Dzieje się tak tylko wtedy, gdy środowisko wychowawcze rozbudza w dziecku ciekawość, motywuje je do działania, umożliwia samodzielne rozwiązywanie problemów, a także narzuca zadania, których rozwiązanie wymaga wysiłku intelektualnego. Taka sytuacja wymaga szczególnej uwagi i ostrożności ze strony placówki szkolnej i nauczyciela co do zakresu i formy podejmowanych działań edukacyjnych. Zadania rozwojowe wieku wczesnoszkolnego i cele edukacyjne Podstawowe cele edukacji wczesnoszkolnej dotyczą wszystkich obszarów rozwoju dziecka: poznawczego, społecznego, moralnego i emocjonalnego.
Cele edukacyjne związane z rozwojem poznawczym nie mogłyby zostać osiągnięte, gdyby nie jednoczesne działania na rzecz realizacji celów związanych z pozostałymi wymienionymi wyżej sferami. Kolejnym celem jest przygotowanie dziecka do dalszej edukacji, w oparciu o umiejętność samodzielnego uczenia się. Jego myślenie nabiera cech myślenia operacyjnego, jednak działania intelektualne muszą być oparte na konkretnych przedmiotach i wydarzeniach.
Cechą charakterystyczną poziomu myślenia na poziomie operacji konkretnych jest umiejętność wykonywania operacji na liczbach, co przejawia się w zrozumieniu istoty operacji matematycznych, zdolności logicznego myślenia i decentralizacji. Zadania jakie szkoła stawia przed uczniem oraz obecność innych dzieci kształtują postawę wobec obowiązku, rozwijają samodzielność i sprzyjają rozwojowi.
Wymiar techniczny: odkrycie odpowied- niości między kodem graficznym i kodem
Dziecko w wieku wczesnoszkolnym wchodzi w okres rozwijania i doskonalenia umiejętności myślenia operacyjnego na poziomie konkretnych operacji. Osiąganie celów poznawczych musi być wspierane przez organizowanie grupowego uczenia się i przeżywania przebywania w grupie. Pozwala to dziecku na rozpoznawanie potrzeb i intencji innych osób w kontekście własnych, co staje się podstawą do budowania relacji z rówieśnikami.
Kompetencje związane z funkcjonowaniem w grupie pozwalają rozwijać cechy potrzebne do uczenia się teraz iw przyszłości.
Wymiar semantyczny: dekodowanie zna- czenia słów i zdań oraz wypowiedzeń w spo-
Wymiar krytyczno-twórczy: opiera się na rozumieniu na poziomie semantycznym, ale
Cechy rozwojowe dziecka a metody kształcenia
Drugim warunkiem skutecznego uczenia się dziecka jest stworzenie sytuacji, w której dziecko poprzez działanie będzie mogło przyswajać nową wiedzę poznawczą. Zakłada to łączenie czasu szkolnego podzielonego na jednostki lekcyjne, przestrzeni dydaktycznej podzielonej na klasy czy wiedzy podzielonej na przedmioty. Trzeci sposób rozumienia zakłada poszukiwanie dominującej zasady, która integruje różne działania uczniów w psychologiczną całość.
Funkcję tę najlepiej spełnia zadanie złożone, realizowane w określonym czasie, a sam wyznaczony cel nadaje sens inicjowanym działaniom. Metoda projektów sprzyja budowaniu i rozwijaniu samodzielności poznawczej uczniów, rozwija ich inicjatywę własną, rozwija umiejętność uczestniczenia w grupie, uczy samokontroli i daje możliwość samooceny. Stanowi swoiste wyzwanie dla nauczyciela, który zgodnie ze swoimi założeniami powinien stopniowo pozostawiać uczniom przestrzeń do samodzielnego działania.
Poszukiwanie głównego planu integracji programowej może odnosić się do przedmiotu, rozwijanych kompetencji i metod poznawania i porządkowania wiedzy o świecie. Zintegrowanym nauczaniem nazywamy również organizację procesu uczenia się, która prowadzi do uruchomienia procesu samodzielnego budowania wiedzy przez uczące się dziecko.
NajWażNIEjSZE…
Szkoła w procesie edukacji powinna być zorientowana na rozwój dziecka, ucz- nia, a nie na realizację programu nauczania jako głównego celu kształcenia
Cele nauczania, treści nauczania i zalecane w programie metody są jedynie instrumentami w sposób zaplanowany używanymi w celu wspierania rozwoju
Metoda projektów jest pożądanym z punktu widzenia nauki dzieci w wieku wczesnoszkolnym działaniem dydaktycznym, powinna jednak występować
Rozdział
Pułapki i problemy etyczne w edukacji wczesnoszkolnej
- Wprowadzenie, czyli
- Segregacje szkolne, czyli o pogłębianiu nierówności
- Grzech zaniechania, czyli o braku wsparcia edukacji dzieci zdolnych
- Ja wiem lepiej, czyli o przedmiotowym traktowaniu uczniów
Oznacza to, że równość szans edukacyjnych wymaga, aby nauka odbywała się w klasach o porównywalnym składzie społecznym uczniów. Istnieją instytucje, które prowadzą działania antysegregacyjne i praktycznie nie ma różnic w składzie społecznym jednostek klasowych. Stosowane w innych szkołach procedury przydziału uczniów do klas prowadzą natomiast do dużego zróżnicowania składu społecznego.
W końcu mogą istnieć szkoły stosujące procedury zmniejszające różnice w składzie społecznym jednostek klasowych, co potwierdzają analizy jednostek klasowych w szkole. Zadaniem szkoły jest zapewnienie każdemu uczniowi, zwłaszcza rozpoczynającemu naukę, szansy nauki w takich samych warunkach instytucjonalnych i społecznych. Obowiązkiem szkoły jest więc wykazanie szczególnej wrażliwości w tym zakresie i zachowanie czujności przy tworzeniu jednostek klasowych.
W 2003 roku Instytut Spraw Publicznych przeprowadził badanie segregacji na progu pierwszej klasy szkoły podstawowej w Polsce. Na początku są zadowoleni z tego, że mogą robić wszystko, czego oczekuje ich nauczyciel, ale szybko się nudzą i tracą chęć do chodzenia do szkoły, znika ich motywacja do nauki.
Rola nauczycieli i dzieci jest oczywista, rola rodziców, mimo zapewnienia ich obecności ustawodawczej w działaniach szkoły, jest przedmiotem nieustannej dyskusji o charakterze tej obecności. Dlatego szkoła powinna wspierać rodziców w wypełnianiu ich obowiązków wobec dziecka, a nie ich zastępować, pozostawiając nauczycielom jedynie sprawy wychowawcze. Często jednak nauczyciele marginalizują rolę rodziców w edukacji szkolnej lub traktują ich jako nieproszonych gości, którzy ingerują w pracę szkoły i utrudniają realizację postawionych przez szkołę zadań.
Marginalizowanie roli rodziców zazwyczaj stawia szkołę w pozycji klientów, co wyklucza możliwość współpracy. Innym niepożądanym wzorcem zachowań szkoły wobec rodziców jest pozorne zaangażowanie rodziców we współpracę ze szkołą. Członkami rady rodziców są najczęściej rodzice, którzy aprobują decyzje szkoły, a ich postępowanie opiera się generalnie na zasadzie niekrzywdzenia własnego dziecka.
W porozumieniu ze szkołą organizują wycieczki, różne imprezy odbywające się na terenie szkoły, uczestniczą w spotkaniach, a czasem są zapraszani na lekcje szkolne. W takiej sytuacji kształtuje się kultura nauczania, w której cele instytucjonalne szkoły są ważniejsze niż rzeczywisty rozwój i edukacja dziecka.
Obszar wzajemnego
- Szkoła powinna zapewniać wszystkim dzieciom, niezależnie od cech temperamentu i osobowości, takie same warunki uczenia się
- Zadaniem nauczyciela jest pomaganie dziecku w odkrywaniu tego, w czym jest najlepsze oraz wspieranie jego rozwoju – niezależnie od posiadanych
- Indywidualne traktowanie ucznia to nie wyróżnianie go, ale wspieranie w sposób niepodważający jego pozycji w grupie rówieśniczej
- Każdy uczeń, także zdolny, powinien mieć w szkole warunki do uczenia się i rozwoju
- Wzajemny szacunek to podstawa stosunków między nauczycielem a uczniem i jego rodzicami
Szkoła musi zapewnić równe warunki nauki wszystkim dzieciom, niezależnie od ich temperamentu i osobowości. Zadaniem nauczyciela jest pomóc dziecku odkryć w czym jest najlepsze i wspierać jego rozwój – niezależnie od tego, co posiada, oraz wspierać jego rozwój – niezależnie od jego możliwości.
Edukacja w środowisku naturalnym
- Wprowadzenie, czyli o uczeniu się w rodzinie
- Rodzice i inni dorośli jako nauczyciele Rola rodziców jako osób wspierających edukację
- Rola rodzeństwa i rówieśników w edukacji dziecka
- Rodzina to pierwsze miejsce uczenia się dziecka: w sposób naturalny, spontaniczny oraz w sposób zgodny z intencjami dorosłych
- Dziecko buduje kapitał kulturowy w wyniku uczestniczenia w życiu rodziny
- Zadaniem rodziny jest stwarzanie dziecku możliwości poznawania środowiska, w którym żyje: bliższego (okolice domu) i dalszego
- Wspólne spędzanie czasu przez rodzinę jest dobrą okazją do wzajemnego poznawania się i budowania relacji opartych na pozytywnych emocjach
- Świadomość, że dziecko jest kochane i w pełni akceptowane przez rodziców, daje mu poczucie bezpieczeństwa i jest podstawą do wchodzenia w pozytywne
- Edukacja w szkole powinna zaspokajać naturalne potrzeby dziecka, a nie zabijać jego zainteresowania i budować niechęć do uczenia się
- Dziecko powinno mieć przekonanie, że nauczyciel akceptuje jego rodziców
- Szkoła to miejsce współpracy nauczyciela i rodziców w zakresie wspierania rozwoju i edukacji dziecka
Zdobyta wiedza, umiejętności, w tym umiejętności społeczne, rozwój sprawności mówienia i języka ułatwiają uczenie się w szkole. Nie ma czasu na organizację własnego czasu wolnego, bo rodzice są przekonani, że czas na zabawę się skończył, a czas na naukę. Dziecko wychowane w autorytarnej, permisywnej lub zaniedbującej rodzinie ma problemy z radzeniem sobie w szkole.
W początkowym okresie edukacji nauczyciel oczekuje od rodziców pomocy w nabywaniu przez dzieci umiejętności typowych dla szkoły. Reguł komunikowania się uczy poprzez rozmowę z osobą dorosłą i odpowiadanie na jej pytania oraz przebywanie w sytuacji komunikacyjnej do momentu wyraźnych sygnałów jej zakończenia. Znajomość szeroko pojętego środowiska, w którym żyje dziecko, stwarza poczucie więzi i bezpieczeństwa, a otwartość na kontakt społeczny staje się podstawą budowania własnej tożsamości.
Kontakt z dorosłym znajomym i nowym dorosłym jest okazją do przezwyciężenia własnych lęków, skonfrontowania własnych wyobrażeń o innych z ich faktycznym zachowaniem. Okres edukacji przedszkolnej to czas stopniowego uniezależniania się od kontaktów społecznych z dorosłymi, dlatego tak ważna jest umiejętność odróżniania przez dziecko zagrożeń od dorosłych. Nie jest to łatwe zadanie, wymaga umiejętności rozpoznawania własnych emocji, zmierzenia się z zaistniałą sytuacją i podejmowania decyzji, które mogą powodować dodatkowy, jeszcze większy dyskomfort.
Posiadanie starszego rodzeństwa i możliwość wspólnej zabawy w okresie przedszkolnym to czynnik rozwijający poznawczo, dający trening społecznego uczenia się. Jeśli natomiast doświadczenia szkolne w domu są negatywne, dziecko zaczyna uczyć się ze strachem i brakiem motywacji do nauki. Rodzina jest pierwszym miejscem, w którym dziecko uczy się: naturalnie, spontanicznie i zgodnie z intencjami dorosłych.
Wspólne spędzanie czasu w gronie rodziny to dobra okazja do wzajemnego poznania się i budowania relacji opartych na pozytywnych emocjach. Świadomość, że dziecko jest kochane iw pełni akceptowane przez rodziców daje mu poczucie bezpieczeństwa i jest podstawą do nawiązywania pozytywnych relacji, daje mu poczucie bezpieczeństwa i jest podstawą do nawiązywania pozytywnych relacji z innymi dorosłymi. Edukacja w szkole powinna zaspokajać naturalne potrzeby dziecka, a nie zabijać jego zainteresowania i stwarzać opór przed nauką.
Edukacja w środowisku instytucjonalnym
- Wprowadzenie, czyli o nauce w szkole
- Rola i zadania nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej
- Organizacja fizycznego środowiska uczenia się
- Organizacja społecznego środowiska uczenia się
- Media w edukacji wczesnoszkolnej
Zarówno postawa dziecka do nauki, jak i zakres jego wiedzy i umiejętności zależą od jakości i sposobu interakcji elementów tego środowiska. Strategie edukacyjne powinny przybierać formę działań wspierających rozwój fizyczny, poznawczy, emocjonalny i społeczno-moralny dziecka. W procesie uczenia się może pojawić się wiele takich sytuacji, od tych najbardziej oczywistych - nauka wiersza lub zapamiętywanie go.
Środowisko uczenia się to fizyczna przestrzeń, w której dziecko pracuje w szkole i poza nią, a także środowisko społeczne szkoły. Klasa i całe fizyczne środowisko uczenia się, z którego korzysta nauczyciel, powinno być dla dziecka źródłem inspiracji i zachęcać do uczenia się. Nauczyciel powinien uważnie obserwować działania dziecka w rozwiązywaniu problemu, aw przypadku wystąpienia błędu starać się ustalić jego źródło.
Każdy z tych uczestników procesu uczenia się ma wpływ na rodzaj, jakość, organizację i sposoby zdobywania wiedzy. Te różne formy organizacji organizują przestrzeń do nauki między nauczycielem a dzieckiem (dziećmi) oraz między dzieckiem a rówieśnikami na różne sposoby. Rodzice jako partnerzy szkoły i nauczyciel mogą być realnym wsparciem w edukacji dziecka, nieobecni rodzice lub rodzice wykazujący brak akceptacji dla działań szkoły utrudniają i niszczą potencjał dziecka.
Rodzice umiejętnie angażujący się w proces pedagogiczny chętnie angażują się w zadania wychowawcze organizowane na terenie szkoły lub poza nią. Obie formy aktywności wspomagają i wzbogacają naukę i powinny być brane pod uwagę przez nauczyciela przy planowaniu pracy. Artykuł Archaizm, który wraca do łask: o zaletach szkół niekoedukacyjnych (www.dziennik.pl) dowodzi, że szkoły niekoedukacyjne są dobre dla dzieci w wieku przedszkolnym.
Na stronie www.Forum.Kotek.pl znajduje się około 80 zgłoszeń, głównie od dziewcząt w wieku szkolnym, które uważają możliwość uczęszczania do szkoły dla dziewcząt za niedopuszczalną. Przeciwko, gdzie byśmy znaleźli chłopaków?”, „…bez przesady, niektórzy chłopcy są zabawni i gdyby nie oni, szkoła byłaby nudna”. W edukacji wczesnoszkolnej szkoła nie może być kojarzona z salą szkolną i salami lekcyjnymi na równo ustawionych ławkach.
To czas nauki w zmieniającej się przestrzeni edukacyjnej, którą nauczyciel aranżuje zgodnie z zadaniami edukacyjnymi i potrzebami dzieci.
WaRTO WIEdZIEć…
- Nauczyciel to świadomy organizator fizycznego i społecznego środowiska uczenia się dziecka
- Gotowość nauczyciela do zmian przygotowanego planu zajęć szkolnych w zależności od potrzeb dzieci sprzyja efektywności nauczania
- Nauczyciel to osoba autonomiczna w zakresie formułowania celów nauczania oraz wyboru metod pracy z uczniami
- Klasa szkolna to miejsce współpracy i wzajemnych oddziaływań edukacyjnych ucznia i nauczyciela przy wsparciu rodziców
- Nauczyciel planuje pracę z uczniami po przeprowadzeniu diagnozy ich zdolności oraz wykorzystując wiedzę na temat prawidłowości rozwoju dzieci
- Dobrej edukacji sprzyja otwartość nauczyciela na dokonujące się zmiany otaczającej rzeczywistości i wykorzystywanie nowych wiadomości oraz
Dobremu wychowaniu sprzyja otwartość nauczyciela na ciągłe zmiany otaczającej rzeczywistości oraz wykorzystywanie nowych informacji i otaczającej rzeczywistości oraz wykorzystywanie w nauczaniu nowych informacji i nowych technologii.
Zakończenie
Podstawą świadomego, indywidualnego wsparcia powinna być rzetelna diagnoza dziecka pod względem rozwoju poznawczego, społecznego, emocjonalnego i fizycznego. Dopiero poznanie dziecka może być punktem wyjścia do zaplanowania pracy dydaktyczno-wychowawczej w zakresie odpowiadającym jego aktualnym potrzebom. Postawione przed uczniem zadania powinny wzbudzać jego zainteresowanie i wyzwalać aktywność poznawczą, a nie budować niechęć do nauki.
W szkole powinno znaleźć się miejsce dla obu, zapewniając takie same warunki nauki i wspierając rozwój każdego z nich. Skutecznym nauczycielem wychowawczym może być tylko osoba samodzielna w ocenie potrzeb dziecka, formułowaniu celów nauczania i doborze metod pracy z uczniami. Efektem rozpoznania własnych kompetencji powinno być świadome zorganizowanie fizycznego i społecznego środowiska uczenia się dziecka.
Warto przeczytać…
Korzystano z…
Niezbędnik dobrego Nauczyciela
Opieka i wychowanie w okresie dzieciństwa i dorastania
Edukacja w okresie dzieciństwa i dorastania
