یرگید اب لماعت یاه شور و لوصا ملاسا بتکم یتخانش ناسنا ینابم زا هتفرگرب یدابآرفعج هتلاک یدیواج هرهاط روپرهاط فیرشدمحم

یرگید اب لماعت یاه شور و لوصا

ملاسا بتکم یتخانش ناسنا ینابم زا هتفرگرب

یدابآرفعج هتلاک یدیواج هرهاط دهشم یسودرف هاگشناد تیبرت و میلعت هفسلف رایشناد tjavidi@ferdowsi.um.ac.ir هداز یقن نسح یسودرف هاگشناد ثیدح و نآرق مولع رایشناد naghizdeh@ferdowsi.um.ac.ir روپرهاط فیرشدمحم دهشم یسودرف هاگشناد تیبرت و میلعت هفسلف یرتکد یوجشناد m.s.taherpour@gmail.com یرقاب ورسخ نارهت هاگشناد تیبرت و میلعت هفسلف داتسا khbagheri@ut.ac.ir بتکم یتخانش ناسنا ینابم ساــسارب یرگید اب لماعت یاه شور و لوصا طابنتــسا یقطنم جاتنتسا شور ،فده نیا هب لین یارب و تسا رضاح هلاقم یلصا فده ،ملاسا یاهدرکیور نونکات ،یرگید اب لماعت عوضوم هرابرد .تسا هتفرگ رارق هدافتــسا دروم یونعم تنوــشخ مدع و سانیول ییارگرگید ،یندم هعماج درکیور لیبق زا یــفلتخم ساسارب یلادتعا ییارگرگید درکیور ،اهدرکیور نیا لباقم رد .دنا هدیسر روهظ هصنم هب ییارگرگید درکیور هب رظن اب ایآ هک تسا نیا لاؤس .تسا حرط لباق ملاسا یاه هزومآ ار یتوافتم یاه شور و لوصا ناوت یم ملاــسا بتکم یتخانــش ناسنا ینابم و یلادتعا ینابم ادتبا ،لاؤس نیا هب خساپ روظنم هب ؟دومن طابنتسا نیریاس اب طابترا یگنوگچ یارب و دنا هتفرگ رارق یسررب دروم نازیملا ریسفت و میرک نآرق ساسارب ملاسا یتخانش ناسنا هئارا یرگید اب بسانم لماعت یگنوگچ یارب ییاه شور و لوصا ،نآ ساسارب سپــس ،هینامحر تمارک زا دنا ترابع ملاسا بتکم یتخانش ناسنا ینابم زا یخرب .تسا هدــش یرگید اب لماعت یاه شور و لوصا زا یخرب نینچمه .تینلاقع و یلاعتم تاذ بــح ردص هعس نتشاد ،تردق نیحرد شیاشخب ،یتسود عون ،وگتفگ ،ناسنا میرکت زا دنا ترابع .تنوشخ زا یرود و بلق تقر نتشاد ،وگتفگ یارب :یدیلك ناگژاو یلادتعا ییارگرگید ،یرگید لابق رد تیلوئسم ،یرگید اب لماعت

94

همدقم یدام یاهزرم هتشذگ فلاخرب نآ رد هک مینک یم یگدنز ندش یناهج رصع رد هزورما ام یگدنز مه رانک رد همه و تــسا هدش هتشادرب ناناملــسمریغ و ناناملــسم نیب یناور و یاه ناهج رد یگدنز زا روبع لاحرد تیرــشب« بیترت نیا هب )2005 ،1_{راجن( .دــننک یم} ،هدیدپ نیا )10 :1388 ،رگنیس( .»تسا دحاو ناهج رد یگدنز دیدج هلحرم هب نوگانوگ و دنک یم ادج دوخ رتسب زا ار فلتخم یاه دادیور و دنک یم طبترم مه هب ار رود تلاحم زین تلاکشم یطیارش نینچ رد .دراذگ یم ریثأت ایند طاقن ریاس رد ،رگید دارفا یگدنز رب یاراد هک یلئاــسم زا یکی .دنور یم رتارف یلم یاهزرم زا و دننک یم ادیپ یناهج یتیهام ود اب ام نایم نیا رد .دشاب یم ناهج رد مسیرورت و تنوشخ شرتسگ تسا یناهج یهجو وس کی زا نآ نردم هرهچ هک میتسه هجاوم مسیرورت و تنوشخ زا یتنس و نردم هرهچ یبایزرا و یرواد رایعم هنوگره هک تسا نردم عماوج رد ییارگ تیبسن شرتــسگ لولعم ،تیکاکش و تیبسن« ،ساسا نیا رب )1386 ،کتوگ( .تسا هدرک فیعضت ار یقلاخا و ینلاقع یصخش ًلاماک یاه موب تسیز داجیا اب ًلامع ،لهاست و مهافت بیرض شیازفا یاع دا مغر یلع نماد ،)کیژولوئدیا هن هچرگ( یزیرغ یاه تنوــشخ دیدــشت و هیجوت هب ،هناروحمدوخ و هارمه یدرف یروتاتکید ،یتسرپداژن ،لولعم رگید یوس زا )31 :1379 ،یدیجم( .»دنز یم تنوشخ عون نیا زراب هنومن ؛)1386 ،کتوگ( تــسا ریذپان فاطعنا یبزح کت یاه ماظن اب ،)1923-1944( ینیلیسوم رصع یایلاتیا رد مسیشاف ،یرگید رب هطلس یارب مسیرورت و هب )1928-1953( یوروش رد مسینیلاتسا ،)1933-1945( یرلتیه ناملآ رد مــسیزان .تسا هتینردم عورشم نادنزرف ناونع طسوت ملاسا زا زیمآ تنوــشخ ریسفت لولعم زین مسیرورت و تنوــشخ یتنــس هرهچ یملاسا یاه هزومآ فلاخرب ،ملاسا زا زیمآ تنوــشخ ریسفت ،اما .تــسا یریفکت یاه هورگ تمحر هیام )هلآو هیلع للها یلص(_{دمحم ترضح و تــسا ینابرهم و تمحر نید ملاسا اریز ،تــسا} ار وت ام و« :دنیامرف یم 107 هیآ ،ءایبنا هروس رد ،هطبار نیارد دنوادخ .تسا نایناهج یارب هیام هک تسا تلاسر تمعن رب رظان تمحر نیا .»میا هداتسرفن نایناهج یارب یتمحر زج اه ناسنا هب تبسن مرکا ربمایپ یزرورهم رب رظان مه و تــسا نایناهج لک یارب تداعــس ،ندیرب رس ناغلبم و یریفکت یاه هورگ ،نــشخلا دمحا یاعدا قبط ،دوجو نیا اب .تــسا یثیدح هب شیوخ یاعدا دییأت رد و و دــنناد یم ندیرب رــس ار )ص(_{مرکا ربمایپ تیرومأم} 1. Najjar

95

.دننک یم دانتسا »تسا هدش هتخیگنارب ندیربرس یارب وا« دیوگ یم ادخ لوسر نآ رد هک )123 :4ج ،دمحا دنسم زا لقن هب ،89 :1390 ،نشخلا( یخیرات یاه هشیر و تسین رصاعم نارود هب فوطعم ،ملاسا نید زا ییاه تشادرب نینچ هب مهتم ناشدوخ یانثتسا هب ار ملاسا تما و )ع(_{یلع ترضح ،جراوخ .دسر یم جراوخ هب ،نآ} :دیامرف یم اهنآ شنزرس رد ،)ع(_{یلع ترضح .دندرمش حابم ار ناش لام و ناج و دندرک رفک} امش دیلپ دوجو زا هک ناطیش تسد رد دیتسه ییاهریت امش .دیتسه مدرم نیرتدب انامه« یهارمگ و دیدرت ،تریح رد ار مدرم امش هلیسو هب و دنک یم هدافتسا دوخ هناشن ندز یارب نیرت کانرطخ ،یریفکت یاهورگ ،بیترت نیا هب )323 :16ج ،1377 ،یرهطم( .»دنکفا یم .دنا هدرک یزیر هیاپ ملاسا ناهج رد ار یتسیرورت یشم و طخ و یرگید رب لایتــسا لکــش دوخ هب ینید یتیهام نآ رب نوزفا و دوش یم هتخیمآ مهرد ناسنا هدیقع اب هک یشم و طخ راک هب نیمز یور رب یهلا ای یناــسنا هدیا و حرط ندرک مکاح یارب ار نآ درف و دریگ یم )113 :1389 ،شابلا( .درب یم یاه بطق هب ناهج میــسقت ،نوچمه یلماوع ،یتنس تنوــشخ شرتــسگ رد هولاع هب )2007 ،2_{اشار( .هنایمرواخ رد اکیرمآ یاه تــسایس زا یتیاضران ،)1997 ،}1_{ویرضام( فلتخم} لهاست و حماست ،نید تاسدقم هیلع نیهوت ،قح اب هناهاگآ ینمشد ،ایبنا و نآرق اب هزرابم یاه یگژیو ،دش نایب هچنآ رب هولاع .دنتــسه رثؤم زین ،)1379 ،یدزی حابصم( یقطنمریغ ،ناققحم رظن ساسارب هک دنتسه رثؤم یتنس تنوشخ موادت رد زین یریفکت یاه هورگ یرکف ،ییارگ قلطم ،یریذپ فاطعنا مدع :زا دنا ترابع یریفکت یاه هورگ یرکف یاه هصخشم زا یضعب رکفمه ام اب هک یناسک نتسناد هارمگ ،نارگید هب تبــسن یلمع و یرکف یرترب ساــسحا ندوشگ ریفکت هب نابز ،)70-73 :1390 ،نایجمکد( اهنآ اب هنایوج هزیتس راتفر و دنتــسین ،تینلاقع هب هجوت مدع ،دوخ دزن تقیقح راصحنا ،)329 :1388 ،یداجس( هشیدنا هزوح رد 138- :1390 ،نشخلا( نظءوس اب هارمه یمهف جک و یمهفدب ،لمع هطیح رد یریگ تخس و یملاک یاهدرواتسد هب تبسن یشخب تسادق حور ،هنایارگ هزیتس یرادنپ قح دوخ ،)147 تحت یطارفا یتسرپرهاظ و یزیتس هعیش ،)98 :1391 ،هعلق هاش و یدیشر( ناینیشیپ یهقف ریسم رد یدج عناوم دراوم نیا همه هک ؛)96-97 :1391 ،نایدومحم( تنس هب لمع ناونع .دوش یم بوسحم ناناملسمریغ و ناناملسم زا معا ؛ناهج مدرم نیب یتسود و حلص یلاتعا 1. Mazrui 2. Rasha

96

هب و هدش یناهج یلضعم هب لیدبت مسیرورت و تنوشخ هدیدپ هک یطیارش نینچ رد ؛هکنیا رت مهم و تسا هدش رجنم یناهج و یلم ،یلحم هصرع رد یرگید اب ،بسانمان لماعت یاه هزومآ ساسارب تسا مزلا ،دنا هتفرگ رارق ماهتا دروم نآ هعاشا و داجیا رد ناناملــسم نیا هب لین یارب .دریگ رارق ییاسانش دروم یرگید اب لماعت یساسا لوصا ملاــسا بتکم ،ملاسا بتکم یسانش ناسنا ینابم یسررب قیرط زا تسا هدش یعس رضاح هلاقم رد ،دصقم .ددرگ نیودت یرگید اب لماعت یاه شور و لوصا یشهوژپ هنیشیپ تروص یرگید اب لماعت یاه شور و لوصا ناونع تحت یقیقحت ،یشهوژپ هنیشیپ رد هچرگا و لهاــست تیروحم اب یددعتم تاقیقحت یرگید اب لماعت اب طابترا رد اما ،تــسا هتفرگن .تسا هدش هتخادرپ اهنآ یسررب هب ریز رد هک ،تسا هدش ماجنا تنوشخ تنوشخ ندرب نیب زا یارب ،)1379( یدزی حابصم هتشون »لهاست و تنوشخ« هلاقم رد زا باسح و هدعاق نودب یاه تئارق جیورت رب نافلاخم یوــس زا ،کیژولوئدیا لئاــسم رد ملاک ،تــسین ادخ ملاک نآرق هکنیا و )ع(_{همئا و} )ص(_{ربمایپ تمصع ندرب لاؤــس ریز ،نید} هدش دیکأت ،تسا اطخ لباق اذل ،تسا یرــشب تفرعم )ص(_{ربمغیپ تفرعم و تــسا ربمغیپ} نیا اب لهاست و ارادم نودب یدج هزرابم رب هلاقم هدنــسیون ،راکفا نیا اب لباقت رد .تــسا .تسا هدرک دیکأت راکفا اب لماعت رد ،)1379( هانپورــسخ هتــشون »تنوــشخ باب رد هطلاغم هدزای« هلاقم رد قلاخا ،ردص هعس اب هارمه نسحا لادج رب رظان هک لدتــسم و یقطنم یارادم رب یرگید هدش دیکأت نارگید دیاقع و لوصا هب مارتحا و رگیدکی لمحت ،بیقر هب مانشد کرت ،وکین تاید و صاصق و دودح و داهج ماکحا ملاسا رد ،یقطنم یارادم اب هارمه نمض رد .تسا .دشاب یم دیکأت دروم زین تنوشخ هک هدش دیکأت ،)1379( دار یقثاو هتشون »تنوشخ حبق و نــسح« هلاقم رد ،نینچمه .تــسا اهنآ شور و فده هب ،أدبم هب طونم و یبــسن یــشزرا یاراد ارادم و ،تلع نیمه هب و تسا یعرش و یلقع زاوج جاتحم ،نارگید هب ندز همدص و یزرو تنوشخ ،یزوت هنیک رگا تنوشخ هاگتساخ ،هولاع هب . تسا »تنوشخ مدع« و »ارادم« رب ،ملاسا رد لصا و نوناق یارجا رد تیلوئسم ساسحا زا یشان دراوم اب توافتم دشاب یهاوخدوخ و ماقتنا .تسا یعامتجا تینما زا تسارح

97

اب ،)ص(_{ربمایپ راتفر ،)1382( یروهم هتشون »ملاسا راکهار نیرخآ تنوــشخ« هلاقم رد} ساسارب ملاسا ربمایپ غیلبت هویش هک تسا هدش نایب و هدش عقاو یسررب دروم نیفلاخم راوتــسا تمحر و تفأر اب هارمه ،مدرم رد هــشیدنا و رکفت یورین تیوقت و یرکف تیاده هئطوت ناناملسم و ملاسا دض رب هک درک رداص ار یناسک لتق روتسد ًافرص )ص(_{ربمایپ و هدوب} نیاربانب ،هدوب یعرش و ینوناق مکح یارجا یاتسار رد تامادقا نیا نینچمه و دنا هدرک یم .دیآ یمن رامش هب رورت قادصم اهنآ زا کی چیه لماوع رب ،)1377( رویدک و یرتسبشدهتجم روضح اب »تنوشخ و رادم ،نید« درگزیم رد زا ینامحرریغ و باقعلادیدش هرهچ هئارا نوچمه یرگید اب زیمآ تنوــشخ لماعت رد رثؤم تقیقح راصحنا ،ناسنا تاذ هب تبسن ینیبدب ،تازاجم یارس ناونع هب ایند زا روصت ،دنوادخ یهجوت یب ،سدقم فده هب ندیسر یارب یشور ره زا هدافتسا نتسناد زاجم ،دوخ دزن رد .تسا هدش دیکأت ،مدرم یأر هب یهجوت یب و نوناق هب یدنیاپ مدع ،یهاگآ و ملع لقعت هب این نابش و عراز یموصعم هتشون »کلا ناج لهاست هیرظن ینابم دقن و یسررب« هلاقم رد یسرتسد ناکما مدع و ییارگ تیبسن رب ،یرگید اب لهاست رب ینتبم لماعت یارب ،)1390( و یورخا تایح ،یدرف یگدنز هب نآ لــیلقت و نید هب یلقادح هاگن ،قلطم تقیقح هــب .تسا هدش دیکأت یسایس هصرع رد مسیرلاوکس شریذپ نینچمه و دنوادخ تدابع .درک یدنب میسقت یقطنمریغ و یقطنم یارادم ناونع تحت ناوت یم ار تاقیقحت نیا هک طورشم یــشزرا ناونع هب ارادم مهف ورگ رد یقطنم یارادم :یقطنم یارادم .فلا یشزرا دض ناونع هب تنوشخ مهف و تــسا یهلا نیزاوم و تلادع تیاعر دودح هب دودحم ناوت یم ،دوشن نارگید قوقح هب زواجت و متس و ملظ هب رجنم هکنیا طرش هب ،تسا طورشم یارادم قیداصم هلمج زا .درک دای عورشم ای زاجم تنوشخ ناونع تحت تنوشخ هنوگ نیا زا ،»تنوشخ حبق و نسح« ،»تنوشخ باب رد هطلاغم هدزای« تلااقم جیاتن هب ناوت یم یقطنم .درک هراشا »تنوشخ و ارادم ،نید« و »ملاسا راکهار نیرخآ تنوشخ« تنوشخ و میروآ باسح هب قلطم یشزرا ناونع هب ار ارادم رگا :یقطنمریغ یارادم .ب هب هجوت نودب ار ارادم ،ساسا نیا رب و مینک بوسحم قلطم یــشزرا دض ناونع هب زین ار یقطنمریغ یارادم راچد یعون هب ،مینک حرطم اه گنهرف و یهلا نایدا یگدوب صاخ هبنج و »لهاست و تنوشخ« تلااقم جیاتن هب ،یقطنمریغ یارادم قیداصم هلمج زا .میوــش یم زا یضعب شلات تلااقم نیا رد .درک هراشا »کلا ناج لهاست هیرظن ینابم دقن و یسررب« ینیب ناهج بوچراچ رد مسیلاربیل یژولوئدیا رظن دروم یارادم نتخادنا اج یارب نیرکفتم

98

ناج ،کلا ناج راثآ رد هک ییارادم هک یلاح رد .تــسا هدش نایب یملاــسا یژولوئدیا و هرتسگ هب یلقادح هاگن ،ییارگ تیبسن رب ینتبم ،هدــش حرطم نآ ریاظن و لیم تراوتــسا اب اه هفلؤم نیا هک تسا لطاب و قح یگتخیمآ مه رد و مــسیلارولپ ،مــسیرلاوکس ،نید .تسا راگزاسان یملاسا یژولوئدیا و ینیب ناهج ،ینابم ،بوچراچ هب هجوت اب یرگید اب لماعت ثحب حرط ،دــش نایب هچنآ هب هجوت اب ثعاب دوخ نیا هک تسا هدوبن هقباــس هب قوبسم نیــشیپ تاقیقحت رد اه شور و لوصا .تسا هدش نیشیپ تاقیقحت هب تبسن یدیدج جیاتن و داعبا ندش حرطم یرظن هنیشیپ یارب شلات )1389 ،ایارف( .تسا راد هنماد و راد هشیر یرما نآ فلتخم لاکشا رد تنوشخ درکیور راهچ هب هطبار نیا رد .تسا موادم و راد هشیر یــشلات زین ،تنوــشخ ندرب نیب زا :درک هراشا ناوت یم ،یــسارکومد ،نوناق رب ینتبم هعماج ،یندم هعماج :یندم هعماج داجیا یارب شلات .1 یگنهرف و ینید مسیلارولپ و ییارگدرف ،نارگید یدازآ نتخانش تیمسر هب ،مسیرلاوکس دوخ هب نارگید تردق لاقتنا لوغشم زیمآ حلص هویش هب ناگمه« هعماج نینچ رد .تــسا )36 :1381 ،زباه( .»دنتسه نآ لباقم رد تمواقم ای زا ،ساسا نیا رب .تسا یرگید لباقم رد تیلوئسم رب رظان ،ییارگرگید :ییارگرگید .2 اریز ؛تسا هدش عقاو یهجوت یب و یرهم یب دروم یرگید ،هفــسلف خیرات رد ،1_{سانیول هاگن} ساره ،هدوب ریذپان جلاع یتیــساسح هب لاتبم ،شیوخ تیلوفط راگزور نامه زا هفــسلف« زا یوحن هب ار یرگید تسا هدیشوک هراومه هفــسلف بیترت نیدب .دنام یم ریغ هک یریغ زا بوکرس نیا )12 :1387 ،ومن( .»دنک لوؤم ینتفرگ گنچارف و ینتفایرد یزیچ هب ءاحنا دعب رد .دراد یبرغ یروحم ناــسنا و یسانش تفرعم ،یــسانش یتسه رد هــشیر ،یرگید دعب رد .دوش یم لدب یناسمه هب یناــسمهان ،ینامه نیا لصا هب هجوت اب یــسانش یتسه گنچارف یمسق تفرعم اریز .تسا هتفهن تنوشخ و هطلس ،بحاصت یعون« ،یسانش تفرعم هب ناسنا لیدبت ،یروحم ناسنا دعب رد )37 :1388 ،ایلع( .»تسا نتفرگ تسد هب و ندروآ ،ییارگدرف هب هجوت لیلد هب نارگید لباقم رد تیلوئسم هب هجوت مدع و ملاع روحم و رادم ،ساسا نیا رب .تسا یقلاخا ناصقن یاراد هک دوــش یم ناــسنا زا یریوصت هئارا هب رجنم 1. Levinas

99

ناسنا ،هاگن نیا رد .دهد یم تــسد هب ناــسنا زا یدیدج ریوصت ،دنک یم شلات ،سانیول و لوئسم ،فلکم ،نیئآرگید ،ناهج رد هقرغ ،لعفنم ،دسجتم ،ریذپ بیسآ« تسا یا هژوس :1388 ،ایلع( .»دراد یاج عامتجا ـ ملاع ـ صخش هکبش رد هک یرگید ربارب رد وگخساپ و یرگید هدهاشم رب و دهد یم ییارگ ناسنا هب یقلاخا هغبص سانیول ،بیترت نیا هب )78 ندوبن توافت یب« ینعم هب ندوب لوئسم اما .دنک یم دیکأت وا هب تبسن تیلوئسم ساسحا نراقتمریغ یتیلوئسم ،تیلوئسم نیا )256 :1377 ،ولگبناهج( .تسا »یرگید هب تبــسن لوئسم لباقتم هطبار یارب یراظتنا هنوگره نودب یرگید لباقم رد نم« انعم نیا رد ،تسا )113 :1387 ،ومن( .»دوش مامت مناج تمیق هب رگا یتح ،متسه دراد یونعم و یبهذم یاهرواب رد هشیر ،یونعم تنوشخ مدع :یونعم تنوشخ مدع .3 قلطم ینامرف لکــش هب و دنک یم ادیپ یلجت یقلاخا هدعاق و یداقتعا یرما تروــص هب و .»تشاد یهاوخ تسود ار تعونمه وت ای تشک یهاوخن وت« دوش یم هضرع درف هب باطخ و نیج ،ادوب ،مسیئوئات نوچمه ینیئآ رد ،یونعم تنوــشخ مدع )16 :1378 ،ولگبناهج( نایدا و اه نیئآ نیا رد .دراد هشیر ملاسا و تحیسم ،تیدوهی ،تشترز نوچمه یهلا نایدا .تسا هدش دیکأت نارگید هب تبسن ینابرهم و شیاشخب رب یهلا دنک یم دیکأت یرگید اب هنلاداع و زیمآ تبحم یلماعت رب ملاسا :یلادتعا ییارگرگید .4 )ص(_{مرکا ربمایپ هطبار نیا رد .درک دای یلادتعا ییارگرگید ناونع تحت ناوت یم نآ زا هــک} نآ زا و درادب تسود ار ملظ زا یمک ناــسنا هک تــسا نیا کرــش نیرتمک« :دنیامرف یم ،نینچمه )124 :2ج ،1377 ،یرهطم( .»درادب نمشد ار لدع زا یمک ای و دــشاب یضار فوطعم ار ینمشد و داهج ،لاتق ،8 هیآ هدئام هروس رد و 190 هیآ ،هرقب هروس رد دنوادخ تبحم رب ،ملاسا میلاعت ،ساسا رب زین ،ناملسم نارکفتم .تسا هدومن تلادع دح تیاعر هب زا یشان تبحم ،یباراف هطبار نیا رد .دنا هدرک دیکأت نارگید اب طابترا رد تلادع و لداعتم ثعاب و تبحم عبات ار تلادع و دناد یم نادنورهش هدنهددنویپ لماع ار تلیضف رد کارتشا )1380 ،اینرجاهم( .دناد یم هعماج یاقب و ظفح و نادنورهــش تافلاتئا و تاطابترا موادت نیب یدنزرف و یردپ تبحم ،تلادع رب تبحم لیضفت رب زین ،یــسوط نیدلاریصن هجاوخ رب ملاسا دیکأت و تسا هدرک دیکأت نادنورهش نیب هنوگردارب تبحم و نادنورهش و نامکاح طابترا رد ،یرهطم )1360 ،یسوط( .دناد یم نانمؤم نیب تبحم داجیا رب رظان ار تعامج عمج و درف تداعس و تحلصم تیاعر رب رظان هک یقطنم و هنلاقاع یتبحم رب ،تبحم اب .»دناد یم یتسود تیناسنا هلئسم ار ،یتسود ناسنا هلئــسم« ًاساسا و دنک یم دیکأت تسا

100

،اه تنوــشخ اب مأوت یدراوم رد« یقطنم تبحم ،ساــسا نیا رب )360 :1370 ،یرهطم( نیب زا دیاب دنتسه تیناسنا هار راخ هک ار ییاه ناسنا و تساه نتشک و اه هزرابم ،اهداهج )360 :1370 ،یرهطم( .»درب ،فاصنا تیاعر هب ،یبرغ یندم هعماج درکیور فلاخرب ملاسا ،دش نایب هچنآ هب هجوتاب ،یندم هعماج رد هک یلاح رد .دنک یم دیکأت یرگید اب لماعت رد تیلوئسم ساسحا و تلادع یاه تیلوئسم و فیاظو هب هجوت یب و قوقح رب دح زا شیب دیکأت ،ییارگ یبسن ،ییارگدرف ناصقن نیمه لیلد هب .تسا هدش نارگید لباقم رد تیلوئسم هب هجوت مدع هب رجنم نادنورهش ییارگرگید راچد زین درکیور نیا هک دهن یم ناینب ار ییارگرگید درکیور سانیول هک تسا دوجوم سانیول راثآ رد رما نیا هک یتسیلائر ات دراد یتسیلائدیا یتلاح و تسا هدش یطارفا و متــسه وا دنب رد ،ما یرگید ناگورگ نم« :دراد یم نایب سانیول ،لاثم ناونع هب .تــسا لوئسم ما هدنهد رازآ یاج هب ،نم .موــش یتلذ و جنر عون ره لمحتم وا یاج هب ات ما هدامآ یلادتعا ییارگرگید ،نینچمه )86 :1390 ،یلچیرک( .»منک یم لمحت هک متــسه یرازآ نیا رب و تسا رادروخرب یرت گنررپ ینید تیهام زا ،سانیول ییارگرگید درکیور هب تبسن لوئسم دنتسه ادخ قولخم هکنآ عبت هب ،رگید یاه ناسنا و دنوادخ لباقم رد اه ناسنا ،ساسا یتح ملاسا .تسا یتسودرشب نید ملاسا« :دراد یم نایب هطبار نیا رد ،یرهطم .دنشاب یم زا یقولخم هک رظن نیا زا هکلب ،تسا کرشم هک رظن نآ زا هن اما دراد تــسود ار کرــشم توافت یب شا یتخبدب و کرش لباقم رد تشاد یمن تسود ار وا رگا و تــسادخ تاقولخم میظع جیاتن عبت هب دنوادخ ربارب رد تیلوئسم رصنع )260 :3 ج ،1377 ،یرهطم( .»دوب یم عون نیا اریز ،دنک یم داجیا یرگید لباقم رد تیلوئسم یارب یرت مکحم یاه هیاپ ،یورخا .تسین یفطاع یساسحا قطنم کی زا هتساخرب و دراد ار ینلاقع نییبت تیلباق تیلوئسم هتفریذپ ریثأت تیدوهی نید زا ،سانیول هک تسا رکذ نایاــش هتبلا )1381 ،یدزی حابصم( ماع روط هب یرادنید« :دراد یم نایب و دناد یم قلاخا ار سدقم باتک و تیدوهی رهوگ و تسا ساسا نیا رب .تسا لطاب رسارس نارگید یاورپ نتشاد نودب صاخ روط هب ندوب یدوهی و ،ایلع( .»تسا قلخ یوس هب ریس ادخ یوس هب ریس و تسا یرگید یارب زا سرت ادخ زا سرت ههجاوم هکلب ،تسین دنوادخ سانیول هشیدنا رد تیلوئسم أــشنم لاح نیا اب )34 :1388 نامرف و مکح یعون هرهچ ندش نایع رد« :دراد یم نایب هراب نیا رد .تــسا یرگید هرهچ اب نامه ،هرهچ لاح نیع رد یلو .تسا هتفگ نخس نم اب بابرا کی ییوگ وت ،تــسا هتفهن :1387 ،ومن( .»منویدم وا هب ار زیچ همه و منکب راک همه شیارب مناوت یم هک تسا یریقف

101

رادروخرب بلط و تنکسم و رقف اب مأوت تعفر و تمظع کی زا هرهچ ،ساسا نیا رب )104 .دوش یم یرگید لباقم رد تیلوئسم أشنم و عبنم هب لیدبت هرهچ یفاصوا نینچ اب ،تسا دیکأت نارگید هب تبسن شیاشخب و تنوشخ مدع رب ،مسینیج و ادوب ،مسیئوئات نیئآ رد رد .تسا هتفرگ یم تروص تینابهر هار زا تایصوصخ نیا هب یبایتسد اهتنم .تسا هدــش زا هکلب ،تینابهر هار زا هن نارگید هب تبسن شیاشخب و تنوشخ مدع ،ملاسا رد هک یلاح ساسارب لمع و عرش بوچراهچ رد زئارغ مهــس نداد و سفن راهم قیرط زا ،یگدنز نتم تینابهر مدع هب طقف یملاسا درکیور تیزم هتبلا .تسا یبایتسد لباق ،یهلا لدتعم نیزاوم نآ یاه هزومآ ندوب ینتبم و ناسنا هب یتحاس کت هاگن مدع و یرگن عماج هکلب ،تسین نآ نیا هب شیارگ ،اما .تسا یملاسا درکیور یاه تیزم رگید زا یناــسنا ترطف و تــشرس رب نیئآ هک تسا نیا لیلد هب تسا رادروخرب یرتشیب ناوریپ زا هک مــسیدوب هژیو هب اه نیئآ و هداد رارق میلس لقع و یور هنایم و لادتعا رد ار تاجن هار ،مسینیج نیئآ فلاخرب ادوب فلاخرب ادوب نیئآ نینچمه .تسا هتــسناد ینلاقع تحلصم فلاخرب ار طارفا هب تضایر تیاعر رد ادوب نید ،نیا رب هولاع .تــسا هدیدرگن تافارخ و ماهوا هب هتخیمآ مــسیئوئات مومع یارب ...و مرن یاهرتسب رد نتفخن ،یگداوناخ یگدنز کرت لثم یقلاخا تاروتــسد )1386 ،سان( .تسا هدیدرگ لئاق هحماسم و فیفخت دوخ ناوریپ تبسن« :تسا هدمآ هراب نیا رد و تسا هدــش دیکأت ینابرهم و فاصنا رب زین تاروت رد و نانز هویب هب ندرک ملظ زا .دیــشاب نابرهم و میحر و فاصنااب و راک تــسرد رگیدکی هب ،یبن یایرکز( .»دینیچن هئطوت رگیدکی یارب و دیرادرب تسد ریقف و بیرغ دارفا و نامیتی ییاه شرافــس نینچ نیا ،رگید نایدا نوچمه ،دوهی نید هچ رگا )10-11 تایآ ،7 باب هدش هتفرگ هدیدان یهلا تاروتــسد نیا ،لمع رد اما ،دنراد یرگید اب بــسانم لماعت رد هب ،)ص(_{ربمایپ نامز نایدوهی زا یلیلق یلیخ هدع ،میرک نآرق رظنم زا ،لاثم ناونع هب .تسا} عوضوم نیا هب هک دنا هدوب دنبیاپ یهلا رماوا زا تعاطا و یکین ،ینابرهم ،فاصنا یاه هزومآ نیا 83 هیآ رد دنوادخ ،لاثم ناونع هب .تــسا هدش هراــشا هرقب هروــس 83-88 تایآ رد یادخ زج هک میتفرگ دهع لیئارساینب زا هک ار یماگنه دیروآ دای و« :دنیامرف یم هروــس اب شوخ نابز هب و ناریقف و نامیتی و ناشیوخ و ردام و ردپ هب دینک یکین و دیتسرپن ار دیتسکش ار دهع امش سپ دیهدب دوخ لام تاکز و دیراد یاپ هب زامن و دینک ملکت مدرم رب هولاع .»دیتــشگرب ادخ دهع و مکح زا هک دیئامــش و یرفن دنچ زج دیدینادرگ یور و بطاخم ار ناملسمریغ و ناملــسم زا معا ،اه ناــسنا همه لقع و ناج ،ملاــسا نید ،نیا

102

نید« اریز ،دهد یم رارق دوخ بطاخم ار نایدوهی طقف ،دوهی نید یلو ،دهد یم رارق دوخ ،یرهطم( .»تسا هدشن جراخ داژن و موق کی زا و دودحم ،یداژن و یموق تسا ینید ،دوهی تسا یشیک ،نید نیا« :دراد یم نایب هراب نیا رد ینایتشآ ،نینچمه )171 :16 ج ،1377 ،هوهی قاثیم و دننادرگرب دوخ نید هب ار نایدوهیریغ دنا هدرکن یعس زگره نایدوهی و یموق یلیئارساریغ و تسا هدیدرگ دقعنم ،تسا نآ لیابق زا یکی ادوی هک لیئارــسا موق اب طقف فلاخ رب ،هولاع هب )8 :ات یب ،ینایتشآ( .»دشاب هتشاد یشقن دناوت یمن قاثیم نیا رد ًلاوصا زا نآ یاه هزومآ مامت و هدنام نوصم فیرحت هنوگ ره زا میرک نآرق ،تاروت سدقم باتک طابترا رد ،ینایتشآ .تسا تسردان و ینلاقعریغ بلاطم زا یراع و تسا رادروخرب تحص فده هیجوت یارب یهاگ سدقم باتک رد« :دراد یــم نایب سدقم باتک یاه ییاــسران اب مان هیجوت یارب لاثم ناونع هب ،دوش یم حرطم هیاپ یب و اجبان نخس نشور و حضاو ردقچ )85 :ات یب ،ینایتشآ( .»دریگ یم یتشک ،)ع(_{بوقعی ترضح اب ادخ ،لیئارسا} ،)ع(_{یسیع ترضح .تسا هدش یا هژیو دیکأت ینابرهم و تبحم رب زین ،تیحیسم نید رد} تنانمشد اب و شاب تسود دوخ ناتسود اب دنیوگ یم هک دیا هدینش« :دیامرف یم هطبار نیا رد یارب ،دنک تنعل ار امش هک ره و دیرادب تسود ار دوخ نانمشد هک میوگ یم نم اما ؟نمشد ازسان امش هب هک ینانآ یارب و دینک یکین ،دنراد ترفن امش زا هک ینانآ هب ؛دینک تکرب یاعد وا )43-44 تایآ ،5 باب ،یتم لیجنا( .»دییامن ریخ یاعد ،دنهد یم رازآ ار امش و دنیوگ یم ینتفگ ،یرگید هب تبسن ینابرهم و تبحم رب تیحیسم یاه هزومآ دیکأت اب طابترا رد هک نانچمه ،دنک یم باجیا ار تنوشخ و یمرن مدع یدراوم رد یقطنم تبحم هک تسا هعماج تایح هیام ار نآ و دنک یم دــیکأت صاصق رب هعماج حلاصم رطاخ هب ملاــسا نید تیحیسم یاه هزومآ رد عورشم تنوشخ و یمرن مدع نیا )22 ج ،1377 ،یرهطم( .دناد یم ،اه بتکم یضعب« :دراد یم نایب هراب نیا رد یرهطم هک ییاج ات ،تسا هدش عقاو تلفغ دروم یاه توعد دنرامش یم یقلاخا اه ناسنا اب ههجاوم رد هک ار یزیچ اهنت ،تیحیــسم دننام یقلاخاریغ یطیارش ره رد و تروص ره هب و لکــش ره هب ار روز ،تــسا زیمآ تملاــسم یلیس تتسار هنوگ هب رگا هک تسا نیا سدقم روتــسد بهذم نیا رد اذهل .دنرامــش یم ،یرهطم( .»نک میلــست مه ار تهلاک دندوبر ار تا هّبُج رگا و رآ شیپ ار تپچ هنوگ دندز تیحیسم هک نانچنآ ،ندوبیقلاخا« :دراد یم نایب یرهطم ،نینچمه )489 :2 ج ،1377 تبحم و تمیمص و افص و حــلص و میلام توعد و زیمآ تملاــسم طباور رد ،درادــنپ یم و روز هیلع هزرابم ملاسا اذهل .دوــش یم یقلاخا زین تردق و روز ًانایحا ،دوــش یمن هصلاخ

103

طیارش رد تسا هناحلسم مایق نامه هک ار داهج و درامش یم تیلوئسم و سدقم ار ملظ زا« ،میرک نآرق رظنم زا هولاع هب )490 :2 ج ،1377 ،یرــهطم( .»دنک یم زیوجت یــصاخ ،ساسا نیا رب .دوش یم در و یفن ییانحوی ـ یسلوپ حیسم صاخ یاه یگژیو ،یبلس هبنج هیآ ،هدئام هروس( .تــسا ضحم رفک وا هب نداد تیهولا و درادن تیهولا هنوگ چیه حیــسم 72 هیآ ،هدئام هروس( .تسا رفاک دشاب لئاق صخش هس هب تیهولا رد هک یسک )72 و 17 دنچره .تسادخ تاقولخم زا یکی هکلب ،تسین یلزا یدوجوم وا )171 هیآ ،ءاسن هروس و ردام و ردپ نودب هک تسا مدآ تقلخ دننام وا تقلخ اما هدش دلوتم ردپ نودب و اسآ هزجعم ای »ادخ رسپ« ناونع ،میرک نآرق نینچمه )59 هیآ ،نارمع لآ هروس( .تسا هدیدرگ قلخ ،هدئام هروس( دهد یمن هزاجا یتافیرشت هچ و یعقاو هچ یناسنا چیه یارب ار »ادخ دنزرف« )13 :1390 ،کیه( .»)18 هیآ طیارــش رد هکنیا هب دنک یم توعد ًادکؤم ار دوخ نواریپ ملاــسا نید هکنیا دوجو اب نارکفتم ،نکیل ؛دنشاب هتشاد یقطنم تبحم اب مأوت و هنافصنم یلماعت ،نارگید اب فلتخم .دنا هتشادن یمجسنم شلات یرگید اب بسانم لماعت طباوض و ینابم نیودت یارب ،ناملسم ناسنا هک دنتسه تلااؤس نیا هب خساپ یوجتسج رد هلاقم نیا رد ناققحم ،ساسا نیا رب یور رب یریثأت هچ ملاسا یتخانش ناسنا هاگن نیا و دوش یم ریوصت هنوگچ ملاسا رظنم زا و دوش یم فیرعت موهفم دنچ ادتبا روظنم نیدب ؟دراد یرگید اب لماعت یاه شور و لوصا .دریگ یم رارق ثحب دروم نارگید اب لماعت یاه شور و لوصا ،ینابم سپس راتفر هب توعد زا ریغ ،یرگید اب لماعت هرابرد یملاسا یاه هزومآ رد هکنیا مهم هتکن یتسرپرس نتفریذپن ،یرگید اب یدنبزرم دننام ییاه هزومآ ،زیمآ تبحم و یقطنم و هنافصنم .دراد دوجو زین هلتاقم هب توعد ،داح لحارم رد و اهنآ هب تبسن یرایــشه ظفح ،نارگید یلماعت یاه هزومآ زا دعُب نیا هب ،لماعت ِتبثم یاه هبنج رب زکرمت لیلد هب هلاقم نیا نکل .تسا هتخادرپن ملاسا میهافم فیرعت دنتسه ناهج و ناــسنا راگدیرفآ و ناهج ،ناــسنا یدوجو فاصوا« رب رظان ،ینابم :ینابم ینعی ،بکرم ای ،میهافم ینعی ،طیسب لکش ود زا یکی هب و جارختسا ملاــسا نوتم زا هک ،لوصا ،فادها نیودت و جارختسا هدولاش و دنوــش یم نایب یفیصوت ای یرابخا یاه هرازگ ینابم زا روظنم ،سپ )29-30 :1389 ،یتــشهب( .»دنیآ یم رامــش هب اه شور و اه همانرب

104

دروم رد ملاسا هاگدید هدننک نایب هک تسا یفیصوت یاه هرازگ ای میهافم ،یتخانش ناسنا .دنراذگ یم ریثأت یرگید اب لماعت رب یتخانش ناسنا یاه یگژیو نیا هک تسا ناسنا جرختسم روحمدیاب ای ییاــشنا یلک یاه هرازگ ای میهافم« رب تــسا رظان زین لوصا :لوصا )35 :1389 ،یتشهب( .»دنا یتیبرت یاه شور یواح و امنهار و رایعم هک یملاسا نوتم زا جاتنتسا یتخانــش ناسنا ینابم زا هک تــسا یروحمدیاب یزیوجت یاه هرازگ ،لوصا سپ .تسا لمع رایعم و ددرگ یم هک دنا نآ زا هتفرگرب و دنا لوصا زا رــت یئزج یاه لمعلاروتــسد« رب رظان اه شور :اه شور هچ رظن دروم لوصا ققحت یاتــسار رد هک دنیوگ یم ام هب قیقد روط هب ،لوصا فلاخرب )65 :1380 ،یرقاب( .»دوش ماجنا دیابن هچ و دیاب ینابم ،لوصا هک قیرط نیا هب تسا یلوط یا هطبار ،اه شور و لوصا ،ینابم نیب هطبار .دنزاس یم ققحم یرگید اب بسانم لماعت هب رظن اب ار لوصا ،اه شور و ار ملاسا هاگدید زا یرگید اب لماعت یاه شور و لوصا ،ینابم ملاــسا هاگدید زا یرگید اب بــسانم لماعت یاه شور و لوصا ،ینابم حرــش هب اجنیا رد .میزادرپ یم هینامحر تمارک :لوا یانبم اطعا نارگید هب شتمعن زا هک دراد دنوادخ ندوب میحر و میرک رد هشیر ،هینامحر تمارک ناسنا ینعی ،تسا رشب عون هب قلعتم و اه ناسنا مامت رب رظان ،تمعن یاطعا نیا و دنک یم .نمؤم هچ دشاب کرشم هچ ،تسا رادروخرب دنوادخ ۀینامحر تمارک زا ندوب ناسنا فرص هب یارب دنوادخ یمومع تمحر رب رظان هک تسا هدش ذخا » ِنَمْحَّرلا« هملک زا ،هینامحر تمارک :دنیامرف یم » ِنَمْحَّرلا« هملک ریسفت رد ،ییابطابط هملاع .تسا رــشب یویند یگدنز هرادا ،سپ .دنک یم تللاد تمحر یرایسب و ترثک رب هک تــسا هغلابم هغیص )نامحر( هملک« رفاک و نمؤم دنچ ره نامحر ،هولاع هب .تــسا همحرلاریثک یادخ شیانعم نامحر یادخ )37 و 30 :1ج ،1374 ،ییابطابط( .»تسا ایند صاخ شتمحر یلو ،دوش یم لماش ار ناونع هب هدیقع و تیلم ،داژن زا غراف اه ناسنا مامت هکنیا هب هجوت اب :ناسنا میرکت لصا میرکت دروم ار اه ناسنا همه دیاب سپ ،دنتسه رادروخرب هینامحر تمارک زا دنوادخ قولخم نارگید یاهرواب و تاداقتعا دقن هک زین یدراوم رد .تشاد ساپ ار اهنآ تمرح و داد رارق

105

و ریقحت هنوگره زا رود هب و مارتحا اب مأوت راک نیا هک تــسا هتــسیاش ،دبای یم ترورض و یلم ،یلحم یاه هصرع رد ریغ اب نادنورهــش لماعت تروص نیارد .دوــش ماجنا نیهوت .دوب دهاوخ تنوشخ هنوگره زا رود هب یناهج یتوافتم تاسدقم ،فلتخم عماوج رد هکنیا هب هجوت اب :عماوج تاسدقم هب مارتحا شور اهنآ زا و دنراد صاخ هقلاع دوخ تاسدقم هب تبسن اه ناسنا ،رگید یوس زا و دراد دوجو اب فلتخم عماوج تاسدقم اب تــسا مزلا ،درک دنهاوخ عافد یمارتحا یب عون ره لباقم رد ،لیلد نیمه هب .دنرادب ساپ ار ام تاسدقم تمرح زین نانآ ات ،مییامن دروخرب مارتحا لامک رد .دنک یم عنم دنهد رارق تناها دروم ار نیکرشم یاه تب هکنیا زا ار ناناملسم دنوادخ دنناوخ یم ار ادخ ریغ هک یناــسک« :دنیامرف یم 108 هیآ ،ماعنا هروــس رد دنوادخ هراب نیا یاه بدا زا یکی« هیآ نیا .»دنهد مانــشد ار ادخ ،لهج یور زا اهنآ ادابم ،دیهدن مانــشد هدنام ظوفحم ینید هعماج تاسدقم مارتحا ،نآ تیاعر اب هک دزاس یم ناشنرطاخ ار ینید )434 :7 ج ،1374 ،ییابطابط( .»دوش یمن ازسان و تناها شوخ تسد و رگید یکی ،نتفای تردق ماگنه رد نارگید شیاشخب :تردق نیحرد شیاــشخب شور ،تسا ماجنا لباق میرک یاه ناسنا یوس زا راک نیا هتبلا .تسا ناــسنا میرکت یاه شور زا ششخب هب تسد دنبای یم تردق هک یماگنه و دنهد یم خــساپ یکین اب ار یدب نانآ اریز تسا نامیرک قلاخا زا ششخب هب مادقا« :دنیامرف یم )ع(_{یلع ترضح هک نانچمه ،دننز یم} )4 :2ج ،1366 ،یراسناوخ لامجاقآ( .»تسا نامیئل مادقا زا ماقتنا هب مادقا و یاهزرم نتفر نیب زا ،یــطابترا رازبا شرتــسگ لیلد هب رضاح رصع رد :وگتفگ لصا دربهار یریگراک هب ترورض ،فلتخم یاه گنهرف نیب یناور و یدام یاهراصح و یگنهرف داجیا ،زیمآ تملاسم یتسیزمه ،یبهذم و یگنهرف ،یموق تابصعت شهاک یارب ار وگتفگ شمارآ و حلص داجیا و یــناهج تاطابترا رد یرگ یماظن هیحور شهاک و یــناهج حــلص یارب یرازبا ناونع هب وگتفگ دربهار زا ءایبنا همه زین یهلا نایدا رد .تــسا هدرک راکــشآ رد ییابطابط هملاع .دنا هدرک هدافتسا نیفلاخم اب یقطنم ههجاوم و نید یاه هزومآ رــشن ،دنتشاد لاهج و ناــشکرس اب ءایبنا هک یفلتخم تانایب رد رگا« :دنراد یم نایب هطبار نیا نآ رد یتناها و ازسان ای و دشابن رافک دنیآ شوخ هک ار یزیچ دیناوت یمن دینک وجتــسج نیرتهب هب زج دندید یم نانآ زا هک ءازهتــسا و هنعط و تفلاخم همه نیا اب یرآ ،دــیبایب .»دندش یمن ادج نانآ زا ملاس هب زج و دنداد یمن ناش خساپ ظعو نیرت هناهاوخریخ و نایب )424 :6ج ،1374 ،ییابطابط(

106

اب وگتفگ ندــش مأوت رب رظان ،تفوطع اب مأوت یوگتفگ :تفوطع اب مأوت یوگتفگ شور هب دنوادخ نامرف ،زیمآ تبحم یوگتفگ زراب هنومن .تسا یدردمه سح و ینابرهم ،تمحر هطبار نیا رد ،لاعتم دنوادخ .تسا نوعرف اب لماعت و وگتفگ هوحن هرابرد )ع(_{یسوم ترضح} زا( ای ،دوش رکذتم دیاش ؛دییوگب نخس وا اب یمرن هب اما« :دنیامرف یم 44 هیآ ،هط هروس رد یارب هلیسو ناونع هب ار ینابرهم اب مأوت و میلام یوگتفگ دنوادخ ،هیآ نیا رد .»دسرتب )ادخ هک تسه نآ لباق نیل لوق« هک دراد نیا رد هشیر رما نیا هک تسا هدومن یفرعم تیاده )317 :4 ج ،1374 ،ییابطابط( .»دنک ظفح ار اه ناسنا تمرح و تمارک ،لباقتم نانیمطا و دامتعا رب ینتبم یوگتفگ :لباقتم دامتعا رب ینتبم یوگتفگ شور و دوش ظفح درف یــسایس و یعامتجا ،یناور ،یناج تینما هک دوــش یم داجیا ییاضف رد دروم و درادن وا یارب یدعب راب نایز تاعبت وگتفگ نیا رد دورو هک دشاب رطاخ هدوــسآ درف نیا رد هشیر وگتفگ رد روآ نانیمطا یاضف داجیا تیمها .تفرگ دهاوخن رارق متس و ملظ تسا یراس و یراج ملاسا نید رد هچنآ مامت ،دنوادخ ریگارف تمحر هطــساو هب هک دراد یاه هنیمز ندرک مهارف یارب زین ملاسا رد حلص و گنج یتح .تسا اه ناسنا تیاده یارب .تسا ناسنا تیاده قفوم ینامز ،دوش یم یرگید و ریغ اب وگتفگ دراو هک یدرف :وگتفگ رد ردص هعس شور )ع(_{نینمؤملاریما .دشاب رادروخرب یرابدرب و لمحت ،یحور تمظع ،ردص هعس زا هک دوب دهاوخ} ،یسلجم( .»درادن ار قح یادا ناوت و بات دشاب هتشادن ردص هعس هک یــسک« :دنیامرف یم )83 :1364 تسا مزلا وگتفگ لصا ققحت یارب :وگتفگ رد ناور و سیلــس ملاک زا هدافتسا شور هداد حیضوت تاحلاطصا .دــننک هدافتــسا حضاو یتارابع زا شیوخ تارکاذم رد نیفرط .دشاب تفایرد لباق ینشور هب هدنیوگ دوصقم و دوش عفر دیآ یم شیپ هک یتاماهبا ،دوــش هجاوم یراوشد اب ار وگتفگ سونأمان تاحلاطصا و ولهپدنچ ،مهبم ملاک زا هدافتــسا اریز تساوخرد لاعتم دنوادخ زا 28 هیآ ،هط هروس رد ،)ع(_{یسوم ترضح لیلد نیمه هب .دنک یم} نیا ریسفت رد بغار »دنمهفب ارم نانخس ات نک زاب نم نابز زا هرگ و« :دنک یم ملاک یناور قطنم یناور و ملکت تردق ضرغ ؛تشادن هرگ و هدقع نابز رد یسوم« :دراد یم نایب هیآ )188 :6ج ،ق. .ـه1412 ،ییانب یشرق( .»تسا نیا ینلاقع و یقطنم یوگتفگ درب شیپ هــمزلا :لیلد هماقا رب ینتبم یوگتفگ شور هحص نآ رب لباقم فرط ،دندومن هئارا ار یرت مکحم لیلاد نیفرط زا یکی هاگره هک تسا

107

تللاض و تیاده رما رد هک دراد نیا رد هشیر رما نیا تیمها .دنک دییأت ار نآ و دراذگب و باوص هار زا علاطا رب دور یم تللاض هار هب سکره ینعی ،دوش مامت درف رب تجح دیاب لیلد یور زا مه ،دور یم تیاده هار هب سکره و ینادان رثا رب هن دورب هار نیا هب باوصان َکِلْهَیِل« :دنیامرف یم 42 هیآ ،لافنا هروس رد هطبار نیا رد ،نامحر دنوادخ .دشاب ناهرب و سکره« :تــسا هدمآ هیآ نیا ریــسفت رد .»هَنِّیَب ْنَع َّیَح ْنَم یی ْحَی َو هَنِّیَب ْنَع َکَلَه ْنَم هدنز مه سکره و دشاب هدش کلاه هاچ زا هار صیخشت و لیلد نتشاد اب دوش یم کلاه )121-122 :9ج ،1374 ،ییابطابط( .دشاب هدش هدنز نشور لیلد اب دوش یم رظندیدجت رب ،رظان وگتفگ رد یریذپ فاطعنا :یریذپ فاطعنا رب ینتبم یوــگتفگ شور ضرعم رد ،داقتنا و دقن شریذپ ،تسردان یاه هشیدنا کرت ییاناوت ،دوخ یاه هــشیدنا رد .تسا شیوخ اب فلاخم درف هب رظن زاربا هزاجا و دوخ یاه هشیدنا نتشاذگ دقن ،یسارکومد ،تلادع( کرتشم تاعوضوم :وگتفگ رد کرتشم تاعوضوم هب نتخادرپ شور و یلم ،یلحم عماوج نادنورهش تیرثکا قفاوت دروم هک دنتسه یساسا یتاعوضوم ،)حلص تاعوضوم هلمجزا .دنا لوقلا قفتم و دحتم نآ هعاشا و رشن رد همه ًابیرقت و تــسا یناهج هراــشا باتک لها نادنورهــش تیرثکا نایم رد دیحوت جیورت هب ناوت یم ،رگید کرتــشم هب ار باتک لها نادنورهش ،64 هیآ نارمع لآ هروــس رد ،نامحر دنوادخ ،هراب نیا رد .درک دییایب !باتک لها یا :وگب« :دنک یم توعد ،تسا یهلا نایدا مامت روحم هک دیحوت هملک یزیچ و میتسرپن ار هناگی دنوادخ زج هک تسا ناسکی امش و ام نایم هک ینخس یوس هب و یناهج تایهلا هدحاو هدام هک تسا یا هیآ نیرت مهم ،هیآ نیا .»میهدن رارق وا یاتمه ار )549 :1372 ،یهاش مرخ( .تسا هدرک هصلاخ هملک کی رد ار نامیا و نید رهوج و ناج ،تقفش ،ارادم ،تشذگ ،یریگ ناسآ یانعم هب لهاست و حماست :لهاست و حماست لصا .تــسا نارگید تاداقتعا اب زیمآ مارتحا و هنایوج ارادم دروخرب ،ندرک یدرمناوج ،تمحر ،اه هشیدنا نایب ،ندیشیدنا قح نتخانش تیمسر هب رب رظان لهاست و حماــست ،نینچمه دراد هک یا هشیدنا و داقتعا ره اب وا یناسنا قوقح ظفح و ناسنا تیصخــش ندوب مرتحم و تنوشخ هب زاین نودب دارفا نآ رد هک تــسا هنامرتحم و دازآ یاضف داجیا یارب شلات و لاح نیع رد و دنریذپب فلتخم یاه هطیح رد ار دوخ یرکف تافلاتخا ،یقلاخاریغ یاه شور ،یسایس ،یعامتجا یاه هدیدپ رت قیقد نییبت یارب رگیدکی راکفا دنم ماظن یسررب و دقن هب یارب حماست و لهاــست رب یا هژیو دیکأت زین ملاــسا نید .دنزادرپ ...و یگنهرف ،یداصتقا :دراد یم نایب هطبار نیا رد تخبوکین ،دراد فلتخم بهاذم ناوریپ نیب زیمآ تملاسم یگدنز

108

:دنیامرف یم ،)ص(_{مرکا ربمایپ هک نانچ ؛تسا لهاست و حماــست رب ،یهلا یاه بتکم ناینب«} )218 :1383 ،تخبوکین( .»مدش ثوعبم ریگ ناسآ و تسار و میقتسم نید رب نم درف رفاو هقلاع لیلد هب تــسردان روما رب ندیزرو رارصا ،بصعت :بصعت زا یرود شور .تسا اهنآ اب ینمــشد و ترفن ،هنیک لیلد هب یتاعوضوم اب هنابصعتم تفلاخم ای رما نآ هب نوماریپ رد هثحابم و ثحب زا درف هک تــسا یزیچ هب رواب و نتفریذپ رب رظان ،نینچمه ،فلتخم یاه هزوح رد یفرط یب تیاعر مدع و یراد بناج ،بصعت عون نیا .تسا نازیرگ اهنآ ؛دنک یم مهارف ار تنوشخ یاه هنیمز و ددنب یم نادنورهش نیب رد ار لهاست و حماست باب ،تفرعم ییایوپ عنام و دریگ یم ار لقع دید یولج یرابغ نوچمه ،هنلاهاج بصعت ارــیز چیه« :دیامرف یم هراب نیا رد ،ییابطابط هملاع .دوش یم قح شریذپ و هشیدنا دازآ نایرج هابت و کشخ ار یهلا هفــسلف تخرد یاه هخاــش هنلاهاج بصعت یاه هلعــش نوچ زیچ ار تقیقح و قح شریذپ دادعتسا هنوگره یلک روط هب هک تسا بصعت نوچ ؛دزاــس یمن )40 :1388 ،ییابطابط( .»دنک یم لئاز یاه هزوح رد توافتم و فلتخم تایرظن شرتسگ هب هجوتاب :فلاخم ءارآ لمحت شور ندرک روبجم مدع و فلاخم ءارآ لمحت ،یناــسنا مولع رد هژیو هب یرــشب تفرعم فلتخم هلمجزا تسیاشان و نــشخ یاهراتفر قیرط زا دوخ ءارآ ندرک یفخم ای کرت هب نارگید .تسا یرگید اب بسانم لماعت یارب ،حماست و لهاست ندرک هنیداهن رگید یاه شور یلاعتم تاذ بح :مود یانبم ره لامک و ءاقب بح ،رگید ترابع هب .تــسا لامک و اقب بح هب رظان ،یلاعتم تاذ بــح .تسا شتلاامک و دوخ هب تبسن ینورد ششوج و لیم هجیتن و تاذ بح زا یرهظم ود یروعش تسا یباذجنا و صاخ تسا یقلعت بح« ،نینچمه )164 :1381 ،یدزی حابصم( بح هکنیا هب هجوتاب )585 :1ج ،1374 ،ییابطابط( .»وا لامک و ناسنا نیب صوصخم و هک ار بتکم لوصا ظفح و هیقت ناوت یم ،دراد هنایارگ لامک ییوس و تمــس یلاعتم تاذ رگا ،نیا دوجو اب .درک ظاحل تاذ بح قیداصم ناونع هب تــسا ناسنا لامک یاتــسار رد یتلاح و دوش جراخ دراد تداعس و لامک یوــس هب ور هک دوخ یلاعتم تلاح زا تاذ بح ،یبلطراصحنا ،یهاوخدوخ یارب یلماع ،دوش ناسنا دوخ هب دودحم طقف و دنک ادیپ یودب نارگید اب وا طابترا دوش یم ثعاب و تــسا یزیتــسرگید و یرگید زا ترفن ،ربکت و رورغ

109

.دشابن یبولطم طابترا ،نینچمه .تسا یرگید هب دوخ زا تاذ بح شرتسگ ،یتسود عون :یتــسود عون لصا نانآ هب تبسن ینابرهم و تقفــش ،نارگید عفن و ریخ نتــشاد تــسود زا یتــسود عون ربمایپ هرابرد ،159 هــیآ نارمع لآ هروــس رد دنوادخ هک نانچمه .دریگ یم همــشچرس وخدنت رگا و دینادرگ یوخ شوخ و نابرهم ،قلخ اب ار وت ادخ تمحر« :دنیامرف یم ،)ص(_مرکا میظع قلخ زا یرادروخرب ،سپ .»دندش یم قرفتم وت نوماریپ زا مدرم یدوب لد تخس و یتسود عون شرتسگ یارب یلماع ،ادخ قلخ اب تمیلام و رادم و قفر ،یقلاخا یایاجس و .تسا یناهج و یلم ،یلحم ،هصرع رد اه ناسنا نیب زاربا یاه هار زا یکی نارگید هب تبسن محرت سح و بلق تقر :بلق تقر نتشاد شور تقر .دنرب یم جنر صقن ای دوبمک یعون زا هک تــسا نارگید هب تبسن یتــسود عون سح درف هب تبسن لد محر ناسنا ،دوش یم ثعاب هک ناسنا رد تسا صاخ یروعش رثأت« ،بلق نتــشاد ،بیترت نیا هب )300 :5 ج ،1374 ،ییابطابط( .»دنک ینابرهم و فطلت موــحرم ندرب نیب زا یارب یلماع دناوت یم ،یرگید هب تبــسن یکین و ناــسحا ،ینابرهم و فطلت .دشاب یناهج یندم هعماج رد ،اه ینمشد و اه هنیک راتفر تابجوم هک تــسا یروما رب رظان ،ضغب و بح :اه ضغب و بــح لرتنک شور لرتنک نودب ،یناهج یندم هعماج نادنورهــش .دنک یم مهارف ار نارگید اب هناتــسودریغ یسک ،رگید ترابع هب .دنهد شرتسگ ار یتسود عون دوب دهاوخن رداق دوخ یاه ضغب و بح فوطعم هک تشاد دهاوخ یدودحم یتــسود عون ،تسا دوخ یاه ضغب و بح ریــسا هک هزاجا وا هب ینورد یاه ضغب و بح ،بیترت نیا هب و تــسا وا ناــشیک مه و نارکفمه هب .داد دهاوخن ار هدرتسگ یتسود عون ار ناناملسمریغ و ناناملسم نماد هزورما هک یایلاب زا یکی :تنوــشخ زا یرود شور ریغ اب بولطمان لماعت و تنوشخ شرتسگ ،تــسا هتفرگ یناهج و یلم ،یلحم هصرع رد هراب نیا رد ،نشخلا .تسا یناسنا یرادم و قفر ،تبحم ،یتــسود عون ِلباقم رد هک تــسا ینابرهم هک لد گنس و نشخ تخــس ،میا هدــش راتفرگ ینامدرم هب زورما« :دراد یم نایب نید نیا هب ناــشیاه یکین زا شیب ملاــسا هب اهنآ یاه تیانج و درادن هار اهنآ یاه لد هب )89 :1390 ،نشخلا( .»تسا طیارش نآ رد هک دریگ یم رارق یسایس و یعامتجا یطیارش رد ناسنا یتقو :هیقت لصا دزادنا یم رطخ هب ار یرگید دارفا ای درف تایح تسا دیحوت راهظا نامه هک قح فرح نتفگ

110

نامیا تقیقح ندرک ناهنپ ،دنک یم هجاوم یراوشد اب ار دیحوت تقیقح ءاقب نینچمه و ناونع تحت نید ملاک رد ،رما نیا زا .تــسا ریذپانراکنا یرما ،دیحوت هملک هب داــقتعا و تیساسح داجیا نودب هزرابم ،نتشیوخ ظفح هب فوطعم هزرابم ،هیقت .دوــش یم دای هیقت رد هب نادیم زا ،ندش میلــست یانعم هب هن ،تــسا همصاخم تلاح نداد لزنت و شهاک و )1 ج ،1377 ،یرهطم( .ندیباوخ و نتفر رهاظت اب تسا نتــشیوخ ناج نداد تاجن رب رظان ،هیهارکا هیقت :هیهارکا هیقت شور .تــسا نید زا هنارظن گنت تئارق کی ای و نید نافلاخم لوبق دروم هک یزیچ نتفگ هــب ره و« :دنیامرف یم هیآ نیا رد دنوادخ ،تــسا لحن هروــس 106 هیآ ،هیقت عون نیا قادصم ،دراد رارق نامیا هب شلد و هدش روبجم هکنآ هن ،دوش ادخ رکنم شندروآ نامیا سپ زا هک .»دنراد گرزب یباذع و داب اهنآ رب ادخ بضغ ،دیاشگ رفک هب هنیس هکنآ لب ندرپــس قیرط زا ناملــسم درف ناج ظفح رب رظان ،هیفوخ هیقت :هیفوخ هیقت شور ناش لد رد نانآ هب تبسن هک رما نیا هب هجوت اب اما ،تسا رافک هب ناشروما هرادا و تیکلام تروص هب دراد ناکما هک ییاج ات ار ناشدوخ روما رد نانآ یرگریبدت و دنشاب هتشادن تبحم هیآ نیا رد دنوادخ ،تسا نارمع لآ هروــس 28 هیآ ،هیفوخ هیقت قادصم .دنریذپب یرهاظ هکنیا اب دنریگب دوخ تــسرپرس و یلو ار رافک دیابن یا هناهب چیه هب نینمؤم« :دنیامرف یم چیه ادخ دزن رگید دنک نینچ سکره و دنوش تسرپرس هک دنراد ار یناسک دوخ نیب رد .»دنشاب هدرک لوبق ار رافک یتسرپرس ، هیقت رد زا هکنیا رگم ،درادن یتمرح مه نآ ،تــسا دوخ هدیقع ندرک ناهنپ رب رظان ،هینامتک هیقت :هینامتک هــیقت شور طیارش رد .تسا نید نیفلاخم یتیریدم متسیس نورد رد ناملسم درف هک یطیارــش رد هب همصاخم تلاح اب هن و تبحم اب مأوت یتلاح اب و یمارآ اب ناناملسم تسا مزلا یساسح ار دوخ نامیا هکنیا نودب ،دزادرپب نافلاخم لد رد سرت داجیا و نارادنید هعماج زا عافد :دنیامرف یم هیآ نیا رد دنوادخ ،تسا رفاغ هروس 28 هیآ ،هینامتک هیقت قادصم .دنک راکشآ دیــشک یم ار یدرم ایآ :تفگ تــشاد یم ناهنپ ار دوخ نامیا هک نوعرف لآ زا یدرم و« و ؟هدروآ نشور یتایآ ناتراگدرورپ هیحان زا هکنیا اب تــسا للها نم راگدرورپ دیوگ یم هک نآ زا یضعب :دیوگب تسار رگا یلو .تــسوا دوخ هدهع هب شغورد رزو دــشاب وگغورد رگا .»دسر یم امش هب هداد امش هب هک ییاه هدعو ناناملسم فلتخم یاه هقرف هب تبسن تبحم راهظا ،یبیبحت هیقت :یبیبحت هیقت شور نانآ نوچ و نانآ یدابع تامسارم رد تکرش ،نانآ نارامیب زا تدایع ،تنــس لها هژیو هب

111

نیا رب .تسا یملاسا عماوج تدحو ظفح و زیمآ تملاسم یتــسیزمه یارب ،ندرازگ زامن رد تکرش و ینس تیرثکا اب یتسیزمه نیناوق تیاعر« :زا تسا ترابع یبیبحت هیقت ،ساسا دنمورین تموکح رارقتسا و یملاسا تدحو ظفح یارب نانآ یعامتجا و یدابع تاعامتجا )826 :1372 ،یهاش مرخ( .»دشاب هدرتسگ ناسکی هب ناناملسم همه رس رب شا هیاس هک تینلاقع :موس یانبم هب موکحم یگدنز لوط رد ناــسنا رگید ترابع هب ،تسا ناسنا یتاذ یگژیو ندیــشیدنا هک تسه یدراوم نآرق رد اما ،تسین یزیرگ هار یزرو هشیدنا زا ار یو و تسا ندیشیدنا دراد یم نایب ناسنا هب باطخ و دنک یم موکحم ندرکن هشیدنا تهج هب ار ناــسنا دنوادخ رب فا« :دنیامرف یم 67 هیآ ،ءایبنا هروس رد دنوادخ هک نانچمه ؟دینک یمن هشیدنا ارچ هک .»؟دینک یمن هشیدنا ایآ !دیتسرپ یم ادخ زج هچنآ رب و امش ،دوخ یزرودرخ رد ناسنا هک تسا لیلد نیا هب یزرو هشیدنا مدع هب ناسنا شنزرــس ،رکفت مدع هب شنزرــس« رگید ترابع هب ،درب یم یپ نتــشیوخ تیدوبع و یهلا تیبوبر هب نیمه هب )138 :1380 ،یرقاب( .»تسا رکفت هژیو تهج ای هصرع تهج زا نیعم رکفت مدع .تسا هدش دیکأت دنوادخ شتسرپ یاتسار رد یزرو درخ و تینلاقع رب زین تیاور رد ،لیلد .»دوش تدابع نامحر نآ اب هک تسا یزیچ لقع« :دیامرف یم هراب نیا رد ،ییابطابط هملاع )452 :1 ج ،1374 ،ییابطابط( و لقع مزلات ،لقع تیرح و تیجح رب رظان ،لدتعم تینلاقع :لدتعم تینلاقع لــصا و ملع ،لقع یارب ندش لئاق تینأش ،نید و ملع ،نید و لقع ندوب ممتم و لمکم ،عرش .تسا تلاهج و دومج اب هزرابم و یشیدنا نشور و ینیب نشور ،یژولونکت دوخ نداد قیبطت ،نامز تایضتقم تخانش تهجرد شلات ،لدتعم تینلاقع ،هولاع هب اب هزرابم و تسا یناسنا و یلاع تلایامت یاتــسار رد هک نامز تفرــشیپ و یقرت رهاظم اب ندش گنر مه زا زیهرپ و تسا یناویح و تسپ تلایامت یاتسار رد هک نامز فارحنا و داسف )19 ج ،1377 ،یرهطم( .تسا ینلاقع دشر دنمزاین روما نیا مهف هک تسا دسافم نیا اب .تسا یرادنید رد ییارگ یرشق و ییارگ رهاظ یعون ،رجحت :رجحت و دومج زا یرود شور ،نید نطاب و رهاظ نایم کیکفت مدع ،تینلاقع زا غراف یطارفا ییارگ نامیا یعون ،هولاع هب ییوج هزیتــس و ییارگ راصحنا ،یریذپ فاطعنا مدع ،انعم ندرک شومارف و رهاوظ رب دیکأت زا جراوخ هچ رگا .دنتسه جراوخ یملاسا ندمت خیرات رد ،رجحت و دومج زراب هنومن .تسا

112

رتسکاخ ریز شتآ نوچمه ،تسا یبآم سدقم و رجحت حور هک جراوخ حور اما ،دنا هتفر نیب نونکا مه ام .تسا هدش رو هلعش موزل عقاوم رد و تــسا هداد همادا دوخ تایح هب هراومه میتسه وربور فلتخم یاه لکش هب رجحت و دومج نیا یاه هلعش اب ،یملاسا یاهروشک رد .تسا ملاسا ناهج رد مسیرورت شرتسگ نامه نآ نیرتزراب هک ،مــسیرلاوکس نوچمه یلوصا یور رب نردم نارود دادــسنا و بلصت ،نیا رب هولاــع یاه گنج و اه تنوشخ ،رجحت و دومج لباقم هطقن ناونع هب ...و ییارگ تیبسن ،مسیناموا .تسا هدرک یزیر یپ ندــش یناهج رصع رد و دیدج و میدق رامعتــسا نارود رد ار یدایز هیذغت هدرم ماکحا زا ود ره مزیرلاوکــس و مزینابلاط« هک دراد نیا رد هــشیر رما نیا تلع .دننک یم قیرط یط رگیدکی لباقم تهج رد هچ رگ طخ کی یور رب ود ره و دــننک یم ندرک عورشمان یرگید شور و یرگ یحابا ای عورشمان یاهزیچ ندرک عورــشم یکی ِّمه )103 :1379 ،یدغزا روپ میحر( .تسا یرگدادسنا ای غارفلا هقطنم ندرک قرق و حابم روما ،یدیلقت ،سوبحم تــینهذ رب رظان ،ریــسا تینهذ :1_{ریــسا تینهذ زا یورد شور} رد یرکف بلاغ ینومژه ریثأت تحت و تــسا ریذپان فاطعنا و تیقلاخ دقاف ،یداــقتناریغ رظن زا ،موس ناهج« :دراد یم نایب یم هراب نیا رد ،)2000( ساطعلا .تــسا یناهج هصرع یبرغ یاهلااک هک لاح نامه رد و تسا ریسا ینهذ رظن زا نیا دوجو اب یلو دازآ یسایس .»دریذپ یم اهنآ تیناقح رد دیدرت نودب زین ار یبرغ یاه هــشیدنا ،دنک یم هدافتــسا ار ر ّسیم ار ریغ اب بسانم لماعت باب ینامز ،ریسا تینهذ زا یرود )108 :1386 ،دار یعناق( .دریگن رارق نآ هرطیس تحت ،برغ نامتفگ اب ییانشآ نیع رد ناملسم درف هک ،دنک یم یرکف یاه بتکم یخرب ،ملاسا ناهج رد :للادتسا و لقع یارب ندش لئاق تمرح شور بان مهف هب ندیسر یارب اهنیا .دنتسین لئاق یتمرح یلقع للادتسا یارب هک دنا هدرک روهظ و دننک یم در تسا اطخ اب هارمه هکنیا لیلد هب ار یرشب تفرعم و لقع ،نید زا صلاخ و لها و کیکفت بتکم هب ناوت یم اهنیا هلمجزا .دننک یم هدنسب ثیداحا و تایآ رهاوظ هب دوجو رب ناهرب هماقا ،کیکفت بتکم نامدقتم زا یناهفصا یدهم ازریم .درک هراشا ثیدح رما لاطبا و تعیرش اب فلاخم ار نید یاه هیاپ یلقع و یللادتسا تابثا یارب شلات و ادخ )187 :1387 ،یلمآ یداوج( .دناد یم نید تقیقح کرد یارب ینید نتم نیرت مهم ،نآرق :یبهذم و یرکف تافلاتخا شریذپ لصا هب نآ لوزن زا لبق نآرق .تسا هتفرگ رارق ناناملسم تینلاقع و رکف قلعتم هک تسا نید

113

رد ار نآ اه ناسنا تیاده یارب ،دنوادخ هک هتــشاد رارق ظوفحم حول هبترم رد یبرع نابز باب ،یرشب نابز هب ،نآرق لزنت .تسا هداد لزنت یلعا هبترم زا ار نآ و هتخیر ظافلا بلاق هب ،هدوب یزرودرخ لها هک یرادنید و رکفتم ره و هدرک زاب ناناملــسم نیب رد ار ریــسفت یاه شیارگ و اه شور یریگ لکش نآ لصحام .تسا هتخادرپ ینآرق تایآ ریــسفت و لمأت یملاک لئاسم هرابرد ییاه هقرف یریگ لکش هب ناوت یم ،نیا رب هولاع .تسا ددعتم یریسفت هراشا ...و هیماما هعیش ،هیلیعامسا ،هلزتعم ،هرعاشا ،هلبانح ،ثیدح لها لیبق زا یداقتعا و یاه هزومآ اب طابترا رد ریــسفت و لیوأت باب ندوب زاب )23 :1383 ،یناگیاپلگ ینابر( .درک یبایتسد مدع و نید زا صلاخ و بان مهف تفایرد یارب یحو اب لقع ندوبن زارت مه و نآرق ریسفت دوجو مدع و نید زا اهریسفت ندوب ریذپاطخ ناکما رما نیا عبت هب و یمهف نینچ هب فلتخم ینید یاه هقرف و بهاذم یریگ لکش هب رجنم ،)1387 ،یلمآ یداوج( نید زا هناگی نمض ام ،تیعقاو نیا هب هجوتاب .تسا هدــش یفلتخم یملاک یاه هلحن و ناناملــسم نیب یلماعت میناوتب ات میریذپب ار تافلاتخا نیا دیاب نید زا دوخ ِیللادتــسا مهف هب یدنبیاپ .میشاب هتشاد یرگید اب بسانم رد هک تــسا یرما ،یطارفا یاه هورگ طــسوت یرگید ریفکت هزورما :ریفکت مدع شور و تسا راد هشیر یرما ،ریفکت هدیدپ ،نیا دوجو اب .میتــسه هجاوم نآ اب یملاــسا عماوج نایرج کی ناونع هب هک دسر یم جراوخ هب رکفت نیا یاه هــشیر .تــسین زورما هب قلعتم رد هک دنتسه یهورگ نیلوا اهنیا .دندرک یریگ لکــش هب عورــش نیفص گنج رد ،یرکف .دندومن ریفکت ار )ع(_{یلع ترضح هلمجزا و ناناملسم ،یملاسا ندمت خیرات} هک انعم نیا هب ،میا هجاوم زین ینمض ریفکت زا رگید یعون اب ام هزورما ،نیا رــب هولاــع و دنکن ضرف ملسم یلوصا ناونع هب ار مسیلاربیل یژولوئدیا لوصا ناملــسم یرکفتم رگا نیهوت و ریقحت دروم دهدن تلاخد تبثم و یباجیا تروص هب ار لوــصا نیا نید مــهف رد .دریگ یم رارق دوخ نافلاخم یبهذم و یرکف تفلاخم هک یرما ود :یبهذم و یرکف تفلاخم دودح تــیاعر شور یریگرد قیرط زا ،یمومع تینما رد للاــخا مدع .فلا :زا دنا ترابع ،دنک یم دودــحم ار مدع .ب ؛تراغ و لتق ،مدرم نیب رد تــشحو و بعر داجیا ،اه هار ندرک نماان ،هناحلــسم دنا ترابع ،ییابطابط هملاع هاگدید زا لوصا نیا .تسا راوتسا اهنآ رب ملاسا هک یلوصا راکنا :19 ج ،1374 ،ییابطابط( .»تــسا توبن و داعم ،تیبوبر رد یلاعت یادخ تــینادحو« :زا رفک هریاد هب دورو و ملاسا زا جورخ هب رجنم یوحن ره هب لوصا نیا زا مادک ره راکنا )40