O DEREITO ADMINISTRATIVO

O dereito administrativo pódese definir como a parte do ordenamento xurídico xeral que afecta ou se refire á Administración pública. As súas principais características son as seguintes:

- O dereito administrativo é un dereito estatutario por referirse aos suxeitos que se agrupan baixo a xenérica denominación de Administración pública.

- O dereito administrativo tende a esgotar a normativa das materias que regula, o que se traduce nun valor destacado dos principios xerais do dereito, a importancia esencial das normas de carácter escrito e a importancia secundaria das normas non escritas (o costume).

- A norma administrativa caracterízase pola súa variabilidade e continxencia.

- A Administración pública presenta unha dobre condición: por unha banda, é suxeito obrigado o dereito e, por outro, é á vez suxeito investido de potestade normativa.

- A Administración pública engloba unha pluralidade de entes de carácter público, que constitúen o centro de verdadeiros subordenamentos autónomos que se relacionan entre si en virtude do principio de competencia e non de xerarquía. II. AS FONTES DO DEREITO ADMINISTRATIVO

Adóitase distinguir entre dúas acepcións da palabra fontes do dereito: fontes en sentido formal, que é a concreción da potestade de tipo normativo en determinadas institucións, é dicir, a forma que adopta unha norma cando se concreta, e fontes en sentido material, constituída pola institución ou conxunto de institucións que ten atribuída a potestade de crear normas xurídicas.

De acordo co xa dito, o sistema de fontes do dereito administrativo non se articula exclusivamente sobre a base do principio de xerarquía, senón que resulta necesario acudir tamén ao principio de competencia. O dito sistema queda ordenado como segue:

- A Constitución española como norma básica e fundamental.

- Os tratados internacionais, tendo en conta que o artigo 1.5 do Código civil sinala que “as normas xurídicas contidas nos tratados internacionais non serán de aplicación directa en España en tanto non pasasen a formar parte do ordenamento interno mediante a súa publicación íntegra no Boletín Oficial do Estado”. Diferéncianse dous tipos de tratados: a) os comúns ou ordinarios, aos que se refire o artigo 96 da Constitución; b) os que supoñen unha cesión de soberanía, aos que se refire o artigo 93 da Constitución.

- O dereito da Unión Europea, cuxas normas de cabeceira son o Tratado da Unión Europea e o Tratado de Funcionamento da Unión Europea, que conforman o chamado dereito orixinario, e o conxunto do dereito derivado, no que destacan: a) os regulamentos, de aplicación directa nos estados membros; b) as directivas, que en principio só obrigan en canto ao resultado que debe obterse, deixando liberdade na forma e os medios, aínda que poden chegar a adquirir efecto directo se concorren determinadas circunstancias.

- O ordenamento estatal, no que se ordenan segundo o principio de xerarquía: - A lei estatal, tendo en conta que dentro do concepto de lei coexisten diferentes tipos normativos con igual rango: a) leis ordinarias; b) leis orgánicas, caracterizadas por estar reservadas a determinadas materias e polo seu procedemento de elaboración máis ríxido (artigo 81 da Constitución); c) leis básicas, leis marco, leis de transferencia ou delegación, leis de harmonización; d) decretos lexislativos (artigos 82 e seguintes da Constitución); e) decretos-lei (artigo 86 da Constitución).

- Os regulamentos estatais, os cales están subordinados á Constitución e ás leis, ordénanse, pola súa vez, segundo a xerarquía do órgano que os dita:

reais decretos do presidente do Goberno e do Consello de Ministros, ordes ministeriais, resolucións doutros órganos administrativos con contido normativo.

- O ordenamento das comunidades autónomas, que se relaciona co estatal conforme ao principio de competencia, e no que hai que diferenciar as seguintes fontes que se estruturan con base no principio de xerarquía:

- O estatuto de autonomía, norma básica e fundamental de cada comunidade autónoma, que se aproba mediante lei orgánica, aínda que posúe unha especial rixidez que fai que non se poida ver modificado ou derrogado polas leis orgánicas normais.

- A lei autonómica, subordinada á Constitución e ao correspondente estatuto de autonomía, dentro da cal poden existir tamén distintas modalidades, todas dotadas de idéntico rango (leis dotadas de especial rixidez por requirir unha maioría cualificada para a súa aprobación, ás que o estatuto de autonomía lles reserva determinadas materias, decretos lexislativos e decretos-lei autonómicos).

- Os regulamentos autonómicos, que están subordinados á lei e entre si, segundo a xerarquía das autoridades con potestade para ditalos.

- O ordenamento local, cuxa norma de cabeceira é a Lei 7/1985, do 2 de abril, reguladora das bases do réxime local, e que se desenvolve no nivel regulamentario a través dos regulamentos e ordenanzas que aproban as entidades locais en exercicio da súa potestade normativa, todos eles de igual rango.

Finalmente, complementan o ordenamento xurídico-administrativo, do mesmo xeito que ocorre no ordenamento xurídico xeral:

- O costume, que, de acordo co artigo 1.3 do Código civil, “só rexerá en defecto de lei aplicable, sempre que non sexa contraria á moral ou á orde pública e que resulte probada”.

- Os principios xerais do dereito que, de acordo co artigo 1.4 do Código civil, “se aplicarán en defecto de lei ou costume, sen prexuízo do seu carácter informador do ordenamento xurídico”. Deste xeito, os principios xerais escapan a toda orde graduada, pois a súa función non é simplemente supletoria, xa que entre eles se atopan os principios informadores, portadores do contido necesario das normas de dereito, superiores e prioritarios ás normas por eles inspiradas, ás que lles atribúen unidade e coherencia sistemática.