή αλαγλψξηζε: Σα πξφηππα αλαγλσξίδνληαη θαη λνκηκνπνηνχληαη ζε εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη δηεζλέο επίπεδν.
