Мультимедийный “Шлем ужаса” Виктора Пелевина | Multimedijinis Viktoro Pelevino „Siaubo šalmas“

«Øëåì óæàñà» Âèêòîðà Ïåëåâèíà – ýòî êíèãà, êîòîðàÿ ïîÿâèëàñü â ðàìêàõ ìåæäóíàðîäíîãî ìåæèçäàòåëüñêîãî ëè -òåðàòóðíîãî ïðîåêòà. Ñ ýòèì ïðîåêòîì – íîâîé êíèæíîé ñåðèåé «Ìèôû» – áðèòàíñêîå èçäàòåëüñòâî “Canongate Books” îçíàêîìèëî ÷èòàòåëåé 21 îêòÿáðÿ 2005 ã. íà ôðàíêôóðòñêîé êíèæíîé ÿðìàðêå.

Ñîãëàñíî ïðîåêòó, ïîä ëîçóíãîì “we want to tell the story again” èçâåñòíåéøèå àâòîðû èç ñàìûõ ðàçíûõ ñòðàí ìèðà ïåðåñêàçûâàþò «âå÷íûå ñþæåòû» è ñî÷èíÿþò ðîìàííûå âåðñèè èçâåñòíûõ ìèôîâ. Íà ñåãîäíÿøíèé äåíü â ïðîåêòå ó÷àñòâóåò öåëîå ñîçâåçäèå ïèñàòåëåé è ïî÷òè òðèäöàòü èçäàòåëåé èç Àâñòðàëèè, Áðàçèëèè, Âåëèêîáðèòàíèè, Ãåðìàíèè, Ãîëëàíäèè, Äàíèè, Èçðàèëÿ, Èíäèè, Èòàëèè, Êàíàäû, Êèòàÿ, Ïîëüøè, Ðîññèè, ÑØÀ, Òàéâàíÿ, Ôðàíöèè, Øâåöèè,

ISSN 0258–0802. LITERATÛRA 2007 49(2)

ÌÓËÜÒÈÌÅÄÈÉÍÛÉ «ØËÅÌ ÓÆÀÑÀ»

ÂÈÊÒÎÐÀ ÏÅËÅÂÈÍÀ

Ìàãäàëåíà Îõíÿê

Êàôåäðà ðóññêîé ëèòåðàòóðû XX–XXI ââ.

«Øëåì óæàñà» – ðîìàí î ñâîáîäå è ñâîáîäå âîëè, êîòîðàÿ íà äåëå ñâîäèòñÿ ê ìíèìîé âîçìîæíîñòè âûáîðà – ìíèìîé, ïîòîìó ÷òî âñåãäà îáóñëîâëåííîé âíåøíèìè ôàêòîðàìè.»

Ë å â Ä à í è ë ê è í

ßïîíèè è äðóãèõ ñòðàí. Ïî âñåé âåðî -ÿòíîñòè, ýòî ñàìûé ãðàíäèîçíûé êíèãî -èçäàòåëüñêèé ïðîåêò â ìèðå. Ñîîáðàçíî ïðîåêòó, 2–3 ðàçà â ãîä âî âñåõ ó÷àñò -âóþùèõ â ïðîåêòå ñòðàíàõ îäíîâðåìåííî áóäóò èçäàâàòüñÿ î÷åðåäíûå ïåðåñêàçû äðåâíèõ ìèôîâ.  Ðîññèè äî ñèõ ïîð ïîÿâèëèñü ïàðàôðàçû ìèôîâ î: Ïåíåëîïå è Îäèññåå («Ïåíåëîïèàäà» Ìàðãàðåò Ýòâóä), Àòëàñå è Ãåðàêëå («Áðåìÿ: ìèô îá Àòëàñå è Ãåðàêëå» Äæàíåò Óèíòåðñîí), Ñàìñîíå («Ëüâèíûé ìåä» Äàâèäà Ãðîñ -ñìàíà), Òåñåå è Ìèíîòàâðå ( «Øëåì óæàñà: êðåàòèôô î Òåñåå è Ìèíîòàâðå» Âèêòîðà Ïåëåâèíà).

Êàê ïîäñ÷èòàëè àâòîðû ïðîåêòà, 15 ìàðòà 2038 ã. â ýòîé ñåðèè ïîÿâèòñÿ ñîòàÿ êíèãà. Êòî áóäåò àâòîðîì ýòîé «þáè -ëåéíîé» êíèãè åùå íå èçâåñòíî – ìîæåò, åå àâòîð åùå íå ðîäèëñÿ?

ïðèçíàíèÿ æþðè íå ñíèñêàë. Êàê ñëó÷èëîñü, ÷òî ïðàêòè÷åñêè íåçàìå÷åííûé â 2003 ã. ðîìàí ïîëüçóåòñÿ ñåãîäíÿ óñïåõîì è íàïå÷àòàí òèðàæîì â 100.000 ýêçåìïëÿðîâ? Äîâîëüíî òî÷íûé îòâåò íà ýòîò âîïðîñ äàë ñêàíäàëüíûé êðèòèê Â. Òîïîðîâ â ñòàòüå “Pelevin – cool”: «...Òàê ÷òî èçìåíèëîñü ñ òåõ ïîð – òåêñò Ïåëå

-âèíà, ñàì Ïåëåâèí, êðèòèêè èëè âðåìÿ? Èçìåíèëñÿ â ïåðâóþ î÷åðåäü ìåòîä ïîäà÷è: ðóêîïèñü – ýòî îäíî, êíèãà – óæå äðóãîå, à êíèãà â ðàìêàõ ìåæäóíàðîäíîãî ïðîåêòà – ýòî cool» (Òîïîðîâ 2005).

«Øëåì óæàñà» èçâåñòåí â Ðîññèè â íåñêîëüêèõ âàðèàíòàõ: âî-ïåðâûõ, â îáû÷íîé êíèæíîé âåðñèè; âî-âòîðûõ, â ýëåêòðîííîì âàðèàíòå – òåêñò ìîæíî ñêà÷àòü íà ñâîé êîìïüþòåð; â-òðåòüèõ, â ôîðìå àóäèîêíèãè, êîòîðàÿ äëèòñÿ 2 ÷àñà 40 ìèíóò; â-÷åòâåðòûõ, êàê òåàòðàëüíàÿ ïîñòàíîâêà-ïðîåêò â ôîðìàòå „Active Fic-tion Show”. Âñå ýòî, íåñîìíåííî, ïîäòâåð -æäàåò âûíåñåííîå ìíîé â çàãëàâèå ïðåä -ñòàâëåíèå î «ìóëüòèìåäèéíîñòè» ïðîèç -âåäåíèÿ.

Ïîñòàâëåííûé ðåæèññåðîì Æèâèëå Ìîíòâèëàéòå ñïåêòàêëü – ýòî ñèíòåç òåàòðàëüíîãî ïåðôîðìàíñà, âèäåî, ìóçû -êè, ëèòåðàòóðû è èíòåðíåòà. Âî âðåìÿ ñïåêòàêëåé ïåðåä êðåñëàìè â çðèòåëüíîì çàëå áûëè óñòàíîâëåíû êîìïüþòåðû: çðèòåëè ìîãëè âûáðàòü ñâîé ðåæèì âîñïðèÿòèÿ è îáìåíèâàòüñÿ âî âðåìÿ ñïåêòàêëÿ êîììåíòàðèÿìè äðóã ñ äðóãîì íåïîñðåäñòâåííî èëè â èíòåðíåò-÷àòå. Íàáëþäàÿ çà äåéñòâèåì íà ñöåíå èëè íà ýêðàíàõ âåá-êàìåð, ðàñïîëîæåííûõ â ãëóáèíå ñöåíû, çâó÷àíèå ñïåêòàêëÿ ìîæíî áûëî óñëûøàòü òîëüêî ÷åðåç íàóøíèêè.

Ñ íîÿáðÿ 2005 ã. ýòîò «ñàìûé ìîáèëü -íûé ðîìàí» ñòàëî âîçìîæíûì çàêàçàòü íà ñîòîâûé òåëåôîí.  èíòåðíåòå ìîæíî íàéòè è «ñêà÷àòü» ðîìàííûå âèäåî, êîðîòêèå ìóëüòèïëèêàöèîííûå ôèëüìû, ìóçûêó, êîìèêñû, îáîè äëÿ ðàáî÷åãî ñòîëà (www.shlem.com). Âñå ýòè âîïëî -ùåíèÿ «Øëåìà óæàñà», áåçóñëîâíî, ïîìîãàþò ëó÷øå ïîíÿòü åãî ñóòü, õîòÿ, êîíå÷íî, íå âñå ýëåìåíòû ïå÷àòíîãî âàðèàíòà óäàëîñü ïåðåäàòü â èíûõ ôîðìàõ (íàïðèìåð, â ðîìàíå ðàçãàäêà òîãî, êòî æå íà ñàìîì äåëå ÿâëÿåòñÿ Ìèíîòàâðîì, ïðåäñòàâëåíà â ãðàôè÷åñêîì âèäå). Î ðàçíûõ ñïîñîáàõ èíòåðïðåòàöèè «Øëåìà óæàñà» ñâèäåòåëüñòâóþò òå, êîìó óäàëîñü ïðî÷èòàòü ðîìàí, ïîñìîòðåòü ñïåêòàêëü è ïðîñëóøàòü àóäèîêíèãó: «â àóäèîâåðñèè âñå ïåðñîíàæè ãîâîðÿò ÷åòêî ïî êíèãå, à âîò Ñàðòðèê (îí æå Ñëèô) îòêëîíÿåòñÿ îò òåêñòà ïî ïîëíîé ïðîãðàììå, ÷åì òåðÿåò âñþ ñâîþ ïðèâëåêàòåëüíîñòü, õîòü è ðóãàåòñÿ ìàòîì, íî íå òàì, ãäå ýòî íàïèñàíî â êíèãå

☺

 ñåíòÿáðå 2003 ã. ñàì Ïåëåâèí âûñêà -çàëñÿ î ñâîåì ïðîèçâåäåíèè òàê: «ÿ áû îñòåðåãñÿ íàçâàòü “Øëåì óæàñà” ðî-ìàíîì, ýòî íå÷òî äîñòàòî÷íî âíåæàí

ãèïåððåàëüíûì. (...) Îòêðûâàÿ êíèãó, ÷èòàòåëü âñòóïàåò â ëàáèðèíò, ñîñòî

-ÿùèé èç ìíîæåñòâà ïàðàëëåëüíûõ ïðî

-ñòðàíñòâ è èçìåðåíèé...».

Î ÷åì æå ýòîò ðîìàí-ïüåñà, íàçâàííûé â ïîäçàãîëîâêå «Êðåàòèôôîì î Òåñåå è Ìèíîòàâðå»? Îòâåò íà ýòîò âîïðîñ íå òàê óæ ïðîñò. Íåëüçÿ îäíîçíà÷íî ñêàçàòü, ãäå è êîãäà ïðîèñõîäèò äåéñòâèå Øëåìà óæàñà.  îòäåëüíûõ êîìíàòàõ-êàìåðàõ ñ äîâîëüíî àñêåòè÷åñêîé îáñòàíîâêîé ïðîæèâàþò âîñåìü ãåðîåâ (òðè æåíùèíû è ïÿòåðî ìóæ÷èí), îçíà÷åííûå èìåíàìè -êîìïüþòåðíûìè «íèêàìè», êîòîðûå äëÿ íèõ âûáðàë íåêèé ìîäåðàòîð: Ariadna, IsoldA, UGLI666, Organizm(-, Romeo-y -Cohiba, Nutscracker, Monstradamus, Sliff_zoSSchitan. Îäèí èç ãåðîåâ îáúÿñíÿåò:

...÷òî êàñàåòñÿ èìåíè, åãî íå ÿ ïðèäóìàë. Îíî ñàìî ïîÿâëÿåòñÿ íà ýêðàíå, êîãäà ÿ îòïðàâëÿþ ñîîáùåíèå. ß íå Ðîìåî. ß õõõ. Ïðîôåñ -ñèîíàëüíûé õõõ åñëè êîìó èíòåðåñíî (12)1_.

Ìåæäó ñîáîé ïåðñîíàæè ìîãóò îá -ùàòüñÿ òîëüêî ÷åðåç «íèòü» èíòåðíåò-÷àòà. Òðè «õ», êîòîðûå ïîÿâëÿþòñÿ â ðåïëèêàõ ãåðîåâ, – ýòî âìåøàòåëüñòâî, òîãî, êòî ñëåäèò çà îáùåíèåì ãåðîåâ â èíòåðíåòå. Ìîäåðàòîð íå ïîçâîëÿåò ãåðîÿì ñàìîâûÿâëåíèÿ – ïðåäîñòàâëåíèÿ ñîáåñåä -íèêàì ëèøíèõ ñâåäåíèé î ñåáå, ñâîåé ïðîôåññèè, ñâîåì ìåñòå ïðîæèâàíèÿ. Èì òàêæå íåëüçÿ ðóãàòüñÿ – ðóãàòåëüñòâà ñðàçó ïðåâðàùàþòñÿ â òå æå ñàìûå «õõõ»: Ñëóøàé, òû, ÿçûêîâåä xxx, çàòêíèñü (199). Îäèí èç ó÷àñòíèêîâ ýòîãî èíòåðíåò -íîãî îáùåíèÿ îïèñûâàåò ñâîå çàêëþ÷åíèå òàê:

ß íàõîæóñü â êîìíàòå. Èëè â êàìåðå, íå çíàþ, êàê ïðàâèëüíåå. Îíà íåáîëüøàÿ. Çåëåíûå ñòåíû, íà ïîòîëêå áåëûé ïëàôîí. Ó ñòåíû êðîâàòü. Ó äðóãîé ñòåíû — ñòîë ñ êëàâèøíîé äîñêîé, íà êîòîðîé ÿ â íàñòîÿùèé ìîìåíò ïå÷àòàþ. Äîñêà íàìåðòâî ïðèêðåïëåíà ê ñòîëó. Íàä ñòîëîì – âäåëàííûé â ñòåíó LCD-ýêðàí çà òîëñòûì ñòåêëîì. Íà íåì ïîÿâëÿþòñÿ ýòè âîò áóêâû. Ðàçáèòü åãî íåëüçÿ, ÿ óæå ïðîáîâàë.  êîìíàòå äâå äâåðè, îäíà èç ñòðàííîãî ÷åðíî -çåëåíîãî ìåòàëëà, îíà çàïåðòà.  åå öåíòðå êàêîé-òî âûñòóï. Äðóãàÿ äâåðü – äåðåâÿííàÿ, áåëîãî öâåòà, âåäåò â âàííóþ. Îíà îòêðûòà (9–10).

Ãåðîè ðîìàíà ïûòàþòñÿ îòâåòèòü íà âîïðîñ, çà÷åì êòî-òî èõ çäåñü çàòî÷èë? Ìîæåò, îíè óìåðëè è îêàçàëèñü íà òîì ñâåòå? Ìîæåò, ýòî êàêîé-òî óäèâèòåëüíûé ñîí? Ïîçäíåå ãåðîè íà÷èíàþò äîãàäû -âàòüñÿ, ÷òî ïðèíèìàþò ó÷àñòèå â íîâîì ïåðåëîæåíèè ìèôà î Òåñåå è Ìèíîòàâðå. Âåäü Ariadna íà÷àëà íèòü èõ ÷àòà ñëîâàìè, êîòîðûå çâó÷àò êàê öèòàòà èç äðåâíåãî ñòèõîòâîðåíèÿ: «ïîñòðîþ ëàáèðèíò, â êîòîðîì ñìîãó çàòåðÿòüñÿ ñ òåì, êòî çàõî÷åò ìåíÿ íàéòè» (7). Âñêîðå îêà -çûâàåòñÿ, ÷òî ó êàæäîãî èç ãåðîåâ çà çàêðûòîé äâåðüþ (ñ ðåëüåôíûì èçîá -ðàæåíèåì, êîòîðîå, êñòàòè, ïîõîæå íà ëîãîòèï èçäàòåëüñòâà «Îòêðûòûé ìèð», îïóáëèêîâàâøåãî «Øëåì óæàñà») – ñâîé ñîáñòâåííûé ëàáèðèíò: ñïàëüíÿ, â êîòîðîé êðîâàòü çàíèìàåò íå ìåíüøå ïîëîâèíû ïðîñòðàíñòâà è ìèíè-áàð ñ êîðîáî÷êàìè ñî ñíîòâîðíûì (ó Ariadn’û); àëëåè â ïàðêå, êîòîðûå ïîñòîÿííî ðà-çâåòâëÿþòñÿ è ïîâîðà÷èâàþòñÿ (ó Isold’û); ãîòè÷åñêèé ñîáîð ñ ëàáèðèíòîì-ìîçàèêîé èç ãîëóáîãî ìðàìîðà íà ïîëó (ó UGLI666); ëàáèðèíò, ïîñòðîåííûé èç ôàíåðû è äîñîê, íàïîìèíàþùèé ñêðèí-ñýéâåð 1 _{Öèòàòû èç ðîìàíà ïðèâîäÿòñÿ ïî èçäàíèþ: Â.}

Ïåëåâèí, Øëåì óæàñà. Êðåàòèôô î Òåñåå è

«maze» â Windows – ëàáèðèíò ñî ñòåíàìè èç êðàñíîãî êèðïè÷à, ïî êîòîðîìó äâèæåòñÿ êàìåðà (ó Organizm’a); ëàáèðèíò èç àêêóðàòíî ïîäñòðèæåííîãî æåñòêîãî êóñòàðíèêà (ó Romeo-y-Cohiba); ìîí-òàæíàÿ êîìíàòà íà òåëåâèäåíèè, ïîëíàÿ êàññåò ñ çàïèñÿìè òåëåîáðàùåíèé ïåðñîíàæåé, êîòîðûå ïðåäëàãàþò ñåáÿ â Òåñåè (ó Nutscracker’à); êîðèäîð äëèíîé â íåñêîëüêî ìåòðîâ, çàêàí÷èâàþùèéñÿ ãëóõîé áåòîííîé ñòåíîé. Âîçëå ñòåíû ñòîë, ó ñòîëà òàáóðåò. Íà ñòîëå ÷èñòûé ëèñò áóìàãè, êàðàíäàø è ïèñòîëåò ñ îäíèì ïàòðîíîì (ó Monstradamus’à). Ïîñëåäíèé èç ãåðîåâ (Sliff_zoSSchitan), ðåïëèêè êîòîðîãî çâó÷àò òàê, êàê áóäòî îí ïîñòîÿííî íàõîäèòñÿ ïîä âëèÿíèåì àëêîãîëÿ èëè íàðêîòèêîâ, çàãàäî÷íî çàÿâëÿåò, ÷òî ó íåãî çà äâåðüþ íàõîäèòñÿ «õàëàäèëüíèê ñèíüêè» (50). Çíà÷èò, êàæäûé ëàáèðèíò áóäòî íàðî÷íî ïðè -äóìàí è ñîçäàí äëÿ äàííîãî ãåðîÿ. È åñëè ñðåäè íèõ åñòü Àðèàäíà, òî, ìîæåò, Ìèíîòàâð è Òåñåé óæå çäåñü? Ãåðîè â ñâîèõ ðàçãîâîðàõ çàäóìûâàþòñÿ:

Ariadna

Ìîæåò, Òåñåé — îäèí èç íàñ.

Nutscracker

Ìîæåò áûòü, Ìèíîòàâð — îäèí èç íàñ (45).

Nutscracker

Ìîíñòðàäàìóñ, åñëè ÷åñòíî, ðàíüøå ÿ äóìàë, ÷òî Òåñåé — ýòî òû;

Organizm(-:

À ÿ áûë óâåðåí, ÷òî Ìîíñòðàäàìóñ — ýòî Ìèíîòàâð (176–177).

Âñå ãåðîè çíàþò, ÷òî ñîãëàñíî àíòè÷ -íîìó ìèôó, â ëàáèðèíòå íàäî îòûñêàòü è ïîéìàòü (óáèòü) Ìèíîòàâðà, ÷òî ðàâ -íîçíà÷íî ïîáåäå íàä ñîáñòâåííûì ñòðà

-õîì. Íî êàê îäîëåòü Ìèíîòàâðà, åñëè íå çíàåøü, ãäå îí? Âåäü ñòðàõ è óæàñ âîçíèêàþò èç íåèçâåñòíîñòè. ×åëîâåêà ïóãàþò ñâîáîäà âîëè, âîçìîæíîñòü âûáðàòü ñâîé ïóòü. Ïîýòîìó ãåðîè îá -ñóæäàþò ïðîáëåìó âûáîðà, è íå òîëüêî â âèðòóàëüíîì ìèðå îáìàíà: «áóäü ó òåáÿ äåéñòâèòåëüíî ñâîáîäíûé âûáîð, ýòî ìîãëî áû ïðèâåñòè ê ñàìûì ïå÷àëüíûì ðåçóëü

-òàòàì» (83).

Íî ýòî íå åäèíñòâåííûé âîïðîñ, îòâåò íà êîòîðûé ïûòàþòñÿ íàéòè ïåðñîíàæè ðîìàíà. Íå ìåíåå çàãàäî÷íûì ÿâëÿåòñÿ âûíåñåííûé Ïåëåâèíûì â çàãëàâèå ðî -ìàíà-ïüåñû «øëåì óæàñà». Ñíà÷àëà ÷èòà -òåëü óçíàåò, ÷òî «øëåì óæàñà» – ýòî óäèâèòåëüíàÿ âåùü, êîòîðóþ íîñèò Àñòå -ðèé, ñòðàííîå ñóùåñòâî, ïðèñíèâøååñÿ Àðèàäíå â ñïàëüíå-ëàáèðèíòå: «íà ãîëîâå ó íåãî áûë áðîíçîâûé øëåì, ïîõîæèé íà ìàñêó ãëàäèàòîðà, – êàñêà ñ øèðîêèìè ïîëÿìè è ïëàñòèíà â äûðî÷êàõ íà ìåñòå ëèöà. Íà ýòîì øëåìå áûëî äâà ðîãà» (26). Íî áëàãîäàðÿ î÷åðåäíîìó ñíó Àðèàäíû ìû óçíàåì, ÷òî «øëåì óæàñà» – «ýòî íå ãîëîâíîé óáîð è íå óñòðîéñòâî, à èìåííî óì» (66).  ñâîåì ñíå Àðèàäíà óçíàëà, ÷òî øëåì ñîñòîèò èç íåñêîëüêèõ äåòàëåé (ãëàâíûõ è âñïîìàãàòåëüíûõ) è ÷òî âàæíåéøåé ÷àñòüþ «øëåìà óæàñà» ÿâëÿåòñÿ ëàáèðèíò-ñåïàðàòîð – «â íåì èç íè÷åãî âûðàáàòûâàåòñÿ âñå îñòàëüíîå, òî åñòü âîçíèêàåò ïîòîê âïå÷àòëåíèé. Òàì æå ïðîèñõîäèò ñåïàðàöèÿ ïðîøëîãî, íàñòîÿùåãî è áóäóùåãî (...) òàì âîçíè

-êàþò “ÿ” è “òû”, õîðîøåå è ïëîõîå, ïðàâîå è ëåâîå, ÷åðíîå è áåëîå...» (71).

øëåì, ïûòàþòñÿ óçíàòü, ÷òî èëè êòî íàõîäèòñÿ âíóòðè ëàáèðèíòà-ñåïàðàòîðà. Íàêîíåö, ãåðîè îñîçíàþò, ÷òî îíè ñàìè íàõîäÿòñÿ â îòäåëüíûõ ÷àñòÿõ «øëåìà óæàñà»:

Monstradamus

(...) Àñòåðèñê íîñèò øëåì, â êîòîðîì îí âèäèò ëàáèðèíò. À ìû âñå — âíóòðè ýòîãî ëàáèðèíòà. È îí íàìè ìàíèïóëèðóåò.

Nutscracker

Òî åñòü ìû âñå íàõîäèìñÿ â ãîëîâå Ìèíîòàâðà?

Monstradamus

Ñêàæåì òàê, ìû â ïðîñòðàíñòâå, êîòîðîå îí âèäèò.

Nutscracker

À ãäå òîãäà íàõîäèòñÿ Ìèíîòàâð?

Monstradamus

Íàäî ïîëàãàòü, â ïðîñòðàíñòâå, êîòîðîå Àðèàäíà âèäèò âî ñíå (97–98).

Ïîçæå ãåðîè óçíàþò, ÷òî ó êàæäîãî èç íèõ êðîìå ñîáñòâåííîãî ëàáèðèíòà åñòü ñâîé ñîáñòâåííûé øëåì. Ïåðâàÿ îñîçíàåò ýòî Àðèàäíà, ðàññêàçûâàÿ îñòàëüíûì î òîì, ÷òî îíà óâèäåëà â ñâîåì ñíå, ãëÿäÿ â çåðêàëî:

Íà ìíå áûëà ñîëîìåííàÿ øëÿïêà ñ êðóãëûì âåðõîì, íà ïîëÿõ êîòîðîé ëåæàëè äâà ìàëåíüêèõ áóêåòà ëàíäûøåé, çàêðåïëåííûõ ñçàäè. Ó øëÿïêè áûëà ïëîòíàÿ êðóæåâíàÿ âóàëü â êðóãëûõ äûðî÷êàõ, çà êîòîðîé ñîâñåì íå áûëî âèäíî ëèöà. Âñå ýòî âûãëÿäåëî î÷åíü êðàñèâî, íî îò÷åãî-òî ìíå ñòàëî òðåâîæíî. ß íèêàê íå ìîãëà ïîíÿòü, â ÷åì äåëî, à ïîòîì âäðóã óçíàëà â ñâîåì îòðàæåíèè ýòó áðîíçîâóþ ìàñêó... (81–82).

Î òîì, êòî ÿâëÿåòñÿ Ìèíîòàâðîì, ãåðîè óçíàþò îò Ùåëêóí÷èêà (Nutscracker), êîòîðûé ðàññêàçûâàåò ïðî êàññåòû, êîòîðûå åìó íàäî áûëî ïðîñìàòðèâàòü â ñâîåì ëàáèðèíòå. Êàíäèäàòû â Òåñåè â ñâîèõ ðåêëàìíûõ ðîëèêàõ ðàññêàçûâàëè

ïðî Ìèíîòàâðà. Ñàìûìè ñóùåñòâåííûìè, ïîæàëóé, áûëè ñëîâà ïðîôåññîðà -ôðàíöóçà: «Ìèíîòàâð åñòü ïðîåêöèÿ òâîåãî óìà è, ñëåäîâàòåëüíî, íå êòî èíîé, êàê òû ñàì» (168).

Áîëåå ïîíÿòíûì âñå ñòàíîâèòñÿ áëà -ãîäàðÿ âûñêàçûâàíèÿì Ñëèâà.  ðîìàíå ýòîò ãåðîé ïîÿâëÿåòñÿ ñðàçó ïîñëå òîãî, êàê Àðèàäíà ðàññêàçàëà ñâîé ñîí î Ìèíîòàâðå. Ïî âñåé âåðîÿòíîñòè, ó Ñëè -âû áîëèò ãîëîâà ñ ïîõìåëüÿ – ïåðâîå, ÷òî îí ãîâîðèò, ýòî: «Ìåíÿ òàøíèòòú. Çäåñü ïèâî èìåèööà?» (34). Ãîâîðèò îí âîîáùå íåìíîãî è èñêëþ÷èòåëüíî íà ñåòåâîì àðãî. Ïîòîì Ñëèâà ïîÿâëÿåòñÿ â êîíöå ÷åòâåðòîé ãëàâû, çàäàâàÿ âñåì ãåðîÿì îøåëîìëÿþùèé èõ âîïðîñ: «Äà

-ðàãèå ôðåíäû à âû íå äóìàëè ÷òî Òèñåé ýòî ÿ?» (177). È äàëåå îáúÿñíÿåò: «Òèñåé ñìîòðèò â çåðêàëî à Ìèíàòàâð ýòî òî ÷òî îí âèäåò ïàòàìó÷òî íà íåì øëåì óæàñà. (...) Áåç Òèñåÿ íåò Ìèíàòàâðà. (...) Øëåì óæàñà ýòî ïðîñòî îòðàæåíèå êîòîðîå Òèñåé âèäåò è áîëüøå íè÷åâî. (...) âû ïðîñòî äåòàëè øëåìà óæàñà. ß ýòî äàâíî ïîíÿë» (179).

Òàêèì îáðàçîì, ëàáèðèíò – ýòî íå òîëüêî ìåñòî, â êîòîðîì îêàçàëèñü ãåðîè, ëàáèðèíò – ýòî âåñü ðîìàí (ñâîåîáðàçíîé íèòüþ Àðèàäíû ìîæåò ÿâëÿòüñÿ ïåðå÷åíü öèòàò è àëëþçèé, ñïðÿòàíûõ â ðîìàíå), ðàçãîâîðû ãåðîåâ, èõ æèçíåííûé âûáîð. Ïðåäñòàâëÿåòñÿ, ÷òî ñóòü ïðîáëåìû âåðíî óëîâèë îäèí èç ãåðîåâ – Ìîíñòðàäàìóñ, ñêàçàâøèé: «Ìîæåò áûòü, â ýòîì âñå äåëî. Íå äóìàòü, ãäå âûõîä, à ïîíÿòü, ÷òî æèçíü – ýòî ðàñïóòüå, íà êîòîðîì òû ñòîèøü ïðÿìî ñåé÷àñ. Òîãäà è ëàáè

-ðèíò èñ÷åçíåò – âåäü öåëèêîì îí ñóùåñò

ËÈÒÅÐÀÒÓÐÀ

Èíòåðíåò 2005 – Âñå ìû – â øëåìå. À Ïåëåâèí – â óæàñå. http://www.chas-daily.com/win/2005/11/12/ index.html?

Èíòåðíåò 2005à – âûñêàçûâàíèå ïîëüçîâàòåëÿ èíòåðíåòà, Chizh http://groups.rambler.ru/groups/ rambler.foto/5824021.4.html, çàïèñü ÷àòà äîñòóïíà 2005.11.28

MULTIMEDIJINIS VIKTORO PELEVINO “SIAUBO ÐALMAS”

Magdalena Ochniak

S a n t r a u k a

Ïåëåâèí 2003 – Ïåëåâèí Â., Èñòîðèÿ Ðîññèè – ýòî ïðîñòî èñòîðèÿ ìîäû, http://www.gazeta.ru/ print/2003/09/02/viktorpelevi.shtml

Ïåëåâèí 2005 – Ïåëåâèí Â., Øëåì óæàñà. Êðåàòèôô î Òåñåå è Ìèíîòàâðå, Ìîñêâà, 2005. Òîïîðîâ 2005 – Òîïîðîâ Â., Pelevin – cool. http://www.vz.ru/columns/2005/11/22/13381.html

Ïîëó÷åíî: 2007, èþíü Ïðèíÿòî: 2007, èþíü

Àäðåñ àâòîðà: Uniwersytet Jagielloñski Instytut Filologii Wschodniosùowiañskiej 31–120 Kraków al. Mickiewicza 11, POLSKA E-mail: ochniak@interia.pl Nuo 2005 metø spalio mënesio su “Siaubo ðalmu”,

paraðytu interneto pokalbiø (chat‘ø) forma, rusø skaity-tojas gali susipaþinti keturiais bûdais:áprastame spaus-dintame leidinyje, elektroniniu bûdu internete, audio