Εμπλουτισμός και διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος: μελέτη περίπτωσης Χίος

ΘΕΜΑ: « Εμπλουτισμός και Διαφοροποίηση του

τουριστικού προϊόντος: Μελέτη Περίπτωσης για την Χίο».

Πτυχιακή εργασία που παρουσιάστηκε στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου για την ολοκλήρωση των σπουδών του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων

Επιβλέπων Καθηγητής: Λαγός Δημήτρης

Χαράλαμπος Γιαννόπουλος Α.Μ:21102003 Χίος 2014

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 1

Πίνακας περιεχομένων

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ... 2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ... 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1^Ο : ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ... 4

1.1. ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ... 4

1.2. ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ... 5

1.3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ... 6

1.4. ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ... 8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2^Ο : ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ... 9

2.1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ... 9

2.2. Η ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ... 9

2.3. ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΑΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ... 15

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3^Ο ... 17

3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ... 17

3.2. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ... 18

3.3. ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ 24 3.4. Η ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ... 26

3.5. ΠΩΣ ΠΕΤΥΧΑΙΝΟΥΜΕ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΑ ΤΗΝ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ... 28

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4^Ο ... 30

4.1. Η ΧΙΟΣ ΩΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ ... 30

4.2. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ ... 34

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5^Ο: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΜΕΤΡΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ... 42

5.1. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ... 42

5.1.1.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ... 42

5.1.2. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ... 49

5.3. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ... 51

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (ΕΛΛΗΝΙΚΗ) ... 59

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ... 62

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 2

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΩΝ

Σχήμα 1.1. : Εξέλιξη Τουριστικών Αφίξεων & Εισπράξεων στην Ελλάδα Σχήμα 1.2. : Παράδειγμα Αλυσίδας Αξίας Τουρισμού

Σχήμα 1.3.: Διαγραμματική απεικόνιση των μορφών του εναλλακτικού τουρισμού ανάλογα με το επάγγελμα, την ηλικία και τα ενδιαφέροντα.

Διάγραμμα 1.1. : Ηλικία Δείγματος

Διάγραμμα 1.2.:Λόγοι που κάποιος ταξιδεύει Διάγραμμα 1.3.: Συχνότητα Ταξιδιών

Διάγραμμα 1.4.: Αποτελεσματικότητα Μέσων Προβολής

Διάγραμμα 1.5. : Ενέργειες Προώθησης του Τουριστικού Προϊόντος Διάγραμμα 1.6.: Δράσεις για την προώθηση του Τουριστικού Προϊόντος

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 3

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στο πρώτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η μεθοδολογία και η δομή της έρευνας. Η έρευνα που διεξήχθη σκοπό είχε την ανάδειξη της τουριστικής εικόνας της Χίου μέσω της αξιοποίησης του φυσικού, πολιτιστικού και ανθρώπινου κεφαλαίου και την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού που θα εμπλουτίσουν και θα δημιουργήσουν προστιθέμενη αξία στην συνολική τουριστική εικόνα του νησιού.

Στόχος της μελέτης είναι η απεικόνιση της κατάστασης που επικρατεί τόσο όσον αφορά την τουριστική προβολή και την προώθηση του νησιού, όσο και για την καταγραφή των μέσων που χρησιμοποιούνται και των ενεργειών που γίνονται προς αυτήν την κατεύθυνση, από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς του νησιού. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται κάποια αποτελέσματα για την συνολική εικόνα της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού. Εντοπίζονται οι κρίσιμοι παράγοντες της παρούσας τουριστικής στρατηγικής, γίνεται παρακολούθηση της προόδου και των δράσεων που έλαβαν χώρα. Τέλος παρουσιάζονται τα σημεία που «υστερεί» το ελληνικό τουριστικό προϊόν καθώς και μεθοδευμένες στρατηγικές κινήσεις που θα επιφέρουν θετικά αποτελέσματα στην αλυσίδα αξίας τουρισμού. Έπειτα, στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται ανάλυση των εννοιών του εμπλουτισμού και της διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος ως στρατηγικές για την τουριστική ανάπτυξη της Χίου. Στο 4^ο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας που αφορούν την Χίο και ακολουθούν τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα. Τέλος, ακολουθεί το 5^ο κεφάλαιο με προτάσεις και δράσεις που θα μπορούσαν να λάβουν χώρα και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της τουριστικής κίνησης, στη βελτίωση της προβολής του νησιού και της απορρόφησης των απαραίτητων κονδυλίων για την βελτίωση των συγκοινωνιών, των υποδομών και της εκπαίδευσης των ατόμων που ασχολούνται με τον τουρισμό. Δηλαδή δράσεων που (α) θα εμπλουτίσουν άμεσα και έμμεσα το τουριστικό προϊόν της Χίου (β) θα ταυτίζονται και εξυπηρετούν την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, και (γ) θα προβάλουν και αναπτύξουν βιώσιμές στρατηγικές Μάρκετινγκ

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 4

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

1.1. ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΗΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Σύμφωνα με πολλούς μελετητές και ειδικούς στο χώρο της προώθησης του τουριστικού προϊόντος στην Ελλάδα, προκύπτει αφενός ότι στη χώρα μας γίνονται συνεχείς προσπάθειες τόσο σε τοπικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο για την ανάπτυξη νέων εναλλακτικών μορφών τουρισμού, την βελτίωση της τουριστικής προσφοράς και την αύξηση της τουριστικής ζήτησης. Καθοριστικός παράγοντας για την προσπάθεια αυτή είναι οι οικονομικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την σωστή εξέλιξη και αξιοποίηση των νέων πρακτικών για την προώθηση του τουρισμού τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η Ελλάδα διαθέτει αφθονία και ποικιλία φυσικών πόρων, η οποία δίνει με την σειρά της την δυνατότητα εκμετάλλευσης πολλών μορφών εναλλακτικού τουρισμού όπως είναι οι ακτές, οι αρχαιολογικοί χώροι, οι βιότοποι, τα ποτάμια, μουσεία, παραδοσιακοί οικισμοί, δάση και τοπία φυσικού κάλλους. Παρ’ όλες όμως, τις δυνατότητες που υπάρχουν, διαπιστώνεται ότι η αξιοποίηση των πόρων και των δυνατοτήτων είναι ανεπαρκής.

Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει ελλιπής στήριξη των ειδικών μορφών τουρισμού καθώς και ελλιπείς υποδομές και ανεπάρκειες του ευρύτερου περιβάλλοντος τουριστικής δραστηριότητας. Επιπρόσθετα, το επίπεδο εκπαίδευσης των ατόμων που ασχολούνται με τον τουρισμό δεν είναι τόσο ψηλό με αποτέλεσμα να μην παρέχονται υπηρεσίες υψηλού επιπέδου.

Όσον αφορά την Χίο, η προσπάθεια αναβάθμισης του τουριστικού προφίλ της, συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

Η εξασφάλιση ενός ικανοποιητικού και σταθερού προϋπολογισμού προβολής και η εστίαση σε συγκεκριμένες ομάδες- στόχους, μετά από εξειδικευμένη και αξιόπιστη έρευνα αγοράς, πρέπει να συνδυασθεί με παράλληλες πρωτοβουλίες του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα, και την κινητοποίηση των επαγγελματιών του τουρισμού και των φορέων των συγκεκριμένων τουριστικών προορισμών. Πρέπει επίσης να σχεδιασθούν δράσεις για τη βελτίωση της ποιότητας του τουριστικού προϊόντος, και τη μείωση της εποχικότητας της τουριστικής δραστηριότητας. Εξάλλου, η ενίσχυση

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 5 της τουριστικής δραστηριότητας πρέπει να επιτευχθεί μέσα από την προστασία, την ανάδειξη και την αξιοποίηση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων. Όμως, η προτεινόμενη αυτή στρατηγική τουριστικής ανάπτυξη της Χίου θα πρέπει να συνδεθεί τόσο με τη γενική αναπτυξιακή στρατηγική της, όσο και με την εθνική και περιφερειακή αναπτυξιακή στρατηγική.

1.2. ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Η εξέταση της παρούσας δυναμικής της τουριστικής ανάπτυξης της Χίου και η αποτύπωση της εικόνας της τουριστικής ζήτησης και προσφοράς αποτέλεσε τη βασική αφορμή για τη διενέργεια της παρούσας εργασίας. Το ερευνητικό ενδιαφέρον εστιάζεται στις παρουσίαση μίας μακροπρόθεσμης στρατηγικής για την βελτίωση και οργάνωση της τουριστικής δραστηριότητας στο νησί, μέσω της διατήρησης και ανάδειξης των φυσικών, πολιτιστικών πόρων στα πλαίσια της αειφόρου ανάπτυξης.

Βασικός σκοπός παρούσας μελέτης είναι η εξέταση όλων των παραγόντων που επηρεάζουν τη χάραξη τουριστικής στρατηγικής, για την διαφοροποίηση και τον εμπλουτισμού του τουριστικού προϊόντος καθώς και η παρουσίαση της υπάρχουσας κατάστασης, και η καταγραφή των επιδράσεων, των αντιλήψεων και των προσδοκιών που έχουν οι Έλληνες τουρίστες από τη Χίο.

Μεγάλο ενδιαφέρον επικεντρώνεται επίσης στην παρουσίαση μίας βιώσιμης στρατηγικής ανάπτυξης στην Χίο. Είναι χρήσιμο να δούμε πώς οι ίδιοι βιώνουν την επαφή τους με το νησί. Παράλληλα, θα παρουσιαστούν ιδέες και προτάσεις που θα συνέβαλλαν στην βιώσιμη ανάπτυξη της τουριστικού προϊόντος και της τουριστικής προσφοράς στο νησί, φιλοδοξώντας να παρέχουμε πληροφορίες και κατευθυντήριες γραμμές για την άμβλυνση των προβλημάτων και τον περιορισμό των δυσλειτουργιών που εμφανίζονται. Επίσης, γίνεται σαφές ότι η ήπια τουριστική ανάπτυξη μέσω εναλλακτικών μορφών τουρισμού είναι δυνατόν να διασφαλίσει την βιωσιμότητα των πόρων και την ορθολογική ανάπτυξη της Χίου με την αξιοποίηση όλων των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της. Αισιοδοξούμε με τις προτάσεις μας να συμβάλλουμε στην αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος λαμβάνοντας υπόψη τις

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 6 δυνατότητες και την ευχέρεια που διαθέτουν οι υποδομές στη Χίο. Οι στόχοι της έρευνας συνοψίζονται ως εξής:

 Η αποτύπωση της ισχύουσας κατάστασης του τουρισμού στο νησί.

 Η καταγραφή των αντιλήψεων για τις δράσεις που πρέπει να λάβουν χώρα για την αποτελεσματική προώθηση και βελτίωση του τουριστικού προϊόντος.

 Ο εντοπισμός των ελλείψεων σε υποδομές, εκπαίδευση και αποτελεσματικής προβολής του νησιού.

 Η Χωροθέτηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού.

 Η εστίαση του ενδιαφέροντος σε καταλύματα, κτιριακές υποδομές και συγκοινωνία.

 Η παρουσίαση της αναγκαιότητας κατάρτισης ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης προώθησης και προβολής της Χίου σε συγκεκριμένες-αγορές στόχων, στα πλαίσια των δυνατοτήτων του νησιού.

1.3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Ως προς τη μεθοδολογία επιλέχθηκε η ποσοτική έρευνα με χρήση ερωτηματολογίου που αναρτήθηκε στο διαδίκτυο, για την συγκέντρωση των απαιτούμενων στατιστικών στοιχείων. Το ερωτηματολόγιο αναρτήθηκε στο http://www.e- ereuna.gr/index.php/193398/lang-el. Το πρώτο στάδιο περιελάμβανε τον σχεδιασμό του ερωτηματολογίου που ήταν δομημένο και το οποίο στηρίχτηκε κυρίως σε ερωτήσεις κλειστού τύπου, ώστε να διευκολυνθεί η ποσοτική ανάλυση και η σύγκριση των απαντήσεων μεταξύ των ομάδων των ερωτώμενων. Οι απαντήσεις ήταν τύπου σωστού, λάθους, πολλαπλής επιλογής και κλίμακας ranking όπου ο ερωτώμενος μπορούσε να επιλέξει το βαθμό που συμφωνεί ή διαφωνεί με την πρόταση. Οι επιλογές που δόθηκαν στις ερωτήσεις στηρίχτηκαν στην υπάρχουσα βιβλιογραφία. Κατά το δεύτερο στάδιο πραγματοποιήθηκε η συμπλήρωση των ερωτηματολογίων ηλεκτρονικά, από επισκέπτες του νησιού που όμως δεν είναι μόνιμοι κάτοικοι της Χίου. Στο ερωτηματολόγιο περιλαμβανόταν ο τίτλος και εισαγωγικό σημείωμα που εξηγούσε το σκοπό της έρευνας, δημογραφικά στοιχεία του ερωτώμενου, μία σειρά εισαγωγικών ερωτήσεων σχετικές με τουριστική ζήτηση, ερωτήσεις σχετικές με πρόσβαση στο νησί, τις υποδομές, την προβολή και τις

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 7 εναλλακτικές μορφές τουρισμού και τέλος ερωτήσεις σχετικές με τις ενέργειες που θα συνέβαλαν στην αποτελεσματική προώθηση του τουριστικού προϊόντος.

Το ευρύτερο σύνολο των ερωτηθέντων από το οποίο διεξήγαμε συμπεράσματα (πληθυσμός), ήταν Έλληνες πολίτες, που δεν ήταν κάτοικοι της Χίου, αλλά που έχουν επισκεφθεί το νησί τουλάχιστον μία φορά. Το ερωτηματολόγιο δόθηκε σε δείγμα 100 ατόμων που κάλυπταν τα παραπάνω κριτήρια με στόχο να αποφευχθεί η μεροληπτικότητα από την επιλογή μη αντιπροσωπευτικού δείγματος. Από το σύνολο των ατόμων που κλήθηκαν να απαντήσουν στο ερωτηματολόγιο, 79 άτομα απάντησαν ολοκληρωμένα και εκ των οποίων οι 42 ήταν άντρες και οι 37 γυναίκες.

Τα άτομα που δεν απάντησαν στην έρευνα, όπως φάνηκε και από τα αποτελέσματα ήταν άτομα ηλικίας >45, γεγονός που έγινε αντιληπτό από τον αριθμό των ερωτηματολογίων που συμπληρώθηκαν από άτομα που βρίσκονταν σε αυτό το φάσμα ηλικιών. Το δείγμα των ατόμων που συμπλήρωσε το ερωτηματολόγιο ήταν από όλες τις περιοχές της Ελλάδας.

Για να μπορέσουμε να μειώσουμε το ενδεχόμενο συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου από δείγμα που θα αλλοίωνε το αποτέλεσμα, συγκεντρώσαμε ένα κατάλογο με άτομα που είχαν επισκεφθεί μία φορά το νησί και αποστείλαμε σε αυτά ενημερωτικό e-mail με τον ιστότοπο όπου θα έμπαιναν να συμπληρώσουν ανώνυμα την έρευνα. Για να μειώσουμε το σφάλμα στα αποτελέσματα από την μη έκφραση κάποιας απάντησης που δεν συμπεριλαμβανόταν στις επιλογές, υπήρχε η δυνατότητα συμπλήρωσης εναλλακτικής απάντησης σε ξεχωριστό επίπεδο, με δυνατότητα αναφοράς σε αυτή. Στο τρίτο στάδιο έγινε η επεξεργασία των δεδομένων με τη χρήση του προγράμματος Excel. Στο τελευταίο στάδιο ερμηνεύτηκαν και αξιολογήθηκαν τα διάφορα αποτελέσματα που προέκυψαν από τη στατιστική επεξεργασία των συλλεχθέντων πληροφοριών - δεδομένων.

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 8 1.4. ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Από την έρευνα που διεξήγαμε θέλαμε να εστιάσουμε στις δράσεις οι οποίες κατά την άποψη των ερωτηθέντων πρέπει να λάβουν χώρα για την αποτελεσματική προώθηση του τουριστικού προϊόντος και της τουριστικής ανάπτυξης. Οι δράσεις αυτές θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην αναγκαία εξωστρέφεια που θα μπορούσε να φέρει απασχόληση και ανάπτυξη, προώθηση του νησιού και επιλογή της κατάλληλης στρατηγικής Μάρκετινγκ. Για το σκοπό αυτό δημιουργήθηκε το ερωτηματολόγιο της έρευνας και μέσα στο πλαίσιο των διαθέσιμων δυνατοτήτων του νησιού, με σκοπό τον εντοπισμό των δυνατών και αδύνατων σημείων της συνολικής εικόνας του νησιού. Θέλαμε να δείξουμε ότι μέσω της αξιοποίησης του φυσικού, πολιτιστικού και ανθρώπινου κεφαλαίου, θα μπορούσε να δημιουργηθεί προστιθέμενη αξία στην συνολική τουριστική εικόνα του νησιού.

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

Σε αυτή την ενότητα γίνεται μία σύντομη αναφορά των αποτελεσμάτων και των οικονομικών στοιχείων του τουρισμού για την Ελλάδα, ενώ παρουσιάζεται εν συντομία η εικόνα της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού και τα βασικά μειονεκτήματα που παρουσιάζει, τα οποία δυσκολεύουν την προώθηση του τουριστικού προϊόντος. Σκοπός μας είναι να παρουσιαστεί το πλαίσιο της παρούσας τουριστικής ανάπτυξης, καθώς και η ανάγκη για άμεση κατάρτιση και εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος τουριστικής ανάπτυξης τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο και πιο συγκεκριμένα για την Χίο, το οποίο θα πρέπει να συνοδεύεται από μια εξειδικευμένη τουριστική πολιτική που θα καλύπτει όλους τους επιμέρους τομείς της τουριστικής δραστηριότητας.

2.2. Η ΕΛΛΑΔΑ ΩΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

Όπως είναι γνωστό η Ελλάδα αποτελεί έναν σημαντικό προορισμό παγκοσμίως.

Μάλιστα, είναι στην παγκόσμια κατάταξη η 17^η χώρα σε αφίξεις και η 10^η σε αφίξεις στην Ευρώπη, ενώ ο αριθμός των τουριστών κυμάνθηκε στα 15,5 εκ. για το 2012. Το ελληνικό τουριστικό προϊόν θεωρείται γενικά καλό προϊόν. Η εκτίμηση αυτή βασίζεται σε έναν αριθμό ευνοϊκών χαρακτηριστικών, όπως για παράδειγμα η γεωγραφική ποικιλία, το ευχάριστο κλίμα, ο ήρεμος τρόπος ζωής των Ελλήνων, η μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά και η προσβασιμότητα της χώρας με πτήσεις charter.

Το γεγονός αυτό συνεπάγεται η διαμονή τους να είναι σχετικά μεγάλης διάρκειας, οπότε η δαπάνη είναι μεγαλύτερη, γεγονός που οδηγεί σε μεγαλύτερες εισπράξεις τουριστικού συναλλάγματος ανά άφιξη.

Ο τουρισμός και ειδικά μετά το 1970, αποτελεί έναν από τους πιο βασικούς και δυναμικούς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, τόσο σε επίπεδο απασχόλησης όσο και σε επίπεδο διαμόρφωσης του συνολικού εισοδήματος (Κοκκώσης.,2001). Ο τουρισμός αποτελεί κεντρικό πυλώνα ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας με σημαντική συνεισφορά στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν και στις επενδύσεις (Κοκκώσης, Τσάρτας, 2001). Η σύγχρονη προσέγγιση της τουριστικής ανάπτυξης

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 10 βασίζεται στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα, όπου οι υπηρεσίες είναι υψηλού επιπέδου, προσωποποιημένες και στοχεύουν στην παροχή μιας ολοκληρωμένης εμπειρίας. Η ένταξη της έννοιας της βιωσιμότητας στην τουριστική ανάπτυξη εξασφαλίζει την ανταγωνιστικότητα των προορισμών, την ευημερία των πληθυσμών, τη δημιουργία απασχόλησης, τη διαφύλαξη και αναβάθμιση φυσικών και πολιτιστικών πόρων(Ηγουμενάκης, Κραβαρίτης, 2004).

Η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, η εκτεταμένη ακτογραμμή και το φυσικό περιβάλλον είναι ορισμένα από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που καθιστούν την Ελλάδα από τους σημαντικότερους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως. Ο τουρισμός, μαζί με τη ναυτιλία, αποτελούν τους πιο εξωστρεφείς κλάδους της ελληνικής οικονομίας, με ιδιαίτερα θετική συνεισφορά στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (Danchev, Παρατσιώκας, 2012). Μάλιστα ο ελληνικός τουρισμός παρουσιάζει δυναμική πορεία ανάπτυξης στο διεθνές περιβάλλον και έχει δοθεί ιδιαίτερη έμφαση διότι αποτελεί κλάδο καθοριστικής σημασίας για την οικονομία της χώρας. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με στοιχεία του 2013, η συμμετοχή του τουρισμού στην διαμόρφωση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (Α.Ε.Π.) ξεπερνά το 16%, ενώ τα καθαρά έσοδα καλύπτουν το 1/3 του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας, ενώ είναι η 27^η χώρα σε εισπράξεις.Ενδεικτικά αναφέρουμε πως τα καθαρά έσοδα για το 2013 ανήλθαν σε 1,8 δις. ευρώ. Παρακάτω επισυνάπτεται το διάγραμμα της εξέλιξης των τουριστικών αφίξεων και των εισπράξεων για την τελευταία τριακοπενταετία που μας δείχνει τη γενικότερη οικονομική άνοδο, που ταυτίζει αξιωματικά την «άνοδο του τουρισμού» με τη

«μεγέθυνση της ανάπτυξης».

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 11

Σχήμα 1.1.: Εξέλιξη Τουριστικών Αφίξεων & Εισπράξεων στην Ελλάδα

Επιπρόσθετα, ο κλάδος του τουρισμού απασχολεί περίπου και σύμφωνα με τα αποτελέσματα του ΙΟΒΕ, το 19% του εργατικού δυναμικού της χώρας, δηλαδή 741.000 άτομα από τα 3,9 εκ. του συνολικού εργατικού δυναμικού. Ιδιαίτερα σε περιόδους αιχμής (Ιούλιος-Σεπτέμβριος) ο αριθμός αυτός αυξάνεται κατά 83.000 επιπλέον απασχολούμενους. Ιδιαίτερα σε περιοχές, όπως οι νησιωτικές ή οι περιοχές που χαρακτηρίζονται από πληθυσμιακή συρρίκνωση, η συμβολή του κλάδου στην διαμόρφωση των δεικτών απασχόλησης και ανεργίας των περιοχών αυτών κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική, τόσο για το βιοτικό επίπεδο του πληθυσμού και την απασχόληση όσο και στην ενδογενή περιφερειακή ανάπτυξη.

Αναφορικά με την εικόνα της Ελλάδας ως τουριστικού προορισμού και της συνολικής εικόνας του Ελληνικού τουριστικού προϊόντος, θα μπορούσαμε να πούμε πως η υπάρχουσα κατάσταση είναι ιδιαίτερα ασαφής και ανομοιογενής. Μπορούμε να προσδιορίσουμε δύο κύρια προϊόντα που συνθέτουν το χαρτοφυλάκιο της τουριστικής προσφοράς: α) τον μαζικό τουρισμό και β) τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Μεταξύ αυτών των δύο κύριων τουριστικών προϊόντων παρουσιάζονται σημαντικότατες διαφορές και διαφοροποιήσεις, τόσο στην εικόνα και διαχείρισή τους όσο και στην ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών και κατ’επέκταση και στην εξυπηρέτηση του πελάτη (Σιγάλα, Χρήστου, 2014).Ως μαζικός τουρισμός στην Ελλάδα νοείται ο παραθαλάσσιος παραθεριστικός τουρισμός, αυτός που διεθνώς ορίζεται ως τουρισμός 3S (sun, sand, sea – ήλιος, άμμος, θάλασσα). Από την άλλη

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 12 πλευρά, ο εναλλακτικός τουρισμός περιλαμβάνει το σύνολο των τουριστικών υπηρεσιών, οι οποίες διακρίνονται ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες, τις προτιμήσεις και τα κίνητρα των τουριστών, απευθύνονται σε ένα εξειδικευμένο κοινό, τηρούν τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και συμβάλλουν στην άμβλυνση της εποχικότητας της τουριστικής ζήτησης. Αναφορικά με την κατάσταση των προϊόντων των εναλλακτικών μορφών τουρισμού, αν και αποτελούν ένα σχετικά μικρό τμήμα της τουριστικής βιομηχανίας, αυτή παρουσιάζεται αρκετά διαφορετική σε σχέση με την εικόνα που παρουσιάζει ο μαζικός τουρισμός.Το βασικό πρόβλημα αυτού του τουριστικού κλάδου σχετίζεται με την έντονη ανομοιομορφία της παρεχόμενης ποιότητας και της προσφερόμενης εξυπηρέτησης από περιοχή σε περιοχή, καθώς και τις διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των τουριστικών επιχειρήσεων.

Παρόλα αυτά η ελληνική τουριστική αγορά θεωρείται ένας ώριμος τουριστικός προορισμός που αντιμετωπίζει έντονο ανταγωνισμό από αναδυόμενους μεσογειακούς προορισμούς, κυρίως σε επίπεδο τιμών. Προσφέρει το ίδιο προϊόν με τους ανταγωνιστές της και διεκδικεί μερίδιο από τις ίδιες τουριστικές αγορές.

Απευθύνεται κυρίως σε τουρίστες από χώρες της Βορειοδυτικής και Βορειοανατολικής Ευρώπης, προσπαθώντας να προσελκύσει μαζικό τουρισμό με κύριο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα το χαμηλό κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Η αύξηση των εισπράξεων αντανακλά μια πιθανή βελτίωση της αποτελεσματικότητας της ελληνικής τουριστικής αγοράς που οφείλεται κυρίως στην αύξηση των τιμών των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών. Ωστόσο, η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας οδηγεί στην προσπάθεια να συμβαδίζει η αύξηση των τιμών, με την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών.

Ωστόσο, θα πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή στο τι μπορεί να προβληθεί ως τελικό τουριστικό προϊόν. Από την πληθώρα των δυνητικών τουριστικών πόρων κάθε περιοχής, πρέπει να προβληθούν ως τουριστικά προϊόντα αυτοί που είναι έτοιμοι να ανταπεξέλθουν στον ανταγωνισμό και να μπορούν να συγκριθούν με αντίστοιχα τουριστικά προϊόντα άλλων προορισμών. Όπως επίσης, θα πρέπει αρχικά, να εξασφαλίζεται πρωτίστως η διατήρηση των υφιστάμενων τουριστικών αγορών και κατόπιν να επιδιώκεται η προσέγγιση νέων τουριστικών αγορών. Μάλιστα, τα

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 13 τελευταία χρόνια παρατηρείται σταδιακή μείωση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος που συμβάλλει στην αδυναμία προσέγγισης των τουριστικών αγορών. Συγκεντρωτικά, λοιπόν, τα σημαντικά σημεία που μειονεκτεί το ελληνικό τουριστικό προϊόν αποτελούν:

 Οι ελλιπείς τουριστικές υποδομές της χώρας και το χαμηλό επίπεδο υπηρεσιών που προσφέρονται, σε σχέση με την ζήτηση που υπάρχει.

 Η αυξανόμενη εξάρτηση από τον μαζικό τουρισμό και η απώλεια υψηλού τουριστικού εισοδήματος.

 Η αδυναμία αύξησης του μεριδίου και η αδυναμία διείσδυσης του ελληνικού προϊόντος στις μεγάλες αγορές του εξωτερικού.

 Η έλλειψη μεθοδευμένων στρατηγικών Μάρκετινγκ για την προώθηση του τουριστικού προϊόντος (προβολή και προώθηση).

 Η αδυναμία διαπραγμάτευσης με τους ισχυρούς tour – operators.

 Η έλλειψη συστηματικής έρευνας και ανατροφοδότησης (feedback) για ενέργειες που γίνονται και αφορούν τον τουρισμό.

 Η έλλειψη δυνατότητας χρονικής κατανομής της ζήτησης και η έντονη εποχικότητα η οποία εστιάζεται στους θερινούς μήνες.

 Η εξάρτηση από το μοντέλο «ήλιος – θάλασσα».

 Τα προβλήματα βιωσιμότητας και η δυσκολία προσαρμογής στα νέα τεχνολογικά δεδομένα.

Το σύνολο των προβλημάτων αυτών είναι φανερό ότι επιβαρύνει έντονα την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος στο σύνολό του, επιδεινώνοντας την κατάσταση σε σχέση με τις «κλασικές», αλλά και τις νέες ανταγωνίστριες χώρες. Ειδικά η Ελλάδα για το 2013 παρουσίασε μία μείωση των αφίξεων από την Ευρώπη της τάξης του 12%. Οι αφίξεις ειδικά από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Γερμανία παρουσίασαν μείωση της τάξης του 20-30% την στιγμή που οι αφίξεις από την Ρωσία αυξήθηκαν δραματικά και μείωσαν το αρνητικό αποτέλεσμα.Για την αντιμετώπιση, λοιπόν, των προβλημάτων που συμβάλλουν στην απαξίωση και την μη προώθηση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος παρακάτω αναφέρονται περιληπτικά, τέσσερις (4) μεθοδευμένες στρατηγικές κινήσεις που θα επιφέρουν θετικά αποτελέσματα στην αλυσίδα αξίας τουρισμού:

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 14

 Η Ποιότητα: Η οποία καθιστά ανταγωνιστικό τον ελληνικό τουρισμό στην παγκόσμια αγορά, στοχεύοντας σε ποιοτικούς επισκέπτες.

 Value for money: Προσφέροντας ολοκληρωμένο ποιοτικό τουριστικό προϊόν σε ελκυστικές τιμές.

 Ενίσχυση της ταυτότητας και της αυθεντικότητας του εθνικού τουριστικού προϊόντος.

 Η διαφοροποίηση και εμπλουτισμός τουριστικού προϊόντος από το μονοδιάστατο πρότυπο του μαζικού τουρισμού με νέες εναλλακτικές δραστηριότητες, που θα καθιστούν την Ελλάδα αυθεντικό τουριστικό προορισμό και θα αναδεικνύουν και θα αξιοποιούν τους υφιστάμενους τοπικούς πόρους αλλά και τις υποδομές που έχουν κατασκευαστεί σε προηγούμενες προγραμματικές περιόδους.

 Η σταθεροποίηση της εσωτερικής πολιτικοοικονομικής κατάστασης και η δημιουργία μίας τουριστικής στρατηγικής.

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, απαιτείται η λήψη συγκεκριμένων μέτρων σε όλα τα κρίσιμα για την άσκηση της τουριστικής πολιτικής επίπεδα όπως περιβάλλον, υποδομές, δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, τουριστικές επιχειρήσεις, συνεργαζόμενοι με τον τουρισμό τομείς και κλάδοι, διασύνδεση πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα, ανάπτυξη ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού, διασύνδεση τουρισμού & πολιτισμού, δημιουργία και διατήρηση δικτύων, αξιοποίηση τουριστικών ακινήτων, ανάπτυξη δράσεων & προγραμμάτων εθελοντισμού, προστασία των εργαζομένων κ.λπ. Η ανάπτυξη του τουρισμού θα πρέπει να βασίζεται σε παρεμβάσεις που υπερβαίνουν την έρευνα και την καινοτομία. Όπως γίνεται φανερό από την ανάλυση της αλυσίδας αξίας, οι τουριστικές δραστηριότητες τροφοδοτούν και τροφοδοτούνται από δραστηριότητες, υπηρεσίες και προϊόντα άλλων κλάδων και η συσχέτιση μαζί τους είναι βασικός παράγοντας ανάπτυξης τουριστικής πολιτικής.

Εν κατακλείδι, ο τομέας του τουρισμού είναι η βασική κινητήρια δύναμη της οικονομίας. Αποτελεί μία δραστηριότητα με μεγάλες ευκαιρίες εφαρμογής ολοκληρωμένων συστημάτων συνδυασμένων τεχνολογιών και επιτρέπει την ανάπτυξη εξειδικευμένων δραστηριοτήτων που βασίζονται στη γνώση. Ο τουρισμός

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 15 απαιτεί ένα ιδιαίτερο είδος πολιτικής για την καινοτομία, που να υποστηρίζει την ικανότητα να παράγεται γνώση και προστιθέμενη αξία στο τουριστικό προϊόν.[17]

Στόχος είναι να δίνεται προτεραιότητα σε μικρές δημόσιες ή ιδιωτικές υποδομές στήριξης της τουριστικής δραστηριότητας, με περιορισμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, περισσότερο συμβατές με το χαρακτήρα των περιοχών και των προορισμών και πάντοτε σε συνάρτηση με τη φέρουσα ικανότητα των προορισμών αυτών και τη στρατηγική της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης που συνδέεται αρμονικά με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.

2.3. ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΑΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Σε μία περίοδο κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε, έχουμε εναποθέσει ένα μεγάλο μέρος της ελπίδας για ανάκαμψη στην τουριστική ανάπτυξη. Ωστόσο εκτός από μία μεγάλη λίστα ενεργειών που πρέπει να πραγματοποιηθούν ώστε να διαμορφωθούν όπως πρέπει τα τουριστικά προϊόντα που θέλουμε να προωθήσουμε σαν χώρα, να βελτιωθεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και να βελτιωθούν οι υποδομές, έναν σημαντικότατο παράγοντα ανάπτυξης αποτελεί η τουριστική προβολή είτε αυτή αφορά την χώρα σαν σύνολο, είτε κάποιες τουριστικές περιοχές μεμονωμένα (Πετράκος, Ψυχάρης, 2004).

Για να ανταποκριθεί η χώρα μας στην υψηλή διεθνή ανταγωνιστικότητα και για να λειτουργήσει η τουριστική της βιομηχανία αποδοτικά και αποτελεσματικά στα πλαίσια της αειφόρου τουριστικής ανάπτυξης θα πρέπει να καταρτίσει και να εφαρμόσει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα τουριστικής ανάπτυξης σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Το πρόγραμμα αυτό θα πρέπει να συνοδεύεται από μια εξειδικευμένη τουριστική πολιτική που θα καλύπτει όλες τους επιμέρους τομείς της τουριστικής δραστηριότητας (Λαγός, 2001). Τελευταία μάλιστα, η τουριστική πολιτική της χώρας έχει αρχίσει να διαμορφώνεται στη βάση της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης, όπως αυτή εξειδικεύεται μέσα από τα ΚΠΣ και χρηματοδοτείται από τα ∆ιαρθρωτικά Ταμεία. Ενδεικτικά αναφέρουμε παράγοντες ανάπτυξης που σχεδιάστηκαν στα πλαίσια του Β’ Κ.Π.Σ. (Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης), οι οποίες ήταν (Φτακλάκη,2012 - Σταυρινούδης, Παρθένης, 2009):

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 16

• ∆ημόσιες επενδύσεις για τη δημιουργία υποδομών υποστήριξης του θαλάσσιου τουρισμού.

• ∆ημόσιες επενδύσεις για τη δημιουργία υποδομών υποστήριξης του ορεινού, οικολογικού, θεραπευτικού και χιονοδρομικού τουρισμού.

• Ενίσχυση ιδιωτικών επενδύσεων ολοκληρωμένης μορφής εκσυγχρονισμού ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων και ενίσχυση ιδιωτικών επενδύσεων για τη μετατροπή παραδοσιακών ή διατηρητέων κτισμάτων σε τουριστικά καταλύματα.

• Ενίσχυση ιδιωτικών επενδύσεων για τη δημιουργία εγκαταστάσεων ειδικής τουριστικής υποδομής (μαρίνες, γήπεδα γκολφ, συνεδριακά κέντρα, κέντρα θαλασσοθεραπείας, κέντρα τουρισμού υγείας, υδροθεραπευτήρια, κέντρα προπονητικού αθλητισμού, χιονοδρομικά κέντρα) και ενίσχυση ιδιωτικών επενδύσεων για τη δημιουργία Π.Ο.Τ.Α.

• Στήριξη ΜΜΕ του τουρισμού με ιδιωτικές επενδύσεις και δημιουργία πληροφοριακού δικτύου του Ε.Ο.Τ., με δημόσια επένδυση.

• Κατάρτιση ανθρώπινου δυναμικού στον τομέα του τουρισμού.

• Απασχόληση (Ταυτότητα, Ποιότητα, Οικονομική Ανάπτυξη).

• Χάραξη στρατηγικής Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας.

• Δημιουργία μηχανισμών παρακολούθησης και συντονισμού του τουριστικού προϊόντος.

Αν εξετάσουμε σε βάθος το πλαίσιο αυτό της τουριστικής πολιτικής διαπιστώνουμε ότι υπάρχει μια αντίφαση που οδηγεί σε χαμηλή αποδοτικότητα και κατά συνέπεια σε χαμηλή ανταγωνιστικότητα την τουριστική μας δραστηριότητας. Η αντίφαση αυτή στηρίζεται στη στατιστικά τεκμηριωμένη παρατήρηση ότι η αύξηση του συνολικού μεγέθους του τουριστικού συναλλάγματος δεν συνδέεται και με την αντίστοιχη αύξηση της μέσης κατά κεφαλή τουριστικής δαπάνης σε αποπληθωρισμένες τιμές, αντίθετα παρουσιάζει τάσεις μείωσης. Αυτό αποτελεί ένδειξη του χαμηλού εισοδηματικού επιπέδου των τουριστών που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα και τις συναλλαγματικές δυνατότητες του ελληνικού τουρισμού. Η ερμηνεία αυτού του φαινομένου είναι απλή. Η χώρα μας έχει ποιότητα προσφερομένων τουριστικών υπηρεσιών κατώτερη από εκείνη των ανταγωνιστών της. Η υποβάθμιση του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος μέσα σε ένα έντονα

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 17 ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον οδήγησε στη διαμόρφωση χαμηλών τιμών και στο χαρακτηρισμό της Ελλάδας ως χώρα φτηνού τουριστικού προϊόντος, αφού προσελκύει μεγάλο αριθμό τουριστών χαμηλού και μεσαίου εισοδηματικού επιπέδου (Πετράκος, Ψυχάρης, 2004).

Όσον αφορά την τρέχουσα τουριστική πολιτική, στόχος είναι ο τουρισμός να αποτελέσει τη δίοδο για την έξοδο της Ελλάδας από την παρατεταμένη ύφεση, δημιουργώντας το «κατάλληλο πλαίσιο που θα συμβάλλει στην προσέλκυση επενδύσεων στον τουρισμό», όπως αναφέρει και η υπουργός Τουρισμού, Όλγα Κεφαλογιάννη. Γίνονται προσπάθειες για αλλαγή της εικόνας της Ελλάδας αλλά και να ανακτήσει την αξιοπιστία στις αγορές και να διατηρήσει την πολιτική σταθερότητα, ώστε να είναι δυνατό να επιτευχθεί και να προωθηθεί η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και η θέσπιση ενός συνολικού θεσμικού πλαισίου όπου θα αναδείκνυε την συμμετοχή στο σχεδιασμό του όλων των τοπικών φορέων που συνδέονται όχι μόνο με την τουριστική ανάπτυξη, αλλά και με τη γενικότερη ανάπτυξη, διαφοροποίηση και εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος (Κοκκώσης, Τσάρτας, 2001). Γίνονται προσπάθειες στοχευόμενης τουριστικής πολιτικής και σχεδιασμού της τουριστικής ανάπτυξης, που θα σχετίζονται με διαφορετικά πεδία της κοινωνίας και της οικονομίας. Προς αυτή την κατεύθυνση κινήθηκε το νομοσχέδιο για την ενίσχυση της τουριστικής επιχειρηματικότητας. Σε αυτό καταγράφηκαν εκκρεμότητες και παθογένειες που συσσωρεύονταν κατά το παρελθόν, με σκοπό να γίνουν οι απαραίτητες παρεμβάσεις σε σημεία που λειτουργούσαν ως τροχοπέδη στην τουριστική ανάπτυξη, ώστε να διευκολυνθεί ακόμη περισσότερο η ιδιωτική πρωτοβουλία και η άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, όπως ανέφερε η κα. Κεφαλογιάννη. Η παρούσα στρατηγική για τον τουρισμό επικεντρώνεται στο να προβληθεί η Ελλάδα σαν ένα προορισμός για όλο το χρόνο κι όχι μόνο για τον ήλιο, τη θάλασσα και τα ελληνικά νησιά, αλλά να δοθεί έμφαση και στον θεματικό τουρισμό, με σκοπό να αμβλυνθούν παράγοντες όπως η εποχικότητας της ζήτησης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 18 Στην δεύτερη ενότητα ακολουθεί μία σύντομη αναφορά για το τι αποτελεί διαφοροποίηση και εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος καθώς και η σημασία τους στην ανάδειξη της τουριστικής εικόνας της Χίου και η συνεισφορά τους στην δημιουργία αξίας για τον τουρισμό.

3.2. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ

Ο εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος με νέες θεματικές και προσοδοφόρες μορφές τουρισμού αποτελεί προϋπόθεση αειφορίας και βιωσιμότητας του ελληνικού τουρισμού. Είναι κοινή διαπίστωση ότι η χώρα χρειάζεται μία νέα τουριστική πολιτική, στο πλαίσιο της οποίας το ελληνικό προϊόν μπορεί και πρέπει να αναβαθμιστεί, μέσα από την υιοθέτηση νέων εργαλείων ανάπτυξης και της προβολής της τουριστικής δραστηριότητας. Η Ελλάδα θα πρέπει να αναζητήσει νέες ομάδες - στόχους, επιδιώκοντας την αύξηση και την βελτίωση της ποιότητας του αριθμού των τουριστών. Στην κατεύθυνση αυτή είναι αναγκαίος και ο εμπλουτισμός του ελληνικού τουριστικού προϊόντος με υποδομές, υπηρεσίες, των ειδικών και εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Τον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος με την ανάπτυξη ειδικών & εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Μέσω αυτού, είναι δυνατό να ανατραπεί και η συγκέντρωση μεγάλου όγκου τουριστών σε περιορισμένο αριθμό νησιωτικών και παράκτιων περιοχών, που έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος λόγω των περιβαλλοντικών πιέσεων και των ελλείπων υποδομών των περιοχών(Τσάρτας, 2014).

Για να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά του ο ελληνικός τουρισμός και να παγιώσει μία υψηλή θέση στην παγκόσμια αγορά , θα πρέπει να επενδύσει σε ένα μοντέλο που θα εμπλουτίσει το τουριστικό προϊόν, θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά του και θα διευρύνει την τουριστική περίοδο, αμβλύνοντας ουσιαστικά την εποχικότητα και λειτουργώντας ως κεντρικός άξονας της αναπτυξιακής πολιτικής που θα ακολουθηθεί.Η πολιτική βιώσιμης ανάπτυξης θα πρέπει να στηριχτεί αρχικά στον εξειδικευμένο και αποκεντρωμένο σχεδιασμό της τουριστικής ανάπτυξης με έμφαση στην ισορροπία ανάμεσα στην οικονομία, στην κοινωνία και στο περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να προωθούνται συγκροτημένα σχέδια τουριστικής ανάπτυξης

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 19 σε τοπικό επίπεδο τα οποία αποβλέπουν στη λειτουργική διασύνδεση των διαφορετικών κλάδων της οικονομίας με τον τουρισμό και στην προστασία και ανάδειξη του τοπικού φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος(Σπιλάνης, 2000).

Το προφίλ του σύγχρονου τουρίστα έχει ως βασικό χαρακτηριστικό τη ζήτηση για εξειδικευμένα και ειδικά ενδιαφέροντα που ξεφεύγουν από το παραδοσιακό τουριστικό προϊόν. Σε κάθε του ταξίδι δεν αρκείται πλέον μόνο στο να ηρεμήσει και να απολαύσει πολυτελείς υπηρεσίες, αλλά πλέον επιζητά να βιώσει την εμπειρία του κάθε προορισμού, είναι περισσότερο ενεργός, συμμετέχει σε τοπικές δραστηριότητες, ενδιαφέρεται για την ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά των περιοχών που επισκέπτεται και έχει περιβαλλοντική ευαισθησία. Είναι γεγονός ότι πλέον είναι πιο απαιτητικός, ανεξάρτητος και είναι κατά κανόνα έμπειρος ταξιδευτής και έχει γνωρίσει διάφορους τουριστικούς προορισμούς, τους οποίους μπορεί να συγκρίνει μεταξύ τους. Ως αποτέλεσμα, είναι πιο απαιτητικός ως προς την ποιότητα των υπηρεσιών και των εξυπηρετήσεων που αναμένει σε έναν προορισμό, ενώ με τη βοήθεια της τεχνολογίας οργανώνει μόνος του τις διακοπές του.

Ένας τρόπος για να καλυφθούν οι ανάγκες των επισκεπτών, αποτελεί η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού με νέες θεματικές και προσοδοφόρες μορφές τουρισμού, με σκοπό την επιμήκυνση της τουριστικού περιόδου και τον εμπλουτισμό του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος. Για την επιτυχία του μοντέλου απαιτείται επαναξιολόγηση και πιστοποίηση των υπηρεσιών και των υποδομών με βάση τα διεθνή πρότυπα μέσω του εκσυγχρονισμού του υπάρχοντος δυναμικού και εμπλουτισμού του με νέες μονάδες, στην βάση ενός ισόρροπου μίγματος που δεν θα αλλοίωνε την φυσιογνωμία και τον χαρακτήρα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.Οι ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού θα πρέπει να βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην τοπική πρωτοβουλία, ενώ η πολιτεία και η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να ενθαρρύνουν και να υποστηρίζουν τις παραγωγικές, πολιτισμικές και αναπτυξιακές δυνάμεις του τόπου, για να συμβάλλουν στην αειφόρο περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξή του.

Γιαννόπουλος Χαράλαμπος| Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων – Χίος 2014 20 Ο εναλλακτικός τουρισμός συμβάλλει τόσο στην διαφοροποίηση και στον εμπλουτισμό του ελληνικού τουριστικού προϊόντος με την επιχειρηματική αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού όσο και στην ανάδειξη και τουριστική αξιοποίηση του φυσικού και πολιτισμικού αποθέματος, καθώς και στην άμβλυνση της εποχικότητας της τουριστικής ζήτησης.Αναφερόμενοι στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού τα είδη του χωρίζονται στις εξής κατηγορίες (Σφακιανάκης, 2000 - Σταθόπουλος, 2009 - Τσεκούρας, Καλοκάρδου, Τσάρτας, 1991):

 Τουρισμός Ανάπαυσης και Αναψυχής: Είναι το είδος τουρισμού που προκύπτει από την ανάγκη του ανθρώπου για ανάπαυση και αναψυχή και είναι από τα σημαντικότερα είδη τόσο από άποψη μεγέθους στην τουριστική αγορά όσο από την άποψη αναγκών και δαπανών που χρειάζονται για την εξασφάλιση του καλύτερου επιθυμητού αποτελέσματος εξυπηρέτησης των τουριστών.

 Αγροτουρισμός : Είναι το είδος τουρισμού που φέρνει τον επισκέπτη σε επαφή με την φύση του αγροτικού χώρου, τις συνήθειες των κατοίκων των περιοχών αυτών, τα πολιτισμικά τους στοιχεία και ποικίλες δραστηριότητες και εκδηλώσεις στις οποίες μπορεί να συμμετέχει και να ψυχαγωγηθεί.

 Επιλεκτικός τουρισμός : Αναφέρεται σε άτομα υψηλής εισοδηματικής στάθμης που μπορούν να ξοδέψουν αρκετά μεγάλα ποσά για την ικανοποίηση των αναγκών τους στην διάρκεια του ταξιδιού και της διαμονής τους όπως π.χ.

πολιτικός τουρισμός.

 Οικολογικός τουρισμός/ Φυσιολατρικός ή Φυσιογνωστικός τουρισμός : Συνδυάζει την τοπική οικονομική ανάπτυξη, τη διαφύλαξη της ποιότητας του περιβάλλοντος, την ανάδειξη των φυσικών πλεονεκτημάτων και την ιστορία μιας περιοχής.

 Θρησκευτικός τουρισμός: Είναι το είδος που αφορά τα άτομα που επισκέπτονται κάποιο ιερό τόπο για μια θρησκευτική εκδήλωση ή τελετή.

 Αθλητικός τουρισμός :Περιλαμβάνει τον τουρισμό των αθλητών και των θεατών των αθλητικών γεγονότων και έχει ως κύριο κίνητρο την άσκηση ενός αθλήματος.

 Μορφωτικός ή Γνωστικός τουρισμός : Αυτό το είδος τουρισμού περιλαμβάνει μεταξύ άλλων επισκέψεις ιστορικών μνημείων, αρχαιολογικών χώρων, μουσείων, πινακοθηκών, παρακολουθήσεις συναυλιών, θεατρικών