Kanserin gizemi çözülüyor mu?

(1)

KANSERiN GiZEMi ÇÖZÜLÜYOR MU? ARE WE CLOSE TO SOLVING

THE MYSTERY OF CANCER?

O

n the 4th of February, World Cancer Day, the world of medicine searches for an answer for the question: “Will more patients heal and less will die?” According to the World Health Organ- ization, each year 18 million people are diagnosed with cancer and nine million people die because of cancer. In 2030, 22 million people will be diagnosed with cancer, globally.

Cancer, a disease we have been so frequently hear- ing about, is defined as “the diseases which occur as a result of some cells, which make up tissues and organs, growing uncontrollably and having struc- tural changes in their nuclei, and then spreading to the rest of the body, invading other organs.” Muta- tion and similar changes that occur in people who are genetically inclined or who have been exposed to facilitating factors, which are called risk factors, cause structural damage in the cell nucleus. Such damages, accumulating with time, cause abnormal cell growth independent of cellular control mecha- nisms and allow such cells to live longer and spread to other organs.

T

ıp dünyası 4 Şubat Kanser Günü’nde şu soru- nun yanıtını aramaya devam ediyor: “İyileşme oranları artacak, ölüm oranları düşecek mi?”

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre; dünya çapında her yıl ortalama 18 milyon kişiye kanser tanısı konuyor, do- kuz milyonu aşkın kişi kanser nedeniyle hayatını kay- bediyor. 2030 yılında tüm dünyada 22 milyon yeni tanı konulacak.

Son yüzyılda adını çok sık duyduğumuz bir hastalık olan kanser, “Doku ve organları oluşturan hücrelerin, çekirdek yapılarının bozulması sonucu aşırı çoğalmaya başlaması ve çoğalan bu hücrelerin vücuda yayılarak diğer organları istila etmesi sonucu ortaya çıkan hasta- lıklara verilen isim.” Kalıtsal olarak önceki kuşaklardan intikal eden veya zaman içinde risk faktörü denilen ko- laylaştırıcı etkenlere maruz kalan kişilerde oluşan mu- tasyon ve benzeri değişiklikler, hücrelerin çekirdek ya- pılarında bozulmaya neden oluyor. Yine zaman içinde süregelen ve biriken bu bozulmalar, hücrelerin kontrol mekanizmalarından bağımsız olarak aşırı çoğalmasını, daha uzun süreler canlı kalabilmesini ve diğer organ- lara da yayılabilmesini kolaylaştırıyor.

Cancer is a disease found even in 80 million years old dinosaur fossils and five thousand years old mummified humans and it may be as old as the world itself. Yet, we may be close to solving the mysteries concerning the diagnosis and treatment of cancer as there are promising developments.

80 milyon önce yaşamış dinozorların fosillerinde ve beş bin yıllık insan mumyasında tespit edilen, dünyanın var oluşu kadar eski denilebilecek kanser hastalığının teşhis ve tedavisindeki gizemler yavaş yavaş aralanıyor. Kanser tedavisinde umut verici gelişmeler var.

95

ScienceUp_10.indd 95

ScienceUp_10.indd 95 29.01.2021 11:25:5429.01.2021 11:25:54

Maltepe Üniversitesi Kütüphane ve Bilgi Merkezi

(2)

When did humanity first meet with cancer? Prof. Dr. Orhan Türken, a medical oncologist at Maltepe Uni- versity Faculty of Medicine Hospital, says it may be the case that cancer is as old as life itself. Prof. Dr. Türk- en also answered our questions on cancer:

“We can say this because of the traces of cancerous cells found in dinosaur fossils that are 80 million years old.

We can say that the first evidence we have of humans encountering cancer is the discovery of cancerous cells in mummies dating back to the third millennium BC. Hippocrates, known as the father of medicine and who lived between 460-370 BC, defined malignant tumors and differentiated them from benign ones. The increas- ing number of cancer incidents could be explained by the use of addictive and cancerogenic substances like tobacco and alcohol, harmful solar rays, various virus and other microor- ganisms which are infection agents, additive agents in food products to prolong their shelf lives, and the var- ious chemical substances which are used or produced in many industries and are potentially cancerogenic (these industries that are developed following the increase in human pop- ulation and the consequent need for employment). If neglected, cancer is a deadly disease. It is the third lead- ing cause of death, following traf- Peki, insanoğlu kanserle ilk ne zaman

tanıştı? Kanserin muhtemelen yaşam- la birlikte ortaya çıktığının söylenebi- leceğini belirten Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Tıbbi Onkoloji Uzmanı Prof. Dr. Orhan Türken, kanser hastalığıyla ilgili sorularımızı yanıtla- dı. Prof. Dr. Türken, şunları söylüyor:

“Bunu 80 milyon yıl önce yaşamış dinozor fosillerinde kanserli hücre kalıntılarının bulunmasından anlaya- biliyoruz. İnsanoğlu ile kanserin ilk tanışmasına kanıt olarak da MÖ 3 bin yıllarına ait olduğu düşünülen mum- yalarda kanserli hücrelere rastlanıl- masını söyleyebiliriz. MÖ 460-370 yılları arasında yaşamış olan ve tıbbın babası olarak bilinen Hipokrat, kötü huylu tümörleri tanımlayarak, iyi ve kötü huylu tümörler arasındaki fark- ları ortaya koymuştur. İnsan sayısının artması ile birlikte artan nüfusun istih- dam edilmesi için ortaya çıkan endüst- ride kullanılan veya üretilen kansero- jen potansiyel taşıyan çeşitli kimyasal maddeler, sigara ve alkol gibi hem bağımlılık yapan, hem de kansere yol açabilen maddelerin kullanımı, zararlı güneş ışınları, enfeksiyon etkeni deği- şik virüs ve diğer mikroorganizmalar, günümüzde gıda raf ömrünün arttırıl- ması için kullanılan bazı zararlı katkı maddeleri kanser oranlarındaki artışın nedenleri olarak sayılabilir. Kanser, ih- mal edildiğinde ölümcül bir hastalıktır.

Ölüm nedenleri arasında trafik kazaları ve kalp-damar sistemi hastalıklarından

ERKEKLERDE

AKCIĞER

KADINLARDA

MEME ELUNG FOR MALES, BREAST FOR FEMALES

Türkiye’de erkeklerde en sık görülen kanser türleri sırasıyla akciğer, prostat, kolon, mesane ve mide kanserleri. Dünya ge- neline baktığımızda ise akciğer, prostat ve kolon kanserleri…

Kadınlarda en sık tanısı konan kanser türleri sırasıyla meme, tiroid, kolon, rahim ağzı ve akci- ğer kanserleri. Dünya genelinde de kadınlarda en çok görülen türü meme kanseri.

In Turkey, the most common types of cancer in males are lung, prostate, colon, bladder, and stomach. Globally, they are lung, prostate, and colon. The most common types of cancer in females are breast, thyroid, colon, cervix, and lung. Glob- ally, the most common type of cancer in females is breast cancer.

96

ScienceUp_10.indd 96 29.01.2021 11:25:5529.01.2021 11:25:55

(3)

fic accidents and cardiovascular diseases. Cancer could grow on any organ or tissue. The most com- mon type of cancer for males is prostate cancer, and for females, it is breast and lung cancer.”

To the question, “How far have we come in cancer diagnosis after suffering from it for thousands of years?” Türken responds by saying that the chanc- es of an accurate diagnosis are increasing thanks to the technological improvements and innova- tions in the medical devices and supplies for di- agnostics.

“This is highly important because even though new treat- ments may prolong the lives of patients who are in ad- vanced stages of cancer, still the most important factor

contributing to the declining death rates is early diagnosis. The main reason why the rate of early diagnosis is increased is the screening programs, especially practiced for the most common cancer types. This way, many asymptomatic cancer cas- es may be noticed very early on. Other factors that explain the increase in the rate of early di- agnosis include the increase of public awareness due to communication tools, voluntary check-ups, and by people who have family mem-

bers suffering from cancer and their non-prolonged visits to the hospi-

tal whenever they have a com- plaint. The increased quality of

medical devices and supplies, parallel to the technological advances, also allows us to diagnose cancer patients

from very early on.”

sonra üçüncü sırada yer alır. Vücutta her organ veya dokuda kanser gelişebilir. En sık görülen kanserler olarak erkeklerde akciğer ve prostat kanseri, kadın- larda ise meme ve akciğer kanserini sayıyoruz.”

“İnsanoğlunun binlerce yıldır yakalandığı kanserin teşhi- sinde 21. yüzyılda ne durumdayız” sorusunu da yanıtla- yan Türken, teşhis amacı ile kullanılan tıbbi cihaz ve mal- zemelerde sağlanan teknolojik gelişme ve yeniliklerle doğru tanı koyma olasılıklarının arttığını, ayrıca özellikle sık görülen kanserlerde önerilen tarama programları ile erken teşhis oranlarında ciddi artış olduğunu söylüyor:

“Bu çok önemli, çünkü yeni tedavilerle ileri evre hastalarda daha uzun bir yaşam süresi elde edilse de erken konulan teşhisler ölüm oranlarındaki azal- manın hala en büyük nedeni. Erken teşhislerin artmasını sağlayan en büyük neden özellikle sık görülen kanserlerde uygulanan tarama programları oldu. Bu şekilde henüz belirti vermeyen birçok kanser çok erken evrelerde tespit edilebiliyor. Ayrıca iletişim araçları sayesinde toplum içinde bilinçlenmenin artışı ile aile bireylerinde kanserli yakınları olanla- rın kendi istekleri ile kontrol edilmeleri, hafif yakınmaları olanların vakit geçirmeden bir sağlık kurumuna başvurmaları da erken teşhis oranlarını arttıran diğer etken- lerdir. Tıbbi cihazlar ve kullanılan malzemelerin de teknolojik geliş- melere paralel olarak daha kaliteli olması, çok erken aşama- larda kanserli hastaları tespit etmemize olanak sağlıyor.”

Prof. Dr. Orhan Türken 97

ScienceUp_10.indd 97 29.01.2021 11:25:5629.01.2021 11:25:56

(4)

The fact is there are significant devel- opments in cancer diagnostics. But, where are we on treatment? Prof. Dr.

Türken mentions that the increase in early diagnosis has led to a de- crease in death rates. Türken states that there are surgical methods, ra- diation therapy, and drug treatments (chemotherapy and other systemic treatments) available and he empha- sizes that throughout every stage, all of these treatments are used con- secutively or in combination. Türken says the treatment of cancer is being increasingly tailored to the individual and gives details regarding person- alized treatment:

“Aside from chemotherapy, we now have new treatment options like target-spe- cific, smart drugs and immunotherapy that aims to increase the activity of the immune system against the tumor. We can say that a better understanding of the structure of tumor cells and the dis- covery of new molecules that directly target the tumor have revolutionized the treatment of cancer. Though effec- tive only on a portion of the patients for now, in the coming years, new drugs will allow for a broader spectrum, and can- cer shall become a completely curable disease even in advanced stages.”

Prof. Dr. Türken states that there have been many promising develop- ments regarding cancer diagnostics:

Kanserin teşhisinde önemli gelişmeler yaşandığı bir gerçek. Peki, tedavide ne durumdayız? Prof. Dr. Türken, erken teşhislerin artması ile ölüm oranlarının da azalmaya başladığını söylüyor. Teda- vide genel olarak cerrahi yöntemler, ışın tedavisi (radyoterapi) ve ilaç tedavileri (kemoterapi ve diğer sistemik tedaviler) olduğunu dile getiren Türken, erken evrelerde cerrahi operasyon, geç evrelerde ilaçlı tedaviler ön planda olsa da artık bütün bu tedavilerin her evrede ardışık veya birlikte uygulanabildiğini vurguluyor. Kanser tedavisinin giderek bireysel bir hale gelmeye başladığını belirten Türken, kişiselleştirilmiş teda- viyle ilgili detayları da şöyle anlattı:

“Artık klasik kemoterapi dışında akıllı denilen hedefe yönelik ilaçlar ile ba- ğışıklık sistemini tümöre karşı daha aktif kılmayı hedefleyen immünote- rapi gibi yeni tedavi seçeneklerimiz var. Tümör hücre yapısının daha iyi anlaşılması ve doğrudan tümörü hedefleyen yeni moleküllerin keşfi kanser tedavisinde çığır açtı diyebi- liriz. Şimdilik bir kısım hastada başa- rılı olsa da önümüzdeki yıllarda yeni ilaçlarla birlikte tedavi spektrumu genişleyecek ve kanser ileri evrede bile olsa tamamen tedavi edilebilir bir hastalık haline gelecektir.”

Kanserin teşhisinde de tedavisinde de umut verici birçok gelişmeler yaşandı- ğına da dikkat çeken Prof. Dr. Türken,

KANSER ARTIŞI,

NÜFUS ARTIŞINDAN

FAZLA KINCREASE IN CANCER IS MORE THAN THE INCREASE IN POPULATION

18,1 MILYON

Yeni kanser teşhisi sayısı 18.1 million: New diagnoses

of cancer

9,8 MILYON

Kanser nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 9.8 million: People who lost

their lives due to cancer

YÜZDE 20

Kanser artış hızı 20% is the increase in

cancer rates

YÜZDE 60

Düşük gelirli ülkelerde 20 yıl içinde olası kanser artış hızı 60% is the potential increase in cancer rates in low-income countries in the next 20 years

98

ScienceUp_10.indd 98 29.01.2021 11:25:5729.01.2021 11:25:57

(5)

detect tumors in breast tissue before it becomes visible. Thanks to endoscopic devices, a small polyp in the intestines could be detected and removed.

With the help of devices called positron emission tomography (PET)-CT, both the tumors and their metabolic activities could be detected wherever they are located in the body. As for treatments, there have been many promising developments in surgical methods, radiation therapy, and most im- portantly, in drug treatments. Using cytogenetic and molecular methods to explore the many prop- erties of tumors and using the data from these, we can now provide patients with personal and differ- ent treatment options.

Prof. Dr. Türken says that for all types of cancer, full recovery may be possible with an early diag- nosis yet, in the cases of delayed diagnosis, full recovery is not very probable; still, some precau- tions may be taken for the patient to live a longer life of high quality.

sunda daha görünür tümör oluşmadan hastalık tespit edilebiliyor. Endoskopi cihazları ile barsak içinde tümör hücresi içerisinde küçük bir polip hemen tespit edilebiliyor ve alınarak tedavi edilebiliyor. Pozitron-emisyon tomografi (PET)-CT denilen cihazlarla vücudun nere- sinde olursa olsun hem bütün tümörler hem de bun- ların metabolik aktiviteleri saptanabiliyor. Tedavi açı- sından bakıldığında da hem cerrahi yöntemlerde hem radyoterapi tekniklerinde ve de en önemlisi kullanılan ilaçlı tedavilerde umut verici birçok gelişme sağlan- dı. Artık kanserli hastalarda sitogenetik ve moleküler yöntemlerle tümör dokusunun birçok özelliği araştırıl- makta ve elde edilen verilere göre de hastalara bireysel olarak farklı tedavi seçenekleri sunulmaktadır.” diyor.

Prof. Dr. Türken, tüm kanserler için erken dönemde tespit edildiğinde tamamen iyileşmenin mümkün ol- duğunu söylüyor. Türken, geç kalındığında ise tamamen iyileşmenin şimdilik pek mümkün olmadığını ancak hastanın daha uzun ve kaliteli bir hayat sür- mesi için bazı önlemler alınabildiğine dikkat çekiyor.

99

ScienceUp_10.indd 99 29.01.2021 11:26:0129.01.2021 11:26:01