ÇAĞDAŞ AZERBAYCAN SÖZLERİNDE TARİHİ GEÇMİŞİMİZİN YANSIMASI SÖZLERDE TARİHSEL GEÇMİŞİMİZİN TANIMI. ERZİNCAN BESLEME SÖZLÜĞÜNE KATKI. DİL BAĞLAMINDA TÜRK-GÜRCÜ İLİŞKİLERİ-.
THE CULTURAL SEPARATION OF MALE TEENS IN THE CLASSICAL PERIOD LATE MESNEVI EXAMPLES IN TURKISH LITERATURE AND TANZĠMAT NOVEL. AN EVALUATION OF THE EFFECT OF COMMON WORDS BETWEEN TURKISH AND ALBANIAN ON ALBANIAN LEARNING OF TURKISH. ORHAN DURU‟NUN ĠLK ĠKĠ ÖYKÜ KĠTABINDA BİREY ve TOPLUM INDIVIDUAL AND SOCIETY IN THE FIRST TWO NOVELS BY ORHAN DURU.
JUMPING FROM STICK AS AN OATH ON THE TURKISH FOLK RIGHT: KONYA (MERAM/YATAĞAN) INSTITUTION. Words that come from the same root and are in the same field of meaning sometimes cause some misuse and confusion of words. There are also some false beliefs that are not in the dictionaries of the meaning of these words.
GİRİŞ
Problem Durumu ve Araştırmanın Amacı
Bir televizyon dizisinin tanıtıldığı Şekil 3 ve Şekil 4'teki metinler aynı konuyu içermekle birlikte farklı gazetelerin internet sitelerinden alınmıştır. Bir kitapla ilgili haberlerin yer aldığı Şekil 5'te ilk cümlede yayınlamak, ikinci cümlede yayınlamak kullanılmıştır. Yukarıdaki görsellerde yayınlamak ve yayınlamak kelimeleri hem basılı ürünler hem de TV programları için kullanılmaktadır.
Üstelik arama sitelerinde 'yayınlandı' kelimesini ararken insanlar çoğunlukla dizi ve filmlerle ilgili haberleri arıyor; 'Yayınlandı' kelimesi arandığında ağırlıklı olarak gazete ve kitaplarla ilgili haberler sıralanıyor. Yayın-yayın ve yayıncı-yayın kelime çiftlerinin kullanımı aynı zamanda yanlış kelime kullanımı, kelime karışıklığı ve kötü anlatımla ilgili olduğundan “dil bilgisi eğitimi” boyutuna da sahiptir. Tablo 1'de görüldüğü gibi araştırmaya katılan 264 öğretmenden 23'ü (%8,71) yayıncılık ile yayıncılık arasında anlam farkı olmadığına inanmaktadır.
6 katılımcı bu kelimeler arasındaki anlam farkına ilişkin herhangi bir açıklama yazmamış; 124 katılımcının yazdığı açıklamaların içerik analizi yapılmış ve bunların 89'unda anlamsal ayrım olarak radyo-televizyon, kitap-gazete çiftlerinin kullanıldığı görülmüştür. Ö5: Basılı şeyler kitap, dergi ve gazete yayınlarıdır; Bunları seslendiren radyo ve televizyon gibi yayınlardır. S14: Yazılı eserlerde yayın yapmanın televizyon, radyo vb. programlarda yayın yapmak anlamına geldiğini biliyorum. S18: Basılı kaynakların yayınlanması teknolojik TV olarak yayın yapmaktır.
S43: Televizyon, radyo gibi medya organlarında yayın, yazılı medya anlamında yayın kullanılmaktadır S48: Herhangi bir kaynağa ve teoriye dayanmaksızın kendi görüşümdür: yayın-servis (radyo, televizyon vb.) ) .) / yayınlanan -ürün (gazete, dergi, kitap vb.). Bu iki kelimenin kullanımında bazı karışıklıklar var ancak yayıncılık çoğunlukla radyo-televizyon programlarını ifade ediyor; Yayıncılık esas olarak kitap, dergi ve gazete gibi basılı ürünler için kullanılır. Okullarımızda yanlış anlatım konusu tartışılırken bazen "Dizi ve filmler yayınlanır ve yayınlanır; Kitap, dergi ve gazeteler yayınlanır ve yayınlanır." gibi söz konusu kelimeler kullanılmaktadır. bilgi verilmektedir.
Bu çalışmada yukarıda belirtilen temel problemler doğrultusunda yayın, yayım, yayım, yayın kelimelerinin gelişimi ve sözlüklerdeki anlamları tespit edilmeye çalışılacaktır. Sözlüklerde televizyon ve radyo programları için yayın ve yayın kelimeleri kullanılır; Basılı ürünler için yayın ve yayın kelimelerinin kullanılacağına dair bir açıklama var mı?
YAYIN, YAYIM, YAYINLAMAK, YAYIMLAMAK KELİMELERİNİN YAPILARI
Aşağıda ayrıntılı olarak açıklanacağı üzere, 1944 yılındaki ilk baskısı da dahil olmak üzere, TDK'nın yayınladığı Türkçe sözlüklerde yayımlama kelimesi yer almıyordu. Bu durumda şu soru ortaya çıkıyor: Ya TDK'nın sözlüklerinde "yayımlamak" kelimesi hiç geçmediyse. Türkçe sözlükler, bu kelimenin kaynağı nedir? Türkiye Türkçesinde böyle bir kelime kullanılmış mıdır? Günümüzde yayımcılık eş anlamlısı olarak kullanılmaktadır ancak yayımlamanın kabul edilen ilk Türkçe karşılığı yayın sözcüğüdür.
Yabancı kelimelerin kabul edilen Türkçe karşılıklarını içeren Türkçeden Osmanlıcaya Cep Rehberi'nde, yayınlanmak üzere iletilen, yayınlanmak üzere yayınlanmak ve yayılmak üzere aktarılan sözcükler eşdeğer olarak verilmektedir (TDK 1935, 321). 1935 tarihli Osmanlı Türkçesi Cep Rehberi'nde neşr ve neşre yüklenen anlamlar, 1944 Türkçe Sözlüğünde neşr ve neşr kelimelerine aktarılmıştır.
TÜRKÇE SÖZLÜKLERDE YAYIN, YAYIM, YAYINLAMAK, YAYIMLAMAK KELİMELERİ
Kitap veya gazete olarak okunmak için basılan, dağıtılan veya radyoda her yere yayılıp duyulan şeyler ve yayınlar. TDK 1955, 790 Basılan, dağıtılan, kitap veya gazete olarak okunan veya radyoda her yerde yayılan ve duyulan şey ve yayınlar. Basılıp dağıtılan, kitap, gazete gibi okunan, radyo aracılığıyla her yere yayılan ve duyulan şeyler, yayınlar.
Yayınlar, basılıp satışa sunulan, kitap veya gazete olarak okunan veya radyo ve televizyon aracılığıyla kamuoyuna sunulan, reklamı yapılan ve duyurulan şeylerdir. Basılan ve satışa sunulan kitaplar, gazete gibi okunan veya kamuoyuna sunulan, radyo ve televizyon aracılığıyla reklamı yapılan veya yayınlanan şeyler, yayınlar: "Kitap ve gazete yayıncılığı bizim can damarımızdır." – R. Basılan, satılan, kitap veya gazete olarak okunan veya radyo ve televizyon aracılığıyla kamuya sunulan, reklamı yapılan veya iletilen bir şey veya yayın.
Kitap ve gazete gibi okunacak şeylerin basımı ve dağıtımı: "Kitap ve gazete yayıncılığı3 bizim yaşam çizgimizdir." – R. Radyo veya televizyon aracılığıyla basılan, satılan, kitap veya gazete olarak okunan veya sunulan, reklamı yapılan veya kamuya iletilen her türlü yayın. Yani günümüzde yaygın olan "Kitap, dergi, gazete yayındır; TV-radyo programı yayındır." dom TDK'nın Türkçe sözlüklerindeki tanımlarla örtüşmemektedir.
Yayıncılık kelimesi hem kitap, gazete gibi basılı ürünlerin dağıtımını hem de televizyon ve radyo programlarının izleyici ve dinleyicilere ulaştırılmasını ifade etmektedir. Yani “kitaplar, gazeteler yayımlanıyor; "Dizi ve film yayınlanıyor" cümlesi, TDK'nın Türkçe sözlüklerinde ve Dil Derneği sözlüklerinde verilen anlamlara uygun değildir. Yayınlar, radyo ve televizyon aracılığıyla basılan, satılan, kitap, gazete olarak okunan veya sunulan, reklamı yapılan ve kamuoyuna duyurulan şeylerdir.
Yani “Kitaplar, dergiler, gazeteler çıkıyor; Filmler, diziler ve haberler gösteriliyor.” Onun yargısı Çağbayır'ın sözlüğündeki anlamlarla örtüşmektedir. Tablodan da anlaşılacağı üzere Demiray 1988, MEB 1996, Doğan 2009 ve Topal 2014'te kitap, gazete gibi ürünlerin basımı ve dağıtımı ile radyo ve televizyon programlarının kamuoyuna sunulması için yayın kelimesi kullanılmaktadır. Yayıncılık, kitap, dergi, gazete gibi okunacak şeylerin basılması ve dağıtılması veya radyo ve televizyon gibi kitle iletişim araçları aracılığıyla topluma iletilmesi eylemidir.
TERİM SÖZLÜKLERİNDE YAYIN, YAYIM, YAYINLAMAK, YAYIMLAMAK KELİMELERİ
Devellioğlu ve Kılıçkını'nın 1975'teki yayın yazısında, Doğan'ın 2009'daki yayın yazısında ise radyo veya televizyondan bahsedilmiyordu. Bilgisayar Terimleri Yorumlama Kılavuzu'nun basılı nüshasında, makalenin başındaki kelime yayınlamak değil, yayınlamaktır; Bu yazı TDK Genel Ağ sayfası için veri tabanına aktarılırken yanlışlıkla yayınla şeklinde yazılmış olmalıdır. Bilgisayar Terimleri Yorumlama Kılavuzu'nun (Akalın ve diğerleri) basılı kopyasından kelimeler TDK veri tabanına aktarılırken, basılı kopyadaki orijinal format bozuldu.
Şekil 6'da bahsedilen ikinci sözlük ise Nijat Özön'ün hazırladığı Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü'dür. Ayrıca Özön'ün diğer eserlerine bakıldığında yayım kelimesiyle ilgili bazı önemli değişikliklerin olduğu görülecektir. Adından da anlaşılacağı gibi o yıllarda televizyon hayatımıza henüz girmediği için bu eserde sadece sinematik ifadeler yer almaktadır ve "yayıncılık" kelimesi bu eserde yer almamaktadır.
Bu çalışmanın ikinci baskısı Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü adını taşımakta olup, yukarıda da belirtildiği gibi bu çalışmada da makalenin başında "yayınlamak" kelimesi yer almaktadır. Şekil 6'ya göre Bilgisayar Terimleri Yorumlama Kılavuzu'nda yayınlama sözcüğünden bahsediliyor ancak bu bilgi yanlış. Kitap, gazete, dergi gibi okunan, basılan ve dağıtılan şeyler ile her yere dağıtılan ve radyo veya televizyon aracılığıyla dinlenen veya izlenen şeyler.
Kitap, gazete, dergi gibi okunacak şeylerin basılması ve dağıtılması veya radyoda dinlenecek şeylerin dağıtılması. Gazete, kitap, dergi gibi elektronik ortamda okunan, üretilen ve kamuya sunulan, basılan ve pazarlanan her şey. Muzaffer Uyguner'in Çalışma Hakkı Terimleri Sözlüğü'nde (Uyguner) ve Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Türk Bilim Terimleri Sözlüğü'nde yayın kavramı, basılı ürünlerin yanı sıra radyo ve TV programlarını da kapsamaktadır.
Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü (Özön), kelimenin tanımında basılı materyalle ilgili herhangi bir terim kullanmamaktadır ancak söz konusu sözlükte terimlerin yalnızca sinema ve televizyon yönlerini ele aldığı için bu normaldir.
YAZIM KILAVUZLARINDA YAYINLAMAK, YAYIMLAMAK KELİMELERİ
Tablo 17; TDK yazım kılavuzları ile Türkçe sözlükler arasında yayınlamak ve yayınlamak kelimelerinin dahil edilmesi konusunda bir tutarsızlık olduğunu tespit ediyor. Çalışmanın önceki bölümlerinde "yayınlamak" kelimesinin 1935 yılında "yayınlamak" karşılığı olarak tanımlandığı ancak 1944 Türkçe sözlüğünde bu kelimenin bulunmadığı ve "yayınlamak" kelimesinin bulunduğu söylenmişti. Kılavuzda, TDK'nın Türkçe sözlüklerinde yer almayan bot kelimesine dahi yer verilmiyor; Sözlük girişinin başında yer alan yayınla kelimesi kılavuzda yer aldı.
Hem yayınlamak hem de yayınlamak 1965 ile 1981 yılları arasındaki kılavuzlarda yer alıyordu, ancak bu dönemde yayınlanan 1974 sözlüklerinde yayınlama kelimesi yer almıyor. Aksoy daha önceki bir makalesinde (1982) yayımlamanın daha doğru olduğunu ancak yayımlamanın da yanlış sayılmadığını, yavaş yavaş sözlüklerde yer alacağını ve insanlara yayıncılığı unutturacağını belirtmişti. Çalışmanın önceki bölümlerinde Özön'ün Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü'nde maddenin başlangıcı olarak yayın kelimesine yer verilmiştir (Özön bu kelimeden yalnızca bu eserin üçüncü bölümünde bahsetmiştir).
Nijat Özön'ün 1995 yılında yayınladığı Büyük Dil Rehberi'nde hem yayın hem de yayın yer alırken, 1999 yılında yayınlanan Büyük Yazı Rehberi'nde "yayınlamak" kelimesi çıkarılarak sadece "yayıncı" kelimesine yer verilmiştir.
SONUÇ
Sinema ve Televizyon Terimleri Sözlüğü'nde yazının başında "yayın" kelimesi yer alıyor ancak bu eserin son baskısında "yayın" kelimesi bulunmuyor; Önceki baskıdaki başyazıda verilen açıklamalar bu son baskının başyazısında verilmiştir. Dil Derneği ve Ali Püsküllüoğlu'nun Türkçe sözlüklerinde nasıl "yayınla" kelimesi yoksa, onların yazı kılavuzlarında da "yayınla" kelimesi yok. TDK'nın Türkçe sözlüklerinde "yayınla" kelimesi yer almasa da 1948 kılavuzunda ve 1965'ten 1985'e kadar olan kılavuzlarda "yayınla" kelimesine yer verilmektedir.
Ömer Asım Aksoy, yayımcılığın yanlış sayılamayacağını düşündüğü için Ana Yazım Kılavuzu'nda bu kelimeye yer vermiştir (Aksoy, 1982). Yine yukarıda da belirttiğimiz gibi yayın kelimesinin yer aldığı sözlükler arasında bu kelimenin doğrudan TV ve radyo programları için kullanıldığı tek sözlük Çağbayır'ın sözlüğüdür. "Yayınlamak" kelimesinin Türkçe karşılığı önce "yayımlamak"tan türetilmiş, daha sonra bu kelimenin yerini "yayınlamak" almıştır.
Konuya dil kuralları ve gramer öğretimi açısından bakıldığında günümüzde yayın yerine yayın kullanılmaktadır veya yayın sadece TV ve radyo programları için, yayın ise sadece dergi, kitap, gazete vb. için kullanılmaktadır. Ancak şunu da belirtelim ki yayıncılık yapı ve anlam açısından yanlış bir kelime değildir (TDK tarafından Aksoy'da yayıncılık ile eşdeğer kabul edilen bu kelime halk arasında popüler hale gelmiş ve yayıncılarla birlikte kullanılmaya başlanmıştır). Sözlüklerde yerini almıştır.Günümüzde sözlüklere de girmiştir.İndeksleme ile aynı yapıya sahip olan yayın, "yayın durumuna getirmek" (Aksoy, 1982), "yayın olarak sunmak" anlamına gelir ve bu anlamda saygı yayıncılıkla eş anlamlıdır.
