― ―
Copyright © 2015 by Sochi State University
Published in the Russian Federation
Bylye Gody
Has been issued since 2006.
ISSN: 2073-9745
E-ISSN: 2310-0028
Vol. 36, Is. 2, pp. 238-244, 2015
http://bg.sutr.ru/
UDC 902–904+39 (571.1)
Metallic Masks from the River Tym
1 Natalya V. Toroshchina 2 Anna I. Bobrova
1 National Research Tomsk State University, Russian Federation
634050, Tomsk Region, Tomsk, Lenin Avenue, 36 E-mail: natator@mail.ru
2 M.B. Shatilov Tomsk Regional Local History Museum, Russian Federation
PhD (History)
634050, Tomsk Region, Tomsk, Lenin Avenue, 75 E-mail: a_bobrova@bk.ru
Abstract
ьnthropomorphicЫmasksЫandЫ―dolls‖ЫfoundЫinЫtheЫarchaeologicalЫmonumentsЫofЫWesternЫSiberiaЫisЫaЫ phenomenon that is rare but well-known. Mapping them allows us to identify Surgut and Narym Priobyes as the places of their concentration, starting from the early Middle Ages. In Narym Priobye, in the territory once inhabited by the ancestors of Southern Selkups, the tradition of making dolls and metallic masks has found reflection in two repositories of the period between the late Middle Ages and the Modern Age, Tiskinsky and Bederevsky Bor II, and survives into ethnographic modernity. ьЫ ―doll‖Ы fromЫ GraveЫ Noй 43 attests to the existence of a custom of making effigies of the dead – the itterma. Tin masks from Grave No. 19 belong to the category of family or shaman guardian spirits.
Keywords: West Siberia; Tym; Bederevsky Bor; Selkups; metal masks; protecting spirit; itterma.
Ы Ы Ы Ы Ы Ы « »Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы Ы зЫ
зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы[мзЫ
нцЫ о]йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
ЫXV–XVIII йЫ Ы Ы– Ы Ы йЫ Ы Ы Ы ЫII Ы йЫ Ы[п].
Ы Ы Ы Ы Ы зЫ зЫ Ы Ы Ы Ы Ы
зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы [р]зЫ з Ы Ы зЫ Ы Ы Ы
зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
й
Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы
йЫ « »Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы
« »зЫ Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ
Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы зЫ Ы Ы Ы Ы хЫ Ы зЫ Ы
г дЫ зЫ Ы Ы Ы зЫ Ы йЫ
Ы Ы Ы Ы Ы Ы« »Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы II, Ы Ы Ы Ы
й зЫ Ы Ы йЫ зЫ Ы Ы зЫ Ы йЫ Ы Ы
Ы Ы грмЫ Ы Ы слдзЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
« Ы »зЫ Ы Ы XVII йзЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы
ЫXVIII йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
« »зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы [тзЫ йЫ рл–52].
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы й
Ы Ы г дЫ Ы Ы Ы Ы – №Ы мфЫ Ы №Ы поЫ г йЫ мдйЫ
Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы й
Ы Ы Ы Ы Ы пл–рлЫ Ы г Ы Ы Ы
Ы Ы Ы дйЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
й
Ы №Ы мфЫ гозоЖмзоЫȔдЫ Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы
Ы йЫ Ы Ы лзрЫȔ Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы
Ы Ы гin situдЫ Ы - Ы Ы йЫ Ы - Ы Ы Ы
Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы йЫ
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы
- Ы й
Ы №Ы поЫ гнзнЖлзтЫȔдЫ Ы Ы Ы зЫ зЫ зЫ Ы Ы
Ы № мфйЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы - Ы
Ы Ыin situ Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы лз4–0,8 Ȕ
Ы Ы й
Ы Ы Ы хЫ Ы Ы Ы цЫ Ы Ы – Ы зЫ
Ы Ы зЫ зЫ Ы зЫ йЫ Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы
г Ы Ы дЫ Ы Ы й
Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы №Ы мфЫ
г йЫ мзЫ1, 2дЫ Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы
- Ы зЫ Ы Ы зЫ Ы Ы Ы зЫ йЫ Ы Ы Ы Ы
зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы зЫ
― ―
зЫ Ы Ы зЫ зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ыг йЫмзЫ
2дйЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ыг Ы
Ы дйЫ Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы зЫ
Ы Ы Ы йЫ Ы зЫ Ы Ы зЫ Ы Ы Ы
Ы Ы Ы зЫ Ы Ы зЫ Ы Ы Ы й
Ы Ы№ЫпоЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы
Ы Ы г йЫ мзЫ3дзЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы
Ы Ы зЫ Ы Ы зЫ Ы йЫ зЫ зЫ Ы
зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы №Ы мфйЫ Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы
зЫ Ы й
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы зЫ
Ы Ы Ы йЫ Ы хЫ Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы й
Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы ЫII Ы Ы зЫ
Ы Ы зЫ йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы - Ы зЫ Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы хЫ - Ы Ы Ы
зЫ Ы зЫ Ы зЫ Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы
зЫ Ы зЫ Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы - йЫ Ы Ы Ы Ы
Ы зЫ Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы зЫ
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы [узЫ йЫ фт–млфцЫ фзЫ йЫ мпр–146].
Ы Ы зЫ Ы зЫ Ы Ы Ы Ы
Ы йЫ« »Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
« »зЫ« »зЫ« »Ы Ы - йЫ Ы зЫ Ы Ы
Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы зЫ Ы Ы
зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы [млзЫ йЫ мпп–мпр]йЫ Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы - йЫ Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы
Ы Ы Ы ЫI йЫ й йЫ Ы Ы Ы Ы Ы[ммзЫ
йЫуп–87].
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ
Ы Ы - Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы[мзЫ йЫпм–44,
74–тс]зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
-йЫ й -йЫ Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
хЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы
Ы Ы[озЫ йЫпм–48, 98].
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы [нзЫ йЫ нс–рн]йЫ Ы Ы Ы
Ы й йЫ Ы зЫ Ы Ы Ы
- Ы[мнзЫ йЫнп]йЫ й йЫ Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы зЫ Ы « »Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы г дЫ Ы
зЫ Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы[нзЫ йЫпр–49].
й йЫ Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы зЫ
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы [п]йЫ зЫ Ы Ы Ы Ы
зЫ Ы Ы Ы Ы Ы - Ы Ы - зЫ Ы Ы
й й Ы Ы й йЫ зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы [мозЫ йЫ сп]йЫ Ы Ы Ы Ы ЫXIX йЫ Ы Ы Ы
Ы « »зЫ Ы « Ы з Ы Ы Ы »йЫ
Ы Ы Ы Ы Ы[мпзЫ йЫфм]й
Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы йЫ Ы Ы Ы зЫ Ы Ы зЫ Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы – Ы Ы Ы Ы й
Ы Ы Ы Ы Ы Ы - Ы - Ы Ы йЫ
Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы - йЫ Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы
Ы Ы Ы - зЫ Ы Ы Ы – Ы Ы
зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы
Ы– Ы Ы Ы Ы Ы[мрзЫ йЫру–60].
Ы - зЫ Ы Ы Ы г дЫ
-Ы« - »зЫ Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы йЫ
Ы Ы Ы Ы« - »Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы
Ы Ы Ы Ы - Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы хЫ Ы
й Ы Ы Ы йЫ зЫ Ы йЫ Ы Ы Ы зЫ Ы йЫ Ы Ы Ы
Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы - Ы[мрзЫ йЫсс]й
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
йЫ Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы
Ы - Ы – Ы г дзЫ Ы Ы – зЫ Ы Ы – зЫ Ы Ы – йЫ
зЫ зЫ Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы йЫ
Ы Ы Ы зЫ зЫ зЫ Ы Ы зЫ Ы Ы йЫ Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы ол–плЫ йЫ Ы Ы Ы Ы Ы зЫ - Ы
Ы Ы Ы « »зЫ Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы [мсзЫ йЫ мфр]йЫ Ы Ы зЫ Ы Ы й йЫ зЫ Ы Ы Ы Ы
йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы[мсзЫ
йЫмуузЫмфр]й
Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы зЫ Ы Ы
Ы Ы зЫ Ы Ы « »Ы зЫ Ы Ы Ы Ы йЫ
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ын–нзрЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы йЫ Ы зЫ« »зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ
Ы Ы Ы зЫ зЫ Ы Ы зЫ зЫ Ы Ы Ы Ы Ы
йЫ Ы Ы й йЫ зЫ Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы [мт]йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы й
Ы Ы Ы Ы Ы Ы - Ы зЫ Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы
й й зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы - зЫ Ы
зЫ Ы Ы Ы « зЫ Ы »Ы [мпзЫ йЫ фу]йЫ Ы Ы Ы Ы
Ы - Ы Ы Ы Ы Ы Ы й йЫ Ы[му]йЫ Ы Ы
Ы Ы хЫ Ы Ы Ы Ы - зЫ Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы - зЫ Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы[музЫ йЫфс]й
Ы Ы Ы Ы Ы г дЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы зЫ зЫ Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы - зЫ Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы « »зЫ Ы Ы Ы Ы
Ы йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы[мфзЫ йЫннл–221].
Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы
Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ зЫ
Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы зЫ Ы Ы Ы зЫ Ы
Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы йЫ Ы I–IV йЫ зЫ Ы Ы Ы Ы зЫ Ы
Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы
зЫ Ы Ы Ы Ы[нлзЫ йЫнм–31].
Ы Ы зЫ Ы - Ы Ы зЫ
Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы ЫIIйЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
зЫ Ы Ы Ы Ы йЫ зЫ Ы Ы Ы №Ы позЫ Ы Ы Ы
Ы зЫ зЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы – зЫ Ы Ы Ы йЫ Ы Ы№ЫмфзЫ зЫ Ы
― ―
Ы Ы Ы– Ы йЫ Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы
Ы - Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ
Ы Ы Ы Ы й
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы гъдЫ Ы Ы Ы
зЫ Ыin situзЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
-зЫ Ы Ы Ы Ы « »йЫ Ы зЫ Ы Ы Ы
Ы Ы Ы зЫ Ы Ы й
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы зЫ Ы Ы йЫ Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы[мрзЫ Ыоо]зЫ Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы - йЫ Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы
Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы– Ы й
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы « »Ы Ы « »Ы Ы
Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы « »зЫ Ы Ы Ы Ы Ы зЫ
Ы Ы Ы[мпзЫ йЫфм–фо]йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы - зЫ Ы Ы зЫ й
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы ЫII Ы Ы
зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы - йЫ Ы Ы Ы Ы Ы
-Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы Ы Ы й
Ы Ы Ы Ы Ы Ы г Ы №Ы нлрфхЫ Ы
- Ы Ы Ыг Ы дй
х
мйЫ Ы й йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы йЫ хЫ - Ы йЫ - зЫ
мфупйЫнрпЫ й
нйЫ Ы й йЫ Ы Ы Ы ЫVIII–IX йЫ Ы Ы Ы ккЫ
Ы Ы йЫ Ы Ы - Ы йЫ йЫ йЫ йЫкЫ хЫ - Ы йЫ
- зЫнллнйЫ йЫнс–52.
ойЫ Ы й йЫ Ы Ы Ы Ы йЫ хЫ - Ы йЫ - зЫмфттйЫмфоЫ й
пйЫ Ы й йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы ккЫ Ы
Ы Ы - Ы йЫ Ы Ы Ы Ы Ы кЫ
ЫXII - Ы - Ы йЫ хЫ - Ы йЫ
- зЫнллмйЫ йЫф–10.
рйЫ Ы й йзЫ Ы й йЫ Ы Ы Ы Ы Ы ЫII //
йЫ йЫ йЫ - Ыг дЫкЫ - Ы йЫ - йЫнлмойЫ№ЫнЫгнндйЫ йЫму–21.
сйЫ Ы й йЫ Ы к Ы г Ы Ы Ы Ы
дЫ ккЫ II Ы Ы йЫ йЫ - йЫ
хЫ - Ы зЫнллсйЫ йЫонн–337.
тйЫ йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы кЫ Ы й йзЫ Ы
й йзЫ Ы Ы йЫ хЫ - Ы йЫ - зЫнлммйЫомуЫ й
уйЫ Ы Ы Ы Ы Ы хЫ йЫ
хЫ - Ы зЫнллтйЫнулЫ й
фйЫ Ы й йЫ Ы Ы Ы Ы Ы г Ы Ы Ы й йЫ дЫ ккЫ Ы
йЫ йЫ - Ы йЫ хЫ - Ы йЫ - йЫмфусйЫ йЫмпл–147.
млйЫ Ы й йзЫ Ы й йЫ Ы Ы йЫ Ы ЫгXIX – ЫXX йдйЫ
хЫ зЫмфусйЫмфлЫ йЫ
ммйЫ Ы й йзЫ Ы й йзЫ Ы й йЫ Ы Ы Ы Ы йЫ хЫ
зЫмфуфйЫмтсЫ й
мнйЫ Ы й йЫ Ы Ы Ы Ы ккЫ Ы Ы хЫ йЫ
йЫ йЫ йЫ зЫмфутйЫ йЫнн–25.
мойЫ Ы й йзЫ Ы й йЫ Ы Ы Ы Ы ЫXIX йЫ йхЫ ,
нллмйЫмррЫ й
мпйЫ Ы й йЫ Ы г дЫ Ы Ы йЫ зЫ Ы Ы
Ы йЫ хЫ - Ы - Ы Ы Ы Ы Ы зЫнллпйЫ№ЫмЫгмтдйЫ
мрйЫ Ы й йЫ Ы Ы Ы Ы ккЫ Ы Ы йЫ
хЫ зЫмфулйЫ йЫр–70.
мсйЫ Ы й йЫ Ы Ы Ы Ы Ы Ы г Ы Ы Ы
Ы Ы дЫ ккЫ зЫ Ы Ы Ы Ы Ы йЫ –
хЫ - Ы зЫнллтйЫ йЫмус–196.
мтйЫ Ы й йЫ йЫ Ы Ы ккЫ Ы Ы йЫ йЫ нйЫ
хЫ - Ы - Ы Ы Ы Ы Ы зЫнллмйЫ йЫрф–60.
муйЫ Ы й йЫ Ы Ы Ы ккЫ Ы йЫ хЫ - Ы - Ы
Ы Ы Ы Ы зЫнллрйЫ йЫун–98.
мфйЫ Ы й йЫ йЫ Ы Ы йЫ й- йхЫ Ы зЫмффрйЫоорЫ й
нлйЫ Ы йЫ йЫ Ы Ы Ы Ы Ы йЫ - йхЫ - Ы Ы
Ы зЫмфффйЫ440 .
References:
1. Chindina L.A. The Ancient History of the Middle Ob Region in the Iron Age. Tomsk. Gos. Un-ta Publ., 1984, 254 p. (In Russian).
2. Karacharov K.G. Anthropomorphic Dolls with Masks of VIII–IX Centuries from the Suburbs of Surgut // Proceedings and Studies on the History of Northwestern Siberia. Collection of Scientific Papers / Yekaterinburg: Publishing House of the Urals University, 2002, pp. 26–52. (In Russian).
3. Chindina L.A. Relka Burial Mound in the Middle Ob Region. Tomsk. Gos. Un-ta Publ., 1977, 193 p. (In Russian).
4. Bobrova A.I. Birch Bark Bundles with Dolls from the Tiskinsky Burial Mound // The Cultural Space in the Archeological and Ethnographic Dimension. Western Siberia and Adjacent Territories / Proceedings of XII Western Siberian Archeological and Ethnographic Conference. Tomsk. Gos. Un-ta Publ., 2001, pp. 9–10. (In Russian).
5. Bobrova A.I, Toroshchina N.V. Anthropomorphic masks from burial ground Bederevsky Bor II // Tomsk state University journal of History // Tomsk. Gos. Un-ta Publ. 2013, vol. 2 (22), pp. 18–21. (In Russian).
6. Savinov D.G. Ritual Object / Image (Differentiated Approach to Interpretation) // II Northern Archeological Congress. Reports. Khanty-Mansiysk Yekaterinburg: Publishing House Charoid, 2006, pp. 322–337. (In Russian).
7. Tuchkova N.A., Glushkov S.V., Kosheleva E.Yu., Golovnev A.V., Baydak A.V., Maksimova N.P. The Selkups. Essays on the Traditional Culture and the Selkup Language. Tomsk. Polytechnic Un-ta Publ., 2011, 318 p. (In Russian).
8. The Selkup Ethnographic Collection of the Kolpashevo Local Museum: Catalogue. Tomsk: Publishing House Veter. 2007, 280 p. (In Russian).
9. Kim A.A. Spirits and Souls of the Tymsk Selkups (based on Proceedings of Ethnographist R.A. Uraev) // Kargasok Land. Collection of Popular Science Essays. Tomsk. Gos. Un-ta Publ., 1986. pp. 140–147. (In Russian).
10. Gemuev I.N., Sagalaev A.M. The Religion of the Mansi People. Sacred Sites (XIX – early XX). Novosibirsk, Nauka Publ., 1986, 190 p. (In Russian).
11. Gemuev I.N., Sagalaev A.M., Solovyev A.I. Legends and True Stories of the Taiga Land. Novosibirsk, Nauka Publ., 1989, 176 p. (In Russian).
12. Cherkasova N.V. Medieval Tongkhas of Western Siberia // Spiritual Culture of the Urals: Abstract of the Paper for the Scientific Conference Sverdlovsk, 1987, p. 22–25. (In Russian).
13. Murashko O.A., Krenke N.A. The Culture of Indigenous People in the Obdorsk North of XIX Century. Moscow, Nauka Publ., 2001, 155 p. (In Russian).
14. Baulo A.V. Home (Family) Sanctuaries of Northern Khanty People. Archeology, Ethnography and Anthropology of Eurasia. Novosibirsk: Publishing House of the Archeology and Ethnography, Siberian Branch of the Russian Academy of Sciences, 2004, vol. 1 (17), pp. 89–101. (In Russian).
15. Pelikh G.I. Proceedings for the Selkup Shamanism // Ethnography of the Northern Asia. Novosibirsk, Nauka Publ., 1980, p. 5–70. (In Russian).
16. Isaeva T.A. The Doll in the Culture and SacredSpace (Based on the Studies of the Traditional Culture of the Khanty // Myths, Rites and Ritual Objects in the Antiquity. Yekaterinburg–Surgut: Publishing House Magellan, 2007, p. 186–196. (In Russian).
17. Sokolova Z.P. Itterma. Mythology of the Mansi // Encyclopedia of the Urals Mythology. Vol. 2. Novosibirsk: Publishing House of the Archeology and Ethnography, Siberian Branch of the Russian Academy of Sciences, 2001, pp. 59–60. (In Russian).
18. Taligina N.M. Rites of the Life Cycle // The Synsk Khanty. Novosibirsk: Publishing House of the Archeology and Ethnography, Siberian Branch of the Russian Academy of Sciences, 2005, pp. 82–98. (In Russian).
― ―
20. Vadetskaya E.B. Tashtyk Age in the Ancient History of Siberia. Saint-Petersburg: Publishing House of the Saint-Petersburg Center of Oriental Studies, 1999, 440 p. (In Russian).
Ыфлн–904+39 (571.1)
1 Ы Ы
2 Ы Ы
1 Ы Ы Ы Ы зЫ Ы
соплрлзЫ йЫ зЫ йЫ зЫосзЫ
-E-mail: natator@mail.ru
2 Ы Ы Ы Ы йЫ й йЫ зЫ Ы
соплрлзЫ йЫ зЫ йЫ зЫтр
Ы Ы зЫ Ы Ы
E-mail: a_bobrova@bk.ru
й Ы Ы Ы Ы « »Ы Ы Ы Ы
Ы Ы – Ы Ы зЫ Ы йЫ Ы Ы Ы
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы зЫ Ы Ы Ы
Ы йЫ Ы Ы зЫ Ы Ы Ы Ы Ы зЫ
Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы Ы
Ы– Ы Ы Ы Ы Ы ЫII Ы Ы Ы Ы
йЫ « »Ы Ы Ы №Ы поЫ Ы Ы Ы Ы Ы
Ы - йЫ Ы Ы Ы Ы Ы №Ы мфЫ Ы Ы Ы Ы
Ы Ы - й
х Ы ц цЫ Ы цЫ цЫ Ы
