• Nenhum resultado encontrado

A utilização de computadores no projeto do edifício: conceitos e perspectivas.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "A utilização de computadores no projeto do edifício: conceitos e perspectivas."

Copied!
361
0
0

Texto

(1)FRANCISCO FERREIRO. CARDOSO. X /. '<. ;. 'Ç. ). ) \. '\. l. \. A UTILIZAÇÃO. DE COMPUTADORES. ;. NO FROJETO DO EDIFÍCIO: CONCEITOS E PERSPECTIVAS. Dissertação F't3litécnica. do tftu].o. apresentada à. déx USF' F)ara a obtç3nçêlo. de. Mt?stre em Engenharia. '\ r. '\ «. '-+ «... J. {.. Escola. São F'at..tlo, 19B6.

(2) Dodit=at15r"in. \. J. a meu pai!. anão Car].os e. a mi.nha ml.llherp Regida.

(3) Os; nc3ss;c] a{.3rndec=i ínt-: nt{3s. ao F'rofessor Dr.. Sério Flarra= Gontijo da Carva].hc)l pc3la c)rienta$âo dadca a c?ssa trabalhei ao F'ro+esn=oi-l)r. Francisc:o Romet.tLancei. pelo cc)restante apoio [a or:tentação dcadols.ao longo de todo c] nosso ct.]rsc} de mesitrai:loi ao co]clga e amigo F'rofessor Lui= Handeiraade Mc:].lo Later=a:. que nos introclt..tziu no asse.tntt3a com clt.tnn}discutiínols prati{ f frente todas as idçbiaa= qt-te c:obstam dessa trabalhei ã Regida pari.a f;icncirigt.tes Si].vaP minhca mulherl fundamental ajudix dada na revisão dos originais; à Dora].ice d.ati].agrária;. Dias. êrlayap. pelo. dedicadcn. trai)ülhc). pala. da. e a todos [DSamigos e colegas ciue íncentixr.ajam e$ di.rota ou indiret.:\n\antas contribuíram para a rea].izixç c] dessa Dissart.açêlt)-. SãtJ F'auto, julho de 198é} Fr"üncitsco Feri"nirü Cürdoso.

(4) RESUMO. []. comi)t..ttador vom oc=t.tpi:\ndoatu.a]mentç.:t..IH papal. delst;aqui. nü\ vida. cjo homem n1{3durno.. cie crelscul-ttu. Nosnn© ctJÍ'lta}.{to.. taírlt)drí} ã'àéãrt-a. dn f3rojt!!to Ea, mais; partict-t]earmert'to, õl c]cl f3rojnto (]n acliffcit unt::t3ntram nalu. t.]m]a furrü]menta. da inostiíTtd]vu]. rli'volt de utili=üç2to n sst:a sabor:. no aproveitado de todo c] potarlcial ofc.)recidcl.. valor... {9nt.cinto,. Sni..t. !5. att.tcn].. nata ttpm sie. Um dose ríiot:avos que justa ficaíít ta]. fatcn está no da!;sc:t3nhc3cirni3nto. por parta dos projetistcas. das rtlais possibilidades dm ernf)rogo dos c:c)rílpt.tocador'es na área dc) projoto clo edi. f:ócios. Nesse sentido,. o objetivo. c)rq.animação. [Jos. cona:oitos. dessa Dissertüç2to é cot'atribuir rlecessárit3s. a. munt.ar utm painel sobre as perspectivas f)odui"os;ca feri-amante na área.. teais. enlpret3ns!. pcara a bum. de utili=caç:âo. COÍTIO. dessa. ABSTRACT. Thc3 computer ínodern. man.. !spec=ifi.çally. is playing an i.ncreaaning role in the lide Wi.th. the. this. bLtildi.ng. point. of. vier. the. desi.gn cara mal::e the. too].. However, dnspite thn potencial not l3een yet propely used.. design. o.f the anta. rncn'un. cornpLtttlr a volt.table-!. t3f this eqt.tif)ment,. it. h.as. This; happt3ns l)eceause the desigrlur's do nele }Enow tha actual f)ostsibilitit=s of tht3 use c)f compí.{terlsfor the building dclsityns. This; Dissartation aims to cnrçJÉlni.zc? the conc=apts rc3latcad with thi.s l)c)tssib:lll.itit-3s}and alllso to bring c3t.Itthm protspt3ctiva uses of tl"lis powc:r'fu].l tc)ol in thi.s área..

(5) ÍNDICE. EÊEJlyLg. ! - !NIRglyÇH. CAPTTULÜ 2. 2. i. 2.2. - CDHPUTADÜR E PRÜIETÜ. g ÇleUU114gt: - eBÇ E giÊlg gg EÉl:11çip Ê!!i:!!i:le g çg!!ulil9c ' E aHlt1 411L!!LÉ!. 2.2.1 - A doada dü desenvolviRenta {í965 2.2.2 - !. eEêç. 1975). ! !gül d! ÇQ!!gLIÉâ!e [íç7ó - iç8m. 2.2.3 - ! ÜL!!!B!!. 2.2.4 - Colent&ios. CAPITULA3 - o PROIET8DÜEDiFfCia. 3.1. ! ! pdysb. 3.2 3.3. 26. 8 !!!g !hçj:i gi ê ggj:!!!u. g E !ielg gg ElilJçi,e. 3.+. 34. 3.4. 1 - E gIglg g j:DlÊltj:gISlg Ej:gE111j:Çê. 34. s.4.z- g! HêlgÉei gÊE ei !g 3.+.3 - E!!!! ! !!aU!! ÜQ ÜUetg. CAPITULO 4. - FASES E ETAPAS DO PROCESSO DE PROJETQ +1. +.2 - B! Elul1 41 eLü!!! +.3 -. l!! IgÜIL! lli.!. +.4 - CaBentkiüs. 42. ÇQaU!!!g 55.

(6) CÊF'!TULE 5 - HEDELÜS PÊRA F'EÊt. 5.1. ! ! gdusg. 5.2. Hp1lglpi;. pnçlj:! isbn ! ç! !!j:!içi. gg. 5.2.i - Ç!!!ij:!içõi9 gui!g i Êe: !ig& 5.2.2 - Ê! !iiíi:çiib y !g ã !:i 11:!i.Éig! 5.2.s- Êlglii11:çê gu !9 id! dêüçj:B ge1; gg 5.] H del:igl8i d ã Eli ê dp E gi !g !i:!gele 8 Li:çiçÊ ! d! EE8E 5.3.! - ?1üdclc iterativo. 5.4. 7a. 7Í. s.].2 - BeÜlbletl11t!. 73. 5.3.:. 74. - Nüie o diretü. Ei.teL!!t.!! !!tÊi.! d! l:üt! ! ç: dg Çewu!!dg a! e ü.!t!. s.4.i - llê usei !i 11g :.4.2 - llê:uj:DI g!:idgcg. s.4.s - liêguj,oiglj:oilõd ê. 5.4.4- 11.!t.!,!!i.!t:!q (! 5. 4. 5 - !i.!E.e8a! Esnlçi.!!Llt:Ê! - 'El:Ulr.t. !Eit.eES". :.4.ó - 'Bêsgini4g 8cgyi!!!u(Ê: 5.5. !Í2. [ümeütãi os. CAPITULO 6 - FASE bE ESTÜBB$ !NlEiÊiS. b.! b.2. Estude: {ie Viabilidade &.2.! - güdelüs iterativ. s. b.2.2 - 1õdelüsceíativcs b.2.3 - Hüdelcsdiretüs a) Boleia heürlsi:ices. b} 8ü4eiü3íe ü iBilaq%: frcgranaçb linear. [) ]]adeiüs ] b.2.4 - !!E. - Ht. H. [an:nt b-ios. iaizaqlo: frügranaqh dinhica ã üwt.[tLlàt.igü. E gã i!:.

(7) 6.3. E!!!ulu çb deEGUIE! !. 133. b.s. l - !!çg! glj:ib. 134. g! &!gC!! llj,!c&gui.çi!. b.s.2 - êD&li! d! üEylg b.s.s - E! !L!! !!g !!LILdi.!!. !ig!!!. - E!!. b.3.4 - Coaent&ios. !49. ó.4.i - $ ãlj:!! dge! is!! Êç!!!&i,g!. 152. b.4. a) RodeioseBpiricüs b} llodelas de filas [} Hadelosde siBulafla. 154. d) Padronizaçãode espaços. !S4. b.+.2- !L!!t:!!! deFILE!! b.+.3 - CoBent&ios. ÇIF11yLg Z. - Ej$! P1 8111FBgJÊlg. 7. 1. !!ggnb. 7.2. !!pli !i$b Ig l !e [gielg. lbO. z.2.i - !wq [!!i.! Ü!!! !ü! ü) LevantaRentüs plana-altiBÉtricüs 162. b) HaviBentaçb de terra [) Estudas de deçlividade. e drenagem. 7.2.2 - gci:eQliEg li çgg!! g !e 7.2.3 - Coeentbios 7.3. !] ! !e gg êe!!EEg.ielg. 170. 7.s.i - !E!!gduib. !71. 7.s.2 - dali,çilb!; çlnli:!i,çislg. t75. a) Tipo de aplicação. 175. b) lladelü aditado. 176.

(8) !77. [) forBulai:!ü acatada [.l). Assinala]ento. quadrático. [.2) Teoria dos gratos: actriz de requisitos de adjacências. i77 18a. c.3) Teoria des grados: busca heurlstica 185. [.4) farBulaçlo analítica d) Coaent&ias. 185. z.s.s- !!gELe! !!Llt:i,!!!. 185. 7.3.4 - EQd!!q!ÜI.!!Q! Ile! !!t,I.Eg!. IB9. a) ProEediBentosvia Belharaaento a.l) PerButaf&ü ou Relhür troca 194. b) PracediBentüsde busca. 194. z.s.5 - leglLg! li.Cela! ge gli:1l:!iElg. 200. a) PrograBaçb linear. 201. b) PrograRaçlonh-linear. 202. [} Prograeaçãadinbica. 202. !. 203. 1.3.ó -. 7.4. a.2) Seleçla natural. !Lg! Lle !ti:!!! d! !i.!a1lçlg. 7.3.7 - Trabalha interativo. 204. z.s.ü -. 206. 2 !qt:!!! !!ÊBE. 7.3.9 - CaBentkias. 207. BliLi:igb gg 8Q!!! giglg. 209. 7.4.1 - !elcgduçb. 209. z.+.z - ê ! ç ÇB! !!ç içili Xei ilgi! 111. 211. 2Í2. a} Avaliaçhs cliRâticas a.í) AvaliaçõestbBicas. 212. a.2) Avaliaçõesenergéticas. 215. a.3} 1nsolaçb. 216. e soBbreaBenta. 21B. a.4) Ventos a.5) ESP - 'Environaental. SysteHS Per+ürBance'. 22Q. b) lluHinaçlo b.l). llueinaçlo. natural. e saBbreaaento. b.2) 11uHinaçb artificial [} Acústica. 2Í8. 220 221 223.

(9) 225. 7.1.s - êDlj:çigb! !Êç içê!; ! !ij,! &gl! 7.+.+ - ê !içlçbi. 226. !gREi,gEij:!. ?.4.5 - Custas. 22B. 7.4.ó - Qulçle! LealL!. 230. 7.+.7 - lsUIÇlg! 1llqli:!. 231. z.+.B- !Llt!!!! L tlat:!4g!al ! !!!Lliçb!. 234. a) Mártir Conter far Êrchitecture and Urban Studies - Universidade de Caíibridge b) BENS- Building Environsent and Services SiHulatian [) FACE1 - Paekagefar ârchitectural. CêPTTULÜ B. 8.1 -. !. 240. e) ECOLE3. 241. +) HELP- HüusinqEvaluation Layüut Paçkage. 241. g) 6BAL- GeneralOutline Êppraisal o+ Layauts. 242. h) $ABLE. 244. i}. 244. 5CRIBE. - CaHentãrias. ELt:a ÇQBUlt:iÜQt. reli !!çaglegi,ê. B.3- a®! llt.LLLl! q Ç1luqt4ÜQt: llQieZ B.4 - a Futuro. i. 1 -. 245. 245. - CONCLUnES. B.z - g 8 !iig. ANEXO 1. CaRputerEvaluation. d) PHASE - Packagefar Hospital Appraisal, SiBulation and Evaluation. j) OpenArup Partnership 7.4.9. 237. 248 24? 25a. 25Í. - SISTEHA5 1NTE6RADBS. !!. eLi.üç;DIL!. !L!!!!!! !!!eülq!!LÜg!. 253. DAC-í. 254. ICES. 255. blest SusseK. 256.

(10) HARNES5. 258. ãRK-2. 261. BX5Y5/BDS. 266. CEDER. 27a. SPACES ! a3. 272. CÊRBS. 275. outras 1.2. {HICRBBE, LIDAS, SYSTEH 72, CP 110). 276. CoHentdrios. 27?. 8BElg!! - ÇgN!!!EBêÇE$ ê!!Çlglê!! 11.i. !!glyib. 11.2. 8Êli:çisb! ê File Ig E pi !e ElgÊyti:!e. 28a. ii.2.í - E!! ulu ib d! d gg!. 11.2.2 - ELy.!!!!ÇQõuL!!e ti !! = !!! ütüt:! ! t! dlçb!. 281. 11.2.3 - gaiet!! çlHu!!!! t! !! = Lül1lL!!b! !L!!t e!!ç©i,çi!. 2B2. a} Elevadores. 2B2. b) CcndiciünaHento de ar. 2B2. [) lluHinaçlü artificial. 283. ii.2.4 - Ecgielp! çe! !!!! !il!! 11.2.5 - 'Edifi'Elas. 11.3. : j,g!!i!!sbê. cansEientes'. bi,gc&!i:çg:!iüj,!#j:i!. 283 2B3. 11.2.6 - CaBenthios. 2B4. 8 1içigb!. 2B+. n &gi! g1 8api:gig Ecgigle. li.3.1 - gemi!!alga. 2B4. 11.3.2- çLIÜ9qL!!!!. 2B5. ii.s.s. - E!!!çj:íiç. ib!. !ÊçDj:Ei!. 2B5. 11.3.+ - Sistemasadministrativas. 286. [1.3.5 - CaBent&ios. 2B6.

(11) 11.4. 81 çlg! É !! ! i].+.i. - !!!içl;p! Q Ec!!i,çi. ii.4.2 - !!!i, iilg ii.+.s. !!slg gp! çg! u!!gQ Ê! g! Elç ilÊj,g! gÊ E gi !g píi,!!i.gEi!. !!çglbi Ig !i:!!eli. - !!Íj:nj,slg g !!çg111i Ig ggyj: i!!. ii.4.+ - E!! ilbii. ü Ensino do PEAC. 286. g !! l! !!i g. !g. 29Í 293 294. BIBLlüGRAFIÊ. 299. !!BL!!!EQEU - QIEIB !. 327. BIBL106RÊEIQ - 4NEIQ !!.

(12) Figura 2. i. ü 'Ecanalia da Prüjetü. il. Figura 2. 2. DesenvalviBento düs equipaHentas de coBputaçlo. 22. figura. 3.. l. figura 4. l. figura figura figura. 4. 2 3. +.. 4 4. 'SysteRatic Hethüd far Designer - L.B.Archer' ladeia do processo de projeto desenvolvido pela 'Building PerformanceResearehUnit". 54. Rodeio bidiRensianal do processo de prüjetü desenvolvida par Harlius. 54. Rodeioproposto par Hc6inty. 54. Ê existência da retroai:!o üu 'feedback". Figura 4. 5. ü constante processode itera;la entre etapas. figura 4. 6. 0 ciclo iterativo. 56. figura. 5. l. Estudade UBacúpula de igreja feita par Antaniü 6audi através dü uso de UBcadela analógico. &7. figura. 5. 2. Exemplode eadelo dinâmico: traças de calor entre a edifício e ü freio ambiente. 67. Figura 5. 3. fladelo iterativo. 72. Rodeio gerativo. 72. Rodeio direto. 72. figura. 5. 4. Figura 5. 5. figura. 3. 6. Estaçh de trabalha de UB BicrocaBputadar. 78. figura. 5. 7. Estaçlü de trabalhe de UBBinieüBputadür. 79. figura. 5. B. 'llenu' de apçbes. figura. 5. 7. Desenhas+eitüs cae ü sistema ARX-2a partir. Figura. 5 10. IJsü da biblioteca de detalhes construtivos dü sístena 0XSYS/BDS. B4. figura. 5.. 1!. Caaposiç:o de UB desenhofinal. B5. Figura. 5. Í2. Colpasiçla. figura. 5.. figura. 5. Figura. 5. Procedieenta vía RelhoraHento. figura. 5 16. ladeia para Sistema Integrado de PEAC. hierárquica. a partir. de UHabiblioteca de elementos padrões. de diferentes níveis. B6. de desenhos. flagelogerativü aditadopar Leoftardoda ViREino prajeta de igrejas 14. Figura 6 l. Hrvüre correspondenteàs coHbinaçBes,[oH destaque para as viáveis, indicadas eR preta 97. !20. Entradade dadas. 121. 6. 2. Soluções iniciais;. Figura b. 3. Salda detalhada de UBadeterminadasoluçla, para D seu primeiro estágio {prineira edifício). 122. 6. 4. Dados fornecidos ou assumidos pelo BDP. !2B. Figura 6. 5. Suüriü das saídas obtidas coH Q uso do BlJP. 131. figura. figura. figura. 6 6. examesdas estãgias de UBasolução especi+icõi arHazenaBentadag soluções. Saída detalhada das características arquitethieas. soluça gerada pelo BOP. - geaBetriap fachada e elevadores- de UBa.

(13) figura &.7. Saída detalhada das características. tónicas. - estrutura e instalações de ÊVCÊ- de UBa soiuçbü. i32. gerada pelo BOP Figura. b B. Saída Hastranda os custos de UBa solução gerada pelo BOP. figura. 6 9. DeeüRposiçlüeB arvores hierárquicas. figura. b. kvüre hierárquica de UBprajeto residencial envolvendo72 requisitos. !37. matriz de associações. !40. Figura 6 i l. 132. Figura. 6. Correspondente árvore. 142. Figura. 6. 6rafüs das siBplex 29 e 30. !42. Bufo largado pela união düs siBplex 29 e 30. i42. Figura 6. 14. Figura. b. Interpretaçlagrb+ieada üvüre. i44. Figura. 6 16. Hatríz de interaçles. 144. figura. 6. EscalaBentü BultidiBensionalaplinda ao arranjo física de UBescritório. 1+7. figura. 6. Resultadoda aplicaf&ü do HDSa prableHado hospital. 148. Figura. 6 19. Aplicaçõesda computação na fase de EstudosPreliminares. figura. 6. Salda do pragraHa HÊGICsab a força de analise hierárquica de grupo. 157. Figura. 6 21. Salda do programaHãGICsüb a farpa de diagrama de bolhas. 157. Figura. 7. !. Estuda de declividade de terrenas cae o auxilia do computador. Figura 7. 2. Linhas hidrodinlBicas. figura. 7. 3. Sequüicia entre as fases do prüjeto. i7i. figura. 7. 4. arranja físico determinadaa partir de UHamatriz de requisitos de adjacências. 182. Figura 7. 5. Tónicas de plani+icaçla de gratos. 182. figura. 17. 7 6. de UB terreno. ProgramaDülllNO, Bastrandoa ocorrência de ue retorna na trilho. 167. au 'baektraking',. beB cola. {ixaç&a de UR ambiente. avaliaçlü dü saHbreaBenta [oR o programa SHADÜHPACK. 222. figura 7.7. ExeHplc de. figura 7.B. 'Passeia' eB torno de UHedifício eo prüjeta localizado entre outros jã existentes. 235. Figura l.l. Desenhode execução produzido pelo sistema Harness. 260. figura ll.l. Blteraçb nü tempodispendidapelo hoReHnas diferentes fases do profeta. 288.

(14) LISTO. DE TABELAS. Tabela 4.1. Conparaçãü entre as fases do pracessüde prüjeta propostaspara diferentes heas. Tabela 4.2. ós etapas do prometo segundaalguns pesquisadores. 49. Tabela 4.3. CoHparaflo entre as etapas propostas eH diversas classificações da processo de prajeta. 51. Tabela &.!. Fetal:lo entre üs cálculos da enuHeraf:o exaustiva e os da prograRai:la dinâmica. 128. Tabela 6.2. Correspondentes SiBplex, ondeü primeira nüeeroidentifica D sieplex e ü segundo dd ü nünerode. 140. seus elementos. Tabelal.l. Economia conseguida cüH o emprega dü BDS. 269. Tabela l].l. CüHpresslono teRRade prometo obtida cü$ UB sistema de PÊC. 29a. Tabela11.2. Melhoria na produtividade de diversas atividades coHD uso de sistemas de PÊCIeR caHparaçbcüB. 291. os iÉtodas manuaistradicionais.

(15) INIBQDUÇ6g. [\[c3s t111timoscanonn.tem =;tavc:r'i ficac]c) ulíiã\ráf)i.tiêl l)of)u].arie açao do uso. {:los. coíílputat:loi-als.. Ess;n. fato. í::lt:2st.:Fnvc)lviínento tt:3cnolc5qicodc} selar, partir. da dét:üdi'â. l:tslsa cvclluçac) t-3quil:3aírtentos,. 1-loja. tJt:vicio. \o. {.]ipünr\t:la. hcavidop pt-irlcipcalrnante, ü. de 7t:).. pormitit..t urn at-tmc=lltoacuntt..tútclon.a eficiéncií;\ reflcltidã\,. diminuição. é. siobrutLtdc),. r]a. H=ua. íí]it]iaturi=é\Çêtc]. dota c? REt. dn seus custos.. c3fn. cli.fa,. os. cc)rnputiàdorc:s!. ínicrocompt-ttadores,. !sê(o. UÍTia. cJU. fc3rrcaínnrltua. (]ia .a t:iia de :lnúínnrnls profissões, prometo.. m.ais t:lc:. E?speci'ficamnntap trabcalho. inc:lesivo. tJ=i. {:lislaoni:vel. rlü. naquelas ligeaclas .ao. l\lns} u caínpol. elíientem !sistemêxu despi")vt3lvi.du:3 par"ét ixtt.tar rlaçs maias di ferelntus área\s: projetos uletrci)nic:cJS, ÍTleclÍnicof:;, õü..{t{31nobi.]rtatic=0131 rlavüilã, hit:]rãt.t].ices. fâEroasfJ=at=i.ãilsp ac3rcai"tát.LEiGos, atc, e no pr'ojt=to clo edi'ffcio« âpnn'ar. dtn. f)otnrlciall. c[nsenvc)]vimarato. qun. (]e taits. os. ct3mputcat:ioi"as. pr't3jetu=},. c3furet=u=m. c:omo. at.t}.{i:liça. m!..títcis f)rcafissi.anais. os. i«lo. vüaín. .aintla c:onll..!fTlü certa dtpscc3i"lfiarlçaou até t.Incace?rta l"tastilid.ndt3« Elas.a ptastt-trü ra#late conta. um. todo:. ca clí3. ãlpcãrant.elRtantB, ÊE}Sj.rTIF. Vnl'i. i..tmü tnndülncia ne)gcar. aquilo. que. club sa= verá.ficha nca soc:íad:i\de rt2(o. se. conhecl=. direito. e.}.. i-aCLli'"SAIS. {:jLte. atral=ü. e te. cârTln, Ç.a tomãtr t3 c?s;pacta do htaínaín.. 'Fz teca'--siíp ulrli. i'atl-cncSO. llU. üapt'OVC)ZtcaíTlentO. dcls. os t=ompt-ttüclc)ruas ofc9roct-rn ã\a projato. do ndi'ffcio,. dt:pcorrclnte. {=ol)t-e cas potencical idütdas do. ín.ai.s}clc3 L.lrndascorlhec:tirante). tíiiF)ração dix cc)mf)uLaç:alas qt-tt3 qar"á\ umi:l rnaçao. rleqcxtivéx,. do t:luo dc}. L.]maccnrcactc.:r-:rstic.a f)róf)riü c]c:stc.? tif)c3 da prcJjutc] {lut.:! envie\t)i].i:=t3.

(16) [] {..tlst] c:lt:.3tà\l. .f {pr"]'"ãtmtni-]t.:-. [)(2ritf«c]dns e.:c:ontesu.{tü, pnc]c:+--su c:.:tractor-i=car o ut)je-9ti.vo pl'i.rtc:ipü] dosl30 tranballho como ! ando:. "$upr'il" a falta. de infül"maç'bes nü à)"eü do chanladc}PT'{)jeE.odü. Edif}(io. Assist.ido. pr'inr.ipüi$ utilizado. aspectos c Rosé.)«andoonde o (o»putadclj" pode $€1" copio fe»rüment.ü no desünvolvilmel)bo dc} p)''ojnt.n do. edi f\cio". motivo,. tüdé:t. ntarn. prc)ft..tnclidac:le. C{.}mput.odor',. con.:. itít&. do. $e{.1.$. .. Corno s::? f)tecla ver:. f)rixticainc31nte. por. c] objntivc] tr:aç:ado ê muit.c3 amplo!. finta. tnc]os. core?a asse)ncl. os. it:leal. u. alalsuntos muletas. fica. cio. c:onheciritentc3.. pertinentes clnless. aliar"céxr]dü F'ar. s3t3rãtn trütta(]os. inclt.tsiva,. a!:;fsc) c:om. ter-&o. qutP. ssÉar. st-tf)rimidos. Dmrltro. claslsç= mnsmc]r'aciocfni{3,. o terna será di.sct..rido. :\paria!= a. i«ii]ve]. dt:?Antaprnjcltt)l já qt.te lxs caplicõxçba no Prometo E){ocut:ivn envo].voín car.:lcterilt3tica!:; coínputêRcionai.s prüpi"'ias, qun dufoé\l-lclãriüíit urn tr'abalho t31spnc{ fit=o. linh.as. geraits,. eE;sa diansul''ração está st..tbdividicÍcn ©m. duas;. pa\i"'ta-u cli st i rtt as;«. ü primeira c:leias, c=ornpreendundoos Caf)ítulos f)rii"ic:lpais .aspuctcns ralar.ivt)s caca teRIa.. 12a 3P cc3ncei.tua on. 2 sa c:tractor-izará. o çlt..In sejet F'rojeto assistido por Computador e F'rojeto do Edifício assistido por Compt.ttador, num.a poIsEi-tra histcSric.a t= ccjnctpitt.t.al âtssiirn,. rtc] Ciapftulü. i3.abe-se cl].ta t..]m prob].uma clLtalt:it.tur 3 pé]rcasser res;c)lvi.do corri c] efriprelqc). di3. 1ifTI. !siEltç::!ilÉRti.=ê\tJ&, já. t=oíilpcltaclt31-!.. deve--seta. cnf3i'013unt=ai'". (:le. f(3i''íTien. ql.!e sÓ cas:;im olstc-l f)oc:] so].!..tcit:iria'-].o. F'oi"tanto,. P.

(17) tÉIMtJE$fíi o l3rnjÉ3to d}3vc?E;t.3rtrütadc) com ufn c:n'foclLtt3si!:;tÜlnic=c-. c] qun !3ariã. eito. ricas Capj]t:u].ns. 3. c) 4.. Uríta ve= carac:tei-izaclél. a nac:ç::isidade-3 da :3istol'Bati. acho clo pi'cljwl:n!.. dnvelrn. t.e$c:nit==nta c]uu. sclip. {:lisct.ttid,as. pose;ibillitum. tal. nr(parti. visüncln--s;t n unte)rt-3qtnt=lot3í=ümputêtdoras; no Fui tí3 no Cüf3i:tt-tl Q 5... prl:)cunnsio.. ü. prático;. saqurld.a. pearte. tem. t..lín luar ater. ilitlcJame:3ntta. i\Fato. llstso. nolüx. siarlã. E;cür'2tt). faprasuntüdí:t:} e conceito..tíadi:ts a!: af)liclaçõen cJa cc)mputação jà a){istnntas n.a í4ii-ea, bem c:{3fnnídentificcar'-!sa--8(o ot.terna .aspc3ctüs p.aslsfvais dt3 sera]r] tratados com o cau}.{i]].io t:l{ s t:omputcadorcus;. âtlui cã\be ritnvarnente des;Lacar--t:in qun, devido cao grandcl i")Cimt3rodn aFít3frll:)].t)s i\prclsnntat:loas. estes não sar2to tr.atar:ius de furínü c:tníítpletcn. O que se pretende:} ao Hal)rebenta--lou á somente definir' uín qi«tat:lrc) de possfvclis a]3licaç:lbets e int:liccar a biblio(grafia para ft.tti.iras desnrtvcJlvimt:lntos, rn.ais aproft.tncladnsF cle cada asse..trltn. F'.arca tanto, Cal3ftultD. nstél par-tlP c:lesQnvc3lvnr-aDQ-áent dt:3is Capftulols.. é=. o. prajt1ltn. será. tratado. ü. nfvnl. F'r-t=lirnil-laratss anqi-tanto que no Capa:tult3 7, a nível Ctnmtajá. 'Foi c:o].oc=üdo,. dta F'rojato. nan -narg((3di!=ct.ttidas. cle. Ni). E!:stt.tt:loas. dtp Êntaprojeto-. 'as aplic'açàc)s. a n:fvml. E:-:ecutivo.. 1'4cl entanto. c? procurando giü\rtpi" a;sáa oínis:;ssac)p rlc] üne=).{o l serão aprc:sentadaau as f)rirlc:iplâi.!:} 1=:aractterf!:iticcas dos chéílaclnauSi.stemas Integrados de F'rojeto do E(]i+fcio Assistido por Computador, cJ$ quais, vida de raç;i'áat. nlnçllobaín o cle3senvolvimento cic3fJrojato c:ornc]urnatot:lo«. Êlórn disso. {:l um-a va==que t.lmdois objetivos dasst3 trabcalhcn {$ sbul3rir a\ +ü]ta da in+orrn.açêto núl área. é ft.trtdanlent:a]. {:lt-te sojéxm apõe:t:;ente\dúts} tot:las as refc)r-éncia hiblioqr-.áfic:\s à\ cIMa ac} tt3v(p acesso. hein como qt.!u sc.3 cli ;ct..ttarn cas;pac:tc)s indirt?ta:tínentt-3 rf:.:i]..âc:ior]adt)s. .:'o i:\s;suntü.. Itsst. st:.!r.â. ':r. ftaito. nt:] Anel.:o. 11.. nea. llt.{cxl.

(18) s ríã. cJusit9nvc)].vi(]úl l..Irra rãpidda diuc:ulssãc} e. [)i]')]io(]rãfiç=ü\. d::as. .:\p]ic.nç:ht?s. ã\ rl:fvc-3].. d{3. F'r-c)lato. L.tmúl compi.!«xç:2in El=}.:ecutivc3. ta. cJélqt.tt?] é\!s dc.!!:;c?invo]. vi clÉ:\sc:oínc)moc:.anis;mc]qt3rorlc:hall cl éadn3i il:l !:;trixti vc) de.:! apoia::} au prtDjato« [] Ênm}.:t] ]] trêttará tcaín])étn t=]a outro!= ãlsl:Jipe:to=}. incai.rcltamentn rul.ac:ionados g\s itlilicf:tç:ãeln. c:terno a iínplai"Ilação íJos conlpt.ttadnres. nos. t scritórios. cln. prolotti. a. o annsirlo. desse. tem.a. nÉxs. esc:t31.asclo ârcluitc.}tt.tra t-aEEngunhcalpiü vivi l Cora)c3contentárin. 'final. a asliià irtti"'ocluçao,. c:oí)VéIRclc:utatc.xr t:;uc? ã\. ienliclilda cJI.scuti.da üo it)ngo dca tr.:lb.alho rlt:m sc?mpi"e {b a l)ratsilaira. A rnaiclria das t.=ílaoriénc:ias relüt.acjeas!se insc3re. via da ruçJrél! nLtrnc:finta).{tti orlcle}o f=ucutoa cadisponibilidndta da mão do ok)rü d:i.fclrem oí]] n]uito dü qut3 su vtnri.fic:a n{3 Bi'asi]. (] ÍTiOSlno s;u d.á ct:)ru ols ncluiparnt3rit013, rc?lê\tivarnei"lte mais b.autos a tuc:nic.nmclnt:n rne:\i!:; c:lc.?ssul-)vc3lvidos e mais; coínf)Intoan no e:íterioi' fqt::] antütnto isso nHo imf)l:lca club i3}-íperiénc:lhas t3ínulharttms rtãcl pos!:nrí} !acr t:lasenvülvitJê\s no Elrcasil. cealnigual ou maitni- si.lcnlsso«.

(19) CAPITULO 2. 2. 1. FCg.IgEg â39Í.gtI,dg. PQ. D t:arnpu do Projeto Assistido Auxiliado surf:Jiu. por Computador-F'AC,ot-l Prometo. por Computador, do inglês no. início. {:la. F'AC. ÇQOP!tâdQ :. clócatja. cla. 6C)P. ''Computer--Aided Design--CAD-', quando. se. percebeu. qt.!n. dEI. come)i-ttadores podicam ser um eqt-típamento útil nos problemas do prometo. Etssa clenclm:lnaç&o foi decidapor S.â Coons, t.ln}pasquisaclar clo. MIT,. erl]. 19él=. { 1.) .. Devido .a !3ua multiciisciplinüridade! e at grande número dcl áreas às qt-leais ela se aplica -- estrutt.traan, Fincar'fica, aeror'táctica. nav.al:.. êrquitet!-lré\s. etc,. ficha. muito. dífilcil. dar. ao. termo. PAC. t..tma. definia:êu3 Única. Alssim, a Conferência da ''enter-nationa]. Federati.on #clr in.Formatioi'l F'rocessii"i(3. -- IFIF'''. de. 1972,. sc3bre os princípios. do. PAC {2):.. define: "PAC b u»a tê.:ni(a onde' homemç lobquina s'bo r'munidos de nodo a for.loas"uxoaunidade solucionados'a de p)"otJlemas. .:ontaillandu üs meltlores caract.eríst.i-:as dc antros, de tal fç})"Dlüqu essa ünàdüde tr'üt3alhe. »elhal". Qçi.ec.üdü u.n i.solüdanent.e.. af regendo. tüt»k.ex»a possitJilidade de desenvalçer' esse t.rütJalho conjunt.ü usando um t.)"at.a}»ent.o }»ult.idisciplina»" E:ncfarnaçâo E{ Schlechtendahl {l) dào ã seguinte definiçg(o: "PAC ek uloa dis(iplina quc p)''ovÊ' Q necessà)"io "know-tlow" na$ àpeas. de. "hü»doar'e". € "soft»ar'e".. an&!ise. de. »et.odoln3ia de Engentlar'ia, de modo a $e poder p)"ojctar. imple»enter', introduzi)« e ut.ilizar -:o)»pttt.ado)"izadüse» at.iç,idades de pr'ojet.o". 5. sisa.ümüs. especifi-:ar', s sistc»as. €.

(20) lBroc)ver 8{ Ziína\eras( 1) üxfirííl:ani:: "PÊC pende ser' defíiti.dü (ü]c] o tl$ ':ü)nFltlt;üdci)"e$ pü)"a cassistir' a u'.)"ia.i:8c]. Toodif'i.=a-;'&o, üinà].isc i. oti)»j.zü,;'Mü da u»} pr'o jutcn" F'elé:\s clcüfiniçht:!s {:li-ltoriüF"ç3s per'Cnl3m-!üe clt.te c] F'AC pressupelo o (]n c:oínl3utcadnr para guia.l.a.Õi: ou aBRa.gEÍ.Eo desenvolvimet-tto. usc] de. projetos,. num. e n2(o para. fea=or. {] llrüjeto. pcnr si. íne=;mo, implic:ando. 't=r'abas.hc3 c:onjunto hümol-R © nlã€1uina.. D hiato) de dez .al-lost:lt.taoct)roeu er:tro ü surqirnenEoc:c3mei'cialdois coínf3t.{taclorals - inifcicn -da.-üécad.a do 3t:) - e a sua e\plicaç8rc3rla área dn produto - início dãt década cle~ 6ç:) - é perfnit.aííií=ntcl cc)mf3reensfvt:31,plais nato havia tnntãc3tac:nologia de equipamentos a Ele prt3qramaçâo!. i'lem .a ft.tndaíntPntaçêto teórica. êssirn, os princil:)ais descnc:óldearldoo surqiínc=ntcl clo F'AC foram= ctlnlsolidüdo.. 1}. Dclseilvolviíitentt3 dus equipa\íiiclntns. par'i feri.cns... para t] caíítpt3 hcavi.a se}. eventos. tanto. blue. acübai-ü\rn. compt-ttadores quanto. Nü in:rcic), a tcncrlo]ogia da cornput:aç o era (dominada pol' pot.tcc)s indiv:rduüs, que c:onheciam de forma prof:ut-loa tlãc) só as lirlquaquns do pro(3ranlaç2io c:omo oss próprios equipamantols. lslso os hat)ilitcava a trabalhar diretame3nte lla máqt.tirai, numa rolaçê({3 bastante prc5líirna. âf3ós essa primeira etapa:. 013 coínputüdores nvoluilram de foritlã rir.tiro atcantt.t.ada e pane;aliam a sar' coínelrciüli:-=adoau no lntoF-Gado. 1:) sat.t acion.aínent.o corltinuou {=clínplejeo, rtocessitcando un\a esspociali=ação; pcnssar'am entãt3 a el:.:istir profission.ais trainaclos par-a ol)erá'-los. O custo dos oquipamentc3s per'ín.arteceu batstante e].eva(]o, r'esl..tltando nuír} alto ct.tstc) horário de cttilizaç2to.. 6.

(21) ls!=;o obriga)t.t ca que a utili=eaçâo dos; cornf3utüdc)rt=sdc)i}.cansocle sar faitàt numa ralaçcãn clireta do hclrítem{:om a ínáquirtã\p que :imp]ic:ava num .a].tc) gcalstc3da tempo em l=ada proceau cimento. â so].]-tç8to foi ütimizar Q toma)o da tseu usa através tJc] estai)elecirnento do &Lgç;eaSÕUgnE,g gg! l.gt:eS, ol-{ ''batch''. lxlu t9. tipo. de procassaínento! cada usuãric3 farmácia os dados. ralcativc)s -fitas.. at:] Esses. f3ríoridade. seu. problema. dados. crélm. já. lidos. pré-estabt?Incida,. perft-trcat:los. ent cartêíes. e f)rocassados. cnm .ft.unção. ou. nm. d. umca. o usudrit) entreg=ava sclt..ts f)rogramas IJearaque fossem ''i"odé\dos'' e vinha buscar o rest..tltiàdc)alga«tinashoreass ou mesmodias! depois, tempo ess(3 funç:ê(o da sua priorid.ade a do volume de serviço dca máquina\. Ella ng(o participava dii-etantente do processamento. OI.t sejas. Com n tempos o modo de interaÇãcJ homem e máqctina nc)vixmento se nlodi ficoul e o operador passou a poder "conversar'' clircltarnente cair a máquina. Elsse novo tipo dc3 processamento, chamado) de 2r.Qç;gSS8UgQt.ç2 JleU l.i.nhã!. ou ''on-linfa'', facilitou.t aE; af)licaç:8os clo PAC. F'cessou a haver um CQiDnaLt:i.i.bBiDenÊ:g ("time-sharinq") de um computador central, ao qual se ligava uma r.gElE {"netwc3rF::''). que c:ontinha areal"ljo!. uma auéria dcn terminails. .atendia--se. a uma sêde. remot{3s. Coíít asse. de us!..lábios. (R[QÇ.SSSãDBnÊ.Q. oul.Ei..usuáEi.e) prüticaínertte de modo simultâneo. Êss;iín, o custo hc)Faria do cc3íítpi-ttadorpatsaunt.ta ser rateado entre o$ dizer"sos t.tst.tãrios. Ot.tanto aos pari. féricüsp foi fundcamantal o dos saql.tintos equtipamelntosi: monitor d© vildeo (19Eill; tr.açadoraa. gráfica. OI..l ''plotter''. {.fiscal. desenvolvi.merltü. da. década. tJn. 5t:)) i. -- caneta--dc3-].u=. dt$ c:ada. de. caneta {5tica ou ''light. 3C) >. 7. pum'' {'Final da.

(22) 2}. DesenvtD[v:]mertt{) e} f)c)pu]cari=açg(c3 t:]as ].ínguagens da f)roqraínaçê(o cle caltc3nível, no .final da dêcad.a de 5(:) (pclr e){nnlplo! o FlJRTRâbl, f)cimeira dowuonvollvido ern 1957>. =). Fabricação totalme:nte moedas. foi. dü primeira máqt-tida inda.istrial de operação at..ttomatizada, qua se destinava à curlhagam de. (PlITl19Ei:).. O. ferramenta participantes 4}. linguagem {:le caltc} nível:.. computador. tornava-se. cassim. uma. dc3prc)ce 330 prc)dutivo irldt..tstria].. 1:;urgimento do primeirtn sistema gráfico através; do quê\l o hoínerít trabü\lh.ava cclm a máquina de .forma l.DEgCIBIEI.VB,t:i SKETCHPAD, desenvc)lvido no MIT, em !963, pür l«E«Si..ttherland, qcte ori.finou o campo da Cclmputação Grá'fica (''CcJmput(?r 13rêxphics"). .. [[ SKETCHPAD. mostrava. a potencia].idade. que. o uso. de um cornpt.ttador ''em ].unha''. aKusociado a mocanisínols da entrada e safd.a da dadí3s, oferocica à área de prajuto. Os} principais -. t..tso. reco..lisos quc o da. caneta-«dan--lu=. Sl<ETCHPAD permitia cclmo. equipamento. erram: de. entrcada. dç3. d&doaw;. - uso. do monitor. de vjldao como ergui.pimento dn sa:Eda dn. d aad os} i. - urso de instrctçbes espec:rfic:as pré''proqramacJas para o traçado de elementos geomêtric:c)s fundamentaisp como rcltaau, arcos da circunferç$nci.as, etc; -- monta(gem dc: art:fulvo!:} com cnleínerltals grãficcis qLtfa:isqt.{er,que poEliaíTIser rQnugatat:losou ã\ltaraclos.. Umü melhor caractere anão do programa pode ser r'tas. 5). re'ferêncicns. (4)s. 1)anlierlvolvimento projet{)s. (ver-. de. Capftt.tlclts. (5):.. (6). e. teori.as 3 e. B. (7). sobre 4). erlcorltrada. üx sisteínati=ação. cla.

(23) blo erlt.arlto o inicio do uaD{3 doeucomputadorels ndt árnüt dcu prt)feto nê(o !sa deu somente (Javit:lo a aspecttJu; técnicos, como oe; êtntt3rioríítenta apret3elntadocn. blü\ vanrdado asl3cs caspecto ; çsurgirêtm In.ara. atender. a. uma. daínétrtcla. cresicentc?. na. área. dü. projc?tc}. cJe. EnçJt3nhariê\,l:)rincipalínunta um casos ligados câincJt=istria. De fato, o primeiro tsistema grlâfico de l.lsu omorci.ütl .foi desenvolviílo êm c:onjunto pela IEqMe pela Gunc?ralMotora, eín 1964. Trata--se do DAC-l, ''Design âuqíílented by Coínputer'' (vt3r Ênu){o 1). Em 196:i, füí des;envolvido. da incltlstria utilizar. c]. t.lm soft-lndc) sistemãl,. norte-americana cnnc=eitc3. 1=0mf)t.{tador central. de. uma. o GRAPHIC 1, pelos. de tolo.foros ''anstcaÇ:. o. cla. Hall.. labor=ntóric3=s. n. trabalho'i. prlmcliro. ligada. a. ca. l-lrn. (ver itaín S.4. 1). Corno scn vt$, a área dc3PACst..traiu praticamente Junto com a dn Compt.ttaç2to Gráficas a ponto de até hoje haver t.urna t:efta cünfus2to entre os termos Prc).lato Assistido por Computador-PAC (''CorílF)utc?r Aicied Desiiqn-CêD'') e Desenho Assistida pc3r Computador--DAC (''Comi)t.teor--Aided Drélfting--CâD'' ) . Espia confusêto ücontec:e tambt$m fne-l].caf.ato. dü linguagerít gráfica. ser a prepondorarltan. nc} prometo. (+). i\lo anntanto os dois termos danfinorn área di.fei"antes). O DAC é uma área dü Compt.ttaçâo Gráfica qt-tu lse preoct.tpa cclm o traçadtn c3. martipt-Ilação como. de desenhos. 'ferramentas. e. ütrcnvês. dependem. clo cclmputador.. portanto,. dca. tamt)ém Quer.as feri.ameíltas e envolve outros está se disco..ttindo =aü longo desse trabalho. F'.ara se eliminar ''Computer--Aided Dasiiyn-CêD''. Q F'ortui3ués. pois. O PAC usa agua. evüluÇ&os. conceitos;.. o fDi'RS. DAC t.tsa. conforííta. essa cc)rl-ft..tsão cJerlomes, está-se casandoc3 termo Engineering-CÊE'', ç3m ve= de ''Compt..tear---ÊI.dacl termo ''Er]gineerii]g'' é de difícil tradução petreac] e3nglobadesde a asn anterior ao prometo, até a. 1+)Eãinglês existe taBbéHo terno "CoRputer-Aided DesignandDrafting-CâDD',que nla será aqui utilizado. 9.

(24) du. miànu+é\tutri:\. oc.i a}.:ect«tção dól. c3bipi:\.. Assim!. us. l)referível. n'Ho. tré\clt..t=ir o ter"mo CÊEpor Engenharia Assistida por Computador. cc)ntinuandü--sa cautili=car os t.ermos PACe DAC; [n f.atta da quc} cn} F'ortt.tgut#s. t:sGuGas abreviar:B. ;. não. são. igual. g. reforça. es;;ca. utill=caç&o. antes de se falar de .forma especjlflca do PACaplicado ao prc)feto do adi f:fciop é importante discutir--se Minaoutra céarcacterf!:;rica gor.al qun c] difaurencia. de t:efta forma, dos demcais projç?to=;« Tocata--!se de i..irné\relaç2to qun Gott{8} chamou de ''cncorloíni.êldo projeto''. Sequndc3 ele. os ç;USt,gSrelativo)s à prc3dt.tç2todt:e uín determinado) c)bjeto industrializado, desde o s;eu prometo até a sua rnanufatura, crescem no tsonticlo ilustrado na Figura 2.1«a, nnqt.tanto que cJSb oe:Elç;i.gaou gs.gnç!!ei.BS obti.dais com as dacisbes ttDm.idas em cada uma das fases crescem em sentido contrário, ccanformiailuautra a Figura 2.1.b. F'ula análise da Figura 12.11 pode--se ct)ncluir. que. 1). apesar dos cus3tos dc) pr-c3jeto serem relativamente b.aillcs ó ne].e que sâo tc)medas as dec:isbes qt-tcn tear:tc3 mait3r c:conoíniü ao sistema como uín todo... =). NcsnnQ. caso.. rápidos. jéi. d. L.{m il'lvestimento. que unte. vai. ern PAC terá. nel.bgEel. B. {.lm retorno. mt.titc3. :EI.ci.énsi.e des dgç;À.lhes. OBí.Qt beBEi çlQ eçpnBOÍ.gQ! sefn SQTQmn©cQBauáriQan pesados. :investimentos em relaçcâo ao todo. Esta fato é partict..tlürmente válido em amprc?sas cuja atividcadt3 engloba tar[to o prcJjeto quanto) a manufatulr-a. F'c)r e}.{omplo, r]c] Brasil, Já n:íistt=rn imF)lant.idos sistarnas de PACem ernpresasscoiro: Villllfarns}, Eínbrüer, Metal Leva o Engecua(9).

(25) a) Custosrelativas. Prajeta. Protótipo. Hanufatura. Projeta. Pratbtipa. Hanufatura. b) Eleitas das decisões. Figura 2.1. 'Econnia do Prometo' {8).

(26) Apc3ssardestse modo?]oproposto por 13cattn&o va].er p ara t:c:lt:lt=t:;o; projetos de pr'cJdutos maná.tfaturaaclos, já qt.te ç?malga..tns casos ,a iíilpc3rtáítc:ia l3ar.a. das. mc)s;tr.'àr. clacisbas co]nt:],. no. ria fase. dn manufiàtt.tra. ó rílcait)r.. olo. serve=-. pr'ojcnt.o. dc3 edi'fícic),. f3üdtu. ocos'rQr". ufTlél. síti..taçâu) !sc?ínallhantu, Ricas; cle t:or'lsenquénciaen tt3ta:l mer'lte d:i versíRE;. l\lt:-'ssf3 caso, pode-tse dizer que acontece um.arelcaçâo pró>íima ã da Figura 2.1«aP qt.tendo se considera a relação erltra os ct.,tstns cio projecto. do. e cJa obrca,. !segundo.. F'or. já. qule. {a primeiro. OLttro lendo,. ropresent.R. cerca. apesar do afeito. cJe é)% .a 7%. das deck.sheau na. ncorlt:)mia dt:) sistema como uín todo se processar conforme a Figa.tra. 2.1.b,. o. be:rlafft=io. resst..{ltanta=. nHo. se. reflete. rla. .fase. obra ot.t mi:\rlt.t+ütura, conto no c=aso da irldúatri.a :. idas sim piZEEBç;gg gp gdi.f.iEci.Q. lsst3 não implica eín qt-te t.tma melhoria prole:to. rnelhüria. tg!!S. não. signo. no. fique. projeto. urlla. pcJde. ecoa-temia. na. siqrlíficar. obrca!. UUI.t:g. lhas. sim. glêl.gr.. QSEeLã.QeS ã eaJ:.i.augedB gb.LB -Usei. t=lu. na no. que. t-trlna. gç;gQQUI..ê. QB%. !;QOe ãÇg e. Oã uÊelilçãg. Êcontec=e qual via de regrar essa e?conc3mia nhc) v*ai para aquele qt-te investiu em PAC. e a s{..laimplantação per"da ui'Hdou maiores atrativcls ot:onüínicos. Schíj f éaíílericano. 8{ Haver(11)) apresentam os dados clu um estudo seguindo. o. qt..ta]. f)or. vo].ta. da. 73%. a. 95%. dns. custos. rlortadca. v:ida t=ttil de [..{mecjifício estão diretamente FOlcRCiORcãdOS c:om c] tempo gaçsto na ellaboraç2to dc3seu projetc).. O qt.te se precisa ter c?m plante é que quando se fala elín implantiar l.trn sistema de PAC noto se deve limitar a canálise aos aspc3ctc)s econümicc)s quc?se refletem no atü da projeti:tr c?msi, ínannestnndê«].a no ampreendimnnto corno um todos ccJilsiderando! irlclut:lives ãl fi:ts}3 ap(5s o tt$ríílino. dea ol3ra..

(27) PS. /'l. Elcp.ie:bg d. .& u.l:.. Elgj.:EÉç;l.g!âlíisi.stí.dp. ept. F:'l:AC. ÇQopy:E dg. Cc3rno visto no item anterior:. houve uma sério cle eventos; técnicos c:' }3t:clnõnlicosi qun cona:luziram ao surgimento do campo haja chamado de PAC; este ac:abot-tsu ''esf)ec:iali=ando'' ncJçsdivert:;cis tipcns de projtatos encontrando--se att.talhante em diferente:s gréàt.ts dm dnstenvolvimentc}. âtssims. nas. naque].as. arenas. onde. onde. o beneficio. econümicc). o étto de: projutar. rlãu. é imndi.üto!. envolva. u taíi1l3ém. fundamei-lealmente. cassput:t013 auubletivoss ale st= encontrar bem detsonvolv:ldc). E o c:ül30, por n){amplo9 das carecas aaronát.trica, nletrünicüs dt3 t=strutur.as, nnrc)c?spacial, autoínobiltst:lca, rnacünicca pescada. indtlstrica cle ürírt-aínanto, utc ü. área. caca projceto. do. ecJI flc:ioP. cnprojetc) dç3Êrcluitotura.. sobruntt.tolo. no. t:lt.te sa. rulat=iona. cclrn. é aindfa t.Ifrlaclãs lmã\i.satrasadas.. Corlvém aqui desse.acã:\t'--sc-3 0 fato do Prc3jeto do Edifício Assistido por Computador--PEAC! c:anta é c:clnsiderüdo irttmrnü\ciíanalnl rlt.É:}, =;e [pa.f:arar pri.nc:i.pa].mnr'tto ac3f)rciju=tt] tlt= At'cluitc:l=t.{r"ét:. =;u=ndoc:hüíl&clo tanto. cle[. ''Computer-Aided. ''Computer-Aided [[[!s l)r'i. 1). i-lci f)ati. s. Êrchitectural. Design--BAND'',. c=e::1rnt:]. cJ]a. Design-CÊAD''. e:?vt-:::ratcls: clt..te:ü] eivülr-ü-n. ü\c) tsul.l. cine:e-:nvo]. vi -nento. 'f: or"iâm. ê f)11ssqt.tisfitsdn C.Alça.í.anl:le-rnols [UÜ. t-3fJ{ c=:ific:= ínuntc) stit)re ::ii.stc::lnüti=êxç:hu dc) pl'c:tjt3tcJt:; :\rt:lt..li t:etür\icü!:;p qua ac:a:\t)üi'arn c:t.Jtltlu=il-)dc). 2). Building. an. f)r't)gr'. aríü\. HIDECS2. {1962). {vai-. item. é).=.. :1.). E:s;tudols t:;istamati=cadns sobra o l)roblema dcl ariparnjo ffsicca inic:iadt3s palops prtaqram.as DRAFT a COPLÊNNER, n{3s EUA, t3 f)Ellc) traba[ht3 de Whitehead & E]dars. nÉI ]t"lg].att3rral tti(Jos ant :1964 Cvnr. C.âf) i: tt.tl c) 7).

(28) ). l:it a\li=üçHo. da. ''ârctlitec:tufo. Ê. .área. Computação. -. l::aston. -- First. a. Plrquitclt{«{r&'l. Architactui"eal. -. Cena.mr. -- 19dJ4.. Det:;anvt3lviínerlttJ clu aplicaÇã{3; isc)lat=1.:ts n.ats câraa {:le: esitrLttt.trás, qucantif:lciaç8to a orçüííit?ntofs, rede s cle cor)traia tipo. 13). sobre. aní:l Lhw Coíílputmr. Cc íl.fç=!'"urlt:n''. /l.). Cc)i-)+nr©nt=ia. F'ERT e CF'M, t3tc. final.i=à\çãü cle uln c:l..liso em CJ}.{ford sobre.} aspnci'ficÉamerlte f)ara arquitott3aw ( 1963) do. F'EAC. canela,. por'tanto.. t::orn. c. !rEGa. {Jn. 2t:). anos,. cclírlputüç2to,. durante. nan. qt-tai.s o anEL.tsiasrnoQ c] c?apanhode f)rofissionail3 c9dcnemF)rosas:no senta cjesenvt:)lv:ir'iarltn f)caausuu por pontt3s .'alltus e b=aí).{os, c:on'for'ma pt)de sana' visto no relato feito a sega-lira basí=üdo duma divisão tc:-jínf)oral proposta. por GeroCll). â clêc:üda clea dasailvc)lvirnantc D período. dcn cona:;olidaç2[o. (lç?63 -- 1973) (1976. -. 198t:)}. O f)rebente«. Êlérít dessa, Eas {:lucüis. se. ot.ttras pt.tt3licaçbes trazem a hlsstórica dc) PEACEdentro destaccam. eas {]t]),. {12}:.. (1=). década do dQanQnvolviMonto (1965 Os. averltola anteriormente. cJesol")vo]vimento. descritos,. dãau aéreas do. PAC e do. e. (14). 1973). que. dc?seno.adiar.am o. PEACE a].lados. ià uma. conjuntura t+conürnicapropícia na aPeGa dü indcãstri.a cJa constrt.{ção t=ivil, t=anto nos EUê quanta na EI.tropas permitiram a #ormaçãc)da un} quadro técnico--ec:onómico favorável ao desenvolvimento {:la caf)liccaçaes dc3 computcat:lornc] prcljeltc] do edi'fi'cio. Nessa épocas hcav:la uma gratade eiqpectcativa de qt-te os c:omputaclorcu irícanl tréu«lsformür da forma st.tbstanc:leal ià profusa;ão dos projetilstê\s,. 14.

(29) como jã. ti.rthü. tecnologia prnjeto. F'arét se. ncarriclo. ].oqo. aín Quer.as áreas!. e. quu cplata nova. eentaarié\di.sponjlvunl eín qualqt.ter. enterlcJerem üss E?vt)luçbes nesse. escritório. portado.. á. de. importantça. ê\n-:\].asaros seguintes aspectos: aplicações no campc3 du arranjo ffsicol; dasannvolviínallto dos sistc?filas yráficnsi üplit=açacls diversas na área do projc)tol st.trqimento dos S:lsternas Integrados clt3 F'EâCI pesquiscas. No. c:ólmpu. de]. e trabalhos. tcscrticos. BLEãD.iQ í.i.si.ca. desenvolvidos. anal.sEldQ. Egt. na áre«a. çg ieuEãdQi=,. tambt$m. chamado da planeljarnel")to espac::lal ou sfntest? espacial:. houve:-l um a\vartço na formulcnçê(o matamátic:a, e foram detsanvolvicla=; allguínas eapl :lc.aç8es. siqni. âls f)rincipais. f:i.cata. vas.. delaen. qt.tc:cnerão diuncutidas. CORELAP. -. ALDEP. ''Automatic. -. "COmputari=ed. no Capiltulc) 7, são. RElationshíp. Layc)t.tt. l)Esign. LAyout. F'sagram''. F'rc3qram''. -- EUn ". -. EUA. 19él7«. IMAGE - EIJê - 1968. GSP -- ''Gei-geral. opaca. DOMINO -- EUA -. 1972. DPS -- ''ll>esign. Essas. aplicaçõean. gi-ã'ficais, começaram. Planning''. F'roblem. tiveram. Solver''. ainda. matar. -. EUA -- 1971. -- EUA -- 1973.. Impulsç3. pelo. uso. de. =;a:Edf:xs. cujos oqt.tipamerltos. por vo].ta do inlcic3 cites ÜFlonu a. apresentar. uma redução. da. preços. 7C),. tornando--sa. .ac:ess:Eveispara êls eínpreaas de ínádic) .a grande porte. os &i:.st.eue& aLãti.qgs prirTleiro desenvolvido. evolt-tiram, sendo que om 1966 st-trai.t..t ín esf)ac:i.ficamentç? para ser t.ttili=ado no. 13.

(30) prometo de êarquitett.!ra (W.Newnlan - Imperiixl 1966>. .. Si..tas. características. béâsicas. Collegc?p LoníJrns,. t:?r.aín!. ' arcluivo cle elnmentoçsgl"cá'figos padrões (pã\recJesp pi!;onu, louÇ:ü\useürl:ltáFi3s, Htc)i c.álcLtlo de ãreasii diverscls materiais, qt.tül'iti'Fj.cação e tá'xbuleaçaa cJn oponentes u nlemei")tos construtivos! cá].ct..tlo de pera:las térmic:asi c:âlci.tlo {:la ilt.tminaçeãc3 nau.trai e arte facial I'l.ais; informações sobre o traball-lo da=Newmarisito encontradas; nas renfç?rünci. Foi cãlneas. as. { 1:3> o. { 13). noennnB período que começarameãsurgir mais. técnic:as. alssociadas. ao. aplicações divã:asas em. projato. dt). edi. ffcio.. O!:. 1:)rirlc=ipüis campos então densenvt)lvidc)s fc)ram: estudo dn viabilidade t-:canónica de emprç?endimentos; o prometo frente ãs rastriçUes :legais (c:ódigos. requlamc?ntaçõeespleis, etc)i quanta ficam a c?orçamentüçao; projeto du alevadoresl f)rcljmtç}. de ilt.lrninaçê({) ncat{..tina:Le arte.cicia!. i. c:fãlct.tios têrínicos e t:nergéticos. Os f)rincipü\is. proqrfamas então desenvolvidos foram {ver Capítt-tlo 6. 0 7}. BOP --. ''Building Optimi.zation FJrogram'' -- EUA - 1967 {c3studo dn viabilidade) - CLUSTER - EUÊ - 1967 {estrt.ttt.tr'açao de problemas) -- PANE - ''F'ack:age fc)r Êr"chitectura] Coínputei" Eva].i..tatic3n'' Escc3ciü -- :1971 {avüliê\çbc?s diversia3) AIR--Q - Escáciü - 197= (circo.tlcaç:teus).

(31) -. PHASE. -. ''F'acl':urge. Elvnlt..tation''. for. I'lnspi.tal. - !97:. Escõciã\. -«. Appi-ú\iç3cal,. !:;irnul.:ttion. and. (.avaliações dan prcllotos. hospitalarç3s) -. NBSLD -- EUA -- 197:3 (avalicações têrínicas). Inicialínent.e esses protJramas foram desenvolvidos d© maneira isol.acta H erüíTI difíceis do ser usatJnss quase não capraser'ttatldo soft:lias çgráficas. Depois pera:ebeu--n»e que muitos deles pocJeri.amser lnec?grados! de .farrna que a soft:la de ufn pt.tdesse nnoF us&clãl como !.=ntracia.. cnu. s:]rnp].esmerlte. num outro. programam. da dados comi.Ifn fossem utili=cada. E)ca e. cJU que umca mesma. em diversos. prograín.'as.. 13t-trgiram. então, onuSistemas Integrados de PEAC, ct.tjas primelranu caplicaçbas foram desenvolvidas ainda no fim da décadca de 6t:). Oís principcniss. si.atentas dessa perilodo for.arn {ver Anel:o l):. - ICES -- ''lntegrated - WSCC -. ''West. HARNESS -- ARK-2. Civil. Engineerinq. St.tssan){ County. -- Inylüterra. -. ''Architecturcal. -. ''Scottish. Council''. -. Systc?mts'' Inqlaterra. -. -. EIUQ. lt?68... -- 1969. b=inetics. -- Man. and. Machino''. -. EUA. --. 197C). 'lÇ?'7. SSHA. I'lot..thing. Assc3ciation''. -- Escócia. «-. 1. -- OXSYS -. Speciual. CEDER. Reêllisation''. ''O}.:forca System'' -'. -. ''Computer-aiduncl. --. InçJlaterra. ]lnglaterra Environrnc-?ntal. --. -- lt?72 Deanign. Ênalyanis. and. 1972. - SPACES l a 3 - Elscócia .- 197:«. Umaot.lera característica dessa pa5rfodo .foi c] aumcantocrest:cinta da t=ui'"iosidüde despertada pelo asse.untojt«tntcJdàomtaio técnico.. 17.

(32) Esse fato pode ser obsclrvcadtipulo númerode conferências havidas nan ái-aca :. - Computer Graphics in University. -. Architecture. 1969. - I':entucky Workshop an Computer Applícation Design. - Valia. and Design. -- }::lentuck:y. -. to Environmental. 197t:).. Cc3mputer-AidedArchitectural Design - Fiottertlam - 1971 -. International Cc3nference on Computer in Architecture University. o'f. YorF::. -. !c?72.. First Internacional Con.ference on Computer in Engineering and Building Design -- CAD74 -- Lt)ndort - !974. Êlérn dislso foram publ i.c.idos importantes. - Cç3mputer applications 6.N.l-larper. '. - Computers -. 1968. livros. in architecture. sobre o tema. and engineeri.ng. New York: -- 196B. in. architectural. design. - David.Campion. - Londotn. {16). - The architecture. machine -- Nicholas btegroponte -- Cambridge. -- IL97t:} ( 17 ). Deu-se também, pela primeira ve=. a introduçêlo da ciánci.a dn computaçê(o nl-lm proqraína de3 graduaç2[o dc? l.tm curso c]e Arquitetura (Universidade. de Sydney. -- 1967} (11). apesar tio impulscJ dado pelos falares descritos anteriormente, nü fina desse período o compi-ttador cainclanHo sc?tinhca transft)amado nl.lma 'ferramenta presente ncJS clancritórionn de prt3jato de edi'ffcios, frLlstrando als aubípectativas anteriores. Isbn pode ser ejepllicado por uma série cle fatos. O primeiro cIClos relaciorlava--st3 COITO c3s eqt.tipamc=ntos! nessa época aint:]a re]ativamente ]c=ntos e caIR {:capaci(]cade de cálct.tlo restrita; ü[ém {Jisso! t] ct.isto (]os oquipaínentos gráfic:c3s er'a ínuit.o e]evado,.

(33) c9 alstes. aprese3ntcavéàmülincja restriçbcas de orciern técnicca - as traí.adc3r"as lJráfica!= eram muito lluntas © dt3 pequeno portal c3lariçJÉxndt3 0 desmembrélmc9nto do dusü3nhosmaiores. e a rasolt-tção. gráfica bt3rit3'Freio. tJols v:rdclos nra mLtito precária. encon(5mico. obtido. c:om. Em tlltima. investimentoau. r-)a. ,andlism, arma. o QFEt. qt.tastionãval , mastrosc. trai.ando de aplíccaçbes nao--gráficas;.. Uríi outro fato)r ligado aos equipamentos, que d© certÉa forrnca pi''c?jutdicot..t a consc3].iclaçao do usc] dos cuntpt.ttéldores na prcática pro'fisnni.ona]., foi a di+ículd.ade quar]to ac] seu uso. Elc?s norínn[rnentc fsa ].oca]izavam nl.tm ]cat=a] distennte t:le onde os prüjatlstat3. trabalhavam,. e havia urna certa. barreira. f)si.co].llbgica,. ou .atesm:rs:ticü, ao seu rcudor«O computadorera visto comol.iínsor supclrior.. uma coissa para ''e}.:pares''. âllc5rndisso, nc3rmalínenteeram feito:]s procas amc?nto=; om lc)tes, c] qt-te c:ontribujla para esnuodistanciamentc3. bem como di fi.cult.avü a uso t:lcas} prt3{.3ramüs}. UiR cit.{tro aspecto rlegativo 'fc)i eãpot.tcü a+inicladc? entra os qun dasenvolviarn as aplicações e aqueles que efativamarltu ü\ss utili=avai'n, tornandcl-as pouco práticas e de interç3sst restrito. F'or el:nml3lo. os principcnis ssiE;tçlrnüs desenvolvidos tina")e\m L.]anc] clip:ly:ido. (esc=t3lass. Inospitais,. loucas. de. clepcnrtaínenrltos}):.. els. soluçHen» prodt.t=:iclà\t:;eram rnutito simplificàldcas e qLtasa t:empra vo[td\ciatB para órgãos ptXb[icos, ãt].êmdo que eram difíceis (]u opGnrar! pois a intt:ração tlomame m.âqt.tinaainda era probllem-ética. Elínsuma, havia pouco)sprogramas disponíveis dn real intclr©ssGn, o o :lnvas;tirílnnto em tempo t? dinheiro nâa c{3ínpensê\vao rutorrlo obt:ido. Os clescréditc)s e casfrustações do flm dc:ssç?período podiam ser encontrados cle forrnúaconta.lndentt=no artigo de Vladimir Bazjanac, ''ês; F'Fome)sisaso os l)eseãpontcãmentt3an do F'rojeto élu}.{iliaElo l30r Cornputüdor''(18}« Nula. 13ü=janacpqucnera erltão t..tmdos Ifderels cla.

(34) pasqLtísa. nes$él área nü Universidade da Cala fórnia, nm ElerF::eloy, l3ern cor[[o t.tti]i=cnva o F'EAC FJrofissiiorlit].merjte, relata cJo .fc3rrna rnt.titc3 nnincera corro alia se tr.artanformol.t de uín ''crente'' dais potc3ncialidaclaJ ; da aPeGac?n}urn ''dlpscrante'' (sic). [x[urrtoutro artigc3 c]n rnetsmo ].ivrol l)cavid Sídes€1=) , dt.prante quatro aftas c] ra=sf)onsável polo departamento de conipi-ttaç:ão cJe UÍTI ascritdr io de carquitott..ti-a l líder em pesqt-lisa na ái-ea do PEAC, o Sltidínorn. Quinas 8{ Merrill:, no seu unscritórin {:le Sito Franc:Isco -. EUAp clip. "i:l desenvolviment.o düs apli,=aç'bes do computado)'' na â)"qu.it.ctupü t.em sido n movimento fray)»ent.adü. o»post.o pol'' tl"aEal})os individuais e muito dispel''sos, sexoum mãrlimode .coordenação, se'» um ol:.Jet.iço maior. sel» uma forlt.e de encc>rajü}»ent.opaper"nül. sem u}» jcLlqamerlt.ode efàcibn.=ia, e selo un lü(al que ':ellt)«uli=e üs inforl»aç'ües obt.idas. i3 )''esultudo t.emsidc} f)"equent s Peinvençbes da t"oda. ar'dentes mo»fetos de sat.isfaç'bo e -=onst.antes FTLLst.F'üçUüsr loas self)i"e r'cs.'elündo u» envolvi»en't.ü pessoal". .&.. H. .l:... It. .&.. Q. ígd. ge çg!=sQI.i.daçgç!. Pelo qt.te:'Fcni vis't;o pos;sibi]ida(]e da ecji ffcio entrou em cla uma ellpactativa. (í97ó,. nQ item ianteriorp nos meadtis da tJéciRdü de 7C) a aplicaç8ro dos computadc3res nn prometo do descrédito:. rest.tltado sobretudo da frustraç2tt) qç3rada dez anos antes.. l\lo enteanto t3s computadores ct3ntinuar.anl ca evt)luar de forma rnt..tiro rápic:la e:. nufn curta espaço do tcnmpQs começaram a fornc2cer recursos. que. permitiram. {-lma. inversão. dess=a. situação.. Flouve. t..Ilha. quedarmuito grande no seu cu3toP de CE?rcadandez ve=eG»,sobretudo [:Jos e(it.tipamentos gráficos! aliada a i..]ínaperfoiçoürnento técrlic:o, ccamum at.tmento at:euntt.ladodaacallücidõxde gráfica e de í3+i.cência..

(35) Os ÇJrá'f:iccas apransontaciots l-la Fi.gl.!rea 2.2 ÊlàiT} disso,. ilustram. osano fato. p'alisou--se cada VEDEínails a utilizar. o. (19). processamc-?i'ltcl. ''clm linhcn'', sobretudo através cic3smini e mícrocomf)utadtJresp que cn.careciam ao pr{)jetista racurscJS semelhantes aos dos de çlrixildn. p{)rte. Cnnti.nuararn a t=n da3senvolver apl i.c:açbes rias engenharia. cn!. pi'int=ipalmentt31. à indtistr. área;. liqcaclas à. ia.. Neslses!setores, os fatonn mcnrcar'resdesse períotio fc)ram {l) sisttama GOLD, para projetc) de másc:aras d© circuito :iml:Jresso (RCÊ--1972>i - aprimoramanto dc) tsiautema ICES (MIT-1976) (ver Ênol-ío l)l - deauerlvolviínE?nto da teoria tios It3mentos finitos, hem corno SLtúlap].icaç:ío aín divarsots proqramasi -. desenvolviínerltc3. (Ja. Camputaçàc3. Gráfica. de. +orína. mt.tÍtcJ. intensas com ü reunli=açao do l.tmasério de penqt-lisas t conqreslsosl bem como a pt-lblicaçào de livros Q artiçJos diversosi - estudo recn]izado pe].a indústria aeroespacial nortanamc?[-i.cana Loc]thecnd demons;trandc= a viabi]ic].ada. caccJrlümicãldas. aplica$Uc-s do F'ACna .âi-ea (197=) Todc3s c?GHsosfator€3nn, bens como t.,tM=amudança de postura no desc3nvolvimento dos progr.amas na área do PEACE ac:abarüíí} lc3vnndo eaoinevitável rclaqt.tecimento d.a área. no final da dêt:acla da 7t:). Cls proa:Jraíncas; post:;ajam a sar feitos por profissionais de lJrcljato, tornando)«-.se menos e}.{plorê\tários, mais prático)s Q mais hein escr itos a docuínentaclos. com o cc3nsc=qt.tente arnadt.ireci.mento dn c: in 1" í'n p'. 21.

(36) l l. Desempenho. Dólares. Centavode d(alar. 100. 1.40'. 10. l 0.1. 0.01. 0.20. o 001 ''%.?. '1. 1970. 80. 75. b. 1960. 70. 80. C. figura 2.2 - Desenvalvisentü dos equipamentosde coBputaf:o:. a) Desempenho dw coBputadaesm Ioga do tempo. b) Custo de UHaBeBbia de UBbit aa longa da teBpa, eB centavosde dólar. c). Preço,. el. dólaresi. de cada. porta. unidade lógica da computador)(19). lógica. ao longo. do tempo. {uHa parta. lógica. corresponde. a UBa.

(37) Foi. nes;seperfoclo (altasn iniciou c] t.lhos de forííla f)rofissiíJnal,. dos siç3taínasi gráficos cornpt.ttadcari=adtJSRos c?scritbrio projetos embora ainda nc.trn nümei-o peqt.tona cle emprulsass... d .l. Reuali=aruam--se diversas. conter'éncias esptacílficas dél iãrna -- CAD CAD--781 CAD-80 Q PArC--79 -- a foram publicatJos alga-tns. 76{2t)). importantes livros: - Spatial C.]"].Eanstman. synthesis {et].). - Computer'aided Yoi'" }:: -. in. computer-aíded building. design --. .- Lonclorl -. lC?7Ei{21). design - W-J.f'litc:hall. architectural. «-. blew. 1 977 ( 1 4 ). - Computer applications in architecture -- J.S.Ganrc3 {ç-ld.} London -- !977{22} - The automated architect - l\l.Cro cb - Lc)néon -- 1977{2=).. Forríltu'se a primeira turma deD urn ct.trsc] da compt.ttaçac) ârcll.{iteturas na Univertsidat:ln do Sydney, ç3n}197E! (11). 2.2.=. ern. - Q nEeSgnEg. ü sita.tacão prast=nte acentuca uma tendénc:ia do período anterior. dl= =ie ter t.tinadrástica na t!.ficiüncia dos rílicrocomputadcJrets. (ver. .a. reduçêto nos preços e i«lmal.tmento cnçentuaclo equif)cimentos, sobretudo dc3s mini. ta Figura. 2-2).. Esise. fato,. aliado. a. t.tma. pof)ulari=.açâo das linguagens da alto nível, pel-noite a elabt3r=nç o dn programaau mais t=itei e dc} fácil t.ltilli=açê(o - dimint..tom-sa ã\ restrições :líí1l:30stcaspelo ntlmerc] liíílitaado de memt5rias; e pelos disf)ositívos de t+ntrada e salda de cjadots, qun tornam os proc ssümantos c:ada vez mais conversacioni:tias.. TenstBido dé\da maior importância aos; f)rograíítas de apoios c:asü. ciÉI prodi-tçãc3. de. doc:uíílerttixções. e. da!;i. anal. i.çiels. de. t:lt.tepr(3gram*:xs procass.aí:lcnresdc3tt=.{tos. as planilhas. /'l''P. .l=....:'. como éo. c:t..t6tc3s.. sseündc3. eletrünicas. e.

(38) ols f)roer.amas bant=os de3dados já sâo habitutais ncDSusc:rit(brios du projetn. Nn Eluropcaí3 nos EUâs jâ e}.:isto unl mercatJo de ''sc)ftwara'' para caarma, com antlnc:ios eín revist.as e jorncais;. ê. adição. Müinn recentes do catálogo) internaci.anal cJe proqram.as elspç?c:E fi.cc)s pcara a indcâstria cla c:onstrt.tçào - ''lnternatioilal [):tractor'y 13ui[t:]ing. for. the. E]ui]ding. ]ne=1ustry''(24),. qual 17=11aplicativcas. ]ndustry de. voltados. !9E]4,. traz. Computer. Prograns. a descriçêro. for. (]e nada. tha= mt?nns. f)üra .a área.. A f)ostura {:iafenlsiva dos .arquitatos e an{.]enheiros írlvertc2u-sie dct.firlitivamente, a hoje eles cornoçam a atLtar de forma intensa.. proct.arando detect.ar cas possa:vais cnplicüçües dast=nvolvidals, e?mel3moaprimorar as já aleistentes.. caindca nao. Mesmo nc) Br.anil tem-se acompanhadoc] crescente intÉ3F06auHqctt3 0 cnt3suntc)desperta, através não só clt3publicações em revist=as da área\ do edi.ficaçb !s! corno tÉlínbêmatravés cia nossa el-íperiüncia profissiot")al un da nossa pr.ética didáti.ca, em cursos dn esf)ec:ialí anão ministrados c=spocific:amante para arqt.titetos. rla Fundüç2to pc=i'a o DcsQnvolviiTtQnto Tec:nológi.cc) da Engenhariix-FDTE (19E13. !984 e 1985)(25){26> e no Institt.tto dos Êr-quitutos do Bus:ll-lêB {19B4){=7}, juntcaínerlte c:onto Eng Luiz Etcartdcirü cia Mel].o Laterza. Urn c3utro aspecto ocorrido já nos antas 8€:)foi. a populélrização dos !sisitumas gráficnn»p qt.te se torFlãr&in acessilvais ã firmas da mãcJio p{3rte! tendo sido clesc:nvolvidols prcJgramann meGumo f)irra rnicrt)computadc3res, qt.tn agora ü\pi'etseritamrecursos d© el-tira ias a !slafda!; dn ciadots c'apac:i.dado dc3 mtannór"i.asamalhantas aos ínít-)ic=omputaclc)ros. de t.lso tradicíc3tlal. ric?iscas êlpliccnçtbes.

(39) 2.2.4 - Coülentârios E importante. destacar que essas c:olocaçbes se limitaraíT\ aos. eventos qt-te se deram no exterior, auobretctdo na Inglaterra RIJA,. isto porclut3 e3sses países sâo os centrt3s de. e nos maior. desenvolvimento da área. No entanto, outros merecem destaque, sobretudo) a âustrália, o Japêto! ã\ Franca e ià êlemcanha OcidentÉxl e, ainda, a União Soviétic.a. a ltálicap a Espalha! a Dinarnarca e a Holünda. Uín ot..ttr{3 problema que conduz a essa limitação é a escassez de trabalhos publicados qut3 relatem as pesquisas nesses demais. pailsesp o que vai se ra.fletir sei"ão apresentadas. aplicações. nos Capltt..tios 6 e 7,. praticas. 25. de=senvolvidas.. noaDquails.

(40) CAPITULO 3. Q EBgJEIQ Dg EPIEIÇlg. IUt:E du gç! l\lc3 Capftulc) t=ampc3s. antarit)r,. prclt:urot.t-scn cear'acto:!riscar c] que cutaja\m o$. (]o ;. F'rojeto. assistido. F'rojetc]. do. Desenho. Assistido. F'c)r elt?,. por. Edi.freio. Computador Assistido. por. pc3r. Computador. F'êC.. Computador. -. F'EAC. DAC«. pode-«se ptn'"ct3ber clt.te os aclt-tipaíílentols,. pÊ?t'lT]it.em urna\ rne].l-lc3r iriterüç:ão. -. hclrneíii e mácluinix!. sobinet.t..tdo[3s qLtu suão 'futltJcnmantêxi.í:s,.. E tã\mbéínbásico o clstat3eltlcimlanto clc: uín prc)cc?ssümartto ''em linfa.a'':. c:om usc] e).{c:luuivo (IHiC[Ouu n minis) c)t..] cciínf)arti]hadc3 {re(]113 liqaclas. ü mirlis ou .a computlndores du qrü\nau ponta). F'or-lãm c)!:; eclt.tzl:)êxmantocs n2[c3 s2[c) tic]c)!: l:3rnpone:1c?r-ante: parca. cclrno Q cSni.co. o s]-]casssc] clcas üpl i.caçbe!!s«. l3r'oiJramas! que daveín !sur CÉlpa=t3t:}de s.ati.t:sféxtória ots prol)].arnals cla projc?to« f3ç=sim. cc3íno os ülnjutivus F'EAC. © clisc:unir. st.las. dulsse tr.alaalt'io. aplic=açõeu,. é. Tam!)t$m o. resolvt=r. fatos'. são. dc}. forma. são ccJnct-=itt..t.ar Q cü\mpc)dc). fi..tnclãtínantü\l. qual. soja. mais. carne:tt3ri=étclo o quc: é a o qua envolve n F)rojeto clo ecli#l:cicu, qLte Bufa faitt3 nc3st.eCãtpftulo... ..;l. n. .&.. cl{3. bt!!nt. o. E:Egj.gEP ; Gelo.!=gi.kueçga. O tc:rmcl ULg.igiEQ t-3nglob:a mt-fitos conceitcns, c[n.fii]iç:&ca unia tai-tafüt bastcnnte difiici.].. 26. o qt.tu torna. ãl. $u.11.

(41) F'.nr'ã' 0 3 ]eigoss. club\n(]c) E3n -fix].ü. 110 ''flrojc:'t:o. clc-: L.tfn ü\t.ttcjmcqvc:ll '' c3u I'lo. ''F)ruja-?tí3cJe uma Céus.:l\'':..a idéi.a {:lutoveílt à rtlurlta tS a de t.{rítcol")jt-tnl:o cJe t:luso?nhüs \ l3artir do qt-tü\l t: ã\t..ttt:)nlóvt:31 ou ca t:asa f)c)dem !st:lr c:ontstru:ifcJos. inclc3 t-línpouc:t3m.a:it: .alc$m, [n prtajato t$ enl:tpndicl{) cí)mo o rtnsit.tltacln dn trcnbétlhc3 cloEI projutistãl!=, engenheiros a ürqt«{itatots,. uericlo. qua. isso:;o. ellvolvo. LJrn nrnparlho. i.ntelc=ctu:al. dç-3ssst3t. p r' {Jf i ssi tJr"tai !s. E!:is;ats icléíeas elstãu i'"cala\l=iotladas ao qutu Mé\rl:lt.tens(28} charro!..l de c:nnce3itc3 gStátiÊç9 da projeta= ''Ci conceit.o est.bt.i(ü rate)«t?-se coustit.{i\do de clement-os y àfi:os. a P»ojet.ü .:omo um pr'nduto c des-:r'it.avos, t))«danados. elütJC)i«adüsse3uvldo u»a lin3uayüm ipr"capriadü visando at.ender n ssidades da frase do e}»p)"ccTldiment.a que! !h su=edc qu.ü b fase da eNet=U.-;'bO, ixoPlantüçHu oei., plais pa)"'t.à(ularmcnt.e, de oE)ra" !3*âl3e''ses. pc3rém!. c:sela conjurlto profissionais. clt.{cp o. tmrmc). projntc]. c:apé\citados.. ':nllceit.o. muito. mais;. dc). depc]e3suntlose c?].ornantols cJa«ucritivoss anito:; Nclssie. que M.arclt..tt:!s c:h.:\fTlol.l de conctaito "ti. rept'"ementa. dinàmi(o. dü. st:3nticlo,. nle. çl.iQêtlQigQ de. P)'ojüto. conte. está. qi-t(?. p(.3r. rcllncicni-}.ado. .RO. projeto: e--lhe. u.m. gene.id{). de.. pr'o-:essa. at.}«avos du qual s'bo pt«üdu=idas saluctles Pa)"ü ppol=.lum $ {!ue de»am (ousa at} E}»pr'vendi»erlt.c} e {luü just.ifica» lvlvç:st.i»el'lt.o. CI P)"o,jet.o. segundo 5eu on.:cit.o estão.i.:o &. realidade, o prod{.tt.ofinal desse pro-:essa". F'c=róm. c!!smas. t:t:trono r[t.tm s. clcnis. m. não. nti.clo mais ürnplo!. F't3i- c3}1nrnplcap. ç;LI.Êlçãç2. c:onceitc)s. o tnríno. l.nvei3ç.ãç.!.. atstdi. tradt.t=uín. todos. cns. ccarnc] ü\(lui se3 pretos"lda. sonlpre. l\lu antarltcJ. ass;ciciado. estas. não. asf)mctt. cJc:]. discutir... ãts palavras. etstâca. 3. i.QQYBÇ.gl2p. idannti+i.c=acla113. aporias c:on} Q .ato dt9 projatai-, mãEStamt)nsrnt:om Q trab*a].hu closcnnvolvidt3 ptaILcJS arte!:itens e l] ?auquisacloras dt? L.[ríi.a ín.aflui.ra qçi:'i'.al.

(42) âss:iínp. n8tt. ainda. é. n alsptac:to. inc)vcat:]mr.. clt.l n de. nãt) e[íilste.3 r)ü\ i'a.:]llic:là\clip. trcnba]]-)É\i'-. c:lt..tc] carácter-i. caiu. ã\].{;lo. :\ c] p]'njnto. clt.tcl BI. prc3c i. sc] i\l çlü miai s:;«. E;Ho dt.téxs as +ac tais {=luocoínplntcanteaccJncuituaçat3dc3termo dintingi-lem. Q c). dia r:trtt-3 cl dél C:lénc=ia.. â pr'imeira dc?luas t5 o cx:!;pec=tcnESIUE!.ç21=ãl.p conforma Jclnt2nn(:'?) (o gri'fe} é nosso). apresnntc:\. ©rf.ís'ta.r {:.? cj:. tjsf:i?s .2f:cza!» pa} znuydo f.íxjco RC glÉluÉg ('r c] impor''t.a»do se real o{.l sipltJblicol}... Por outro) lado. {ls prü.tet.istüs est.ão. ine13açelíjJerltü, limitados B tr'atar :amo r'aal sb üxist.e i:xist.e rim f.U:tK=g. ima'3irlado € t.8m qu espe':ifi.:al" aquilo quü sb /J. =a»intlos Ê:x. i $'t. ã )"". müdiant.e ns qual.s os ok.jüt.içou. preç'ist.cls possam a.l» diü. .. l\lc3e-!rttanto ussca n o é a principal faceta qt.tn distíriqt.te o lias darei.ais latividéxcJc3s C:F'iütiVãiS. l=ssü distinção ft.tnt:jü\ínontütlínente,. pelns}. dj:.ÍSEg. pl'cJjatu !3© dã. ES8 ggg111Çglãqt-te di!:lpnrürarn. cü\da. Lt n] ü. Ê r'a=2to tnásica qual 'fa= c=om qutc! cls prüje'Listas sn siritün«l utstintulados a pi-cljetai'' & uflã aSgSãSLdadS qt-ie prc3cisfa Bel-. atcjrtí:jicl.ap ciLte e tornla o Qb..iREi.yQa tstpr alcanç:cado-. Jà o!= c:iantistas. são nlt3tivü\clc31s f)or t.imaçui:i:.olij:.ç;lBd.g: eín t esic:ot)rir' a. rãx ãc]. da. d. scr. niatt.tra;=éx,. ent:lt.talltü. tqclc:. os. ar'ti:3tas. sãc:}. BstiiRu[cR(]cls por' umêl Bati.S!.eçBQ post:ic3a] cJU dé:t sociode:tdo«. F'nclcl-sa ontHo caractc=rizcar projetc) cclrno sendc) um proa:t:ss;cn através do clt.ta]. s;Ho qt9racla 3 id6i.::ts ctlrnti resf)ostü a ct:r'tas rlac:e3 isídac:lt-3ss.. l:sse\ idài.a. cal só. t-!rizà\çao. éairida. não. t:Está. i:\tclnciará. É:l c.!íni:l nt3c:essiclaclt.!. ccJmplata. sc:. ela. il a medi.da fcnr. pú\cil3ívol. clm qt.tc: c:le. {.tina usei'.

(43) lnc}2;t.an'-pl"'átic.a, dc.:vtn atnl-ldc)r Ltrti vt-pr-st3. clãs. ou si{2j.";., st3 ela 'for yi.êlyEI.. F'arét tcnnto,. a. urn t:oi")junto cl13l:elãtLiçõglâ. l)(:Js;s;fv(pis. Glt.tã\nto ã vi.abilid.adt3 Beç'e. fi(ar'. kiF'il})ãu't.ü. claro. !sül. idbiü.. Uloa. blue? att.tam uot=rt= c]. Ltç:bçlS.,. dca 3nlt.lçãos que. t:lla. [3uf)t.'a g{ ]'']urthye=t:)). pPojet.ar. ideia. n'àu. b. naif.o. bule. nada. ma:is. sü. a'firrnarí'l. dü. I'bo. ç3uü. für'. Eej". posta. {i.}»ü. e}». u.$Q. para sc)"vir ao }lo»ü}» ü à sociedade. ü. p)"njüt.o deve t.rat.ü)« a icibiü &t.b o $eK dosenvclltim t.o nil»a fclrpla )»üt.erãal. otl üo l»finos dt? Oy}.K'Ü/"l:/"r CO» /"l2x'c)à{/d'.Z COJ"tt:'='dp qUC? a jc/Õ.áa ê v.Íàç/t?.Z".. 1:!sse asF)ectc:l (Ji.s;tinguc3 ham cls prc)jatistü\:s dos cientistas; a eartistas, jâ qt-taalstes rl2(o tostão prinlc)rdicalínertte preoc:t.tpé\e:1os com ã\ elinquibilidaclt: clo!: supusirltantoeu. Essa:\:s. retstriçbt:s. f)oclem. se. apresenta\r. sob. al fclrmn. de= reco.lrscJS. qt.tcl. et:;tejam disse)clnfvtaise! cla corldi.çbels que clc3vaír} scr' obt:decidas« O. [gç.y1:2ç!:ãf3nciemsel- dn vár-i.als naturu=açi.. ht..tírlé:\ncllsp. nl=ateri.üis.. dc9. t:tquiparrlai-)tc3s.. ou. coH'lo +ilaancairols:. ainclü\. c:onhecimc:!i-)'tc3t:s. ttãc:nacos qut3 pc[tsg} tío !ser utiliz;adosp bum coín]] Q tomf3c3 disf)CJnívcl p':\r'a sc! che(].ar ã sc)It-tçãn do f)rublnííla. âs çi;end.l.ç;õgs a suaram ot)eclc:)cidúls pode-3m ser' as m.ais divc3rs;alü fli'OCLtrãtn} carúxctü)ri=éxr cc)rn maior f)recisao dàqutilo qctn sa qclur ntintgir É-. Uma ve= occ)rrenclo esÊs*aliíni't=açãn no univcnrso clãs sscJluÇbs!. éàpai'"ecç:i.]í]] novo conceitcn iàsssociacJc}ao cie prometo, c] '' Qt:j:.uÍ.Égs;gç! n. termo. ''cjtimi:=aç:ac)''. fal)arar:e. entra. curntc:lncJidcnrlãc3 corno a bt-tasca clip íílelhor. uint. asf)ns. f)clrclt.te. cJe t:tidas a. dfa malhar fr"mato ãlots racl..tesos clisf)onfvcli.s.. 29. elm. 6. sí:)lutçbt s. F'or. eaclt..li. mas. e)-templo,. o.

Referências

Documentos relacionados

Para tanto, no Laboratório de Análise Experimental de Estruturas (LAEES), da Escola de Engenharia da Universidade Federal de Minas Gerais (EE/UFMG), foram realizados ensaios

Detectadas as baixas condições socioeconômicas e sanitárias do Município de Cuité, bem como a carência de informação por parte da população de como prevenir

Os interessados em adquirir quaisquer dos animais inscritos nos páreos de claiming deverão comparecer à sala da Diretoria Geral de Turfe, localizada no 4º andar da Arquibancada

No entanto, maiores lucros com publicidade e um crescimento no uso da plataforma em smartphones e tablets não serão suficientes para o mercado se a maior rede social do mundo

2 - OBJETIVOS O objetivo geral deste trabalho é avaliar o tratamento biológico anaeróbio de substrato sintético contendo feno!, sob condições mesofilicas, em um Reator

In this work, improved curves are the head versus flow curves predicted based on the correlations presented in Table 2 and improved by a shut-off head prediction

Segundo o mesmo autor, a animação sociocultural, na faixa etária dos adultos, apresenta linhas de intervenção que não se esgotam no tempo livre, devendo-se estender,