THE INFLUENCE OF CHOSEN SOCIO-DEMOGRAPHIC AND ECONOMIC FACTORS ON PREFERENCES AND BEHAVIOUR OF STUDENTS ON THE DAIRY PRODUCTS MARKET

(1)

pISSN 1899-5241 eISSN 1899-5772

4(38) 2015, 675–684

_{dr Karolina Jąder, Katedra Ekonomiki Przedsiębiorstw Agrobiznesu, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, ul. Wojska} Pol-skiego 28, 60-637 Poznań, Poland, e-mail: karolina.jader@up.poznan.pl

Abstrakt. Celem opracowania było okre lenie wpływu takich cech jak płeć, miejsce pochodzenia i sytuacja materialna na preferencje i zachowania studentów na rynku produktów mle-czarskich. Analiza została oparta na danych pierwotnych po-chodzących z bada ankietowych, przeprowadzonych w ród 2ŃŃ studentów Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Stwierdzono, i wszystkie badane cechy ró nicują zacho-wania studentów, jednak największy wpływ zaobserwowa-no w przypadku płci. Kobiety czę ciej spo ywają przetwo-ry mleczne, a je eli chodzi o konsumpcję mleka, wybierają produkty niskotłuszczowe. Przy zakupie du e znaczenie mają dla studentek aktualne promocje oraz zawarto ć składników od ywczych, natomiast studenci zaopatrując się w produkty mleczarskie, kierują się czę ciej ich ceną. Miejsce pochodze-nia ró nicowało głównie częstotliwo ć spo ywapochodze-nia mleka, przy czym najczęstszą konsumpcję deklarowali ankietowani pochodzący z wiosek oraz z najmniejszych miast. Sytuacja materialna wpływała przede wszystkim na spo ycie przetwo-rów mlecznych, po które czę ciej sięgają studenci z najbo-gatszych rodzin, przy zakupie kierując się przede wszystkim smakiem i marką nabywanych produktów.

Słowa kluczowe: mleko, przetwory mleczne, studenci, prefe-rencje, płeć, miejsce pochodzenia, sytuacja materialna

WPROWADZENIE

Polska produkcja mleka wynosząca rocznie ponad ń2 mld litrów plasuje nasz kraj na 4 miejscu w Unii źuropejskiej po Niemczech, Żrancji i Wielkiej Brytanii. Źu o gorzej jednak przedstawiają się statystyki dotyczące konsump-cji. Obecnie w Polsce spo ywa się blisko 3Ń% mniej mle-ka i jego przetworów ni w pozostałych krajach człon-kowskich Unii ( wiątkowska, 2Ńń4). Konsumpcja mleka (łącznie z mlekiem przeznaczonym na przetwory, ale bez mleka przerobionego na masło) w naszym kraju w 2Ńń4 roku wyniosła 2ńń l/os./rok. Spo ycie masła kształtowało się na poziomie 4,ń kg/os./rok (Rynek mleka, 2Ńń5). Po-zytywnym zjawiskiem jest jednak fakt, e w konsumpcji produktów mleczarskich od 2ŃŃ6 roku notuje się tenden-cję wzrostową. Zmiany te wynikają przede wszystkim ze wzrostu poda y tych produktów, uatrakcyjnienia ich gamy asortymentowej, cenowej konkurencyjno ci pro-duktów mleczarskich w stosunku do innych propro-duktów będących ródłem białka zwierzęcego (tj. jaja, ryby, mię-so), a tak e intensywnego promowania spo ycia mleka i jego przetworów (Kossakowska i in., 2Ńń3). Na zmie-niający się poziom konsumpcji wpływ mają tak e prefe-rencje konsumentów, które na rynku produktów mleczar-skich są bardzo zró nicowane i uwarunkowane wieloma czynnikami, w tym społeczno-demograﬁ cznymi oraz ekonomicznymi, w ród których najczę ciej w literaturze

WP

Ł

YW WYBRANYCH CZYNNIKÓW

SPO

Ł

ECZNO-DEMOGRAFICZNYCH I

EKONOMICZNYCH

NA PREFERENCJE I

ZACHOWANIA STUDENTÓW

NA

RYNKU PRODUKTÓW MLECZARSKICH

Karolina J

ą

der



(2)

wymienia się płeć, wiek, wykształcenie, sytuację mate-rialną oraz miejsce pochodzenia (Babicz-Zieli ska i in., 2ŃŃ4ś żiłka, 2ŃŃ4ś Szczerbi ski i in., 2Ńńńś Rudnicki, 2Ńń2). Spo ycie produktów mleczarskich jest tak e zró -nicowane w ró nych grupach społecznych.

Celem niniejszego opracowania było okre lenie wpływu takich cech jak płeć, miejsce pochodzenia i sy-tuacja materialna na preferencje i zachowania studen-tów na rynku produkstuden-tów mleczarskich. Wybór tej grupy konsumentów do bada wynikał z faktu, e studenci to ludzie młodzi i między innymi od ich preferencji i nawyków zakupowych zale eć będą przyszłe kierun-ki przemysłu mleczarskierun-kiego. Studia to okres w yciu, w którym czę ć ludzi zaczyna się usamodzielniać i po-dejmować samodzielne decyzje dotyczące wyboru pro-duktów, miejsca i sposobu ich zakupu oraz rozdyspo-nowania rodków ﬁ nansowych (Adamczyk i in., 2ŃŃ9). Preferencje i zachowania młodych ludzi na rynku ywno ci, w tym tak e produktów mleczarskich, były przedmiotem wielu analiz (Adamczyk i in., 2ŃŃ9ś Le-manowicz i Szwacka-Mokrzycka, 2Ńńńś Piekut, 2ŃŃ7ś Szczerbi ski i in., 2Ńńńś Waszkowiak i in., 2ŃŃ7).

Zwa-ając jednak na zmieniZwa-ającą się dynamicznie sytuację na rynku mleka, istnieje potrzeba ciągłej jego obserwa-cji, tak e w odniesieniu do zachowa konsumenckich.

MATERIAŁ I METODA

Materiał wykorzystany do analizy stanowiły dane pier-wotne, zebrane za pomocą bada ankietowych przy u yciu zestandaryzowanego kwestionariusza pyta . Źo bada zastosowano celowy dobór próby. Badanie prze-prowadzono w grudniu 2Ńń2 roku w ród 2ŃŃ studentów Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

W ród ankietowanych 7ń% stanowiły kobiety, a 29% mę czy niń_{. Największa czę ć z nich pochodziła ze wsi} oraz mniejszych miast do ńŃŃ tys. mieszka ców, odpo-wiednio 37% i 35%. Na miasto z liczbą mieszka ców ńŃŃ–5ŃŃ tys. jako na swoją rodzinną miejscowo ć wska-zywało ńń% ankietowanych, natomiast na miasto liczą-ce powy ej 5ŃŃ tys. mieszka ców – ń7% respondentów. Studenci ocenili swoją sytuację materialną jako bardzo dobrą (ń2%), dobrą (6ń%) oraz przeciętną (27%).

ń_{Źu a rozbie no ć między odsetkiem kobiet i mę czyzn} uczestniczących w badaniu wynikała z faktu zdecydowanej prze-wagi kobiet w strukturze studentów Uniwersytetu

Przyrodnicze-Aby okre lić zró nicowanie preferencji i zachowa studentów na rynku produktów mleczarskich w zale -no ci od charakteryzujących ich cech społecz-no-de- społeczno-de-mograﬁ cznych i ekonomicznych, zastosowano tabele przekrojowe. Metoda ta umo liwiła przedstawienie i powiązanie ze sobą danych opartych na kilku zmien-nych, a w dalszej kolejno ci wykrycie związków mię-dzy nimi (Kaczmarczyk, 2Ńńń).

WYNIKI

Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, e mleko i jego przetwory stanowią bardzo wa ny element diety studentów. Spo ycie mleka deklarowało 97% stu-dentek oraz 98% studentów, natomiast w przypadku przetworów mlecznych odsetek ten wyniósł 98% i 95% (tab. ń). Mę czy ni i kobiety spo ywają mleko porów-nywalnie często. Największy procent z ka dej grupy sięga po nie kilka razy w tygodniu. Na taką odpowied wskazywało 39% kobiet oraz 32% mę czyzn. Podobny w tych dwóch grupach był równie odsetek osób naj-czę ciej spo ywających mleko, tj. kilka razy dziennieŚ odpowiednio ń5% i ń9%. Większe ró nice między za-chowaniem kobiet i mę czyzn stwierdzono natomiast w przypadku częstotliwo ci spo ycia przetworów mlecznych, przy czym studentki deklarowały częstszą konsumpcję tych produktów. Spo ród respondentów płci e skiej 44% wybrało odpowied „raz dziennie” lub „kilka razy dziennie”. W ród mę czyzn takie odpo-wiedzi zaznaczyła niespełna ń/4 ankietowanych.

Studenci i studentki wskazywali te na nieco inne preferowane formy spo ywania mleka. Z zestawienia wynika, e mę czy ni najczę ciej piją kakao (72%), natomiast kobiety najchętniej u ywają mleka do zabie-lania kawy (85%) oraz konsumują je z płatkami nia-daniowymi (68%). Studenci czę ciej piją zimne mleko (6Ń%), natomiast w przypadku gorącego mleka wy szy odsetek wskaza odnotowano w grupie kobiet (26%).

(3)

Tabela 1. Płeć studentów a ich preferencje na rynku produktów mleczarskich (%)

Table 1. Sex of students and their preferences on the dairy products market (%)

Częstotliwo ć spo ywania mleka – Żrequency of milk consumption kilka razy

dziennie several times

a day

raz dziennie once a day

kilka razy w tygodniu several times

a week

raz w tygodniu once a week

raz w miesiącu i rzadziej once a month

and less

nie spo ywam mleka i don’t consume

milk Kobiety

Women ń5 24 39 ń5 4 3

Mę czy ni

Men ń9 2ń 32 2ń 5 2

Częstotliwo ć spo ywania przetworów mlecznych – Żrequency of dairy products consumption

kilka razy dziennie several times

a day

a week

and less

nie spo ywam przetworów

mlecznych i don’t consume

dairy products kobiety

Women ń9 25 43 ńń Ń 2

Mę czy ni

Men ńń ń2 58 ń4 Ń 5

Preferowane formy spo ywania mleka – Preferred forms of milk consumption

do kawy

as coﬀ ee mate kakao cocoa

z płatkami niadaniowymi

with cereal

budy pudding

zimne mleko do picia cold milk to

drink

gorące mleko do picia hot milk to drink

Kobiety

Women 85 63 68 54 43 26

Mę czy ni

Men 67 72 52 5Ń 6Ń ń6

Preferowany rodzaj mleka – Preferred sort of milk

UHT pasteryzowane – pasteurized wie e – fresh

Kobiety

Women 67 ń6 ń7

Mę czy ni

Men 73 ń3 ń4

Preferowana zawarto ć tłuszczu w mleku – Preferred milk fat content

Ń,5Ń ń,5Ń 2 powy ej 3% – above 3%

Kobiety

Women ńŃ 27 34 29

Mę czy ni

(4)

natomiast czę ciej ni mę czy ni wskazywały na mleko pasteryzowane (ń6%) oraz wie e (ń7%). W grupie stu-dentów udział takich odpowiedzi kształtował się na po-ziomie wynoszącym odpowiednio ń3% i ń4%.

Zarówno kobiety, jak i mę czy ni jako miejsce za-kupu mleka i jego przetworów najczę ciej wymienia-li super- i hipermarkety. Jak wynika z bada , czę ciej jednak zakupy robią tam studentki, w ród których 7Ń% wskazało na to miejsce sprzeda y. W ród studentów odsetek ten wyniósł 6ń%. Mę czy ni czę ciej ni ko-biety deklarowali natomiast zakup produktów mleczar-skich w mniejszych sklepach samoobsługowych oraz dyskontach (odpowiednio 2ń% i ń6% oraz ńń% i 4%). Preferowane miejsca zaopatrywania się w mleko i jego przetwory w pewnym stopniu znajdują te odzwiercie-dlenie w czynnikach uwzględnianych przy zakupie tych produktów. Wszyscy ankietowani oceniali wa no ć 7 podanych cech w skali od ń do 5. Źla kobiet więk-sze znaczenie miały aktualne promocje, które czę ciej występują w supermarketach. Studentki w większym stopniu zwracają te uwagę na ilo ć składników

od-ywczych, co zapewne związane jest z tym, e dbając np. o odpowiednią masę ciała, bardziej kontrolują swoją

dietę. Źla mę czyzn zdecydowanie większe znaczenie ma natomiast cena, co mo na powiąza z faktem, e chętniej ni kobiety zaopatrują się w dyskontach. Źla studentów nieco wa niejszy ni dla studentek był te smak oraz marka kupowanych produktów.

Preferencje i zachowania studentów na rynku mle-ka i jego przetworów ró nicowało tak e miejsce po-chodzenia.

Analizując częstotliwo ć spo ywania mleka, stwier-dzono, e najczę ciej sięgają po nie osoby pochodzące z wiosek oraz mniejszych miast. W przypadku studen-tów ze wsi odsetek ankietowanych pijących mleko co najmniej raz dziennie wyniósł 5Ń%, natomiast w ród mieszka ców największych miast tylko 24% (tab. 2). Nale y podkre lić, e częstotliwo ć spo ycia mleka spadała wraz ze zwiększaniem się miejscowo ci, z któ-rej pochodzili studenci. Miejsce zamieszkania w mniej-szym stopniu ró nicowało natomiast częstotliwo ć spo ywania przetworów mlecznych. Porównywalną konsumpcję tych produktów stwierdzono w przypad-ku osób pochodzących z wiosek oraz z miejscowo ci do 5ŃŃ tys. mieszka ców. Nieco mniejsza była nato-miast częstotliwo ć spo ycia w ród studentów z nato-miast Tabela 1 – cd. / Table 1 – cont.

Miejsca zakupu mleka i przetworów mlecznych – Places of milk and dairy products shopping

super- lub hipermarket super- or hypermarket

mały sklep samoobsługowy small self-service shop

dyskont discount

mały sklep spo ywczy (lub nabiałowy)

small grocery

Kobiety

Women 7Ń ń6 4 ńŃ

Mę czy ni

Men 6Ń 2ń ńń 7

Kryteria uwzględniane przy zakupie mleka i przetworów mlecznych – Criteria of milk and dairy products purchase

cena

price smaktaste

ilo ć składników od ywczych

amount of nutrients

opakowanie

packaging markabrand

aktualna promocja current promotion Kobiety

Women 3,2 4,7 3,4 2,ń 3,4 3,3

Mę czy ni

Men 4,ń 4,8 2,5 2,4 3,7 2,5

(5)

Tabela 2. Miejsce pochodzenia studentów a ich preferencje na rynku produktów mleczarskich (%)

Table 2. Place of origin of students and their preferences on the dairy products market (%)

a day

a week

raz w miesią-cu i rzadziej once a month

and less

nie spo ywam mleka i don’t

con-sume milk

Wie – Village 2Ń 3Ń 3ń ńń 4 4

Miasto do ńŃŃ tys. mieszka ców

Town below ńŃŃ thous. inhabitants ń9 2ń 34 ń7 5 3

Miasto ńŃŃ–5ŃŃ tys. mieszka ców

City ńŃŃ–5ŃŃ thous. inhabitants 9 23 27 27 ń4 Ń

Miasto pow. 5ŃŃ tys. mieszka ców

City above 5ŃŃ thous. inhabitants 6 ń8 49 24 Ń 3

a day

a week

raz w miesiącu

i rzadziej once a month

and less

mlecznych i don’t con-sume dairy products

Wie – Village ń8 ń9 52 8 Ń 3

Town below ńŃŃ thous. inhabitants ńń 27 5ń ńń Ń Ń

City ńŃŃ–5ŃŃ thous. inhabitants 9 23 49 ń4 Ń 5

City above 5ŃŃ thous. inhabitants ń4 ń5 4ń 2ń Ń 9

do kawy

as coﬀ e mate kakao cocoa

z płatkami

niadanio-wymi with cereal

budy pudding

zimne mleko do picia cold milk to

drink

gorące mleko do picia hot milk to

drink

Wie – Village 88 72 57 46 5ń ń6

Town below ńŃŃ thous. inhabitants 7ń 57 64 54 44 24

City ńŃŃ–5ŃŃ thous. inhabitants 86 59 68 64 36 36

(6)

Tabela 2 – cd. / Table 2 – cont.

Wie – Village 74 ń4 ń2

Town below ńŃŃ thous. inhabitants 67 ń6 ń7

City ńŃŃ–5ŃŃ thous. inhabitants 72 ń4 ń4

City above 5ŃŃ thous. inhabitants 58 ń8 24

Preferowana zawarto ć tłuszczu w mleku – Preferred fat content in the milk

Ń,5Ń ń,5Ń 2 Powy ej 3%

Wie – Village 4 ń5 3ń 5Ń

Town below ńŃŃ thous. inhabitants 7 ń7 26 5Ń

City ńŃŃ–5ŃŃ thous. inhabitants ń8 28 36 ń8

City above 5ŃŃ thous. inhabitants ń2 6ń ń5 ń2

super- lub hipermarket super- or hypermarket

mały sklep samoobsługowy small a self-service shop

dyskont discount

small grocery

Wie – Village 6ń 2Ń 4 ńń

Town below ńŃŃ thous. inhabitants 7ń ń3 5 ńŃ

City ńŃŃ–5ŃŃ thous. inhabitants 72 ń4 9 5

City above 5ŃŃ thous. inhabitants 6ń 2ń ń2 6

cena

price smaktaste

ilo ć składników od ywczych amount of

nutrients

opakowanie

aktualna promocja current promotion

Wie – Village 3,7 4,6 3,3 2,ń 3,4 3,2

Town below ńŃŃ thous. inhabitants 3,9 4,7 3,2 2 3,3 2,8

City ńŃŃ–5ŃŃ thous. inhabitants 3,2 4,9 3 2,3 3,7 3,ń

City above 5ŃŃ thous. inhabitants 3,3 4,9 3,3 2,5 3,7 3

(7)

powy ej 5ŃŃ tys. mieszka ców. Największy odsetek an-kietowanych z tej grupy (9%) deklarował te brak kon-sumpcji przetworów mlecznych.

Je eli chodzi o formę spo ywania mleka, studenci pochodzący z ró nych miejscowo ci mieli podobne pre-ferencje. Jedyna stwierdzona ró nica dotyczyła spo y-cia mleka z płatkami niadaniowymi. Wy szy odsetek osób preferujących taką formę konsumpcji odnotowano w przypadku osób pochodzących z większych miast.

Bardzo wyra na zale no ć widoczna była natomiast w przypadku preferencji dotyczących zawarto ci tłusz-czu w mleku. Im mniejsza miejscowo ć pochodzenia tym wy szy odsetek ankietowanych wskazujących na zawarto ć tłuszczu powy ej 3%. W ród mieszka ców wsi równo połowa respondentów deklarowała takie pre-ferencje, natomiast w przypadku mieszka ców najwięk-szych miast odsetek takich wskaza wyniósł tylko ń2%.

Pochodzenie studentów miało wpływ równie na wybierane rodzaje mleka. Najwięcej ankietowanych ze wszystkich grup wskazywało na mleko UHT, jednak odsetek tych wskaza był ró ny. Najczę ciej ten ro-dzaj mleka wybierali studenci pochodzący ze wsi (74% odpowiedzi), natomiast najrzadziej mieszka cy naj-większych miast (58% odpowiedzi). Odwrotne wyniki uzyskano natomiast w przypadku preferencji wobec mleka wie ego. Najwięcej wskaza (24%) odnotowa-no w przypadku respondentów pochodzących z miast powy ej 5ŃŃ tys. mieszka ców, natomiast najmniej (ń2%) w przypadku mieszka ców wsi.

Pochodzenie ankietowanych w małym stopniu ró -nicowało natomiast miejsca zaopatrywania się w mle-ko i jego przetwory. Zdecydowanie największy odsetek studentów ze wszystkich grup jako preferowane miejsce wymieniał super- i hipermarkety, a w dalszej kolejno ci mniejsze sklepy samoobsługowe. Jak wynika z odpo-wiedzi, w dyskontach czę ciej zaopatrywali się studenci pochodzący z większych miast, natomiast mieszka cy mniejszych miejscowo ci bardziej preferowali małe sklepy spo ywcze. Analizując istotno ć czynników uwzględnianych przy zakupie produktów mleczarskich, stwierdzono, e studenci pochodzący z większych miast wy ej ocenili smak oraz markę, natomiast dla miesz-ka ców mniejszych miejscowo ci wa niejszą cechą uwzględnianą przy zakupie była cena.

Spo ród trzech cech charakteryzujących studen-tów najmniejsze zró nicowanie ich preferencji i za-chowa stwierdzono w przypadku sytuacji materialnej, jednak i tutaj mo na zauwa yć pewne prawidłowo ci.

Najczęstsze, codzienne spo ycie produktów mleczar-skich deklarowali respondenci pochodzący z rodzin o najwy szych dochodach. Odsetek tych osób wyniósł w przypadku spo ycia mleka 45%, natomiast dla prze-tworów mlecznych 46% (tab. 3). Źla porównania procent takich odpowiedzi w ród osób deklarujących najni sze dochody kształtował się na poziomie odpowiednio 42% i 39%.

Sytuacja materialna studentów w aden sposób nie ró nicowała formy spo ywania mleka oraz preferowa-nej zawarto ci tłuszczu w mleku. Cecha ta miała na-tomiast pewien wpływ na preferowane rodzaje mleka, przy czym studenci najlepiej sytuowani czę ciej ni po-zostałe grupy wybierali mleko wie e, natomiast dekla-rujący najni sze dochody mleko UHT.

Pewną zale no ć mo na zauwa yć tak e w odpowie-dziach dotyczących miejsc zakupu mleka i przetworów mlecznych. Wraz ze spadkiem dochodów wzrastał od-setek osób kupujących produkty mleczarskie w super- i hipermarketach, natomiast spadał procent studentów preferujących mniejsze sklepy. W ród ankietowanych deklarujących najwy sze dochody najni szy był te od-setek osób zaopatrujących się w dyskontach. Mo na za-kładać, i takie zachowanie spowodowane jest głównie ceną. Produkty oferowane w sklepach dyskontowych a tak e w marketach są zwykle ta sze ni w mniej-szych sklepach, a ich sprzeda powiązana jest często z promocjami, które nierzadko mają charakter krótko-okresowych obni ek cen. Potwierdzenie tych wniosków mo e stanowić tak e ocena czynników uwzględnianych przy zakupie produktów mleczarskich. Stwierdzono bo-wiem, e im gorsza sytuacja materialna studentów, tym wa niejszym czynnikiem jest cena i aktualna promocja w sklepie. Źla osób deklarujących wy sze dochody większe znaczenie miały smak oraz marka nabywanych produktów.

WNIOSKI

ń. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, i preferencje i zachowania studentów są zró -nicowane w zale no ci od płci, miejsca pochodzenia a tak e ich sytuacji materialnej. Spo ród tych trzech cech największe zró nicowanie stwierdzono jednak w przypadku pierwszej z nich.

(8)

Tabela 3. Sytuacja materialna studentów a ich preferencje na rynku produktów mleczarskich (%)

Table 3. Żinancial situation of students and their preferences on the dairy products market (%)

a day

a week

raz w miesiącu i rzadziej once a month and

less

nie spo ywam mleka I don’t consume

milk Bardzo dobra

Very good 2ń 24 25 24 6 Ń

Źobra

żood ń5 2Ń 4Ń ń7 6 2

rednia

Average ń7 25 28 ń8 6 6

a day

a week

and less

mlecznych I don’t consume

dairy products Bardzo dobra

Very good ń7 29 29 ń7 Ń 8

Źobra

żood ń2 2Ń 52 ń3 Ń 3

rednia

Average ń7 22 54 7 Ń Ń

do kawy

as coﬀ e mate kakaococoa

z płatkami niadaniowymi

with cereal

budy pudding

zimne mleko do picia cold milk

to drink

gorące mleko do picia hot milk to drink

Bardzo dobra

Very good 79 46 58 46 5Ń 29

Źobra

żood 75 66 65 52 45 23

rednia

Average 93 76 6ń 59 54 2Ń

bardzo dobra

Very good 69 9 22

Źobra

żood 67 ń5 ń8

rednia

(9)

u ywają go do zabielania kawy oraz konsumują mleko z płatkami niadaniowymi, natomiast mę czy ni chęt-niej piją kakao. Studentki preferują mleko o ni szej za-warto ci tłuszczu i czę ciej ni ich koledzy wybierają mleko pasteryzowane oraz wie e. Mę czy ni za to chętniej zaopatrują się w produkty mleczne w mniej-szych sklepach samoobsługowych oraz dyskontach, na-tomiast kobiety zdecydowanie preferują super- i hiper-markety. Źla studentek przy zakupie większe znaczenie mają aktualne promocje, a tak e zawarto ć składników od ywczych. Mę czy ni w większym stopniu zwracają uwagę na cenę nabywanych produktów.

3. Miejsce pochodzenia studentów ró nicuje przede wszystkim częstotliwo ć spo ywania mleka, przy czym zdecydowanie czę ciej sięgają po nie ankietowani po-chodzący z wiosek oraz z mniejszych miast. Mieszka cy największych miast preferują mleko niskotłuszczowe, natomiast studenci pochodzący z mniejszych

miejscowo-ci wybierają produkty o wysokiej zawarto miejscowo-ci tłuszczu. 4. Biorąc pod uwagę sytuację materialną, stwierdzo-no, i studenci zamo niejsi czę ciej spo ywają prze-twory mleczne. Cecha ta nie wpływała znacząco na czę-stotliwo ć spo ywania mleka, ale ró nicowała pewne preferencje i zachowania przy jego zakupie. Osoby lepiej Tabela 3 – cd. / Table 3 – cont.

Preferowana zawarto ć tłuszczu w mleku – Preferred milk fat content

Ń,5Ń ń,5Ń 2 powy ej 3% – above 3%

Bardzo dobra

Very good 8 2ń 29 42

Źobra

żood ńŃ 25 29 36

rednia

Average 8 26 2Ń 46

super-, hipermarket

super-, hypermarket mały sklep samoobsługowysmall elf-service shop discountdyskont

small grocery Bardzo dobra

Very good 58 2ń 6 ń5

Źobra

żood 65 2Ń ńń 4

rednia

Average 78 ńŃ 8 4

cena

price smaktaste

ilo ć składników od ywczych

amount of nutrients

opakowanie

aktualna promocja current promotion Bardzo dobra

Very good 3 4,9 3,6 2,6 4,2 ń,9

Źobra

żood 3,5 4,6 3,ń 2,ń 3,5 3

rednia

Average 4,ń 4,7 3,3 2,4 3,ń 3,6

(10)

sytuowane czę ciej ni studenci z ubo szych rodzin wy-bierają mleko wie e i większy odsetek z nich zaopatruje się w mniejszych sklepach spo ywczych. Przy zakupie kierują się przede wszystkim smakiem i marką naby-wanych produktów. Studenci oceniający gorzej swoją sytuację materialną zdecydowanie najczę ciej dokonują zakupu produktów mleczarskich w super- i hipermarke-tach, a przy ich wyborze du e znaczenie ma dla nich cena nabywanych produktów oraz aktualna promocja w punk-cie sprzeda y.

LITERATURA

Adamczyk, ż., Anioła, P., Czubak, W. (2ŃŃ9). Preferences of young people on the milk market. J. Agribus. Rural Źev., 4(ń4), 5–ń2.

Babicz-Zieli ska, ź., Schlegel-Zawadzka, M., Wądołow-ska, L., Przysławski J., Czarnoci Wądołow-ska, J. (2ŃŃ4). Wpływ miejsca zamieszkania na preferencje i spo ycie ywno ci. Bromatol. Chem. Toksyk., 37 (supl.), 5ń–57.

Cie lik, Ź. (2Ńń3). Preferencje i zachowania studentów na rynku mleka i produktów mlecznych (maszynopis). Wy-dział źkonomiczno-Społeczny UP w Poznaniu.

żiłka, J. (2ŃŃ4). Źeterminanty oraz zmiany konsumpcji yw-no ci w ród Polaków, Rocz. Nauk. SźRiA, 6, 2, 59–62.

Kaczmarczyk, S. (2Ńńń). Badania marketingowe. Podstawy metodyczne. WarszawaŚ PWź.

Kossakowska, J., Sych-Winiarek, J., Bochi ska, ź. (2Ńń3). Spo ycie przetworów mleczarskich w Polsce na tle zmian w poda y mleka. Biul. Inf. ARR, 4, 4–ń3.

Szczerbi ski, R., Karczawski, J., Maksymowicz-Jaroszuk, J. (2Ńńń). Wybrane zachowania zdrowotne studentów Wy -szej Szkoły Wychowania Żizycznego i Turystyki. Broma-tol. Chem. Toksyk., 44, 3, 4Ń9–4ń4.

Lemanowicz, M., Szwacka-Mokrzycka, J. (2Ńńń). Preferencje polskich konsumentów na rynku produktów mleczarskich w latach 2ŃŃ4–2ŃŃ8. Zesz. Nauk. SżżW źiOż , 93, 93–ńŃ6.

Piekut, M. (2ŃŃ7). Wybrane aspekty zachowa młodzie y akademickiej na rynku mleka i przetworów mlecznych. Przegl. Mlecz., 9, 46–5ń.

Rudnicki, L. (2Ńń2). Zachowania konsumentów na rynku. WarszawaŚ PWź.

Rynek mleka. Stan i perspektywy (2Ńń5). WarszawaŚ IźRiż -PIB.

wiątkowska, M. (2Ńń4). Mleko-podstawa diety i gospodarki ywno ciowej. Biul. Inf. ARR 3, 2–ńń.

Waszkowiak, K., Szyma ska, A., Szymandera-Buszka, K. (2ŃŃ7). Wpływ czynników demograﬁ cznych na spo ycie przetworów mlecznych w ród młodych kobiet studiują-cych i pracująstudiują-cych. yw. Człow. Metab., 3/4, 8ń3–8ń7.

THE INFLUENCE OF CHOSEN SOCIO-DEMOGRAPHIC AND ECONOMIC

FACTORS ON PREFERENCES AND BEHAVIOUR OF STUDENTS

ON THE DAIRY PRODUCTS MARKET

Summary. The aim of the study was to determine the infl uence of characteristics such as sex, place of origin and fi nancial situ-ation on the preferences and behaviour of students on the dairy products market. The analysis was based on primary data from a survey, conducted among 2ŃŃ students of the University of Life Sciences in Poznan. It was found that all the characteristics dif-ferentiate the behaviour of the students, but the greatest eff ect was observed in the case of sex. Women consume dairy products more often, and when it comes to consumption of milk they choose low-fat products. Żor women the most important are special off ers and nutrient contents, while male students choose dairy products often guided by their price. The place of origin mainly aff ected the frequency of milk consumptionŚ the respondents, who come from villages and smaller towns declared the most fre-quent consumption. The fi nancial situation mainly infl uenced the consumption of dairy productsŚ richer students consume more dairy products. When purchasing they pay attention mainly to the taste and brand of the products.

Key words: milk, dairy products, students, preferences, sex, place of origin, ﬁ nancial situation

Zaakceptowano do druku – Accepted for print: 12.09.2015

Do cytowania – For citation