1
ΣΔΗ
ΠΔΛΟΠΟΝΝΖΟΤ
ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ & ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ
ΣΜΖΜΑ ΓΔΟ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ
ΠΣΤΥΗΑΚΖ ΔΡΓΑΗΑ
Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΚΡΗΖ ΣΗ
ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΔ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ ΣΟΤ ΓΖΜΟΤ ΛΔΒΑΓΔΧΝ
ΑΝΑΣΑΟΠΟΤΛΟΤ ΑΡΓΤΡΧ
Δπηβιέπνπζα Καζεγήηξηα: ΑΡΓΤΡΟΠΟΤΛΟΤ ΦΧΣΔΗΝΖ
ΚΑΛΑΜΑΣΑ 2015
2
3
ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ
Θα άζεια λα επραξηζηάζσ ζεξκΪ, φινπο φζνπο κε βνάζεζαλ ζηελ εθπφλεζε ηεο παξνχζαο εξγαζέαο, μεθηλψληαο απφ ηελ θαζεγάηξηα κνπ, θα Αξγπξνπνχινπ Φσηεηλά. Ζ βνάζεηΪ ηεο άηαλ πνιχηηκε γηα κΫλα, θαζψο κε ζηάξημε ζε φιεο ηηο θΪζεηο ηεο εξγαζέαο κνπ, απφ ηελ αξρά κΫρξη ηελ νινθιάξσζά ηεο, δέλνληΪο κνπ ηηο θαηεπζπληάξηεο γξακκΫο γηα ηελ πξαγκαηνπνέεζά ηεο, ζεκαληηθφ ζρεηηθφ κε ην ζΫκα πιηθφ, πξνο Ϊληιεζε πιεξνθνξηψλ, αιιΪ θπξέσο γηα ηελ επέδεημε Ϊκεηξεο θαηαλφεζεο απφ ηελ πιεπξΪ ηεο.
ΔπηπιΫνλ, ζα άζεια λα επραξηζηάζσ ηνλ θν ΠεξγαληΪ ΗσΪλλε, ηνλ πξψελ αληηδάκαξρν θν Σζέλα Βαζέιε, ηε δάκαξρν ΛεβαδΫσλ, θα Πνχινπ Γηψηα, θαζψο θαη ηνλ εθπξφζσπν ηνπ Γξαθεένπ Σχπνπ ηνπ Γάκνπ ΛεβαδΫσλ θαη επηθεθαιάο ηεο Δπηηξνπάο δηαρεέξηζεο πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ ηνπ δάκνπ, θν ηακαηΪθε ΑλδξΫα, ηνλ δηεπζπληά ηνπ νηθνλνκηθνχ ηκάκαηνο ηνπ δάκνπ, θν ΚαιιηαληΪζε, γηα ηε ζπλεξγαζέα ηνπο θαη ηελ παξνρά ζεκαληηθψλ, γηα ηελ εξγαζέα κνπ, ζηνηρεέσλ.
ΣΫινο, ηηο ζεξκΫο κνπ επραξηζηέεο ζηελ θα Εηψγα ΔιΫλε, θΪηνρν κεηαπηπρηαθνχ δηπιψκαηνο ζην ρψξν ηεο Γεκφζηαο δηνέθεζεο, γηα ηελ πνιχηηκε βνάζεηα πνπ κνπ παξεέρε κε ηηο πιεξνθνξέεο επέ ηνπ ζΫκαηνο ηεο εξγαζέαο θαη ηηο ρξάζηκεο ζπκβνπιΫο ηεο ζρεηηθΪ κε ηελ φιε εθπφλεζε ηεο.
4
ΠΔΡΗΛΖΦΖ
θνπφο ηεο παξνχζαο εξγαζέαο εέλαη λα θαηαδεέμεη, αξρηθΪ, ηε ζρΫζε αιιειεπέδξαζεο πνιηηηζκνχ θαη νηθνλνκέαο, θαζψο -φπσο απνδεηθλχεηαη- απφ ηε κέα, κΫζσ ηεο Ϊζθεζεο κηαο απνηειεζκαηηθάο πνιηηηζηηθάο πνιηηηθάο απφ ηνπο αξκφδηνπο θνξεέο, ν πνιηηηζκφο κπνξεέ λα ζπκβΪιιεη ζεκαληηθΪ ζηελ νηθνλνκηθά αλΪπηπμε ελφο ηφπνπ θαη απφ ηελ Ϊιιε, ε νηθνλνκηθά δπζπξαγέα, φπσο απηά πνπ βηψλνπκε ζηηο κΫξεο καο Ϋπεηηα απφ ην μΫζπαζκα ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκηθάο θξέζεο, θαζέζηαηαη ηξνρνπΫδε γηα ηνλ πνιηηηζκφ, θαζψο ιεηηνπξγεέ αλαζηαιηηθΪ φζνλ αθνξΪ ζηελ αλΪιεςε πξσηνβνπιηψλ γηα ηελ πξαγκαηνπνέεζε πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ απφ ηνπο πνιηηηζηηθνχο νξγαληζκνχο. Δλ ζπλερεέα, επηρεηξεέηαη ε αλΪδεημε ηεο ηνπηθάο απηνδηνέθεζεο ζε επέπεδν δάκσλ, σο ελφο απφ ηνπο πιΫνλ ζεκαληηθφο απφ απηνχο.
Οη πεληρξνέ, φκσο, πφξνη -ζπλΫπεηα ηεο θξέζεο- πνπ δηαηέζεληαη πιΫνλ ζηνπο δάκνπο γηα πνιηηηζηηθνχο ζθνπνχο θαη δξΪζεηο, απνδεηθλχεηαη, πσο θαζηζηνχλ αδχλακν ην ξφιν ηνπο ζηελ ηνπηθά πνιηηηζηηθά δξΪζε θαη πνιηηηζηηθά αλαβΪζκηζε θαη θαηΪ ζπλΫπεηα θαη ζηελ ηνπηθά νηθνλνκηθά “αλαδσνγφλεζε”.
Πεξέπησζε κειΫηεο ζηελ παξνχζα εξγαζέα, απνηειεέ ν δάκνο ΛηβαδεηΪο, ν νπνένο δελ εμαηξεέηαη ηνπ παξαπΪλσ θαλφλα, αλ θαη εέλαη Ϋλαο δάκνο κε ζεκαληηθφηαηε θαη καθξαέσλε πνιηηηζηηθά παξΪδνζε, ε νπνέα θαη παξνπζηΪδεηαη ιεπηνκεξψο.
Λέμεηο θιεηδηά: πνιηηηζκφο, θνπιηνχξα, πνιηηηζηηθά δξαζηεξηφηεηα, αιιειεπέδξαζε νηθνλνκέαο-πνιηηηθάο-πνιηηηζκνχ, αλΪπηπμε, κνριφο πξνφδνπ, ρνξεγέα, πφξνη.
5 ABSTRACT
The purpose of this paper is to demonstrate, first, the cultural interaction relationship and economy as well -as turns- the one hand, through the exercise of an effective cultural policy of the competent bodies, culture can contribute significantly to the economic development of a place and on the other, the economic downturn like the one we are experiencing these days after the outbreak of the global economic crisis, it becomes a hindrance for culture, as well as an obstacle with regard to initiatives for the realization of cultural activities by cultural organizations. It then attempts to highlight the local government at municipal level as one of the most important of them.
Scarce, however, -consistency resources crisis- which are now available to municipalities for cultural purposes and actions, it turns out, that make it weaker their role in local cultural activities and cultural enhancement and consequently local economic
"revival".
Case study in this paper, is the municipality of Levadia, who is not exempted from this rule, although it is a municipality with a significant and long cultural tradition, which is presented in detail.
Key words: the cultural interaction policy and economy, cultural action, economic development, progress, sponsorship, resources
6
ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΔΛ
ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ... 3
ΠΔΡΗΛΖΦΖ...4
ABSTRACT……….………...5
ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ………...6
ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΗΝΑΚΧΝ,ΓΡΑΦΖΜΑΣΧΝ,ΔΗΚΟΝΧΝ………...8
ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ………9
ΔΗΑΓΧΓΖ...10
Α' ΜΔΡΟ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ΓΔΝΗΚΑ ΠΔΡΗ ΠΟΛΗΣΗΜΟΤ 1.1 ΟΡΗΜΟΗ, ΔΝΝΟΗΑ ΚΑΗ ΖΜΑΗΑ ΣΟΤ ΠΟΛΗΣΗΜΟΤ...12
1.2 Ζ ΑΞΗΑ ΣΟΤ ΠΟΛΗΣΗΜΟΤ...15
1.3 ΔΝΝΟΗΑ ΚΑΗ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΧΝ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΧΝ...16
1.4 Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΚΡΗΖ ΣΟΝ ΠΟΛΗΣΗΜΟ...18
1.5 Ο ΠΟΛΗΣΗΜΟ Χ ΦΟΡΔΑ ΑΝΑΠΣΤΞΖ...22
1.6 ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΟ ΣΟΤΡΗΜΟ-ΠΡΟΦΗΛ ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΟΤ ΣΟΤΡΗΣΑ...23
1.7 Ο ΡΟΛΟ ΣΖ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ...24
1.7.1 ΥΟΡΖΓΗΑ ΚΑΗ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ...27
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 2.1 ΚΑΛΛΗΚΡΑΣΗΚΟΗ ΓΖΜΟΗ-Ο ΚΑΛΛΗΚΡΑΣΗΚΟ ΓΖΜΟ ΛΗΒΑΓΔΗΑ ... 30
2.1.1 ΓΖΜΟΓΡΑΦΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ...31
2.1.2 ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ...32
2.1.3 ΗΣΟΡΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ...33
7
2.1.4 ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΑ ΣΟΗΥΔΗΑ...37
2.1.5 ΑΞΗΟΘΔΑΣΑ... ...39
2.2 ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ...40
2.3 ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΟΗ ΦΟΡΔΗ ΚΑΗ ΤΛΛΟΓΟΗ ... 41
2.4 ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΟΗ ΘΔΜΟΗ... 45
2.4.1 ΣΑ ΣΡΟΦΧΝΗΑ...46
2.4.2 «ΣΟ ΓΑΗΣΑΝΑΚΗ»………..……...47
2.4.3 ΣΟ ΛΗΒΑΓΔΗΣΗΚΟ ΠΑΥΑ...48
2.4.4 Ζ ΈΚΘΔΖ ΓΔΛΟΗΟΓΡΑΦΗΑ ...48
2.4.5 Ζ ΑΤΓΟΤΣΗΑΣΗΚΖ ΠΑΝΔΛΖΝΟ...50
2.4.6 ΣΟ ΦΔΣΗΒΑΛ ΑΡΒΑΝΗΣΑ...52
2.5 ΟΗ ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΔ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΔ ΣΟΤ ΓΖΜΟΤ ΛΗΒΑΓΔΗΑ ΠΡΗΝ ΚΑΗ ΜΔΣΑ ΣΟ 2010... 52
Β' ΜΔΡΟ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ΠΡΧΣΟΓΔΝΖ ΔΡΔΤΝΑ 3.1 ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΔΡΔΤΝΑ...55
3.2ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΔΡΔΤΝΑ...56
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ - ΠΡΟΣΑΔΗ ………..………..82
ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ...85
ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ……….…88
ΦΧΣΟΓΡΑΦΗΔ ΣΟΠΟΘΔΗΧΝΛΗΒΑΓΔΗΑ…...88
ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ……….……..90
8
ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΠΗΝΑΚΧΝ, ΓΡΑΦΖΜΑΣΧΝ, ΔΗΚΟΝΧΝ
Αξηζκφο ησλ πηλΪθσλ ηνπ εξεπλεηηθνχ κΫξνπο: 19 Αξηζκφο ησλ πηλΪθσλ (ζεσξεηηθφ κΫξνο):4
Αξηζκφο γξαθεκΪησλ (εξεπλεηηθφ κΫξνο):19
Αξηζκφο θσηνγξαθηψλ εηθνλνγξαθεκΫλεο παξνπζέαζεο : 12 ΥΪξηεο:2
9
ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ
δει.> δειαδά
εθεκ.> εθεκεξέδα
θ.α. >θαη Ϊιια
ζ.> ζειέδα
η.ρικ. >ηεηξαγσληθΪ ρηιηφκεηξα
αη. >αηψλαο
η.> ηεξφο
π.Υ.> πξν Υξηζηνχ
10
ΔΗΑΓΧΓΖ
Σν ζΫκα ηεο παξνχζαο πηπρηαθάο εξγαζέαο εέλαη ε επέδξαζε ηεο νηθνλνκηθάο θξέζεο-ε νπνέα μεθέλεζε ζε παγθφζκην επέπεδν, θαη ζηε ζπλΫρεηα σο γεγνλφο αλαπφθεπθην, Ϋπιεμε θαη ηε ρψξα καο ηα ηειεπηαέα ρξφληα, κε δπζκελεέο ζε φινπο ηνπο ηνκεέο ζπλΫπεηεο, ζηηο πνιηηηζηηθΫο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ Γάκνπ ΛεβαδΫσλ πξηλ θαη κεηΪ ην 2010”, Ϋηνο θαηΪ ην νπνέν δεκηνπξγάζεθαλ νη επνλνκαδφκελνη « Καιιηθξαηηθνέ » δάκνη ζην πιαέζην ηνπ Ν.3852/2010.
θνπφο ηεο εξγαζέαο εέλαη λα θαηαδεηρηεέ ε ζπλΪθεηα κεηαμχ πνιηηηζκνχ θαη νηθνλνκέαο, ε νπνέα απνδεηθλχεηαη ακθέδξνκε, θαζψο ν κελ πνιηηηζκφο ζπκβΪιιεη ζηελ νηθνλνκηθά αλΪπηπμε, ε δε νηθνλνκέα φηαλ αλζεέ θαζέζηαηαη ηθαλά λα πξνσζάζεη ηελ πνιηηηζκηθά αλΪπηπμε, ελψ, ζηελ αληέζεηε πεξέπησζε, ηα πξνβιάκαηα πνπ κπνξεέ λα αλαθχςνπλ ζ’ απηά, ιεηηνπξγνχλ αλαζηαιηηθΪ σο πξνο απηά ηελ θαηεχζπλζε.
Απνδεηθλχεηαη Ϋηζη θαηΪ ζπλΫπεηα ε αξλεηηθά επέδξαζε ηεο νηθνλνκηθάο θξέζεο, ζηελ νπνέα Ϋρεη πεξηΫιζεη ε ρψξα καο, ζηνλ ηνκΫα ηνπ πνιηηηζκνχ.
Χο κειΫηε πεξέπησζεο ηνπ ζπγθεθξηκΫλνπ πξνβιάκαηνο-ζΫκαηνο Ϋρεη επηιεγεέ Ϋλαο κηθξφο, πιεζπζκηαθΪ, δάκνο, ηνπ νπνένπ δηεξεπλΪηαη αξρηθΪ ν ξφινο σο πξνο ηελ νξγΪλσζε, δηαρεέξηζε θαη πξαγκαηνπνέεζε ησλ πνιηηηζηηθψλ ηνπ δξαζηεξηνηάησλ, κ’
Ϊιια ιφγηα επηρεηξεέηαη ε “γλσξηκέα” ηεο πνιηηηζηηθάο πνιηηηθάο πνπ αθνινπζεέ θαη ζηε ζπλΫρεηα, ην θαηΪ πφζν ε χθεζε ηεο νηθνλνκέαο ηα ηειεπηαέα Ϋηε Ϋπιεμε ηνλ ηνκΫα ηνπ ηνπηθνχ πνιηηηζκηθνχ πξντφληνο θαη θαηΫζηεηιε ηε δπλακηθά ηνπ ζπγθεθξηκΫλνπ δάκνπ ζηνλ ηνκΫα απηφ.
Ζ επηζάκαλζε ησλ “αδπλακηψλ” θαη ησλ πξνβιεκΪησλ, κεηΪ απφ ηε δηεμαγσγά ηεο ζπγθεθξηκΫλεο Ϋξεπλαο θαη ηελ εμαγσγά ησλ ζπκπεξαζκΪησλ, ζα απνηειΫζεη ην ζεκεέν αλαθνξΪο γηα ηελ παξΪζεζε ελαιιαθηηθψλ, βειηησηηθνχ ραξαθηάξα ιχζεσλ-πξνηΪζεσλ..
ΠεγΫο Ϊληιεζεο πιεξνθνξηψλ απνηΫιεζε ν αθαδεκατθφο ρψξνο, πνξέζκαηα εξεπλψλ, απνθΪζεηο θαη πνξέζκαηα δηεζλψλ, αιιΪ θαη επξσπατθψλ επηηξνπψλ, Ϊξζξα εθεκεξέδσλ, αιιΪ θαη Ϊξζξα ηνπ Διιεληθνχ πληΪγκαηνο, θαζψο θαη ν ρψξνο ηνπ δηαδηθηχνπ.
ζνλ αθνξΪ ζηε δνκά, ε παξνχζα εξγαζέα απνηειεέηαη απφ δύν κέξε:
α)Σν ζεσξεηηθφ, ην νπνέν κε ηε ζεηξΪ ηνπ ρσξέδεηαη ζε δχν θεθΪιαηα. ην πξψην θεθΪιαην, επηρεηξεέηαη κηα ελλνηνινγηθά πξνζΫγγηζε ηνπ φξνπ πνιηηηζκφο αιιΪ θαη ζπλαθψλ κε απηφλ φξσλ, φπσο εέλαη ε πνιηηηζηηθά πνιηηηθά, ν πνιηηηζηηθφο ηνπξηζκφο, μερσξηζηΪ, αιιΪ θαη ζε ζρΫζε κε ηελ ηνπηθά απηνδηνέθεζε. Ζ ηειεπηαέα, επηπιΫνλ, επηρεηξεέηαη ζηε ζπλΫρεηα λα θαηαδεηρζεέ σο Ϋλαο ζεκαληηθφο πνιηηηζηηθφο νξγαληζκφο, ν
11
νπνένο κε ηνπο θαηΪιιεινπο ρεηξηζκνχο θαη αθνινπζψληαο Ϋλα πιΪλν απνηειεζκαηηθάο πνιηηηζηηθάο πνιηηηθάο εέλαη δπλαηφ λα πξνΪγεη ηνλ πνιηηηζκφ. ην δεχηεξν θεθΪιαην, θαηαβΪιιεηαη πξνζπΪζεηα λα γλσξέζνπκε ηνλ Καιιηθξαηηθφ πιΫνλ δάκν ΛηβαδεηΪο, - φπσο απηφο πξνΫθπςε απφ ην Ν.3852/2010- αξρηθΪ φζνλ αθνξΪ ηε θπζηνγλσκέα ηνπ, παξαζΫηνληαο φζα ζηνηρεέα -γεσγξαθηθΪ, ηζηνξηθΪ, πνιηηηζηηθΪ- ηνλ ζπληζηνχλ. Δλ ζπλερεέα, γέλεηαη αλαθνξΪ ζηνλ πινχζην πνιηηηζκηθφ πινχην απηνχ, θαζψο θαη ζηηο πνιππιεζεέο πνιηηηζηηθΫο ηνπ δξαζηεξηφηεηεο, πνιιΫο απφ ηηο νπνέεο φπσο δηαθαέλεηαη Ϋρνπλ αλαρζεέ ζε ζεζκνχο, αθνχ ιακβΪλνπλ ρψξα επέ ζεηξΪ εηψλ. ΔπηπιΫνλ, αλαθεξφκαζηε ζηνπο πνιηηηζηηθνχο θνξεέο, ζπιιφγνπο θαη ζηα αξκφδηα ζεζκηθΪ ηνπ φξγαλα.
Παξαηέζεληαη ζηνηρεέα πνπ απνδεηθλχνπλ ηελ επέδξαζε ηεο θξέζεο ζηηο πνιηηηζηηθΫο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο ζεκαληηθά κεέσζε ησλ ζρεηηθψλ κε απηΫο δαπαλψλ, ηΪζε εμΪιεηςεο θΪπνησλ απφ απηΫο θαη θαηαδεηθλχεηαη παξΪιιεια, κΫζα απφ ηα ζηνηρεέα απηΪ, ε δπζνέσλε πξννπηηθά ηεο ηνπηθάο πνιηηηζηηθάο δξΪζεο. ια απηΪ, φπσο πξνθχπηνπλ απφ ζρεηηθνχο πέλαθεο πξνυπνινγηζκνχ ησλ ηειεπηαέσλ εηψλ ηνπ δάκνπ, θαζψο επέζεο θαη απφ ζπλεληεχμεηο κε ηνπηθΪ αξκφδηα φξγαλα.
β)Σν δεχηεξν κΫξνο ηεο εξγαζέαο αθνξΪ ην θνκκΪηη ηεο πξσηνγελνχο έξεπλαο.
Πξαγκαηνπνηάζεθε δεκνζθνπηθά Ϋξεπλα κε ηε ρξάζε εξσηεκαηνινγένπ, ζε εχξνο εθαηφ αηφκσλ θαη ησλ δχν θχισλ. Πξνζπαζάζακε λα ζπκπεξηιΪβνπκε ην θΪζκα φισλ ησλ ειηθηψλ θαη ησλ εθπαηδεπηηθψλ βαζκέδσλ, νχησο ψζηε λα Ϋρνπκε κηα πην νινθιεξσκΫλε εηθφλα γηα ηηο αληηιάςεηο, απφςεηο, πξνηΪζεηο, αιιΪ θαη γλψζεηο ησλ δεκνηψλ ζρεηηθΪ κε ηνλ πνιηηηζκφ, ηηο πνιηηηζηηθΫο δξΪζεηο, αιιΪ θαη ηελ πνιηηηζηηθά πνιηηηθά ηνπ Γάκνπ.
Σελ εξγαζέα νινθιεξψλνπλ ην γεληθφ ζπκπΫξαζκα, πνπ απνξξΫεη απφ ηελ εξεπλεηηθά πξνζπΪζεηα, αιιΪ θαη νιηζηηθά ζεψξεζε ηνπ ζΫκαηφο καο θαη ε παξΪζεζε ησλ απφ κΫξνπο καο ελαιιαθηηθψλ πξνηΪζεσλ-ιχζεσλ,-φπσο γηα παξΪδεηγκα ηε ζπκβνιά ηνπ εζεινληηζκνχ θαη ηεο ρνξεγέαο, πνπ ηφζν πνιχηηκε απνδεέρηεθε απφ αξραηνηΪησλ ρξφλσλ ζε πνιηηηζκηθΪ ζΫκαηα- φζνλ αθνξΪ ζηε ζπλΫρηζε ηεο ρξεκαηνδφηεζεο ηεο πνιηηηζηηθάο δξΪζεο ηνπ Γάκνπ, αιιΪ θαη ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ-θαηλνηνκέεο, ζηξαηεγηθΫο, ηαθηηθΫο ζηηο νπνέεο κπνξεέ αλ πξνβεέ- ζρεηηθΪ κε ηελ πξνζπΪζεηα δηαηάξεζεο θαη ζπλΫρηζεο απηάο.
12
Α΄ ΜΔΡΟ
ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1
ΓΔΝΗΚΑ ΠΔΡΗ ΠΟΛΗΣΗΜΟΤ
«Ο πνιηηηζκόο αξρίδεη κε ηελ ηάμε, αλαπηύζζεηαη κε ηελ ειεπζεξία θαη θαηαζηξέθεηαη κε
ην ράνο»
Williams Durant 1.1 ΟΡΗΜΟΗ, ΔΝΝΟΗΑ ΚΑΗ ΖΜΑΗΑ ΣΟΤ ΠΟΛΗΣΗΜΟΤ
Με ηνλ φξν πνιηηηζκόο λνεέηαη ην ζχλνιν ησλ πιηθψλ, πλεπκαηηθψλ θαη εζηθψλ επηηεπγκΪησλ ηνπ αλζξψπνπ. Δπηηεχγκαηα, ηα νπνέα θιεξνδνηνχληαη απφ γεληΪ ζε γεληΪ ζην πΫξαζκα ησλ ρξφλσλ δηακνξθψλνληαο κηα θνηλά κλάκε γηα Ϋλα ζχλνιν αηφκσλ, δεκηνπξγψληαο θαη΄ επΫθηαζε ην αέζζεκα κηαο θνηλάο αθεηεξέαο, θνηλψλ αλαθνξψλ θαη βησκΪησλ (ΜπηηζΪλε Δ, 2004 ζ. 29) Πξφθεηηαη γηα φια εθεέλα, επνκΫλσο, πνπ ζπληζηνχλ ηελ ηαπηφηεηα ηνπ θΪζε ιανχ, ε νπνέα ηνλ δηαθνξνπνηεέ απφ φινπο ηνπο ππφινηπνπο, θαζηζηψληαο ηνλ κνλαδηθφ, γεγνλφο πνπ ιεηηνπξγεέ ελαληένλ θΪζε νκνγελνπνέεζεο.
πγρξφλσο, απνηειεέ ηνλ ηζρπξφ ζπλδεηηθφ θξέθν-δεζκφ κεηαμχ ησλ αηφκσλ, εθφζνλ γέλεηαη ιφγνο γηα ηελ Ϋλλνηα ηεο θνηλόηεηαο ηελ νπνέα εκπεξηΫρεη, ζπληειψληαο Ϋηζη ζηελ θνηλσληθά ζπλνρά πνπ ηφζν κεγΪιε ζεκαζέα Ϋρεη γηα ην θνηλσληθφ ζχλνιν.
Πξνο απνθπγά ζπγρχζεσλ, ζα πξΫπεη λα επηζεκαλζεέ πσο ε Ϋλλνηα ηνπ πνιηηηζκνχ Ϋρεη ηαπηηζηεέ θαηΪ θαηξνχο κε ηελ Ϋλλνηα «ηΫρλε», φρη φκσο, φπσο απνδέδνπκε ην πεξηερφκελν ηεο Ϋλλνηαο «ηΫρλε», αιιΪ κε ηελ Ϋλλνηα ηεο ηΫρλεο σο κέζνπ γηα ηελ επίηεπμε θάπνηνπ δεκηνπξγηθνύ ζηόρνπ. Κάπσο έηζη ε ηέρλε πεξηιακβάλεη ην ζύλνιν ησλ επηζηεκώλ θαη ηερλώλ πνπ αζθνύζαλ ζηελ αξραηόηεηα θαη ζπγθξνηνύζαλ ηηο θαηεγνξίεο ηνπ πνιηηηζκνύ, όπσο γξαπηόο ιόγνο, ξεηνξηθή, δηαιεθηηθή, κνπζηθή, ηαηξηθή, θηινζνθία.
(ΜπηηζΪλε Δ, 2004 ζ.31)
13
Χο ιΫμε ν πνιηηηζκφο, αλ ζΫινπκε λα εμεηΪζνπκε ηελ εκθΪληζε ηεο ρξνλνινγηθΪ, πξσηνπιΪζηεθε ζηελ ειιεληθά γιψζζα απφ ηνλ ΑδακΪληην Κνξαά (κχξλε 1748, Παξέζη 1833) ην 1806, σο κεηΪθξαζε ηνπ γαιιηθνχ φξνπ civilisation .ζνλ αθνξΪ ζηηο θαηαβνιΫο ηεο, απηά Ϋρεη ηεο ξέδεο ηεο ζην αξραέν Διιεληθφ ξάκα «πέιισ, πνπ ζεκαέλεη:
ζπλαλαζηξέθνκαη, ζπλαζξνίδνκαη. Από εδώ νδεγνύκαζηε ζηε ιέμε:
πόιε (πνιηηηζκόο <πνιηηίδσ <πόιηο <πνιίηεο)». (ππξέδσλ Βιηψξαο, εθεκ. «Τα κεηέσξα» 25/8/2000) . Ζ Ϋλλνηα ηνπ ζπλαλαζηξέθνκαη, κε ηελ νπνέα ζρεηέδεηαη ν φξνο ή γηα ηελ αθξίβεηα από ηελ νπνία πξνέξρεηαη , ππνδειψλεη ηελ χπαξμε-ζπγθξφηεζε θνηλσληψλ, πνπ ζεκαέλεη πσο ν πνιηηηζκφο εέλαη ζηνηρεέν Ϊξξεθηα ζπλδεδεκΫλν κε ηελ θνηλσλέα ησλ αλζξψπσλ, αλ φρη πξνυπφζεζά ηεο. ΔπηπιΫνλ, ε εηπκνινγηθά γΫλεζε- πξνΫιεπζε ηεο ιΫμεο, φπσο ηελ πεξηγξΪςακε παξαπΪλσ, καο παξαπΫκπεη ζην ζεζκφ ηεο αξραέαο ειιεληθάο πφιηο-θξΪηνπο, φπνπ ζπλαληνχκε ηελ Ϋλλνηα ηνπ πνιίηε (ν Ϋρσλ πνιηηηθΪ δηθαηψκαηα) θαη ηεο πνιηηείαο, δειαδά ηνπ πνιηηεχκαηνο, ηεο κνξθάο δηαθπβΫξλεζεο απηάο. Άιισζηε θαη ην ιαηηληθφ civilitas πξνΫξρεηαη απφ ην civis, ην νπνέν ζεκαέλεη πνιέηεο ζηε ιαηηληθά γιψζζα.
Ο ΑξηζηνηΫιεο ζην ζχγγξακκΪ ηνπ Πνιηηηθά θΪλεη ιφγν γηα ηε γΫλεζε ηεο πφιεο- θξΪηνπο, ην πεξηερφκελν ηεο ιΫμεο πνιέηεο θαη πνιέηεπκα (πνιηηεέα), γηα ηα εέδε ησλ πνιηηεπκΪησλ θαη γηα ζΫκαηα ζρεηηθΪ κε ηελ δηαθπβΫξλεζε ηεο πφιεσο. ΔπνκΫλσο, πνιηηηθά θαη πνιηηηζκφο εέλαη δχν Ϋλλνηεο ζηελΪ «ζπγγεληθΫο» απφ αξραηνηΪησλ ρξφλσλ, γεγνλφο πνπ καο θΪλεη λα αληηιεθζνχκε πσο πνιηηηθνέ ρεηξηζκνέ κπνξνχλ λα πξνσζάζνπλ ηνλ πνιηηηζκφ κηαο ρψξαο ά λα αλαθφςνπλ ηελ πνξεέα ηνπ .
Γηα λα ζπλερέζνπκε κεηΪ απφ απηά ηε κηθξά παξΫθβαζε, αιιΪ Ϊθξσο ζεκαληηθά θαη γη απηφ απαξαέηεηε ζρεηηθΪ κε ηε ιΫμε ηελ νπνέα επηρεηξνχκε λα νξέζνπκε θαη λα ελλνηνδνηάζνπκε, λα αλαθΫξνπκε πσο ν Γαιιηθφο φξνο civilisation, πνπ αλαθΫξζεθε παξαπΪλσ, ν νπνένο Ϋθαλε ηελ εκθΪληζά ηνπ γχξσ ζηνλ 18 αηψλα, θαη ηνλ νπνέν ν Κνξαάο ζΫιεζε λα κεηαθξΪζεη ζηα ειιεληθΪ σο πνιηηηζκφ, πξνάιζε απφ ην ιαηηληθφ civilitas. ΠαξΪιιεια Ϋρνπκε θαη ηελ χπαξμε ηνπ αγγιηθνύ civilication, αιιΪ θαη ηνπ γεξκαληθνχ zivilitation.
14
Απφ ηα ιαηηληθΪ θαη ζπγθεθξηκΫλα απφ ηε ιΫμε cultura, φκσο, ζα πξνΫιζεη θαη o επέζεο γαιιηθφο φξνο culture, κε παξΪιιειε απφδνζε ηνπ culture ζηα αγγιηθΪ, θαζψο θαη kultur ζηα γεξκαληθΪ, σο δεισηηθφ ηνπ εζηθνπλεπκαηηθνχ πνιηηηζκνχ. ηα ειιεληθΪ, ε ιΫμε πνπ ζα απνδψζεη ηνλ παξαπΪλσ φξν εέλαη ε αξραηνειιεληθά ιΫμε θαιιηέξγεηα (θνπιηνχξα), ε νπνέα ζρεηέδεηαη κε ηελ πλεπκαηηθά θαιιηΫξγεηα θαη θπξέσο, ηελ θαιιηΫξγεηα ησλ γξακκΪησλ θαη ηερλψλ. Απηφ ζα πεξηπιΫμεη ηα πξΪγκαηα, θαζψο αξθεηΫο θνξΫο νη δχν φξνη: θνπιηνύξα θαη πνιηηηζκόο ζα ηαπηηζηνχλ θαη ζα δεκηνπξγεζεέ ελλνηνινγηθά ζχγρπζε.
Αλ ζΫινπκε λα ελλνηνδνηάζνπκε ηνλ φξν θνπιηνχξα ζα ιΫγακε πσο απηά απνηειεί κηα θνηλσληθή δηαδηθαζία, πνπ παξάγεη ζπγθεθξηκέλνπο θαη δηαθνξεηηθνύο ηξόπνπο δσήο θαη ζπλδέεηαη αθελόο κε ηελ έλλνηα ηεο δεκηνπξγηθήο δξαζηεξηόηεηαο, όπνπ ε δηαδηθαζία ηεο επηθνηλσλίαο κεηαηξέπεη ηελ αηνκηθή εκπεηξία ζε θνηλή εκπεηξία θαη νδεγεί ζε έλα ζπγθεθξηκέλν ηξόπν δσήο θαη αθεηέξνπ κε ηελ έλλνηα ηνπ γεληθνύ ηξόπνπ δσήο πνπ πεξηιακβάλεη ζπγθεθξηκέλα λνήκαηα θαη αμίεο, πνπ εθθξάδνληαη όρη κε ηελ ηέρλε θαη ηε κάζεζε, αιιά θαη κε ηνπο ζεζκνύο θαη ηελ θαζεκεξηλή ζπκπεξηθνξά κέζα ζην αδηαίξεην πιέγκα ηεο θνηλσλίαο. (Wηlliams, 1998 ζ. 46-49)
Χζηφζν, ππΪξρεη κηα εηδνπνηφο δηαθνξΪ κεηαμχ ησλ ελλνηψλ θνπιηνύξαο θαη πνιηηηζκνύ, πνπ Ϋγθεηηαη ζην φηη ν κελ πνιηηηζκόο αλαθέξεηαη ζηα ηερληθά θαη ηερλνινγηθά επηηεύγκαηα ηνπ αλζξώπνπ (ηερληθόο πνιηηηζκόο), ε δε θνπιηνύξα ζηνλ εζσηεξηθό πλεπκαηηθό ηνπ θόζκν, θαζώο θαη ζην ζύλνιν ηεο πλεπκαηηθήο παξάδνζεο θαη δεκηνπξγίαο ελόο ιανύ (Badie, 1993 ζ. 31) θαη απηφ ζπλΪδεη απφιπηα κε ηε ζεκαζέα ηεο ειιεληθάο ιΫμεο: θαιιηΫξγεηα, ηελ νπνέα αλαθΫξακε παξαπΪλσ.
15
1.2 Ζ ΑΞΗΑ ΣΟΤ ΠΟΛΗΣΗΜΟΤ
Ο πνιηηηζκφο, κε βΪζε θαη ηα φζα απνξξΫνπλ απφ φζα πξναλαθΫξζεθαλ, απνηειεέ ζεκαληηθφηαην κνριφ πξνφδνπ. Πην ζπγθεθξηκΫλα ν εζηθνπλεπκαηηθφο πνιηηηζκφο, ηνλ νπνέν ζπληζηνχλ ηα γξΪκκαηα θαη ε ηΫρλε, ζπλΫβαιιε ζηελ θαιιηΫξγεηα ηνπ εζσηεξηθνχ θφζκνπ ηνπ αλζξψπνπ, ζηελ απαιιαγά ηνπ απφ ηα δεζκΪ πξνθαηαιάςεσλ θαη δεηζηδαηκνληψλ πνπ ηνλ ηαιΪληδαλ, κε ηε επηθξΪηεζε ηνπ νξζνινγηζκνχ ζηε ζΫζε ησλ ζθνηαδηζηηθψλ αληηιάςεσλ, ησλ εμσινγηθψλ ζηνηρεέσλ, απφ ην θέλεκα θπξέσο ηνπ Γηαθσηηζκνχ θαη Ϋπεηηα. Ο εμεπγεληζκφο ηεο ζπκπεξηθνξΪο, ν αλνηθηφο λνπο, ε δηαιιαθηηθφηεηα θαη ε απνδνρά ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο, ε εμΪιεηςε ηεο κηζαιινδνμέαο θαη ηεο απνιπηφηεηαο θαη ε παξαρψξεζε ηεο ζΫζεο ηνπο ζηνλ πινπξαιηζκφ, εέλαη επηηεχγκαηα ηνπ πνιηηηζκνχ. ΚαηΪ ζπλΫπεηα, ν ειεχζεξνο δηΪινγνο θαη ε αληαιιαγά απφςεσλ ζπλΫβαιιαλ κε ηε ζεηξΪ ηνπο ζην Ϊλνηγκα δηφδσλ επηθνηλσλέαο κεηαμχ ησλ ιαψλ θαη ζηελ κεηαμχ ηνπο πξνζΫγγηζά, κε απνηΫιεζκα ηελ επέιπζε δηαθνξψλ κε εηξεληθφ ηξφπν, ηελ αληαιιαγά ηδεψλ, αιιΪ θαη πνιηηηζκηθψλ ζηνηρεέσλ.
Ο πνιηηηζκφο εέλαη ε «αηηέα» ζΫζπηζεο θαλφλσλ δηθαένπ, θαηΪξγεζεο ησλ θνηλσληθψλ δηαθξέζεσλ, θαζψο ιεηηνπξγεέ σο φπιν ελαληένλ θΪζε ξαηζηζηηθάο αληέιεςεο θαη ηδενινγέαο, θαηνρχξσζεο ησλ αλζξψπηλσλ δηθαησκΪησλ θαη ειεπζεξηψλ. Δέλαη εθεέλνο πνπ θαηνξζψλεη λα ελψλεη ηηο γεληΫο, αθνχ θιεξνδνηεέ ε κέα ζηελ Ϊιιε ηα ζηνηρεέα ηνπ, λα ζπληζηΪ ηε βΪζε ηεο δεκηνπξγέαο ελφο πεξηβΪιινληνο ελαξκνληζκΫλνπ κε ηηο αλΪγθεο ησλ αλζξψπνπ. Ωο θνηλό αγαζό, ν πνιηηηζκόο πξέπεη λα ζηεξίδεηαη αλεκπόδηζηα ζηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία θαη ηε θξνληίδα ηνπ θξάηνπο, ρσξίο λα πξέπεη λα ππαθνύεη ζε επηηαγέο μέλεο πξνο ηελ απνζηνιή ηνπ. (πνιηηηζηηθά ρΪξηα «pro cultura», Ϊξζξν 9)
Γη’ απηφ ην ιφγν ,ε κΫξηκλα γηα ηελ πξνΪζπηζε, ηε δηαθχιαμε αιιΪ θαη ηε δηαηάξεζε ηνπ κε ηελ ελζΪξξπλζε πξαγκαηνπνέεζεο πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ, απνηειεέ βαζηθά πξνηεξαηφηεηα ηεο θπβεξλεηηθάο πνιηηηθάο ηεο εθΪζηνηε πνιηηηθάο εμνπζέαο φισλ ησλ ρσξψλ. Αμέδεη λα εηπσζεέ, πσο ν πνιηηηζκφο απνηειεέ ην ζεκΫιην ιέζν πΪλσ ζηνλ νπνέν νηθνδνκάζεθε ε Γεκνθξαηέα. πλεπψο ε Ϋιιεηςε κΫξηκλαο γηα ηνλ πνιηηηζκφ ζα κπνξνχζε λα γέλεη κέα απφ ηηο αηηέεο απνκΪθξπλζεο θαη απνμΫλσζεο ησλ ιαψλ-εζλψλ, κε απνηΫιεζκα ηε ξάμε ησλ ζρΫζεσλ ηνπο, ε νπνέα δελ ζα επΫηξεπε λα θηλεζνχλ ζε θνηλφ πλεχκα απφςεσλ. κσο ε επηθξΪηεζε ηνπ πιηζηηθνχ πλεχκαηνο ζηελ ζεκεξηλά επνρά, ζπληειεέ ζηε κνλνδηΪζηαηε -πιηζηηθά- λννηξνπέα ηνπ ζχγρξνλνπ αλζξψπνπ. Καζψο ε Ϋθιπζε ησλ εζψλ γηα ηελ νπνέα ηφζνο ιφγνο γέλεηαη, φπσο επέζεο θαη ε απνπζέα πςειψλ
16
ηδαληθψλ καο βΪδεη ζηε δηαδηθαζέα λα αλαξσηεζνχκε, αλ πξαγκαηηθΪ παξΪγνπκε πνιηηηζκφ. Τπφ απηφ ην πξέζκα θαζηζηνχλ ζεκαληηθά ηελ πξνζνρά καο γηα απνθπγά ηΫηνησλ ζπκπεξηθνξψλ αιιΪ θξέλεηαη αλαγθαέν λα θξαηεζεέ ν πνιηηηζκφο ζε πςειφ επέπεδν θαη λα δηαηεξεζεέ.
1.3 ΔΝΝΟΗΑ ΚΑΗ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΧΝ ΓΡΑΣΖΡΗΟΣΖΣΧΝ
Χο Πνιηηηζηηθά δξαζηεξηφηεηα λνεέηαη ε δξαζηεξηόηεηα πνπ απνζθνπεί ζηελ πξνζηαζία, αμηνπνίεζε θαη πξνβνιή ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο θαη ζηελ ελίζρπζε θαη πξνβνιή ηνπ λεόηεξνπ θαη ζύγρξνλνπ πνιηηηζκνύ, ν νπνίνο πεξηιακβάλεη θάζε δξάζε πνπ απνζθνπεί ζηελ παξαγσγή, θαιιηέξγεηα, πξναγσγή θαη κεηάδνζε πιεξνθνξηώλ, ηδεώλ θαη αηζζεκάησλ αλαθνξηθά κε ηε καξηπξία ηνπ αλζξώπηλνπ γέλνπο θαη ηνπ πεξηβάιινληόο ηνπ.
(Verhaur & Meeter, ζην ΚνζθηλΪ θαη Γιχηζε , 2003, ζ.117)
Δέλαη επηβεβιεκΫλν, ινηπφλ, λα αλαθεξζνχλ, νη θπξηφηεξνη θνξεέο πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ πνπ εέλαη
ην θξΪηνο,
νη θεξδνζθνπηθνέ θαη κε θεξδνζθνπηθνέ νξγαληζκνέ,
ηα πνιηηηζηηθΪ ηδξχκαηα,
νη πφιεηο,
ε ηδησηηθά πξσηνβνπιέα
Ζ πξαγκαηνπνέεζε πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ απνηειεέ ζεκαληηθφηαην δάηεκα, θαζψο απηΫο θαιιηεξγνχλ ηνλ πνιηηηζηηθφ δηΪινγν θαη ηελ αληαιιαγά πξνβιεκαηηζκψλ, αλαγθψλ θαη αλαδεηάζεσλ ζην επέπεδν ηεο ηνπηθάο, επξσπατθάο θαη δηεζλνχο θαιιηηερληθάο δεκηνπξγέαο. Τπνζηεξέδεηαη, Ϋηζη, ε ειεπζεξέα ηεο Ϋθθξαζεο θαη ηεο δηαθέλεζεο ηδεψλ θαη αμηψλ, πξνΪγεηαη ε φζκσζε ησλ εκπεηξηψλ, ε θξηηηθά ζθΫςε θαη ν πινπξαιηζκφο- πνπ απνηεινχλ ζηνηρεέα κηαο πγηνχο δεκνθξαηέαο- δηαζθαιέδεηαη ε δηαθνξεηηθφηεηα, νη πνιηηηζηηθΫο ηδηαηηεξφηεηεο, ελΪληηα ζε θαηλφκελα νκνγελνπνέεζεο θαη απνθιεέεηαη ν δνγκαηηζκφο. Δθηφο απηνχ, ζπκβΪιινπλ ζηελ θαιιηΫξγεηα θαη ηελ πλεπκαηηθή αλάπηπμε ηνπ θνηλσληθνύ ζπλόινπ, ε νπνία απμάλεηαη, όηαλ εληζρύεηαη ε πνιηηηζηηθή δεκνθξαηία, δειαδή, όηαλ εληζρύνληαη νη απνθεληξσκέλεο πεξηθεξεηαθέο δηνηθεηηθέο εμνπζίεο θαη ιακβάλνληαη νη απνθάζεηο από ηα θάησ πξνο ηα πάλσ, θαη όηαλ εληζρύεηαη ε πνιηηηζηηθή δεκηνπξγηθόηεηα, δειαδή νη πνιηηηθέο πνπ θαηεπζύλνληαη ζε βειηησηηθή θαη θαηλνηνκηθή πνξεία” (ΜπηηζΪλε Δ., νπ.π., ζ. 40-42).
Θα πξΫπεη λα ηνληζηεέ, φκσο, φηη νη πνιηηηζηηθΫο δξαζηεξηφηεηεο Ϋρνπλ λφεκα φηαλ ιακβΪλνπλ ππφςε ηνπο ηηο επηζπκέεο ηνπ θνηλνχ, αλαδχνπλ ηηο αξρΫο ηνπ γεληθνχ
17
δεκνζένπ δηθαένπ θαη παξΫρνπλ επθαηξέεο γηα δεκηνπξγηθφηεηα, Ϋθθξαζε θαη ζπκκεηνρηθά ειεπζεξέα (ΓθαηλδηΪο, 2007)
Γηα λα κηιάζνπκε γηα δηαρεέξηζε ησλ πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ ζα πξΫπεη λα νξέζνπκε ηνλ φξν δηαρεέξηζε. Η ιέμε «Γηαρεέξηζε» (management) ζρεηέδεηαη κε θάζε κνξθή νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο, ε νπνία ζέιεη λα παξνπζηάζεη ηελ εηθόλα ηνπ κνληΫξλνπ θαη ηνπ ζύγρξνλνπ (ΜπηηζΪλε Δ., νπ.π., ζ. 89).
Ζ δηαρεέξηζε κηαο πνιηηηζηηθάο δξαζηεξηφηεηαο αλαπηχζζεηαη ζε (5) πΫληε πεδέα, ηα νπνέα εέλαη ηα εμάο:
Ζ αληέιεςε, δει. ε δπλαηφηεηα ησλ δηαρεηξηζηψλ λα αληηιακβΪλνληαη θαη λα απνδέδνπλ πεξηεθηηθΪ ηελ ηδΫα ηεο αλΪπηπμεο ηεο ζπγθεθξηκΫλεο δξαζηεξηφηεηαο κε βΪζε ηηο αξρΫο ηνπ δεκνζένπ ζπκθΫξνληνο, φπσο ηνλέζηεθε θαη ιέγν πην πΪλσ,
Ζ θαηαλφεζε, δει. νη δπλαηφηεηεο ησλ δηαρεηξηζηψλ λα πξνζδηνξέδνπλ ηα πιενλεθηάκαηα θαη ηα κεηνλεθηάκαηα, ηηο δπζθνιέεο θαη ηελ εηνηκφηεηΪ ηνπο σο πξνο ηε δηαρεέξηζε θξέζεσλ ζηε ζπγθεθξηκΫλε δξαζηεξηφηεηα,
ΟΗ αξρΫο Γεληθνχ (Γεκνζένπ) ζπκθΫξνληνο, δει. νη δπλαηφηεηεο ησλ δηαρεηξηζηψλ, ψζηε :α) λα θαηαλννχλ ην πνιηηηζκηθφ, πνιηηηθφ θαη θνηλσληθννηθνλνκηθφ γέγλεζζαη κε βΪζε ηηο αξρΫο ηνπ γεληθνχ δεκνζένπ ζπκθΫξνληνο, πξνθεηκΫλνπ λα δηαζθαιέζνπλ αμηφπηζηεο θαη αληηθεηκεληθΫο πεγΫο ρξεκαηνδφηεζεο θαη β) λα νηθνδνκνχλ ηηο απαηηνχκελεο ππνδνκΫο ζηε βΪζε αλζξσπνθεληξηθψλ ζπζηεκΪησλ αλΪπηπμεο θαη δηαρεέξηζεο,
Ζ πηνζΫηεζε, δει. νη δπλαηφηεηεο ησλ δηαρεηξηζηψλ, ψζηε λα πξνζαξκφδνπλ θαη αλ δεκηνπξγνχλ θαηλνηνκέεο, ζηξαηεγηθΫο, ηαθηηθΫο θαη αληηιάςεηο ζηελ αλΪπηπμε θαη δηαρεέξηζε πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ,
Ζ πινπνέεζε , δει. νη δπλαηφηεηεο ησλ δηαρεηξηζηψλ, ψζηε λα πξνζδηνξέζνπλ κε αθξέβεηα ηα ζρΫδηα απνηειεζκαηηθάο πινπνέεζεο κηαο δξαζηεξηφηεηαο (Γεσξγένπ Α.
«Δνκή, νξγάλσζε θαη παξαγσγή πνιηηηζηηθή πνιηηηθή θαη δηνίθεζε», 2003) ια απηΪ ζπληζηνχλ ηελ ιεγφκελε πνιηηηζηηθή πνιηηηθή ά αιιηψο πνιηηηθά πνιηηηζκνχ. Θα πξΫπεη, φκσο, εμαξράο λα θαηαζηεέ ζαθΫο πσο ε απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο πνιηηηζηηθάο πνιηηηθάο εμαξηΪηαη απφ ηα κΫζα πνπ αμηνπνηεέ, αιιΪ θαη ην αλζξψπηλν δπλακηθφ πνπ ηελ ππεξεηεέ, ηα νπνέα δηαζθαιέδνπλ θαη ηελ πνηφηεηα ησλ δξαζηεξηνηάησλ κε ηηο νπνέεο απηά εθθξΪδεηαη.(citybrating.gr) Ζ UNESCO νξέδεη ηελ πνιηηηζηηθά πνιηηηθά, σο «έλα ζύλνιν θνηλσληθώλ πξαθηηθώλ, ζπλεηδεηώλ θαη δηαθξηβσκέλσλ, παξεκβάζεσλ ή κε παξεκβάζεσλ, κε ζηόρν ηελ ηθαλνπνίεζε θάπνησλ πνιηηηζηηθώλ αλαγθώλ κε ηελ ππέξηαηε δπλαηή ρξήζε όισλ ησλ πιηθώλ θαη αλζξώπηλσλ πόξσλ, πνπ κηα δεδνκέλε θνηλσλία
18
δηαζέηεη ζε κηαλ νξηζκέλε ρξνληθή ζηηγκή. Η πνιηηηθή απηή θαζνξίδεη θάπνηα θξηηήξηα ηεο πνιηηηζηηθήο αλάπηπμεο θαη ζπλδέεη ηνλ πνιηηηζκό κε ηε δηακόξθσζε ηεο πξνζσπηθόηεηαο θαη ηελ θνηλσληθό-νηθνλνκηθή αλάπηπμε» (UNESCO, 1969, ζ.8).
άκεξα, νη εμειέμεηο ησλ λΫσλ ηερλνινγηψλ, ζπκπεξηιακβαλφκελεο ηεο αλΪπηπμεο ηνπ δηαδηθηχνπ, Ϋρνπλ δεκηνπξγάζεη λΫνπο πξνβιεκαηηζκνχο θαη πξνθιάζεηο ζηνπο νξγαληζκνχο δηαρεέξηζεο πνιηηηζηηθψλ εθδειψζεσλ. ΜΫζσ ηνπ δηαδηθηχνπ δέλεηαη ε δπλαηφηεηα ζηνπο πνιηηηζηηθνχο νξγαληζκνχο λα γλσζηνπνηάζνπλ θαη λα πξνβΪιινπλ ζε δηεζλΫο επέπεδν κηα πνιηηηζηηθά εθδάισζε αθφκε θαη λα ζπκκεηΫρνπλ ελεξγΪ κΫζσ ηεο ηζηνζειέδαο ηνπο. (Κelly, 1999, ζ.342).
Γηα ην ιφγν απηφ, νη δηαρεηξηζηΫο πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ επηβΪιιεηαη, πξνθεηκΫλνπ λα θαηαθΫξνπλ λα επηβηψζνπλ ζε Ϋλα πεξηβΪιινλ πνπ ζπλερψο εμειέζζεηαη, λα δηαζΫηνπλ εμεηδηθεπκΫλε γλψζε θαη λα εθαξκφδνπλ θαηλνηφκα θαη πξσηνπνξηαθΪ κνληΫια, ηα νπνέα ζα δεκηνπξγνχλ λΫνπο επαγγεικαηηθνχο πξνζαλαηνιηζκνχο ζηνλ ηνκΫα ηνπ πνιηηηζκνχ. ΠαξΪιιεια, κε ην θαηΪιιειν εμεηδηθεπκΫλν πξνζσπηθφ πνπ ζα ππΪξρεη ζηνλ νξγαληζκφ, λα γέλεηαη ρξάζε θαη εθαξκνγά απηψλ ησλ λΫσλ ηερλνινγηψλ ζηηο πνιηηηζηηθΫο ηνπο επηινγΫο θαη δξαζηεξηφηεηεο, ψζηε λα επηηεπρζνχλ νη ζθνπνέ θαη λα πινπνηεζνχλ ηα ζρΫδηα πνπ ζΫηνπλ (ΜπηηζΪλε Δ, 2008, ζ. 108-111).
1.4 Ζ ΔΠΗΓΡΑΖ ΣΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΚΡΗΖ ΣΟΝ ΠΟΛΗΣΗΜΟ
Ζ Παγθφζκηα νηθνλνκηθά θξέζε ηνπ 2007-2009 μεθέλεζε ηνλ Ηνχιην ηνπ 2007, όηαλ ε απώιεηα ηεο εκπηζηνζύλεο ησλ επελδπηώλ ζηελ αμία ησλ ππνζεθεπκέλσλ δαλείσλ ζηηο ΗΠΑ, νδήγεζε ζε κηα θξίζε ξεπζηόηεηαο θαη απηή κε ηε ζεηξά ηεο ζε ζεκαληηθή εηζξνή θεθαιαίσλ ζηηο ρξεκαηνπηζησηηθέο αγνξέο από ηελ Οκνζπνλδηαθή Τξάπεδα ησλ Ηλσκέλσλ Πνιηηεηώλ, ηελ Τξάπεδα ηεο Αγγιίαο θαη ηελ Επξσπατθή Κεληξηθή Τξάπεδα. Τν Σεπηέκβξην ηνπ 2008, ε εκβάζπλζε ηεο θξίζεο έγηλε θαλεξή ζε όιεο ηηο ρξεκαηηζηεξηαθέο αγνξέο παγθνζκίσο κε ηελ είζνδό ηνπο ζε κηα πεξίνδν πςειήο κεηαβιεηόηεηαο. Απηό ζπλέβε θαη ζε έλα ζεκαληηθό αξηζκό ηξαπεδώλ, δαλεηζηώλ ελππόζεθσλ δαλείσλ θαη αζθαιηζηηθώλ εηαηξεηώλ. (Πηπρηαθά εξγαζέα: “Ζ νηθνλνκηθά θξέζε ζηνλ ηνπξηζκφ”, Εηκπέδνπ Ηζηδψξα - νιθέδεο ΑιΫμαλδξνο, ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ 2009).
ρεηηθΪ κε ηελ επέδξαζε ηεο νηθνλνκηθάο θξέζεο ζηνλ πνιηηηζκφ, ν Schüller θαηαδεηθλχεη ηελ αιιειεπέδξαζε ηνπο, θαζψο ππνζηεξέδεη πσο ζην νηθνλνκηθό ζύζηεκα είλαη εληαγκέλεο νξηζκέλεο εζηθέο-πνιηηηζηηθέο θαη λνκηθέο-πνιηηηθέο δνκέο, πνπ επεξεάδνπλ ζπιινγηθέο δηαδηθαζίεο κάζεζεο, ζπλήζεηεο θαη πξνηηκήζεηο δξάζεο.
19
Επνκέλσο, όπνηνο γλσξίδεη κόλν από νηθνλνκηθά ζπζηήκαηα, θαίλεηαη λα κελ γλσξίδεη ηίπνηε θαη από απηά. Απηό ηζρύεη όκσο επίζεο θαη αληίζηξνθα, αλ ιεθζεί ππόςε όηη ε εζηθή-πνιηηηζηηθή εμέιημε κηαο θνηλσλίαο επεξεάδεηαη από ην νηθνλνκηθό ζύζηεκα (Schüller, 2000 “Η αιιειεπίδξαζε νηθνλνκίαο, πνιηηηθήο θαη πνιηηηζκνύ” ζ. 52)
πκπεξαέλνπκε, ινηπφλ, ηε ζρΫζε αιιειεπέδξαζεο κεηαμχ ηεο νηθνλνκέαο θαη ηνπ πνιηηηζκνχ θαη θαηΪ ζπλΫπεηα αληηιακβαλφκαζηε ην κεγΪιν βαζκφ επέδξαζεο ηεο νηθνλνκηθάο θξέζεο ζην πνιηηηζκηθφ ρψξν.
<<ηελ ΔιιΪδα ηεο θξέζεο>> -φπσο εέζηζηαη λα απνθαιεέηαη απφ πνιινχο, εηδάκνλεο- νηθνλνκνιφγνπο ά κε, ην δηΪζηεκα απφ ην 2009-10 θη Ϋπεηηα, φηαλ ν αληέθηππνο ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκηθάο θξέζεο Ϋθηαζε θαη επεξΫαζε θαη ηε ρψξα καο- ηα κΫηξα ιηηφηεηαο πνπ πΪξζεθαλ σο κηα απφ ηηο ιχζεηο εμφδνπ ηεο απφ απηά, Ϋπιεμαλ αλαπφθεπθηα θαη ην ρψξν ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ, κε κεηψζεηο ζρεηηθψλ θνλδπιέσλ, θιεέζηκν κνπζεηαθψλ ρψξσλ, βηβιηνζεθψλ, πλεπκαηηθψλ θΫληξσλ, πεξηθνπΫο πξνζσπηθνχ ζε ζρεηηθΪ κε ηνλ πνιηηηζκφ πφζηα, θ.α.
Ζ New York Times, ζεσξεέ ζνβαξφηαηεο ηηο επηπηψζεηο απηψλ ησλ κΫηξσλ, θαζψο απηΪ πιάηηνπλ ηνκεέο ζπληάξεζεο, αλΪδεημεο θαη πξνζηαζέαο αξραηνινγηθψλ, θαη φρη κφλν, ρψξσλ.
ηνλ ηνκΫα ηνπ ηνπξηζκνχ ζηεο ρψξα καο, εκθαλά ζπκπηψκαηα ηεο θξέζεο εέλαη ε ζπξξέθλσζε ηεο ηνπξηζηηθάο πεξηφδνπ, ε κεέσζε ηεο δηαπξαγκαηεπηηθάο καο ηθαλφηεηαο -πνπ εθδειψλεηαη κε θαηλφκελα φπσο νη ζηΪζηκεο ά κεησκΫλεο ηηκΫο - ε απμαλφκελε ηΪζε γηα ζπκβφιαηα 'all inclusive', αιιΪ θαη ε ζηαζεξά ππνβΪζκηζε ηνπ νηθνλνκηθνχ θαη θνηλσληθνχ πξνθέι ηνπ κΫζνπ ηνπξέζηα. Γπζηπρψο, ηφζν νη αλαπηπγκΫλεο παξαδνζηαθΫο ρψξεο πξνΫιεπζεο ηνπ ειιεληθνχ ηνπξηζκνχ (Γεξκαλνέ θαη Βξεηαλνέ απνηεινχλ ην άκηζπ πεξέπνπ ησλ ηνπξηζηηθψλ καο αθέμεσλ), φζν θαη νη αλαδπφκελεο αγνξΫο, βξέζθνληαη ζην επέθεληξν ηεο νηθνλνκηθάο θξέζεο κε δηνγθνχκελε αλεξγέα, ζπξξέθλσζε εηζνδεκΪησλ θαη πνιχ πςειφ δεέθηε αλαζθΪιεηαο θαη αβεβαηφηεηαο ησλ θαηνέθσλ ηνπο.
Έλα πξφζζεην πξφβιεκα εέλαη ε ππνηίκεζε ησλ λνκηζκάησλ πνιιώλ από ηηο ρώξεο-κέιε ηεο Ε.Ε., εθηόο Επξσδώλεο θαη ηεο Αλαηνιηθήο Επξώπεο θαζώο θαη ησλ αληαγσληζηώλ καο ζηελ Αλαηνιηθή Μεζόγεην. Απηό θάλεη αθξηβό ην ηνπξηζηηθό καο πξντόλ γηα ηνπο πειάηεο καο απ’ απηέο ηηο ρώξεο θαη θζελόηεξν ην πξντόλ ησλ αληαγσληζηώλ καο. Αξθεηνί ηνπξηζηηθνί πξάθηνξεο απ’ απηέο ηηο ρώξεο αδπλαηνύλ λα εθπιεξώζνπλ ηηο ππνρξεώζεηο ηνπο έλαληη εκώλ γηα ην 2008, ιόγσ ηνπ αθξηβνύ πιένλ γη’ απηνύο Επξώ. (θνπιΪο Ν.
17/03/2009) πλεπψο ν εμσηεξηθφο καο ηνπξηζκφο Ϋρεη δερηεέ Ϋλα βαξχηαην πιάγκα απφ ηελ λνκηζκαηηθά πνιηηηθά θαη ην επξψ, πξφβιεκα, ην νπνέν δηνγθψζεθε κεηΪ ηελ θξέζε.
20
Καη ζηνλ εζσηεξηθφ ηνπξηζκφ φκσο ηα πξΪγκαηα δελ εέλαη θαιχηεξα, αθνχ θαηΪ ηα θαηλφκελα, Ϋρεη επεξεαζηεέ Ϊκεζα θαη Ϋκκεζα απφ ηε δηεζλά νηθνλνκηθά θξέζε: άκεζα, εμαηηίαο ηεο κείσζεο ηνπ εηζνδήκαηνο ησλ Ειιήλσλ, αιιά θαη ησλ πεξηνξηζκέλσλ θεθαιαίσλ πνπ ζα κπνξέζνπλ λα έρνπλ ππό ηε κνξθή δαλείνπ θαη έκκεζα, ιόγσ ηεο κείσζεο ησλ εηζνδεκάησλ εθείλσλ πνπ ζπλδένληαη άκεζα ή έκκεζα κε ηνλ ηνπξηζηηθό θιάδν. (www.infopeloponnisos.gr)
Έλαο Ϊιινο ζεκαληηθφο πνιηηηζκηθφο ηνκΫαο, ν νπνένο Ϋρεη ζνβαξΪ πιεγεέ απφ ηελ θξέζε θαη ηηο ζπλΫπεηΫο ηεο εέλαη απηφο ηνπ ζεΪηξνπ. ΘεαηξηθΫο επηρεηξάζεηο Ϋρνπλ
«βΪιεη ινπθΫην» θαη εθηφο απφ ηνπο εθαηνληΪδεο εζνπνηνχο, νη νπνένη Ϋρνπλ κεέλεη Ϊλεξγνη ιφγσ απηνχ, ν ρψξνο απηφο απνηειεέ κηα θπξέαξρε δχλακε ζηνλ ρψξν ηνπ πνιηηηζκνχ θαη εηδηθΪ ζε κέα ρψξα ζαλ ηελ ΔιιΪδα, ε νπνέα εέλαη ε θνηηέδα ηνπ ζεΪηξνπ, ε παηξέδα ησλ νθνθιά, Δπξηπέδε θαη Αηζρχινπ, νη νπνένη δεκηνχξγεζαλ ην ζΫαηξν.
Δέλαη γεγνλφο, φκσο, θαζψο γέλεηαη εκθαλΫζηαην, θαη εθηφο απηνχ απνηειεέ απνιχησο θπζηθά ζπλΫπεηα ηεο θξέζεο, ε αξλεηηθά επέδξαζε ηεο ζηε ςπρνινγέα ηνπ αηφκνπ, ε νπνέα Ϋρεη ηνλ αληέθηππφ ηεο ζηνλ πνιηηηζκφ. Γηα λα ππΪξμεη ελδηαθΫξνλ ελαζρφιεζεο κε ηνλ πνιηηηζκφ, ππφ ηελ Ϋλλνηα ηεο αλΪιεςεο πξσηνβνπιηψλ θαη δξΪζεσλ ζρεηηθψλ κε απηφλ, βαζηθά πξνυπφζεζε απνηειεέ ε δηΪζεζε, ην δσεξφ ελδηαθΫξνλ, ηα νπνέα θαηαξξαθψλνληαη απφ ηηο Ϊζρεκεο επηπηψζεηο ηεο θξέζεο ζηε δσά ησλ αηφκσλ. Απφ ηε ζηηγκά πνπ απηά απνηειεέ αηηέα εθηφμεπζεο ηεο αλεξγέαο ζηα χςε, ηδηαέηεξα γηα ηνπο λΫνπο αλζξψπνπο, νη νπνένη βξέζθνληαη ζηελ αθκά ηεο δεκηνπξγηθφηεηΪο ηνπο θαη ζα κπνξνχζαλ Ϋηζη επηηπρψο λα ζπλεηζθΫξνπλ θαη ζηνλ πνιηηηζκηθφ ηνκΫα, αθξσηεξηΪδνληαο ηηο επαγγεικαηηθΫο ηνπο πξννπηηθΫο, ηηο θηινδνμέεο θαη ηα φλεηξΪ ηνπο, εέλαη επφκελν λα κελ ππΪξρεη θαη ην απαηηνχκελν, γηα πνιηηηζηηθΫο δξΪζεηο, ελδηαθΫξνλ.
Απφ ηε ζηηγκά πνπ ε θξέζε κεηαθξΪδεηαη ζε θαζεκεξηλά θαη γηα αξθεηνχο, Ϊληζε πΪιε κε ηελ επηβέσζε, ην Ϊηνκν Ϋρεη πεξηΫιζεη ζε κηα θαηΪζηαζε αδηαθνξέαο θαη λνζεξάο
«αξγέαο», ε νπνέα πνιχ ιέγν απΫρεη απφ ηελ θαηΪζιηςε, ε νπνέα γεγνλφο εέλαη πσο καζηέδεη ζηηο κΫξεο καο. Δέλαη ζεκαληηθφ λα αλαθεξζεέ, πσο ε νηθνλνκηθά θξέζε ζάκαλε θαη κηα θξέζε αμηψλ, ε νπνέα πξνυπΪξρνπζα σο απφξξνηα ηνπ ζχγρξνλνπ πιηζηηθνχ πλεχκαηνο, Ϋγηλε βαζχηεξε, θαζψο ν αγψλαο πιΫνλ πνιιψλ γηα ηελ θΪιπςε ησλ βηνηηθψλ αλαγθψλ δελ Ϊθεζε ρξφλν θαη ρψξν φρη κφλν γηα θαιιηΫξγεηα, αιιΪ θαη δηαηάξεζε εζηθνπλεπκαηηθψλ αμηψλ, νη νπνέεο απνηεινχλ Ϋλα απφ ηα ζπζηαηηθΪ ηνπ πνιηηηζκνχ.
Ζ βηβιηνγξαθηθά Ϋξεπλα θαηΫδεημε, φκσο, πσο ζηελ νπζέα πνιηηηζκηθά θξέζε ζηελ ΔιιΪδα πξνυπάξρε πνιιΫο δεθαεηέεο πξηλ ηελ Ϋθξεμε ηεο ζπγθεθξηκΫλεο νηθνλνκηθάο
21
θξέζεο θαη πσο απηά απιψο Ϋθαλε εκθαλά ηα πξνβιάκαηα ζην ρψξν ηνπ ειιεληθνχ πνιηηηζκνχ. Πην ζπγθεθξηκΫλα, κηα κνξθά ζπγθεληξσηηζκνχ ηεο πνιηηηζηηθάο δηαρεέξηζεο απφ ηελ θεληξηθά εμνπζέα, απφ ηα ρξφληα αθφκε ηνπ ΜεηαμΪ, ε νπνέα εκπνδέδεη ηελ απνθΫληξσζε ηεο ζπγθεθξηκΫλεο δηαρεέξηζεο ζηελ πεξηθΫξεηα,
«ζηξαγγαιέδνληαο» Ϋηζη κνηξαέα ηελ φπνηα ζρεηηθά πξσηνβνπιέα απφ πιεπξΪο ηνπηθάο απηνδηνέθεζεο, εέλαη ζνβαξφηαην πξφβιεκα πνπ ρξνλέδεη απφ ηφηε θαη πνπ Ϋρεη πεξΪζεη ζηελ ζπλεέδεζε εμνπζέαο θαη πνιηηψλ απφ ηφηε φρη σο πξφβιεκα, αιιΪ σο απηνλφεην ά θΪηη ην δεδνκΫλν. πκβαέλεη, κε Ϊιια ιφγηα, απηφ πνπ δελ πξΫπεη λα ζπλΫβαηλε: –φπσο εέδακε παξαπΪλσ εμεηΪδνληαο ηελ Ϋλλνηα θαη δηαρεέξηζε ησλ πνιηηηζηηθψλ δξαζηεξηνηάησλ- δελ επλνείηαη ε πνιηηηζηηθή δεκνθξαηία, δει. δελ εληζρύνληαη νη απνθεληξσκέλεο πεξηθεξεηαθέο δηνηθεηηθέο εμνπζίεο. ( ΜπηηζΪλε Δ., νπ.π., ζ. 40-42).
Σα θνλδχιηα, εέλαη γεγνλφο, ηα νπνέα Ϋρεη ηε δπλαηφηεηα πιΫνλ, ιφγσ ηεο θξέζεο, λα ρνξεγάζεη ε θξαηηθά-«θεληξηθά»-εμνπζέα εέλαη πεληρξφηαηα. Αλ αιιΪμεη ε παξαπΪλσ λννηξνπέα, ηζρπξέδνληαη αξθεηνέ εηδάκνλεο, ε πεξηθεξεηαθά εμνπζέα κπνξεέ λα ζπκβΪιιεη απνηειεζκαηηθΪ ζηνλ πνιηηηζκηθφ ρψξν, κε ην λα ζπλεηδεηνπνηάζεη ην ξφιν θαη ηελ επζχλε ηεο ζηνλ ηνκΫα ηνπ πνιηηηζκνχ θαη λα πξνρσξάζεη Ϋηζη πην δπλακηθΪ θη αλεμΪξηεηα πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο πνιηηηζκηθάο αλΪδεημεο θαη πξναγσγάο, κε ηελ αλΪιεςε πεξηζζφηεξσλ πξσηνβνπιηψλ θαη δξΪζεσλ. Ηδηαέηεξα ζηηο κΫξεο καο θηλνχκελε πξνο κηα ιχζε γηα αλεχξεζε ρξεκαηνδφηεζεο κΫζα απφ ζπλεξγαζέεο κε ηδηψηεο εζεινληΫο, αιιΪ θαη ρνξεγνχο. Αθφκε θαη κε ρξάζε ζηξαηεγηθψλ αλΪπηπμεο ηφζν ηνπ θηλάκαηνο ηνπ εζεινληηζκνχ, φζν θαη ηεο ρνξεγέαο.
Έηζη ινηπφλ ζπκπεξαζκαηηθΪ, ε παξνχζα νηθνλνκηθά θξέζε κε ηα επηπξφζζεηα πξνβιάκαηα πνπ πξνμΫλεζε ζηνλ πνιηηηζκφ, νπζηαζηηθΪ Ϋθεξε ζηελ επηθΪλεηα κηα ζεηξΪ απφ άδε ππΪξρνληα πξνβιάκαηα, ηα νπνέα ιεηηνχξγεζαλ ζσξεπηηθΪ θαη επηβΪξπλαλ ηνλ άδε «ηαιαληδφκελν» απηφλ ρψξν.
22
1.5 Ο ΠΟΛΗΣΗΜΟ Χ ΦΟΡΔΑ ΑΝΑΠΣΤΞΖ
Γηα λα εμεηΪζνπκε ηε ζρΫζε πνιηηηζκνχ θαη αλΪπηπμεο, ζα πξΫπεη λα εμεηΪζνπκε πξσηέζησο ηελ Ϋλλνηα ηεο αλάπηπμεο, ψζηε λα θαηαλνάζνπκε ην ζπζρεηηζκφ πνπ επηρεηξνχκε. Πξφθεηηαη, ινηπφλ, γηα κηα θνηλσληθά, νηθνλνκηθά θαη πνιηηηζηηθά δηαδηθαζέα πνπ ζηνρεχεη ζηελ ελεξγνπνέεζε ησλ ελδνγελψλ πφξσλ, κΫζσλ θαη δπλαηνηάησλ κηαο πεξηνράο, ελφο ηφπνπ.
ηελ Παγθφζκηα χζθεςε Πνιηηηζηηθάο Πνιηηηθάο, ε νπνέα Ϋγηλε ζηελ πφιε ηνπ Μεμηθνχ ην 1982, ε αλΪπηπμε νξέζηεθε σο «κηα ζύλζεηε, πεξηεθηηθή θαη πνιπδηάζηαηε δηαδηθαζία, ε νπνία εθηείλεηαη πέξα από ηελ απιή νηθνλνκηθή αύμεζε θαη ελζσκαηώλεη όιεο ηηο δηαζηάζεηο ηεο δσήο θαη όιεο ηηο δξαζηεξηόηεηεο κηαο θνηλόηεηαο, όια ηα κέιε ηεο νπνίαο θαινύληαη λα ζπκβάινπλ θαη αλακέλεηαη όηη ζα επσθειεζνύλ από ηα νθέιε ηεο» ( Αζαλαζνπνχινπ θ.α., 2002, ζ.155, Παζραιέδεο, 2002, ζ. 230, UNESCO, 1994).
Γηα απηφ απφ Ϋλα ζεκεέν θη Ϋπεηηα, νη εζληθΫο θπβεξλάζεηο ησλ ρσξψλ Ϊξρηζαλ λα ζπλεηδεηνπνηνχλ ηελ αλΪγθε επηδέσμεο κηαο νινθιεξσκΫλεο πνιπδηΪζηαηεο θαη φρη κνλνκεξνχο αλΪπηπμεο, ε νπνέα λα κπνξεέ λα ελζσκαησζεέ ζε αλαπηπμηαθΪ ζρΫδηα θαη πξνγξΪκκαηα κε ηΫηνην ηξφπν ψζηε λα κεγηζηνπνηεζνχλ νη πηζαλφηεηεο επηηπρέαο ηνπο.
Αλαγλψξηζαλ ηε ζρΫζε ηνπ πνιηηηζκνχ κε Ϊιινπο ηνκεέο φπσο ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηελ εθπαέδεπζε (λΫεο ζΫζεηο εξγαζέαο, ρξεκαηνδφηεζε επηρεηξάζεσλ, θαιιηηερληθά δεκηνπξγέα, εθπαηδεπηηθΫο επηζθΫςεηο) (Μαrtinell Sempere 2012)
Έηζη ινηπφλ, κηα ζεηξΪ απφ ζπλαληάζεηο, ζεκηλΪξηα, αληαιιαγΫο Ϊξρηζαλ λα πξαγκαηνπνηνχληαη κεηαμχ ησλ ρσξψλ θαη λα ελζαξξχλνληαη ζηα πιαέζηα κηαο ζηξαηεγηθάο πνιηηηθάο, ψζηε λα ππΪξμεη εηδέθεπζε θαη θαηΪξηηζε ζηνλ ηνκΫα ηνπ πνιηηηζκνχ. ΔλδεηθηηθΪ αλαθΫξεηαη πσο ηελ πεξένδν 2007-2013 εθηηκΪηαη φηη 400 εθαη. € δηαηΫζεθαλ απφ ην Δπξσπατθφ πξφγξακκα «Πνιηηηζκφο» ζε φιεο ηηο ρψξεο ηεο Δ.Δ., γηα λα ζπγρξεκαηνδνηάζνπλ πεξέπνπ 300 δηαθνξεηηθΫο πνιηηηζηηθΫο δξΪζεηο αλΪ Ϋηνο. Σα πξνγξΪκκαηα απηΪ ππνζηεξέδνπλ ζρΫδηα, νξγαληζκνχο θαη δξαζηεξηφηεηεο πξνψζεζεο θαη Ϋξεπλαο ζε φινπο ηνπο ηνκεέο ηνπ πνιηηηζκνχ (europa.eu) .
Ο πνιηηηζκφο, κε βΪζε ηα παξαπΪλσ, σο ηνκΫαο θαηεμνράλ δεκηνπξγηθφο, ελΫρεη ηελ Ϋλλνηα ηεο αλΪπηπμεο θαη ηεο πξνφδνπ, κηαο αλΪπηπμεο, φκσο, φρη κφλν κνλνκεξνχο φζνλ αθνξΪ απνθιεηζηηθΪ θαη κφλν ζηελ νηθνλνκέα, αιιΪ νιφπιεπξεο.
23
1.6 ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΟ ΣΟΤΡΗΜΟ - ΠΡΟΦΗΛ ΣΟΤ ΠΟΛΗΣΗΣΗΚΟΤ ΣΟΤΡΗΣΑ
ε πξψηε θΪζε ζα πξΫπεη λα πξνβνχκε ζηελ ελλνηνδφηεζε ηνπ φξνπ ηνπξηζκόο, ψζηε λα κπνξΫζνπκε λα θαηαλνάζνπκε ζηε ζπλΫρεηα ηελ Ϋλλνηα ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ.
Ο Jean Medecin ιΫεη φηη ν ηνπξηζκφο «είλαη κηα δξαζηεξηόηεηα επθαηξίαο, ε νπνία ζπλίζηαηαη ζην λα ηαμηδεύεη θάπνηνο καθξηά από ηνλ ηόπν ηεο κόληκεο θαηνηθίαο ηνπ, γηα δηαζθέδαζε, γηα αλάπαπζε, γηα πινπηηζκό ηεο πείξαο ηνπ, γηα αλύςσζε ηνπ κνξθσηηθνύ ηνπ επηπέδνπ από ηελ παξνπζία λέσλ κνξθώλ ηεο αλζξώπηλεο δξάζεο θαη από ηηο εηθόλεο κηαο άγλσζηεο θύζεο». Οη ηειεπηαέεο θξΪζεηο, ζα ιΫγακε πσο απνηεινχλ θΪπνηεο απφ ηηο ζπληζηψζεο ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ, θαζψο απηφο νξέδεηαη σο ε ελαιιαθηηθά κνξθά ηνπξηζκνχ, ε νπνέα Ϋρεη σο ζηφρν -εθηφο Ϊιισλ -ηελ αλαθΪιπςε πνιηηηζηηθψλ κλεκεέσλ.( ΥΪξηεο πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ, ΒξπμΫιιεο 1976)
ΜΫζα, ινηπφλ, απφ κηα ηΫηνηνπ εέδνπο <<αλαθΪιπςε>> γέλεηαη ζαθψο αληηιεπηφ πσο επηηειεέηαη εκπινπηηζκφο εκπεηξηψλ θαη δε πλεπκαηηθψλ εκπεηξηψλ, αιιΪ θαη αλχςσζε ηεο κνξθσηηθάο ζηΪζκεο ηνπ ιεγφκελνπ πνιηηηζηηθνύ ηνπξέζηα -εθεέλνπ, δειαδά, πνπ πξαγκαηνπνηεέ ηνπξηζκφ κε πνιηηηζηηθνχο ζηφρνπο- αλ θαη ζχκθσλα κε Ϋξεπλεο ζρεηηθΪ κε ην πξνθέι ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξέζηα, πξφθεηηαη γηα Ϊηνκα πςεινχ πλεπκαηηθνχ επηπΫδνπ ζε ζρΫζε κε ηνπο ηνπξέζηεο καδηθνχ ηνπξηζκνχ. πγρξφλσο, φκσο, θαη νηθνλνκηθνχ επηπΫδνπ, αθνχ νη έδηεο Ϋξεπλεο Ϋρνπλ δεέμεη πσο μνδεχνπλ 10% Ϋσο 15%
γηα θΪζε κΫξα ηαμηδηνχ. Οινθιεξψλνληαο ην πξνθέι ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξέζηα λα πνχκε πσο, ζπλδπΪδνληαο ηνλ πνιηηηζκφ κε ηνλ ηνπξηζκφ ζέγνπξα δηαζΫηεη αλεμΪξηεηε ζθΫςε, αλαδεηεέ ην απζεληηθφ θαη εέλαη πεξηβαιινληηθΪ επαηζζεηνπνηεκΫλνο. (Ϊξζξν Real.gr) Ζ απζεληηθφηεηα, επνκΫλσο, θαζψο θαη ε πνηθηιέα ησλ πνιηηηζηηθψλ αμηψλ ζηνπο ηφπνπο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ απνηειεέ πξνυπφζεζε γηα ηελ δηαηάξεζε ηεο ειθπζηηθφηεηαο.
πλεπψο, ε ζπκβνιά ηνπ πνιηηηζηηθνχ ηνπξηζκνχ ζηελ νηθνλνκέα ελφο ηφπνπ εέλαη ηεξΪζηηαο ζεκαζέαο. Απφ απηφ, γέλεηαη αληηιεπηά γηα αθφκε κηα θνξΪ, ε αιιειεπέδξαζε πνιηηηζκνχ θαη νηθνλνκέαο. Ο ηνπξηζκφο ζπκβΪιιεη ζηελ νηθνλνκέα θαη εθεέλε κε ηε ζεηξΪ ηεο ζα πξΫπεη λα επελδχεη ζηελ αλΪδεημε ηεο πνιηηηζηηθάο θιεξνλνκηΪο ηνπ ηφπνπ, θαζηζηψληαο ηνλ κε απηφ ηνλ ηξφπν πφιν Ϋιμεο γηα ηνπο ηνπξέζηεο. Γη' απηφλ αθξηβψο ην ιφγν, απφ ηηο αξρΫο ηεο δεθαεηέα ηνπ '90 ε Δ.Δ. δηακνξθψλεη κηα πνιηηηθά ηνπξηζηηθάο αλΪπηπμεο ζπλδεδεκΫλε κε ηελ πξνζηαζέα ηεο πνιηηηζηηθάο θιεξνλνκηΪο. εηξΪ πξνγξακκΪησλ (φπσο ηα Leader, Interreg θαη Phare) αληαπνθξέλεηαη ζην ζηφρν απηφ ηα ηειεπηαέα εέθνζη ρξφληα, ελψ ην πξφγξακκα Raphael, ην κνλαδηθφ γηα ηε δηαηάξεζε ηεο
