A polít ica n o blog: on de e st á o de ba t e ?
Robe r t o V á z qu e z N ogu e r o
Sant iago de Com post ela - GALI ZA Em ail: r ober t o.noguer ol@gm ail.com
Re su m o
Desde o punt o de vist a da r elación da polít ica e os blogs, o escenar io onde m edr a a com unidade de bit ácor as debe ent ender se dent r o dun conx unt o am plo e het er ox éneo de fact or es. Condicionado polas inst it ucións, os act or es polít icos, t ant o per soas com o or ganizacións, m edios de com unicación, a evolución das axendas polít icas, e t odo un abano de clav es sociocult ur ais div er sas. O t r aballo fai un br eve r esum o da r elación da int r odución de int er net e o cont or no polít ico galego ao longo dos últ im os anos, dos punt os de inflex ión na evolución dos blogs galegos, nom eadam ent e da r ecent e colleit a de blogs polít icos, sinalando défices ou car act er íst icas com úns. Apúnt anse adem ais posíbeis liñas de t r aballo fut ur as, nun cont ex t o onde se apr oxim a un novo m om ent o de inflex ión posible, as pr óx im as eleccións m unicipais, no cam iño car a a un ver dadeir o ecosist em a blogopolít ico im posible aínda de debuxar en cont or nos clar os na nacent e sit uación act ual.
A polít ica n o blog: on de e st á o de ba t e ?
O r ol da bloguesfer a polít ica galega act ual per m anece aínda a
m oit o cam iño das escenas blogopolít icas m adur as m áis coñecidas,
nom eadam ent e a est adounidense, m oi especialm ent e car act er izadas
nese caso polo r ecoñecem ent o da súa cr ecent e im por t ancia na
polít ica daquel país ( 1) .
Desde un punt o de vist a infor m at ivo, par a os m edios
t r adicionais, os w eblogs son aínda un elem ent o suscept ible de
infor m ar sobr e el unicam ent e pola súa pr opia exist encia, vencellados
ao cr ecent e pr ot agonism o das novas t ecnoloxías na vida dos
cidadáns, per o non aínda en cant o ao que est es w eblogs cont an.
Podem os pensar en t odo caso que o cr ecent e papel de int er net nas
r edaccións xor nalíst icas e o núm er o cada vez m aior de xor nalist as co
seu pr opio blogue, cont r ibúe a levalos á act ualidade dos m edia
t r adicionais, per o aínda nun xeit o m oi super ficial. A r elación dos blogs
polít icos e m edia nout r os países vén sendo un t em a de m oit a
int er ese. Tense vist o por exem plo o im pact o par t icular que as
volum e de infor m acións per sonalizadas; a cr edibilidade dos
blogueir os com o font e infor m at iva; a adver t encia de que " os r um or es
non son not icia" ; o uso dos blogs com o com plem ent o infor m at ivo a
t r avés da cit a ou o hiper vínculo; as bit ácor as dos pr opios xor nalist as,
ben com o espazo de lecer , com o cont ext o de especialización, com o
apoio dos xor nalist as de opinión, com o espazo par a am pliación de
infor m acións ou m esm o com o sección individualizada do pr opio m edio
de com unicación ( 2) . João Canavilhas subliñou ao r espect o que o
paso dos blogueir os á esfer a pública " par ece cont inuar depender do
im pulso dos m edia t r adicionais pelo que se poder ía dizer que
act ualm ent e os blogs aínda non xer an novos act or es" e agoir ou que
pr obablem ent e a blogosfer a for neza " a pr óxim a Xer ación de páxinas
edit or iais e de opinión" , espazos con peso clave car a á opinión pública
( 3) .
Na súa análise sobr e a polít ica, poder e blogs ( 4) , os pr ofesor es
Daniel W. Dr ezner e Henr y Far r ell int r oducen a r eflexión cunha
int er esant e anécdot a, ao fío da dem isión do senador Tr ent Lot t logo
dunhas polém icas declar acións. O suxest ivo do caso par a o que nos
ocupa, é que as afir m acións de Lot t t iver an a súa cober t ur a clásica na
pr ensa t r adicional e pr esunt am ent e desapar ecer an da act ualidade
pública. Ment r es, a blogosfer a seguiu dur ant e días o debat e sobr e as
palabr as do senador , ao que se acusaba de afir m acións r acist as, at é
que nun m om ent o dado, case unha sem ana despois, a pr ensa
t r adicional r ecuper ounas e dest acounas, desem bocando na dem isión
do aludido pouco despois ( 5) . Dr ezner e Far r el explican que segundo
unha análise clásica non poder ía consider ar se que os blogs fosen
unha v ar iable causal na caída de Lot t , por én subliñan que for on
nest e caso unha var iable m oi im por t ant e.
O est udo ant er ior advir t e que aínda no v olum e inm enso dun
blogom undo con m illeir os de bit ácor as e cunha por cent axe de
a capacidade de cr ear , dest acar , r ecuper ar e r elanzar t em as par a
axenda polít ica. E r efír ense a var ias causas r elacionadas: a r apidez
coa que pr opoñen unha int er pr et ación ar r edor de det er m inados
t em as, a lect ur a que deles fan xor nalist as e analist as polít icos
t r adicionais, a apar ición de elit e- blogs a dest acár ense ent r e os
dem ais e que chegan a ser peneir a de m oit os out r os, t endo un papel
decisivo á hor a de concent r ar a at ención sobr e hist or ias que
sem ellaban ir pasar inadver t idas.
I nt er ésanos analizar o im pact o polít ico das novas t ecnoloxías
nunha t riple dim ensión: Por unha par t e o aspect o hor izont al,
condicionado polo int er cam bio est ablecido ent r e os pr opios cidadáns.
Dout r a volt a t em os a visión ver t ical, que vén dada pola r elación
posíbel que abr olla ent r e os pr opios cidadáns e a clase polít ica. Un
t er ceir o aspect o sae do r efer ent e das inst it ucións polít icas
fundam ent ais. Todo o abano de posibilidades, consecuencias,
opor t unidades ou m esm o obst áculos que as t ecnoloxías da
infor m ación e a com unicación im pliquen nese escenar io polít ico, t er án
que ver coa definición dese im pact o que lle at r ibuím os ás TI C sobr e a
sociedade, en últ im o caso, da capacidade t r ansfor m ador a sobr e a
pr opia sociedade que im pliquen as novas t ecnoloxías. Nese dilem a
t r at ar em os de est ablecer cr it er ios claros que nos per m it an debuxar
un esquem a que int r oduza r igor e un t ér m ino m edio nas per spect ivas
m áis ciber opt im ist as que chegan a conceder lle un poder case m áxico
á chegada das TI C, pr ognost icando difer ent es for m as de r evolución
dem ocr át ica en función do seu im pact o.
De xeit o concr et o, no que lle t oca ás bit ácor as per soais e a súa
ent r ada con for za no escenar io polít ico, onde as im plicacións,
pr egunt as, posibilidades e condicionant es que abr e est a nova
fer r am ent a son m oit as, da t r iple dim ensión m encionada, os blogs
int er veñen fundam ent alm ent e no prim eir o aspect o m encionado, no
pot encial dem ocr at izador dos w eblogs chega vencellado aos pr opios
agoir os m áis opt im ist as sobr e a chegada dunha novidosa et apa de
" dem ocr acia elect r ónica" subliñando a im por t ancia dest as novas
canles e as súas pot encialidades infor m at ivas, da aper t ur a a novas
voces, do incr em ent o de t r ansparencia nos discur sos sociais. Ao
fondo do cam iño apar ece un sux er ent e fut ur o car act er izado por
dinám icas polít icas onde a hex em onía das inst it ucións polít icas
t r adicionais, desde os pr opios par lam ent os at é os par t idos polít icos,
esm or ecen na iner cia das TI C, e per den for za en beneficio de
dinám icas sociais m áis par t icipat iv as, onde os cidadáns r et om an o
int er és pola axendas polít icas coa axuda das novas fer r am ent as
t ecnolóxicas e pasan a t er un cont r ol m áis dir ect o sobr e as decisións
que lles afect an ás súas vidas.
O ca so ga le go
No m om ent o de escr ibirm os est as liñas, apenas t r es
par lam ent ar ios galegos dispoñen de blog só dous alcaldes t eñen a
súa bit ácor a e com plet an a galer ía un r educido núm er o de m ilit ant es.
A nivel est at al ( 6) , as cifr as non son m oit o m ellor es, con dúas ducias
de deput ados con páxina per soal, a m et ade deles con bit ácor a
incluída, e cat r o senador es e seis eur odeput ados con blog. No
cont or no do Est ado dest ácanse clar am ent e os cat aláns, que ent r e
concelleir os e deput ados aut onóm icos sum an m áis de vint e diar ios
per soais. Á beir a, nos index ador es que or ganizan ar r edor de
cat egor ías, poucos blogs apar ecen aut odefinindo a súa t em át ica com o
" polít ica" , e algúns deles escollen t am én algún out r o andel par alelo
onde sit uar o seu per fil. Non quere iso dicir que os blogueir os non
falen de polít ica nos seus diar ios, per o si se at opa unha cer t a
indefinición e ausencia de especialización. Con t odo, a t endencia a
últ im os t em pos. As últ im as eleccións aut onóm icas, o cam bio de
gober no, pr ocesos sucesor ios, r ifas int er nas e a sensibilidade especial
car a ás TI C dalgúns m ilit ant es, debuxan un novo escenar io a cada
paso m áis vizoso aínda que un chisco caót ico at é o de agor a.
Xa que logo, na aínda pequena exper iencia que acum ula a
blogom illo galego nest e escenar io que r eúne a blogs e polít ica, as
m ost r as son var iadas e het er oxéneas. O blog polít ico com o t al é
escaso, nin desde o punt o de vist a do cidadán que decida opinar
est r it am ent e sobr e o que se consider a a act ualidade polít ica, nin
desde o punt o de vist a do polít ico pr ofesional, que no seu diar io
acost um a a m est ur ar t em as e r efer encias, sen visións nin pat r óns
clar os aínda do que se quer e dicir ou de com o se quer e dicir .
Ca de r n os polít icos e r e for m u la ción de m e n sa x e s
Ar gum ent am os a idea de que int ernet a xeit o xer al, e os
w eblogs de m odo par t icular , non lle axudan ao polít ico, senón que
nout r o sent ido, poden axudar lle á polít ica, e nese sent ido, a aqueles
polít icos que cr ean que cando a dem ocr acia se beneficia, t odos nos
beneficiam os. A w eb per sonal e o blog t ipo do deput ado no Est ado
español est á aínda en pr oceso de definición e r enuncia a levar a
act ualidade da súa act ividade diar ia a int er net e fr acasa no pot encial
de poñela disposición da com unidade de cidadáns int er naut as. As
bit ácor as dos deput ados pr ior izan o t r at am ent o dalgúns gr andes
t em as da act ualidade m ediát ica, e ocúpanse de divagacións
per sonais, quedando no segundo plano o det alle da súa act ividade
nas com isións, subcom isións e ponencias das que for m an par t e, e
ofr écennos escasa infor m ación dos debat es nos que int er veñen.
Dalgún xeit o, á luz dos seus escr it os, a súa pr esencia na r ede
par ecer ía est ar m ot ivada por unha necesidade de r eafir m ación da súa
didáct ica r espect o da súa act ividade com o r epr esent ant e do cidadán,
ou unha vont ade r eal de bot ar m an de int er net en xer al e dos blogs
en par t icular com o fer r am ent as par a o seu labor e achegam ent o car a
aos cidadáns. Á fin, dar o paso de poñer na r ede un w eblog non é un
pr im eir o gr ao de act ivación, per o non deix a de ser un chanzo m oi
sinxelo de avanzar . A consider ación da bit ácor a com o elem ent o
dinám ico dunha est r at ex ia m áis com plex a de uso das nov as
t ecnoloxías r equer ir ía de pasos m áis am biciosos. Unha m ost r a
aleat or ia de deput ados do Bundest ag alem án, por exem plo,
achegar íanos r esult ados cualit it at ivam ent e ben difer ent es, am osando
un m aior gr ao de evolución car a a esa int er r elación m últ iple de
r ecur sos e voces ent r e inst it ucións, polít icos e cidadáns: Deput ados
que r ecollen as sús int er vencións en sede par lam ent ar ia, o que
pr egunt aron e o que se lles r espondeu; capaces de or ganizar
t em at icam ent e o seu t r aballo en w eb; que poñen en r elación os
asunt os m áis dir ect am ent e vencellados co seu ám bit o de
especialización con r ecur sos de apoio... Exem plos posíbeis de com o
un blog pode deixar de ser un concept o r íx ido que nos fai pensar nas
fer r am ent as popular izadas coas que calquer a pode com ezar a poñer a
súa voz na r ede, par a pasar a apost ar pola súa flexibilización en
función das necesidades da pr áct ica polít ica habit ual.
No cont or no pr óxim o vem os que o acceso dos polít icos á
bloguesfer a é un t ant o im pr eciso e cando se pr oduce vai
car act er izado m áis polo feit o de " est ar " na r ede, sen vir inser ido nun
pr oxect o m áis am plo sobr e " o que facer " na r ede. As iniciat ivas
xor den de feit o a t ít ulo individual, sen unha est r at exia xer al dos
part idos cara ás TI C, e unha prevención en part icular cara ás páxinas
per soais. Máis aló das cam pañas, a am bición das for m acións polít icas
é escasa nest e ám bit o. Desde o punt o de vist a das inst it ucións non
act ividade par lam ent ar ia dos deput ados cos cidadáns a t r avés da
r ede, est ando así os blogs ausent es dos escanos.
Á vist a dest as lim it acións no noso cont or no pr óxim o, insist o,
int er net com o t al ser á un cat alizador de quím icas sociais e polít icas
posíbeis, e non unha pedr a filosofal que convir t a ut opías en t anxíbeis.
As bit ácor as son unha boa expr esión dest as posibilidades, e chegan
com o un ingr edient e m áis a cat alizar esa r eacción da quím ica social
que ent endem os por dem ocr acia e que en últ im o t ér m ino é a
const r ución que t odos nós facem os cada día do pr esent e e do fut ur o
posíbel. I gnacio Escolar e Juan Var ela subliñan que " a ver dadeir a
r evolución da polít ica dos novos m edios é que non t eñen os v ellos
pr ot agonist as" , apunt ando que os blogs axit an a escena habit ual e
cr ean r edes de par t icipación " onde se debat e e pr opón, á m ar xe das
est r ut ur as clásicas do sist em a de par t idos" ( 7) . Alén da r ealidade
desa r eflexión, no fondo vem os que incluso acont ece algo m áis, xa
que á fin non é est rit am ent e que o debat e e as r edes sexan alleas ás
est r ut ur as clásicas, senón que cont r ibúen a que esas est r ut ur as
evolucionen e se t r ansfor m en.
En qu e m e dida é r e a l o e fe ct o TI C?
Desde unha cer t a per spect iva, poder iam os consider ar que as
novas t ecnoloxías r ecuper an e r elanzan o int er és dos cidadáns pola
r ealidade polít ica á que est á vencellado. A súa r apidez, a flexibilidade
ou a dim ensión int er act iva, son t odos eles fact or es que non só fan
m oit o m áis doado par a o cidadán o acceso a infor m ación e a consult a
de punt os de vist a diver sos, senón que alén diso, posibilit an que
asum a un r ol act ivo e m esm o a súa pr opia pr oducción infor m at iva, e
o debat e e cont r ast e de par ecer es con out r as per soas. Nun chanzo
m áis aló, ese int er cam bio est im ular ía a posibilidade de novas for m as
ofr ecéndolle aos cidadáns a opor t unidade de par t icipar dun x eit o m áis
pr óxim o no deseño, elabor ación e im plem ent ación das polít icas
públicas. O ideal insinúa que as decisións peneir adas a t ravés dese
pr oceso par t icipat ivo gañan en lexit im idade sobr e o m odelo clásico
das dem ocr acias r epr esent at ivas.
Con t odo, unha pr im eir a pr evención fr ont e aos m áis opt im ist as
sae dunha aler t a posíbel logo de at ender m os aos indicador es sobr e a
int r oducción das novas t ecnoloxías na sociedade. Com put adores,
conexións, a que r it m o penet r an socialm ent e e quen son os pr im eir os
en facer uso delas? Os est udos dem ogr áficos am osar ían que o
pr ivilexio das TI C gózano inicialm ent e os est r at os sociais m áis
desafogados econom icam ent e e con m aior es niveles de for m ación. Á
beir a, podem os int uír que o pr opio uso das novas canles de
par t icipación polít ica ser á pat rim onio exclusivo desas elit es.
Tr at ar íase ent ón dunha r epr oducción das difer enzas socioeconóm icas
pr eexist ent es, é dicir : as TI C poder ían est ar m esm o ax udando a
consolidar o r ol pr ot agonist a de det er m inados act or es polít icos que xa
est aban nun pr im eir o plano ant es da popular ización dos novos
t r ebellos. Así, é á hor a de t r at ar os t em as polít icos, de quen son os as
bit ácor as pr incipais, polít icos, académ icos, em pr esar ios, m em br os
pr óxim os a lobies económ icos?
N a s in st it u ción s: A dist or sión da s fe r r a m e n t a s
No últ im o ano, o Par lam ent o galego afr ont ou a nov idosa
int r odución de fer r am ent as par a os seus deput ados. Equipos
infor m át icos nos pr opios escanos e nas salas de com isións, par a t er
conect ados aos par lam ent ar ios e posibilit ar lles a consult a de
infor m ación, alén dos equipos dos que dispoñen nos seus despachos.
É un exem plo de com o os esfor zos se cent r an de m om ent o na
iniciat iva dest acábase que se buscar a a sinx eleza na súa ut ilización
de for m a que os deput ados poder ían usar as aplicacións sen
necesidade dun adest r am ent o específico. Xa que logo, ningún
pr oxect o de m om ent o par a a for m ación dos deput ados nas
posibilidades que lles ofr ecen as TI C. Aínda con evident es eivas, ent r e
os pasos a dest acar na Cám ar a galega nos últ im os anos dest aca a
pr ogr esiv a or ganización da infor m ación na súa w eb, a dispoñibilidade
das axendas, m at er iais e algunhas novas r elacionadas e a em isión en
t em po de r eal de plenos e com isións par lam ent ar ias, aspect o que
alén do int er ese car a ao cidadán, desde un punt o de vist a xor nalíst ico
facilit a o acceso a com par ecencias que dout r o xeit o ser ía com plicado
seguir .
Con pr obabilidade, un dos desafíos a m edio pr azo ser á a
peneir a e a elabor ación do volum e de infor m ación que a w eb
par lam ent ar ia ser á pr ogr esivam ent e capaz de ofr ecer . O
Eur opar lam ent o por exem plo, vén de anunciar a iniciat iva par a a
cr eación da súa propia canle de t v en int er net , coa int ención de ser
algo m áis que unha sim ple fiest r a de em isión da act ividade, pasando
a un nivel de infor m ación m áis elabor ado, con r esum os, r epor t axes e
ent r evist as. A capacidade de int er r elación con out r as inst it ucións
am osa nest e punt o pot encialidades int er esant es. Pensem os por
exem plo, se alén de afr ont ar a cust osa post a en m ar cha dun pr oxect o
sim ilar , a Cám ar a fose capaz de est ablecer un acor do de colabor ación
coa t elevisión pública e dispoñibilizar en liña e r efor zar os pr ogr am as
adicados ao seguem ent o da act ividade par lam ent ar ia.
A per cepción m ediát ica da incapacidade dos par lam ent ar ios
par a m anexar se nas fer r am ent as elect r ónicas e vist a con par adoxal
hum or , e m esm o o r ecoñecem ent o da súa fr ouxa alfabet ización
t ecnolóxica non é pr esent ada polos pr opios polít icos com o unha
incapacidade que pr om et an r esolver a cur t o pr azo ( 8) . Tom ando o
fondam ent e infr aut ilizado, e que nin sequer a cont em pla a posibilidade
de que par lam ent ar ios con w eb pr opia ou blog poidan vela
r efer enciada na w eb da Cám ar a. Nest e caso apenas ser ían cinco
par lam ent ar ios os que dispoñen de w eb, os t r es que com pet ir on pola
sucesión no PPdeG, o popular our ensán Manuel Balt ar e o socialist a
Xosé Manuel Lage, e só est es dous últ im os son blogs e act ivos. Malia
iso, poder ía pensar se que se cadr a unha ligazón na w eb
par lam ent ar ia, inexist ent e agor a, est im ular ía a out r os a dar en o paso.
En w ebs de par lam ent os eur opeos, pensem os por exem plo out ra vez
na alem á, que é unha das m ellor es r efer encias onde m ir ar , o espazo
r eser vado par a os deput ados am ósalle ao cidadán abondosa
infor m ación par a o cont act o e a r evisión da act ividade polít ica de
quen o repr esent a, adem ais de que, no caso alem án, o 99% cont a
coa súa w eb pr opia alén do espazo for necido pola Cám ar a e onde
sem pr e podem os at opar ligazón á w eb per soal do deput ado.
Os pa r t idos ga le gos: fr ou x a a m bición TI C
É necesar io dest acar que a com unidade blogueir a m edr a en
Galiza nun cont or no onde as novas t ecnoloxías for on dur ant e m oit os
anos un asunt o r esidual nas axendas polít icas do país. I so, unido ao
lent o acceso dos cidadáns a int er net , conver t iu en m enor a
pr eocupación dos par t idos polas súas est r at exias no novo ent or no
vir t ual. Xa que logo, na m aior ía de indicador es que poidam os
seleccionar a nivel est at al, Galiza veu apar ecendo sem pr e e desde hai
anos nas últ im as posicións, t ant o a nivel de acceso com o de uso das
TI C ( 9) . A escasa pr eocupacion desde o execut ivo aut onóm ico
coincidiu adem ais cun m oi lim it ado int er ese desde os par t idos que
daquela est aban na oposición, pouco inclinados por elabor ar
pr opost as, int r oducir t em as TI C no debat e público ou incor por ar nos
am bición foi unha car act er íst ica de t odos eles, t ant o do par t ido no
poder com o da oposición.
Xa que logo, as lim it acións das est r at exias dos par t idos en
int er net r et r oalim ent an est e pr opio escenar io. É par adoxal por
exem plo que for m acións com o o PSdeG ou m áis especialm ent e o BNG
non v ex an a pot encialidade TI C. Por un lado son conscient es dos
est udos est at íst icos que am osan que o seu cr ecem ent o elect or al vai
im pulsado fundam ent alm ent e polo elevado apoio en cont or nos
ur banos das set e pr incipais cidades e que est ean m aior it ar iam ent e
apoiados polo t reit o de vot ant es de m ozos e m ozas. Dout ra beira
podem os cr uzar eses dat os coa est at íst ica que am osa com o o acceso
á r ede en Galiza veuse ident ificando t am én con ese per fil de
m ocidade ur bana. Malia t odo, a r ede non foi pr ior it ar ia nin par a
socialist as nin nacionalist as. Ao t em po, desde o PPdeG, conscient es
das eivas par a a capt ación do vot o novo e cavilando com o conseguir
r econver t er se a unha im axe de m oder nidade, a w eb t am én foi un
elem ent o r esidual.
De m odo xer al podem os dicir que as w ebs dos t r es pr incipais
par t idos for on e son fluxos clásicos de infor m ación e com unicación de
ar r iba car a a abaixo, usando a w eb com o canal de pr ovisión de
infor m ación ent r e o par t ido e os cidadáns, de ar r iba car a a abaixo. As
páxinas quédanse en inst rum ent o de pr esent ación de infor m ación
par t idist a e fr acasan á hor a de facilit ar a par t icipación de cidadáns e
vot ant es pot enciais, e nin sequer a ofr ecen opor t unidades
par t icipat ivas par a m ilit ant es e sim pat izant es. De xeit o concr et o, o
PPdeG levaba anos coa súa w eb desapar ecida at a as por t as da
cam paña das aut onóm icas de 2005, m om ent o no que pr esent ou unha
w eb un chisco sofist icada dem ais, r equer ía de banda lar ga par a unha
cor r ect a navegación, en t er r as onde a banda lar ga est aba dando
aínda o salt o. Pola súa par t e, o PSdeG opt aba basicam ent e por
PSOE. E o BNG, dest a volt a, nin sequer a exper im ent aba a est r at exia
usada en com icions ant er ior es, caso dos eur opeos, xer ais e
m unicipais, onde pr esent ar a w ebs especificas par a eses pr ocesos
elect or ais, calquer a delas ben m áis am biciosa que a habit ual do
par t ido, per o t odas elas desapar ecidas á fin desas vot acións. I so si,
dest a volt a t odos eles pr esent ar on a súa w eb específica par a o
cabeza de list a candidat o a pr esidir a Xunt a de Galiza,
r espect ivam ent e Manuel Fr aga, Em ilio Pér ez Tour iño e Anxo
Quint ana.
Tant o PPdeG, com o PSdeG e BNG ( 10) usan as súas w ebs a
xeit o de sim ple escapar at e, r est r inxindo m áis, alén de ser un
escapar at e son case que só un ar quivo de not as de pr ensa.
Cualit at ivam ent e, os socialist as dest ácanse un pouco, desde o punt o
de vist a da or ganización t em át ica, inexist ent e nas de nacionalist as e
popular es. O BNG por exem plo, t odo aquilo que excede do t am año
m edio dunha not a de pr ensa pasa a dest inalo á sección " descar gas" ,
caót ico caixón de xast r e. É significat ivo o apar t ado de ligazóns,
desact ualizado nos t r es casos, sendo im posible a navegación, xa non
ent r e w ebs de sim pat izant es ou m ilit ant es, senón nin sequer a ent r e
as dist int as w ebs das for m acións locais.
O encont r o m áis sor pr endent e cos blogs pr odúcese no caso do
PP, que logo de pr om et er r elanzar a súa est r at exia w eb dur ant e o
últ im o congr eso do par t ido, pr ovisionalm ent e decidiu r edir eccionar o
seu enderezo PPdeGalicia.com car a a unha bit ácor a alox ada no propio
ser vizo Blogspot de Blogger , onde diar iam ent e int r oducen as súas
not as de pr ensa. No caso do BNG, a apr oxim ación m áis significat iva
ao fenóm eno blog pr odúcese dur ant e as pasadas eleccións
aut onóm icas, onde o pr opio candidat o a pr esidir a Xunt a e agor a
vicepr esident e, Anxo Quint ana, asinaba un blog. Adem ais, por out r o
lado, a cabeza da list a pola provincia de Pont evedr a, Car m e Adán,
dom inio e a pet ición dun m edio de com unicación. No m esm o m edio
( 11) , escr ibía polo PSdeG o deput ado Xosé Manuel Lage, que ao
cont r ar io, cont aba cun blog m oit o ant es da cit a elect or al, aínda que
de ir r egular act ualización. Pola súa par t e, o PPdeG r enunciaba a
convidar a un r epresent ant e do seu par t ido a bloguear no m esm o
espazo for necido polo diar io. O m ovem ent o m áis im por t ant e se cadr a
é o r ealizado en dat as r ecent es polo PSdeG, que inclúe na súa w eb un
espazo blog, onde r ecolle as achegas de diver sos blogueir os
socialist as galegos, com o o pr opio alcalde da cidade de Lugo. Así e
t odo, non é est r it am ent e un agr egador , xa que calquer a pode facer
achega dun ar t igo enviándoo par a a súa valor ación a un cor r eo
elect r ónico.
Pu n t os d e in fle x ión
Cr ises concr et as, t em as de im pact o na act ualidade e eleccións,
son exem plo de com o o seu salt o ao pr im eir o plano da act ualidade
cont r ibúe a axit ar o escenar io int er náut ico, r elanzando e
r efor m ulando unhas iniciat ivas, xer ando novas voces e consolidando
out r as.
Os pr ocesos elect or ais sem pr e for on significat ivos na apar ición
de nov idades e pequenas ev olucións est r at éxicas en Galiza.
Mom ent os com o as eleccións aut onóm icas de 1997 apar ecen
im por t ant es, coas t r es for m acións pr incipais br incando á r ede,
daquela un chisco por diant e en cant o a cont idos e deseño o BNG, e
incluso xa con w ebs a nivel local, com o o PSdeG en Lugo, m ent r es o
PPdeG apr oveit a o for m at o do par t ido a nivel est at al. Daquela, o
xor nal elect r ónico Vieir os for nece os pr im eir os debat es polít icos
int er act ivos na r ede galega. Da lim it ada im por t ancia que lle daban os
par t idos á r ede dá cont a a nula vont ade de dar a coñecer as súas
sen r espost a aos cor r eos elect r ónicos... ( 12) O m esm o acont ece en
1999, onde se lle dá out r o pulo á presencia dos polít icos na r ede e ao
debat e sobr e as axendas polít icas, e vem os as pr im eir as apar icións
ser ias de w ebs de candidat os ás alcaldísa, caso do fer r olán Juan
Blanco, polo PPdeG, o socialist a Car los Pr íncipe, polo PSdeG, ou o
pioneir o e m áis am bicioso Dosit eo Rodr íguez, candidat o do PPdeG en
Sant iago de Com post ela. Á beir a, aum ent an as w ebs de candidat ur as
independent es e dos pr incipais par t idos per o a nivel local e r ealízanse
os pr im eir os e exit osos chat s de int er naut as galegos con candidat os
polít icos.
Un fact or im por t ant e ent r e finais dos 90 e com ezos do 2000 son
as polém icas r espect o ao cont r ol dos m edios de com unicación por
par t e do poder , fundam ent alm ent e desde a Xunt a, a t ravés de
subvencións que pr esunt am ent e lim it an a liber dade e a capacidade
de m ov em ent o da pr ensa, e t am én o peso dout r as inst it ucións nas
cont as de ingr esos dos m edios, com o son os concellos, aínda que
fundam ent alm ent e as deput acións provinciais. PSdeG e BNG cr it ican
nese t em po a belixer ancia dos m edios car a ás súa voces ou o
ocult am ent o das súas posicións en favor da hexem onía da post ur a do
par t ido no gober no, o PPdeG. Nese m om ent o apar ecen espazos com o
A Cont r afío, Xor nal, Galicia I nfor m ación ou Est r ella Digit al Galicia,
adem ais do xa exist ent e Vieir os, er ixidos en r ecant os onde as for zas
polít icas da oposición conseguen voz en igualdade de condicións
r espect o ao par t ido gober nant e, e t am én un am plo sect or cidadá
encont r a sensibilidade par a as súas voces nest es lugar es m enos
dependent es do poder inst it ucional. Por én, o seu cr ecem ent o en
lect or es e o seu peso fr ont e a por exem plo as edicións vir t uais dos
m edios t r adicionais en papel non se ve r eflict ido na consolidación dos
pr oxect os em pr esar iais. Dos m encionados só Vieir os e Xor nal seguen
Con t odo, vaise const at ando así a per cepción de que os
int er naut as t eñen m áis doado o acceso a infor m acións, opinións e
análisis que a pr ensa en papel lles est aba r est inxindo. E un punt o de
inflexión vir á aceler ar esa per cepción social da im por t ancia da r ede
nese sent ido: a crise do Pr est ige. O cont or no do Prest ige am osa
t am én exem plo de com o unha ser ie de gr upos sociais poden r educir o
cust o or ganizacional dos seus labor es de infor m ación e coor dinación,
facilit ando a acción colect iva e a eficacia do seu t r aballo gr azas ás
TI C. Así e t odo poder iam os sinalar que pr obablem ent e uns gr upos se
beneficiar án m áis dest a dinám ica, especialm ent e ser án os que xa
t eñan os seus r esor t es com unicacionais m áis desenvolvidos os que
apar ecer án m áis online e offline ( 13) . Tam én deber iam os sinalar que
o pr incipal gr upo act ivo nest e t em po, a cr eada Plat afor m a Nunca
Máis, na que desem bocan os esfor zos de m oit os out r os colect iv os,
t ivo ducias de páxinas w ebs est endidas xeogr aficam ent e fór a de
Galiza alí onde houber a com unidades galegas, per o m oi
significat ivam ent e, a pr im eit a w eb, ant es incluso da oficial xur dida en
Galiza, apar eceu en Cat aluña. Se pensam os na elevada por cent axe
de penet r ación das TI C no cont or no cat alán, vem os clar o que car a a
fut ur as invest igacións é necesar io t er en cont a o m odo en que as
posíbeis conclusións var ían a m edida que aum ent a a por cent axe de
usuar ios das novas t ecnoloxías. ( 14)
Cr on olox ía r e ce n t e
Na liña do que falam os, a cr ise do Pr est ige pr odúcese nun
m om ent o ant er ior ao est oupido blog, e se ben desde unha
per spect iva m undial da bloguesfera podiam os sinalar que o " Ano
Blog" foi 2004, a inflexión en Galiza é m áis t ar día e pr oducir íase en
2005. En t odo caso, o est ím ulo do m ovem ent o social e a iner cia das
guer r a de I r aq, r eflict en unha significat iva ent r ada con for za do
debat e sobr e a act ualidade polít ica na nacent e esfer a de blogs. Per o
haber ía que agardar a 2004 par a cont em plar pr opost as m áis
consolidadas. Así, e se no ám bit o est at al as eleccións lexislat ivas
dese 14M de 2004 ser vían xa par a axit ar o escenar io blog nout r as
com unidades, en Galiza non se obser van significat ivos exem plos dun
seguem ent o cont inuado do debat e elect or al a t r avés dos w eblogs.
Nesa alt ur a por exem plo, a w eb Blogaliza aínda viña de pasar apenas
dos 90 blogs r exist r ados, e o diar io Vieir os convida a algúns dos m áis
act iv os a int r oducir en un post de t em át ica elect or al nas súas
bit ácor as coincidindo con eses com icios xer ais.
Xa que logo, haberá que agar dar ás eleccións aut onóm icas de
2005 e os m eses ant er ior es, unha longa pr ecam paña co debat e
polít ico acadando im por t ant e pr ot agonism o. É nese t em po por
exem plo, cando a em pr esa viguesa MasI m pact o pr opuxo un por t al
específico adicado a acoller blogs unicam ent e adicados ao debat e
sobr e as eleccións galegas ( 15) . Con t odo, non se t r at aba dun
agr egador de bit ácor as ou de post s de bit ácor as de t em át ica
elect or al, senón unha fer r am ent a que de seu per m it ía a cr eación dun
nov o blog. Reuniu en poucas sem anas un t ot al de 62 bit ácor as
difer ent es. Com o m edia, a m aior ía delas apenas incluíron un par de
ar t igos en t odo o seu per íodo de exist encia, apar ecendo desde un
golpe de blogs con ningunha ou só unha act ualización, at é unhas,
poucas, excepcións que super ar on os vint e ar t igos. Caber ía pensar en
t odo caso, consider ando o núm er o de lect ur as de cada un dest es
blogs, que se ben a exper iencia non foi un éxit o desde o punt o de
vist a da pr oducción de cont idos dos int er naut as, si am osou que había
devezo na com unidade int er naut a por unha iniciat iva dest e t ipo. O
exper im ent o est endeuse ao longo de cat r o m eses, ent r e m ar zo e
xuño de 2005, aínda que sen esfor zos significat ivos na súa difusión e
pr opost as de espazo par a bit ácor as nas edicións dixit ais dos
per iódicos galegos, exper iencia que se am osou int er esant e nout ros
lugar es, com o en Euscadi, coas fer ram ent as pr opor cionadas par a t al
fin polo Diar io Vasco.
En t odo caso, a cit a elect or al de xuño de 2005 foi un im por t ant e
est ím ulo par a o debat e polít ico no blogom illo. De xeit o específico,
ser viu par a poder com ezar a delim it ar m os unha nacent e colleit a de
blogs polít icos. Com o veu sinalando Juan Var ela en Per iodist as21,
est e efect o é com ún ás eleccións aut onóm icas acont ecidas nout r as
com unidades ( 16) . Hai que dicir adem ais, que ese per íodo no t em po
coincidiu de xeit o xer al coa explosión do fenóm eno dos w eblogs en
Galiza. A pr im eir a enquisa a blogueir os galegos ( 17) pr esent ada
r ecent em ent e e con dat os r ecollidos ent r e os m eses de febr eir o e
m ar zo de 2006, am osa que nesa alt ur a, m áis da m et ade dos aut or es
levaban un ano ou m enos escr ibindo o seu blog. Vem os xa que logo,
que no m om ent o de salt ar ao blogom illo unha gr an m aior ía dos
blogueir os, o debat e polít ico ocupaba am plo espazo nos m edios
t r adicionais. Segundo a m esm a sondaxe, só un 13.4% acum ula unha
exper iencia blogueir a m aior a dous anos nese m om ent o. Por cer t o,
r espect o ás t em át icas, a apr eciación que nos ofr ece est e est udo
cónt anos das pr opias pr efer encias dos blogueir os galegos á hor a de
ler en bit ácor as difer ent es á súa, e aínda que a peneir a non ofr ece
dat os concr et os r espect o á r eflexión sobr e a act ualidade polít ica,
pr obablem ent e poder iam os consider ar que queda por baixo do
ám bit o dos consider ados blogs xor nalíst icos, que din ler o 32% dos
enquisados. Por out r a par t e, vem os pegadas t am én do ám bit o de
int er ese que nos ocupa, na refer encia da enquisa que nos cont a que á
hor a de escr ibir , a posibilidade de " ofr ecer infor m ación par alela á
oficial" é unha m ot ivación par a m ant er un blog que din com par t ir o
A convicción de que coas eleccións aut onóm icas ent r abam os
nunha nova et apa da r elación dos int er naut as coa esfer a polít ica
r eafir m ouse pasado o ver án e debido aos m ov em ent os int er nos do
par t ido que deixaba o gober no despois de 16 anos consecut ivos de
m aior ía absolut a. A r enovación e a loit a polo novo r epar t o de poder
no inm inent e pr oceso sucesor io abert o polo PPdeG t ivo un im por t ant e
r eflexo en int er net . Así, e ao t em po que desapar ecía a w eb oficial do
par t ido, a r ede galega inzábase de bit ácor as saídas do ám bit o
pr óxim o á m ilit ancia e sim pat izant es dest e par t ido. Liber t ad Popular ,
Cor uña Popular ou Sucesión.net son exem plo de w ebs que escollían o
for m at o blog par a ent r ar con for za no debat e sobr e o fut ur o da
for m ación polít ica, ao t em po que un for o non oficial con dom inio
sem ellant e ás pr opias siglas do par t ido, PPdeG.com , r exist r aba unha
act ividade sen pr ecedent es. En plena loit a pola colleit a de apoios, at é
t r es dos candidat os a pr esidir o par t ido poñían na r ede a súa páx ina
per soal, o m áis am bicioso no deseño o candidat o lugés Xosé Manuel
Bar r eir o, aínda que só un deles, Alber t e Núñez Feij oo, pr om et endo
m ant ela a xeit o de blog, m alia que finalm ent e se conver t ese nun
ar quivo de not as de pr ensa.
Desde out r o punt o de vist a, est a vizosa act ividade supuxo a
saída á luz con for za de t oda unha ser ie de voces blogueir as do
ám bit o ideolóxico da der eit a que deica ese m om ent o par ecía
m inor it ar ia na int er net galega, a difer encia do que acont ecía xa no
cont or no est at al, onde despois da vit or ia do PSOE nas eleccións do
14M en 2004, m edr ou consider ablem ent e a r ede de blogs cr ít icos cos
socialist as. Pr obablem ent e ser ía int er esant e afondar m áis nese
aspect o, os pr ocesos de cam bio polít ico nun cont or no dado, local ou
est at al, e a m aneir a en que iso lle afect a á act ividade e ás
int er r elacións dos usuar ios da r ede e especialm ent e dos blogueir os.
Así, e do m esm o xeit o que a " cont r ainfor m ación" e as visións cr ít icas
polít ica en Galiza, act ivando ar r edor dunha cr ise com o foi a do
Pr est ige t oda unha ser ie de bit ácor as e w ebs conver t idas en punt os
de r efer encia, dest a volt a a nacent e r ede de blogs sim pat izant es co
PPdeG, am osou por vez pr im eir a a súa capacidade de act ivar se no
cont or no dout r a cr ise, est a vez coa r ecent e vaga de incendios.
E despois do pr oceso sucesor io do PPdeG, at opam os un novo e,
aínda que pequeno, significat ivo exem plo do novo pr ot agonism o da
r ede en pr ocesos elect or ais, coincidindo coas eleccións á Univer sidade
de Sant iago. Non en van as univer sidades for on ben im por t ant es no
pulo á int er net en Galiza, posibilit ándolle o acceso á r ede con banda
lar ga a m illeir os de est udant es, m oit os deles bat endo por pr im eir a
vez coa r ede gr azas aos cam pus univer sit ar ios. Así, vem os que os
dous candidat os salt an á r ede con cadansúa páx ina per soal, m áis
am biciosa no caso de Senén Bar r o que no de Juan Casar es, x a que
Bar r o m esm o incluíu t am én un blog. Á beir a, agr om an diver sos blogs
en apoio dun ou dout r o candidat o, cun vizoso debat e dur ant e o
t em po que dur ou a lior t a polo poder na inst it ución.
En últ im o t ér m ino, falar em os dout r o m om ent o im por t ant e na
act ividade blogueir a en Galiza nos últ im os m eses. A r ecent e cr ise de
incendios, acont ecida en pleno m es de agost o, par adoxalm ent e un
m es onde o núm er o de int er naut as m ingua e a m edia de visit as en
t odas as páxinas w ebs dim inúe de xeit o im por t ant e. E por én, est e
agost o t r ouxo ao fío dest a cr ise nov os picos de audiencia par a os
m edios dixit ais e unha act ividade inusual nas bit ácor as por est e
t em po. I nt er ésanos de xeit o concr et o o acont ecido coa act ivación da
r ede de acción cidadá Ar r edem o, her deir a da Bur la Negr a, gr upo
int egr ado na Plat afor m a Nunca Máis e especialm ent e act ivo dur ant e a
cr ise do Pr est ige. Ar r edem o xa se m over a os anos ant er ior es cont r a
os lum es, apr oveit ando a iner cia m obilizador a na que se cr ear a, e
diant e da cat ást r ofe nos m ont es est e m es de agost o de 2006,
pr óxim os ao PPdeG sor pr ender on alugando baixo a m esm a
denom inación o r est o de nom es de dom inio, Ar degaliza.com e
sim ilar es, conver t idos en agr egador es das m áis act ivas bit ácor as da
der eit a galega e r eser vando un deles par a r edir eccionar car a a w eb
Soscont r aolum e.com , que pr om ovida por alcaldes do PPdeG,
pr et endeu ser unha plat afor m a de m obilización cidadá ao x eit o do
que o for a Nunca Máis. O acont ecido am osa dúas cousas im por t ant es.
Dunha beir a é o prim eir o exem plo im por t ant e de que os blogueir os
galegos pr óxim os á der eit a xa son capaces de r esponder coa r ede
com o fer ram ent a de xeit o or ganizado, sum ando esfor zos e con
r elat iva unidade de cr it er io, aspect o no que par ecer an dest acar se at é
ese m om ent o os blogueir os pr óxim os ás for m acións de esquer da. Por
out r a par t e, t r át ase dun pr im eir o enfr ont am ent o dir ect o aínda que
vir t ual, ent r e eses dous posíbeis bloques ideolóxicos de aut or es. Con
t odo, blogueir os ás dúas beir as evit an int er cam biar se ligazóns e
r espondér ense dir ect am ent e nos seus ar t igos. Malia iso, si se
pr oducen algunhas int er vencións cr uzadas, fundam ent alm ent e a
t r avés do espazo dest inado a com ent ar ios nos post s. De t odos os
xeit os a nor m a é que os com ent ar ios sexan de r eafir m ación e ar enga,
por par t e de int er naut as que nos dous casos, coinciden
ideoloxicam ent e co aut or do ar t igo. I st o lém br am e a lect ur a r ecent e
dun post de Juan Var ela r efer índose á det ección ás veces dunha
" ur xencia de aut oest im a com par t ida" , m áis que unha " aut ént ica
acción polít ica" ( 18) .
Ecosist e m a s se pa r a dos: Apu n t e s e t e n de n cia s
No m om ent o de pasar m os por est as liñas a últ im a vez ( 28 de
agost o de 2006) , só set e blogs se aut oinclúen na cat egor ía " Polít ica"
do agr egador de bit ácor as Blogalego.com , non exist indo unha
Blogot eca.com . En Blogalego adem ais, un t ot al de 27 post s das
bit ácor as r exist r adas desde o pasado m es de m aio inclúen unha
et iquet a definida xener icam ent e com o " Polít ica" . Con t odo, os post s
r epár t ense en só 7 blogs difer ent es. Par a debullar est a r eflexión
est ablecér onse unha ser ie de cr it er ios de escolla, coa fin de
est ablecer unha A- list , cun m ínim o de t r int a blogs vencellados a cada
un dos dous gr andes bloques polít icos, o conser vador r epr esent ado
polo PPdeG e o pr ogr esist a m aior it ar iam ent e r epr esent ado por PSdeG
e BNG. Os cr it er ios fundam ent aos for on: a análise per iódica no
cont or no de diver sos debat es de act ualidade desde novem br o de
2005; expr esión explícit a de m ilit ancia do bit acor eir o; expr esión
explícit a de filias e fobias polít icas; posicionam ent o ar r edor de t em as
clave da act ualidade; enfr ont am ent os con out r os blogueir os;
adscr ipción a r edes de blogueir os aut odefinidos ideoloxicam ent e;
ligazóns a out r os blogueir os de opinión sim ilar ; consider ación dent r o
da com unidade; pr ior ización dos m áis significados nos r ánkings
exist ent es.
Pr obablem ent e a exist encia de agr egador es de blogs influiu en
que a pr áct ica de m oit os int er naut as xa non pase por visit ar
dir ect am ent e a w eb, senón ent r ar no por t al onde pode v er a últ im a
hor a dos act ualizados, e só ir á xa que logo a aqueles aos que
per m aneza m áis fiel. E posiblem ent e iso inflúa t am én no que sem ella
ser unha r edución no núm ero m edio de com ent ar ios nos ar t igos. Por
out r a par t e, poderiam os pensar que por t ais com o Blogalego ou
Blogaliza cont r ibúen a am pliar a galer ía de blogs coñecidos polo
int er naut a, e que iso est im ular ía un m aior int er cam bio ent r e blogs.
Result a int er esant e ver que iniciat ivas com o Menéam e.net xor den
inicialm ent e con v ont ade de ser vir par a que os int er naut as poñan en
com ún ligazóns a art igos de bit ácor as que desexen que vexa o r est o
da com unidade, e pola cont r a, os links a blogs r em at en sendo
out r as w ebs. E o m esm o pasa probablem ent e co clon galego
inspir ado nese por t al, Chuza.or g, onde as ligazóns a novas de m edios
super an con m oit o ás pr opost as de art igos de blogs. Non só os blogs
galegos int er r elacionan pouco ent re eles en cada un dos ám bit os
ideolóxicos definidos, senón que m esm o ent r e os dous gr andes
bloques polít icos dos que falam os o debat e é case inexist ent e.
Asim esm o, vem os t am én com o o r ol das pr opias bit ácor as polít icas
galegas a nivel da bloguesfer a est at al é m oi r educido. Poder iam os
pensar por unha par t e no fact or lingüíst ico, que afast ar ía os w eblogs
galegos dese nó, per o é int er esant e ver o que acont ece por exem plo
cos blogues pr óxim os ao PPdeG, xa que aínda que m aior it ar iam ent e
os seus aut or es par ecen usar o cast elán, per m anecen r elat ivam ent e
alleos ao r est o dos blogues est at ais polit icam ent e pr óxim os. O
exem plo r ecent e da cr ise de incendios am osa que as bit ácor as de fór a
de Galiza apenas inclúen r efer encia nin cit an ás bit ácor as galegas,
incor por ando r efer encias en clave est at al e bot ando m an
dir ect am ent e de ligazóns a m edios de difusión est at al, un est r eit o
abano da pr ensa m áis pr óxim a ideoloxicam ent e e sen r ecor r er aos
m edios locais aínda e cando o t on da infor m ación seleccionada sexa
m oit as veces m aior it ar iam ent e sim ilar .
Ent r e os blogs polít icos galegos seleccionados, hai unha ser ie de
t r azos xenér icos: non é m aior it ar io o uso de t ags, t am pouco o
est ablecem ent o de cat egor ías, e non at opam os en m oit as ocasións
seccións especificam ent e baut izadas com o " Polít ica" . Os blogueiros
apenas se cit an ent r e eles, os hipervínculos son m aior it ar iam ent e
car a a m edios de com unicación, e poucas veces br incan a out r as
bit ácor as. O núm er o de com ent arios é pequeno aínda nos blogs
m ellor posicionados e non acost um an incluír ligazóns. A m aior ía non
escr iben m áis dun post ao día, e habit ualm ent e t r at an un único
a t r avés de seudónim os. Non é habit ual que o blog t eña m áis dun
aut or , con algunhas excepcións que com ent ar em os.
Unha m ención apar t e m er ecen as bit ácor as dos pr opios
polít icos. O deput ado socialist a coruñés Xosé Manuel Lage foi pioneir o
no salt o a int er net , aínda que con ir r egular act ualización do seu blog,
e di t er a convicción de que en cat r o anos t odos os deput ados t er án
pr esencia act iva na r ede ( 19) . Coa m esm a convicción de ser pioneir o
en er m o dixit al e agoir ando un crecem ent o espect acular das w ebs
per soais, salt aba á r ede en m aio de 2005 o deput ado popular
our ensán Xosé Manuel Balt ar ( 20) . Ment r es, a nacionalist a Car m e
Adán pechaba a súa bit ácor a ao r em at ar a cam paña elect or al de
2005, o m esm o que o líder do BNG e act ual vicepr esident e da Xunt a,
Anxo Quint ana. Nos m eses seguint es chegar ía a quenda dos alcaldes.
Pr im eir o o socialist a Xosé López Orozco ( 21) , alcalde de Lugo, e m áis
t ar de o r exedor do PPdeG en Lalín e pr esident e da Feder ación Galega
de Municipios e Pr ovincias, Xosé Cr espo ( 22) . Especialm ent e exit osa
foi a exper iencia do alcalde lugués, no seu m om ent o pioneir o en abr ir
un chat cos veciños m ensualm ent e a t r av és da w eb do Concello.
Vem os que o blog de Or ozco non foi apr oveit ado deica agor a par a
int er r elacionar esas exper iencias, e así ent r e out r as cousas, podem os
sinalar que: os art igos son xenér icos, de t em as alleos á act ualidade
m unicipal ou cit as de aut or es dos que gust a o r exedor ; non se
apr oveit a par a facer balanzo dos encont r os no chat a t r avés do blog;
desapr ovéit ase t am én a opor t unidade de pr oxect ar desde a bit ácor a
da alcaldía aos pr opios blogs dos veciños incluídos no pr oxect o
Cader nos Cidadáns; t odos os ar t igos do alcalde inclúen un elevado
núm er o de com ent ar ios que de m om ent o non son xest ionados de
ningún x eit o, sen r efer encias ás int er pelacións ou t em as aber t os
polos com ent ador es de ar t igos ant er ior es...
Paga a pena par ar a falar un pouco m áis dest es cham ados
por out r os concellos galegos, caso dos de Vigo, Ar t eix o ou Sant iago.
En concr et o, consist e nunha fer r am ent a for necida en colabor ación coa
Axencia Eur opa Pr ess, coa cal pode cr ear se de xeit o sinxelo un blog
que queda aloxado no pr opio por t al. A iniciat iv a en si, polo que
vem os deica agor a, t en o seu pr incipal valor nun sent ido pur am ent e
publicit ar io, ser vindo cando m enos par a difundir a pr opia exist encia
dos blogs ent r e os cidadáns. As súas posibilidades m edr ar ían m oit o
por exem plo se fosen capaces de ser punt o de encont r o par a t odas as
bit ácoras creadas no cont orno m unicipal, independent em ent e da
fer r am ent a ou por t al que as acolla, que calquer a puidese r exist r ar o
seu blog pr eexist ent e, ou que alén de ser sim ple dir ect or io, houbese
peneir a dos ar t igos r elacionados con t em as de int er ese m unicipal, e
que dalgún xeit o, est ivesen inser idos nunha est rat exia w eb global do
m unicipio.
Por out r a par t e, dest aca a apar ición desde Galiza da Rede de
Blogs Socialist as ( 24) , aínda que xur dida con vocación de punt o de
encont r o est at al, que r eúne no seu am plo list ado un t ot al de 8
bit ácor as galegas, non t odas individuais, xa que t am én est á a das
Xuvent udes Socialist as de Pont edeum e. Fór a desa r ede aínda, t am én
out r as bit ácor as colect ivas, com o a do Gr upo Municipal do PSdeG en
Sanxenco e a das Xuvent udes Socialist as de Com post ela, est a últ im a
inclúindo cat r o aut or es.
I de olox ía e blogs
O sist em a non é t an sim ple, per o xa que logo, e sendo
r educcionist as vim os falando de dous gr andes gr upos de blogueir os á
hor a de at ender a t em as polít icos e dependendo da beir a na que
ar r edor dos gr andes t em as da act ualidade se posicionan: pr ogr esist as
No cont or no galego, esa polar ización quedar ía m at izada nun
t r iple escenar io det er m inado polas ideas afíns ás t res gr andes
for m acións polít icas, PP, PSOE e BNG, así com o unha significat iva
r epr esent ación no ám bit o do independent ism o, m oi act ivo en
int er net . A t r adición que o nacionalism o sofr e de m enor acceso das
súas voces aos m edios habit uais levar íanos a pensar que est e
cont or no polít ico at opa en int er net unha canle especialm ent e axeit ada
par a a ex pr esión das súas ideas. Con t odo, desde o punt o de v ist a da
pr om oción do seu discur so a t r avés das novas t ecnoloxías, o apar at o
polít ico fundam ent alm ent e r epr esent ado polo BNG e os par t idos que
int egr an est a or ganización, t en sido pouco am bicioso no em pr ego
dest a fer r am ent a. Cabe dest acar así que a iniciat iva t óm ana
fundam ent alm ent e os seus sim pat izant es.
O pr oblem a do r epar t o de influencias é m últ iple, xa que non t en
que ver só coa cant idade de blogs que poidam os definir nun ou out r o
ám bit o, senón t am én nun aspect o cualit at ivo, que vén dado pola
per iodicidade das súas act ualizacións, polo gr ao de elabor ación das
súas cont r ibucións, a ofer t a de cont idos ext r a ou m esm o polo
per feccionam ent o do seu deseño ou a adapt ación das súas
fer r am ent as.
Volvendo coa cr ise de incendios r ecent e, a polém ica r espect o ao
núm er o de hect ár eas ar didas acont ecida en Galiza, r ecór danos en
cer t o m odo a un coñecido ar t igo do New Yor K Tim es ( 25) onde se
afir m aba, r efer ido ao ám bit o est adounidense, que os w eblogs
conser vador es son m áis efect ivos que os liber ais, ent endendo liber al
no sent ido que o fan nos EUA. Daquela t r at ábase do caso do calot e
que ar r edor do dem ócr at a Jon Cor zinee est endeu un blog e o dano
que ist o lle fixo á súa cam paña, m alia non ser cer t o o r uxer r uxe.
Dest a volt a, a or ixe non est ivo ex act am ent e nun blog, senón nunha
páxina per sonal que cont aba coa beizón dunha em pr esa apadr iñada
fíxose eco a r ede de blogs conser vador es. O PPdeG encar gouse de
facelo salt ar ao pr im eir o plano dos m edios por boca do seu pr opio
por t avoz que er r oneam ent e lle at r ibiu os dat os dir ect am ent e á NASA,
m alia que a pr opia w eb da NASA subliñaba que eses m apas non
ofr ecían dat os aplicábeis a un r econt o de super ficie queim ada. O
equívoco alim ent ou unha polém ica que se est endeu por espazo de
case dúas sem anas.
Ainda sem pr e e cando é m áis com plicado cinguir unha bit ácor a
a un ám bit o ideolóxico cando non se encont r a volunt ar iam ent e
inser ida nunha r ede de blogueiros ideloxicam ent e hom oxéneos, é
posible facer algún apunt e ur xent e par a dar ideas nas que afondar .
Por exem plo, a nosa m ost r a de blogs de cada un dos dous gr andes
bloques, am osa que o gr ao de seguem ent o do discur so que
oficialm ent e m ant eñen os seus par t idos de r efer encia é m aior ent r e
os blogueir os conser vador es, est ando os pr ogr esist as m áis dispost os
á discr epancia, aínda sendo ést a ben pequena ás v eces. Dalgún m odo
a pr áct ica do espír it o cr ít ico ser ía así m aior nesa esfer a. I st o por
supost o son casos punt uais, e non explican nada m áis que eses
m om ent os concr et os, per o son int er esant es punt os de par t ida par a
afondar . No ám bit o dos EUA, est udouse adem ais que os
sim pat izant es m ozos dos conser vador es se m obilizan en m aior
núm er o á hor a de afiliar se, vot ar e per m anecer polit icam ent e act ivos
( 26) .
Pr obablem ent e ser ía int er esant e m ir ar t am én m áis polo m iúdo
ás posicións t om adas nos m om ent os inm ediat am ent e ant er ior es á
vot ación, últ im o t r eit o de pr ecam paña elect or al e a pr opia cam paña,
com o per íodos nos que o gr ao de diver xencia coas post ur as oficiais
da for m ación polít ica pola que o blogueir o sim pat iza é m enor , e
pensar que fór a deses t r eit os t em por ais, a capacidade cr ít ica
X e r a ción Y
Moit os invest igador es r ecoñecen que as per spect iv as e
escenar ios analizados na act ualidade no cont or no das TI C
exper im ent ar á un cam bio significat iv o cando cheguen á m adur eza as
Xer acións que nacen e m edr an no novo escenar io t ecnolóxico que
vivim os. Tam én no ám bit o da r elación da polít ica e novas t ecnoloxías.
Nese sent ido, é un fío de int er ese det er m inar o im pact o que as TI C
pr oducen nas pr áct icas polít icas e a súa evolución a par t ir das
xer acións m áis novas. No ám bit o est adounidense, por exem plo, nas
últ im as pr esidenciais os dat os dispoñíbeis sobr e a idade m edia dos
vot ant es am osar on cifr as im por t ant es. Se ben a par t icipación subiu
de xeit o not ábel, no caso do t reit o de idade dos vot ant es m áis novos,
esa par t icipación incr em ent ouse de for m a t r iple á m edia ( 27) .
Non ser á est r ano que est e fact or pase a ser r elevant e aquí en
pouco t em po. Out r os est udos apunt an que a fidelización dun m ozo ou
m oza a un par t ido nese pr im eir o t r eit o vit al, consegue a súa
ident ificación con esa for m ación polít ica par a o r est o da súa vida
( 27) . Nese sent ido, as enquisas veñen am osando que aí os par t idos
que agor a acceder on ao gober no, for on sum ando adept os en m aior
por cent axe a cada paso, en det r im ent o do par t ido hexem ónico. Ser ía
int er esant e afondar por exem plo nun posible vencello da idade m edia
dos blogueir os galegos ( 28) , e da súa int er ese no debat e das ax endas
polít icas. O decisivo das novas sit uacións condicionadas polo que se
deu en cham ar m ilenar ist as ou Xer ación Y, non debe desbot ar se da
Con clu sión s: A se m e n t e de m ocr á t ica
O caso How ar d Dean t óm ase com o r efer encia en m oit as
ocasións par a subliñar o cr ecent e poder das novas t ecnoloxías no
escenar io polít ico. Pola cont r a, eu quixer a usalo aquí par a desm it ificar
as TI C e adver t ir da m edida en que no aspect o concr et o do debat e
sobr e os w eblogs que aquí nos r eúne, é necesar io cer t o gr ao de
escept icism o cr eat ivo.
O blogueir o est adounidense Mar kos Moulit sas, dir ect am ent e
im plicado no seu m om ent o no pr oxect o polít ico de How ar d Dean,
ofr écenos un m agnífico ar gum ent o: " a com poñent e int er net fixo o
que se esper aba que fixer a ( ...) que m áis podía facer , levar a xent e a
vot ar ?" ( 29) . Unha idea sim ilar sae de palabr as de Dick Bell, do
equipo de John Ker r y, que ao fío das pr om esas t ecnolóxicas par a a
dem ocr acia, suspir a: " se cam biar o m undo for a t an fácil! " ( 30) .
Com plem ent ar ei ist o con com ent arios de Sim on Rosenber g, quen
com pet iu con Dean post er ior m ent e polo lider ado do pr opio Par t ido
Dem ócr at a, e que r em at ou r et ir ando a súa candidat ur a par a apoiar
ao seu r ival, explicando a súa vont ade de unir se a el na necesidade
de r evit alizar o par t ido con especial at ención ás bases e
r eflexionando sobr e a axenda est rat éxica dos dem ócr at as, aspect os
onde How ar d Dean se am osar a am bicioso. Rosenber g insinúa ao
r espect o que do m esm o xeit o que as act it udes dos cidadáns r espect o
a com o debe esr a polít ica est án m udando, t am én a polít ica debe
evoluír en par alelo ( 31) .
O escenar io polít ico car act erizouse deica agor a pola at ención
dos gabinet es dos líder es polít icos aos gr andes cent r os de poder
em pr esar iais e m ediát icos. Lance Pr ice, que logo de saír do equipo de
Tony Blair escr ibiu polo m iúdo sobre iso no seu t r aballo, e r efer iuse á
influencia de Ruper t Mur doch na axenda dos labor ist as br it ánicos
na apar ición de algo así com o os 'lit t le br ot her s', os pequenos ir m áns
bit acor eir os, diant e dos 'big br ot hers', ou t r adicionais xigant es dos
m edia, m alia que ist o, e r ecuper ando o est udo de Canavilhas ao
com ezo m encionado, non ser ía así, xa que ver íam os que os blogues
non xer an novos act or es e cont inúan dependendendo da influencia e
a int er r elación cos m edios t r adicionais. Do blog de Juan Varela t eño
r ecollido unha int er esant e est r ut ura sobr e o " despegue dos blogs
com o fer r am ent a polít ica" . Var ela fala de cat r o fases: 1.Blogs com o
pr escr ipt or es polít icos alt er nat ivos aos m edia t r adicionais; 2.Apar ición
de com unidades de cidadáns que discut en espont aneam ent e
acont ecem ent os polít icos a t r avés dos m edios par t icipat ivos;
3.Apar ición de com unidades polít icas afíns ideoloxicam ent e ar r edor
de m edios sociais; 4.Os polít icos usan os m edios sociais com o
fer r am ent as de com unicación e m ár keing polít ico. Alén de
com plet ar se a apar ición de t odas elas, sem ella que cada unha delas
vén evoluíndo en dist int o gr ao e en cont or nos diver sos.
Á hor a de louvar con insist encia o novo pr ot agonism o cidadán,
hai aut ores com o Pet er Levine que nos axudan a poñer os pés no
chan, avisando por exem plo que int er net com o lugar de encont r o
m asivo é pr oblem át ico, por que os int er naut as acceden
pr efer ent em ent e ás infor m acións que xa est án pr edispost os a oír , e
sinala á beir a que a cr ise de aut or idade dos líder es e os par t idos t en
unha dim ensión desacougant e. Opina Levine que os cidadáns t am én
se benefician das r egr as e disciplinsa das inst it ucións polít icas
t r adicionais ( 33) . Por iso insist o en que t odo é m oit o m áis com plexo
nest e novo escenar io.
Eu gust o de adv er t ir fr ont e á m it ificación t ecnolóxica e falar das
fer r am ent as TI C en t ant o que cat alizador es de pr ocesos m áis
com plicados. Xa que logo, o pr ot agonism o blog é m oit as veces m áis
un desexo que unha r ealidade e probablem ent e sexa com plicado, e
escenar io polít ico. Sem pr e e cando non lem brem os que as m ellor es
r espost as apar ecer án da súa im por t ancia com o fact or asociado a
out r os elem ent os non m enos r elev ant es, for m ando un conx unt o
com plexo que debe ent ender se en cant o ás súas r elacións.
A ausencia de est r at exias globais par a o desenvolvem ent o das
TI C é un obst áculo im por t ant e, e pensem os que Galiza foi, sit uación
inédit a a nivel eur opeo, un país que na act ualidade aínda non dispón
do seu plan par a o desenvolvem ent o da sociedade da infor m ación.
Non se t r at a de r eceit as m áxicas, per o si dun guieir o inicial decisivo,
que cont em ple esa com plexidade de fact or es int er r elacionados, m oit o
m áis aló dos est r it am ent e t ecnolóxicos, ser á m oi im por t ant e,
incor por ando fact or es sociais, cult ur ais, económ icos, polít icos...
Tam én o ingr edient e blog, que en definit iva e na súa pr opia e sim ple
exist encia é expr esión dunha act it ude fr ont e á r ealidade pr óxim a e
non un sim ple cader no en int er net . O debat e aber t o por diant e par a
os anos que veñen é at r at ivo e vizoso. Reflexionem os e blogueem os
Re fe r e n cia s:
1) ADAMI C, Lada e Glance, Nat alie - The polit ical blogospher e and t he
2004 US elect ion: divided t hey blog. 2005
ht t p: / / w w w .blogpulse.com / paper s/ 2005/ Adam icGlanceBlogWW
W.pdf# sear ch= % 22The% 20polit ical% 20blogospher e% 20and%
20t he% 202004% 20U.S.% 20elect ion% 3A% 20divided% 20t hey
% 20blog% 22
2) CLI KZ - St udy Bolst er s Blog- Relat ed PR Pr act ices
ht t p: / / w w w .clickz.com / show Page.ht m l?page= 3514176
3) CANAVI LHAS, João - Blogues polít icos em Por t ugal: O disposit ivo
cr iou novos act or es?
ht t p: / / w w w .bocc.ubi.pt / pag/ canavilhas- j oao- polit ica-
e-w eblogs.pdf# sear ch= % 22% 22blogues% 20pol% C3% ADt icos% 2
2% 22
4) DREZNER, Daniel W. and Far r ell, Henr iy - The pow er and polit ics of
blogs:
ht t p: / / queensu.ca/ polit ics/ pols313/ blogs.pdf
5) TRENT LOTT – Cont r over sy and r esignat ion
ht t p: / / en.w ik ipedia.or g/ w ik i/ Tr ent _Lot t
6) ESCOLAR, I gnacio - Escolm a de blogs polit icos
ht t p: / / w w w .escolar .net / w iki/ index.php/ Blogs_pol% C3% ADt icos
7) ESCOLAR, I gnacio – Polít ica en red, en La blogosfer a hispana:
pioner os de la cult ur a digit al. 2004
8) EL MUNDO - Diput ados enganchados
ht t p: / / w w w .elm undo.es/ docum ent os/ 2005/ 09/ espana/ congr eso
/ t est .ht m l
9) VI EI ROS - As est at íst icas da fenda dixit al galega
ht t p: / / w w w .vieir os.com / publicacions/ nova.php?Ed= 42&id= 456
57
PPdeG: ht t p: / / w w w .PPdeGalicia.com /
PSdeG: ht t p: / / w w w .PSdeG- psoe.or g/
BNG: ht t p: / / w w w .bng- galiza.or g/
11) VI EI ROS - Palabr as Candidat as: Vieir os especial eleccións 2005
ht t p: / / w w w .vieir os.com / g2005/ w eblogs.php
12) ROMERO, Daniel e Vaquer o, I sabel - Os par t idos polít icos e a
r ede, 24- 6- 99
ht t p: / / w w w .galego21.net / nos/ r edada/ eleccions.pdf
13) BONCHEK, M.S. - Grassroot s in Cy ber space: Using Com put er
Net w or ks t o Facilit at e Polit ical Par t icipat ion. 1995
14) NORRI S, Pippa - Building Know ledge Societ ies: The r enew al of
dem ocr at ic pr act ices in know ledge societ ies ( UNESCO Wor ld
Repor t ) 2004
15) ELECCI ONESGALLEGAS.COM
ht t p: / / w w w .eleccionesgallegas.com / sum m ar y.php?op= BlogList
16) VARELA, Juan - El año de los blogs polít icos
ht t p: / / periodist as21.blogspot .com / 2005/ 03/ el- ao- de- los-
blogs-polt icos.ht m l
17) GARRI DO, Fer nando – I Enquisa a blogueir os galegos
ht t p: / / w w w .ciber sociedad.net / act ividades/ infor m e_enquisa_200
6.pdf# sear ch= % 22Enquisa% 20blogueir os% 20galegos% 20% 22
18) VARELA, Juan - Ciber polít ica par a una m ej or dem ocr acia
ht t p: / / periodist as21.blogspot .com / 2006/ 06/ ciber polt ic par
a-una- m ej or- dem ocr acia.ht m l
19) VI EI ROS - Os nosos 'blogueir os' falan de polít ica e novas
t ecnoloxías, en Vieir os
ht t p: / / w w w .vieir os.com / nova.php?Ed= 1&id= 43629
20) PP OURENSE
ht t p: / / w w w .ppour ense.com / nnx x06/ Ent r evist as/ ent r evManuel.h
t m
ht t p: / / w w w .j oselopezor ozco.com /
22) WEB DE XOSÉ CRESPO, alcalde de Lalín e pr esident e da Fegam p
ht t p: / / w w w .pepecrespo.net /
23) CADERNOS CI DADÁNS
ht t p: / / w w w .cuadernosciudadanos.net /
24) REDE DE BLOGS SOCI ALI STAS
ht t p: / / w w w .r edblogsocialist as.or g/
25) CROWLEY, Michael - Conser vat ive Blogs ar e Mor e Effect ive
ht t p: / / w w w .nyt im es.com / 2005/ 12/ 11/ m agazine/
11ideas1-11.ht m l?ex= 1291957200&en= 04a1631bcfa1479e&ei= 5090&pa
r t ner = r ssuser land&em c= r ss
26) GOLDFARF, Zachar y A. - Par t ies Scr am ble for Yout h Vot e
ht t p: / / w w w .w ashingt onpost .com / w
p-dyn/ cont ent / ar t icle/ 2006/ 07/ 15/ AR2006071500685_2.ht m l
27) GOLDFARF, Zachar y A. - Par t ies Scr am ble for Yout h Vot e
ht t p: / / w w w .w ashingt onpost .com / w
p-dyn/ cont ent / ar t icle/ 2006/ 07/ 15/ AR2006071500685.ht m l
28) PARA AMPLI AR SOBRE A " XERACI ÓN Y"
ht t p: / / scenar iot hinking.or g/ w iki/ index.php/ I ncr easing_influence
_of_Millennials
ht t p: / / en.w ikipedia.or g/ w iki/ Gener at ion_Y
29) WEBLOG DE MARKOS MOULI TSAS
ht t p: / / w w w .dailykos.com
La polít ica por int er net ha m uer t o, lar ga vida a la polít ica por
int er net , en Per iodist adigit al.com
ht t p: / / w w w .edem ocracia.com / ePolit ica/ how ar d/ How ar d_Dean/
HD005.ht m l
30) BELL, Dick. Com ent ar io com plet o en:
31) ROSENBERG, Sim on - El art ículo de despedida est á en la port ada
de la que fue su w eb oficial en cam paña, act iva en el m om ent o
de escr ibir est as líneas: ht t p: / / w w w .sim onfor chair .or g/
32) PRI CE, Lance - Ruper t Mur doch is effect ively a m em ber of Blair 's
cabinet
ht t p: / / w w w .guar dian.co.uk/ com m ent isfr ee/ st or y/ 0,,1810266,0
0.ht m l
33) LEVI NE, P. - " Can t he I nt er net Rescue Dem ocr acy? Tow ar d an
On- line Com m ons" .
ht t p: / / w w w .pet er levine.w s/ I nt er net dem ocr acy.ht m
A da t a de 2 8 de a gost o de 2 0 0 6 con fir m ou se qu e t oda s a s
