رفتار عناصر اصلی و کمیاب کانی تورمالین در پگماتیت‌های منگاوی و گنجنامه (استان همدان)

يژولورـــتپ ،

لاس متفه هرامش ، متفه و تسیب ،

زییاپ 1395 ، هحفص 1 -24

خيرات :تفايرد 18 / 05 / 1394 خيرات

:شريذپ 04 / 03 / 1395

* ahmadikhalaj.a@lu.ac.ir

Copyright©2016, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it, but they cannot change it in any way or use it commercially.

لصا رصانع راتفر

ی

مک و

بای

ناک

ی

لامروت

نی

تامگپ رد

تی

ياه

واگنم

ي

نادمه ناتسا( همانجنگ و

)

دمحا دمحا ي

یجلخ

1

بسامهط ارهز ،* ی

1

لاز داهرف ،

1

نابعش ارهز و ی

2

1 نیمز هورگ ناتسرل هاگشناد ،هياپ مولع هدکشناد ،یسانش

، مرخ ناريا ،دابآ

2 نیمز هورگ هياپ مولع هدکشناد ،یسانش

دحاو یماسا دازآ هاگشناد ، لامش نارهت

ناريا ،نارهت ،

چ یک هد

تیتامگپ یواگنم یاه بونج(

)نادمه یرواخ همانجنگ و

بونج( )نادمه یرتخاب وتینارگ ةدوت زا یشخب

ي ددنولا یددی رد

هدنهپ

جدننس ناجریس دنتسه نیلامروت بیکرت . اده

یوادگنم هدقطنم رد لرودش هدمانجنگ هدقطنم رد و لرودش

تدیتيوف تدسا رد .

نیلامروت همانجنگ یاه ،

رادقم

Al

نآ اب بسانت هب و ،

یلادخ هادگياج راددقم

X

تدسا یوادگنم هدقطنم زا رتدشیب ؛

دک رد ادما ،

ینیشناج رپ عاونا زا نیلامروت عون ود ره رد یلصا یاه و

نوت ینیشناج و مینیمولآ شيازفا و یياز آ رد هک تسا یياه

ادهن شيازدفا

Al

یلاخ هاگياج و

X

شهاک و

Fe

یور یم دهد هب لوا عون ینیشناج . شيادیپ

وا ردجنم تینل هددش

یدمود و بدجوم شياددیپ

نیلامروت و تیتيوف یلاخ هاگياج و مینیمولآ یواح یاه

X

هدش .تسا دوبن تيوارد بیکرت و

دودجو

# Fe

زا شیدب 8/ 0 رد هدمه

هنومن هدشزیلانآ یاه ناشن

هدنهد یيامگام رد نیلامروت ندوب نيا

تیتامگپ ساه .ت نوزفا نيا رب ، ینیدشناج دودجو عودن زا یياده

یلاخ هاگياج

X

و

Na+Al

ا ناگدنزاس( و

نل ی ت یم ار ) ناوت ناشن هدنهد یيامگام تسناد نیلامروت ندوب هکاريز ؛

رصانع زادین دروم

نیلامروت ( روب ، نیمات یيامگام لایس دوخ زا )مینیمولآ و ميدس ،نهآ هدش

راددقم .تدسا

HREE

اده نیلادمروت رد اده

یوادگنم ی

به تلع یهارمه تنراگ اب مک رایسب ؛تسا نیلامروت اما همانجنگ یاه

دوبن رد تنراگ یاراد رادقم ب دنتدسه ردصانع نيا زا یياا .

نيازا ور ، ا رگ هچ نیلامروت اه یاراد ینیشناج هدرتسگ یاه یا

؛دنتسه اما يامت ینادنچ ردصانع بذدج هب ردادن یکادخ

ن ددنراد .

یناک یاه اپ( ِدنيامه نیلامروت )زنژار

نيرتشیب ﺄت ریث ار لرتنک رد رادقم

رصانع ردان یکاخ دنراد نآ

.

هژاو اه ي ک لی د ي :

،تیتيوف ،لروش وا

،یواگنم ،تینل ،دنولا ،همانجنگ

نادمه

همدقم

نیلادددمروت یدددکي

ینادددک زا رد مدددهم یدددعرف یاددده

تددیتامگپ تددیلپآ و ادده

اه تددس ( 1981 (Deer et al., .

لودددمرف نددديا یيایمیدددش

ینادددک بآ هتاکیلیدددسوروب راد

3 ) 3 )(BO 18 O 6 (T 6 Z 3 XY :نآ رد هک تسا

X=Ca, Na, K, [□ vacancy]

2 ،یژولوردددتپ لاس متفه هرامش ، و تسیب متفه ، زیياپ 1395

Z= Mg, Al, Fe3+_{, V}3+_{, Cr}3+ T= Si, Al, (B)

B= B, [□ vacancy]

V=OH, O, (F) W=OH, F, O

طیحم و راشف ،امد رد یناک نيا نیدمز یاده انش یدس ینوگانوگ یم رولبتم دوش ( Manning, 1982; Benard et

al., 1985; London, 1999 .) نیلامروت ، هب تلع راددياپ ی

فیط نتشاد و هدرتسگ

یا یيایمیش بیکرت رد رصانع زا ،

نیمز رد یجندسامد و

ندس یاهددنيارف تخاندش یدياز ( ددیتنژورتپ ) دراد دربراددک (

Henry and Guidotti,

1985; London, 1999 )

هدوددددحم رد ینادددک نددديا .

هدرتسگ یا زا امد رادياپ راشف و هدوب

یگدزاوده ربارب رد و

رادياپ زین یگژيو نيا .تسا

اه بجوم دربراک رد یناک نيا

یددسررب یادده نددس ( یددسانش دديژولورتپ هدددش ) تددسا ( Manning, 1982; Khalili and Mackizadeh, 2012 ) .

نیلامروت ماح

نس رد روب یلصا وپ یاه

هتدس دسا یا ت

( Torres-Ruiz et al., 2003 )

نیلاددمروت بددیکرت . ادده

ناشن هدنهد هدش رولبتم نآ زا هک تسا یلایس بیکرت دنا

( Slack and Trumbull, 2011 )

رد یدسناتپ نديا . هرادب

بایمک رصانع د

هب نیلامروت ر یبوخ

هتخاندش هددشن تدسا

( Van Hinsberg, 2011 ) یوددگلا . REE یددم ادده دددناوت ناشن هدنهد هاگتساخ نیمز

دنيآرف و یيایمیش یاده

ﺆم ردث

رد و نيرولب شيادج نیلامروت .دشاب امگام قيرفت

مده اده

تدیتامگپ رد .دنتدسین ینثتسم نيا زا رادتفر روادفت اده

طبتردم بایمک رصانع رد شياددیپ یگنودگچ ادهنآ هدودب و تسا یم دناوت یپ رد نيرولب شيادج بوو ادي و

یدشخب یور هداد .دددشاب ددلب شيادددج نيرو

رد راگزاددسان رددصانع

یهت باذم شخب رد راگزاس رصانع و باذم شخب ار هدش

یدم ردحتم ددنک

( Michael et al., 2013 )

ددنيارف رد .

بوو بایمک رصانع راتفر یشخب رایسب هب نس یدسانش ، دوب اي و دوبن یناک ادخ یبناج یاه ، دب ه تدیتویب هژديو ، دراد یگتددسب (

Bea et al., 1994 ) تامگپ . ددی ت یادده هدددمآديدپ زا نيروددلب شيادددج یاراد Li ، Be ، Rb و Zn رتشیب و V و Sr تیتامگپ هب تبسن یرتمک دصاح یاه

بوو زا یدددشخب دنتدددسه

( Michael et al., 2013 ) . نیلامروت اه رد تینارگ اه ، یناکلواتم هب تبسن اده ، یاراد Zn ، Li ، Nb ، Ta ، REE ، Pb ، Th و U ااددددب رت و Sr ، V ، Sc ، Co و Ni مک رددت ی دنتددسه ( Galbraith et al.,

2009 ) اجنيا رد . ، اب هرهب یریگ زا هداد یاه وادکزير هيزجت )بورپورکیم( ینورتکلا و ICP-MS و نیلادمروت بدیکرت ،

لرتنک ماوع هدننک

، بادیمک رصانع راتفر ردادن یکادخ و

ندددس رد نیلادددمروت یوادددگنم یتیتادددمگپ یاددده

رد

بونج نادمه رهش یرواخ همانجنگ و بونج رد یرتخادب رهش یسررب نادمه تسا هدش . نیمز یسانش تددیتامگپ هددمانجنگ و یواددگنم یادده

هددب رد بددیترت

بونج بونج و یرواخ و ددنراد نودمنخر نادمه یرتخاب

رد هددشقن نیددمز یادده ناکرددسيوت و نادددمه یددسانش

( ددبا اددیقم 100000 /1 ) رد ´ 26 ْ ° 48 اددت 44 ° 48 لوددط یيادددیفارغج یروادددخ و 39 ° 34 ادددت 49 º 34 دددع ضر یيایفارغج یلامش

تیتامگپ نيا .دنتسه اده

هدعومجم رد

ینورد نيروآ هدوت نس و دنولا

ینودگرگد یاه نودماریپ نآ کددش( 1 هددک ) یددشخب زا هددنهپ جدننددس ناجریددس ،دنتسه هدرک ووفن .دنا شخب زا یگرزب دنولا یووفن ةدوت

، اهددددیيوتینارگ ، دددب ه تدددینارگ هژددديو پ یاددده و ریفر يو ددددی تینارگوزنوم( – نارگ رارکودکول ادت راردکوزم )تديرويدو

دنتسه تیلانوت( نر هریت یاهدیيوتینارگ . نشور و )اه

رت

ار هدودت زا یدمک مدجح )رارکودکولوله یاهدیيوتینارگ( یم زا .دنزاس هاگديد یبدسن ندس ، تدیلانوت اده ندهک ،ردت تددینارگوزنوم ناوددج ادده رددت هدوددب یاهدددیيوتینارگ و هل ناوج رارکوکولو نيرت نس دنتسه اه ( Sepahi Garo

and Moeinvaziri, 2001 ).

تيرويد و ورباگ رتشیب هک اه

لامش رد یرواخ

اهددیيوتینارگ زا ددنراد نودمنخر هدودت

نهک رت دنتسه ؛ واکنا اريز ادهنآ زا یياه

رد اهددیيوتینارگ

هددديد یددم .دنوددش شهوژددپ هددياپ رددب یادده Valizadeh و Cantagrel ( 1975 ) شور هب یاه K–Ar و Rb–Sr ، نس

لصا رصانع راتفر ی

مک و بای ناک ی لامروت نی تامگپ رد تی یاه واگنم ی )نادمه ناتسا( همانجنگ و 3

شیپ نس رد تیتویب نس ، ددنولا يزاب یاه

90

–

78

لاس نویلیم شیپ

تیتامگپ رد تيووکسم نس و اه

100

لاس نویلیم شیپ

.تسا Shahbazi ( ناراکمه و

2010 )

نس 170 لاس نویلیم شیپ

شور هدب ار U-Pb

یور ردب

یارددب نکردديز یناددک هدوددت

رگ یادده دددنولا یدددیيوتینا

هب تسد هدروآ دنا . یددخرب

ددياد بددیکرت اددب یددسلف یادده و یددتیلپآ

یتیتاددمگپ ،

لامددش دددنور اددب یرتخاددب

-بوددنج رواددخ ی ،

نس هدقطنم یدیيوتینارگ یاه ار

دطق هدردک ددنا نديا .

نس هدلحرم لودوحم اده ینادياپ

رد یيادمگام تدیلاعف

یدیيوتینارگ ةدوت یریگياج اب طابترا ( دنتسه

Aliani et

al., 2012 ).

کش 1 - نیمز هشقن م یسانش

هقطن رب همانجنگ و یواگنم هياپ

هشقن یاده 1:100000 ( ناددمه

Eghlimi, 2001

( ناکردسيوت و )

Eshraghi and

Mahmoudi Gharai, 2003

.)

نس هگر یاه هدعومجم هک یا

یدنورد نديروآ هدودت

هدرک طق ار دنولا تسد هس هب دنا

ة تیلپآ امگپ ،اه تدیت اده

هگر و هورگ یزتراوک یاه یدنب

یم دنوش تیلپآ . اده یاراد

راسخر ريز هس ة

نفسا یتيرويد تیلپآ رادانورگ تیلپآ ،راد

تنراگ( نیلامروت تیلپآ ،)راد راد

.دنتسه تیتامگپ هدس اده

راسخرريز ة

تدیتامگپ نیلادمروت یاده

تدیتامگپ ،راد یاده

اددنورگ ،تيووکددسم ،نیلاددمروت تددنراگ( راد

)راد اد .دددنر

و یفارگ تیتامگپ هگر

یزتراوک یاه یم زین ار

4 ،یژولوردددتپ لاس متفه هرامش ، و تسیب متفه ، زیياپ 1395 هددگر یناددک زتراوددک یادده هددگر و راد

لاددخ زتراوددک یادده

هدر ( درددک یدددنب Sepahi Garo and Moeinvaziri,

2001 ). Torkian ( 1995 ، 2009 ،) Valizadeh و Torkian ( 1999 تددیتامگپ ) زا ار نادددمه هددقطنم یادده

هاگديد یناک بیکرت و یسانش

هاگياج ادهنآ هتدسد ود هدب

هدر هدرک یدنب دنا : 1 - تیتامگپ وفن هدوت نورد و لامش یاه

یو هدب هدک کش یاه ینوگانوگ هگر دننام یا ، هدديد یچراق و یسدع

یم نیلامروت یاراد و دنوش ،زتراودک ،

اادسدلف ر تدینایک و

دنتددسه یناددک ،هتددسد ندديا رد . هددک دديرب دددننام یيادده

ناشن هدنهد نيرودلب شياددج باذدم و یلدصا نیتدسخن دنتسه ، یمن هديد دوش . همانجنگ تیتامگپ زا نديا هتدسد تسا . بونج رد یرتخاب یادهرولب همانجنگ آ تدینایک یدب

یم هديد زوترا و زتراوک هارمه وش ند ؛ 2 - تددیتامگپ هدوددت بوددنج یادده

، تددیتامگپ یادده نیلاددمروت راد ، تددیتامگپ تيووکددسم و زتراوددک یادده

راد ، تیتامگپ یاه سونیمولآ راکیلی

ر و راد هگ و یزتراودک یاه

تینیلامروت .دنتسه یواگنم هقطنم رد شخب نيا .تدسا هدقطنم رد نم ادگ یو یدتفلک ر هدگ هدب اده 5/ 2 -5/ 1 رددتم یم ددسر . Valizadeh و Torkian ( 1999 ) هدب هدجوت ادب

نيا هک شيادیپ دي زا یدشان ار ددنولا یدیيوتینارگ ةدوت

یدم یدترارح دبنگ ددنناد

؛ دیتامگپ هاگتدساخ ت

هدب ار اده

بوو نس یشخب یم تبسن ینوگرگد یاه

.دنهد هددتفگ هددب Torkian ( 1995 ) ، هددقطنم ندديا رد ،

زا

بوو نهک ةدام ي یشخب ، ادمعا رد یدسر بیکرت اب رت

ام گ رادچد هدقطنم ،نآ زا دپ .تدسا هددمآ دديدپ یيام

هب یبرع ةقرو تکرح یبناج یاهراشف و هددش ناريا یوس

م ةدام شيادیپ یپ رد هاگنآ و زتراودک مادش( هدیلوا باذ

هب ،)رااسدلف .تدسا هددش هددنار رتراشف مک قطانم یوس

ازا ي ن ،ور هگر هددمآ دديدپ باذدم ةدام نيا زا یتیلپآ یاه

یدپ رد تدیتامگپ هدب تیلپآ يدبت ،هقطنم نيا رد .تسا .تسا هداد یور یترارح دبنگ دوجو مه چ نیدددن ، Rezai-Aghdam ( 2004 )، Masoudi و Rezai-Aghdam ( 2009 ) هام ی ت دس ی لا اده ی گرد دی ر و

رد اهنآ شقن شيادیپ تامگپ دی ت اده ی ناددمه یدسررب ار هدرددک شهوژددپ ندديا اددسا رددب .دددنا ادده

، ندديا زا یددخرب

تامگپ ی ت یاراد اده 2 CO هاگتدساخ و دنتدسه نودگرگد ی دددنراد و یددخرب دي رددگ یاراد هددک و بآ 2 CO دنتددسه هاگتددساخ نوددگرگد ی روآ و ددي ن دددنراد . ازا ددي ن ،ور تن ی هددج گ تفر ه دنا آرف هدک ي ددن نودگرگد ی تدسد مدک رد شياددیپ ددشخب ی تامگپ زا ددی ت ادده ی .تددسا هتددشاد شددقن نادددمه

دب ي ن هک رروص یپ رد یامرگ دس روضح و هدوت ی لا اده ی نارگ یت ی ، نس اه ی نوگرگد ی بوو هددش و ادهنآ بوو زا

هگر اه ی تادمگپ یت ی هددمآ دديدپ ( ددنا Rezai-Aghdam,

2004; Masoudi and Rezai-Aghdam, 2009 .)

رواب هب

Maanijou ( ناراکمه و

2011 زا یدتیلپآ يام تسخن ،)

بوسر رد یميددق هددش نودگرگد یدتیلپ بیکرت اب یياه

یامد 800 -680 رادشف و دارگیتناس هجرد 5

-2 رادبولیک

ادب اس .تسا هدش هدنار رتااب یاهزارت هب و هدمآ ديدپ و بآ راادقتنا و دقن و یدترارح ددبنگ روضح هب هجوت اگ یناک یاهز مدک يادم نديا ،زادس

ادب یتیتادمگپ هدب مدک

تشرد نیلادمروت و تيووکدسم یاهرولب هددش يددبت راد

.تددسا Sepahi Garo ( ناراددکمه و

2014 ) ددياد یادده و یتیتامگپ یتیلپآ

نس و دنولا یدیيوتینارگ ةدوت یاده

ار )اده لفنروده( هدودت نيا ِ يدزن یترواجم ینوگرگد هب هتسباو آ

ام زاف نيرخ گ

یدم هدقطنم نيا رد یيام .ددنناد

نیلامروت یسررب اب ياد رد اه

و یتیتادمگپ یاده یدتیلپآ

نس و هدوت نيا نیلامروت ،یترواجم ینوگرگد یاه

اده ار

لروش عون زا

رف دصاح و تديوارد آ ام یاهددني یيادمگ -هتسناد یبامرگ .دنا گنس يراگن تیتامگپ تیلپآ و اه

نیلامروت ياه راد رب هياپ هاگياج و یناک بیکرت نس نيا یسانش

لصا رصانع راتفر ی

مک و بای ناک ی لامروت نی تامگپ رد تی یاه واگنم ی )نادمه ناتسا( همانجنگ و 5

لفنروه یم هديد اه

و دنودش ادب

لامدش ددنور رتخادب

ی

-بونج رواخ کدش( دنراد شرتسگ یرمک ات یواگنم زا ی

2 - A .) د هورگ مو نس نورد هدقطنم یدیيوتینارگ یاه

همانجنگ یاج

هتفرگ دنا کش( یاه 2 - B و 2 - C ). نديا نس

اه یناک هداس یسانش یم ناشن ار یا

و دنهد رتدشیب

یاراد یلاددکلآ ،نیلاددمروت ،زتراوددک ،تيووکددسم ،رااددسدلف

نفسا نکريز ، تدیتاپآ و

.دنتدسه تدنراگ

زدین ادمومع رد

یم هديد لوا هورگ دوش

کش( 2 - D .)

کش 2 -

A

) تیتامگپ زا یيارحص ريووت اه

یواگنم هقطنم رد بونج(

یرواخ )نادمه ؛

B

و

C

) ريووت یاه زا یيارحدص ندس

یاده نیلادمروت راد

همانجنگ هقطنم بونج(

)نادمه یرتخاب ؛

D

) ت تیتامگپ رد نیلامروت و تنراگ یاهرولب زا یريوو یاه

یواگنم ؛

E

زا یپوکسورکیم ريووت ) یناک

اه

تیتامگپ راونارگ تفاب و ( یواگنم یاه

ريووت

XPL

اي

cross polarized light

)؛

F

ريووت ) یپوکسورکیم نس

یاه نیلامروت هدمانجنگ هقطنم راد

( ريووت

PPL

اي

plane polarized light

)؛

G

( یدنورتکلا پوکسورکیم ريووت )

BSE

ادي

Back-scattered Electron

) هدقطنم رد نیلادمروت ینادک زا

( یواگنم هرامش هنومن

ZM1

)؛

H

) ريووت

BSE

یناک زا رد یاه تیتامگپ یاه ( همانجنگ من هرامش هنو

ZA5

.) هديزجت نادکیپ داددتما رد نیلادمروت

هدش ینورتکلا واکزير تسا

6 ،یژولوردددتپ

لاس متفه هرامش ، و تسیب متفه ، زیياپ 1395

هددقطنم رد یواددگنم

نددس یادده یاراد ،نیلاددمروت

هب زتراوک و رااسدلف هدوت رروص

،یا کدش یاده و یکودلب

یسدع اهدزنورب رد دننام ي

تماخض هب ی یاه

نوگادنوگ (

زا

تسد مک رتم دنچ رثکادح ات

20 م هديد )رتم ی

.دنوش رد

یتدسد هنومن تدیتامگپ

یوادگنم یاده ،

تيووکدسم یاده

تنراگ و زتراوک ،نیلامروت ،تشرد یم هديد

دنوش کدش(

2 - D ) رد . یددسررب یادده یپوکددسورکیم زددین

،زتراوددک

میساتپ و نکرديز ،تدنراگ ،نیلامروت ،تيووکسم ،رااسدلف

تددیتاپآ دددنراد

و تددفاب اددهنآ تددیترپ و راوددنارگ تددسا

کش( یاه 2 - E و 2 - G .) زتراوک اه یجودم یدشوماخ و

روددلبت هراددبود یددم ناددشن دددنهد

. تيووکددسم هددب

رروددص لوپ

هب یياه یم هديد نیلامروت هارمه و نیلکورکیم .دوش

تیترپ ندس نديا رد زدین تدشرد رایدسب یاه هدديد اده

یم دوش . هدگر همانجنگ رد نیلادمروت یتیتادمگپ یاده

راد

تددینارگ نورد یددم هددديد ادده

دنوددش . رد تددقیقح ،

ندديا

تددیتامگپ اکددش و زرد ادده

ندددشدرس زا ددصاح یادده

تینارگ رپ ار اه درک ه نیلادمروت یتدسد هدنومن رد .دنا یاده

هددب تددشرد رااددسدلف و زتراوددک هارددمه

یددم هددديد دنوددش

( کددش یادده 2 - B و 2 - C .) زددین پوکددسورکیم ردديز رد

هارمه رااسدلف و زتراوک اب نیلامروت تسا

( کش یاده 2 -

F ، 2 - H و 3 - A هب نیلامروت .) هکل رروص

هوهق یاه و یا

چ اب یبآ نردن گ ی وکعم یم هديد

دوش ( کش 3 - B .)

کش 3 -

A

یپوکدسورکیم ريووت )

XPL

یوادگنم هدقطنم رد نیلادمروت ینادک زا بودنج(

)ناددمه یروادخ (

هرامدش هدنومن

ZM1

)؛

B

ريودوت )

یپوکسورکیم

PPL

نیلامروت یناک زا ( یواگنم هقطنم رد

ش هنومن هرام

ZM1

)؛

C

ريووت ) یيارحص هناد زا تهج و یدنب هیشاح زا نیلامروت یگتفاي

هب یوس تیتامگپ زکرم یاه

یواگنم ؛

D

یناک زا یپوکسورکیم ريووت ) تیلپآ رد اه

یاه ( یواگنم ريووت

XPL

لصا رصانع راتفر ی مک و بای ناک ی لامروت نی تامگپ رد تی یاه واگنم ی )نادمه ناتسا( همانجنگ و 7 رد یخرب تیتامگپ اه تخاس هناش یاه یادهرولب زا یا

یم ار نیلامروت ناوت ديد کش( 3 - C ) ؛ هب هدنوگ ا ی رد هدک هرانک هگر رد و اده یدکيدزن

هدگر نادبزیم ندس ادب اده ،

هناد نیلادمروت زير یاه یاراد یگدیدشک هدب نورد یودس هگر اه دنتدسه . رد نديا شدخب دادمجنا هیدشاح ددننامه

يرس ، اهرولب هب تلع امد اتخا نایم

هدودت و تدیتامگپ

هب هناد رروص رولبتم ناوارف و زير

هدش .ددنا ديا دقاو رد ن

شخب هب ناونع نیدب داودم لدادبت زا یيایمیدش ددس ي

شنابزیم نس و تیتامگپ یم یریگولج

دنک هديدپ نيا .

رد ار یخرب تیتامگپ زا یم اه ناوت ديد رد هک رانک هدودت

هدب تدکرح رد و تدیلپآ کدش هب هتدسه یودس

ادهرولب

شرد ت یم رت .)تیتامگپ کش هب( دنوش نوریب زا هب نورد نيا تیتامگپ اه ، شرد نیلامروت یاهرولب ت

ردت هددش هدب و

هدردک ددشر یتیتادمگپ هگر رب دومع و هدیشک کش .ددنا نيا هدديدپ یدم اده ناوت دن هدب د تدلع و رودلب يردس ددشر

نینچمه ، رد نايرج تهج یاه نورد رد و تیتامگپ یدپ

قن و دشاب داوم رااقتنا ن

د ( Webber et al., 1997 ) رد . نم هقطنم گ یوا هگر یتیلپآ یاه ب یتفلک ا رثکادح يدزن هب 4 رد رتم هرانک تدیتامگپ ادهنآ نورد رد ادي اده

هدديد

یم دنوش هدنومن یپوکدسورکیم دطقم یسررب . نديا زا یا

نس اه اب تفاب یم نشور یتیلپآ ینادک هدک دزادس

یاده

هدنزاددس نآ ادده وددترا ،زاکودديژاپ ،زتراوددک اک

،نیلاددمروت ،ز

تيووکسم مک رایسب رادقم هب و تنراگ تسه دن کش( 3 - D .) شور شهوژپ ماجنا

هدنومن زا پ یرادردب

تدیتامگپ زا نیلادمروت یاده

و

تنراگ تدیتامگپ و یوادگنم راد نیلادمروت یاده

یدب و راد

ِتنراگ همانجنگ ، 35 زان طقم و هیهت پوکدسورکیم اب نازيراپ دندش یسررب . س ا یارب عون یسررب نیلامروت

نس نيا رد اه

20 یلقیص زان طقم .دش هیهت یدسررب یارب نیلادمروت بدیکرت ، 45 هدطقن ینادک زا نیلامروت جردک ینددعم داوم یروآرف تکرش رد

شور ادب

یدنورتکلا بورپورکیم یيایناک یمک )یدنورتکلا وادکزير(

لددم CAMECA SX-100 هديزجت دنددش لوددج( 1 .) نینچمه ، یارب رصانع راتفر یسررب و بایمک

ردان یکاخ

هگر رد نیلامروت یاه هاگتدسيا رد راد

هدنومن یاده یرادردب

نیلامروت ،هدش یاه

9 هدگر زا هنومن یاده نوگادنوگ اددج .دندش ادج یارب ي ش ناک ی لامروت ی ،ن تسخن هدنومن اده ی نیلامروت دنددش درخ راد و ندردک دلا زا دپ هدچرگا .

،وددشتسش یتددشرد هددب هددجوت اددب

آ اددهن ، یتددسد شيادددج ناکما پ ادما ؛دودب ريذ م ادب ی پوکدسورک بی اوکادن ر زدین هدب ادج زاس ی لاخ و زاس ی هناد اه ی لامروت ی ن .دش هتخادرپ س ا لامروت ی ن لاخ یاه ردودپ هددش هدب ديدزن( 10

)مرگ یارب و ماجنا هديزجت شور هدب یيایمیدش ICP-MS

رد هاگددشيامزآ SGS

اداددناک روددشک هددب هداتددسرف دندددش ( لودج 2 .) نیمز نیلامروت یناک یمیش

دبیکرت رارییغت یسررب یارب تبدسن رد ی

یاده Ca ، Na ، Mg و Fe و یياسانش نیلادمروت عون اده ، رادودمن یيادتود +Na vac. /X vac. X رد رددبارب Mg/Mg+Fe ( Hawthorne

and Henry, 1999 ) هب هتفر راک ( تسا کدش 4 - A .) رد رادومن نيا نیلادمروت

رد یوادگنم یاده شدخب و لرودش رد همانجنگ شخب لروش تیتيوف یاج هتفرگ دنا ؛ ردب اما هددددياپ رادوددددمن Na/Na+Ca رد رددددبارب Fe/Fe+Mg ( Trumbull and Chaussidon, 1999 )

هورددگ ود ردده

رد نیلامروت شخب لروش دنتسه ( کش 4 - B .) رب هياپ ريداقم Ca ، Na و K رد نیلامروت و اه دودب زین ادي دوبن رد یلاخ یلاضف هاگياج

X اهنآ نیلامروت ، هس هب ار اه

( هتسد کش 4 - C نیلادمروت ) ادیلق ، یدسلک یاده

ي و ی

هک یعاونا هاگياج

X تسا یلاخ اهنآ ،

هدر یم یدنب ددننک

8 ،یژولوردددتپ

لاس متفه هرامش ، و تسیب متفه ، زیياپ 1395

لودج 1 - هداد یاه ینورتکلا واکزير هيزجت هديزگرب نیلامروت یناک

رد تامگپ ی ت ( یواگنم هقطنم یاه هرامش هنومن

ZM1

، یناک لومرف هبساحم

نیلامروت هياپ رب 31 )نوینآ . رادقم

3 O 2 B

مرن اب سکا رازفا

Recalculation line

Tourma

(

Xiong Jian and Selway Julie

هب ) تسد هدمآ تسا

(

. vac X

یلاخ هاگياج :

X

.)

Analytical Profile Rim Core Rim SiO2 35.51 35.63 36.61 35.85 34.78 35.23 34.71 34.68 35.85 35.88 35.69 35.47 34.91 34.88 35.81

TiO2 0.00 0.00 0.06 0.08 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

Al2O3 33.57 33.06 33.55 34.07 33.56 33.39 33.84 33.64 34.25 33.77 33.93 32.76 33.99 34.10 34.20

FeO* 11.47 10.28 12.05 12.18 11.90 12.21 10.88 10.75 12.43 11.62 11.89 12.45 11.49 11.62 11.40

MgO 0.83 1.65 1.06 0.64 0.67 0.89 0.88 1.42 0.51 0.74 1.67 2.10 1.35 1.48 1.55

CaO 0.08 0.07 0.08 0.08 0.03 0.02 0.05 0.08 0.05 0.06 0.07 0.13 0.07 0.06 0.05

MnO 0.15 0.17 0.16 0.17 0.20 0.17 0.11 0.05 0.20 0.20 0.00 0.00 0.00 0.04 0.00

Na2O 1.81 1.78 1.79 1.72 1.99 1.67 1.78 1.93 1.82 2.04 1.87 2.08 1.79 1.71 1.82

K2O 0.05 0.04 0.04 0.05 0.02 0.01 0.02 0.04 0.02 0.05 0.02 0.06 0.03 0.03 0.03

F 0.34 0.57 0.28 0.18 0.68 0.38 0.47 0.39 0.59 0.32 0.57 0.43 0.32 0.34 0.63

H2O 2.68 2.62 2.74 2.73 2.66 2.68 2.58 2.62 2.75 2.71 2.47 2.54 2.54 2.54 2.74

B2O3 10.01 10.01 10.22 10.13 9.96 9.99 9.90 9.92 10.20 10.12 10.17 10.10 10.01 10.03 10.22

Total 86.49 85.87 88.42 87.75 86.49 86.65 85.32 85.60 88.47 87.39 88.18 88.02 88.02 88.02 88.42

O=F 0.14 0.24 0.12 0.08 0.29 0.19 0.22 0.14 0.25 0.13 0.13 0.13 0.14 0.14 0.27

Total 86.35 88.28 88.30 87.67 86.20 86.46 85.10 85.46 88.22 88.28 88.28 88.28 88.28 88.28 88.15

Si 6.16 6.19 6.23 6.15 6.07 6.13 6.10 6.07 6.11 6.16 6.10 6.10 6.06 6.04 6.09

Ti 0.00 0.00 0.01 0.01 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

Al 6.87 6.77 6.72 6.89 6.90 6.84 7.00 6.94 6.88 6.84 6.83 6.65 6.96 6.96 6.85

Fe2+ _{1.66 1.49 1.71 1.75 1.74 1.78 1.60 1.57 1.77 1.67 1.70 1.79 1.67 1.68 1.62}

Mg 0.21 0.43 0.27 0.16 0.17 0.23 0.23 0.37 0.13 0.19 0.43 0.54 0.35 0.38 0.39

Mn 0.02 0.03 0.02 0.02 0.03 0.03 0.02 0.01 0.03 0.03 0.00 0.00 0.00 0.01 0.00

Ca 0.01 0.01 0.01 0.01 0.01 0.00 0.01 0.02 0.01 0.01 0.01 0.02 0.01 0.01 0.01

Na 0.61 0.60 0.59 0.57 0.67 0.56 0.61 0.66 0.60 0.68 0.62 0.69 0.60 0.57 0.60

K 0.01 0.01 0.01 0.01 0.00 0.00 0.00 0.01 0.00 0.01 0.00 0.01 0.01 0.01 0.01

FeO+MgO 12.30 11.93 13.11 12.82 12.57 13.10 11.76 12.17 12.94 12.36 13.56 14.55 12.84 13.10 12.95 FeO/FeO+MgO 0.93 0.86 0.92 0.95 0.95 0.93 0.93 0.88 0.96 0.94 0.88 0.86 0.89 0.89 0.88 Xsite 0.64 0.62 0.61 0.60 0.68 0.57 0.62 0.68 0.61 0.70 0.64 0.73 0.62 0.59 0.62

Xvac.. 0.36 0.38 0.39 0.40 0.32 0.43 0.38 0.32 0.39 0.30 0.36 0.27 0.38 0.41 0.38

Na+K 0.62 0.61 0.60 0.58 0.68 0.57 0.61 0.66 0.61 0.69 0.62 0.71 0.61 0.58 0.61

Xvac.+Na 0.97 0.98 0.98 0.97 0.99 0.99 0.99 0.98 0.99 0.98 0.98 0.96 0.98 0.98 0.98

Xvac./Xvac..+Na 0.37 0.39 0.40 0.41 0.32 0.43 0.39 0.33 0.39 0.31 0.37 0.28 0.39 0.42 0.39

Mg/Mg+Fe 0.11 0.22 0.14 0.09 0.09 0.11 0.13 0.19 0.07 0.10 0.20 0.23 0.17 0.19 0.20 Al in R2 1.03 0.95 0.96 1.05 0.97 0.97 1.10 1.02 0.99 1.00 0.93 0.75 1.02 1.00 0.94

R2* 2.93 2.90 2.96 2.98 2.90 3.00 2.95 2.97 2.92 2.89 3.06 3.08 3.04 3.08 2.95

Fe/Fe+Mg 0.89 0.78 0.86 0.91 0.91 0.89 0.87 0.81 0.93 0.90 0.80 0.77 0.83 0.81 0.80 R1=Na+Ca 0.62 0.61 0.60 0.59 0.68 0.57 0.62 0.67 0.61 0.69 0.63 0.72 0.62 0.59 0.61

R2=Fetotal+Mg+Mn 1.90 1.95 2.01 1.94 1.94 2.03 1.84 1.95 1.93 1.89 2.12 2.33 2.02 2.07 2.01

R3=Al+1.33Ti 6.87 6.77 6.73 6.90 6.90 6.84 7.00 6.94 6.88 6.84 6.83 6.65 6.96 6.96 6.85

R1+R2 2.53 2.56 2.61 2.52 2.62 2.60 2.46 2.62 2.54 2.58 2.76 3.05 2.63 2.66 2.62

R2*+Al in R2=R2* 3.96 3.85 3.92 4.03 3.87 3.98 4.05 3.99 3.91 3.88 3.99 3.83 4.06 4.08 3.89

Xvac.. /Ca+Na+ Xvac.. 0.37 0.61 0.64 0.68 0.47 0.77 0.61 0.46 0.64 0.43 0.57 0.38 0.61 0.69 0.61

Ca+Na+Vac.-X 0.98 0.62 0.61 0.59 0.68 0.56 0.62 0.69 0.61 0.70 0.63 0.72 0.62 0.59 0.62

Ca/Na+Ca+Vac.-X 0.01 0.02 0.02 0.02 0.01 0.00 0.02 0.03 0.02 0.01 0.02 0.03 0.02 0.02 0.02

Na/Ca+Na+Vac.-X 0.62 0.97 0.97 0.97 0.99 1.00 0.98 0.96 0.98 0.97 0.98 0.96 0.97 0.97 0.97

Fe/Fe+Mg+Al 0.57 0.52 0.58 0.59 0.60 0.60 0.55 0.53 0.61 0.58 0.56 0.58 0.55 0.55 0.55 Fe+Mg+Al 2.90 2.87 2.94 2.96 2.88 2.98 2.93 2.96 2.89 2.86 3.06 3.08 3.04 3.06 2.95 Mg/Mg+Fe+Al 0.07 0.15 0.09 0.05 0.06 0.08 0.08 0.13 0.04 0.07 0.14 0.18 0.12 0.12 0.13 Al/Mg+Fe+Al 0.36 0.33 0.33 0.35 0.34 0.33 0.38 0.34 0.34 0.35 0.30 0.24 0.34 0.33 0.32 Schorl 42.53 38.39 42.68 41.92 47.63 42.11 39.54 41.43 44.71 46.51 42.68 49.57 40.52 39.34 39.71 Dravite 5.38 11.08 6.74 3.83 4.65 5.44 5.68 9.76 3.28 5.29 10.80 14.95 8.49 8.90 9.56 Fe-Foitite 8.91 8.05 9.21 10.43 7.66 10.52 9.25 6.92 9.96 7.17 7.53 4.72 8.61 9.25 25.15 Mg-Foitite 1.13 2.32 1.45 0.95 0.75 1.36 1.33 1.63 0.73 0.82 1.91 1.42 1.80 2.09 1.93 Alunite 26.39 24.48 23.96 25.15 26.55 22.95 27.18 26.91 25.01 27.85 23.35 20.77 24.75 23.42 23.04 Uvite 0.09 0.18 0.11 0.07 0.07 0.00 0.09 0.30 0.05 0.08 0.17 0.43 0.14 0.16 0.16 Xvac.. of Tourmaline 15.57 15.50 15.84 17.65 12.68 17.62 16.93 13.05 16.26 12.29 13.56 8.13 15.68 16.84 0.46

لصا رصانع راتفر ی

مک و بای ناک ی لامروت نی تامگپ رد تی یاه واگنم ی )نادمه ناتسا( همانجنگ و 9

لودج 1 - .همادا

Analytical Profile Rim Core Rim

SiO2 35.21 34.94 34.82 35.56 35.25 35.63 35.58 35.39 35.13 35.41

TiO2 0.10 0.87 0.27 0.00 0.27 0.03 0.03 0.03 0.00 0.00

Al2O3 33.20 33.25 33.39 33.85 33.54 34.49 33.69 34.55 33.57 33.69

FeO* 10.96 12.13 12.03 11.77 11.89 11.74 11.28 11.37 11.64 11.07

MgO 1.92 1.13 0.79 1.39 1.45 1.46 1.28 1.44 1.37 1.00

CaO 0.08 0.06 0.03 0.03 0.05 0.04 0.05 0.06 0.20 0.09

MnO 0.13 0.76 0.30 0.25 0.37 0.11 0.11 0.21 0.10 0.09

Na2O 1.75 1.84 1.82 1.42 1.58 1.54 1.41 1.41 1.39 1.73

K2O 0.04 0.05 0.03 0.04 0.06 0.02 0.03 0.03 0.07 0.04

F 0.50 0.44 0.47 0.34 0.53 0.39 0.09 0.28 0.28 0.60

H2O 2.74 2.54 2.74 2.66 2.75 2.58 2.34 2.75 2.71 2.45

B2O3 10.04 10.08 9.99 10.42 10.27 10.40 10.09 10.12 10.15 10.14

Total 86.35 88.00 86.43 87.02 87.34 87.83 86.09 87.18 86.07 86.03

O=F 0.27 0.14 0.27 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.12 0.25

Total* 96.12 98.36 96.15 97.44 97.29 97.42 96.18 97.30 96.10 95.92

Si 6.09 6.02 6.06 6.00 5.96 5.96 6.03 5.97 6.02 6.07

Ti 0.01 0.11 0.04 0.00 0.03 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

Al 6.77 6.76 6.85 6.73 6.69 6.79 6.73 6.87 6.78 6.80

Fe3+ _{0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00}

Fe2+ _{1.59 1.75 1.75 1.66 1.68 1.64 1.60 1.61 1.67 1.59}

Mg 0.50 0.29 0.21 0.35 0.37 0.36 0.32 0.36 0.35 0.26

Mn 0.02 0.11 0.04 0.04 0.05 0.02 0.02 0.03 0.02 0.01

Ca 0.02 0.01 0.01 0.00 0.00 0.01 0.01 0.01 0.04 0.02

Na 0.59 0.62 0.61 0.47 0.52 0.50 0.46 0.46 0.46 0.58

K 0.01 0.01 0.01 0.01 0.01 0.00 0.01 0.01 0.02 0.01

FeO+MgO 12.88 13.26 12.82 13.16 13.34 13.20 12.56 12.81 13.01 12.07 FeO/FeO+MgO 0.85 0.92 0.94 0.89 0.89 0.89 0.90 0.89 0.90 0.92 Xsite 0.61 0.64 0.63 0.47 0.53 0.51 0.48 0.48 0.51 0.60 Xvac.. 0.39 0.36 0.37 0.53 0.47 0.49 0.52 0.52 0.49 0.40

Na+K 0.60 0.63 0.62 0.47 0.53 0.50 0.47 0.47 0.48 0.58 Xvac...+Na 0.98 0.98 0.99 0.99 0.99 0.99 0.98 0.98 0.95 0.98

Xvac.../Xvac..+Na 0.40 0.37 0.38 0.53 0.48 0.50 0.53 0.53 0.51 0.41

Mg/Mg+Fe 0.24 0.14 0.11 0.17 0.18 0.18 0.17 0.18 0.17 0.14 Al in R2 0.88 0.93 0.96 0.74 0.70 0.75 0.76 0.85 0.79 0.87

R2* 2.98 3.08 2.96 2.78 2.80 2.77 2.70 2.85 2.82 2.72

Fe/Fe+Mg 0.76 0.86 0.90 0.83 0.82 0.82 0.83 0.82 0.83 0.86 R1=Na+Ca 0.60 0.63 0.62 0.47 0.52 0.51 0.47 0.47 0.50 0.59

R2=Fetotal+Mg+Mn 2.10 2.15 2.00 2.05 2.10 2.02 1.94 2.00 2.03 1.86

R3=Al+1.33Ti 6.79 6.91 6.90 6.73 6.73 6.80 6.73 6.88 6.78 6.80

R1+R2 2.70 2.78 2.62 2.51 2.62 2.53 2.41 2.47 2.53 2.45

R2*+Al in R2=R2* 3.86 4.01 3.91 3.52 3.49 3.53 3.46 3.69 3.61 3.59

Fe+Mg 2.08 2.04 1.96 2.01 2.05 2.01 1.92 1.97 2.02 1.84 Fe+Mg+Al 2.96 2.97 2.91 2.75 2.74 2.76 2.68 2.82 2.81 2.71 Na+Ca+Vac.-X 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99 1.00 0.99 0.99 0.99 0.99

Fe/Fe+Mg+Al 0.54 0.59 0.60 0.60 0.61 0.59 0.60 0.57 0.59 0.59 Mg/Fe+Mg+Al 0.17 0.10 0.07 0.13 0.13 0.13 0.12 0.13 0.12 0.09 Al/Fe+Mg+Al 0.30 0.31 0.33 0.27 0.25 0.27 0.28 0.30 0.28 0.32 Ca/Ca+Na+Vac.-X 0.02 0.01 0.01 0.00 0.00 0.01 0.01 0.01 0.04 0.02

Na/Ca+Na+Vac.-X 0.59 0.62 0.62 0.47 0.52 0.50 0.47 0.46 0.47 0.58

Xvac./Ca+Na+ Xvac. 0.39 0.37 0.38 0.53 0.48 0.49 0.52 0.52 0.49 0.40

Schorl 39.96 44.85 45.04 39.61 43.75 40.62 38.46 36.05 39.02 42.49 Alunite 22.20 23.85 24.59 17.57 18.10 18.64 18.29 19.05 18.52 23.28 Foitite 7.88 8.29 9.01 12.04 10.05 10.89 12.27 12.27 11.61 9.48 Mg-Foitite 2.46 1.37 1.05 2.53 2.19 2.42 2.48 2.77 2.44 1.52 Dravite 12.47 7.44 5.27 8.34 9.52 9.01 7.77 8.13 8.19 6.83 Uvite 0.32 0.13 0.05 0.00 0.00 0.13 0.15 0.19 0.66 0.20 Xvac. of Tourmaline 14.71 14.07 14.98 19.91 16.39 18.30 20.58 21.53 19.56 16.20

10 ،یژولوردددتپ

لاس متفه هرامش ، و تسیب متفه ، زیياپ 1395

لودج 2 - رصانع یيایمیش زیلانآ جياتن بایمک

کاخ و ی ردان هياپ رب(

ppm

) شور هب

ICP-MS

تامگپ نیلامروت زا ی

ت یواگنم و همانجنگ یاه

)نادمه ناتسا( .

Location Mangavi Ganjnameh

Sample No. ZM7 ZM3 ZM1 ZA1 ZA3 ZA5 ZA7 ZA8 ZA9 Geographic

Coordination

34°37'38˝N 48°42'3˝E

34°36'13˝N

48°41'5˝E

34°38'33˝N 48°41'59˝E

34°45'50˝N 48°26'20˝E

34°45'54˝N 48°26'25˝E

34°45'50˝N 48°27'20˝E

34°45'58˝N 48°26'35˝E

34°46'1˝N 48°26'40˝E

34°46'20˝N 48°26'50˝E

K 4.86 3.47 80.56 29.86 26.39 14.58 18.06 9.03 43.06

Ti 1.69 1.30 1.46 5.53 11.75 13.88 9.90 10.39 14.56

P 2.86 22.86 5.71 0.95 6.67 0.95 7.62 0.95 22.86

V 8 7 6 31 362 390 353 347 288

Ba 34 20 20 20 20 10 30 20 80

Sr 123 153 20 30 160 170 150 160 160

Zr 14 4 3 40 50 20 110 30 170

Co 1 1 2 32 34 37 24 28 31

Ni 9 9 8 9 55 54 27 55 25

Cu 60 40 27 19 12 21 13 12 324

Zn 630 1,130 569 253 150 165 130 131 168

Ga 70 83 63 113 48 51 56 47 56

Rb 2 3 94 12 15 8 10 4 24

Sn 8 13 22 119 217 251 173 226 268

Cs 0.50 0.80 5.70 0.40 0.60 0.40 0.30 0.20 1.90

La 12.80 4.30 0.80 30.10 10.80 6.30 11.30 7.20 14.90

Ce 23.00 7.50 0.90 61.00 18.20 9.10 15.30 10.60 29.50

Pr 2.37 0.77 0.12 6.50 1.84 0.86 1.31 0.93 3.32

Nd 7.80 2.70 0.40 21.80 6.40 2.90 4.00 2.80 13.10

Sm 0.90 0.30 0.03 5.00 1.20 0.40 0.70 0.40 3.40

Eu 0.17 0.07 0.05 0.42 0.58 0.61 0.50 0.58 0.61

Gd 0.40 0.20 0.12 4.38 0.96 0.28 0.58 0.19 3.04

Tb 0.76 0.16 0.05 0.09 0.05 0.56

Dy 0.30 0.10 0.16 4.84 0.88 0.25 0.71 0.20 3.38

Ho - - - 1.09 0.19 0.06 0.13 0.05 0.71

Er - - - 3.22 0.69 0.13 0.45 0.13 2.16

Tm - - - 0.56 0.11 0.06 0.09 0.05 0.39

Yb - - - 3.80 0.80 0.20 0.70 0.20 2.50

Lu - - - 0.65 0.13 0.06 0.14 0.08 0.45

Hf 0.40 0.20 0.33 3.00 2.00 0.80 4.00 1.00 5.00

Ta 0.30 0.60 1.70 35.20 2.40 2.30 6.00 1.50 6.70

Th 0.40 0.20 0.30 7.00 12.10 7.00 9.40 1.80 3.30

U 0.50 1.00 0.49 2.24 3.41 4.42 3.65 0.38 1.96

∑REE 47.74 15.94 2.58 143.47 42.94 21.26 36.00 23.46 78.02

یياسانش رد بلاغ ینیشناج عون

نيا نیلادمروت ادب اده

هزادنا یریگ یلوم رسک هدش ماجنا

نیلادمروت عودن و و اده

رارییغت نازیم یبیکرت

هددش یدسررب هدطقن رده رد اهنآ

تددسا . رد شور ندديا یياددسانش

ینیددشناج عوددن ادده

رد

لامروت نی تسا دمآراک نيا رب .

هياپ ، نیلادمروت زا اده

هوردگ

لولحم دماج لروش

–

تدیتيوف رد( تدیتيوف نوزدفا

ردب

زین نهآ ،مینیمولآ تسه

و ) لروش اي

–

یاراد نیلادمروت

یلادخ هادگياج و مینیمودلآ X

نیدشناج و دنتدسه ی

عوددن

وا تدددینل ( Na+Al(O)=Na+Fe(OH) )

نددديا رد زدددین

نیلامروت .تدسا ناواردف اده نازدیم

Na/Na+Ca رد

نديا نیلامروت

اه ( 98 /0 ات 92 /0 ناشن ) یدنغ هدنهد نديا ندودب

نیلامروت ميدس زا اه رب .تسا

هياپ راردییغت رادومن Fe

رد

ردبارب Mg ( London and Manning, 1995 )

هدنومن اده

یددگمه طددخ ردديز رد (Fe+Mg)=3

∑

یاددج هددتفرگ دددنا

( کش 4 - D ) . رب هياپ رادومن نيا ،

رد همه هنومن یياه هک

یاراد (Fe+Mg)

∑

زا رتمک 3 دنتسه ، ینیدشناج Al

رد

هاگياج Y تسا رتشیب .

رادومن رد *

2 R ردبارب رد 2

Al in R

( London and Manning, 1995 ،)

هنومن زیلانآ یاه هدش

طخ یااب رد *=3

2 R یاج ؛ددنراد ارديز هادگياج Y ادهنآ

هب تسا هدش رپ ماک روط (

لصا رصانع راتفر ی

مک و بای ناک ی لامروت نی تامگپ رد تی یاه واگنم ی )نادمه ناتسا( همانجنگ و 11

کددش 4 - یکرت هاددگياج نیلاددمروت یددب

:رد )نادددمه ناتددسا( هددمانجنگ و یواددگنم یادده

A

رادوددمن )

+Na vac. -/X vac. -X

رد رددبارب

Mg/Mg+Fe

(

Hawthorne and Henry, 1999

نم .) دگ یوا رد لرودش هدوددحم و

لادمروت ی ن گ یاده هدمانجن هدوددحم رد لرودش

-ف تدیتيو یادج یدم ددنریگ ؛

B

) رادوددمن

Na/Na+Ca

رد رددبارب

Fe/Fe+Mg

(

Trumbull and Chaussidon, 1999

.) نیلاددمروت بددیکرت لروددش هدودددحم رد ادده

یاددج

یددم دددنریگ ؛

C

) ( یددثلثم رادوددمن

Na+K

) ؛

Ca

و

ancy vac. site -X

(

Hawthorne and Henry, 1999

) نآ رد هددک ندديا

نیلاددمروت رد ادده شددخب

یلاددکلآ ادده یاددج دددنراد ؛

D

) رادوددمن

Fe

رددبارب رد

Mg

(

London and Manning, 1995

و ) هاددگياج وت نیلاددمر نآ رد ادده ؛

E

رادوددمن )

* 2 R

هب تبسن

2 Al in R

(

London and Manning, 1995

)

12 -=Al+1.33+Si 2

R

و

*=Fe+Mg+Mn+Al 2

R

12 ،یژولوردددتپ

لاس متفه هرامش ، و تسیب متفه ، زیياپ 1395

رددب هددياپ رادوددمن یادده Mg-Ca -Fe و Al-Mg-Fe

( Henry and Guidotti, 1985 )

نیلاددمروت ، ادده

رتددشیب

نیلادددمروت ِددددننامه ،میدددتیل زا ردددیقف یاهددددیيوتینارگ

تددیتامگپ ادده

تددیلپآ و اددهنآ هددب هتددسباو یادده

.دنتددسه

نیلاددمروت دددننامه زددین یددخرب رد

نددس زتراوددک یادده

–

تیماددسپاتم ،نیلاددمروت تددیلپاتم و ادده

زا رددیقف یادده Ca

دنتدددسه (

کدددش یاددده 5 - A و 5 - B ) . کدددش رد 5

-

C ، رتشیب نیدشناج ی رد یاده نديا

نیلادمروت اده

زا هوردگ

نیلادددمروت یاددده

هادددگياج ادددب یلادددخ

X ميددددس و راد

.دنتسه کدش 5 - D زدین مینیمودلآ نیدب تدبثم هدطبار

یلاددخ هاددگياج رادددقم و X

یددم ناددشن ار دددهد

( Bacik

et al., 2012 .)

کددش 5 - نیلاددمروت یددبیکرت هاددگياج :رد )نادددمه ناتددسا( هددمانجنگ و یواددگنم یادده

A

و

B

) رادوددمن هددس یياددت

Al-Fe-Mg

و

Ca-Fe-Mg

(

Henry and Guidotti, 1985

رتددشیب .) ومن هددن رد ادده هرامددش هاددگياج 2

دددیيوتینارگ یددنعي تددیتامگپ ،میددتیل زا رددیقف یادده

تددیلپآ و ادده ادده

و اددهنآ هددب هتددسباو هرامددش هاددگياج رد یددخرب

10 نددس یددنعي زتراوددک یادده

-تیماددسپاتم ،نیلاددمروت تددیلپاتم و ادده

زا رددیقف یادده

Ca

یاددج

یددم دددنریگ ؛

C

رادوددمن )

2 +R 1 R

رد رددبارب

3 R

(

Manning, 1982

) ناددشن ددنهد هد ینیددشناج یيادده

رد هددک تددسا آ

مینیموددلآ ن .دراد تکرددش

هددب

رددگيد رراددبع ،

ناددشن هدددنهد دوددجو ،تددیتيوف یلاددخ هاددگياج و مینیموددلآ یاراد نیلاددمروت

X

و وا تددینل ؛تددسا

D

رادوددمن )

(tot) Al

رددبارب رد

-X

ancy Vac.

(

., 2012 et al Bacik

هک ) ناشن هاگياج رادقم و مینیمولآ نیب تبثم یگتسبمه هدنهد یلاخ

X

لصا رصانع راتفر ی

مک و بای ناک ی لامروت نی تامگپ رد تی یاه واگنم ی )نادمه ناتسا( همانجنگ و 13

رد کش 6 - A هدطبار ميددس و مینیمودلآ رادقم نیب

وجو تبثم د

دراد هدياپ رب . یدم رادودمن نديا

تدفگ ناودت

( OH Fe Na ( = ) O Na+Al ( و ) Na+Fe ( =) +Al vac. X )

ینیشناج نیلادمروت نديا رد یلدصا یاده

اده .دنتدسه رد

رادومن Ca ربارب رد Na ( Pesquera et al., 1999 )

دس مي

رد رتااب هنومن

اه و Ca زا رتمک 2/ 0 ناشن هددنهد راددقم

و تيووا مک ینیشناج

یياه ددننام 1 -Ca+Mg=(Na+Al) و

+Na vac. -Ca=X دنتددسه کددش(

6 - B ). ندديا هددتبلا

ینیشناج رایسب

مک .تسا

کددش رد 6

- C ، هددطبار هددنوراو ناددیم آ و مینیموددل

ميزددینم و نددهآ عوددمجم ناددشن

هدددنهد ینیددشناج یيادده

ددسا رد هددک ت آن

ادده مینیموددلآ .دراد تکرددش

رراددبع هددب

رددگيد ، ناددشن هدددنهد دوددجو تددیتيوف و

نیلاددمروت یاراد

یلاخ هاگياج و مینیمولآ X

و وا تینل تسا .

کددش 6 - نیلاددمروت بددیکرت :رد )نادددمه ناتددسا( یواددگنم و هددمانجنگ یادده

A

مینیموددلآ و ميدددس نیددب هددطبار رادوددمن ) ؛

B

رادوددمن )

Ca

رد

رددبارب

Na

(

Pesquera et al., 1999

؛)

C

رادوددمن )

Fe+Mg

رددبارب رد

Al

هددک هددطبار هددنوراو ددب ی ن نیموددلآ ی م نم و نددهآ عوددمجم و ددی

زي م رد

نیلامروت ار ناشن یم ؛دهد

D

) خرمین رادومن رییغت

را بیکرت ی زا رولب هرانک ات هتسه ات هرانک .یواگنم نیلامروت

کددش یادده 6 - D و 7 - A رددصانع رارددییغت نازددیم

زا روددلب هراددنک و زددکرم اددت هراددنک نیلاددمروت

ار ناددشن

یددم دددنهد هددک اددهرادومن ندديا رد . ناددشن

هدددنهد رددییغت

ناددسون ی ا ددي ن نع ا رددص دنتددسه ، رارددییغت ینادددنچ

هددديد

یددمن دوددش . کددش یادده 7 - B و 7 - D زددین خرددمین

( یددبیکرت رددییغت

)روددلب هراددنک اددت هتددسه اددت هراددنک زا

نیلامروت ناشن ار یواگنم و همانجنگ یاه یم

.دهد رادودددددمن رد

FeO/FeO+MgO ردددددبارب رد

MgO

نیلامروت تبسن هدودحم رد اه FeO/FeO+MgO

رتدشیب

زا 8/ 0 یاج یم کش( دنریگ 7

- C ) هک رگا تبدسن نديا

زا رتشیب نیلامروت رد 8/

0 ناشن دشاب هتدسب هدنهد

ندودب

امگام متسیس ي

زا رتمک رگا و ی 6/

0 نادشن ددشاب هددنهد

ادخ هاگتساخ ي اب روب زادب و یجر

تدسا متدسیس ندودب

14 ،یژولوردددتپ

لاس متفه هرامش ، و تسیب متفه ، زیياپ 1395

کش 7 -

A

رادومن ) خرمین زا ردصانع رارییغت رودلب هرادنک ادت هتدسه ادت هرادنک

هدمانجنگ نیلادمروت ؛)ناددمه ناتدسا(

B

عودن ردییغت رادودمن )

یواددگنم نیلاددمروت هیددشاح هددب هیددشاح زا نیلاددمروت ؛)نادددمه ناتددسا(

C

) رادوددمن

# Fe

رد رددبارب

MgO

(

Pirajno and Smithies, 1992

هددک )

نیلامروت ورملق یاه

نوگادنوگ ( تدسا هددش هداد نادشن نآ رد

a

: یدتینارگ هدودت هدب ديدزن ادت یتینارگوددنا ،

b

: ادت یدتینارگ هدودت هدب ديدزن

طددساودح ،

c

: نیلاددمروت هددنومن ،رادوددمن ندديا رد .)یددتینارگ هدوددت زا رود یادده هدودددحم رد هدددش زیلاددنآ یادده

a

هددتفرگ یاددج ؛دددنا

D

) رادوددمن

خرمین زا رصانع رارییغت رولب هرانک ات هتسه ات هرانک

لامروت ی همانجنگ ن .

رد رداــن یکاــخ و باــیمک رــصانع راــتفر یــسررب نیلامروت اه

ي همانجنگ

نیلامروت تیتامگپ رد

یاه ريدادقم یاراد هدمانجنگ ی

Zn ، Sr ، Zr ، Ga و Sn اما ؛تسا نیلامروت

یوادگنم یاده

اراد ی Zn و Cu و رتااددب Ga

، Sn ، Zr ، V و Ni و

∑REE

( ددب ه هژدديو HREE ) رددتمک ی ددسن ب هددب ت نیلاددمروت یادده

.دنتسه همانجنگ یياجنآ زا

هاگتساخ هک ب یلادمتحا

ی رتدش

تیتامگپ اه یي نس هک نیلامروت نيا نابزیم

دنتدسه اده

هراق هتسوپ یا

تدسا ، بدیکرت هدنومن

هدب نیلادمروت یاده

بیکرت هرادق هتدسوپ یا

نهب .ددش رادج ردصانع رادودمن رد

بایمک راجنهب هب هدش بیکرت هراق هتسوپ یا

( Rudnick

and Gao, 2003 )

هددقطنم ود ردده رد یاراد نیلاددمروت

تبثم یلامونآ K

، P و Ti اما ؛تسا ردصانع

ددننام ردگيد

یدم رادتفر هتسوپ ( ددننک

کدش یاده 8 - A و 8 - B ) . رد ردصانع یواگنم هقطنم

یلادمروت نیگندس ردادن یکادخ ن

زا رتمک هناتدسآ یزادسراکشآ دنتدسه

زدین رادودمن رد و

هدشن هدروآ .دنا

رصانع ريدادقم یاراد بدس ردادن یکادخ

زا رتمک بیکرت نیگنایم هتسوپ

هراق .دنتدسه یا نديا رد

نیلامروت رتدشیب ريدادقم اه LREE

ردبارب رد HREE

هدب

یناددک ندديا رد تددنراگ روددلبت و ناددبزیم نددس یددسانش

تیتامگپ اه هتسباو تسا .

نیلامروت یودگلا یاراد هدمانجنگ یاه REE

ددننامه

هراق هتسوپ یا

رصانع یناوارف اما ؛دنتسه اهنآ

مک تر تدسا

( کش یاه 8 - C و 8 - D نیلادمروت نيا رد .) ريدادقم اده

HREE یم ار ناوت هزادنا اهنآ یوگلا و یریگ ار

رادودمن رد

مسر .درک رب رادودمن نديا هدياپ ،

ود رده هوردگ LREE و

HREE نیلامروت نيا رد اه

هزاددنا ادت یا

ردبارب دنتدسه و

لصا رصانع راتفر ی

مک و بای ناک ی لامروت نی تامگپ رد تی یاه واگنم ی )نادمه ناتسا( همانجنگ و 15

کش 8 -

A

نیلادمروت بایمک رصانع رادومن ) هدمانجنگ یاده

بودنج( یرتخادب

؛)ناددمه

B

رددصانع رادوددمن ) باددیمک

نیلادمروت یواددگنم یادده بونج(

یرواددخ

)نادمه ،

C

رصانع رادومن ) مروت ردان یکاخ

نیلا همانجنگ یاه ؛

D

رصانع رادومن )

نیلامروت ردان یکاخ یواگنم یاه

. اهرادومن نيا همه هب

بیکرت هرادق هتدسوپ یا

(

Rudnick and Gao, 2003

راجنهب ) هدش دنا ؛

E

ناشن رادومن ) یگتسبمه هدنهد

.نیلامروت رد روئولف و مینیمولآ نیب تبثم

رد یواددگنم هددقطنم ،

تددیتامگپ رد اددبزیم یادده

ن

نيا نیلامروت اه ، تدنراگ زدین دراد دودجو هدک

یدم ددناوت

راددچد ار نیلاددمروت یددهت

یگدددش HREE

دددشاب هدرددک .

یددم نیلاددمروت رد یلددصا رددصانع لرددتنک دددناوت

هدددننک

ددددشاب ادددخ بادددیمک ردددصانع .

هدددنومن یاردددب ،

نیلاددمروت زا یرتااددب ريداددقم یاراد هددک هددمانجنگ یادده

Al دنتددسه ، یاراد Ga زددین یرتااددب دنتددسه

. ود ندديا

یدم رونع ددنناوت

نیدشناج و دنودش رگيددکي

چمه نیدن ،

نیلاددمروت ندديا یاراد هددک ادده

Vac. X یرتددشیب میددساتپ و

دنتددسه ، نازددیم Sn و Eu ب زددین یرتددشی دددنراد

هددک

یددم ناددشن یددم رددصانع ندديا دددهد

هاددگياج رد دددنناوت X

یاددج .دددنریگ Eu رد ماددگنه هتاکیلیددس باذددم شنددکاو لایس اب یسلف

ولف زا یدنغ یاه ودئ

ردلک و ر ، لایدس زادف

یددم میجرددت ار ( دددهد

Flynn and Burnham, 1987 .)

ینیددشناج Eu

نوددي هزادددنا و هتیددساگوف ،اددمد هددب

( دراد یگتددسب Bau, 1991

یگتددسبمه رددونع ندديا .)

ااددسدلف اددب دديدزن ر

ددب ادده ه و دراد زاکودديژاپ هژدديو رد

،نيروددلب شيادددج یددپ باذددم رد رددونع ندديا

شهاددک

یددم دددباي واددگنم هددقطنم رد . نیلاددمروت ی

عوددن زا ادده

یرتددشیب نددهآ و ميدددس یاراد و لروددش رد و دنتددسه

نیلاددمروت ندديا ريداددقم ادده

Zn و Cu زا رتددشیب زددین

نیلاددمروت .تددسا هددمانجنگ یادده

هددتفگ هددب Jiang

و

( ناراددکمه 1995

)، ،نتددسگنت ، ددلق دددننام یرددصانع

یور و برددس ،ندددبیلوم هددک

16 ،یژولوردددتپ لاس متفه هرامش ، و تسیب متفه ، زیياپ 1395

راگزاددسان راددتفر اددمگام دددنراد

رد رتددشیب هتددسوپ

نیددمز

هب ؛دنراد زکرمت هنوگ هدک یا ادب بادمرگ اده لایدس( اده ) و هددب هژدديو نژولادده ددمح ادده یددم دنوددش یناددک رد و یادده

یاراد )مرددب و روددئولف( نژولادده یددم هتددشابنا

دنوددش .

هددب نیلاددمروت رد رداددن یکاددخ رددصانع راددتفر یوددگلا راگزاددس راددتفر رد رددییغت ،باذددم رد رددصانع ندديا هزادددنا ماددگنه رد اددهرولب و باذددم نیددب رددصانع ندديا ادددج ي ش رولب ي ن ینادک رودلبت مادگنه رد یلدصا ردصانع راتفر و اده

( دراد یگتددسب Vincent, 2011; Robles et al.,

2013 .) پ یم هدک تدفگ ناوت لادمروت

ی ن ديزوت رد اده

رصانع ردان یکاخ و

ادهنآ دیکفت ددنراد یدمک شدقن

و ندديازا ور ، راددتفر یوددگلا REE نآ ناددبزیم نددس هددب ادده

)رداددم باذددم( یناددک روددلبت و

یادده هارددمه رد ماددگنه

لایددس ددماکت )باذددم و روددلب نیددب رد رددصانع راددتفر(

و

باذددم اددي هدنزاددس

اددهنآ ( دراد یگتددسب Vincent,

2011; Robles et al., 2013 .) ددپ ناددمه هددنوگ هددک هتفگ ددش ، یوادگنم هدقطنم رد ، هدب تدلع تدنراگ رودلبت ردصانع هک HREE رد ار یدم یادج دودخ ددنهد ، راددقم ردددصانع نددديا رد لادددمروت ی ن اددده زا ردددتمک هناتدددسآ یزادددسراکشآ تدددسا هددددش کدددش( 8 - D ؛) ادددما رد تیتامگپ هدمانجنگ یاده هدک یدب تدنراگ ،دنتدسه نديا رددصانع یددم ار ناوددت هزادددنا گ ددی ر ی درددک کددش( 8 - C ) . ا رادددقم ددي ن رد رددصانع هاگتددساخ شنددکاو ، روددلب یادده -س ی ،لا دس عون ی لا اددج و ي ش ب رودل ي ن نادک ی دودجو و اده

کرت ی راددب ددس رد دوددجوم ی لا یددم دددناوت زا ددماوع ﺆم رددث

مک رددصانع راددتفر رد ددی با ناددک رد ی ادده دددشاب رد هددک ادهنآ نایم رادنبرک و نژولاده ردصانع

مها اده دی ت ددنراد

( Rollinson, 1993 ازا .) ددي ن ور ي ، ددک ی زا ددماوع ﺆم رددث یاردددب رودددضح LREE و HREE لادددمروت رد ی ن اددده یم س رادقم دناوت لای

دنغ یاده ی

.ددشاب ردلک و رودئولف زا

شيازدددفا یدددنغ ردددثا یگددددش زا LREE و HREE رد نیلامروت یم اه ددناوت یدپ رد راددقم لایدس زا یدنغ یاده

زددین رددلک و روددئولف دددهد یور . شيادددج رد تددیتویب ماددگنه شيادددیپ تددیتامگپ

رد نآ بوو اددي و ادده ماددگنه

شيادددیپ تددیتامگپ

بوو زا ددصاح یادده یددشخب

ﺄت رددیث

یرایددسب دددننام یرددصانع دوددجو رد

Li ، Rb ، V ، Cr ، Ni ، Co و Zn دراد اردديز ؛ تددیتویب یددمن نع دددناوت رددصا بادیمک نوگادنوگ اددب نیدمز روادفتم یمیددش دوددخ رد ار

دددنک هتددشابنا (

Tischendorf et al., 2001 دوددجو .)

LREE هددب ادده شيادددج

یناددک دددننام اددخ یادده

تددیناآ و تدديزانوم ،تددیتاپآ یگتددسب

دراد ( Jolliff et

al., 1986; McLennan, 1994 .)

یيادددجنآ زا هدددک

تددیتاپآ و نفددسا MREE

یددم ادددج ار ادده دددننک

، دوددجو

یناددک ندديا زا مادددکره تددیتامگپ ناددبزیم نددس رد ادده

ناشن ینادک نديا نددشادج هدنهد هدب اده

ردصانع هاردمه

دب باذدم زا ادهنآ هدقاع درودم بایمک ه

یادج رد و هددنام

هددجیتن ، ددصاح نیلاددمروت رد رددصانع ندديا شهاددک زا

ب باذم نيا ه

یادج م زا .تدسا هددنا ا دي ن ،ور راددقم ردصانع باددددیمک نوگاددددنوگ

ندددددشادج هددددب نیلاددددمروت رد

یناددک ادده ی رددگيد باذددم زا ديدپ نیلاددمروت هدددنروآ

یياددددناوت نیلاددددمروت و دراد یگتددددسب ینادددددنچ

رد

یزاسادج .درادن ار رصانع نيا

یسررب و ثحب

رواددددددب هددددددب Dingwell ( 1999 و ) Dingwell و اددکمه ( نار 1996 ) رددونع ، B ، هدنزاددس مددهم رددونع

نیلاددمروت ،

شيارددگ یرایددسب

بآ یاددهزاف هددب و دراد راد

یمن ینادک راتخادس دراو دناوت ندس لودمعم یاده

یاده

ازا .دوددش )اددکیم و رااددسدلف ،زتراوددک( یددتینارگ ددي

ن ور ،

هدشوخ ردونع نيا یاده

رارودب باذدم رد یراددبآ یاده حارم ینادياپ یدم دديدپ دروآ . يد یودس زا دگ ر، ردب هدياپ داهنددددددشیپ Veksler ( 2004 و ) Veksler و Thomas ( 2002 ) ، تدددیلپاتم بوو رادددشف رد اددده

،مدددک یاه هدددب

سکا ادي شيادج و

زا یدنغ رادخب زادف ندشول B, Na

و Fe

یدم ردجنم رودلبت یناشیپ اي زرم رد هدک یمادگنه .دودش

یددم شيازددفا باذددم رد اددهرولب مددجح یورددنارگ دددباي

ددب لایددس ه

یاددج یددم شيازددفا هدددنام ي

و دددبا ندديا یددپ رد