As funcións dos seres vivos (I)

As funcións

dos seres vivos (I)

1.

Que diferenza existe entre

un organismo vivo e outro

que acaba de morrer?

2.

Como están formados

os seres vivos?

3.

Para que necesitan

os seres vivos incorporar

nutrientes?

4.

Que é a fotosíntese?

Que organismos a levan

a cabo?

5.

Que tipos diferentes

de nutrición existen?

C

U

E

S

T

IÓ

N

S

Características dos seres vivos

É fácil distinguir os seres vivos dos seres inanimados; con todo, non o

é tanto atopar unha definición que abranga todas as manifestacións de

vida que se dan na natureza.

Todos os diversos seres vivos teñen en común un conxunto de

características que os diferencian dos seres inanimados:

쮿

Están constituídos pola mesma materia, biomo

-léculas, comúns para todos eles.

Cada biomolécula pon de manifesto unha unidade

de composición.

쮿

Están formados por células.

쮿

Son quen de realizar tres funcións vitais:

nutrición, relación

e reprodución.

A célula é a unidade vital.

1

Actividades

Os cristais que forman os minerais crecen e os seres vivos, tamén.

쮿 Por que os cristais non se consideran seres vivos?

Pon un exemplo de cada unha das funcións vitais. Pescuda que biomoléculas orgánicas e inorgánicas com-poñen os seres vivos.

3 2 1

Cales das seguintes características son comúns aos seres vivos?

a) Móvense.

b) Relaciónanse co medio no que viven.

c) Son verdes.

d) Nútrense (toman materia para crecer e desenvolverse).

e) Son quen de reproducirse.

f) Están formados pola mesma materia.

g) Teñen plumas, escamas, pelos…

h) Son terrestres.

i) Presentan a mesma forma.

l) Están constituídos por células.

P e n s a e d e d u c e

A célula, unidade básica dos seres vivos

Como xa sabes, a célula é considerada a unidade de organización e

de funcionamento

dos seres vivos. Este principio quedou enunciado na

teoría celular.

Desde o século

, en que Robert Hooke observou as primeiras

estruturas celulares, ata os nosos días, moitos científicos achegaron e

seguen achegando novos descubrimentos sobre a estrutura e o complexo

funcionamento das células.

2

Santiago Ramón y Cajal (1906)

Rudolph Virchow (1855)

Ano Científico Achega á teoría celular

1665 Robert Hooke Identificación das «celas» da cortiza. 1831 Robert Brown Observación do núcleo celular.

1838 Matthias Schleiden Comprobación de que todas as plantas están formadas por células.

1838 Theodor Schwann Comprobación de que todos os animais están constituídos por células.

1855 Rudolph Virchow Afirmación de que «as novas células só se poden orixinar a partir doutras células».

1906 Santiago Ramón y Cajal

Demostración de que o tecido nervioso non é unha excepción á teoría celular: tamén ten como unidades básicas células (as neuronas), e non fibras.

2.1.

A célula: unha unidade de organización

Como xa sabes, os organismos formados por unha única célula

denomínanse organismos unicelulares e os constituídos por moitas

células organismos pluricelulares.

Nos organismos pluricelulares, as células diferéncianse segundo o

tecido ao que pertencen e a función que realizan, pero todas elas son tan

pequenas que para observalas cómpre un microscopio.

Grazas ao descubrimento do microscopio electrónico, a mediados do

século

, pódense observar os diferentes tipos de células, o seu núcleo e

as súas pequenas estruturas internas, os orgánulos.

Actividades

Que principios son a base da teoría celular?

Pescuda que afirmaba a teoría da xeración espontánea, vixente ata que en 1668 Francesco Redi demostrou que era falsa.

5 4

Célula dunha raíz.

2.2.

Tipos de células

As células máis primitivas denomínanse procariotas e nelas o

material xenético está disperso polo citoplasma. As bacterias son seres

unicelulares procariotas. Todos os demais seres vivos están formados por

células eucariotas, máis complexas e evolucionadas; nelas o núcleo

aparece ben diferenciado.

Os organismos eucariotas, á súa vez, poden ser:

쮿

Organismos unicelulares como algúns fungos, algunhas algas e os

protozoos.

쮿

Organismos pluricelulares como os animais, as plantas, algúns

fungos e algunhas algas.

Organismos unicelulares. Organismos pluricelulares.

Non todas as células eucariotas son iguais. Por exemplo, as células

eucariotas vexetais diferéncianse das células eucariotas animais porque

presentan por fóra da membrana celular unha parede ríxida de celulosa

que lles proporciona unha gran resistencia e, ademais, conteñen

cloroplastos,

onde se realiza a fotosíntese.

Actividades

Que tipo de células forman os organismos unicelulares? E os pluricelula-res? Pon algún exemplo.

6

As células dun mesmo organismo tampouco son iguais entre si. Isto

débese a que se especializan para realizar distintos traballos, como

mostra o seguinte cadro:

Actividades

Por que existen distintos tipos de células eucariotas nos organismos plu-ricelulares?

7

CÉLULA EUCARIOTA FUNCIÓN QUE_DESEMPEÑA TECIDO AO QUE PERTENCE

Animal

Glóbulo vermello Transporta osíxeno Sangue

Adipocito Almacena graxa Tecido adiposo

Neurona Transmite información Tecido nervioso

Fibra muscular Intervén na contracción dos músculos Tecido muscular Vexetal

Célula fotosintética Realiza a fotosíntese Parénquima clorofílico

Célula dun pelo absorbente

Absorbe auga e sales minerais do solo

Epiderme da raíz

Célula de cortiza Proporciona protección Súber (codia)

Célula estomática Permite o intercambio de gases

Epiderme da folla

As funcións vitais: a nutrición

Todos os seres vivos levan a cabo a función de nutrición: desde os

organismos máis sinxelos, formados por unha única célula, ata os máis

complexos, como o ser humano.

Os obxectivos da nutrición son:

쮿

Renovar e conservar as estruturas do organismo.

쮿

Obter a enerxía requirida para realizar as funcións vitais, moverse,

producir calor e permitir que os órganos funcionen e que as células

poidan fabricar as biomoléculas que necesitan (para o que cómpre

incorporar materia do medio).

Dependendo dos materiais que se asimilan e do procedemento que se

emprega para obter enerxía, diferéncianse dous tipos de nutrición:

autótrofa

_{e heterótrofa}

_.

3.1.

A nutrición autótrofa

Este tipo de nutrición, que presentan as plantas, as algas e algunhas

bacterias, comprende as seguintes etapas:

쮿

Incorporación de nutrientes

do medio.

Os nutrientes das

plantas son moléculas inorgánicas: auga e sales minerais —que

absorben polas raíces—, e o dióxido de carbono (CO

) —que as

plantas incorporan directamente a través das follas.

No caso das algas unicelulares, de cada unha das células das algas

pluricelulares e das bacterias autótrofas, estes nutrientes son

asimilados directamente do medio.

쮿

Produción de materia orgánica.

Este proceso, denominado

fotosíntese

, realízase nos cloroplastos da célula vexetal, onde existe

unha substancia, a clorofila, que capta a enerxía da luz solar. Xunto

cos nutrientes, esta enerxía utilízase para producir materia

orgánica como a glicosa. Como resultado do proceso da fotosíntese

despréndese osíxeno (O

).

Actividades

A nutrición ten dúas finalidades. Cales son?

Onde se realiza a fotosíntese? Indica todos os elementos que a planta necesita para poder realizar a fotosíntese.

9 8

3

Os cloroplastos da célula vexetal son os orgánulos nos que se realiza a fotosíntese.

O metabolismo

Denomínase metabolismo o

con-xunto de reaccións químicas pro-ducidas no interior das células dos seres vivos, mediante as cales, a partir da materia conseguida cos alimentos, se obtén enerxía e se fabrica materia celular propia.

1_{autótrofo: do grego autós, «por un}

mesmo», e trophos, «alimento».

2_{heterótrofo: do grego hetero-, «outro»,}

e trophos, «alimento».

3_{nutriente: substancia que o ser vivo}

O₂ O2 + materia orgánica CO₂ CO₂ auga sales minerais fotosíntese (cloroplastos) absorción auga sales minerais crecer, renovar estruturas producir enerxía (mediante a respiración) é utilizada polas células para transporte de materia orgánica transporte de auga e sales minerais

쮿

Utilización da materia orgánica.

A materia

orgánica producida na fotosíntese utilízase na

mesma célula ou transpórtase ata órganos que

carecen de células fotosintéticas, como o tronco ou

a raíz. Todas as células da planta utilizan as moléculas

sinxelas que se xeran no proceso de fotosíntese para

rexeneraren as estruturas, crecer, etc. Pero estas

moléculas tamén se empregan na respiración celular, proceso

que achega toda a enerxía que a planta necesita para seguir

absorbendo sales minerais, relacionarse co medio e realizar a súa

actividade vital.

Na respiración celular, a

glicosa degrádase en pre

-senza de osíxeno produ

-cindo enerxía, H

O e CO

.

A célula utiliza tanto a

enerxía coma as moléculas

de auga e expulsa ao medio

que a rodea o dióxido de

carbono como un residuo.

Este proceso ten lugar nas

mitocondrias.

Existen bacterias que non poden realizar a respiración celular, polo

que obteñen a enerxía degradando a glicosa mediante outros

mecanismos denominados fermentacións.

Nunha fermentación prodúcese enerxía —aínda que sempre en

menor cantidade ca na respiración celular— e distintas moléculas

—como o ácido láctico ou o etanol— que a célula expulsa ao

medio.

CO2 ⴙ H2O ⴙ

ⴙ ⴙ ⴙ

Enerxía luminosa

CO2 H2O

Moléculas orgánicas complexas necesarias para o crecemento celular, almacenar reservas, etcétera

(glícidos, proteínas, graxas) Enerxía

O2

FOTOSÍNTESE RESPIRACIÓN

Moléculas orgánicas sinxelas (glicosa, aminoácidos, ácidos graxos)

As mitocondrias son os orgánulos nos que se realiza a respiración celular.

Glicosa FERMENTACIÓN Ácido láctico ⴙ Enerxía

LÁCTICA

Glicosa FERMENTACIÓN Etanol ⴙ CO2 ⴙ Enerxía

쮿

Eliminación das substancias de

refugallo (excreción).

Tras a utili

-zación dos nutrientes, ademais de

enerxía, na respiración celular e nas

fermentacións prodúcense algunhas

substancias que os organismos deben

eliminar, xa que poden resultar pre

-xudiciais.

A bacteria Lactobacilus elimina ácido láctico.

Importancia da fotosíntese

쮿

Na fotosíntese, as plantas producen osíxeno durante o día e

consomen unha parte dese osíxeno na respiración que realizan de

día e de noite. Como a cantidade de osíxeno que producen

mediante fotosíntese é maior ca a cantidade consumida na

respiración, queda osíxeno abondo para que outros seres vivos do

seu contorno poidan respirar.

Actividades

Que son as fermentacións? Que seres vivos as realizan?

Que moléculas se forman na fotosíntese? Para que utiliza a célula as moléculas orgánicas que se forman no proceso da fotosíntese?

Nun vexetal pluricelular, que células realizan a fotosíntese? Que células respiran?

Elabora un informe no que expliques que sales minerais absorben as plantas.

13 12 11 10

Imaxina estas dúas situacións:

En cadansúa campá que contén auga e comida en abundancia introdúce-se un rato. Na primeira colócaintrodúce-se unha planta xunto ao rato, a auga e a comida. As dúas campás péchanse hermeticamente e expóñense á luz solar.

Pasado un tempo, o rato da segunda campá morreu, mentres que o da pri-meira segue vivo.

쮿 Por que morreu o rato da campá que non tiña planta?

Repítese o experimento, pero esta vez sitúanse as dúas campás nun lugar onde nunca reciben luz.

쮿 Que sucede neste caso? Por que?

P e n s a e d e d u c e

쮿

As plantas purifican o aire, xa que mediante a fotosíntese converten

grandes cantidades de dióxido de carbono en materia orgánica.

Como xa sabes, cando respiran, as plantas expulsan ao medio

dióxido de carbono, pero a cantidade que producen resulta moi

pequena comparada coa que consomen durante a fotosíntese.

쮿

Os organismos fotosintéticos son os produtores de materia

orgánica nos ecosistemas; os demais seres vivos, que dependen

directa ou indirectamente desa materia orgánica, reciben o nome

de consumidores.

Os consumidores primarios, aqueles que se alimentan directamente

das plantas, son os animais herbívoros. Os consumidores

secundarios, que se nutren dos consumidores primarios, son os

animais carnívoros. Cando un herbívoro come plantas obtén azucres,

graxas e proteínas vexetais que as súas células acabarán trans

-formando —mediante a nutrición heterótrofa— en graxas, proteínas

animais, etcétera. Estas moléculas orgánicas pasan logo aos animais

carnívoros cando estes se alimentan dos herbívoros.

Así, nos ecosistemas a materia orgánica producida no proceso da

fotosíntese pasa duns seres vivos a outros, no que se denominan

cadeas tróficas

.

Nos ecosistemas terrestres, as plantas son os organismos pro

-dutores, mentres que nos ecosistemas acuáticos, os organismos

produtores son as algas unicelulares ou pluricelulares.

Ecosistema terrestre.

Ecosistema acuático.

L e m b r a

Na nutrición autótrofa prodúcese unha enorme variedade de substan-cias de interese económico e que se empregan en diversas industrias:

쮿 Na industria alimentaria tanto humana coma animal.

쮿 Na industria automobilística para fabricar os pneumáticos.

쮿 Na industria farmacéutica para ob-ter vitaminas e fabricar medicamentos con efectos laxantes, cicatrizantes, tranquilizantes, etcétera.

쮿 As esencias, na industria cosmética.

쮿 As madeiras, na construción, nas industrias de papel e do moble.

Actividades

Imaxina que existise un ecosis-tema pechado no que non entra-se nin saíentra-se materia inorgánica nin seres vivos. Explica razoadamente que lles ocorrería aos animais dese ecosistema se desaparece-sen todas as plantas.

Explica por que é certa a se-guinte frase: «Toda a enerxía que utilizamos os seres vivos para rea-lizar as funcións vitais procede do Sol».

Por que as plantas purifican o aire? Explica a seguinte afirma-ción: «os bosques son importan-tes sumidoiros de CO₂».

Que relación existe entre un produtor e un consumidor?

17 16 15 14

3.2.

A nutrición heterótrofa

Os seres vivos heterótrofos son aqueles que necesitan alimentarse

doutros seres vivos porque non teñen capacidade para realizar a

fotosíntese. Deste xeito incorporan como nutrientes moléculas orgánicas

(azucres, graxas, proteínas) que as súas células metabolizan para

rexenerar estruturas, crecer ou reproducirse, e para obter enerxía

mediante a respiración celular.

Algúns organismos unicelulares tamén presentan nutrición hete

-rótrofa: aliméntanse doutros organismos unicelulares ou da materia

orgánica procedente do medio ao igual ca os animais.

Dixestión dunha bacteria por unha ameba (os dous son seres vivos unicelulares). Observa

como a ameba atrapa a bacteria, a dixire e, finalmente, expulsa os restos que non utilizou.

Na nutrición heterótrofa distínguense as seguintes etapas:

쮿

Incorporación de materia orgánica do medio.

Como se mostra

no debuxo, os organismos unicelulares heterótrofos capturan os

alimentos do medio e englóbanos nun vacúolo dixestivo.

No interior do vacúolo os alimentos dixírense e transfórmanse en

moléculas sinxelas que pasan ao citoplasma; os restos de alimento

que non se puideron dixerir quedan no vacúolo e, posteriormente,

expúlsanse ao medio.

Na maioría dos animais, ao ser organismos pluricelulares, as células

non poden tomar directamente os alimentos do medio: necesitan

dispoñer dun aparato dixestivo que transforme os alimentos

inxeridos en moléculas sinxelas que poidan utilizar as células do

seu organismo.

Nos animais, a dixestión ten lugar na cavidade gástrica ou no tubo

dixestivo.

A cavidade gástrica é unha cavidade interna que comunica co

exterior a través dun único orificio. Presentan cavidade gástrica, as

anémonas mariñas, os corais, as hidras e as medusas.

L e m b r a

Os cnidarios (anémonas mariñas, corais, hidras e medusas) carecen de aparato circulatorio, respiratorio e excretor:

쮿 A súa cavidade gástrica actúa co-mo órgano circulatorio (a auga que contén fai as funcións do sangue).

쮿 Cada unha das súas células toma directamente da auga o O2 e

des-prende o CO2e mais as substancias

de refugallo.

쮿 Eliminan os restos da dixestión polo orificio que comunica a cavida-de gástrica co medio externo.

A nutrición heterótrofa implica a inxestión duns seres vivos por outros.

Anémona mariña.

cavidade gástrica

O tubo dixestivo está formado por:

앫

A boca: posúe estruturas especializadas para esgazar, triturar ou

chuchar o alimento para facilitar a inxestión.

앫

O estómago e os intestinos: dixiren e absorben os alimentos.

앫

O ano: permite a expulsión ao medio dos restos dos alimentos

que non se absorberon. Este último acto da dixestión recibe o

nome de defecación.

쮿

Intercambio de gases.

Na maioría dos animais, o aparato

respiratorio encárgase de captar o osíxeno para cedelo ao aparato

circulatorio e recolle o dióxido de carbono para expulsalo ao

exterior. Este proceso denomínase respiración externa.

쮿

Transporte.

Os nutrientes absorbidos no tubo dixestivo pasan ao

aparato circulatorio,

que se encarga de levalos ata as diferentes

células. O aparato circulatorio pode conter sangue, como nos

vertebrados, ou outro líquido chamado hemolinfa como na maioría

dos invertebrados.

쮿

Utilización da materia orgánica (metabolismo).

As células dos

animais extraen dos líquidos circulantes os nutrientes: moléculas

orgánicas sinxelas —que proceden da absorción no aparato

dixestivo— e osíxeno —que chega ás células desde o aparato

respiratorio ou desde a cavidade gástrica.

Os nutrientes orgánicos «quéimanse» utilizando osíxeno durante a

respiración celular

, e como consecuencia xéranse produtos de

refugallo como CO

(dióxido de carbono) e NH

(amoníaco) ou

moléculas derivadas deste, como a urea ou o ácido úrico, á vez que

se proporciona enerxía.

Coa enerxía e mais os nutrientes sinxelos a célula fabrica moléculas

orgánicas complexas, como proteínas, graxas e ácidos nucleicos,

que utiliza para a construción de novas estruturas celulares,

necesarias no seu crecemento e reprodución.

쮿

Eliminación das substancias de refugallo ao medio ( excreción).

Os refugallos que se producen na respiración celular expúlsanse

polo orificio da cavidade gástrica (cnidarios) ou pasan aos líquidos

circulantes que os levan ata o aparato excretor. Este encárgase de

expulsalos ao medio, evitando que se acumulen no organismo e

resulten prexudiciais.

Actividades

Que nutrientes son necesarios para un organismo con nutrición heteró-trofa? Ademais dos animais, existen outros seres vivos que tamén teñan nutrición heterótrofa?

Explica por que os animais —organismos pluricelulares heterótrofos— posúen un aparato dixestivo e un aparato circulatorio.

Explica por que son necesarios o aparato respiratorio e o excretor. Que diferenza hai entre defecación e excreción?

Explica en que consisten e onde se realizan a respiración externa e a res-piración celular. 22 21 20 19 18

A maioría dos animais, como o coello, posúen un tubo dixestivo.

A respiración externa permite o intercambio de gases; a respiración celular, a obtención de enerxía.

Características dos seres vivos

 Todos os _{seres vivos están formados por células e} pola mesma materia e realizan as funcións de nutrición, relación e reprodución.

 As moléculas que compoñen a materia dos seres vivos chámanse biomoléculas.

A célula, unidade básica dos seres vivos

 A célula é a unidade de organización e funcionamen-to dos seres vivos.

 Os organismos poden estar formados por unha soa célula (unicelulares) ou por moitas (pluricelulares).

 As células procariotas son as máis primitivas. Todas as bacterias son organismos unicelulares e procariotas.

 Todos os seres vivos, agás as bacterias, están forma-dos por células eucarióticas.

 As células dos organismos pluricelulares diferéncianse unhas doutras pola función que realizan.

As funcións vitais: a nutrición

 Mediante a _{nutrición, todos os seres vivos toman} materia do medio externo e expulsan substancias de refugallo. Ademais, renovan e conservan as súas estrutu-ras á vez que obteñen enerxía para realizar as funcións vitais.

 Os organismos que fabrican a súa propia materia orgánica chámanse autótrofos e os que a toman do medio, _{heterótrofos.}

 A _{fotosíntese é un proceso no que as plantas fabrican} materia orgánica utilizando a enerxía procedente da luz solar. Durante este proceso consomen CO₂e desprenden O₂.

 Na _{respiración degrádanse as moléculas orgánicas.} Utilízase osíxeno para liberar enerxía e prodúcese CO2,

que se expulsa ao medio. Nos animais, ademais do dióxi-do de carbono, prodúcense substancias de refugallo, como a urea ou o ácido úrico, que se expulsan ao medio.

 Algunhas bacterias realizan _{fermentacións para} degra-dar materia orgánica e obter enerxía.

 A fotosíntese é o proceso máis importante que ten

lugar na biosfera, pois produce a única fonte de osíxeno da atmosfera, reduce a cantidade de dióxido de carbono presente no aire e xera toda a materia orgánica que cir-cula nos ecosistemas.

 Os _{seres heterótrofos teñen que se alimentar doutros} seres vivos, ou de parte deles, para obteren a materia orgánica que necesitan.

 As células dos animais, seres pluricelulares, non poden tomar os nutrientes directamente do medio nin expulsar os residuos; para iso, o organismo dos animais dispón dos aparatos dixestivo, respiratorio, circulatorio e excretor.

 O _{aparato dixestivo transforma os alimentos en mo} -léculas sinxelas utilizables polas células.

 O _{aparato respiratorio subminístralle osíxeno ao} san-gue e elimina o dióxido de carbono á atmosfera.

 O _{aparato circulatorio leva as moléculas sinxelas} (nutrientes) e o osíxeno ás células, recolle os refugallos e transpórtaos ata os aparatos respiratorio e excretor.

 O _{aparato excretor elimina a urea, o ácido úrico e} outras substancias ao medio.

Xoán e Yusuf son dous amigos apaixonados pola

natureza. Ultimamente están moi interesados nos

liques, uns organismos excepcionais que se forman pola

asociación dunha alga e un fungo. O corpo visible dos

liques fórmao o fungo, mentres que a alga asociada a el

é microscópica e atópase no interior das células do

fun-go. Nesta relación, a alga realiza a fotosíntese e

propor-ciona así a materia orgánica necesaria para ambos os

dous. O fungo, pola súa banda, protexe a alga fronte ao

desecamento e captura do medio onde vive a auga e os

sales minerais que os dous precisan.

Considerando que os liques son organismos inde-pendentes e con entidade propia, cal é o seu tipo de nutrición?

Que nome recibe a relación que se establece entre o fungo e a alga que forman parte dun lique?

Se algúns liques poden vivir sobre as rochas núas, sen solo, como cres que obteñen os nutrientes para poder vivir e crecer?

Os liques son moi sensibles á contaminación

atmosfé-rica e desaparecen en presenza de gases contaminantes

que se desprenden coa combustión dos combustibles

fósiles, como o dióxido de xofre (SO

).

A nai de Xoán é moi afeccionada aos estudos sobre

a natureza e, nas últimas décadas, estivo recollendo

datos sobre a presenza do lique Usnea nas árbores dos

bosques próximos a Soto de Ribera. Na década de 1960,

e por mor do aumento da poboación dunha gran

cida-de próxima, instalouse neste lugar unha central térmica

de carbón, depuráronse as augas residuais para non

contaminar o río e construíuse un grande encoro para

a práctica de deportes acuáticos.

3 2 1

Cal cres que foi o factor determinante da rápida desaparición do lique Usnea das árbores de Soto de Ribera?

Yusuf está moi de acordo con que os liques son uns

superviventes natos: colonizan practicamente todos os

lugares da Terra. Pero Xoán cre que descubriu un lugar

onde non poden crecer: as covas nas que, a pesar de

que viven algúns fungos, non chega nada de luz.

Expón as argumentacións científicas nas que se basea Xoán para chegar a esta conclusión.

Na natureza prodúcese un complexo proceso cíclico

de intercambio de materia e enerxía entre os seres vivos

e o medio que os rodea. Yusuf intenta explicarlle a

Xoán o complicado proceso coa axuda deste esquema.

Dous orgánulos celulares teñen un papel fundamental

nel: son os orgánulos 1 e 2.

Cales son os orgánulos que Yusuf sinala no esquema como orgánulos 1 e 2?

Que nome recibe o proceso que se leva a cabo na parte A do gráfico? Que nome recibe o proceso que se leva a cabo na parte B do gráfico?

Que parte ou partes do ciclo representado poden realizar os organismos autótrofos e cal ou cales os hete-rótrofos? 4 8 7 6 5 % de árbor es con Usnea 90 1930 30 2000 ano 0 80 70 60 50 40 20 10 1990 1980 1970 1960 1950 1940 lique Usnea PARTE B PARTE A CO2 H2O luz enerxía orgánulo 1 orgánulo 2  O2 glicosa aminoácidos ácidos graxos

쐌 Define vida nunha soa frase e da forma máis sinxela posible.

쐌 Cita as características que teñen en común todos os seres vivos.

쐌쐌쐌 Cando Hooke descubriu as células ao obser-var a cortiza, só viu a parede celular. Por que?

쐌 Indica que achegas á teoría celular fixo cada un dos seguintes científicos: Schleiden, Schwann e Virchow.

쐌쐌 Investiga quen foi don Santiago Ramón y Cajal. Por que foi importante e que achega fixo á teoría celular?

쐌쐌 Explica o seguinte enunciado: A célula é a

uni-dade morfolóxica e funcional dos seres vivos.

쐌쐌 Busca información sobre a célula e copia e completa a seguinte táboa no caderno.

쐌쐌 Copia e completa no caderno a seguinte táboa sobre a nutrición autótrofa.

쐌쐌쐌 Cando se ilumina unha folla, os cloroplastos colócanse preto da membrana celular e oriéntanse para expoñer a maior superficie á luz. Con todo, durante a noite aparecen desordenados. Por que?

쐌쐌쐌 Nos vexetais hai tecidos cuxas células care-cen de cloroplastos. Investiga onde se atopan os devanditos tecidos e como obteñen a materia orgáni-ca que necesitan para vivir.

쐌쐌쐌 Con relación a todos os seres vivos:

a) Que procesos achegan enerxía?

b) Que procesos consomen enerxía?

쐌 A glicosa que se produce na fotosíntese trans-fórmase en amidón e almacénase nas células como substancia de reserva. A presenza de amidón pódese detectar con lugol, un reactivo que tingue o amidón de cor azul case negro.

쮿 Nunha planta, a folla A envólvese con papel de aluminio para evitar que reciba os raios solares mentres a planta se mantén exposta a sol.

쮿 Pasados uns días, cóllense as follas A e B, extráese con alcohol a clorofila que posúen e vértense unhas gotas de lugol encima das follas.

a) Que folla se tinguiu de azul escuro? Por que?

b) Que folla non se tinguiu? Por que?

쐌 Que nutrientes necesita un vexetal? Que nutrientes necesita un animal? De onde os obtén cada un?

쐌쐌 Por que a fotosíntese é o proceso máis importante que se produce na Terra?

쐌쐌 Indica cales das seguintes frases son falsas e razoa por que o son:

a) Os seres fotosintéticos son autótrofos.

b) As plantas respiran só pola noite.

c) Na fotosíntese obtense CO2.

쐌쐌 Cres que as plantas respiran? En caso afirmati-vo, indica para que utilizan a enerxía que se despren-de na respiración.

쐌 Explica as etapas do metabolismo autótrofo.

쐌쐌 Para que utilizan as plantas a enerxía solar?

쐌쐌쐌 A clorofila é un pigmento verde e fotosintético. Xunto a ela, existen nos cloroplastos outras moléculas, capaces de captar a enerxía solar, que colaboran coa clorofila na fotosíntese. Investiga que substancias son estas e que coloración presentan.

19 18 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Fotosíntese Respiración Realízase durante (o día /

a noite) Desprende ao medio (O2/ CO2) Consome (O2/ CO2) Célula procariota Célula eucariota

Ten un núcleo ben definido

Ten mitocondrias Ten cloroplastos Presenta membrana celular

Ten parede celular Ten material xenético (ADN)

쐌쐌 Compara a fotosíntese, a respiración e a fer-mentación. A que proceso ou procesos corresponden as seguintes afirmacións?

a) Produce moléculas orgánicas.

b) Degrada moléculas orgánicas.

c) Achega CO2, H2O e moita enerxía para realizar as

funcións vitais.

d) Achega moléculas sinxelas, como etanol e enerxía para as funcións vitais.

쐌쐌 Investiga que utilidade teñen na industria alimentaria a fermentación láctica, a fermentación acética e a fermentación alcohólica.

쐌쐌 Que é unha cadea trófica? Que tipo de rela-ción se establece entre os organismos?

쐌 Escribe dúas cadeas tróficas, unha dun ecosiste-ma acuático e outra dun ecosisteecosiste-ma terrestre.

쐌 Que tipos de nutrición existen? Que seres vivos presentan cada unha delas, tanto nun ecosistema acuático coma nun terrestre?

쐌 O corpo humano está formado nun 70 % por auga. Analiza o seguinte cadro e explica se cres que a auga debe considerarse un nutriente:

쐌쐌 Por que cando realizamos un exercicio físico intenso aumenta o noso ritmo respiratorio e cardíaco?

쐌쐌 O carbono que hai na Terra existiu sempre na mesma cantidade. Atópase na atmosfera for-mando o CO₂, nas moléculas orgánicas dos seres vivos, no carbón, no petróleo, etc. Investiga a que se lle chama «ciclo do carbono na natureza» e represéntao nun esquema.

쐌쐌 Explica as distintas etapas que se suceden na nutrición heterótrofa.

쐌쐌쐌 Os fungos teñen nutrición heterótrofa. Inves-tiga como incorporan a materia orgánica do medio e que papel desempeñan nos ecosistemas.

쐌 Que semellanzas e diferenzas existen entre a nutrición autótrofa e a heterótrofa?

쐌 Un parasito é un organismo autótrofo ou hete-rótrofo? Razoa a resposta.

쐌 Busca información e indica con que tipo de ali-mento relacionas cada un dos seguintes organismos heterótrofos. Cita un exemplo de cada un deles:

쮿 Herbívoro. 쮿 Preeiro.

쮿 Carnívoro. 쮿 Parasito.

쮿 Omnívoro. 쮿 Saprófito.

쐌쐌 Investiga como se alimenta a hidra de auga doce e que papel desempeña a cavidade gástrica. Que outros animais teñen cavidade gástrica?

쐌 Observa a ilustración e contesta:

a) Que debuxo representa unha célula vexetal?

b) Que debuxo representa unha célula animal?

c) Que orgánulo celular está representado pola letra C?

d) Que proceso se realiza no orgánulo celular ante-rior (C)?

e) Que orgánulos están representados polas letras D e E?

f) Que proceso ten lugar nos orgánulos que identifi-caches (D e E)? 20 22 21 23 34 33 32 31 30 29 28 27 26 25 24

PERDA MEDIA DIARIA DE AUGA

Pola urina 1,5 L

Polas feces 0,5 L

Pola respiración 0,3 L