le ne fay rieri
sans
Gayeté
migiie. Des livres)
Ex Libris
José Mindlin
S E L E C T A
G E N E R A E T S P E G I E S
P I S C I U M
S E L E C T A
G E N E R A E T S P E C I E S
P I S C I U M
9 u o s I N I T I N E R E P E R B R A S 1 L I A M ANMS MDCCCXVII — MDCCCXXJ U S S li E T A U S P I C Ì I S
M A X I M I L I A M J O S E P H I I.
BAVARIAE REGIS AUGUSTISSIMI
P E R A C T O
C O L L E G I T E T P I N G E N D O S C U R A V I T
Dr. J. B. de SP1X,
Quondam Ordinis Regii Corona; Civilis Bavarica; Eques, Academice Scientìarum Bavaricce Socius Ordinarius, Musei Regii zoologici, zootomici et ethnographici
Conservator rei.
DIGESSIT, DESCRIPSIT ET OBSERVATIONIBUS ANATOMICIS ILLUSTRAVIT
Dr. L. AGASS1Z,
P R A E F A T U S E S T E T E D I D I T 1 T I N E R I S S O C I L SDr. F. C. Ph. de MARTI US.
MONACHII,
T Y P I S C. W O L F.1 8 2
9-VIRO ILLUSTRISSIMO
L. B. DE C U V I E R
S U M M O Z O O L O G O
o u i
PRAECLARO IINGEIMO TOTAM NATURAM
QUAE EST QUAEQUE FUIT AMPLEXUS
E T E R R A E A E Q U O R I S Q U E P E N E T R A L I B U S
U B E R I O R E M
A N I M A L I U M H I S T O R I A M
EDUXIT DISPOSUIT STABILIVIT
H O C O P U S
A B A M I C O D E F U N C T O I N C H O A T U M
D. D. D.
Car de Màrtius Lectori saluterà!
A racfaturus in descriptiones piscium brasiliensium quas ad exempla in Museo R.
Monacensi exhibita exarare
AGASSIZnoster in se suscepit, de tristi jactura
amicissi-mi
JOA. DE S P I X ,strenuissimi per iter socii, quia moestus conquerar, facere non
possimi. Propositum illi per hoc iter erat, omnes regni animalium partes- r i m a r i ,
quo factum est, u t , pcrspicax aeque ac indefessus in observando ut erat, magnam
memoria dignissimarum observationum copiam comparaverit, quae tamen post ejus
mortem, cum plerisque ejus scriptis, misere perierunt. Quod ad pisces attinet,
nil praeter icones jam in lapide delineatas reliquit, quam ob causam nobis est
ex-j x c t a n d u m , dum alius quis peregrinator de piscium natura, moribus, per aquas
distributione rei. satagens, nostrani jacturam sarciat. Alibi quidem, divitiis
Flo-rae, per vastum Brasiliae imperium incredibili luxurie exubcrantis, allecto atquc in his
colligcndis cumque cura observandis quam maxime occupato, non licuit, nisi quasi
aliud agendo, et natura sese quodammodo obtrudenle, de piscibus non tam
obser-vationes quam observationum fragmenta instituere, quae Tibi, benevole Lector, heic
dum oflero, defectuum veniam a Tua aequllatc me Impctraturum esse confido.
Duo vero haec scribenli mihi sunt proposita: primum quidem, ut
observalio-nes quasdam de piscibus in genere commemorem tam maritimis quam flumlna
stag-naque incolentibus, singularium etiam quorundam piscium indolem enarrem; tum
etiam ut, quibus arlibus ab incolis capiantur, et quem ad vitam ci rem
oeconomi-cam usum habeant exponam.
Piscibus, quos brasilicnses jurc dicimus, vix in alia quavis orbis terrarum parte
ampliorem , imo aeque amplimi , in quo degant , campum concessum fuisse,
is facile intelliget, qui longissimum illum Iractum orae marilimae consideret, quam
Ofcanus atlanticus alluit, fluminaque ingentia in hunc demum aquarum
immen-sam molem dcvehrnli.i. qualia slint P a r a g u a y * ) , U r u g u a y , F l u m c n St. F r a n r i s c i , P«io Doce, Ilnpicurii, Miaiim, Tocantins, Solimoe-s, quod in decursu fluminum omnium lon^e maximum evadil nomenque Fluvii A m a z o n u m s o r t i t u r , nec non flumina, bis quidem minora, postremis duobus tributaria, et ipsa tamen ingcntia Xingii, Tapajoz, M-deira, J a p u r à , Rio N e g r o , J u t a h y , Puruz, J a v a r y . reliqua. Et sane nescio, quid mirari magia debeam, copiamne prorsus incredibilcm individuorum, an f o r m a s , ma-enitudines, colorcs, qùibus piscium has divcrsas aquas inhabitantium g e n e r a distin-guuntur, In multis certe hujus imperii regionibus quotannis multa millia piscium ca-p i u n t u r , m a x i m a m q u e alimenti ca-partem constituunt, quo incolac vitam sustcntant; et specierum praeterea is est numerus, Ut, quae in hoc opere d e s c r i b u n l u r , perexiguam e a r u m p a r l e m consliluanl, plurimac v e r o , dum plures provinciae adhucdum quasi intactae et incognitae peregrinatores nactae fuerint, innotescent : ego quidem exisli-m o , siquando cunctoruexisli-m ad Brasiliani pcrtinentiuexisli-m aniexisli-maliuexisli-m catalogus exhibea-tur, foro, ut piscium n u m e r u s scxcentas vel septingenlas comprehendat species.
Magna certe Illa m a r i n o r u m piscium copia, quibus omnis Oceanus atlanlicus ab-undat, alque etiam qui littoribus brasilianis adnatant, mire Brasiliae ichlhyologiam di-t a di-t ; clegandi-tes illi Scombri Thynni (sllbacoras) edi-t Scombri Pelamides (Bonidi-tas)—, qui celeritale ingenti naves in Oceano atlantico cursitantes comitantur, Squali Coryphae-naeque, utrique t u r m a s minorum piscium agentes, non r a r i sunt littoribus brasilianis advenae. Exocetus evolans, aliaeque plures hujus generis species, Cichlaque volitans, qui pisces omni tempore ob saltus, quos volatui aemulos extra a q u a m p e r a g u n t , inter miracula zonae torridae numerati sunt, porro Echeneis Xuucrales (Ipcruguiba Brasilianorum) quae scuto suo verticali navibus adbaerel, quas per omnia m a r i a co-mitatur, Syngnalhus Hippocampus, variae species generis Zeus dicti, Cotti, Scorpac-nae, Pleuronectis, et qui alii pisces a n o m a l a r u m haruni formarum non r a r o piscato-ribus ad Brasiliae littera in p r a e d a m cedunt; etiam Piajarum species plures
{."Stai-Ann", sliereba, Jabubira, Jabebirclé eie.) occurrunt. Vulnus vero, qued hae
ve-nenato suo infligunt aculeo (quemadmodum cliam in Pisonis historia legiinus) inco-lao curant superposita radice frixa Rhizophorae Mangles (fhiapitraibiA, inunclione etiam olei ex fructibus variarlim p a l m a r u m , aut cataplasmalibus ex ilio confectis. Punctura Raja, ut mihi homo indigena narravil, qui ab hoc pisce olim punctus fuil, inferiorem caudae partem contorqucl, reliquo corpore simul varie agitalo, ut tam im-pedimentum removeat, quod aculeum impediret applicari, quam applicilum profundius adigat. \'iilnus factum mox vcheinentcs dolores causat, valdeque ardentes, qui plures
*) Nomina liorum fluminum, ut ab inrolis pronunlianlur, red<limus, quod od foi-mam Ialini sermo-nis alitorta minus facile in caitis geographicis invcniantui-, et cjusmodi detot-sione harharies \ocahuli non evitetur.
Ili
horas quandoque diem integrum durant, loco tam rubedine quam tumore circumdato ;
subinde febris etiam accedil. rarissime taitien ejusmodi punctio lethifera est.
Quum de maris piscibus infestis incidit sermo, moneor, ut aliquid etiam de Squali
9peciebus (Tubaroès) Carcharia, Zygaena, quae non male malleum refert, Tiburone
at-que aliis congeneribus referam. Observatum nempe est, hos pisces non passim
Bra-siliae littoribus adpellere, sed statas quasdam quasi stationes observare; frequentissimi
solent esse prope insulam de S. Luiz de Maranhào dictam, item ad oras provinciarum
Seara, Rio Grande do Norte, et S. Pauli, quibus locis perlculosum est in mari Iavari.
Et potest forte universe dici, oras Brasiliae promontorio S. Rochi, quod maxime omnium
in Orientem procurrit, (latitudine austr. 5 ° 2 8 ' 1 7 " , longitud. occ. a Par. 3j° ÙJ
42 5 " )
adBoream sitas, parcius a piscibus invisi, quam ad Austrum positas, cujus rei causa
videtur, quod orae circa Para , Maranhào et Searà sint humiliores, amplisque syrtibus
majoribus piscibus accessum difficiliorem reddant, in australi vero plaga prò loco
qua sol jam versus Austrum jam versus Boream vergit, aquae marinae jam versus
Boream, jam versus Austrum agantur; constat v e r o , pisces itus reditusque suos ad
normam aquarum, quas incolunt, variare.
Quantum vero pisces vicissitudinibus mobilis elementi afficianlur etiam inde
col-ligitur, quod statas anni tempestates observant, quibus poi issi munì ad oras adnatent.
Notum est enim fluxus marinos in orientalibus Brasiliae oris directionem ventorum
sequi, qui mensibus Martio, Aprili, usque in S e p t e m b r e m , inter Mesocaeciam
(Or.versus Sept.) et Eurum (O. Mer. Or.) variant, a Septembri vero in Martium (quam
anni tempestatem , quod pluviosa s i t , hyemem dicunt) inter Arctopeliotem
(Sept. Or.) et alium ventum, cujus directio magis ad Austrum vergit, (Sept. Or. [f* Or.)
alternante vehementiae vero ventorum fluxuum celeritas est proportionalis. Ventis
Mesocaecia vel Euro intermediisve flantibus fluxus maris in parte Promontorio S.
Aùgustini ad Austrum sita minores, quam in parte Boream s p e d a n t e , ubi celeritas
a mense Junio, Julioque perpetuo crescit, vento Arctopeliote dominante. Ad sinum
Omnium Sanctorum (Bahia de todos os Santos) Arctopeliotes matutinum fere sibi
tem-pus vindicat; Zephyroboreas vero, qui ex terra continente spirat, vesperam
noctem-que sibi sumit. Cum itanoctem-que plerumnoctem-que adverso flumine pisces natare soleant,
ma-nifestum fit, tempus potissimum vespertinum nocturnumque mensesque aestivos (qui
cum nostris, quod sicci sint, etsi in opposito climate, iidem habentur) maxime
pis-cium appulsui ad littora favere. Sunt vero etiam alii, qui non tam in hac re
ven-tos observant, quam tempus, quo magis vadosa sunt littora, ut ova, quae ponunt,
solis fotu felicius excludantur, quapropter saepe fluvios etiam longo tractu
adscen-IV
dunt- quemadmodum apud nos Salmo S a l a r R h e n u m usque Schaflhusiam et lacus varios Helvetiae adscendit. T e m p u s h o c , quo pisces ad Brasiliae o r a s appelluntur, Indorum idiomate Pira-qué, i. e. piscium introitus , appellatur. Pisces magnitudine insignes, e quorum n u m e r o s u n t : Caravates, Cavallos, Turapicàs, Albacoras ( S c o m b e r T h y n n u s L . et alia Scombri sp.), ea solummodo littora frequentane q u a e m i n u s alte in sinu9 recedunt idque nonnisi caute cogitateque facere videntur. Mini quidem certe plures veteres regionis Ilheos Indi confirmarunt, hos pisces in hoc negotio valde provide se g e r e r e , semper quosdam seniorum praecedere speculatorum i n s t a r , qui a q u a r u m rcgionem explorent, aptissimaque deponendis ovis loca i n d a g e n t . junioribusque pro-dant. Multo copiosiores minorum piscium t u r m a e s u n t , quae oris a d n a t a n t , qua-les sunt Paratis et Curitmis, a Lusitanis Tainhas dicti (Atherinae species?). Alii, uti Camuris (Diodon Hvstrix L.) Tatacapirema, Curui (Guri). Bagres (Silurus B a g r e ) , I^lrutàs (Ihulùs Pisoni) ova sua in limo deponunt, quapropter multo altius fluvios adscendunt, sed societates minus numerosas formant. Omni tamen praetpr hoc, quo ova deponant, vitae tempore pisces hi oceanici a fluviis abstinent orasque deserunt, altum repetenles, quam primum ova parta s u n t , quae suae sorti
relin-quunt, a maribus, post feminarum discessum advenienlibus, foecundanda, qui tamen ipsi peracto negotio discedunt. Et vero mirum non est, pisces ovorum suorum ila paruin c u r a m g e r e r e , ut et saepe matres ova sua devorcnt ipsae, quod praesertim de Siluro Bagre notum est: n a m nec in conceplu voluptatem sentiunt, nec sine m a g n a molestia pondus ovorum deponunt. De ilio tamen piscium g e n e r e , quod
Cavallos diennt. asseritur, matres pullos non deserere, sed cum illis jam una exclusis
m a r e repetere. RariuS quoque accidit, ut pisces minores a m a j o r i b u s , Xiphia sci-Hcet, Catodonte et Squali speciebus rei. perterriti in oras aufugiant, ubi maxima co-pia in piscatorurn insidias incidunt.
Quodsi quaedam Brasiliae litlora piscibus m i r u m in modum a b u n d a n t , multo tamen copiosiores, proportione .habita, flumina, et qui cum bis junguntur- lacus alunt et stagna. Horum alii per m a g n a m hujus imperii p a r t e m diffusi sunt, uti Pii-anha Scrrasalmo P i r a n h a ) (Curimata) Schizodon fasciatus, Pacu (Prochilodus argenteus, nigricans). Sorubim (Platystomatis species): alii vero singularibus fluminum trac-tibus proprii sunt; nec improbabile videtur, cuivis prope majori fluniini species quas-dam competei-.", quod quidem in ea penuria observationum cum cura inslitularum, quae nunc obtinet, nec asseri nec negari secure potest. (Quemadmodum oceanici, ita quoque pisces aquarum dulcium certis moribus indulgent, qui a peculiari locali-que natura elementi pendent, quod incolunt. Et hi slatis quibusdam temporibus tur-matim secundo flumine vcl adverso natanl, stagnaque lacusque cum fluviis connexos ingrediuntur.
Observatu nempe dignum est, in hac re pendere omnia minus ab anni tempestate
quam a natura regionis horum fluminum, quorum in hoc ingentis amplitudinis
im-perio alia quidem aquis evacuantur suis, aliis adhuc dum plenis permanentibus. Hoc
autem plerumque observatum est, pisces secundo flumine desccndere, quum aquae
minuuntur. adscendere,- quum illae abundant. Multi certis anni temporibus flumina
deserunt, et in conncxos lacus et stagna sese recipiunt, quodam quasi Consilio, tum
ne soboles ab aliis voracibus animalibus devorctur, tum ne ova locorum, quibus
con-credita sunt, intempestiva pcreanl exsiccatione, quum vel in amplissimis Brasiliae
flu-minlbus fere solemne sit, ut quotannis ejusmódi subjiciantur vicissitudinibus, quam ob
rem etiam pisces, de quo diximus, m o r e m , in his praecipue fluminibus observant.
Fit autem hoc in quovis flumine et certo tempore, et eadem ac antea via ; quod
experli accolae fluminis S. Francisci in canalibus, qui inundantes fluctus deducimi,
aggeres construendo, quo minus pisces in flumen possint reverli, largissimas illorum
copias capiunl.
Ejusmódi ilinera jam a piscibus inslituuntur singulis, j a m , et frequenlius
qui-dem, turmatim proficiscùntur, nec angustis finibus concludunlur; nam bonis
aucto-ribus fama nititur, pisces ex flumine Paraguay non tantum eas aquarum moles
pervadere, quae nomine Lagos dos Xarayes notae singulis annis ab exundante
ubiquc flumine formantur, sed eliam in superiorem Parana seu Rio Grande usque
ad fontes illius in Minas Geraés adscendere. In flumine S. Francisci, quum in
Minarum provincia anni sicca tempestas obtinet, descendunt usque ad cataractas de
Paulo Aflbnso dictas, in quo quidem itinere aliquot centenas leucas permetiuntur.
Hae vero calaractae sunt ea magnitudine, ut non tantum naves, sed piscium
ipso-rum sistant itinera, descendentesque nonnisi ad eaipso-rum viciniam progrediantur,
oceani-ci vero ab illis inexsuperatis deflectant.
Non spatiosa minus itinera pisce9 instiluunt in vasto ilio Iractu, queni
Amazo-num fluvius cum vastissimis, qui uadequaque confluunt, ramis efformat; pisces enim
a fontibus australium fluminum Xingu, Tapajoz, Madeira, J a v a r y , uti
septentriona-lium Je;à, J a p u r à , Rio Negro etc., in hunc maximum omnium fluminum
descen-dunt, quo dictu vix credibilis piscium copia in illuni confluit, tum lemporis
prae-serlim manifesta, quum flumen hoc quaquaversum ex'undat, et omnia pontus fiunl.
Stupet sane europaeus itinerator. quum navi inter proceras arbores, quae tum se
floribus induunt, provehitur, et in sylva hac arborum florentium innumeros pisces
solita sua negotia gerere videt, quorum alii folia , florcs. fructusque, qui forte
de-ciderunt, legunt, alii limum sorbent, alii cortices rodunt, alii lusibus bellisve
mu-tuÌ9 indulgent: omnia tunc vivunt, omnia sese agitant, Iocis post paucos menses
aquis in lerminos suos regressi*, in silentia limosaque deserta mutatis. Quae vero
VI
sit singularium specierum in hoc piscium n u m e r o vitae r a t i o , quis nutriendi se mo-dus, quae inter illos amicitiae, quae inimicitiae obtineant, quibus artibus bella ge-rantur, quibus proles propagentur, posterioribus observatoribus, quibus majus otium erit, inquirendum reliquimus.
E o r u m piscium, qui p e r ma g n a m Brasiliae p a r t e m diffusi sunt, praeter superne adductos Paca et Curimatà, nominari m e r e n t u r : Piali, Taraira do Rio (Syno-dus T a r a i r a ) Arary. Pocomó, Bagre (Silurus B a g r e ) , Pira ( t a m q u a m piscis na-F
iZoxyv, qu« m hoc verbo in idiomate brasilico piscis quilibet appelletur), qui ob copiam et abundantiam multis locis et regionibus nomina conciliarunt, uti sunt
Pi-ra-hy. Pacu-hy, Piau-hy, Curìmata-hy ; (in quibus vocibus adjecta vocula Hy
( a q u a ) significat, praecipuos regionis fluvios cos pisces alere). Aliud simile nomen est regionis Trahiras, quod contracium est ex Tarairas.
Genus piscium non per o m n e m Brasiliam t a n t u m , sed etiam p e r B o n a r i a m , P a r a g u a r i a m , G u y a n a m , Columbiam diffusum Serraesalmonis est; et mihi quidem videtur, speciem quandam hujus g e n e r i s , in Brasilia c o m m u n e m (Piranha
ordina-ria) in P a r a g u a y o Palomela, in Guyana Pery vocari. Affinis huic speciei est
Serrasalmo albus HUMBOLDTII quo auctore ad Orenocum Umati, a GUMILLA vero
(Orenoco Voi. III. cap.42) Quacorito, et abHispanis, qui quandam in eo cum C a r a i b o r u m
gente similitudinem crudelitatis visi sibi sunt invenisse, Pexe Caribe vocatur. Omnes hujus generis species ob ingluviem, qua carnes appetunt, me m o n e n t , ut aonnihil de illarum historia c o m m e m o r e m .
Solent horum m a g n a e societates, ut plura saepe millia sociorum n u m e r e n t , iti-nera sua instituere, omniaque, quae forte occurrunt, animalia invadere. Os eorum duplici .leni inni acutorum ordine a r m a t u m est ita a r d e c o m p a c t o r u m , ut si valida-r u m aeque ac latavalida-rum maxillavalida-rum ope c o m p valida-r i m a n t u valida-r , omnia tam facile, q u a m novacula pilos, discindant. Refert certe GUMILLA loco supra laudato, Indos Quirru-bas has maxillas cum suis dentibus in forficum speciem a p t a r e , quibus occisorum hoslium capita abscindant; hinc etiam piscis nomen apud Brasiliae indigenas impetra-vit: Piranha, quod piscem secantem, seu, quemadmodum Lusitani loquuntur, Peixe
Tezoura significai. Quae quidem a r m a incredibili voracitali et sanguinis siti
con-jun'eta piscem hunc fluminum, quae incolit, t y r a n n u m longe maxime formidandum reddunt; nec enim r a r o contingit, Ut si quis b o s , vel t a p i r u s , vel aliud majorum animalium flumen ingressum in ejusmódi piscium socielatem i n c u r r a t , mo-mento d e v o r e t u r , quo vis pisce forte nonnisi bolurn unicum decerpente, quo t a m e n fit, ut m i n o r i , quam sit credibile, tempore ex toto animali nihil nisi sceleton super-sit, pelle, c a r n i b u s , intestinis absumtis. Visus est bos flunlen nonnisi 3o vel 40 pedes latum potaturus ingressus littus oppositum attingere non potuisse, nisi forma
VII
sceleli semimorlui. In rem suam utuntur hoc pisce populi ad Orenocum
incolen-t e s . Guaraunos dicincolen-ti, qui uincolen-t
GUMILLArefert (1. e. I. cap. 14. p. 314. versionis
gali.) mortuorum suorum scclela in corbibus memoriae servant; hi noctem imam
cadavera in flumine suspendunt, postero die sceleta quam optime mundata educturi.
Animalia harum aquarum accolac, quasi experiéntia docta, cavent sollicite. ne
aquam potatura moveant aut turbent. Equi vero canesque siti coacti aquam
quo-dam loco vehementer commovent, aufugiunt dein, allectis in hunc locum Piranhis,
potaturi jam alibi securius; quodsi vero ab ejusmódi pisce deprehendantur, non
raro labia perdunt, mordicus ab ilio ablata; quo etiam astu sese canes et equos a
crocodilis defendere constat. Quin etiam in fugam acla animalia hostes hos
aqua-ticos verentur, quod ipprimis de Hydrochoeri Capivara notum est, quae
celerri-iniiiii cursum sistit, quum primum timet, ne motu suo voraces Piranhas alliciat.
Ita piscis hic ipso crocodilo terribilror est, qui quidem ipse nec lorica sua contra
Piranharum tutus est morsum. De sola lutra brasiliensi, quae sub longo suo villo
denso veliere minorimi pilorum legitur, fama fert, ab illa Piranhas in fugam agi.
Olfactus his piscibus insignis est, quo fit, ut procul sanguinis carnisve in flumine
forte praesentis odore alliciantur. Primus, qui hujus rei meniinisset, quantum ego
quidem scio,
GUMII.LAest (Orenoc. Voi. III. e. l\--)i qui ampie de Piranhis locutus
est, quamvis nonnihil fabulae admiscuerit; dicens, posse hominem incolumem inter
illas nalare, si nulla parte corporis quidquam sanguinis aquae misceat, quo
san-guinis in pisce sitis- accendatur. Contra quod faciunt, quae
DOBRIZHOFER(de
Abipo-nibus I. p. 070.) refert, qui dicit, novisse se duos inilites hispanos, qui nantes
in flumine nantes equos sequebantur. perfectissiine eviratos a palometis. Verum
tamen est, sanguine carneve aquae admolis, cui Piranhae insunt, voracitatem
ho-rum animalium vehementer excitari; ipse ego vidi Indum domesticum ex meo
comita-tu, minus caute in eundem locum quum reversus esset, ubi paulo ante gallinas
quas-dam occisas elueral, a Piranha digito prehensum, dimidium ejus articuli extremi
mordicus perdidisse. Notum etiam est, sanguine haec animalia ila incilari, ut vel
in suam speciem saeviant, quanquam et hominem et animai quodvis nulla praevia
irritatione invitati passim invadant; imo lacinias panni rubri avide prehendunt, et
hoc modo facile capiuntur, quod ipse in lacubus ad flumen S. Francisci prope
Sal-gado et Malhada saepius tentavi. Gratulandum tamen est incolis earum regionuni
quod hoc piscium genus rapidos fluvios non amet, sed recessus sinusque, et stagna
quaerat, ubi aqua pigrior est, quo illorum instinctu usi evitare illos possimi facilius.
At vero exundantibus fluviis atque per interiora terrae diffusis, quum pisces generis
om-Vili
nis mire t u r b a n t u r , in ejusmódi inundatis nullibi securitas est ab hoc a q u a r u m dulcium t y r a n n o , quod accolae fluminis a S. F r a n c i s c o dicti quotannis d a m n o suo e x p e r i u n t u r , q u a n d o , exundante hoc flumine, equos a r m e n t a q u e ex collibus aqua c i r c u m d a t i s , in quibus t a n d e m fame p c r i r e n t , in continentem elevatiorem t r a d u c e r e c o g u n t u r , quo casu saepe fit, ut ipsis inspectantibus bos unus alterve aut equus a Piranhis frusticatim discerpatun. N e c mansuetiora solum animalia huic fato subjecta s u n t , quod ipsa felis O n t a , ferocissima Brasiliae f e r a , non satis evitare polest.
Quodsi hoc piscium g e n u s , si solitarium animai s p e c t e s , nec m a g n u m (dua-r u m scilicel et quod excedit l i b (dua-r a (dua-r u m , uti jam DOBBIZHOFBR 1. e. aucto(dua-r est), nec ut intuenti v i d e t u r , f o r m i d a n d u m , easdem slrages in aquis dulcibus c a u s a t , ob quas non minus voraces, q u a m robusti giganteique squali oceanum periculosum r e d d u n t , nec ex Rajis desunt species nonnullae, aquas Brasiliae dulces i n h a b i t a n t e s , quae atroci aculeo m i n e n t u r . praeserlim sub Aequatore et in provinciis Rio N e g r o et .Matto Grosso dictis. Nihil quidem de hujus piscis natura, nisi n a r r a n l i b u s incolis. mihi so-ciove itineris innotuit, quum nulla a r t e , nullis promissis specimen quoddam illius obtinere p o t u e r i m u s , q u o d , auctoribus incolis, non nisi casu r a r o q u e contingat aquem capi. Limo sese dimidio corpore hos pisces i m m e r g e r e , aut saltem fundo li-moso a d p r i m e r e d i c u n t , nec nisi r a r o in retia v e n i r e , r a r i u s acu piscatoria capi. V e r e n t u r vero incolae v e h e m e n t e r aculeum h a r u m R a j a r u m , quod vi in corpus h u m a n u m adactus non solum inflammationes m a l i g n a s , sed etiam t e t a n u m , et mortemi ipsam adducit. Quod plurimum commendant contra hos venenatos ictus r e m e -dium praesentissimum coloni quidem provinciae Rio N e g r o , cataplasmata sunt fer-vida ex contuso semine P u c h u r y (de Ocoteis Pucliury majore et minore M a r t . de-cerp'to) vulneri arte nonnihil dilatato imposita. Indi has Rajas aeque timent ac an-gues veneniferos, imo m a g i s , q u o d , quum sint viviparae, nec solis beneficio egeant ad excludendos ex ovis pullos. Plurimum tamen a b e s t , ut sint aeque foecundae ac pisces ovipari. — De alio pisce hominibùs infesto nonnulla afferre d e b e o . quem Brasilienses Candirà, Hispani in provincia Maynas degentes Canero nuncuparit. Singulari enim instinctu incitatur in ostia exeretoria corporis humani intrandi, quae quum igitur in i i s , qui in flumine l a v a n t , attingit, s u m m a cum violenlia i r r e p i t , ibique c a r n e m morsu a p p e t e n s , dolores, imo vitae periculum affert. G i i n a e odore hi pisciculi valde alliciuntur - quam ob causam accolae intraluri flumen amazonum, cujus sinus hac peste a b u n d a n t , praeputium ligula constringunl. et a mingendo abstinent. Pertinet hic piscis ad Cetopseos, quod depinxinius. g e n u s : at n e s c i o , an descriptarum specierum (C. Candirli et C. coecutientis) individua j u n i o r a , an ter-tiae cujusdam speciei minoris individua crudeli hoc instinctu a n a t u r a sint donata.
IX
Anguis electricus, Gymnotus electricus, L . , in Brasilia Paraqué vocatus, per
sep-tentrionalium provinciarum fluvios abundat, et plures vidi, examfnavi,
experimen-ta de illorum actione electrica instimi. Quum vero nil novi adjiciendum habeam
iis, quae ci. de
HUMBOLDTpraeclare retulit, ad alia transeo.
Quod ad pisces oviparos attinet, posteritas iis non obtingit aeque
nume-r o s a , ac immanis ovonume-rum numenume-rus panume-rtu editus pnume-romittit, quod in omni
spe-cie vario modo obtinet, quo etiam fit, ut spespe-cies aliae nonnisi solitariae
va-gantes occurrant, aliae quasi familias constituant, aliae in populos numcrosos
congregentur. Cujus rei causas investigandi provinciam futuris observatoribus
relinquimus ; multas quidem illas variasque esse credibile est. Quod
cogitan-ti primuni occurrit, illud est, ova non omnia foecundari, sive quod mares
vel panini numerosi sint, vel saltem pauci locis illis adveniant, ubi feminae sua
ova deposuere, vel quod et h i , qui adveniunt, parum salaces sint ; fit etiam ut
ipsi parentes partem ovorum devorent. Dein vel intempestivae fluviorum eluviones,
vel oborta siccitas ejus loci, quo posita sunt ova, fotum eorum non leviter turbant;
quodsi ejusmódi aqua vel gradum caloris, qui speciei conveniat, non habeat, vel
putrescentibus vegetabilibus vel aliis inquinetur- sordibus, vel mineralibus eo
deve-ctis nociva reddatur, plures certe causas hujus phaenomeni cui* quaeramus, non
habemus. Quod quidem ad aquarum temperiem attinet, mihi dictum est,
observa-tum esse, pisces temperiem moderatam praehabere, in illa et sanitate gaudere imi
io-re . et sapidioio-rem habeio-re c a r n e m , quanquam etiam sint, qui dicant, illos ultra
fidem elatos temperici gradus ferre. Ipse ego in sinubus fluvii Amazonum, (cujus
mediani temperiem 2 6
0therm. Reaum. inveni), qui vix ultra unum duosve pedes alta ni
aquam, eamque solis vi ad gradum temperici 32° Pieaum. incalescentem habent,
numerosos pisces cepi ; erant etiam, qui mihi dicerent, rivum Agoa quente in Provincia
Goyaz, cujus temperies est 28 — 3o° R. mox ad suos fontes a piscibus frequentare
Videtur tamen longiori tempore perdurans alta temperies piscibus parum proficua,
quod praesertim tempestate pluviosa retardata, aut ingruente siccitate manifestimi
fit, quo tempore mortiferis morbis infestantur. cujus rei., ut ex pluribus unum
exemplum afferam, annis 1746—1749 experimentum factum est in provincia Matto
Grosso. Nam quum haec provincia terrae motibus illis, quibus Peruvia tunc
con-quassabatur, compateretur, plurium annorum siccitate laborabat, quo factum est,
ut maxima pars piscium periret. Aquae materiis illis impraegnatae, quas
mate-rias extractivas adpellant, piscibus illas inhabitantibus nihil damni videntur
adfer-r e ; obseadfer-rvatum tamen est, sapoadfer-rem salubadfer-ritatemque caadfer-rnis ejusmódi piscium
al-terari. Ita pisces fluminis Yupurà sapidiores pinguioresque evadunt, quum
Decem-b r i , J a n u a r i o , F e Decem-b r u a r i o mensiDecem-bus c e r t a e q u a e d a m a r Decem-b o r e s m a t u r o s fructus demitt u n demitt , quibus iIli praecipue g a u d e n demitt , ad quas a r b o r e s referenda esdemitt Labademittia m a c r o -c a r p a , quam alibi" (Nov. gen. II. t. 170.) des-cripsi pingendamque -curavi. Hu-c spe-ctat phaenomenon quam maxime singulare ab auctore lusitano (Fonseca, Navega^ào
do Para até as Minas de Matto Grosso, p . 38.) relatum. In occidentali scilicet
fluminis Madeira ripa lacuna q u e n d a m situm esse fluminique c o n j u n c t u m , a nume-roso piscium g r e g e h a b i l a t u m ; hos v e r o , ignota q u a d a m ex c a u s a , ta' i laborare
i n e r t i a , ut nulla coqui a r t e sapor iis .possit reconciliari: n o m e n ita Jurupari-pird i. e. piscium diaboli, h u n c lacum adeptum esse. Caeterum multum v a l c t , qua pis-cium caro mutetur, cibi ratio. Ita ad flumen S. Francisci o b s e r v a t u m dicunt, c a r n e m piscium veneniferam fieri, quum fructus Hermesiae castaneaefoliae m a t u r e s c u n t , quod eo majorem fìdem m e r e t u r , quia alia stirps eidem E u p h o r b i a c e a r u m ordini a d -s c r i p t a , Hippomane Mancinella, cancro-s marino-s venefico-s r e d d a t , qui inde come-derunt. Mineralia quod attinet, Indi superioris Y u p u r à r e t u l e r u n t , pisces nonnun-q u a m infirmari, nonnun-quando flumen hoc exundans glomeres pyritis sulphurei attingit, solvitque; quod ut c r e d a m , eo facilius i n d u c o r , q u u m etiam e x i s t i m e m , huic py-riti debcri m a g n a ex p a r t e hepatis enormia. i n c r e m e n t a , quibus accolae illius fluvii passim laborant.
E t haec quidem de moribus piscium, quantum illos p e r iter o b s c r v a r e licuit, dicenda habebam : nunc varias a r t e s , quibus incolae u t u n t u r . piscibus potiundi, u s u m q u e , in quem captos adhibent, ut e x p o n a m , narrationis ordo poscit. J u v a t vero r e m omnem a principio r e p e t e r e , primumque de artibus d i s s e r e r e , quibus hujus t e r r a e autochthones usi s u n t , q u a e , quod advenae Lusitani t r a d i d e r u n t . non aliae c r a n i , quam quibus contra feras u t e b a n t u r . a r m a nempe varii g e n e r i s , ut adeo piscatus venatusque artes dislinctae non essent. Praeterea erant illis hcrbae quaedam narcoticae n o t a e , quibus pisces i n e b r i a r e n t : alalie hac ratione piscatus varii modi inter Indos valent, quos quidem omnes icone illustrandos c u r a v i , duplici Consilio, ut facilius a lectoribus intelligerentur, utque ornamenti quid quasi piscium ipsis
figu-ris adjicerem.
Mature n a t u r a hos homines docuit, uti plerasque alias feras naliones. ligna quaedam elastica in catapulta* a p t a r e . qualis funda est, a r c u s v e , <|uibus acumina-tum l i g n u m , s a g i t t a m , t e l u m , et quandoque globum ex argilla cocta comparatimi vibrarent. Ad piscatum telis peculiarem formam t r i b u e b a n t ; nec enim satis aptum p u t a b a n t , siquidem illud pluribus uncis elongatis a r m a r e n t , sed uncos hos seu lig-n e o s , seu ex ossibus piscium vel arulig-ndilig-ne arborescelig-nti formatos ita dextre corpori
XI
sagiUae nectcbant, ut addilo piscis pondero facile ex hoc cxcidcrct corpore, pisce,
cui inhaercbat, vulneralo fundum aquae petente, dum filum telo circumvolutum.
quo allora tenebalur extrcmitate, facile cxplicabalur, piscemque sequebalur, telo
inlcrim in superficie hacrcnte, locumque piscis indicante. (Hacc ego tela, in Aliante
illnerls descriptioni adjecto, inter arma reliqua figuris ìG, 17 et 2 2 . et figura 25,
balislam, quam Boloquc* vel Eslolica vocant, qua globulos argillaceos, parvasve
sagillas vibrant, depingcnda curavi). Non minore lume Barbari piscatus modum
exercent dexteritatc, quam qua feras nemorum avesque venantur. Norunt nempe
ci aquae Ann refringendi luminis , et corpori injeclo resistendi, ut illis et piscis visi
vcrus in aqua locus, et quantum vi direclioniquc projecti corporis dcccdal,
accu-rate sit in comporto. Hunc illi venatum (Yid. tab. nostra A.) vecti cymbis
insli-tucrc solcnt. quibus illa praccipuc loca potimi, quae prac caetcris faustum c\
eri-lum spondenl; spondent vero prac aliis illa feri-luminum lacuumvc loca, quorum ripac
copiosas arbores frugiferas alunt, quae fruges, quum maturac in aquas
delabun-l u r , piscium greges adelabun-ldelabun-liciunt. Quo vero piscibus tedelabun-lo petitis potiantur B a r b a r i ,
aut ipsi aquis insiliunl, aut uxorcs libcrique hoc illis officium praostant.
Non sine longo rerum usu, nec nisi in gente non omnino inculta fieri potuit, ut
piscaturi hamo rctibusve uterentur* norant vero ulrumquc ante Lusitanorum
adven-lum; et piscium quidem ossiculis, aut spinis arborum tenuioribus utebantur, dum
hamos ferreos a Lusilanis pretio comparaverint. Filum ex fibris palmarum (Tueum)
paratur. Quo vero nostrates piscatores (de Anglis, qui in hac arte sunt
callidis-simi, non loquor) multum superant. accurata est cscarum notltia quae cuique
piscium speciei m a x i m e ' a d palatum Caciai : coleoptera v a r i a , muscas , vermes,
rc-centem, coctam, putridanit-ue c a r n e m , pilos etiam, slupam, arborumque fibras,
quibus variarum cscarum formas induunt, in usum t r a h u n l , piscesque nominare
queunl, quos specie escac data capturi sint. Virgam quidem, ex qua linea cum
hamo dependeat, adhibent: sed lineam eliam omnem manui circumvolvunt, quam
dein magna dexlerilatc longissimo in aquam projiciunt, sola inler digitos retenta
extrcmitate, quo fit, ut levissimos molus insultusque, quos piscis in esca lineavo
causai, facili negotfo advcrtanl (Tab. nostra B.). Minus olim ad perfectionem
ad-ductus fuisse videtur is piscatus, qui retibus fit. Cerio relia, quibus hodie tribus
adhuc incultae ulunlur, nec magna sunt, nec ad usum apte conlexta. Quum vero
indigenae magna dexlerilatc in arie plectcndi gaudeant, hodie magislerio
Europae-orum dodi rctia conficiunl, in quibus nihil ad perfeclioncm desidcres, in quEuropae-orum
fabrica fibras ex pai mani in foliis praccipuc adhibent. Maxime omnium
cclobran-tur rctia, cjuae indigenae provinciac P a r a , qui quidem liltus accolunt, conficiunl,
XII
et inlcr haec primas lencnt in oppidulo Caeté facla. Haec devoluta a nonnullis In-dis per fluminum vada piscosa d e f e r u n l u r , aliis in littore a t l r a h c n l i b u s , pari modo ac nostralcs piscalores agerc solcnt. ( T a b . C.) Nec indignimi vidctur o b s e r v a t i o n c hamo retibusque piscandi a r t e illos praccipuc populos excelluisse, qui ad gentem Tupino-r u m (Tupis) p e Tupino-r t i n e b a n l , cujus adhuc Tupino-reliquiae ad P a Tupino-r a c liltoTupino-ra supcTupino-rsunt. A maTupino-ri hi non alieni, suis illud navibus l e n t a b a n t , p r a c aliis gcntibus et moribus el lin-giiae facilitate exculli. Conica plures alii, in interioribus t e r r a e conlinentis vagantes a nalalionibus, navigalionc et piscandi artibus a b h o r r e b a n t . P r o b e hi n o r u n t , ccr-tos pisces noctu taedac splendore allici, ci tanta dexteritate agunt, ut manibus saepe illos capiant.
Est et alius apud Brasiliae indigenas piscandi modus in u s u , qui eo r e d i t , ut pisci consuclum elcmenlum s u b l r a h a n l , aut certe tam a r d e i 1 lì succidant, ut captura facillima r e d d a t u r . N a t u r a l a et in hac r e m a g i s t r a m h a b u e r c , observantes, refluente aestu persaepe fieri, ut vel in littore, vel in r i v o r u m fossis ab aqua re-liclis pisces passim iti vado r e m a n c r e n l . Igilur n a l u r a m imilaturi rivos humiles e x h a u r i u n t , quo piscibus aquam s u b t r a h a n t , quod tanta dexteritate ccleritatcquc p r a e s l a n t . ul ì 11 m q u i d e m , qui non ipse vidorit, incredibilis videatur. Pi'-.iqtiam nempe r i v u m variis locis a g g e r c clauscrunt, duobus ordinibus illi adslantcs peri-carpiis Crescentiae Cujele in phialas (Cnfttfi) aptalis hauslam intra pedes m a g n a vi ccleritatcquc r e t r o projiciunt ( T a b , G.) Hunc illi piscatum Igapuja v o c a n t , ad-hibenlque potissimum in rivis maritimis humilioribus, vel in illis c a n a l i b u s , qui stagna lacusque conjungunt.
Q u u m usu didicerint, quomodo varii* pisces n a t c n t , quasque potissimum vias tcncant, nassis uti c o e p c r u n t , quas ex Juncis caulibusque lenlis M a r a n t a e , q u a m AUIÌLF.TUS Tonckat appellavit, variis formis coniiciunt, diverso, quem locorum diversi-las poscil. usui accomodadiversi-las. Kas lingua his populis communi (Lingua geral)
IMa-tapy vocanl, et ad capturam praescrtim minorimi piscium a d h i b e n t , de felici
evenlu certissimi, quum et aquae in fluviis vias et piscium itinera notissima h a -beanl. Ad norssas etiam referri q u e u n t , quas illi quidem Ctuiihoas adpellant, quae «piasi stanles seu erectac el ampliores nassae s u n t , ex palis fluvii fundo infixis, formam fere fidium h a b e n t e s : tres nempe semicirculares cameras f o r m a n t , quas ingressi pisces consilii inopes e v a d u n t , nec qua fluvii campimi r c p e t a n l , salis m a -ture inveniunt. l'imitili" plcrumquc hac n a s s a r u m forma illis locis, quibus pisces maxime ultra cilraquc c o m m e a r e atipie illis, ad quae pisces a l u t r a r u m g r e g i b u s , quae his locis frcquenlcs s u n t , in fugam a d i , adnatare solent. ( T a k 1>.)
X I I I
Accurata dcnique longaque observatio naturae hos homines aliam piscatus
ra-lioncm docuit, quae cactcris ingeniosior videtur, illam dic.o, quam a quibusdam
vegctabilibus, piscibus inimicis, cosque inebriantibus repetunt,-quibus adhibitis pisces
ob temulcntiam sui impotentes in aquae superficiem evccti nullo negotio
capiun-tur. Hoc aquarum veneficium in Brasilia vario modo variisquc plantis exequuntur
praesertim lacte variarum Euphorbiacearum, aut succo complurium in aqua
con-IritarumSapindacearum: et quidem omnium frequentissimac Hura creph&ns (Oassacvì),
Anda Pisonis (statiti)* Paullinia pinnata (Timbó), Jacquinia armillari, Jacquinia
obova-ta, (Tingili) et Bailleria aspera (Comuni) *) adhibenlur. Arbores illae ex cortice
pro-fundius vulncrat<> insignem copiam succi lactei, qui ad acris conlactum spissior evadit
parlimquc in floccos coagulatili*, largiuntur. quem dein Americani in vasis ficlilibus
repositum cum opus videtur. coarctalis aggere rivis, fluviis, vel etiam
ampliori-b u s , quietis tamen. aquis infundunt, et agitatis fluctiampliori-bus proampliori-be immiscent. Quum
vero non infuso lacte sed herbis, quae alias communi Timbó, alias Cunabi aut
Conami nomine salutali!, hoc veneficium peragunt, vel succum aquosum tritu inter
Ugna lapidcsque iis expressum, aquaque addita dilulum locis convenientibus aquae
infundunt, voi fasciculos harum plantarum plus minus a r d a pressione Iritarum aquae
injiciunt, cymbisque aut plerumque pari cymbarum sociatarum vedi post se trahentes,
circumducunt. (Tab. D. E.) Immo vel eo modo aquam materia toxicaria impraegnant,
quod certis fustibus virglsque, quibus venenum inhaerct, eam fortiter caedant.
(Tab. F.) Effeclus omnium horum vegetabilium idem fere videtur, quanquam in
Euphorbiaceis vehemenlior sit, longiorique tempore d u r c l ; in omnibus tamen haec
*) Plantas ichthyoctones s r c u m l u m fainilias n a t u r a l c s dispositae, quas vel in variis auctoribus m e m o r a t a ! inveni vel propria experientia cognitas habui , s u n t se.juentes: V,<h goneae: Polygoni variae species, n p u d J a v a -nns in u s u m v o e a t a e , attamen n o n d u m n o m i n a t a e ( B l u m e , Bijdragen tot de F l o r a van nederlandsch I n d i e , I. p. 4 1 . n o i a . ) ; Thymelaeae : D a p h n e indica el iMezereum L. Coniferae: T a x u s t a c c a t a L . Euphorbiaceae: E u -phorbia nerejfolia, E . colinifolia,.Tirucalli L. piscatoria Ait., et foisan fruticosae species fere o m n e s , E s u l a , amygdaloides , pinifolia, h i b e r n a , Lalliyris L . , et aliae p l u r e s ; Phyllantlius Conami S w . , virosus K l e i n , Pisca-t o r u m K u n l h , CroPisca-ton Tiglium L. ; M a n i h o Pisca-t uPisca-tilissima P o l i i , JaPisca-troplia Curcas L . , Anda brasiliensis R a d d i ;
Ilai.i crcpitans L . Solaneae: V e r b a s c u m T h a p s u s , thapsoides L . et alia p l u r a , (quoad s e m i n a ) . Bignoiiiaceae:
lìigiioria crucigera I<., Leucoxylon L . , J a c a r a n d a procera J u s s . , T e c o m a radicans J u s s . Mjrsineae : Acgiceras m i n u s G a r i n . Saputene: Jacquinia armillaris L . , obovata S c h r a d . , ^ / / . o r y n e a e : C i b e r à Ahovai L . , M j n g h a s O.ii-tn., Stryclinos N u x vomica I . . , Lobeliaceae: Lobclia T u p a L. , llhodoraceae: I t h o d o d e n d i o n d a u r i c u m L .
Chailìcliaceae: Chailletia toxicaria D o n . , T a p u r a gujanensis Aitili. Compositae: Bailleria aspera Aubl., Barbasco
Kiinth. Ichtliyothere Cunabi M a r t . IUiizoboleae : Caryocar g l a b r u m P c r s . Sapindaccae: P a u l l i n i a C u r u r u , p i n -nata L., m a c r o p h y l l a Kunth., thalictrifolia Juss., Soriana triter-nata W . , P h a e o c a r p u s campestris M . Myrtaceae: B a r i i n g t o n i a speciosa Forst., Gustavia augusta L . IMmùsperineae: A l c n i s p e r m u m g l a u c u m L a m . , Crucìferae : L e p i d i u m Piscidùim F o r s t . , oleraceum Forst. "J'iliareae: Grewia asiatica L . , Mallococca F o r s t . Legum'tnotae : IVplimsia t o m e n t o s a , t o x i c a r i a , litoralis, piscatoria, cinerea P c r s . , coronillaefolia D C . , Piscidia E r y t h r i n a , (arthagiiieiisis E . , Lonchocarpus "Nicou D. C . , Cassia venenifera Rodscliied., Dalbcrgia heterophylia \ V . , P h a -seolus semierectu*» L.
XIV
"('
symptomala p a r i t : mox a pecari o veneficio pisces inquictari, passim supcr-ficicm potere editis ore poppvsmis. vel tcnlalis saltibus fugam ex inimico elcmcnli. conari lardius branchiis largissimo hiantibus, in u t r a m q u e p a r t e m n u t a n l c s , obli-que primum aqua e m e r s i , deniobli-que omnino s u p i n i , atobli-que motus impolcs in supcr-ficiem e m e r g e r e . Quod si pisces vi vencni diulius expositi r c l i n q u a n l u r , omnino p e r e n n i ; m a t u r e vero aquae purac injecli v i r r s r e c u p c r a n t , et vivere pergunt. (laro vero hoc modo c a p l o r u m piscium sine noxa comedilur. Piectorcs Brasiliae, bene g u a r i , hac piscandi ralione non stagna tantum lacusque, sed fluvios etiam piscibus exhauriri p o s s e , illam subditis i n l c r d i x e r u n t , sed bacc m a n d a t a non indi-genae m o d o , sed europaeo sanguine prognati pluries negligimi. Mclhodus haec pisces veneno pelcndi ci E l l i n o g r a p h o r u m et Physiologorum observaliono digna vi-delur. Illorum, 'quod non in America sola sii in u s u , sed etiam in India orientali, in Insulis maris pacifici, circa M a d a g a s c a r i a m , paucis : in omnibus regionibns tropi-ci.*; ab hominibus m o r u m cullura carenlibus a d l i i b c a t u r , qui t a m e n p a r u m , quae morbis pcllcndis c o n d u c a n t , quovc modo in corpus h u m a n u m a g a n t , nosse curant. l'Iusiidogoi-uni vero m a x i m e i n t e r e s t . ut s e c t e n t u r , quale syslema corporis ani-malis his venenis polissimnm afficiatur. el quibus denique principiis chemicis in-loxicatio sit adscribenda. Nos quidem in illis piscibus. quos Indi H u r a c crepilanlis lacte et Bailleriae asperae succo c e p c r a n t , quod jam descripsimus p h a e n o m e -n o -n , bra-nchiaru-nì sciliccl veloccm et agilatum m o l u m , et iridem -nimis dilatalam oliservavimus, et in interemplis cor venacque capilis sanguine ultra modum lur-genlia sunt r e p c r l a . Hg<> tamen procul a b s u m , ut existimem, solam h a n c in sy-slema vasorum sanguincorum agenlcm vim subilancac mortis causain essi", sed il-lam inimica in syslema ncrvosum aclione pedici persuasus s u m . C a e l c r u m mihi est verosimillimum, planlis his iclilln octoniluis, quae ad varias casque di\ ersissi-mas familias perlinenl, diversa mosse principia c h e m i c a , q u o r u m \ i pisces pereant ; id quod jam experientia comportimi h a b e m u s , quum alia ex E u p h o r b i a c c i s , alia e Leguminosis alia e Sapindaccis clicinica a r i e edueta sint d e m e n t a . In Euphorbiaccis quidem intoxicalio forsan pendei a principiis nonnullis sibi invicem subtilitcr mixtis: oleo plus minus volatili, resina acri el subslanlia quadam alcalina, cujus vestigia, ut alia silcani. in H u r a c crepilanlis laele ci. BOUSSINC.AI I.T et RivF.r.o detexerunt(/lini, de Cium, ci /'/)>'•">'. Voi. W V I I I . p . /,.>o.). In Sapindaccis aliud
clcmcn-lum p r a e c s l , quod frater meus e medicamine quodam brasiliensi, G u a r a n à dicto, e Paulliniae, quam sorbilem. nuncupavi, fructibus p r a c p a r a l o chemica arte clicuil
(Haslner, Jlrcliiv, Voi. VII. p. 2li(>.), ipsi Guaraninum dicium atipie sic diclo
Ane-monino prac aliis p r o x i m u m . Hoc quidem sulililissinia porlionc propinatum non pisces solummodo sed etiam lepores aliaque mammalia el columbas enecavil.
Pari-XV
ter in Menispermcis illud elcmcntum, cui Picrotoxino nomen Chemici indidcrant,
et in Strychno aliud, Strychninum dictum, piscibus lethalia esse constat. Quod
vero ad Lcguminosas et Cruciferas attinet, plantas caeteroquin principiis deleteriis
orbalas, sane m i r u m , plures illarum species piscibus tam esse inimicas, quarum
quidem vis in oleo quodam ossentiali atque in principiis amaris extractivis, ad
ean-dem cum s. d. Cylisino sericm refercndis, posita esse mihi videlur. In
Thymc-lacis, Compositis ci Myrlaccis pariler oleum a c r e , in Solaneis principium alcalinilm,
in Bignoniaceis, Apocynois, Sapotcls, Lobcliaceis parles extractivae et
gummire-sinosac lcthalein in pisces vim prac se ferre verosimile est. Sed missa jam haec
faciamus, quae ullerius Chcmicorum studium illustrabit, et ad aliam quam
pertra-ctandam nobis sumsimus materiem progrediamnr.
De usu scilicet jam nunc paucula mihi sunt dicenda, in quem Brasilienscs,
quos descriptis modo artibus cepcrant, pisces adhibent. Quod vero ad
Autochlho-nas allinei, h i , in diem vivere s u d i , omnes, quos forte ceperint pisces parum
c u r a n t , nec nisi. rejeclis rcliquis, eum numcrum rcponunt, qui sibi suisque ilio
die sufficiat. Fit vero quandoque, ut etiam de commeatu cogitcnl, Iongiori forte
instanle itinere; et tum quidem cxenleratos primo pisces. e t , ubi sai muriaticum
notum est, hoc intrito, salitos ad solem voi ad ignem siccant. Sunt etiam, et in
his Miranharum g e n s , ad'superiorem Yupura fluvium degens, qui muriae loco
ci-ncrcs clavellatos adhibent, e cinerlbus a r b o r u m , quas lingua in Brasilia communi
s. tupinamba Kukyra-ibyra i. e. salis arbores (variae sunl Lecythidis species)
dicunt, parare solcnt. Quum ad solem siccandi sunt pisces. illos filis acu trajectis
suspensos pluribus diebus continuis ardentissimis solis radiis exponunt. Filum
ejusmódi cum suis piscibus lingua tupinamba Pira-apitàma vocatur. Quodsi vero
igne siccari pisces placucrit, machinamentuni ex tigillis construunt | Girào), duos
circitcr pedes supra t c r r a m elevatimi, in quo pisces in proprio adipe assant. Tum,
quantum satis est coctos magnis foliis ihvolutos in summilate mapalis, ubi fumus
exit, suspendunt. Miranhae foliorum loco vaginas planlac cujusdam, quae incolis
Pacova Sororoca dicltur *) in usum vocant. Persuasi sunt praeterea, nescio, an
r e c t o , plcriquc hi homincs, cxsiccationcm tum demum probe fieri, quum omne
machinainentum accurate quatuor mundi plagas resplciat. Caelcrum notatu dignum
videlur, Indos e Tupinorum gente multiplici arie pisces prò esu praepararc caliere,
et fercula diversis nominibus salutare; ita piscis frixus: pira - piryric, omnino
assatus: pirà-niLtìra, leviler lostus: pira caém, sale conditus: pira yukyra para,
*) Est Urania amazonica , Mail., maxima in Brasilia stirps e Musacearum fa-milia, ab alia specie ma-il agascariensi praecipue distinguenda arma-ilio iibroso rubro, nec coeruieo.
XVI
m a c c r a t u s : pira, èm, cum farina mandioccae in m o r t a r i o conlusus et c o m m i x t u s . farinam acmulans g r o s s a m : pira pnssóca audit. — Quod ad advenas ex E u r o p a corumquc successores a l l i n e t , illi epiidcm t a m in piscium c a p l u r a , q u a m in illorum usu communiter metbodos europaeas a d h i b e n t , qua in r e inultum tamen prò loco-r u m valoco-ria loco-ralione valoco-riatuloco-r. Ilis fluvii eximiam quotannis messem l a loco-r g i u n t u loco-r . nu-merosiorem tamen lacus et piscinac secundum m a g n o r u m fluminum ripas ubique fere obvii. J a m hos pisces sapidiorcs omnes n o m i n a r e nimis longum forel, quam ob oausam in iis acejuiescam aflferendis, qui g r e g a r i i d e g e n t e s , p a r i t e r ac Harengi nostris in m a r i b u s , m a g n o n u m e r o simul capti in c o m m u n e m usum cadunt. Ouo-r u m quidem pOuo-raccipuì sunt sequentes: 1. GuaOuo-rùpa piscis m a Ouo-r i n u s , mihi non visus, qui ad oras P r o v i n c i a r u m Porlo S e g u r o , Espiriti! Santo et ad insulas Abrolhos dictas, c a p i l u r , salilus slccalusquc halecum instar in c o m m e r c i u m venit. 2. Tainha (Atherina brasiliensis), cujus non minor copia ad oras m a r i t i m a r u m regionum ca-pitili-. 5. Pirarucù (Sudis G i g a s ) , qui p r a e s e r t i m b o r e a l i o r u m I'rovinciarum flu-vios incolit, et siccalus incolarum commeatui s e r v a t u r . 4. Piquira, piseiculus qui-dam nondum rito descriptus, primis anni mensibus ingruenle novilunio fluvios Pro-vinciac Mallo («rosso tot tantisc-uc gregibus adscendil, ut illarum regionum accolae corbes per vada dispositos facili negotio illis rcpleant, qui dein pisciculi igni expo-sili limpidum adeps l a r g i u n t u r , olei loco et p r a e p a r a n d i s cibis et nutriendis lam-padibus idoneum. P a r i t e r et pisces minores prò adipe decoquere aliis in locis mos osi, e. g. in deserto Bahicnsi, secundum fluvium S. Francisci p r o p e S o r o a , qua piscinac piscosissimac late patenl. — S u p r e m u s ipse Brasiliae magistralus de variis locis tam marilimis quam meditcrraneis piscatui aptandis solicitus fuit, qualia sunl e. g. ad Cliaves et Monforle in insula M a r a j ó , quibus m a g n a piscium h o r u m co-pia capilur. Etiam monasleria quaedam piscandi juribus gaudent. In fluminibus Solimoès et Pilo N e g r o dictis piscatus publica auctoritate institutus esl, quo pro-videatur excubiis ad provinciae limites positis, ibidemque piscis Pirarucii salarii loco inlcr eos qui rei publicae scrvlunt distribuilur. Capilur is p r a c c i p u e , quum aquae sunt humiliores, quod quidem lempus omni piscatui, qui in continente e x e r e c t u r , est opporlunissimum. Omnis piscatus decima pars a piscatoribus aerario r e d d i l u r , n u m e r a l a publicanis pecunia.
Haec quidem de piscibus in g e n e r e et de piscalu in Brasilia exercito di-ccnda habui. Quae sequunlur , ci. slgassiz studio conscripta, de piscium, quos delineavimus, l o r m a et struclura tractant.
PISCES BRASILIENSES.
I. MALACOPTERYGII ABDOMI.NALES CUV
FA3IILIA I. GONYODONTES
AGASS. GKN. LORICATA LIN.
Diagnosis. Corpus loricatum ; osinferum; dcnles setacci,
flcxiles , apice introrsum hamali.
Descriptio. Caput et corpus loricatum; os infcrum, velo lato,
membra-naceo , plerumque cirrhato munitum. Ossa intermaxillaria minima, sub
rostro pendula; mandibularia transversa, sejuncta, dentibus longioribus,
setaceis, gracilibus, flexilibus, apice introrsum hamatis munita. Ossa
pharyngea dentibus minutissimis numerosis obsita. Dcntes in aliis
gene-ribus simplices, in aliis vero miro modo radiati ut pinna piscinalis,
sin-gulis radiis membrana haud laxa connexis, vel accumbentibus.
:;;)
Operculum affixum, adnatum; in ejus angulo inferiore ante pinnam
thoracicam, ossicula duo triangularia inter se membranis fìbrosis
conne-xa, unde mobilia et valvulae speciem formantia. Membrana branchioslega
ossibus quatuor latioribus sustentata. Costa prima validissima, extrorsum
recta; caeterae roslaegracillimae. Badiusprimus pinnae dorsalis, poetoralis,
interdum quoque ventralis, aculeus validus, osseus, erassus; pinnae
pecto-ralis radius primus in gynglimo semicirculari excavalo subversatilis.
Nec coeca, nec vcsicula aerea.
*) Dentes in genere videntur eodem typo formati quo extremitates et eorum tegnmenta e. gr. extremitates pythonis et dentes serpentium; ungula mammalium dentesque lamellosi eorum; etc. etc. de quo plura loqui ad aliud tempus refero.
2 G O N Y O D O N T E S . C O N S P E C T U S G E K E RUM.
I. ACANTITICUS
SPIX
Totum corpus a c u l c a l u m ; truncus scutis osseis, crassis, squamiformibus, distin-ctis tcctus; abdomen non scutatum. Dentes bisinflexi p e r series radialas (nec circu-lares) dispositi. V c l u m labiale circulare. Pinna dorsalis unica.
II. R1IINELEPIS
SPIX
Totum corpus limatum ; truncus scutis m a j o r i b u s , i m b r i c a l i s : v c n t e r sculis mi-nulis disereiis leetus. Denles r a d i a l i , apice h a m a t i , p r i m u s bisinflexus, apice fissus. Labium inferius solum v e l a t u m , labium superius cirrlialum. Pinna dorsalis unica.
III. LORICARIA
LINN. T.A.I.P.
Corpus siibangulosum, scutis majoribus supra o b d u c l u m , a b d o m e n aeque scuta-tum. Dentes simplices apice hamati. Velum labiale c i r c u l a r e , c i r r h a t u m villosum-quc. Pinna dorsalis unica.
IV IIYPOSTOMA
LACEP.
Corpus siibangulosum, scutatum. A b d o m e n alepidotum. Denles subradiati, apice hamati. Velum labiale c i r c u l a r e , papillosum c i r r h a t u m v e , aut papillosi!m et cirrhatum. Pinnae dorsalcs d u a e , postica radio unico simplici crasso.
1. A C A N T I J 1 C L S *) S P I X .
Caput depressum, lalissimum , m a x i m u m , totum aculcis lonirioribus brevioribusque in foveo-lis articulato - insertis, ut in echino e d u l i , munitum ; velum labiale os totum a m b i e n s , cirrhosum. Dentes (tab. A. fi-. 1) bisintlexi , per series radiatas (nec circulares) in ossium maxillarium exca-valorum margine exteriore ita arliculati et dispositi, ut antrorsum et retrorsum moveri poWiit ; in ulraque sene dens primus extrorsum hamatus , caeteris introrsum h a m a t i s , dimidio )ire\iur, et ab ipsis parum dislans, sequentes 7 aut 8 membrana conjuncti et ita disposili ut radii in pinna; utnnque supra el subtus 25 — 5o tales denlium series. Fossae nasales in stimino c a p i t e , membra-na in medio bis perforata, obtectae. Corpus totum scutis squamiformibus, osseis, crassis, multnn-gulis, ìntervallis cutancis diremptis, distinctis, in medio dentato- aculeatis, obtectum; abdomen
s
a
•<
•A pi5'
ACANTHICUS. 3
leis iiii imi ISSInils limae superficiem quasi rcfcrentibus , p e r acervulos polygonos dispositis, aspe-r u m , l ' i n n a e doaspe-rsalis unicae , analis , pintiaaspe-rum pectoaspe-ralium v c n t aspe-r a l i u m q u e p aspe-r i m u s aspe-radius et pin-nae caudalis radii laterales validissimi, ossei, aculeati.
1 AC VNTIIICUS IIYSTRIX
SPIX
Tab. i.
£ l, f.
2.
os. )
Aculeis in rostro majoribus; angulo operculi inferiore aculeis apice uncinalis,
numerosissimi."*», confcrlissimis, posteris gradatim longioribus. obsito: radio primo
pinnae pedoralis aplcem pinnae ventralis foro superante; pinna caudali bifurcata,
ra-diis lateralibus maxime productis; pinna dorsali vcntralibus opposita.
Caput forma coni o b t u s i , d e p r e s s i ; os sub rostro positum ; velum labiale in angulo oris u t r o q u e c i r r h o elongato m u n i l u m ; os t r i a n g u l a r e in operculi parte inferiori aculeis apice uncina-tis numerosissimis, posteris gradatim longioribus obsitum. P a r s rostri anterior aculeis longioribus, erectis, in scrobiculis mobiliter articulantibus , dcnsissiinis, cervicem versus minoribus minimisque, armata. Aculei in occipite p e r lineas oculos versus convergentes dispositi, tria triangula f o r m a n t , basi l e r g u m spectantia. Oculi si longitudinem capitis spectas, in medio capite siti, m a g n o intervallo disjuncti, potius s u r s u m , quam in latus versi. INares ante oculos, intervallo dimidio m i n o r i , q u a m oculorum , inter se disjunctae, piane sursum s p c c t a n t e s , m e m b r a n a bis perforata veslitac , forainine posteriori m a j o r i , cuticula claudendae. Corpus depressum ; caudam versus r o t u n d a t u m , ad pinnain caudalem lateraliter compressum. Squamae vel potius scuta ossea corpus o b t e g e n t i a , aliis par-tibus corporis alia f o r m a ; in cervice o v a t a e , in dorso rhomboidales , in lateribus o b l o n g o - o v a t a e c a u d a m q u e versus quadratae ; omnes in medio serie a c u l c o r u m v a l i d o r u m , caudam versus spect a n l i u m , crisspectam f o r m a n spect i u m , munispectae ; caespectera s q u a m a r u m superficies q u a m minimis aculeis o b -sita. P a r s inferior corporis usque ad a n u m alepidota, aculeis minimis, quadrala formantibus , cxas-p e r a t a . Pinna dorsalis cxas-pinnis vcntralibus ocxas-pcxas-posila. Radius cxas-p r i m u s b a r u m cxas-p i n n a r u m , sicut p i n n a r u m p e c t o r a l i u m , u t q u e radii laterales p i n n a e c a u d a l i s , ossa crassissima aculeis validis ar-m a t a ; radii c a e t e r i , ar-miniar-mis aculeis obsili. Apex pinnae pectoralis insertionear-m pinnae analis attingit ; pinna caudalis bifurcata, radiis exterioribus maxime productis.
Caput tertiam totius corporis p a r t e m , excepta pinna c a u d a l i , longitudine superat.
P i n n a pectoralis radiis 7 - ventralis G, analis G , caudalis G, dorsalis 9.
Color capitis dilute a l b i d o - o c l i r a c c u s , Iruncus sordide fulvus, p i n n a caudalis apicem versus dilule n i g r o - v i r e s c e n s , aculei omnes albidi, apice flavicantes.
In Museo Monacensi specimen unicum siccum servatur.
*) Cum delineationes cluracterum genericorum in tabulis pictis minus accuratae evaserint, operam (ledi, ut nonnullae tabulae anatomicae delinearentur, generum charactercs synoptice iliustrantes et utrique parti operis adjicieiidae. Agiss.
R H I N E L E P I S
Loneitudo, mensura expressa parisiensi, qua per totum opus usi s u m u s , usque ad pinnam caudalem i9lf2", capitis 7]f2", radii lateralis pinnae caud. ì o j / i " .
Habitat in flumine Amazonum. )
II. RHINELEPIS **) S
PIX,Caput depressum, latum, scutis aculeis minimis osseis confertissimis limae superficiem referen-tibus tectum. Labium superius velo n u l l o , in cirrhum lateralem exiens; labium inferius velo an-gustiori. Dentes (tali. A. fig. 2) radiati, in omnibus seriebus primus bisinflexus apice fissus, unde hamu-lus bicuspis , sequentes duo aut tres shnplices apice hamati. l-'ussai* nasales superiores, membrana bis perforata obtectae, cuticula vix claudendae. Corpus totum scutis majoribus, sicut illa capitis, aspe-r i s , cuti appaspe-ressis, maaspe-rgine posteaspe-rioaspe-ri imbaspe-ricatis, obtectum ; pectus abdomenquc, medium v e aspe-r s u s , scutis succesive minoribus. Pinnae aeque asperae. Pinnae dorsalis unicae , analis, pinnarum ven-tralium radius primus et pinnae caudalis radii laterales validiores, ossei, subterctes ; pinnarum pectoralium primus radius deprcssus , latissimus , validissimus, osseus.
RHINELEPIS ASPERA
SPIX
Tab. rr. £..,<••,.«.
Labio superiori exeunte in cirrhum b r e v e m , c r a s s u m , c a r t i l a g i n e u m , aculeis minimis e x a s p e r a l u m : radio primo pinnae pectoralis latissimo, insertionem pinnae ventralis superante; pinna ventrali margini pinnae dorsalis anteriori opposita; radio laterali pinnae caudalis hamato ; capite fere quartam corporis p a r l e m , pinna cau-dali exclusa, a c q u a n t e : corpore tolo aculeis minulissimis asperrimo.
Caput obtusum , cordatum, trunco paulo Iatius, quintam longitudinis partem totius piscis inde a rostro usque ad cxtremilatem pinnae caudalis non adaequans, quartam vero partem supe-rans. Labium superius sine v e l o , in cirrhum brevem, crassum, cartilagineum desinens. Ca-put totum scutis obductum, quar quum aculeis minimis, densissiniis obtegantur , limae quasi su-perficiem exhibent. Oculi tai-lnpi-rc cervirem versus remoli, ut fere pinnae pectoralis inserlioni oppositi sint, inter se valde disjuncti, in latus versi, t'ossa*' nasales sursum versar inter se non adeo distantes quam oculi, et ipsis dodrante parte propinquiorcs quam rostro, membrana bis per-forata teclae, et cuticula vix claudendae. Corpus fere rotundatuin, sensim sensimque se exle-n u a exle-n s , caudam versus lateraliter compressimi; truexle-ncus squaiexle-nis osseis rhomboidalibus, imbricatis leclus. Squamae in lateribus maximae, imbrioatae in abdominc minimae ncque imbricatae; om-nes in tota superficie sicut caput aculeis quam minimis densissimis in margine squamarum
po-") Quum post mortem illustr. de Spix nulla ejus scripta de piscibus brasiliciisilius rcperiebantur , lune solum locum natalem accuratius indicare potui, ub1 in ipso pisce siero iuscriptiis fuil. Sporimiua in
spiritu vini servata interdum ebartam, patria nomineque ab incolis indito inscriptis, ore ferebant. ") pivi) lima, A'-tiV squama.
L O F i I C A P i I A . 5 slieo tantum prosilientibus, obtcctae. Omnes pinnarum radii eodem modo exasperati. Pinna
dorsalis in fossa quadam inserta, pinnae abdominali opposita, Iongius vero caudam versus ex-tensa; pinnarum pectoralium radius primus ultra initium pinnarum abdominalium porrigitur. Primus omnium pinnarum radius validissimus, praesertim pinnae pectoralis depressus, latissi-mus ; radii externi pinnae caudalis apicem versus hamulo laterali aucti. *) Piscis unicolor fusco. ater.
Pinna pectoralis radiis 7, ventralis 7, analis G, caudalis 1 6 , dorsalis 8.
In Museo Monacensi specimen unicum siccum servatur. Longitudo usque ad apicem pinnae caudalis 2 2 " . capitis 6 " .
Habitat in flumine S. Francisci, Lusilanis Roncador - in lingua brasiliensi Acary
dictus.
III. LORICA RIA
LACEP. **)
Caput scutis tectum. Dentes (tab. A. fig. 3) simplices ; apice introrsum hamati, per scriem unicam in margine haud intumido ossium intermaxillarium mandibulariumquc inserti. Velum la-biale circulare, cirrhatum, villosumque. Fossae nasales oculis opproximatae, membrana bis perfo-rata tectae. Corpus subangulosum supra et subtus scutis imbricatis tectum. Pinnae dorsalis uni-cae analisque, pinnarum pectoralium et ventralium radius primus et pinnae caudalis radii latera-les ceteris apice fissis vix crassiores, simplices, ossei, teretiusculi.
1. LORICARIA ROSTRATA Spjx.Tah.mf.irt».
Rostri maxime producti, sursum subinflexi apice et lateribus aculeis
minulissi-mis asperis; corpore vix aspcro, in latore utroque carinis duabus in cauda media
confluentibus et ejus aciem lateralem eflbrmantibus; cauda depressissima ; pinna
pectorali insertionem pinnae ventralis superante; pinna ventrali pinnae dorsali
opposita.
Caput, propter rostrum productum, formam coni elongati dimidiati repracscntat, cum capi-tis latus inferius, in cujus medio os Iransversum patet, pianura, solumque latus superius convexum sit. Oculi laterales, cervici proximi. F'ossae nasales sibi approximatae, sursum spec-tantes, oculis proximae, in sinu ad marginerà anteriorem interiurem orbitarum sitae. In utroque
') In spccimine nostro apices radiorum lateralium pinnae caudalis non intacti.
'*) IH. com. de Lacépède primus a genere Loricariae Lin. novum suuin genus Ihpostoma sejunxit.
C, H Y P O S T 0 M A
angulo oris cirrhus distinctus. Corpus pisciculi hujus nitidissimi depressum, ante pinnam dorsalem vero convexuin, cauda depressissima fere p l a n a , atque omnino si-quinli modo loricatum: abdo-men scutis minoribus, maximam ad partem «cqualibus obductum ; circa anum sciita nonnulla majora ; ante pinnam dorsalem scutum q u a d r a n g u l u m , ante hoc aliud scutum lunatum , majus, dorsi fere tolaui latitudinem complectens, et scutum lunatum minus ct*r\ icis cingens: in dorso scula lata, in cauda totum superius latus tegeulia, quae quuin sciita subcaudalia aeque lata at-tingant, aciem caudae lateralem formant. Trunci latera inde ab operculo usque ad latera caudae scutis latis oblique « dorso inferiorem posterioremque corporis partem spectantibus , cari-nisque binis lateralibus insignibus, pone finem pinnae analis cum acie laterali caudae confluenti-b u s , circumdantur. Cauda depressissima, p l a n a , praelonga, ad pinnae caudalis insertionem aconfluenti-brupte lateraliter compressissima. A pinna dorsali et anali usque ad pinnam caudalcm supra et subtus in mediis scutis fossula linearis porrigilur. Odilo band armato sciita totius corporis laevia viden-t u r , oculo vero armaviden-to viden-toviden-tani superficiem viden-tuberciilos.un osse crederes, exisviden-timoque haec viden- tubercu-la re vera aculeos obtusos miniinosque essi', (Riunii praeterea aculei dislincli et in radiis sin-gulis pinnarum et in rostri apice «inspiri possinl , haec opinio eo vero similior esse videtur. Omnium pinnarum radius primus simplex, ceteris apice fissis paullo rrassior - osseus , fir-mus. (Julius pinnarum radii aculeis ininutissimis exasperati. Pinna ventralis margini anteriori pinnae dorsalis opposita; pinna caudalis furcata; pinna pectoralis inserii.meni pinnae ventralis superans. Anus in medio spatio inter pinnas venlrales et pinnam analem. Caput quintam cor-poris partem refert. Totus flavidus, pinnis fuscescenlibus.
Pinna pecloralis radiis 7 , ventralis 6 , analis G, caudalis 1 2 , dorsalis 0.
In Museo Monacensi specimen in spirita vini servatur. Longitudo 7 J / 2 " a rostri apice ad pinnae caudalis apicem.
Habitat in Brasiliae fluviis.
IV I1YPOSTOMA.
LACF.P.
Caput sculis tectum. Velum labiale circulare, papillosum cirrhatumve aut papillosum et cirrhatum. Dentes (tab. A lìg. 1) subradiati, primus secpienti bis tertia parte b r e v i o r , exlror-sum hamatus, secundus bisinllexus, ut tertius quartusque rectus, apice introrexlror-sum hamatus; sc-quentcs sennini ac seusim minorcs subseinicirculares , subconferli, linde denlium series poslice non dislinctae. Aperturae uas.drs duac , membrana claudendae. Corpus subangulosum, sculis iuil.iiialis tectum; atulomeii ak-pidotutn , aculeis ininutissimis asperum. Pinnae dorsales d u a e , poslerior radio unico simplici ci asso, osseo, hainato; ceterum omnium pinnarum radius primus et pinnae caudalis radii laici-ale.*- ossei, crassi, validi. Pinnae pectoralis radius primus in g\ iiglimo arliculatus, ad animalis libitum tigendus.
