Tu fabulas Videre auarum pergis illum diuitem,

Stygio flagrantem incendio, qui Lazarum Aquae rogauit guttulam?

PO. Non est meae Par causa. Diues ille fulgens purpura, 1960 Cenabat, et bibebat auro splendide.

Ego indigenti Lazaro simillimus Pannosus omnes pauper esurio dies, Omnesque noctes uentre inani dormio. Sperare potius ipsa me diuos iube.

1965 VI. Quando obstinata mente consilium fugis Salubre, te relinquo.

PO. Discedis? Bene est. [p. 191] Istaec uocatur Vita? Non uitam puto.

Habeatur oestrum, territus mortalium Quo grex abigitur. Omnibus precor malum, 1970 Qui me inquietant: inquiete neminem

Haec est eorum cantio creberrima: ―Si possiderem Polypus quae possidet, Cultu superbo ciuis ornatissimus 1975 Obambulassem, et alter essem Tantalus,

Conuiua mensae qui accubabat aureae.‖ At abstinendo dicor a multis miser. Miser esse gestio, esse me miser sinant. Haec praeter aiunt: ―Quid facit pecunia 1980 Inclusa loculis, si qui habet non utitur?‖ Quasi nemo nummis diues utatur suis, Nisi qui epulatur, et superbus ambulat, Cinctus quaternis plus minus clientibus. Sane est iniquae mentis haec conquestio. 1985 Quod mensa lauta, quod clientela est tibi,

Id otiosum Polypo est aurum mihi. Oblectat hunc fregisse potando diem; Me reficit ullis uiuere absque sumptibus. At claude utramque cautus aurem, Polype, 1990 Tuique tecti foribus occlusis late,

Vt testa in ipsa delitescit coclea. Intra et reuise quid tuus faciet puer. Molestus ille nempe, quod multum bibat. Quod mandat etiam plurimum molestior. 1995 O si liceret inuenire quempiam,

Qui nec ederet, nec biberet! Isto ducerem

Esse potiorem ceterum. [p. 192]

SCAENA III : POLYPVS, avarus;DORIO,puer auari

PO. Pulto fores. Aperi? Quid agitur? Non audis? Heus? O puer? At diligenter obseratum est ostium.

2000 Probo, obserari tam uolo domum interdiu, Quam noctu, ut ista cura fures arceat. Diurnus et nocturnus aequali in metu Olli esse debet latro, qui rem uolt suam. Erit aliena nocte si seruat bene, 2005 Et neglegente claue tutetur die.

Hoc maxime aeuo, quo per impudentiam Opacitatem noctis haud quaerunt mali, Olim ut latrones de die inuadunt domos.

Pulto secundo. Pulto. Non audis puer? 2010 DO. Quis tam insolenter pulsat alienas fores?

PO. Audin'?

DO. Malum: cessabis?

PO. Hem?

DO. Quid durius Nolo imprecari, nisi cum isto ut uiuas sene,

Qui te fame suffocet, et siti enecet? PO. Aperies hodie?

DO. Nec quidem cras.

PO. Mi places, 2015 O dure tecti ianitor! Pauci domum

Illam frequentant cuius ipso in limine, Qui uenit in ipsam impingit nullam gratiam. Sic namque secum qualis hic est ianitor, Solet esse talis his qui uiuit aedibus. 2020 Talem me haberi gaudeo, absistant procul.

Sed redeo.

DO. Pulsas?

PO. Ipse sum.

DO. Quis? Cur taces Quis sis? Latronum scilicet dux, aut comes,

Laris alieni qui fores tentas manu.

PO. Cordata loquitur. Tertium exclusit tamen. 2025 DO. Ne frange portam moneo. Nam si uenerit.

PO. Quem tu minaris esse uenturum?

DO. Meum Erum.

PO. Quid ille?

DO. Perget ad triumuiros, [p. 193] Contendet esse te latronem maximum,

Quod hanc uolebas ianuam ui frangere. 2030 PO. Excludat, aegre non fero: est gratissimum

Custos quod acer ianuam tangi uetat. Quin tactiones, ipse fracturas uocat, Vt criminando rem leuem faciat grauem. Frugi est. Sed heus tu?

DO. Dico ne quaeras malum. 2035 PO. Dorio?

DO. Vocasti: me mei oblitum putas? Effare: quid uis? Hoc rogat te Dorio.

DO. Cur non rogabo?

PO. Quando pandes ianuam? DO. Quando ludebit. Sed libido furibus

2040 Non praebet aditum nostra peruicacibus. PO. Erumne uoce polypum agnoscis tuum? DO. Agnosco, sed tu fingis illum Polypum: Ad harpagandum comparatus aduenis. PO. Age per foramen illud, aut rimam uide 2045 Alius ne fuerim?

DO. Video nunc nostrum senem. Ignosce, aperio. Saluus ac sospes ueni.

PO. Pugnis uicissim te salutassem meis. Sed parco, nam peccare te in partem uolo, In quam molestus nempe peccasti mihi. 2050 Age sic, et aurem nemini da credulam,

Absente qui me ianuam pultauerit. Audin'

DO. Profecto. Expertus es quid fecerim. Sed quid coempti de foro est obsonii? PO. Lapides minutos hosce collegi in uia, 2055 Ac in cucullo palii exporto domum.

DO. Lapides? Quid operis?

PO. Hem diebus singulis Totidem repertos ipse comportaueris.

Habebo nullis unde possim sumptibus Aedes reficere.

DO. Scilicet, nollem modo

2060 Vllos in urbe furere prae rabie canes. [p. 194] PO. Cur?

DO. Quia in cauendis morsibus lapides opem Ferunt, at illos surpuisti e publico.

PO. Pergis meam mordere parsimoniam. Latrare nosti, ne canem te dixerim. 2065 Mirare potius, ac ama hanc industriam.

DO. O praedicandam iure parsimoniam! Multisque dignam encomiis industriam! Tantumne cerebri noster o senex habes! PO. Haec parua serua ligna.

DO. Quid?

PO. Nihili facis 2070 Sine pretio esse semper instructum focum?

PO. Meminisse non te Dorio pudet cibi? Semperne dices, Porge quod bibam ac edam? DO. Quo quaeso puerum genere me natum putas? 2075 Camaeleontem reris, aura ut uictitem?

Genuit homo me mater, ac homo pater;

Homo sum, bibendum est, atque comedendum mihi. Sed te magistro disco nil praeter famem.

PO. Hanc opto, nodus aliquis astringat gulam, 2080 Qui tam superbe poscis ut detur cibus.

DO. Immo hanc auaram uis aliqua pandat manum, Quae cogit hominem me esse ieiunissimum. Coacta legem non habet necessitas.

Ipsa mihi citior forsan aperiet uiam. 2085 PO. Quae monstra fingis?

DO. Monstra? Venabor mihi, Dare si recusas.

PO. Immo si ueneraberis, Venando quidquid ceperis, facies meum. Dominis fideles namque uenantur canes, Etiam laborant maxima quando fame. 2090 DO. Edico aperte, proximus summet mihi.

Nec tu fuisses alteri fidelior.

PO. Venare catule, perge. Quid uenaberis?

DO. Nares negabis forsan exacui fame? [p. 195] Omnes parietes huius olfaciam laris.

2095 Nullum relinquet iste nasus angulum: Tandem reperiam forte quo fiam satur. PO. Meos parietes, tu nasute, olfeceris? En credidisti cui salutem, Polype?

DO. Huiusce auari pectus ut pupugi! Bene est! 2100 PO. Tecum quid ipse? Fare.

DO. Quid mecum? nihil. PO. Impleuit animum pessimus formidinis. Olfecit aurum scilicet.

DO. Quam, Polype, Os inquietum uertis in caeli plagam? Hodiene nauigare decresti? Quid est? 2105 PO. At, at cauebo. Non mihi ludos dabit.

Saturaberis, mi Dorio: Perge in forum, Nam copiose in posterum obsonabimur. Auarus esse nolo.

Cum sis pecuniosus esuriem feres?

2110 PO. Verum est. Mei me, Dorio, ingenii pudet. Cur esuribo? Insaniam en intellego.

Ad sanitatem redeo.

DO. Non quaero λόγοσς, τόν τρσσόν opto.

PO. Graeca tu?

DO. Planissume Dicam Latine. Heus exhibe pecuniam,

2115 Non uerba posco.

PO. Reddo quantum anno integro Nec sum mihi largitus?

DO. O miraculum! PO. Miraculum! Me ludis.

DO. Hinc cenaculum Immo apparari posse regi dixerim.

PO. Decepta iusto largius fudit manus. 2120 Mihi redde nummos. Detraham. Plebes sumus

Ex infimorum classe. Non mensam licet Onerare nobis insolenter ferculis. Sum publicanus, hanc decumo pecuniam. DO. Non obtinebis, consecrata est iam foro.

2125 PO. Abieris? Annus soluet hunc unum diem? [p. 196] Vah pondus auri absconditum! Periculum est,

Puer ille nequam ne meus praesenserit. Nam cur uocauit se canem uenaticum? Terraene sensit naribus concreditum? 2130 Formido plane sed me uana perculit; Nam si olfecisset ille, ne se proderet; Sagacitatem credo tacuisset suam. Qui machinatur aliquid, is mentem tegit. Seu machinatur, seu nihil agitat mali, 2135 Auro, mihique consulam. Non est satis

Celatum, ab aliquo quod reuelari times. Irrepe in aedes. Eia.

SCAENA IV : DORIO,puer auari

DO. Non uidit, bene est. Non de nihilo est, quod me extrusit auarus senex Et suspiciosus. Timuit, ne fieret palam

2140 Aliquid, quod etiam fidei non credit suae. Vnde ista liberalitas? Pecuniam

Dedit ad emendum, quam solet numquam dare. Per se minutas quippe quisquilias emit.

Haec non cohaerent. Sede non tenacitas 2145 Stabulatur una, ac tanta liberalitas.

Haec Sphinx acutum Dorio uult Oedipum. Aenigma solui. Vici! Dispeream, nisi Thesaurus est auaro: namque expalluit, Quando futurum me canem uenaticum 2150 Olfactu odorantem dixi, quae essent domi.

Cur albuisset, si domi paene est nihil, Nulla arca. nullus etiam quo sedeat tripus? Vidisse murem credo, si memini, semel. Quod lingat, aut erodat, est nil in penu,

2155 Et obsonatum misit ab sese in forum? [p. 197] Habet. Harpagari posse thesaurum timet.

O Dorio, thesaurus harpagabitur, Respondet animus audax si libidini. Si deprehendo latibulum, felicitas! 2160 Fuge, fuge tecum ne molesta litiget

Illa illa toruis luminibus matertera, Nouerca potius dura. Paulo post erit Fortasse mater. Plaude et in forum uola.