Öğretmen adaylarının mezun oldukları lise türüne göre çevresel tutum puanlarının tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları. Öğretmen adaylarının sınıf seviyelerine göre çevresel tutum puanlarının tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları.
GĐRĐŞ
- PROBLEM DURUMU
- ARAŞTIRMANIN AMACI
- ARAŞTIRMANIN ÖNEMĐ
- VARSAYIMLAR
- SINIRLILIKLAR
- TANIMLAR
Mezun oldukları lise türüne göre öğretmen adaylarının çevre bilgi düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık var mıdır? Lisans eğitimleri süresince çevre eğitimi dersi alıp almamalarına göre öğretmen adaylarının çevre bilgi düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
ÇEVRE EĞĐTĐMĐ
- Çevre Eğitiminin Tarihçesi
- Dünyadaki Gelişim Süreci
- Türkiye’de Çevre Eğitiminin Tarihi Gelişim Süreci
- Çevre Eğitiminin Önemi
Çevre sorunlarını ve sonuçlarını tanımaya başlayan bazı ülkelerde “çevre eğitimi” kavramı kabul edilmiş ve çevre programları geliştirilmiştir. Bu gelişmelerden önce üniversitelerin ve bazı gönüllü kuruluşların çevre eğitimi konusunda çalışmalar yaptıkları bilinmektedir.
ÇEVRE KAVRAMI
Okul öncesi eğitimde çevre eğitimi hayati bir öneme sahip olmasına rağmen teoride ve uygulamada yeterince gerçekleştirilmemektedir. Ancak 5 yaşından itibaren çocuklar günlük hayatta karşılaştıkları canlılar hakkında bazı fikirlere sahip olurlar ve bunları yapay veya cansız nesnelerden ayırt edebilirler. Okul öncesi yıllardan itibaren çocuklar canlıları, özellikle de hayvanları biyolojik birer varlık olarak görmekte ve bunlardan zarar gördükleri kadar yarar sağlayabileceklerinin de farkındadırlar (Myers ve ark.
ÇEVRE SORUNLARI
- Dünya’da Çevre Sorunları
- Türkiye’de Çevre Sorunları
İnsanların karşı karşıya kaldıkları en önemli çevre sorunları şu şekilde özetlenebilir (http://www.cevreorman.gov.tr, E.T. Son yıllarda eğitim-öğretim ve çevre sorunları arasındaki ilişki yeniden gözden geçirilmiş; öğretmenler, okullar, müfredatların çevre bilinci yüksek ve ekolojik bilince sahip olmasına rağmen çevre sorunları denilince genellikle yerel çevre sorunları akla gelmekte ve büyük şehirlerde yaşadığımız gürültü, hava kirliliği, su kirliliği, görüntü kirliliği gibi sorunları hatırlatmaktadır.
Küresel çevre sorunları, sanayileşmenin hızlanması ve fosil yakıtların (petrol, kömür vb.) aşırı ve yoğun kullanımı ile ortaya çıkan sorunlardır (Sandal, 2005: 25). Avrupa topluluğuna katılmak isteyen ülkemizin çevre konularına devlet politikası çerçevesinde dikkatli yaklaşması da oldukça önemlidir.
ÇEVRE ETĐĞĐ VE ÇEVRE BĐLĐNCĐ
Ülkemizin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ülkeler, mali kaynak yetersizliğinden dolayı bir ikilemle karşı karşıyadır. Öğrencilerin içinde yaşadıkları çevreyi ve doğayı yeniden keşfetmelerini ve tanımalarını, ilgi, merak, duyarlılık ve ahlaki sorumluluk geliştirmelerini sağlamak için, Çocuklar küçük yaşlardan itibaren teorik ve uygulamalı çevre eğitimi dersleriyle eğitime başladıkça, doğayı daha çok arayan ve takdir eden bireyler olurlar. geziler kilo alırlar ve doğa aktivitelerine ne kadar çok katılırlarsa çevre ahlakları da o kadar kalıcı olur.
Çocuklarda arzu edilen çevre bilinci ve ahlakının olgunlaşması, neyin iyi neyin kötü, neyin kabul edilebilir neyin kabul edilemez, neyin üzücü ve hoş, neyin bencilce paylaşılması, neyin doğru neyin yanlış olduğunun öğretilmesiyle başlar. Sonuç olarak çocuk kendini tanır, doğayı tanır, doğaya karşı tutumlarından hangilerinin olumlu ya da olumsuz olduğunu analiz eder ve yavaş yavaş çevre bilinci ve ahlakı kendisi, algısı ve anlayışı oluşturur.
TUTUM VE ÇEVRE ĐLĐŞKĐSĐ
- Tutum Kavramı
- Tutumların Oluşması
- Çevresel Tutumların Oluşması
- Tutumların Ölçülmesi
Sosyalleşme bir süreçtir ve bu süreçte öğrenilenlerin her toplum veya grup için doğru ve geçerli olması gerekmez. Sosyalleşme sürecinde insanların çevrelerine ve kişiliklerine göre farklı fikir, düşünce, inanç ve tutumların olumlu ya da olumsuz yönde geliştiği düşünülebilir. Bazı araştırmacılara göre bireylerin çevre hakkındaki bilgilerinin artması, bireylerin çevreye karşı tutumlarını olumlu yönde geliştirmelerini sağlamaktadır.
Ayrıca bir ülkede çevre sorunlarının yaygınlığı ve şiddeti, sanayileşme, kentleşme, teknolojik durum, etnik ve dini faktörler, bilimsel ve etik düzey, demokratik kuralların varlığı, idari, siyasi ve ekonomik istikrar, insan hakları, siyasi partiler ve sivil toplum kuruluşları olarak da adlandırılmaktadır. Ülkede yaşayan bireylerin çevresel tutum ve davranışlarını doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir (Atasoy, 2006: 48). Tutumların ölçümü laboratuvarda, sınıfta veya klinikte küçük örneklemlerde yapılabileceği gibi daha büyük örneklemli saha çalışmalarında da yapılabilir.
ĐLGĐLĐ ALAN YAZIN
YURTĐÇĐNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR
2006 yılında Erol ve Gezer tarafından Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü 2.sınıfta öğrenim gören 225 öğrenci ile "İlkokul Öğretmen Adaylarının Çevre ve Çevre Sorunlarına İlişkin Tutumları" başlıklı araştırmasını yürütmüştür. Öğrencilerin “kişisel bilgi formu” (en uzun süre yaşadığınız yerleşim yerinin nüfusu, anne baba eğitim düzeyi, anne baba meslekleri, aylık gelirleri, ailedeki kişi sayısı ve oturdukları evin durumu) kullanılmıştır. çevreye ve çevre sorunlarına yönelik tutumlar, iki bölümden oluşan anket, "Tutum Ölçeği" (çevre ve çevre sorunları ile ilgili 10 olumlu ve olumsuz soru). Kız öğrencilerin çevre sorunlarına yönelik tutumlarının erkek öğrencilere göre daha yüksek ve anlamlı düzeyde farklı olduğu, annelerinin mesleğine, yaşına ve kardeş sayısına göre öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarında anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir.
Araştırmada çevre sorunlarına yönelik tutum değerlendirmeleri cinsiyete, öğretmenlik deneyimine, sektöre, bir çevre örgütüne üyeliğe göre anlamlı farklılık göstermemektedir. Özdemir ve Yapıcı 2010 yılında yaptıkları çalışmada, yeni başlayan öğretmenlerin çevre sorunlarına yönelik farkındalık ve ilgi düzeylerini karşılaştırmışlardır.
YURTDIŞINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR
Okul öncesi öğretmenlerinin çevreye yönelik tutumlarına ilişkin aritmetik ortalama (X) ve standart sapma (sd) sonuçları Tablo 5.2'de verilmektedir. Öğretmen adaylarının okudukları eğitim programlarına göre çevresel tutum puanlarının tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları. Araştırmanın üçüncü sorusu, okul öncesi öğretmenlerinin mezun oldukları ortaokul türüne göre çevreye yönelik tutum puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığıdır.
Öğretmen adaylarının sınıf düzeylerine göre çevresel tutum puanlarının tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları. Öğretmen adaylarının çevre puanları, çevre eğitimi dersi alıp almamalarına göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir.
YÖNTEM
ARAŞTIRMANIN MODELĐ
Bu araştırmanın geliştirilmesinde, İlköğretim Fen Bilimleri, Sosyal Bilgiler ve Sınıf Öğretmenliği programlarında öğrenim gören öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarını ve çevre bilgi düzeylerini betimlemeyi amaçlayan genel tarama modeli kullanılmıştır. Karasar'ın genel tarama modeli, "çok sayıda öğeden oluşan bir evrende evren hakkında genel bir yargıya varmak için evrenin tamamı veya ondan alınacak bir grup, örneklem veya örneklem üzerinde yapılan tarama düzenlemeleridir".
EVREN ve ÖRNEKLEM
- Araştırmanın Evreni
- Araştırmanın Örneklemi
Katılımcıların üniversite programlarına göre dağılımı dikkate alındığında; Sınıf öğretmenliğinde 270 (%41,7), sosyal bilgiler öğretmenliğinde 181 (%27,9) ve fen bilgisi öğretmenliğinde 197 (%30,4) kişinin görev yaptığı görülmektedir.
VERĐLERĐN TOPLANMASI
- Veri Toplama Araçları
- Çevre Bilgi Testi
- Çevreye Yönelik Tutum Ölçeği
- Kişisel Bilgi Formu
- Uygulama
Deniş ve Genç'in 2007 yılında hazırladıkları 'Çevre Bilimleri Dersi Alan ve Almayan Öğrencilerin Çevresel Tutumları ile Çevre Bilimleri Dersi Performanslarının Karşılaştırılması' adlı çalışmada kullandıkları 'Çevre Bilgi Testi'. Deniş ve Genç bilginin hazırlanma aşamalarını ifade etmişlerdir. 2007 yılında hazırladıkları test şu şekildedir: Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen çevre bilimi dersinin içeriği incelenerek öğrencilerin çevre ile ilgili hangi kavramları bilmesi gerektiği ortaya konulmuştur. Çevre bilgisi testinin her bir unsuru için ayırt etme ve zorluk seviyeleri Tablo 4.2'de gösterilmektedir.
Tekin (1993), madde ayırt edicilik gücü indeksi 0.30 ve üzerinde ise o maddenin testte kullanılabileceğini belirtmektedir. Ayırt Etme Gücü maddesi 0,20-029 arasında ise bu maddelerin düzeltilmesi veya iyileştirilmesi gerektiği, 0,19 ve daha düşük değerlere sahip maddelerin testten çıkarılması gerektiği belirtilmektedir.
VERĐLERĐN ANALĐZĐ
Araştırmanın ikinci sorusu, öğretmen adaylarının aldıkları eğitime göre çevreye yönelik tutum puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığıdır. Anketin beşinci sorusu, okul öncesi öğretmenlerinin sınıf düzeyleri ile çevreye yönelik tutum puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığıdır. Araştırmanın ilk sorusu öğretmen adaylarının cinsiyetleri ile çevre farkındalık puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığıdır.
Öğretmen adaylarının öğrenim gördükleri programa göre çevre bilgisi puanlarının tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları. Öğretmen adaylarının mezun oldukları lise türüne göre çevre bilgisi puanlarının tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları.
BULGULAR
ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVREYE YÖNELĐK TUTUMLARINA
Öğretmen adaylarının okudukları programlara göre çevresel tutum ölçeğinden aldıkları puanların aritmetik ortalaması ve standart sapması sonuçları. Bu öğrencilerin çevresel tutum puanlarının mezun oldukları lise türüne göre değişip değişmediğini belirlemek için tek yönlü varyans analizi (ANOVA) yapılmış ve sonuçlar Tablo 5'te yer almaktadır. aday öğretmenlerinin üniversite eğitimleri süresince çevre eğitimi derslerine katılıp katılmamalarına göre çevreye yönelik tutum puanları.
Öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutumlarının farklılaşmasına ilişkin t-testi sonuçları, çevre eğitimi derslerine katılıp katılmama durumuna göre puanlanmaktadır. Bu soruyu cevaplamak için t testi kullanılmış ve öğretmen adaylarının çevreye yönelik tutum puanlarının ortalamaları Tablo 5.7'de verilmiştir.
ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇEVRE BĐLGĐ ÖLÇEĞĐ PUANLARINA
Araştırmanın ikinci sorusu ise öğretmen adaylarının aldıkları eğitime göre çevre bilgi puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığıdır. Araştırmanın üçüncü sorusu ise mezun olunan ortaokul türüne göre öğretmen adaylarının çevre bilgisi puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığıdır. Araştırmanın beşinci sorusu öğretmen adaylarının çevre bilgi düzeyleri ile çevre bilgi puanları arasında anlamlı bir fark olup olmadığıdır.
Bu sorunun cevabını bulmak için yapılan t-testi ile öğretmen adaylarının çevre bilgi beyanları Tablo 5.15'te verilmiştir. Öğretmen adaylarının sınıf düzeyine göre çevre bilgisi puanlarının tek yönlü varyans analizi (ANOVA) sonuçları.
SONUÇ, TARTIŞMA VE ÖNERĐLER
SONUÇ VE TARTIŞMA
Bu farkın anlamlı olup olmadığı test edilmiş ve öğretmen adaylarının okudukları programa göre çevreye yönelik tutum puanları arasında anlamlı bir farklılık gözlenmemiştir. Öğretmen adaylarının mezun oldukları lise türüne göre çevreye yönelik tutum puanları incelendiğinde Sıradan Lise, Çok Programlı Lise, Anadolu Lisesi ve Süper Lise şeklinde sıralandığı görülmektedir. itibaren en yüksek puandan en düşüğe. Öğretmen adaylarının sınıf düzeylerine göre çevreye yönelik tutum puanları incelendiğinde 2. sınıf tutum puanının en yüksek olduğu görülmüştür.
Bu öğrencilerin çevresel tutum puanlarının adayların sınıf düzeyine göre değişip değişmediğini belirlemek için yapılan bir analizde, yeni başlayan öğretmenlerin yetiştirildiği sınıf düzeyine ulaşılmıştır. Öğretmen adaylarının mezun oldukları lise türüne göre çevre bilgi puanları incelendiğinde Anadolu Lisesi, Süper Lise, Düz Lise, Çok Programlı Lise şeklinde sıralandığı görülmektedir. en yüksekten en düşüğe.
ÖNERĐLER
Sınıfta sosyal bilgiler için ders kitabı, http://www.meb.gov.tr/Ders_Kitaplari/. 2012. .meb.gov.tr/Ders_Kitaplari/. 2012/IlkOgretim/Devlet/SosyalBilgiler/SosyalBilgiler_5_BirinciKitap.pdf, http: //www.meb.gov.tr/Ders_Kitaplari/2012/IlkOgretim/Devlet/SosyalBilgiler_5_IkinciKitap.pdf. Fen ve Teknoloji Ders Kitabı, http://www.meb.gov.tr/Ders_Kitaplari/. 2012/IlkOgretim/Devlet/FenVeTeknoloji/FenVeTeknoloji_6_DK.pdf, http://www.meb.gov.tr/Ders_Kitaplari/2012/IlkOgretim/Devlet/FenVeT eknoloji/FenVeTeknoloji_6_CK.pdf.
Sınıf Sosyal Bilgiler El Kitabı, http://www.meb.gov.tr/Ders_Kitaplari/. 2012/İlköğretim/Devlet/Sosyal Bilgiler/Sosyal Bilgiler_6_DK.pdf, http:. Sınıf Bilimi ve Teknolojisi El Kitabı, http://www.meb.gov.tr/Ders_Kitaplari/. 2012/IlkOgretim/Devlet/FenVeTeknoloji/FenVeTeknoloji_8_%20DK.pdf, http: //www.meb.gov.tr/Ders_Kitaplari/2012/IlkOgretim/Devlet/FenVeTeji_8_tjiekno.
ANKET FORMU
