inv_aj69.pdf

Texto

(1)Biblioteka informativnih sredstava. INVENTAR sumarno-analitički. АЈ-69. MINISTARSTVO VERA KRALJEVINE SRBA, HRVATA I SLOVENACA 1919-1929 (1918-1933). Vasilije Kosić. Beograd.

(2) SADRŽAJ INVENTARA Strana ISTORIJSKA BELEŠKA ....................................................................................................V ISTORIJAT STVARAOCA FONDA ........................................................................ VII STANЈE GRAĐE.........................................................................................................XI. STRUKTURA ARHIVSKE GRAĐE FONDA .................................................................1 OPIS JEDINICA OPISA .......................................................................................................9 POPIS KNЈIGA EVIDENCIJE ........................................................................................257 INDEKSI ARHIVSKE GRAĐE FONDA ......................................................................277 IMENSKI INDEKS....................................................................................................279 GEOGRAFSKI INDEKS ...........................................................................................485 TEMATSKI INDEKS ................................................................................................500. POPIS PERSONALNIH DOKUMENATA ...................................................................723.

(3) ISTORIJSKA BELEŠKA.

(4) ( OSTAVLjENA PRAZNA STRANA).

(5) Ministarstvo vera Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. VII. MINISTARSTVO VERA KRALJEVINE SRBA, HRVATA I SLOVENACA 1919-1929 (1918-1933) ISTORIJAT TVORCA FONDA Kao i većina organa centralne uprave i Ministarstvo vera Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca izvodi svoju osnovnu organizaciju iz istoimenih ili sličnih resora Kneževine, odnosno Kraljevine Srbije. Naime, još u početnom ustrojstvu vrhovne državne uprave u ustaničkoj Srbiji, iz januara 1811. godine1, svi poslovi iz verskog delokruga nalazili su se u nadležnosti Ministarstva prosvete, odnosno kasnije, Ministarstva prosvete i crkvenih poslova. U izvesnim razdobljima uprava nad prosvetnim i crkvenim poslovima bila je u nadležnosti Ministarstva pravde, ali su se (ovi poslovi) vodili odvojeno. Posle 1919. godine, u novostvorenoj jugoslovenskoj državi, crkveni poslovi su bili u nadležnosti Ministarstva vera. Ministarstvo vera je ustanovljeno Ukazom2 od 7. decembra 1918. godine, a svoju organizaciju dobilo je Uredbom od 31. jula 1919. godine.3 Ovom Uredbom Ministarstvo vera bilo je organizovano kao vrhovna nadzorna i upravna vlast u svim versko-političkim poslovima ukoliko su ovi spadali u krug državne delatnosti. Ipak, s obzirom na različitosti razvoja, pre stupanja u novu državnu zajednicu, nadležnost Ministarstva vera nije bila u svim njenim delovima izražena na isti način. Tako, na primer, u Srbiji i Crnoj Gori, Ministarstvo vera je vršilo svu upravnu vlast u vrhovnoj instanciji. U onim ostalim delovima nove države, koji su pre 1. decembra 1918. godine bili u sastavu neugarske polovine Monarhije, zvanično nazvane Carevinsko veće (neoficijelno, Austrija ili Cislajtanija), kao i u Bosni i Hercegovini, koja nije pripadala nijednoj od državnih polovina dualističke monarhije, novo Ministarstvo vera obavljalo je onaj deo najviše upravne vlasti u verskopolitičkim poslovima koji je, pre sloma Austro-Ugarske monarhije, spadao je u delokrug cesarskokraljevskog Ministarstva bogoštovlja i nastave, odnosno carsko-kraljevskog zajedničkog Ministarstva finansija. U Hrvatskoj i Slavoniji, pak, Ministarstvo vera vršilo je upravu samo u onim verkopolitičkim poslovima koji su na osnovu privilegija spadali u delatnost bivšeg (ugarskog) kralja ili su, prema postojećim propisima, pripadali novom vladaru, kao vrhovnom nosiocu izvršne vlasti u državi. Nešto kasnije, primenom Zakona o opštoj upravu, Odlukom Ministarskog saveta od 8. decembra 1923. godine,4 na Ministarstvo vera, odnosno na oblasti, prenete su sve nadležnosti, i to: A) Za sve ustavom priznate konfesije: 1. Vrhovno vođstvo i nadzor nad versko-političkim poslovima; 2. Vrhovna instancija u administrativnim poslovima; 1 2. 3 4. Narodna enciklopedija srpsko-hrvatsko-slovenačka u redakciji Stanoja Stanojevića, knj. II, str. 967. Ukaz o formiranju Vlade Kraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca, Službene novine br. 1, od 12. januara 1919. Uredba o privremnom ustrojstvu Ministarstva vera, Službene novine br. 86, od 26. avgusta 1919, str. 3. Odluka povodom likvidacije pokrajinskih uprava, Službene novine br. 19, od 26. januara 1924, str. 1..

(6) VIII. Biblioteka informativnih sredstava Arhiva Jugoslavije – inventari fondova i zbirki. 3. Sastav predloga državnog budžeta, raspoređivanje budžetskih kredita i odobravanje državnih subvencija i blagodejanja (stipendija); 4. Nadzor nad vršenjem državno-versko-političkih zakona od strane duhovnih vlasti; 5. Svi versko-politički poslovi koji su posebnim zakonima bili u nadležnosti pokrajinskih vlasti; 6. Vrhovna briga i nadzor nad uređenjem i održavanjem ratničkih grobova u zemlji i inostranstvu i 7. Postavljenje sveštenočuvara i čuvara ratničkih grobalja. B) U nadležnosti Ministarstva vera, posebno za pojedine veroispovesti, spadalo je: a) Za katoličku veroispovest: 1. Osnivanje, promena i ukidanje crkvenih beneficija u službi; 2. Popuna viših crkvenih nadarabina i svih službi kod središnjih duhovnih vlasti i zavoda, podela župa javnog patronata i nameštanje sveštenika iz inostranstva; 3. Nadzor nad biskupskim i centralnim bogoslovskim sjemeništima; 4. Nadzor nad održanjem crkvene imovine, te otuđenjem i njenim oporezivanjem u dotadašnjem obimu; 5. Interkalarna uprava velikih crkvenih nadarabina; 6. Odobravanje stolarinskih redova i verskog prireza i 7. Odobravanje novih monaških redova, kongregacija i manstira. b) Za muslimansku veroispovest: 1. Donošenju odluka o postavljenju reis-ul-uleme, Uleme-medžlisa, muftija, osoblja i nastavnika Šerijatsko-sudačke škole i šerijatskih gimnazija; 2. Odobravanje zaključaka vakufsko-mearifskih odbora o izmeni postojećih i izdavanju novih propisa o disciplini i propisa o penzijama vakufsko-mearifskih činovnika; 3. Odobravanje zaključaka Vakufsko-mearifskog sabora o visini prireza i o podizanju škola, vaspitnih ustanova i humanitarnih zavoda, kao i nastavnom planu za svetovne prdmete za vakufsko-meraifske škole; 4. Odobravanje osnivanja novih vakufa; 5. Poništavanje rešenja autonomnih centralnih verskih vlasti kojima se povređuje neki državni zakon; 6. Odobravanje postavljenja verskih službenika iz inostranstva, i 7. Propisivanje statuta šerijatskih škola i gimnazija i (njihovih) disciplinskih pravila. v) Za pravoslavnu veroispovest: 1. Donošenje odluka o postavljenju arhijereja i osoblja u crkvenim sudovima i nastavnika u bogoslovijama; 2. Odobravanje zaključaka eparhijskih upravnih saveta o visini prireza na porez za crkvene potrebe; 3. Poništavanje rešenja autonomnih centralnih vlasti kojima je povređen neki državni zakon; 4. Osnivanje novih manastira; 5. Osnivanje novih zaklada i fondova; 6. Davanje administrativne i sudske pomoći i saradnje crkvene vlasti; 7. Udaljavanje sa dužnosti nastavnika bogoslovija za vreme trajanja kazni; 8. Penzionisanje i otpuštanje iz službe nastavnika bogoslovija; 9. Naimenovanje predsednika i članova Komisije za polaganje profesorskog ispita za profesore bogoslovija; 10. Vrhovni nadzor nad crkvenim vlastima i rešenja po žalbama protiv zloupotreba crkvenih vlasti;.

(7) Ministarstvo vera Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. IX. 11. Odobravanje vršenja prepiske sa stranim crkvenim vlastima, (arhijerejskim) saborima i sinodima i 12. Odobravanje da se obnaroduju i izvrše pisma i naredbe stranih crkvenih vlasti, (arhijerejskih) sabora i sinoda. g) Za evengelike obeju konfesija: 1. Odobrenja da za evangelističke verske službenike mogu biti postavljani strani državljani; 2. Odobravanje organizacionih statuta crkvenih opština i 3. Odobravanje crkveno-opštinskih rešenja o visini prireza za verske potrebe. d) Za jevrejsku veroispovest: 1. Odobrenje da za jevrejske verske službenike mogu bii postavljeni strani državljani; 2. Odobravanje organizacionih statuta crkvenih opština; 3. Odobravanje crkveno-opštinskih rešenja o visini prireza za verske potrebe i 4. Rešavanje molbi protiv odluka crkveno-opštinskih odbora.5 Stanovništvo Kraljevine SHS pripadalo je različitim veroispovestima i nalazilo se pod različitim režimima duhovne jurisdikcije. Prema popisu iz 1921. godine najviše je bilo pripadnika pravoslavne veroispovesti (5 593 057), rimokatolička je imala 4 708 657, a islamska 1 345 271. Postojale su i neke manje veroispovesti i verske sekte. Jedinstvena Srpska pravoslavna crkva u Kraljevini SHS stvorena je maja 1919. ujedinjenjem pravoslavnih crkava na teritoriji nove državne zajednice. Ujedinjenje pokrajinskih pravoslavnih crkava i vaspostavljanje Srpske patrijaršije, 1919, omogućeno je neposredno posle Prvog svetskog rata. Do tada, ove pokrajinske crkve imale su različiti položaj: Beogradska i Karlovačka arhijepiskopija i Crnogorsko-primorska mitropolija bile su samostalne (autokefalne). Isti status imale su i dve eparhije, Dalmatinsko-istrijska i Bokokotorsko-dubrovačka, koje su dotada podpadale pod upravu Bukovinsko-dalmatinske mitropolije. Srpska pravoslavna crkva u Bosni i Hercegovini imala je status samoupravne (autonomne) crkve pod upravom Vaseljenske patrijaršije u Carigradu. I pravoslavna crkva u Staroj Srbiji i Makedoniji, do 1912, zavisila je od carigradskog patrijarha. Stvaranjem zajedničke države prestala je glavna smetnja za ujedinjenje svih pomenutih crkava i za vaspostavljanje Srpske patrijaršije. Ujedinjenje svih pravoslavnih crkava u zemlji proglašeno je 17. juna 1920. a ubrzo je došlo i do vaspotavljanja Patrijaršije, čije je svečano proglašenje obavljeno najpre u Sremskim Karlovcima, a potom u Beogradu, 12. septembra 1920. Tradicionalno ustoličenje prvog patrijarha Dimitrija Pavlovića obavljeno je u Peći 1924. godine. Organizaciona struktura Ministarstva vera određena je pomenutom Uredbom iz 1919. godine.6 Tada je Ministarstvo imalo sledeća odeljenja: 1. Opšte odeljenje, u čiji delokrug je spadala sva lična i poverljiva prepiska ministra vera zvaničnog značaja i svi njegovi reprezentativni poslovi koji po svojoj prirodi nisu spadali ni u jedno od ostalih triju odeljenja; zastupalo je Ministarstvo vera u svim imovinskim poslovima; u njegovoj nadležnosti bila je registratura i biblioteka Ministarstva vera, kao i svi versko-politički poslovi onih veroispovesti koje nisu imale posebnih odeljenja; 2. Odeljenje za istočno-pravoslavnu veroispovest (kasnije Pravoslavno odeljenje), koje je obavljalo sve poslove koji se tiču pravoslavne vere i staralo se o “dobrom poretku” crkvenih ustanova i fondova Pravoslavne crkve;. 5 6. Kao pod 4. Kao pod 3..

(8) Biblioteka informativnih sredstava Arhiva Jugoslavije – inventari fondova i zbirki. X. 3. Odeljenje za katoličku veroispovest (Katoličko odeljenje), koje je obavljalo sve poslove svoje konfesije koji su spadali u delokrug Ministarstva vera; 4. Odeljenje za muslimansku veroispovest (Muslimansko odeljenje), koje je takođe obavljalo sve poslove koji se tiču svoje konfesije i 5. Odsek računovdstva, koji je u celom razdoblju do promena u 1929. godini postojao kao samostalan odsek. Vodio je sve knjige i računske poslove Ministarstva, pripremao i izrađivao njegov budžet. U početku, svako od odeljenja Ministarstva vera, bavilo se poslovim personalne prirode. Kasnije, zbog karaktera i obima poslovanja, Naredbom Ministarstva od 14. novembra 1923. godine, formiran je Personalni odsek.7 Naredbom od 27. marta 1925, detaljno je propisan praktični deo rada Personalnog odseka (osoblje, knjige i dr.). Nekoliko godina kasnije, Ministarstvo vera imalo je razvijeniju organizacionu strukturu.8 Tada su u Opštem odeljenju postojala dva odseka: 1. Administrativni odsek, u čiju nadležnost su spadali versko-politički poslovi koji su se odnosili na evangelike obeju konfesija i na mojsijevce i 2. Centralni odsek za ratnička groblja. I Pravoslavno odeljenje je 1927. godine formiralo dva odseka: 1. Budžetsko-personalni odsek, u čiji zadatak su spadali: a) Izrada predmeta o postavljenju, penzionisanju, otpuštanju i odlikovanju svih lica iz područja pravoslavne verske uprave; vođenje evidencije o odobrenim odsustvima i premeštajima; spremanje uverenja o službenim podacima osoblja koje je pod režimom Zakona o činovnicima; vođenje evidencije o sticanju prava na unapređenje i stalnost u službi; vođenje evidencije o rokovima za prijavljivanje za polaganje stručnih državnih i profesorskih ispita. 2. Imovinsko-statistički odsek, u čiju nadležnost su dolazili: a) Vođenje svih personalnih i statističkih podataka za pravoslavno parohijsko sveštenstvo koje nije bilo pod režimom Zakona o činovnicima i vođenje personalnih podataka za svešteničke udove i siročad; b) Donošenje odluka po predmetima odobrenja izdataka iz crkveno-manastirskih kasa; donošenje odluka o prodaji i kupovini nepokretnog imanja crkava i manastira; vođnje tačne evidencije celokupnog imovnog stanja crkava i manastira na području pravoslavne verske uprave, i donošenju odluka o dodeljivanju državne pomoći crkvama i manstirima; v) Vršenje overe prepisa dokumenata iz matičnih knjiga, koje su izdavali parohijski sveštenici Srpske pravoslavne crkve i u tom smislu vršile sve administrativne poslove i pripremne radnje za donošenje odluka. Na čelu svakog odseka nalazio se šef odseka čija je dužnost bila da organizuje i samostalno vodi sve polove odseka, pod neposrednim uputstvima i nadzorom načelnika Pravoslavnog odeljenja. Stalni odbor za priznanje zaslužnima za otadžbinu je bio poseban organ Ministarstva vera koji je obazovan na osnovu Zakona o narodnom priznanju.9 Sarađivao je sa Ministarstvom vera u svim poslovima koje je pomenuti Zakon stavljao u njegovu nadležnost. Inače, na čelu Ministarstva vera bio je ministar pod čijim se uputstvima i vrhovnim nadzorom i uz njegovu ustavnu odgovornost vršilo celokupno poslovanje. On je ujedno bio i kontrolni organ koji je garantovao dosledno sprovođenje osnovnog načela ravnopravnosti svih. 7 8 9. Arhiv Jugoslavije 69-5-5 (F. 34-148/23). Budžet državnih rashoda i prihoda Kraljevine SHS za 1927/28. godinu, str. 148. Službene novine br. 195, od 29. avgusta 1925 – XLV, str. 1-2..

(9) Ministarstvo vera Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. XI. zakonom priznatih konfesija u Kraljevini SHS, i to sa jedinstvenom upravom i jednakim primenjivanjem propisa u svim delovima svoga resora.10 Interni propisi11 Ministarstva vera pokazuju da je kancelarijsko poslovanje trebalo biti kombinovano, centralizovano i decentralizovano (od 1919-1920. godine bilo je centralizovano, od 1921-1924. decentralizovano, 1924. centralizovano, 1925. decentralizovano i 1929. ponovo centralizovano). Na osnovu uvida u građu konstatovano je da se propisi nisu primenjivali u praksi. Kancelarijsko poslovanje je sve vreme bilo decentralizovano, s tim što je svako odeljenje, radi razlikovanja, na aktima stavljalo početno slovo tog odeljenja. Osnovne evidencije akata su delovodnici, opšti i poverljivi. Uz delovodne protokole vođeni su imenični registri. Opšte i Pravoslavno odeljenje imali su zajedničke delovodne protokole. Akta jednog predmeta spajana su putem knjiga i fizički, dok se arhiviranje vršilo putem fascikulacije. Građa Katločkog i Muslimanskog odeljenja arhivirana je sistemom dosijea. Ministarstvo vera prestaje s radom 31. marta 1929. godine. Poslovi iz verske nadležnosti ući će u sastav Ministarstva pravde kao njegovo V odeljenje (Versko odeljenje), dok će verske škole svih konfesija preći u nadležnost Ministarstva prosvete.12. STANJE GRAĐE Arhivski fond Ministarstva vera ima ukupno 34,30 dužnih metara, od toga 3,90 d.m. čine registraturske knjige. Fond je priman od Arhiva NR Srbije u nekoliko navrata. Prvi, najveći deo, od 70 d.m. preuzet je Zapisnikom o primopredaji 04 br. 196/4, od 25. aprila 1961. godine, bez popisa građe. Krajem iste godine, od Arhiva NRS primljeno je još 0,15 d.m. (03 br. 431/15, od 12. decembra). Pronalaženje i prijem građe ovog fonda trajalo je sve do 1965. godine. Deo je dobijen razgraničenjem sa fondovima Ministarstva trgovine i industrije Kraljevine Jugoslavije (03 br. 352/1, od 14. oktobra 1961 (3 f), i 03 br. 19/15, od 8. januara 1962, i Ministarstva prosvete KJ 03 br. 342/1, od 4. oktobra 1963 (11 knjiga). Prema Zapisniku od 4. decembra 1962 (03 br. 394/1), preuzeto je 59 manjih i većih svežnjeva i osam knjiga pronađenih kod Komisije za verska pitanja NR Srbije, u zgradi Izvršnog veća NRS.13 Pošto je građa fonda u znatnoj meri bila u refuznom stanju, u toku 1964-1965. godine osnovno je sređena i izlučen je bezvredan registraturski materijal u količini od 10,4 d.m. i 34 knjige (3 d.m.). U pitanju su bili dokumenti koji nemaju istorijsku vrednost, na primer: izveštaji crkava i manastira o kupovini i prodaji stoke, hrane, pića, pšenice i drugih vrsta žita, zatim sena, semena, voska, sveća i dr; odobrenja izdataka crkava i manastira; molbe sveštenih lica (sa brojnim uverenjima) radi regulisanja dodataka na skupoću, porodičnih dodataka i sl; sumarni podaci o otvaranju i utrošku kredita; molbe za odobrenje odsustvovanja i bolovanja, izuzimajući (uglavnom) velikodostojnike; zahtevi za isplatu zaostalih primanja; priznanice o raznim naplatama (dnevnice i sl.); podaci o putnim troškovima, izdacima za kiriju i dr; materijali o bračnim sporovima i o pozakonjenju; brojna propratna akta bez priloga i dr. Tako je postupljeno sa navednim materijalima koji se odnose na najveći broj crkava i manastira. Ipak, da bi se imala potpuna slika o njihovoj delatnosti, sačuvana je sva građa koja se. 10 11 12. 13. Kao pod 3. Arhiv Jugoslavije 69-5-7. Zakon o uređenju Vrhovne državne uprave, Službene novine br. 78-XXXII, od 3. aprila 1929, str. 465; Uredba o podeli na odeljenja Predsedništva Ministarskog saveta, Službene novine br. 94-XXXIX, od 22. aprila 1929, str. 591. Dosije fonda Ministarstva vera KJ, Zapisnik o razgraničenju i sređivanju br. 248/1, od 20. X 1966..

(10) Biblioteka informativnih sredstava Arhiva Jugoslavije – inventari fondova i zbirki. XII. odnosi na oko četrdeset manastira i crkava (Žiča, Ravanica, Kalenić, Manasija, Rakovica, Sv. Naum i dr.). Građa dela fonda koga čine Opšte i Prvoslavno odeljenje i Odsek računovodstva je ugalavnom kompletna. Nedostaju samo delovodni protokoli za 1925. godinu. Građa Katoličkog i Muslimanskog odeljenja za isti period (1919-1929) priključena je Ministarstvu pravde. Iako najveći deo ove građe nosi oznake od 1919-1929, zbog predmetnog vođenja, ista ima vezu sa kasnijim razdobljem. Zato se u Zapisniku fonda Ministarstva vera (br. 248/1, od 20. oktobra 1966) i kaže da je ovakva odluka doneta zbog toga što su akta ova dva odeljenja “počela u Ministarstvu vera a završila (se) u Ministarstvu pravde, jer su vođena po predmetima (dosijeima)”.14 Konačno razgraničenje građe na fondske celine moguće je uraditi jedino prilikom obrade fonda Ministarstva pravde i nakon detaljnog uvida u kancelarijsko poslovanje i celokupnu građu Ministarstva pravde. Struktura sređene građe je sledeća: 1. Obnova Srpske patrijaršije i ustoličenje patrijarha; 2. Organizacija Srpske pravoslavne crkve, crkvenih i verskih institucija, Ministarstva vera, ostalih ministarstava i dr; 3. Crkvene i svetovne veze sa drugim zemljama; 4. Teološke i druge studije naših pitomaca u zemlji i inostranstvu; 5. Katolička verska zajednica; 6. Islamska verska zajednica; 7. Jevrejska verska zajednica; 8. Protestantske crkve u našoj zemlji; 9. Ostale verske zajednice (nazareni, metodisti, baptisti, adventisti i dr.); 10. Ratna šteta, reparacije i restitucije; 11. Gradnja, opravka i restauracija pravoslavnih crkava i manastira; kupovina i popravka zvona, gradnja i opravka zvonara; 12. Imovina crkava i manastira, porezi i takse, banke, valutni i devizni problemi, fondovi i zadužbine i dr; 13. Budžeti i krediti pravoslavnih crkava i manastira, duhovnih (crkvenih) sudova, (konzistorija) i vrhovnih organa Srpske pravoslavne crkve; 14. Grobovi i groblja naših vojnika i interniranih građana u zemlji i inostranstvu; 15. Crkve i manastiri (dosijea); 16. Proslave i svečanosti; verska nastava u školama; 17. Brak i bračni odnosi; 18. Arhivi i arhivska građa, matične knjige; muzeji, umetničke slike i skulpture, ikone i ikonostasi; brošure, knjige, časopisi, biblioteke i čitaonice; veze i odnosi sa štampom; kongresi i zasedanja i dr; 19. Društva i udruženja; veze i odnosi s vojskom; zdravstvo i zdravstveno prosvećivanje; Crveni krst; život i problemi radnika; kazneni zavodi u zemlji; 20. Građa o članovima kraljevskog doma; skupštinska i izborna delatnost; sokolski pokret; bioskopi, pozorišta i Udruženje glumaca; podaci o radiju; 21. Zgrade i stanovi; nabavka nameštaja, crkvenih insignija, automobila i dr; 22. Prepiska sa drugim ministarstvima i dr; 23. Narodno priznanje; 24. Ruski emigranti u zemlji i inostranstvu; 25. Optužbe, krivice i kazne sveštenih i drugih lica; 14. Kao pod 13..

(11) Ministarstvo vera Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. XIII. 26. Ostala građa o političkim odnosima u zemlji: mere protiv bugarskog i grčkog uticaja u Makedoniji; pitanje prozelitizma i dr; 27. Personalna građa sveštenih i drugih lica – dosijea i dr, i 28. Razni materijali. Fizičko stanje fonda je dobro. Za trajno čuvanje ostale su 264 fascikle građe sa 397 jedinica opisa i 68 registraturskih knjiga (uglavnom delovodnih protokola i registara). Sve poslove na fondu obavio je Vasilije Kosić. Pored inventara, kao osnovnog informativnog sredstva, radi bržeg pronalaženja dokumenata i predmeta o pojedinim ličnostima, temama i mestima, uz inventar su izrađeni odgovarajući indeksi (imenski, predmetni i geografski). Istraživači se pri citiranju građe služe signaturom koja se sastoji od oznake Arhiva – AJ, broja fonda – 69 i broja fascikle i jedinice opisa.15 Kosić Vasilije. 15. Opširnija verzija istorijeke beleške Ministarstva vera nalazi se u dosijeu fonda..

(12) STRUKTURA ARHIVSKE GRAĐE FONDA.


(14) STRUKTURA ARHIVSKE GRAĐE FONDA naziv klasifikacione grupe. oznaka grupe. od jed. opisa. do jed. opisa. 1. OBNOVA SRPSKE PATRIJARŠIJE I USTOLIČENJE PATRIJARHA 19191927.. 1. 2. 2. ORGANIZACIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE, CRKVENIH I VERSKIH INSTITUCIJA, ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. 1919-1929.. 3. 9. 2.1. ORGANIZACIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE, CRKVENIH I VERSKIH INSTITUCIJA. 3. 3. 2.2. ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR.. 4. 9. 3. CRKVENE I SVETOVNE VEZE SA DRUGIM ZEMLJAMA 1918-1929.. 10. 34. 3.1. VEZE I ODNOSI SA EVROPSKIM ZEMLJAMA. 10. 30. 3.2. VEZE I ODNOSI SA AMERIČKIM ZEMLJAMA I KANADOM. 31. 32. 3.3. VEZE I ODNOSI SA AFRIČKIM I AZIJSKIM ZEMLJAMA. 33. 33. 3.4. RAZNI MATERIJALI. 34. 34. 4. TEOLOŠKE I DRUGE STUDIJE NAŠIH PITOMACA U ZEMLJI I INOSTRANSTVU 1918-1929.. 35. 68. 4.1. PRAVOSLAVNE BOGOSLOVIJE U ZEMLJI. 35. 58. 4.2. OSTALE BOGOSLOVIJE I DRUGE VERSKE I SVETOVNE ŠKOLE U ZEMLJI I INOSTRANSTVU. 59. 68. 5. KATOLIČKA VERSKA ZAJEDNICA 1919-1929.. 69. 75. 5.1. RIMOKATOLIČKA CRKVA. 69. 74. 5.2. HRVATSKA STAROKATOLIČKA CRKVA. 75. 75. 6. ISLAMSKA VERSKA ZAJEDNICA 1918-1929.. 76. 86. 7. JEVREJSKA VERSKA ZAJEDNICA 1919-1929.. 87. 95. 8. PROTESTANTSKE CRKVE U NAŠOJ ZEMLJI 1918-1929.. 96. 102. 8.1. EVANGELISTIČKA A.V. CRKVA. 96. 99. 8.2. REFORMIRANA CRKVA. 100. 102. 9. OSTALE VERSKE ZAJEDNICE 1920-1929.. 103. 107. 10. RATNA ŠTETA, REPARACIJE I RESTITUCIJA 1918-1933.. 108. 110. 11. GRADNJA, OPRAVKA I RESTAURACIJA PRAVOSLAVNIH CRKAVA I MANASTIRA, KUPOVINA, PRODAJA I POPRAVKA ZVONA, GRADNJA I OPRAVKA ZVONARA 1919-1929.. 111. 130. 11.1. GRADNJA I OPRAVKA CRKAVA I MANASTIRA. 111. 126. 11.2. RESTAURACIJA CRKAVA I MANASTIRA I DRUGIH SPOMENIKA, KUPOVINA, PRODAJA I POPRAVKA ZVONA, OPRAVKA ZVONARA I DR.. 127. 130. 12. IMOVINA CRKAVA I MANSTIRA, POREZ I TAKSE, BANKE, VALUTNI I DEVIZNI PROBLEMI, FONDOVI I ZADUŽBINE I DR. 1918-1929.. 131. 141. 3.

(15) oznaka grupe. naziv klasifikacione grupe. od jed. opisa. do jed. opisa. 13. BUDŽETI I KREDITI PRAVOSLAVNIH CRKAVA I MANASTIRA, ČLANOVI DUHOVNIH (CRKVENIH) SUDOVA (KONZISTORIJA) I VRHOVNIH ORGANA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE: ZAHTEVI ZA OTVARANJE I RASPORED KREDITA, SPISKOVI OSOBLJA I DR. 19191929.. 142. 164. 13.1. OPŠTI MATERIJALI - SVE REGIJE I KONFESIJE. 142. 145. 13.2. BUDŽETI I KREDITI PRAVOSLAVNE CRKVE - REGIONALNO. 146. 163. 13.3. BUDŽETI VRHOVNIH ORGANA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE. 164. 164. 14. GROBOVI I GROBLJA NAŠIH VOJNIKA I INTERNIRANIH GRAĐANA, SAVEZNIČKIH I NEPRIJATELJSKIH VOJNIKA U ZEMLJI I INOSTRANSTVU 1919-1929.. 165. 186. 14.1. GROBOVI I GROBLJA U ZEMLJI. 165. 167. 14.2. GROBOVI I GROBLJA NAŠIH VOJNIKA, IZBEGLICA I INTERNIRANIH GRAĐANA U FRUGIM ZEMLJAMA I GROBOVI I GROBLJA SAVEZNIČKIH I NEPRIJATELJSKIH VOJNIKA U NAŠOJ ZEMLJI. 168. 186. 15. CRKVE I MANASTIRI (DOSIJEA) 1918-1929.. 187. 221. 15.1. CRKVE I MANASTIRI U SRBIJI. 187. 207. 15.2. CRKVE I MANSTIRI U BEOGRADU. 208. 212. 15.3. MANASTIRI NA KOSOVU I U METOHIJI. 213. 216. 15.4. CRKVE I MANASTIRI U MAKEDONIJI. 217. 218. 15.5. MANASTIRI U VOJVODINI. 219. 219. 15.6. MANASTIRI U CRNOJ GORI. 220. 220. 15.7. NAŠI MANASTIRI U INOSTRANSTVU (HILANDAR I SVETA GORA). 221. 221. 16. PROSLAVE I SVEČANOSTI, VERSKA NASTAVA U ŠKOLAMA 1919-1929.. 222. 225. 17. BRAK I BRAČNI ODNOSI 1919-1929.. 226. 231. 18. ARHIVI I ARHIVSKA GRAĐA, MATIČNE KNJIGE, MUZEJI, UMETNIČKE SLIKE I SKULPTURE, IKONE I IKONOSTASI, KNJIGE, BROŠURE, ČASOPISI, BIBLIOTEKE I ČITAONICE, VEZE I ODNOSI SA ŠTAMPOM, KONGRESI I ZASEDANJA I DR. 1919-1929.. 232. 241. 19. DRUŠTVA I UDRUŽENJA, VEZE I ODNOSI S VOJSKOM, ZDRAVSTVO I ZDRAVSTVENO PROSVEĆIVANJE, CRVENI KRST, ŽIVOT I PROBLEMI RADNIKA, KAZNENI ZAVODI U ZEMLJI 1919-1929.. 242. 248. 20. GRAĐA O ČLANOVIMA KRALJEVSKOG DOMA, SKUPŠTINSKA I IZBORNA DELATNOST, SOKOLSKI POKRET, BIOSKOPI, POZORIŠTA I UDRUŽENJA GLUMACA, PODACI O RADIJU 1919-1929.. 249. 253. 21. ZGRADE I STANOVI, NABAVKA NAMEŠTAJA, OGREVA, KANCELARIJSKOG MATERIJALA, CRKVENIH INSIGNIJA, AUTOMOBILA I DR. 1918-1929.. 254. 260. 22. PREPISKA SA DRUGIM MINISTARSTVIMA I DR. 1919-1929.. 261. 262. 23. NARODNO PRIZNANJE 1919-1929.. 263. 265 a. 24. RUSKI EMIGRANTI U ZEMLJI I INOSTRANSTVU 1919-1929.. 266. 276. 4.

(16) naziv klasifikacione grupe. od jed. opisa. 24.1. DOSIJEA PAROHA RUSA U EPARHIJAMA, KAO I ZVANIČNIKA (RUSA) U DUHOVNIM (CRKVENIM) SUDOVIMA (KONZISTORIJAMA), U MINISTARSTVU VERA I VRHOVNIM ORGANIMA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE. 266. 275. 24.2. OSTALA GRAĐA O RUSKIM EMIGRANTIMA U ZEMLJI. 276. 276. 25. OPTUŽBE, KRIVICE I KAZNE SVEŠTENIH I DRUGIH LICA 1918-1929.. 277. 294. 25.1. OPTUŽBE, KRIVICE I KAZNE SVEŠTENIH I DRUGIH LICA PO RAZNIM OSNOVAMA: ZLOUPOTREBE I NEIZVRŠAVANJE DUŽNOSTI, PIJANČENJE, KOCKA, KRAĐA, NEDOZVOLJENI ODNOSI, NEZAKONITA VENČANJA I DR. SVEŠTENIČKI BRAK, INTERPELACIJE NARODNIH POSLANIKA, EPITIMIJA I DR.. 277. 282. 25.2. OPTUŽBE ZBOG SARADNJE S OKUPATOROM. 283. 283. 25.3. OPTUŽBE ZBOG KOMUNISTIČKE DELATNOSTI. 284. 284. 25.4. OPTUŽBE ZBOG: ANTIDRŽAVNE DELATNOSTI, PODSTICANJA NACIONALNE I VERSKE NETRPELJIVOSTI, UVREDE KRALJA I UVREDA POLITIČKE PRIRODE UOPŠTE, ZBOG STRANAČKE AKTIVNOSTI I SL. (REGIONALNO). 285. 294. 26. OSTALA GRAĐA O VERSKIM I POLITIČKIM ODNOSIMA U ZEMLJI: MERE PROTIV BUGARSKOG I GRČKOG UTICAJA U MAKEDONIJI, PITANJE PROZELITIZMA I DR. 1918-1929.. 295. 299. 26.1. IZVEŠTAJI O VERSKIM (I POLITIČKIM) PRILIKAMA U ZEMLJI. 295. 297. 26.2. PITANJE PROZELITIZMA. 298. 299. 27. PERSONALNA GRAĐA SVEŠTENIH I DRUGIH LICA 1918-1929.. 300. 392. 27.1. NOVČANA PRIMANJA, ZAHTEVI ZA POBOLJŠANJEM MATERIJALNOG POLOŽAJA, NAMEŠTENJA, PREVOĐENJE I RAZVRSTAVANJE, STRUČNI SAVET, STRUČNI ISPITI, ZAKLETVE, ODLIKOVANJA, DISCIPLINSKI SUDOVI, PUTNI I SELIDBENI TROŠKOVI, ODSUSTVA I BOLOVANJA, PENZIJE, INVALIDNINE I DR. 300. 315. 27.2. DOSIJEA SVEŠTENIH I DRUGIH LICA. 316. 368. 27.3. SPISKOVI SVEŠTENSTVA I DRUGI STATISTIČKI PODACI O SVEŠTENICIMA I NJIHOVIM PAROHIJAMA; PLATNI SPISKOVI. 369. 392. 28. RAZNI MATERIJALI 1919-1929.. 393. 397. 29. KATOLIČKA VERSKA ZAJEDNICA. 398. 450. 29.1. ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA KSHS - KATOLIČKOG ODELJENJA I OSTALIH MINISTARSTAVA I USTANOVA. 398. 399. 29.2. MEĐUNARODNI ODNOSI - CRKVENE I SVETOVNE VEZE SA DRUGIM ZEMLJAMA. 400. 400. 29.3. LIKVIDACIJA POKRAJINSKIH UPRAVA I PRENOS VERSKIH POSLOVA SA POKRAJINSKIH NA OBLASNE UPRAVE. 401. 401. 29.4. CRKVENE OPŠTINE - ŽUPE. 402. 403. 29.6. ODNOSI CRKVA - DRŽAVA U KSHS. 404. 404. 29.7. VERSKE I SVETOVNE ŠKOLE U KSHS. 405. 406. 29.8. LITURGIJSKI I SLUŽBENI JEZIK I PISMO U KATOLIČKIM CRKVAMA U KSHS. 407. 407. oznaka grupe. do jed. opisa. 5.

(17) naziv klasifikacione grupe. oznaka grupe. od jed. opisa. do jed. opisa. 29.9. IZGRADNJA I OPRAVKA CRKAVA I MANASTIRA. 408. 411. 29.9.1. IZGRADNJA I OPRAVKA CRKAVA I MANASTIRA. 408. 410. 29.9.2. NABAVKA CRKVENIH ZVONA. 411. 411. 29.10. AGRARNA REFORMA I IMOVINA CRKAVA I MANASTIRA. 412. 414. 29.11. PATRONATSKA PRAVA I OBAVEZE. 415. 415. 29.12. TAKSE, CARINE, POREZI I DOPRINOSI. 416. 416. 29.13. DRŽAVNI ZAJMOVI, FONDOVI I ZADUŽBINE. 417. 417. 29.14. BUDŽETI, KREDITI I POMOĆ. 418. 419. 29.15. GROBLJA - VOJNIČKA I CIVILNA. 420. 420. 29.16. DRŽAVNI I VERSKI PRAZNICI I SVEČANOSTI. 421. 421. 29.17. VERSKA NASTAVA U ŠKOLAMA. 422. 422. 29.18. BRAK I BRAČNI ODNOSI. 423. 424. 29.19. MATIČNE KNJIGE. 425. 425. 29.20. KULTURA I PROSVEĆIVANJE. 426. 427. 29.21. DRŽAVNI KALENDAR, STATISTIKA I ŠEMATIZAM. 428. 429. 29.22. DRUŠTVA I UDRUŽENJA. 430. 430. 29.23. ODNOSI SA VOJSKOM. 431. 431. 29.24. ZDRAVSTVENO I SOCIJALNO OSIGURANJE SVEŠTENIKA. 432. 432. 29.25. KRALJEVSKA PORODICA KARAĐORĐEVIĆ. 433. 433. 29.26. STAMBENI PROBLEMI SVEŠTENIH I DRUGIH LICA. 434. 434. 29.27. OPTUŽBE I KRIVICE SVEŠTENIH I DRUGIH LICA. 435. 435. 29.28. NAPADI NA SVEŠTENA LICA I VERU. 436. 436. 29.29. ODLIKOVANJA SVEŠTENIH I DRUGIH LICA. 437. 437. 29.30. PERSONALNA GRAĐA SVEŠTENIH I DRUGIH LICA. 438. 450. 29.30.1. PERSONALNA DOSIJEA SVEŠTENIH I DRUGIH LICA. 438. 445. 29.30.2. SISTEMATIZOVANJE RADNIH MESTA. 446. 446. 29.30.3. PRINADLEŽNOSTI I PREVOĐENJA SVEŠTENIH I DRUGIH LICA. 447. 447. 29.30.4. SVEŠTENIČKI BIR. 448. 448. 29.30.5. DODACI NA SKUPOĆU. 449. 450. 30. ISLAMSKA VERSKA ZAJEDNICA. 451. 496. 30.1. ORGANIZACIJA I RAD MUSLIMANKSOG ODELJENJA MINISTARSTVA VERA KSHS. 451. 451. 30.2. PLATNI SPISKOVI I PLATNI RAZREDI I DODACI NA SKUPOĆU. 452. 454. 30.3. BUDŽET. 455. 460 6.

(18) naziv klasifikacione grupe. oznaka grupe. od jed. opisa. do jed. opisa. 30.3.1. BUDŽET MINISTARSTVA VERA - MUSLIMANSKO ODELJENJE. 455. 455. 30.3.2. BUDŽET PRIHODA I RASHODA VAKUFA. 456. 460. 30.4. KREDITI, ZAJMOVI I POREZI. 461. 461. 30.5. VAKUFI. 462. 473. 30.5.1. VAKUFSKA UPRAVA. 462. 467. 30.5.2. VAKUFSKE NEKRETNINE. 468. 469. 30.5.3. GRADNJA I OPRAVKA DŽAMIJA I DRUGIH OBJEKATA. 470. 470. 30.5.4. SPOROVI. 471. 471. 30.5.5. UZURPACIJE I ZLOUPOTREBE. 472. 472. 30.5.6. KRIVICE I ŠTETE. 473. 473. 30.6. ŠERIJATSKI SUDOVI, MUFTIJSTVA I DŽEMATI. 474. 476. 30.7. VERSKE ŠKOLE. 477. 480. 30.8. KRALJEVSKA PORODICA KARAĐORĐEVIĆ. 481. 481. 30.9. BRAK I BRAČNI ODNOSI. 482. 482. 30.10. MEĐUVERSKI ODNOSI. 483. 483. 30.11. DRŽAVNI I VERSKI PRAZNICI. 484. 484. 30.12. UDRUŽENJA, DRUŠTVA, KONGRESI, IZLOŽBA I ODLIKOVANJA. 485. 485. 30.13. PERSONALNA GRAĐA SVEŠTENIH I DRUGIH LICA. 486. 496. 30.13.1. DOSIJEA SVEŠTENIH I DRUGIH LICA. 486. 490. 30.13.2. DOSIJEA ZA VIŠE SVEŠTENIKA I DRUGIH LICA. 491. 495. 30.13.3. PERSONALNA PREPISKA. 496. 496. 7.


(20) OPIS JEDINICA OPISA.


(22) PREGLED JEDINICA OPISA SA KLASIFIKACIONOM ŠEMOM naziv klasifikacione grupe. OBNOVA SRPSKE PATRIJARŠIJE I USTOLIČENJE PATRIJARHA 1919-1927. broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 1. 1. OBNOVA PATRIJARŠIJE Vaspostavljanje Srpske patrijaršije u Sremskim Karlovcima 30. avgusta (12. septembra) 1920, izbor prvog patrijarha 12. novembra 1920, pitanje notifikacije autokefalnim pravoslavnim crkvama i dr. Anotacija: Zahtev za primenu Obznane protiv Koste Stevanovića, predsednika Suda Opštine grada Skoplja, zbog odbijanja da položi zakletvu i učestvuje u izboru patrijarha - uskraćivanje putnih troškova (1921-1923).. godina. 1919-1923.. napomena. naziv klasifikacione grupe. OBNOVA SRPSKE PATRIJARŠIJE I USTOLIČENJE PATRIJARHA 1919-1927. broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 2. 2. USTOLIČENJE PATRIJARHA Ustoličenje patrijarha Dimitrija koje je, umesto 26. juna 1921, odloženo i obavljeno u Peći, 28. avgusta 1924. godine.. godina napomena. 1921-1927. Ostala građa o patrijarhu Dimitriju nalazi se u fascikli 232. naziv klasifikacione grupe. ORGANIZACIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE, CRKVENIH I VERSKIH INSTITUCIJA, ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. 1919-1929. ORGANIZACIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE, CRKVENIH I VERSKIH INSTITUCIJA broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 3. 3. ORGANIZACIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE, CRKVENIH I VERSKIH INSTITUCIJA Delatnost Anketne komisije za pripremni rad na uređenju Srpske pravoslavne crkve u novoj državi, zapisnici sednica (3), ankete za crkvene zakone, zahtev da se traži i mišljenje bana prilikom popunjavanja mesta crkvenih velikodostojnika na području Mitropolije karlovačke, na teritoriji Hrvatske i Slavonije; Deklaracija Predsedništva Glavnog odbora Udruženja sveštenstva monaškog reda, Rezolucija udruženog sveštenstva monaškog reda, Rezolucija udruženog sveštenstva srezova dragačevskog, ljubićkog, trnavskog i varoši Čačka, zahtev sveštenstva vukovarskog protoprezviterata za izmene i ujednačavanje terminologije u pravoslavnoj crkvi, ponovno uspostavljanje ukinutih autonomnih uredbi u Mitropoliji karlovačkoj (1919). Rad Središnjeg arhijerejskog sabora na crkvenoj organizaciji - donošenje Uredbe 11.

(23) (primedbe i dr.); odobrenje sredstava, Uredba o centralizaciji upravne i sudske vlasti u Srpskoj patrijaršiji, Uredba o izmeni i dopuni čl. 6 Uredbe o centralizaciji upravne i sudske vlasti u Srpskoj patrijaršiji, od 13. decembra 1920, o prenosu na eparhije u Makedoniji i na Kosovu i u Metohiji Zakona o crkvenim vlastima istočno-pravoslavne vere Kraljevine Srbije, od 27. aprila 1890. godine; Projekat Uredbe o Velikom upravnom savetu Srpske patrijaršije, Rezolucija povodom premeštanja vladičanskog sedišta i konzistorije iz Zaječara u Negotin, predlog trojice sveštenika iz Nikšića za organizaciju crkve u Eparhiji zahumsko-raškoj, Uredba o ustanovljenju (novog) zvanja kancelara Srpske patrijaršije, odobrenje sredstava za potrebe crkvene organizacije (1920). Mišljenje Eparhijskog upravnog i prosvjetnog savjeta u Mostaru i još nekih crkvenih opština u zemlji, u vezi donošenja Zakona o autonomnoj upravi (crkvene opštine); gledište episkopa Georgija o obrazovanju komisije za likvidaciju svih poslova u Mitropoliji karlovačkoj, osnivanja namesništva u oslobođenim krajevima, regulisanje položaja pravoslavne crkve u Srbiji i Crnoj Gori u novom Ustavu - zahtev Svetog sinoda; obnova Eparhije braničevske, premeštaj episkopskog sedišta iz Plaškog u Gornji Karlovac, podvrgavanje Slovenije pod jurisdikciju episkopa gornjokarlovačkog i Eparhijsku upravu u Plaškom, predlog za obrazovanje srpskopravoslavne opštine (parohije) u Mariboru - podrška narodnog poslanika Sokića i dr. (1921). Predstavka patrijarha Dimitrija predsedniku Ministarskog saveta radi finansijske pomoći za sprovođenje crkvene organizacije; protesti Eparhijskog savjeta u Mostaru zbog postupaka Arhijerejskog sabora na uređenju crkve i namere za donošenje novog verskog autonomnog ustrojstva i dr. (1922). Rezolucija konferencije Eparhije vršačke o predlogu za uređenje zakonodavstva i uprave u Srpskoj pravoslavnoj crkvi; pitanje uspostavljanja Srpsko-pravoslavne eparhije u Bihaću - predstavke; mišljenje episkopa vršačkog, Ilariona Radonića o Nacrtu Zakona o Srpskoj pravoslavnoj crkvi; likvidacija bivših tela centralnih organizacija ranijih pokrajinskih uprava (1923). Honorari članovima stručnih komisija za izradu zakonodavstva pravoslavne crkve i konačnu redakciju Konkordata sa Svetom Stolicom; pitanje nadležnosti i odnosa crkve s Ministarstvom vera - protest episkopa raško-prizrenskog Mihaila (1924). Osnivanje Bihaćke eparhije - spor Svetog sinoda i Ministarstva vera oko teritorijalnog prostiranja nove eparhije i dr; zvanja u institucijama pravoslavne verske uprave u zemlji prema budžetu za 1926/27, izvod iz Zapisnika redovne sednice Eparhijske skupštine vršačke o organizaciji Srpske pravoslavne crkve i dr. (1926). Predlog Zakona o Srpskoj pravoslavnoj crkvi - razni materijali (1922-1928). Zakonski projekti o Srpskoj pravoslavnoj crkvi - mišljenje Svetog sinoda i dr. (1929). godina. 1919-1929.. napomena. naziv klasifikacione grupe. ORGANIZACIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE, CRKVENIH I VERSKIH INSTITUCIJA, ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. 1919-1929. ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 4. 4. ORGANIZACIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE, CRKVENIH I VERSKIH INSTITUCIJA Podaci o obrazovanju, sastavu, podeli i popuni upražnjenih parohija (uglavnom) u Srbiji i Makedoniji (delimičan izbor). 12.

(24) Anotacija: 1. Zahtev za osnivanje pravoslavne parohije u Starom Baru - mišljenje mitropolita Gavrila (F. II-57-1921); 2. Osnivanje parohije kovačko-tivatske - predstavke okružnog protojereja Jovana Bućina i episkopa bokokotorsko-dubrovačkog Kirila (F. 33-52-1927). godina. 1921-1929.. napomena. naziv klasifikacione grupe. ORGANIZACIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE, CRKVENIH I VERSKIH INSTITUCIJA, ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. 1919-1929. ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 5. 5. ORGANIZACIONA STRUKTURA MINISTARSTVA VERA Promena naziva Ministarstva prosvete i crkvenih poslova - odgovor na primedbe mitropolita Dimitrija; Osnova Uredbe o privremenom ustrojstvu Ministarstva vera primedbe Ministarstva i dr; zamerke Ministarstva vera na prigovor (na Uredbu) mitropolita Dimitrija, dopis mitropolita Dimitrija o potrebi postavljenja u Ministarstvu vera načelnika za Pravoslavnu crkvu, zahtev Središnjeg arhijerejskog sabora da se mesta načelnika i referenta za Pravoslavnu crkvu u Ministarstvu vera postavljaju na predlog najviših crkvenih organa, odluka Arhijerejskog sabora o obavezi njegovog konsultovanja prilikom postavljenja činovnika Ministarstva vera (1919). Prikupljanje podataka za donošenje zaključaka o odnosima i funkcionisanju pokrajinske i državne uprave u okviru Ministarstva vera - mišljenja Pravoslavnog, Katoličkog i Muslimanskog odeljenja; određivanje komisije za reviziju privremene uredbe (1920). Primedbe Svetog sinoda na Privremenu uredbu (1921). Odgovor Administrativno-pravnom odeljenju Ministarstva spoljnih poslova o organizaciji i sedištu Ministarstva vera i dr. (1922). Obrazovanje Personalnog odelenja u Ministarstvu vera i njegova nadležnost (1923). Razrešenje stare i određivanje nove komisije za nabavke (1924). Osnivanje Imovinsko-statističkog odseka i dr. (1929).. godina. 1919-1924, 1929.. napomena. naziv klasifikacione grupe. ORGANIZACIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE, CRKVENIH I VERSKIH INSTITUCIJA, ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. 1919-1929. ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 5. 6. ORGANIZACIJA RADA U MINISTARSTVU VERA Nadležnost pojedinih službi, raspored službenika, predlog za izradu novog popisa o načinu vođenja knjige za kontrolu dolaska službenika, prenošenje prava potpisivanja odluka, mere za sprečavanje kvarova na pisaćim mašinama, izvršenje naredbe za 13.

(25) zaključavanje stolova u kojima se nalaze akta, podaci o početku radnog vremena, preporuke kabineta predsednika Ministarskog saveta za intenzivno korišćenje radnog vremena i uljudno ponašanje službenika, zabrana da se saopštava i prepričava sadržina rešenja i odluka, način postupka sa dekretima, prethodno dostavljanje Kabinetu rešenja dobijenih ili spremljenih za Ministarski savet, raspored služitelja za održavanje reda i čistoće u zgradi Ministarstva, naredba o načinu obavljanja telefonskih razgovora i dr. godina. 1920-1929.. napomena. naziv klasifikacione grupe. ORGANIZACIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE, CRKVENIH I VERSKIH INSTITUCIJA, ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. 1919-1929. ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 5. 7. REGISTRATURSKO POSLOVANJE I ORGANIZACIJA PISARNICE MINISTARSTVA VERA Rad na nesvršenim aktima Pravoslavnog odeljenja, način dopisivanja sa Ministarstvom saobraćaja, obrada akata u Ministarstvu vera - prigovor v.d. načelnika Pravoslavnog odeljenja Maksimovića, naredba da se svršena akta odmah šalju arhivi, predlog glavnog arhivara Kuzmanovića da se zbog naglog umnožavanja posla, od 1. januara 1921. godine, odvoji arhiva Katoličkog i Muslimanskog odeljenja, Uredba o manipulisanju s aktima u Ministarstvu vera, izveštaj o radu arhive Ministarstva vera predlog glavnog arhivara Kuzmanovića za unapređenje rada (1920). Određivanje Pante Kuzmanovića za nadzor nad izvršenjem kancelarijskog poslovanja, mešanja nadležnosti odeljenja - predstavka Muslimanskog odeljenja, odluka da načelnik Opšteg odeljenja prima i raspoređuje poštu svim odeljenjima, naredba o nadležnosti Opšteg odeljenja za donošenje Ukaza, mere za sprovođenje jednoobraznosti u državnoj administraciji, obaveza potpisivanja od strane ministra vera akata koje se upućuju vrhovnim organima Srpske pravoslavne crkve - zahtev Svetog sinoda i dr; način prošivanja računskih akata i novčanih dokumenata, trebovanje knjiga i zakona za potrebe Muslimanskog odeljenja, nesporazumi zbog nevođenja zapisnika prilikom zajedničkih odeljenskih sednica, nabavka stvari neophodnih za rad, podaci o osoblju (1921). Izveštaj o radu za 1921. godinu - novi predlozi glavnog arhivara Kuzmanovića za unapređenje rada; nepravilno vođenje registra u 1921, mere za unapređenje administrativnog poslovanja u Ministarstvu vera, opravka ormana za smeštaj arhive Katoličkog odeljenja. Prigovor Katoličkog odeljenja na sporost koju izaziva deoba pošte, primedbe načelnika Pravoslavnog odeljenja na nepravilnosti u radu, krečenje prostorija arhive, postupak sa aktima bez ili sa nedovoljnom taksom, naredba da se dnevni posao mora završiti u toku dana, bez obzira na radno vreme, nabavka knjiga i formulara da bi se arhiva modernizovala i u noj uveo "izvestan metod i sistem" naredbe o radu, trebovanja kancelarijskog materijala, postupak protiv osoblja zbog grešaka u radu, nadležnosti načelnika odeljenja pri potpisivanju odluka, preporuka duhovnim sudovima u pogledu načina pismenog obraćanja i dr. (1922). Popisi nesvršenih predmeta, primedbe zbog zadržavanja ukaza i rešenja u Opštem odeljenju, razrešenje glavnog arhivara Kuzmanovića - postavljenje na isto mesto Ivana Vinodolca, pisara Ministarstva vera; određivanje službenika za svršavanje poverljivih poslova, ukidanje odsustva i bolovanja da bi se naknadili zaostali poslovi, naredba da se ubuduće trebovanje kancelarijskog materijala podnosi određenoj komisiji u 14.

(26) duplikatu, molba Darinke Božović za poboljšanje uslova rada u arhivi Muslimanskog odeljenja, određivanje dr Mihajla Lanovića, načelnika Katoličkog odeljenja, da utvrdi uzroke nepravilnosti u centralnoj arhivi i predloži način da se rad u istoj unapredi, predmet sa Lanovićevim izveštajima i predlozima - poslovni red za kancelarije Ministarstva vera; izvod iz Pravilnika za arhivu Katoličkog odeljenja i dr. (1923). Molba Katoličkog odeljenja za dodelu pisaće mašine sa ćirilskim slovima, pošto često dolazi u priliku da "otprema i takva službena pisma, koje sa više ili manje opravdanih obzira nije zgodno pisati latinicom"; zabrana izuzimanja dokumenata Personalnog odseka, nabavka suvog pečata za overavanje akata i dr. (1924). Potreba za povećanjem osoblja u Katoličkom odeljenju, određivanje predstavnika Muslimanskog odeljenja za pregled "rada i arhiva" nekih muftijstava, predlog za izradu ormana za smeštaj i čuvanje akata Katoličkog odeljenja, pitanje bezbednosti poverljive pošte - dopis Ministarstva pošta i telegrafa; ponovne primedbe na aljkav rad daktilografkinja, zahtev za novim osobljem radi završavanja zaostalih poslova u Muslimanskom odeljenju i dr. (1925). "Poslednja preporuka" nadleštvima o slanju akata, nagrade za rad na sređivanju nesređenih akata iz ranijih godina, raspodela zumbi za poništavanje taksenih maraka dobijenih na ime reparacija, naredba za štednju kancelarijskog materijala, nabavka košuljica za akta - ponude firmi i dr. (1926). Nabavka masti za aparat za umnožavanje - geštetner; nabavka registra za poverljiva akta Ministarstva vera da bi se omogućila njihova lakša upotreba, za koja se inače vodi delovodni protokol od 1919. godine; protest Duhovnog suda u Čačku zbog dostavljanja akata u otvorenim kovertima, nabavka hartije i koverata za "poluzvanične" odgovore, mere za čuvanje poverljivih akata, izveštaji glavnog arhivara o ažurnosti u arhivi, kao i o potrebi za novim osobljem; krediti za uređenje personalnih knjiga, naređenje za potpunije oblikovanje obrazloženja ukaza o raznim postavljenjima i sl; postupci zbog grešaka osoblja arhive, izveštaji odeljenja (3) o broju delovodnih numera od 1921-1926. godine, dostavljanje "na evidenciju" Kabinetu Predsedništvu vlade rešenja Ministarskog saveta, nabavka pulta da se registri i delovodni protokoli ne bi "povlačili po zemlji", predlozi za unapređenje rada u Imovinsko-statističkom odseku, zahtev za dodelu činovnika za fascikuliranje akata i dr. (1928). Predlog Direkcije pošte u Zagrebu za lakše i brže otpremanje pošte, primedbe duhovnim sudovima pri slanju predloga za izdatke crkava i manastira - raspis; Pravilnik o načinu rada arhive Muslimanskog odeljenja (1929). godina. 1920-1926, 1928-1929.. napomena. naziv klasifikacione grupe. ORGANIZACIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE, CRKVENIH I VERSKIH INSTITUCIJA, ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. 1919-1929. ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 6. 8. DELATNOST I ORGANIZACIJA ODSEKA RAČUNOVODSTVA Uputstva, raspisi, naredbe, podaci o osoblju Odseka i dr.. godina. 1919-1929.. napomena. 15.

(27) naziv klasifikacione grupe. ORGANIZACIJA SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE, CRKVENIH I VERSKIH INSTITUCIJA, ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. 1919-1929. ORGANIZACIJA MINISTARSTVA VERA, OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 6. 9. ORGANIZACIJA OSTALIH MINISTARSTAVA I DR. Predlozi zamenika podžupana, dr Dušana Saboljevića, da se poštuju posebnosti stanja i razvoja u Vojvodini, odluka Ministarskog saveta o načinu upravljanja u Crnoj Gori (1919). Primedbe Skupštine Torontalsko-tamiške županije zbog administrativne podele Banata - apel Narodnoj skupštini i vladi (1922). Ukidanje podžupanskog i velikog županskog zvanja u Dardi i posebne županijske samouprave Baranjske županije, likvidacija Odeljenja za prosvjetu i vjeru Pokrajinske uprave za Hrvatsku i Slavoniju (1923-1925). Podela nadležnosti Pokrajinske uprave za Dalmaciju na Splitsku, Dubrovačku i Zetsku oblast (1923). Uredba o ustrojstvu Ministarstva poljoprivrede i voda, Predlog Zakona o organizaciji državne statistike, Projekat Zakona o državnom pravobranioštvu, ukidanje županija u Bačkoj, Banatu i Baranji i dr. (1925). Organizacija raznih ustanova, nadleštava i institucija, podaci o izmenama u administrativnom uređenju zemlje (obrazovanje i ukidanje sreskih ispostava, sreskih i okružnih finansijskih uprava i poreskih ureda), promene imena mesta i dr. (1919-1929).. godina. 1919-1929.. napomena. naziv klasifikacione grupe. CRKVENE I SVETOVNE VEZE SA DRUGIM ZEMLJAMA 1918-1929. VEZE I ODNOSI SA EVROPSKIM ZEMLJAMA broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 7. 10. ODNOSI SA ITALIJOM - GRAĐA OPŠTEG KARAKTERA Promene u upravi zavoda Sv. Jeronima u Rimu - uzurpacija naše imovine; mere za privremeno zaposlenje podoficira ratne mornarice koji su zbog zaposedanja većine naših brodova od strane Antante, kao i okupacije dela naše teritorije od strane Italijana, morali biti "poslati na dopust"; ugrožavanje hrvatskog kapucinskog reda na Rijeci (1919). Molba za opravku pravoslavne crkve i škole u Peroju, u Istri, dostavljanje krštenica i overa venčanica italijanskih podanika, nalog za posredovanje kod italijanske vlade u vezi ostavštine krčkog biskupa dr Mahnića (1920). Delatnost pravoslavne crkve u krajevima koji su prema Rapalskom ugovoru pripali Italiji i organizovanje crkvenih prilika u Eparhiji dalmatinsko-istarskoj; memorandumi, dopisi, Svetog sinoda i dr., memorandum Jugoslovenskog trgovinskog udruženja iz Sušaka, mišljenje Ministarstva vera o podeli pokrajinskih i opštinskih dobara u Zadru između naše zemlje i Italije, posedanje teritorija evakuisanih od strane Italijana - izveštaji Komisije za razgraničenje i dr; realizacija Rapalskog ugovora pitanje sklapanja kulturne konvencije sa Italijom; evakuacija italijanskih trupa iz Dalmacije i mere za organizovanje naše uprave, izveštaji Pokrajinske vlade o velikoj oskudici stambenog prostora za državna nadleštva u Splitu, s obzirom na njihovo 16.

(28) preseljenje iz dosadašnjeg središta u Zadru, saslušanje župnika iz Voloskog, Šime Defara, povodom nedoličnog odgovora zagrebačkog biskupa Premuša, kada je (župnik) od katoličkog episkopata tražio pomoć "protiv fašista i Italijana" (1921). Protesti Riječke jugoslovenske stranke povodom odugovlačenja napuštanja naših teritorija od strane Italijana i dr. - telegrami (1922). Dostavljanje Ministarstvu vera 20 primeraka knjige "Rapalski ugovor i Sporazum i Konvencije zaključene sa Italijom", stanje Srpske crkvene opštine na Rijeci i predlozi Svetog sinoda za njeno uređenje, proganjanje riječkih parohijana u Sušaku, privremena dodela dela teritorije bivše Riječke države, koji je prema Rimskom sporazumu pripao našoj zemlji, najbližim oblasnim, odnosno sreskim upravama; o sporazumu sa Italijom o međusobnom uvođenju rubrike u krštenicama za ratnu siročad - mišljenje Svetog sinoda i dr. (1924). Obaveštenja o postavljenjima italijanskih diplomatskih predstavnika u našoj zemlji (1926). Molba za sistematizaciju mesta pomoćnog sveštenika u Zadru, interesovanje italijanske firme iz Venecije za restauraciju naših crkava i manastira, povlačenje iz opticaja nekih italijanskih novčanica - izveštaji; potreba kanonskih poseta pravoslavnim parohijama koje su pripale Italiji (1927). Propisi o promeni veroispovesti u našoj zemlji - izveštaj Ministarstva vera na zahtev našeg Generalnog konzulata u Trstu; valjanost braka italijanske podanice, sklopljenog u našoj zemlji prema staro-katoličkom obredu, raspuštanje crkvene skupštine u Bosanskom Petrovcu radi predupređenja ispada koji bi pogoršali ionako loše odnose sa Italijom - dopis Ministarstva unutrašnjih dela; neudovoljavanje molbe italijanske vlade da se njeni konzulati u Dalmaciji, u prepisci sa tamošnjim vlastima, mogu služiti italijanskim jezikom (1928). Mere za izvršenje Sporazuma o bazenu "Taon di Revel" (1929). Pomoć sveštenicima izbeglim iz Istre (1921-1926). godina. 1919-1929.. napomena. naziv klasifikacione grupe. CRKVENE I SVETOVNE VEZE SA DRUGIM ZEMLJAMA 1918-1929. VEZE I ODNOSI SA EVROPSKIM ZEMLJAMA broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 7. 11. ODNOSI SA ITALIJOM - OPTUŽBE ZBOG PROITALIJANSKE DELATNOSTI Sprečavanje premeštaja Klementa Miraja, katoličkog sveštenika u Raju (granica s Albanijom), proitalijanski stav katoličkog sveštenstva na Kosovu i Metohiji (1920). Agitacija u korist naimenovanja "osvedočenog italijanaša" (Marka) Kalođere za novog katoličkog biskupa u Splitu (1921). Špijunska aktivnost italijanskih misija u našoj zemlji, pod izgovorom prikupljanja podataka o njihovim umrlim i nestalim vojnicima (1922-1923). Potreba kontrole rada italijanskog sveštenika u Splitu - mišljenje Ministarstva unutrašnjih dela (1925). Otpuštanje Lazara Tomića, činovnika Vojno-geografskog instituta, zbog sumnjivih veza sa članovima italijanskog poslanstva u Beogradu (1927).. godina. 1920-1923, 1925, 1927.. napomena. 17.

(29) naziv klasifikacione grupe. CRKVENE I SVETOVNE VEZE SA DRUGIM ZEMLJAMA 1918-1929. VEZE I ODNOSI SA EVROPSKIM ZEMLJAMA broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 7. 12. VEZE I ODNOSI SA VATIKANOM Obaveštenje Ministarstva inostranih dela da je predstavku Antuna Piletića, sveštenika Biskupije krčke, dostavilo preko našeg poslanika u Vatikanu papi Benediktu XV; pripreme za dolazak u Beograd kardinala Borna, telegram o razgovorima našeg delegata pri Svetoj stolici sa državnim sekretarom - demanti intervju o Gornjoj Austriji; izveštaji o pasivnom držanju Vatikana prema agresivnoj politici Italije na štetu naših krajeva - hapšenje krčkog biskupa Mahnića i dr; razlozi Vatikana da se do zaključenja mira i novog Konkordata ne može narediti da se van granica Srbije peva misa za Vladaoca, izveštaji o pripremi novog Konkordata sa Svetom stolicom, telegram državnog komesara u Dubrovniku, Jovana Todorovića, o italijanskoj propagandi na pridobijanju Vatikana "protivu nas" - zahtev za energičnim merama; naimenovanje Angela Bartolomasija za biskupa u Trstu, predlog ministra vera Alaupovića da se na mesto verskog referenta pri našem Poslanstvu u Vatikanu postavi Ante Anić, vojni sveštenik kod divizijske oblasti u Dubrovniku; Alaupovićev predlog da se kod Svete stolice preduzmu odgovarajuće mere kako bi se sprečilo imenovanje Antuna Akšamovića za biskupa đakovačkog, pošto isti nije "nimalo podesan" za sređivanje prilika u našoj zemlji - predlog da se na ovo mesto imenuje kanonik Stjepan Korenić (povoljno mišljenje o Akšamoviću zagrebačkog nadbiskupa dr Antuna Bauera); pozitivno mišljenje Ministarstva vera o opatu Bastieu, kao eventualnom kandidatu za mesto poslanika Vatikana u Beogradu, priznanje Austrijske Republike od strane Vatikana - papin prilog od 100.000 lira i poziv za pomoć "Bednom detetu" Srednje Evrope; izveštaj našeg poslanika o skorom uspostavljanju diplomatskih odnosa između Vatikana i Francuske (1919). Zahtev Svete stolice za izradu geografske karte katoličke dijeceze u našoj zemlji, mišljenje Arcibiskupije u Baru o misiji u Albaniji i Crnoj Gori izaslanika Svete stolice, protonotara apostolskog Ernesta Kocia; povratak nadbiskupa Bauera iz Rima u Zagreb, razrešenje Ive Andrića sa mesta sekretara u Ministarstvu vera i njegovo upućivanje na rad u naše Poslanstvo pri Vatikanu; obaveštenje da su Bugarska i Rumunija počele pregovore sa Vatikanom radi zaljučenja Konkordata, pitanje otcepljenja Rijeke od Senjske biskupije, agreman za Frančeska Kerubinija na mesto apostolskog nunciusa Vatikana u našoj zemlji, interesovanje pape za oslobađanje bivšeg austrijskog vojnika Augusta Zaločila, izveštaj našeg poslanika pri Svetoj stolici o sporu između Engleske i Vatikana, potvrde o dostavljanju određenih iznosa Kongregacije Di Propaganda Fide u Sarajevo i Skoplje, prevod enciklike pape Benedikta XV "De pacis reconciliatione christiana", interesovanje Svete stolice po pitanju postavljenja nadbiskupa u Sarajevu, obaveštenje Antuna Akšamovića da je posle naimenovanja za biskupa đakovačkog položio zakletvu vernosti kralju Aleksandru (1920). Zahtev Ministarstva spoljnih poslova da se dostavi izveštaj koliko je ko od naših biskupa primio na ime pošiljke Vatikana u iznosu od 500.000 lira za decu u našoj zemlji, misija dr Bauera i dr. kod Svete stolice radi uvođenja staroslovenskog bogosluženja u katoličkim crkvama u Kraljevini SHS, kao i rešenje pitanja Zavoda Sv. Jeronima "u našu korist"; protest papskog nuncija u Beogradu zbog učešća Ministarstva vera i katoličke dece na dočeku episkopa Gorazda (1921). Obaveštenje o postavljenju za sekretara prve klase u našem Poslanstvu pri Vatikanu dr Nika Moskatela, nota Vatikana za određivanje penzije bivšem zadarskom nadbiskupu Vicku Pulišiću (1922). Pretplata na službeni list Svete stolice "Acta Apostolic Sedis" za 1923. godinu, određivanje zamenika načelnika Katoličkog odeljenja dr Mihaila Lanovića, za vreme 18.

(30) njegovog boravka u Rimu u pregovorima oko Konkordata sa Svetom stolicom (1925). Pitanje narodnog poslanika, dr Josipa Hohnjeca, povodom izjave mitropolita skopljanskog Varnave "da je nepogrešivost pape jedna budalaština …" - objašnjenja ministra vera i mitropolita Varnave; kredit za opravku rezidencije Nadbiskupije beogradske (1926). Kredit našem Poslanstvu pri Vatikanu za štampanje glagoljskih misala (1924-1928). Nota apostolskog nuncija u Beogradu o razvodu braka italijanskog podanika dr Matea Miroševića (1928). Izveštaji našeg otpravnika pri Svetoj stolici ministru vera: rad na reformi crkvenog zakonodavstva u Italiji, zahtevi za dostavu materijala protiv nadbiskupa Šarića i biskupa Jeglića, radi akcije za njihovo smenjivanje, žalba na "pristrasno pisanje" zagrebačkog jezuitskog časopisa, deo članka ("Katolicizam kod nas pred trostrukim neprijateljem") objavljenog u "Katoličkom listu" u Zagrebu, koncesije Svete stolice u Konkordatu sa Rumunijom, nepodobnost dr Janka Šimraka u pregovorima sa Vatikanom, zahtev za podacima o starokatoličkom pokretu u našoj zemlji, o pisanju "La civilta cattolica", u kome se stanje katoličke crkve kod nas prikazuje na najgori način, o povlačenju sa kardinalskog položaja Francuza Biloa (Bilot), pregovori naše zemlje o Konkordatu i dr. (1926-1928). godina. 1919-1928.. napomena. naziv klasifikacione grupe. CRKVENE I SVETOVNE VEZE SA DRUGIM ZEMLJAMA 1918-1929. VEZE I ODNOSI SA EVROPSKIM ZEMLJAMA broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 7. 13. ODNOSI SA AUSTRIJOM Spisak stvari preuzetih od bivšeg austro-ugarskog Poslanstva u Beogradu, ukidanje taksi primenjivanih u bivšoj Austro-Ugarskoj Monarhiji, pitanje naplate dekretne takse pri postavljanju i prevođenju činovnika bivše Monarhije, regulisanja položaja njenih oficira i dr; molba Srpske pravoslavne crkvene opštine "Sv. Save" u Beču za određivanje zamenika tamošnjem parohu Mihajlu Mišiću za vreme njegovog lečenja, predaja verthajmove kase, svojine bivšeg austro-ugarskog Generalnog konzulata u Beogradu, njihovom diplomatskom predstavniku; molbe Srpske pravoslavna crkvene opštine u Beču za pružanje pomoći, zaštitu njene imovine, za regulisanje položaja njenog paroha Mišića i dr. (1919). Pitanje plebiscita u Koruškoj, obrazovanje Komisije za sprovođenje plebiscita, gledišta austrijskog kancelara Renera o načinu i sadržini raspravljanja međusobnih pitanja, obaveštenje o stupanju na snagu Sen-Žermenskog ugovora o miru sa Austrijom, pitanje primene konvencija zaključenih sa bivšom Monarhijom, podela voznog parka bivših austro-ugarskih Državnih železnica - izveštaj Ministarstva saobraćaja; obaveštenje Ministarstva finansija da se imovina "pređašnje Austrougarske države ima sada smatrati kao opšta državna svojina", produženje roka za podnošenje prijava obveznica predratnih dugova bivše Austro-Ugarske Monarhije do 25. januara 1922. godine (1920). Izveštaj o radu naše Vojne misije u Beču u pogledu prepisivanja izvoda iz ratnih matica apostolskog Vojnog vikarijata (1921). Članak o Srpskoj pravoslavnoj crkvi u bečkom listu "Reichpost", od 7.3.1922. isečak; uvođenje vodovoda u zajedničkoj zgradi austrijskog Konzulata i Ministarstva vera na Knez Mihailovom vencu 16 (1922). Zamena obveznica predratnih zajmova bivše Austro-Ugarske Monarhije - objašnjenje Ministarstva finansija; pomoć Srpskoj pravoslavnoj crkvi u Beču radi postavljenja 19.

(31) jednog đakona i dr. (1924). Preseljenje Poslanstva Austrijske Republike u Beogradu u Rajićevu 10, smrt paroha srpske crkve u Beču Mihaila Mišića - pomoć udovici i dr; pitanje preostalih spornih problema sa Austrijom - izveštaji Odeljenja Ministarstva vera; pitanje nadležnosti naših vlasti za izdavanje svedočanstava o ličnoj bračnoj sposobnosti za naše državljane koji žele da sklope brak u Austriji - verbalna nota austrijskog Poslanstva, mišljenje Svetog sinoda i dr. (1923-1925). Plata novog sveštenika u Beču Bogdana Petrovića (1926). Nesuglasice između crkvenog odbora i paroha u Pravoslavnoj crkvenoj opštini u Beču - određivanje izaslanika; obaveštenja o postavljenjima austrijskih diplomatskih predstavnika u našoj zemlji, kupovina zgrade bivšeg austro-ugarskog Poslanstva u Beogradu za potrebe Nadbiskupije i dr. (1928), Premeštaj u Beograd bečkog paroha Petrovića (1929). godina. 1919-1926, 1928-1929.. napomena. naziv klasifikacione grupe. CRKVENE I SVETOVNE VEZE SA DRUGIM ZEMLJAMA 1918-1929. VEZE I ODNOSI SA EVROPSKIM ZEMLJAMA broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 7. 14. ODNOSI SA MAĐARSKOM - GRAĐA OPŠTEG KARAKTERA Izveštaji izaslanika Narodnog vijeća SHS u Budimpešti, kao i delegata Vrhovne komande, majora Mihaila Bodija, o izboru budimskog episkopa Zubkovića u Ligu za integritet Ugarske - demanti episkopa štampi; potrebe episkopovog prisustva na Arhijerejskom saboru u Sremskim Karlovcima i dr; o zahtevu mađarskih vlasti da naši sveštenici moraju polagati zakletvu vernosti Mađarskoj Republici - mišljenja episkopa Zubkovića; izveštaji naše Vrhovne komande o odnosima sa Mađarskom i stanju u toj zemlji, telegram pečujskog podžupana Rajića o teškom položaju budimskog vladike i Srba u Budimpešti i okolini, koji su "potpuno izvrgnuti volji boljševika"; naredba mađarskog Ministarstva vera (zaplenjena na cenzuri) o kongrui sveštenika (na mađarskom), molba Vrhovnog saveta savezničkih i udruženih sila Vladi SHS za povlačenje njenih trupa na određene granice, memorandum episkopa kaločkog dr Arpada Varadia (1919). Obaveštenja o smrti naših podanika, molbe Srpske pravoslavne konzistorije budimske za pomoć u novcu, obući, odeći i dr; zahtev za dozvolu izvoza u Budimpeštu 4 000 primeraka evangeličkih verskih udžbenika, predlog za popunu upražnjenog mesta kanonika stolne crkve u Pečuju, pitanje uređenja Srpske pravoslavne crkve u Mađarskoj - zapisnici Svetog sinoda i dr; određivanje člana Komisije za evakuaciju Pečuja i dr. (1920). Imenovanje administratora dunasečujske parohije, jeromonaha Sofronija Živkovića, zabrana upotrebe mađarskih grbova i pečata na našoj teritoriji - izveštaji; kopije akata Lige naroda o odredbama Trijanonskog ugovora o miru sa Mađarskom, mere za evakuaciju dela teritorije koji je pripao Mađarskoj - pomoć odbeglim sveštenicima; stanje naše crkve posle proglašenja Sovjetske Republike Mađarske i dr. (1921). Topografsko snimanje granice sa Mađarskom, poklon ikonostasa ćiprovačke crkve crkvi Sv. Petke u Prizrenu od strane Srpske crkvene opštine u Sentandreji - prevoz u zemlju; prodaja nekretnina Srpske pravoslavne Episkopije budimske (trinaest parcela zemljišta u Sentandreji) Peštanskom županijskom akcionarskom društvu kamenog majdana i gradnje puteva (1922). Proterivanje jednog mađarskog podanika, žalba žitelja Popovca, u Eparhiji budimskoj, zbog načina upravljanja crkvenom imovinom (1923). 20.

(32) O nameri mađarske vlade da preko Carigradske patrijaršije izdejstvuje autokefalnost Budimske eparhije - pismo patrijarha Dimitrija; odobrenje Eparhiji ohridskoj da deo sredstava, prikupljenih na ime pomoći za popravku naših crkava i manastira u Sentandreji, može upotrebiti za pomaganje "najbednijim" sveštenicima i porodicama poginulih sveštenika, optiranje u Mađarsku sveštenika Uroša Mađarevića - zahtev Svetog sinoda za dodelu parohije; pomoć udovi preminulog paroha u Budakalazu, Ilije Čupića (1924). Suzbijanje upotrebe mađarskog jezika u našoj zemlji, dostava zbirki mađarskih verskih zakona (uglavnom iz 19. veka), koji važe na teritoriji Vojvodine, potraživanja naših crkvenih vlasti u Hrvatskoj, Slavoniji i Vojvodini od Mađarske - izveštaji i dr; izveštaj o uvođenju nove mađarske monete - penga; o tužbi mađarskih optanata u vezi agrara (1926). Naimenovanje diplomatskih predstavnika, opasnost od naplate potraživanja advokata dr Milana Mandića na račun srpskih dobara u Mađarskoj, obaveštenje Svetog sinoda Generalnoj direkciji Državnog pravobranioštva i dobara Ministarstva finansija da je Georgije Zubković "i sada aktivni" episkop budimski sa sedištem u Sentandreji; obaveštenje o sporazumu sa Mađarskom o dobijanju besplatnih viza prilikom međusobnih zvaničnih putovanja, izveštaj o stipendijama za dvadesetpet studenata u Kolegium Hungaricum u Rimu (1927). Pripreme za pregovore o pitanju zadužbina, fondova i kolektiviteta sa Mađarskom, zahtev Stevana Đurđevića, pravoslavnog sveštenika u Segedinu, da mu se izdejstvuje vojna povlastica zbog čestih putovanja u vezi sa "našom nacionalnom propagandom", odlikovanja naših sveštenika u Mađarskoj i dr. (1928). godina. 1919-1924, 1926-1928.. napomena. naziv klasifikacione grupe. CRKVENE I SVETOVNE VEZE SA DRUGIM ZEMLJAMA 1918-1929. VEZE I ODNOSI SA EVROPSKIM ZEMLJAMA broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 7. 15. ODNOSI SA MAĐARSKOM - OPTUŽBE ZBOG PROMAĐARSKE DELATNOSTI Nepodobnost župnika u Goli, Juraja Županca, aktivnost vojnog vladike Zadraveca na podizanju morala u mađarskoj vojsci (1920). Mere za uklanjanje mađarskih intelektualaca pre početka rada Komisije za razgraničenje, uzroci bekstva brojnih regruta iz Prekomurja u Mađarsku (1922). Zakletva peštanskih studenata za povraćaj izgubljenih krajeva (1923-1924). Špijunska delatnost katoličkih sveštenika i dr. (1923). Potreba nacionalne delatnosti u graničnim oblastima sa Mađarskom (1925). Postavljenja nacionalno pouzdanih elemenata u ovim krajevima (1927).. godina. 1920, 1922-1925, 1927.. napomena. naziv klasifikacione grupe. CRKVENE I SVETOVNE VEZE SA DRUGIM ZEMLJAMA 1918-1929. VEZE I ODNOSI SA EVROPSKIM ZEMLJAMA. 21.

(33) broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 8. 16. ODNOSI SA RUMUNIJOM - NAŠI U RUMUNIJI Popis sveštenika, učitelja, škola, crkvenih opština, crkvene imovine i zaklada na području rumunskog dela Srpske pravoslavne Eparhije temišvarske, podaci o smrti naših podanika u Rumuniji - umrlice i dr; delatnost naših sveštenika u Rumuniji putne isprave; smetnje od strane rumunskih vlasti, plate naših sveštenika u Rumuniji (1920). O statusu (pomoć) srpskog pravoslavnog sveštenstva u delu Temišvarske eparhije koja je pripala Rumuniji, kao i o rumunskim sveštenicima na našoj teritoriji, predmet o merama povodom premeštaja sedišta srpskog episkopa i eparhijskih vlasti iz Temišvara u Veliku Kikindu: izveštaji o potrebi prodaje srpske crkvene imovine, postavljenju arhimandrita kuveždinskog, Stefana Nikolića, za episkopskog vikara u krajevima koji su ostali pod Rumunijom, o obezbeđenju zgrade, sredstava i dr. (19191921). Pomoć našim sveštenicima u Rumuniji, odobrenje 10.000 kruna pomoći za 1919. godinu našim eparhijskim činovnicima u Temišvarskoj dijecezi, predstavka Srpskog narodnog odbora u Temišvaru poslaničkom klubu Demokratske stranke o nepovoljnom položaju srpskog naroda u Rumuniji i zahtev za imenovanje crkvenog poglavara, dozvole za bračne veze sa rumunskim građanima, predlog za odlikovanja naših sveštenika, učitelja i dr. u Rumuniji povodom venčanja kralja Aleksandra (1922). Krivice i kazne naših sveštenika u Rumuniji (1924). Osnivanje samostalne Rumunske pravoslavne crkve - glasovi o "agresivnim namerama boljševika" i dr; nadležnost Svetog sinoda Rumunske pravoslavne crkve u pregovorima sa ostalim hrišćanskim crkvama, optužbe protiv episkopskog vikara u Temišvaru Stevana Nikolića - rezolucija temišvarskih Srba i dr. (1925). Predmet o istupanju iz pravoslavne vere i prelaz u "bezverje" (posle čega se venčao po građanskom braku) bivšeg episkopskog vikara u Temišvaru Stevana Nikolića (19251927). Troškovi naših predstavnika na ustoličenju rumunskog patrijarha - izveštaji i dr; odlikovanja naših ljudi u Rumuniji (1926). Zlonamerne vesti o ustupanju srpskih crkava u Rumuniji rumunskoj crkvenoj eparhiji, rang rumunske pravoslavne bogoslovije u Karansebešu, izveštaji episkopa temišvarskog u Velikoj Kikindi o poseti Srpske eparhije temišvarske u Rumuniji (i dela Temišvarske eparhije u našoj zemlji), krivica episkopskog vikara u Temišvaru, Stevana Nikolića, zbog intervjua rumunskom listu "Politika", izbor nove ličnosti na mesto Stevana Nikolića - pismo episkopa temišvarskog u Velikoj Kikindi Georgija i dr. (1927). Odbijanje svršenog bogoslova Stevana Popovića, poreklom iz Dejana, u rumunskom delu Banata, da ode na službu jedne srpske parohije u Rumuniji, kanonska vizitacija Srpske eparhije temišvarske u rumunskom delu Banata - izveštaj episkopa Georgija (nezadovoljstvo naroda zbog zabrane upotrebe srpskog jezika u školama i dr.) i dr. (1928).. godina. 1919-1922, 1924-1928.. napomena. naziv klasifikacione grupe. CRKVENE I SVETOVNE VEZE SA DRUGIM ZEMLJAMA 1918-1929. VEZE I ODNOSI SA EVROPSKIM ZEMLJAMA broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 8. 17. ODNOSI SA RUMUNIJOM - RUMUNI U NAŠOJ ZEMLJI 22.

(34) Predstavka rumunskog episkopa u Karansebešu o demarkacionoj liniji u Banatu i o progonu rumunskih sveštenika od strane srpskih vojnih i građanskih vlasti (na rumunskom), otcepljenje pravoslavnih eparhija Dalmatinsko-istrijske i Bokokotorskodubrovačke od kanonske veze sa Mitropolijom bukovinsko-dalmatinskom u Černovicu, izveštaji Vrhovne komande o stanju u okupiranom Banatu (1919-1920). Podaci o rumunskim sveštenicima na našoj teritoriji - zahtev Ministarstva inostranih dela; upotreba rumunskog jezika od strane sveštenika u Krajinskom okrugu, plate i dodaci rumunskih sveštenika i dr. (1921). Zabrana bogosluženja na rumunskom jeziku u Bitolju - razni materijali (1919-1922). Potreba za boljom selekcijom sveštenika i učitelja u Krajinskom okrugu, pretežno naseljenom rumunskim življem, mere za konačno razgraničenje dve zemlje - uputstvo Ministarstva inostranih dela; krivice i kazne rumunskih sveštenika, raspravljanje međusobnih crkvenih i školskih problema (1922). Poštovanje odredaba Senžermenskog ugovora o zaštiti rumunske manjine, dozvole boravka - molbe i dr; mišljenje Svetog sinoda o pregledu rumunskih parohija u našoj zemlji od strane rumunskih sveštenika i dr. (1923). Odgovor Ministarstva prosvete na predstavku pravoslavnog rumunskog protoprezvitera u Vršcu u vezi školskih imanja u pojedinim crkvenim opštinama prezviterata, dostavljanje umrlica, izbor rumunskih sveštenika u našoj zemlji (1924). Pravila Banatsko-novoselskog pravoslavnog rumunskog crkvenog pevačkog društva (1925). Zahtev za podacima o rumunskim (i grčkim) crkvama i školama u Makedoniji, pitanje povratka jevanđelja rumunskoj crkvi u Kruševcu, zaveštanje preko počasnog rumunskog konzula u Trstu ikona i drugog crkvi u Srbiji, sporna pitanja naše zemlje i Rumunije (1921-1926). Rumunske obaveze prema manastiru Mesiću - zahtev nastojatelja, arhimandrita dr Vladimira Dimitrijevića; stalna viza rumunskom episkopu, iseljenje rumunskog sveštenika u Novom Srcu, Gerasima Andrua - intervencija rumunskog poslanstva u Beogradu (1927). Boravak rumunskih sveštenika u našoj zemlji - dozvole i dr; dobijanje našeg državljanstva, pitanje pomoći svešteniku rumunske crkve u Bitolju Đorđu Kozmeskuu, istupanja iz rumunske i prelazi u srpsku crkvenu zajednicu u Vršačkom srezu, tekst rumunskog zakona o verama (na rumunskom), upotreba rumunskog jezika u zvaničnim dokumentima u Vlajkovcu i dr. (1928). Gradnja nove rumunske crkve u Ovči, pitanje odštete manastiru Mesiću (1929). godina. 1919-1929.. napomena. naziv klasifikacione grupe. CRKVENE I SVETOVNE VEZE SA DRUGIM ZEMLJAMA 1918-1929. VEZE I ODNOSI SA EVROPSKIM ZEMLJAMA broj fascikle. br. jed. opisa. naziv jedinice opisa. 8. 18. ODNOSI SA RUMUNIJOM - OPTUŽBE ZBOG PRORUMUNSKE DELATNOSTI Optužbe protiv rumunskog sveštenika iz Jabuke Đorđa Bajaša (1921). Prijava protiv rumunskih sveštenika u Vojvodini zbog nespominjanja imena kralja pri bogosluženjima, kažnjavanje sveštenika iz Ohrida Haralampija Donevića (1922). Nelojalna aktivnost rumunskog sveštenstva u Banatu - izveštaj Ministarstva unutrašnjih dela (1923). Izveštaj o osudi nekih rumunskih građana u našoj zemlji, optužbe protiv rumunskog učitelja u Beloj Crkvi Trajana Lazara (1925).. godina. 1921-1923, 1925. 23.