An Interdisciplinary Analysis of Physical-spatial Changes in Contemporary Markets and Business Centers of Iran with an Emphasis on Religious Texts

(1)

اهرازاب ییاضف _ یدبلاک تاوحت زا یا هتشر نایم یلیلحت

ینید نوتم رب دیک أت اب ناریا رصاعم یراجت زک ارم و

1_{یسیئر نانمدمحم} 1395/2/27 :شریذپ ؛1394/8/23 :تفایرد

هدیکچ یاـهرازاب یـیاضف یدـبلاک تارـییغت اـیآ هـک تـسا هدـش هـتخادرپ هلئـسم نـیا هـب هـلاقم نـیا رد یـنابم اـب وـسمه ،تـسا یماـسا لـیصا یاـه شزرا جـیورت رد ورـشیپ یاهروـشک زا هـک ،نارـیا رـصاعم لیلحت شور زا هدافتـسا اـب ینید نوـتم لـیلحت نـمض نـینچمه .رـیخ اـی تـسا یماـسا یاـه شزرا و دـنترابع هـک تـسا هدـش جاتنتـسا رازاـب یارـب یـیاضف _ یدـبلاک صخاـش راـهچ ،یـفیک یاوـتحم ؛رازاـب رد )هـنوگ قوتاپ( یـعمج ترـشاعم یاـهاضف یـفن ؛رازاـب یاـضف و دـبلاک ندوـب رـکذتم موزـل :زا ارـف یاـه تیعقوم رد رازاـب یـبای ناکم و ؛یماـسا تـیوه اـب رازاـب یدـبلاک یاـهوگلا بـسانت موزـل رد روکذم یاه صخاـش لوفا هـک تـسا هدـش صخـشم ،یا هتـشر نایم یلیلحت هـئارا نـمض .یـلحم یزاـسرهش و یرامعم رـب برـغ رـصاعم یرـکف یـنابم زا لـصاح تارـیثأت رد هـشیر ،رـصاعم یاـهرازاب رـجنم یراد هیامرـس لارـبیل یداـصتقا ماـظن یریگ لکـش هـب داـصتقا هزوـح رد نآ دوـمن هـک دراد نارـیا لوـفا و تـسا یـیارگ فرصم گـنهرف جـیورت ،نآ یاـه یگژیو نـیرت مهم زا هـک یـماظن ؛تـسا هدـش نیا تائاضتقا و تاـمازلا اـب وـسمه ،رـصاعم یاـهرازاب رد یماـسا یـیاضف _ یدـبلاک یاه صخاـش .تـسا گـنهرف ،یراد هیامرـس لاربیل ماـظن ،یماـسا یاـه هزومآ ،یـیاضف _ یدـبلاک یاه صخاـش ،رازاـب :هژاودـیلك .یـیارگ فرصم

(2)

یشهوژپ _ یملع همانلصف

متشه هرود 2 هرامش 1395 راهب

100

همدقم و یماـسا رهـش یدـبلاک راتخاـس رد نآ مـهم شـقن هـک تـسا رازاـب ،یماـسا رهـش یـلصا ناکرا زا یددـعتم یاـه شهوژپ نوـنک ات .تـسا رـیذپان راکـنا ،نادنورهـش یتـشیعم یاـهزاین هـب ییوگخـساپ یروآوـن و تـعادب اـما ،تـسا هدـش ماـجنا نآ فـلتخم بـناوج و یماـسا رهـش رد رازاـب صوـصخ رد نارود رد رازاـب قـیداصم فـیصوت هـب اـی رتـشیب ،نیـشیپ یاـه شهوژپ هـک تـسا نـیا رد شـهوژپ نـیا اذـل ،نآ یـیاضف _ یدرـکلمع تاوـحت و تاروـطت ریـس لـیلحت هـب اـی و دـنا هتخادرپ یماـسا ندـمت لوا تـسد نوـتم رـظنم زا رازاـب یاـضف و دـبلاک هـک دـنا هتخادرپن مـهم نـیا نـییبت هـب اـهنآ زا کـی چـیه یدـبلاک حرـط رد اه صخاـش نـیا و دـشاب ییاه صخاـش هـچ زـئاح دـیاب )تاـیاور و تاـیآ( یماـسا یتـسیچ« زا تـسترابع شهوژپ نـیا هلئـسم ،ساـسا نـیا رـب .رـیخ اـی دـندرگ یم ظاـحل رـصاعم یاـهرازاب اهرازاب قیبطت مدـع ای قیبطت یـسررب تهج ینید نوتم رـظنم زا رازاـب یـیاضف _ یدـبلاک یاه صخاـش یاه صخاـش حیرـشت تـسخن ،شهوژپ نیا زا فده اذل .»اه صخاـش نـیا رـب رـصاعم یراـجت زـک ارم و ینید نوـتم زا هدـش هـتفرگرب یاـه لآ هدیا هـک یوـحن هب ،تـسا یماـسا رـظنم زا رازاـب یـیاضف _ یدـبلاک یاه صخاـش نـیمأت ظاـحل هـب رـصاعم یراـجت زـک ارم و اـهرازاب تـیعضو یـسررب مود و دـیامن نـیمأت ار :تـسا رـیز یاه شـسرپ هـب ییوگخـساپ ،فادـها نـیا هـب یبای تـسد هـمزا .تـسا روـکذم زک ارم و اهرازاب ییاضف -یدبلاک یاه صخاـش ،)تایاور و تایآ( ینید لوا تـسد نوتم رب ینتبم .1 یراـجت زـک ارم و اـهرازاب یـحارط رد ،قوـف شـسرپ زا لـصاح یاه صخاـش اـیآ .2 ؛؟تـسیچ یراـجت دم یـصاخ قادـصم اـی هـنومن ،شـسرپ نـیا هـب خـساپ رد( ؟تـسا هـتفرگ رارـق هـجوت دروـم نارـیا رـصاعم تاماعت هب هـجوت اب .3 ؛)تـسا رظن دروم یراجت زـک ارم و اـهرازاب رـب مـک اح یـلک تـیعضو و هدوـبن رـظن هتفگ شیپ یاه صخاـش هب هجوت لوفا لـیلد ،داصتقا و یراـمعم رـیظن یـیاه شناد نـیب یا هتـشر ناـیم ؟تـسیچ یتنـس یاهرازاب اب هـسیاقم رد ناریا رـصاعم یراـجت زـک ارم و اـهرازاب رد

(3)

101

یا هتشر نایم یلیلحت ... تاوحت زا

فـلتخم یاـه هفلؤم و اـه هنوگ یـفرعم هـب »رازاـب یـسانش تخیر« ناوـنع اـب یـفیلأت رد یـبجر هداز ناطلـس ،راک هرقن ریظن یرگید ناـققحم .)1386 ،یـبجر( تـسا هـتخادرپ رازاـب یـیاضف _ یدـبلاک یتنـس یاهرازاب یـیاضف _ یدـبلاک حرـط عوـضوم هـب یتاراـشا دوـخ تاـقیقحت و راـثآ رد زـین هداز یـقن و هـک یـمهم تاـقیقحت زا .)1386 ،هداز یـقن ؛1362 ،هداز ناطلـس ؛1387 ،راک هرـقن( دنا هتـشاد یـناریا یاه هزومآ رـب ینتبم رازاـب عوـضوم اـب ناراکـمه و داژـن هزمح هـلاقم ،تـسا هدـش ماـجنا صوـصخ نـیا رد لوـصا رـب زـکرمتم هـلاقم نـیا اـما )25-38 :1393 ،وج تداعـس و رـهم نیعم ،داژـن هزمح( تـسا یعیـش تعادب و یروآوـن اذل .نآ ییاضف _ یدـبلاک لـیلحت هـن و تـسا رازاـب ِیرـیذپ عامتجا ِیبلـس و یـباجیا تـسخن هک تـسا نیا رد )هدـشن ماجنا نآ هباـشم ،قوف یاه شهوژپ زا کی چیه رد هک( شهوژپ نیا طابنتـسا هـب ،)؟تـیب لـها تاـیاور هژـیو هب( یـنید لوا تـسد نوـتم هـب دانتـسا اـب ،لوا شـخب رد اب ،مود شخب رد سپـس و تـسا هدـش هتخادرپ یماـسا رظنم زا رازاب ییاضف _ یدبلاک یاه صخاـش لوفا رب یراد هیامرـس لاربیل ِیداصتقا ماظن ِیـفنم تاریثأت یـسررب هب ،یا هتـشر ناـیم یدرـکیور ذاـختا مود شـخب ؛تـسا هدـش هـتخادرپ نارـیا رـصاعم یراـجت زـک ارم و اـهرازاب رد اه صخاـش نـیا هـب هـجوت رد مهم نـیا هب هـک تـسا راـب نـیلوا یارـب ناوارـف تـیمها دوـجو اـب ارـیز ،تـسا فـعاضم تـیمها زـئاح تایلک هـلاقم نـیا رد ،عوـضوم نـیا ندوـب رـکب هـب هـجوت اـب اذـل ،دوـش یم هـتخادرپ نودـم شـهوژپ کـی .ددرـگ یم راذـگ او یرـگید لاـجم هـب نآ تاـیئزج و دوـش یم نـییبت مـهم نـیا

(4)

102

نارـیا رـصاعم یراـجت زـک ارم و اـهرازاب رد اه صخاـش نـیا یـسررب هـب ،قادـصم هـب موـهفم زا یریـس اـب هـسیاقم رد زک ارم نیا هـک دـش صخـشم و دـش هتخادرپ )صاخ اـی یدروـم یاـه هنومن هـن و ماـع روـط هب( شـهوژپ نـیا یـط هـک دـنراد هـتفگ شـیپ یاه صخاـش زا یرـتمک هرـهب بـتارم هـب ،یتنـس یاـهرازاب اـب .دوـش یواک او مـهم نـیا لـیاد ،لدتـسم و یا هتـشر ناـیم یاـه لیلحت اـب تـسا هدـش یعـس

اه هداد لیلحت و هیزجت میقتـسم روط هب( یا هنارامعم تاکـن اـهنآ رد هـک یـنید یاـه هرازگ زا لـصاح یاـه هداد ،شـخب نـیا رد ،اهنآ لیلحت اـب ات دنریگ یم رارـق یـسررب دروم ،تـسا هدـش هئارا رازاـب نوـماریپ )میقتـسمریغ اـی و حـیرص و .دوـش جارختـسا ینید نوتم رظنم زا رازاـب یـیاضف _ یدـبلاک یاه صخاـش رازاب دبلاک و اضف ندوب رکذتم موزل .1 یارـب یداـیز تـیلباق )نآ رد یراـج یاـهراتفر و یرـبراک عوـن لـیلد هب( رازاـب ،ددـعتم تاـیاور قـبط هـب رازاـب یاـضف و دـبلاک تـسا مزا اذـل ،دراد ناـسنا رد یوـنعم یاـه شزرا زا تـلفغ و نایـسن داـجیا نآرق رد .دـیامن هـضرع ناـسنا هـب ار روـحم رـکذ و رـکذتم یـیاضف رودـقملا یتح هـک دوـش یـحارط یوـحن

ال َّ_{لاـ َجِر}ٌ « :تـسا هدـش ناـیب نـینچ هـلماعم و تراـجت ماگـنه رد ادـخ داـی و رـکذ تـیمها و شزرا ،مـیرک : ُرا َصْبأَلا َو ُبوـْ ل ُقُ لا ِهیِف ُبـْ _{ل َقَتَت ا ًم ْوَی َنوـُفا َخَی ِةا َك َّزلا ءاـَتیِإ َو ِةا}َّ ل َّصلا ِماـَقِإ َو ِهَّللا ِرـْكِذ نـَع ٌعـْیَب اَلَو ٌةَراـَجِت ْمـِهیِهْلُتَ

لوغـشم تاکز نداد و زاـمن نتـشاد اـپرب و ادـخ داـی زا ار ناـشیا ،شورـف و دـیرخ و یـناگرزاب هـک یـنادرم ».)37/روـن( دوـش ناـشیرپ و نوـگرگد زور نآ رد ناگدـید و اـه لد هـک دنـسرت یم ىزور زا و ،دـنکن هب مدرم یمرگرـس عقوم و رازاـب هـب دورو ماگـنه :تـسا هدـش لـقن نـینچ ؟یـلع ماـما زا یـتیاور رد دیـشابم ناـفاغ زا و تانـسح شـیازفا و تـسا ناـهانگ هراـفک هـک دـینک داـی ار ادـخ رایـسب ،راکو بـسک

(5)

103

لـقن نـینچ رـگید یـتیاور رد .)468 :17 دـلج ،ق1409 ،یـلماع رـح خیـش( »1_{ددرـگ یمرب دـنک یم كرـت}

دنوادخ ،دـیوگ حیبـست كی رازاب رد هـک رـه اذـل .تـسا تـلفغ و ىرـبخ یب ىارـس ،رازاـب« :تـسا هدـش هـظحام هـک روـط نامه .)286 :ق1422 ،یرهـش یر یدـمحم( »2_{دـنز مـقر شـیارب باوـث رازـه رازـه}

یراـج نآ رد هـک یـیاه تیلاعف و درـکلمع عوـن ظاـحل هـب رازاـب یاـضف ،قوـف تاـیاور قـبط ،ددرـگ یم هـک تـسا هتـسیاب اذـل ،دراد ناـسنا رد یوـنعم قـیاقح زا تـلفغ داـجیا یارـب یداـیز تـیلباق ،تـسا نازیم نـیرتمک هب یـیاز تلفغ نـیا هـک دوـش هدافتـسا یـیاه هدیا زا یراـجت زـک ارم و اـهرازاب یـحارط رد و هتفرگ یم رارـق هـجوت دروـم هتـسیاش زرـط هـب نارـیا یتنـس یاـهرازاب یـحارط رد مـهم نـیا .دـسرب نـکمم یرایـسب یتح هک یوحن هـب دـندوب یوـنعم قـیاقح رـکذتم ،رازاـب یدـبلاک یازـجا و رـصانع زا یرایـسب روآدای رازاـب یاـضف ،ور نـیا زا و دوـب دجاـسم نوـچمه اـهرازاب یـیاضف _ یدـبلاک تاـیئزج و رـصانع زا رازاـب یـیاز تلفغ ِتـیلباق فـیعضت رـب رـما نـیا هـک تـسا یـهیدب .تـسا هدوـب دجـسم یوـنعم یاـضف رـصاعم یراـجت زـک ارم و اـهرازاب یـیاضف _ یدـبلاک یاـهوگلا اـما .)3 و2 ،1 رـیواصت( تـسا هدوـب رـثؤم ،یتنـس یاـهرازاب فاـخرب اذـل ،تـسا تواـفتم یداـبع زـک ارم و دجاـسم اـب یـسوسحمًاماک لکـش هب نارـبراک هـب ار یـنادنچ شـخب رـکذت یاـه هبنج ،رـصاعم یراـجت زـک ارم ِیـیاضف _ یدـبلاک یاـهوگلا .دـنیامن یمن هـئارا دوـخ

دجاسم هنامسآ هب هچمیت هنامسآ رادانعم تهابش ،هلودلا نیما هچمیت ،ناشاك رازاب .1 ریوصت

http://www.imna.ir :ذخأم

وأ ، ٍعار ِذ یف ٍقِراس وأ ، ٍنازیم یف ٍشئاط وأ ، ٍزیفَق یف ٍفِّف َطُم َنیَبَف ، ُهَتَّیِّرُذ ُّثُبَیو ، ُهَّی ِسر ُك ُع َضَیو ، ِهِتَیارِب و ُدغَی ، َسیلبإ ُنادیَم وُهو ، ُقاوسألا ِضرألا ِعاقِب ُّر َش.1

(6)

104

؛)پچ تمس( ناهفصا رازاب و )تسار تمس( ناهفصا عماج دجسم .3 و 2 ریواصت

)www.isfahancht.ir( ناهفصا ناتسا یگنهرف ثاریم لك هرادا یمسر هاگیاپ :ذخأم

صخـشم اـنب ود نـیا رـیوصت رد رازاـب و دجـسم یـیاضف _ یدـبلاک یاـهوگلا راداـنعم تهابـش .تـسا هدهاـشم لـباق زـین رـگید یتنـس یاـهرازاب و دجاـسم زا یرایـسب رد تهابـش نـیا .تـسا

رازاب رد یعمج ترشاعم یاهاضف یحارط زا زیهرپ .2 ًاـمومع دـشودمآ نـیا هـب هـجوت و تـسا فـلتخم دارـفا دـشودمآ لـحم رازاـب یاـضف هـکنیا هـب هـجوت اـب ،درادـن هارـمه هـب ناـسنا یارـب )یوـنعم اـی یداـم زا مـعا( یـنادنچ تـعفنم و تـسا هارـمه نایـسن اـب رازاـب زا روـبع ،تاـیاور رـظنم زا و تـسا هدـش تـمذم رازاـب رد یرـثک ادح روـضح ،ثـیداحا رد اذـل رـس زا ندز هـسرپ اـی نتـسشن هـن و تـسا لوـبق لـباق یرورـض جـیاوح عـفر یارـب ًاـفرص ،نآ رد روـضح و رد ؟یـلع ماـما .)دوـش یم هدهاـشم روـفو هـب رـصاعم یراـجت زـک ارم و اـهرازاب رد هـک یرـما( تـغارف هاگ هـضرع و تـسا ناطیـش روـضح لـحم هـک زـیهرپب رازاـب ىاـه قوتاپ زا« :دـنیامرف یم صوـصخ نـیا :دـنیامرف یم نـینچ رـگید یـتیاور رد ناـشیا .)460 :ق1414 ،یضردیـس( »1_{اـه یهارمگ و اـه هنتف}

رـظن هـب هـتبلا .)708 :ق1410 ،ىدـمآ یـمیمت( »2_{تـسا ناطیـش روـضح لـحم ،رازاـب ىاـه لفحم«}

رـثأتم یـعون هـب هـک دـنا هدوب ماـسا ردـص یاـهرازاب تـیعضو حاـصا ددـص رد تاـیاور نـیا دـسر یم نـیا زا یـخرب ،یـخیرات دانـسا قـبط لاـثم یارـب ؛دـنا هدوب ماـسا روـهظ زا شـیپ و تـیلهاج بادآ زا عـمجت یارـب یـناکم هـکلب ،دـندوبن ااک شورـف و دـیرخ یارـب یـلحم طـقف ظاکـع رازاـب رـیظن اـهرازاب یارـب قوـتاپ یـعون و دـندناوخ یم ار دوـخ راعـشا ارعـش ،اـهنآ رد هـک دندـش یم بوـسحم زـین لـیابق رد روـضح ،قوـف تاـیاور هـب دانتـسا اـب اـما .)383 :1978 ،داوـج یـلع( دندـش یم بوـسحم مدرـم

ِنَت ِفلا ُضیِراعَم و ِناطیشلا ُر ِضاحَم اهّنإف ؛ ِقاوسألا َدِعاقَم و َكاّیإ .1

(7)

105

(8)

106

مـهم نـیا هـب فـلتخم تاـیاور رد زـین ؟ یـلع ماـما .)252 :ق1413 ،هـیوباب نبا( »1_{دـش دـنهاوخ}

نایاوـشیپ ،اـه لقع« :دوـمن دانتـسا ناـشیا تـیاور نـیا هـب ناوـت یم هـلمج زا هـک دـنا هدومرف حـیرصت و اـضعا نایاوـشیپ ،ساوـح و ساوـح نایاوـشیپ ،اـه بلق و اـه بلق نایاوـشیپ ،راکـفا و دـنراکفا اضعا طـسوت هک هچ نآ ،تیاور نـیا قـبط هـک ددرـگ یم هـظحام .)96 :ق1403 ،یـسلجم( »حراوـج اـه هدیا و راکـفا مـَلاع زا هـتفرگ تاـشن ،لـبق لـحارم رد )راـتفر و لاـمعا( دـبای یم دوـمن حراوـج و هعماج کـی ِینیع و یراـتفر یاـه هفلؤم هـک دوـش یم طابنتـسا نـینچ ،تاـیاور نـیا قـبط اذـل .تـسا کبـس ،یلک روط هب و هرـیغ و یراـمعم کبـس ،یزاـس نامتخاس هوـحن ،مدرـم شـشوپ هوـحن زا مـعا( رازاب ،ساـسا نیا رـب .تـسا هـعماج نآ رـب مـک اح یداـقتعا یـنابم و رـکفت عوـن زا رـثأتم )2_{مدرـم یـگدنز}

و یـحارط یوـحن هـب یـیاضف _ یدـبلاک ظاـحل هـب دـیاب یماـسا هـعماج کـی رد یراـجت زـک ارم و اـما .دـشاب دوهـشم )یـبرغ عـماوج زا مـعا( عـماوج ریاـس یراـجت زـک ارم زا نآ زـیامت هـک ددرـگ ارـجا یـبرغ یاـهوگلا زا رـثأتمًاماک نارـیا رـصاعم یراـجت زـک ارم و اـهرازاب زا یرایـسب ،یـلعف طیارـش رد یاه هزومآ قـبط هک دنرادن هـجوت مهم نـیا هـب هـینبا عوـن نـیا ناراـمعم زا یرایـسب و دنوـش یم یـحارط دیاب و دنـشاب دوخ هب صتخم یدـبلاک تـیوه یاراد دـیاب ناناملـسم یراـجت زـک ارم و رازاـب ،یماـسا

3_{.دوـمن باـنتجا یـبرغ هباـشم یاـه هنومن اـب اـهنآ یـیاضف _ یدـبلاک تهباـشم زا}

یلحم ارف یاه تیعقوم رد رازاب یبای ناکم .4 یـتاظحام رازاـب یـبای ناکم رد ،؟نـیموصعم دـهد یم ناـشن هـک دراد دوـجو یـحیرص تاـیاور رازاب نیا« :دـندومرف هنیدم رازاـب تیعقوم نییعت نـمض ؟ماـسا رـبمایپ ،یـیاور دانـسا قـبط .دنتـشاد ماـما هریـس رد ،عوـضوم نـیا .)304 :ق1410 ،یرـیمنلا( »درادـن ار نآ هـب زواـجت قـح یـسک و تـسامش ،؟نـیموصعم دـهد یم ناـشن دانـسا نـیا هـک )109 :اـت یب ،یـقهیب( تـسا هدـش رـکذ زـین ؟ یـلع فرـصت عوـن رـه زا تـیعقوم نآ ظـفح رـب یـتح و دـندوبن تواـفت یب رازاـب تـیعقوم نـییعت هـب تبـسن تـیعقوم رد هـک ،اکـبلا یـنب یاـه هناخ رـب یـتقو ؟ نـینم ؤملاریما هـک ییاج اـت دنتـشاد تراـظنًاماک

یِیا َدْعأ اوُنوَ _{ك َیَف یِیا َدْع}ُ أ َكِلا َس َم اوَ كُل ْسَیاُ _{ل َو یِیا َدْع}َ أ َم ِعا َط َم او ُم َع ْطَیاَ _{ل َو یِئا َدْع}َ أ َسا َبِل او ُسَبَ لَی اْ ل َنی ِن ِم ْؤ ُمَ _{لِل ْلُق : ِهِئایِبْنأ ْنِم ٍّیِب}ْ َن یَلإ ُها یَح ْوأ .1

یِیا َدْعأ ْم ُه ا َم َكَ 2. Lifestyle

(9)

107

(10)

108

و هرمزور یاهزاین نـیمأت یارب نادنورهـش هک تـسا یهیدب و درادـن یـلحم یاـه تیعقوم رد نادنورهـش یبای ناکم اذـل و دنـشاب ،دراد یلحمارف تیعقوم هک ،رهـش رازاب هـب هـعجارم زا رـیزگ ان دـیابن ،دوـخ هـیلوا و یـشورف رابراوخ و یـیاونان رـیظن( دنتـسه نادنورهـش یمئاد و هـنازور هـعجارم دروـم هـک اـه هزاغم یـخرب تایاور هـب هجوت اب اما .دوـش یم زین هـیصوت هـکلب تـسین موـمذم اـهنت هـن یـلحم یاـه تیعقوم رد )هرـیغ گرزـب زـک ارم اـی و یراـجت یـناوط یاـه هندب رـیظن( نآ هباـشم یاـهرادیدپ و رازاـب یریگ لکـش ،قوـف ینوکـسم تاـحم زا یرایـسب رد نـکیل .درادـن یعرـش تـیبولطم یـلحم یاـه تیعقوم رد )دـیرخ نادنورهـش زا یرایـسب هـک یـیاج اـت دوـش یم هدهاـشم حوـضو هـب یراـجت یـناوط یاـه هندب ،رـصاعم تاـحم رد عـقاو یراـجت یاـه هندب نـیا ناـیم زا روـبع زـج یا هراـچ ینوکـسم لزاـنم هـب ندیـسر یارـب یرایـسب رد اـساسا هـک تـسا هدوـب یدـح هـب نارـیا رـصاعم یزاـسرهش تاوـحت تدـش هـچرگ( دـنرادنًً .)تـسا یدـج کیکـشت دروـم هـلحم ماـن هـب یموهفم ِتاـیح موادـت ،اهرهـش ناک هژـیو هـب اهرهـش زا قوـس هژاو یواح ینید نوتم یاوـتحم هب هجوت اب هـک تـسا رـکذ هـب مزا ،دـعب شـخب هـب دورو زا لـبق هـک تـسا یدروـم راـهچ زا رـتارف رایـسب یـنید نوـتم رد بوـلطم رازاـب یاه صخاـش ،)هرازـگ 1200 رـب غـلاب( ریاـس رکذ زا تـسا رازاب ییاضف _ یدبلاک یاه صخاـش رب زکرمتم ،شهوژپ نیا هک اجنآ زا اما دـش نییبت .دوـش یم رظن فرص )هرـیغ و یـعامتجا و یداـصتقا یاه صخاـش زا مـعا( اه صخاـش

(11)

109

)یرامعم اـت هـتفرگ داـصتقا زا( اـه هزوح یمامت رد درـف قـلطم یدازآ و نویـساربیل شرـیذپ موزـل ،عـبتلاب و رد ناوـت یم ار برـغ رـصاعم داـصتقا رد رـکفت نـیا یـنوریب زورـب .تـسا ثـحب لـباق رـیغ و یـهیدب یرـما رد( یـسوسحم ًاماک زرط هب یصوصخ تیکلام ،نآ رد هک دومن هدهاـشم یراد هیامرـس لاربیل بتکم .تـسا تلاصا یاراد )یـمومع و یـتلود تـیکلام اـب لـباقت اـب بـسانتم فـلتخم یاه کبـس عاوـنا زـین یراـمعم رد ،یداـصتقا ماـظن نـیا جاور اـب ناـمز مه یدراوم یریگ لکـش .دومن رکذ ناوت یم یددعتم دهاوـش رما نیا یارب هک تفای جاور نویـساربیل موهفم ،هرـیغ و فافـش ًاـماک یاـهامن ،یـنوریب و یـلخاد یاـهاضف نـیب زرـم و دـح یـفن و دازآ ناـپ نوـچمه و نویـساربیل موـهفم شـقن نـتفرگ رـظن رد نودـب ،اـهنآ قـیمع لـیلحت هـک دنتـسه یـتاعوضوم زا یـگمه .دـشاب یمن رـسیم اـهنآ رـب موـهفم نـیا رـیثأت یراد هیامرـس لاربیل ماظن یریگ جوا ندـش نامزمه ِییارچ ناوت یم هک تـسا مهم نیمه هب هجوت اب یاـه ناپ و یا هـشیش یاـهامن ،نـِپُا یاه هناخزپـشآ نوـچمه یدراوـم جاور اـب ار )داـصتقا هزوـح رد( بـتاکم ِیـشیامن یاـهرنه و امنیـس رد دـنمرنه طرـش و دـیق یب یدازآ و )یراـمعم هزوـح رد( ارـگ نورب تئـشن یـیانبم موـهفم کـی زا دراوـم نـیا یـگمه ارـیز ؛دوـمن لـیلحت )رـنه هزوـح رد( برـغ رـصاعم تاـئاضتقا روـخارف هـب ،اـه هزوح زا کـی رـه رد هـک تـسا نویـساربیل موـهفم نـیا ،عـقاولا یف و دـنریگ یم .دـبای یم زورـب ،هزوـح نآ اـب بـسانتم یداـصتقا تابـسانم رـب مـک اح بـلاغ ماـظن ناوـنع هـب یراد هیامرـس لارـبیل ماـظن هـکنآ هـب هـجوت اـب یداـصتقا تابـسانم نـیا نـیوکت رتـسب ،زـین یراـجت زـک ارم و اـهرازاب و دـشاب یم حرـطم رـصاعم یاـیند تائاضتقا هـب قیمع هجوت نودـب رصاعم یراـجت زـک ارم و اـهرازاب یدـبلاک تاوـحت لـیلحت اذـل دنتـسه ماـظن رـب دراو یاـهدقن ،لاـح نـیع رد و اـهیگژیو نـیرتمهم زا .دـشاب یمن رـسیم یداـصتقا ماـظن نـیا رجنم یناگرزاب زارـت یرـسک هب هک تـسا یـیارگ فرصم گـنهرف نوزـفا زور جـیورت ،یراد هیامرـس لارـبیل .)390-395 :1996 ،وراـت( دوـش یم ییارگ فرصم شرتسگ قیرط زا اه هناسر ار یراذگ هیامرس ب ّرخم شقن هک تسا دقتعم 1_{ورات رتسل}

دـض یاـه شزرا رذـب اـما ،دیاتـس یم ار یراد هیامرـس ،رـهاظ هـب و یمـسر روـط هـب هناـسر .دـننک یم اـفیا یـنیب ناهج زا هـک تـسا نـیا رد زارـت یرـسک لـباقم رد قـیفوت طرـش .دراک یـم مدرـم نـهذ رد ار یدـیلوت .)ناـمه( دروآ ور ناگدنزاـس و ناـیناب یـنیب ناهج هـب و دـباتب رـس فرـصم .دراد رایـسب توافت ماـسا بتکم اب یراد هیامرـس لارـبیل ماـظن رد فرـصم یوـگلا هـک تـسا نـهربم

(12)

110

ینبم یددعتم ییاور نوتم و تـسا هدـش هیصوت اجب و یـساسا یاه زاین عفر روظنم هب فرصم ماـسا رد تعانق زا ،؟نـینمؤملاریما ماک رد هک یـیاج ات تـسا هدـش لقن تـعانق حدـم و یـیارگ فرصم ّمذ رـب ،یراد هیامرس لاربیل ماظن رد اما .)478 :ق1414 ،یضر دیس(1_{تسا هدش ریبعت »یندشان مامت جنگ« هب}

هـکرحم هوـق یـعون ،فرـصم ارـیز ،دـنک یم دـیکا هـیصوت )تـعانق اـب لـباقت رد( رتـشیب هـچره فرـصم رـب کـیرحت ار ناـسنا ،فـلتخم یاـه شور هـب اذـل ،دوـش یم بوـسحم ناراد هیامرـس تورـث شـیازفا و دـیلوت دبای یـنوزف ناراد هیامرـس دوـس اـت دـننک یم _ تـسا برـغ یداـصتقا ماـظن ناکرا زا هـک _ رتـشیب فرـصم هـب دازآ داـصتقا :دـسیون یم نـینچ »ناگدـنز هـب رادـشه« باـتک رد 2_{یدوراگ هژور .)16-20 :1377 ،یـنیوآ(}

رتـشیب دیلوت یارب رتـشیب فرصم .تـسا جایتحا رازاب داـجیا یارـب هـکلب ،تـسین رازاـب جاـیتحا عـفر یارـب دیلوت هعـسوت ناکما ،دوـشن فرصم هدـش دـیلوت یاـهااک رـگ ا ارـیز ،تـسا زورـما داـصتقا یـمتح ترورـض مدرـم دـیاب ،تـسا یداـصتقا هعـسوت ترورـض هـک رتـشیب دـیلوت یارـب ،نـیا رـبانب .تـشاد دـهاوخن دوـجو ناکرا زا یـکی )دـناگ اپورپ( تاـغیلبت هـک تـسا تـلع نـیدب و درـک بـیغرت رتـشیب هـچ رـه فرـصم هـب ار حـیرصت »داـصتقا مـلع« باـتک رد زـین 3_{لدـنام تـسنرا .)1374 ،یدوراگ( تـسا هـنیمز نـیا رد یـساسا}

رد هدـننک فرصم گـنرد نـیرت کچوک هـک دـخرچ یم یتعرـس ناـنچ اـب دـیلوت یاـه خرچ هـک دـیامن یم هتفرگ یبایرازاب زا ،دـیدج یاـه کینکت ناصصختم ؛دنکفا یم هزرـل هـب ار داـصتقا یاـنب یـمامت ،دـیرخ ار ناـسنا ات دننک ینیب شیپ ار نآ ای ،دـنرادرب نایم زا ار »گـنرد« نـیا هـک دـننآ رـب تاـغیلبت ناـسانشراک اـت .)223 :1359 ،لدـنام( دـنک لـمع دوـخ یـهاگ آ و هدارا زا لقتـسم اـت ،دـننک راداو ندـیرخ هـب لارـبیل ماـظن رد یـطارفا یـیارگ فرصم هـب دوـخ ،یـبرغ نادنمـشیدنا یـخرب هـک دوـش یم هـظحام نییبت ،همادا رد .دنراد ناعذا _ تسا داصتقا هصرع رد نویساربیل موهفم زورب هجیتن هک _ یراد هیامرس ماـظن یدـبلاک یاهرتـسب نـیرت مهم زا یـکی ناوـنع هب( رـصاعم یراـجت زـک ارم و اـهرازاب هـک دـش دـهاوخ یکی ناوـنع هب( ییارگ فرصم گـنهرف جـیورت اـب وـسمه یـسوسحم ًاـماک زرـط هب ،)یراد هیامرـس لارـبیل قـیداصم زا یـخرب هـب و دـنا هتفرگ لکـش )یراد هیامرـس لارـبیل ماـظن یـیاوتحم یاهرتـسب نـیرت مهم زا رد »نـیرتیو« ماـن هـب یرادـیدپ روـهظ ،قـیداصم نـیا نـیرت مهم زا .دـش دـهاوخ هراـشا ییوـسمه نـیا هـک ییاج اـت .دراد رتـشیب دـیرخ هـب یرتـشم بـیغرت رـب یـهجوت لـباق رـیثأت هـک تـسا رـصاعم یاـهرازاب اـب اـی و نـیرتیو دـقاف هزاـغم و تـسا رـثؤمًاماک نآ شزرا و تـمیق رـب هزاـغم نـیرتیو رتـشیب هـچ رـه هزادـنا

ُد َفْنَی اَل ٌلاَم ُة َعاَن َقْلا .1

(13)

111

(14)

112

(15)

113

دید ناكما هك فافشًاماك یرادید یاهرودیرك و هدرتسگ یاهدیو زا یا هنومن ،شروك دیرخ زكرم ،نارهت .4 ریوصت .دیامن یم مهارف ار فلتخم تاقبط رد عقاو یاه هزاغم هب یرثكادح

http://itiss.ir : ذخام

یدرگرازاب شیازفا رب ییازسب ریثأت هك رازاب رد هنوگ قوتاپ یاهاضف فیرعت ریوصت نیا رد ،شروك دیرخ زكرم ،نارهت .5 ریوصت .تسا دوهشم ،دراد ییارگ فرصم هجیتن رد و

http://itiss.ir : ذخأم

(16)

114

(17)

115

(18)

116

و تاوـحت رد هـشیر هـک تـسا یرـکف یـنابم لوـلعم ،دوـخ ،اـهرازاب یاـضف و دـبلاک یـلعف تـیعضو هـئارا هـب طوـنم تـیعضو نـیا حاـصا اذـل ،دراد )سناـسنر هرود زا سـپ هژـیو هب( نـیمز برـغم تاروـطت یاه هتـشر نادنمـشیدنا یرـکفمه لـصاح دـیاب هـک یـیاه لح هار ؛تـسا یا هتـشر ناـیم یاـه لح هار .دـشاب )هرـیغ و ناراـمعم ،ناـنادداصتقا ،ناـسانش هعماج ،اـهقف زا مـعا( فـلتخم

شهوژپ نیا زا لصاح یاه هتفای و یلك بوچراچ .1 رادومن

(19)

117

عبانم .میرک نآرق تاراشتنا رتفد :مق .)1 دلج ؛یرافغ ربکا یلع :ححصم( هیقفلا هرضحیا نم .)ق1413( یلع نبدمحم ،هیوباب نبا

.یماسا .ریبکریما تاراشتنا :نارهت . )یتنج دمحا :مجرتم( لوقعلا فحت .)1382( یلع نب نسح ،ینارح هبعش نبا

.هیردیحلا ةعبطم :فجن .)2دلج( بلاط یبا لآ بقانم .)ق1376( یلع نبدمحم ،بوشآرهش نبا .یقاس رشن :نارهت .)موس پاچ( برغ ندمت ینابم و هعسوت .)1377( یضترم دیس ،ینیوآ ،یروهم نیسح دمحم و ینیسح اضردمحا ،رابت لیعامسا دمحا :مجرتم( هعیش هقف عبانم .)1388( نیسح ،یدرجورب

.زبس گنهرف تاراشتنا :نارهت .)22 دلج یتنس یاهرازاب یعامتجا یاهدرکراک و شقن .)1388( هدیمح ،رهگنازورف و ؛دیجم دیس ،یردان ؛یفطصم ،رفدازهب

.14-19 ،64 ،یدابآ هلجم .ناریا یاهرهش

.رکفلاراد :توریب .)9 دلج( یربکلا ننس .)ات یب( نیسحلا نبدمحا ،یقهیب . یماسإا باتکلاراد : مق . ملکلاررد و مکحلاررغ .)ق1410( دمحم نبدحاولادبع ،ىدمآ یمیمت درکیور رد یراجت یاهاضف یریذپ عامتجا یسررب .)1393( ایرپ ،وج تداعس و ؛هقیدص ،رهم نیعم ؛یدهم ،داژن هزمح

.25-38 ،18،یماسا یناریا رهش تاعلاطم همانلصف .یماسا

.یقاس رشن :نارهت .ددجت راوشد هار و ام .)1384( اضر ،یناکدرا یرواد یورسخ اضرماغدیس :قیقحت و همجرت( نآرق ظافلا تادرفم .)1383( دمحم نب نیسح ،یناهفصا بغار

.یوضترم تاراشتنا :نارهت .)موس پاچ ،ینیسح .هاگ آ رشن :نارهت .رازاب یسانش تخیر .)1386( اتیزآ ،یبجر .هاگ آ رشن :نارهت .ناریا رد یبهذم زک ارم و رهش یریگ لکش دنور .)1362( نیسح ،هدازناطلس .ترجه تاراشتنا :مق .هغابلا جهن .)ق1414( نیسح نب دمحم ،یضردیس . ماسلا مهیلع تیبلا لآ هسسؤم : مق .)17دلج( هعیشلا لئاسو .)ق 1409 ( نسح نب دمحم ،یلماع رح خیش .ه ّیماسإا بتکلاراد :نارهت .)مراهچ پاچ ،5 دلج( یفاکلا .)1369( بوقعی نبدمحم ،ینیلک خیش تامیظنتلا یف ثحب اهروطت و اه تئشن یسابعلا رصعلا یف فانصاا .)1976( دیعس میهاربا حابص ،یلخیشلا

(20)

118

.ه ّیماساا بتکلاراد :نارهت .)7 دلج( ماکحاا بیذهت .)ق 1407( نسح نبدمحم ،یسوطلا .تشهب رهش یوب تاراشتنا :دهشم .یماسا رهش .)1391( یضترم رفعج ،یلماع .نییاملل ملعلاراد :توریب .)7 دلج( ماساا لبق برعلا خیرات یف لصفملا .)1978( داوج ،یلع .)یئامسک ربک ا یلع :مجرتم( یناهج نیون مظن دقن :ناگدنز هب نیون رادشه كی اه نکروگ .)1374( هژور ،یدوراگ

.تاعاطا :نارهت .یمزراوخ تاراشتنا :نارهت .)یریزو گنشوه :مجرتم( داصتقا ملع .)1359( تسنرا ،لدنام

.ءافو رشن :توریب .)1دلج( راونااراحب .)ق1403( یقتدمحم ،یسلجم تاراشتنا :مق .)ینیسح دیمحدیس صیخلت( همکحلا نازیم بختنم .)ق1422( دمحم ،یرهش یر یدمحم

.ثیدحلاراد .امیس مایپ رشن :نارهت .یزاسرهش و یرامعم رد یماسا تیوه رب یدمآرد .)1387( دیمحلادبع ،راک هرقن یگنهرف نامزاس رشن :ناهفصا .یماسا رکفت وترپ رد رهش تیوه و ییابیز کاردا .)1386( دمحم ،هداز یقن

.ناهفصا یرادرهش یحیرفت .رکفلاراد :مق .)1 دلج( توتلش دمحم میهف قیقحت .ةرونملا ةنیدملا خیرات .)ق 1410( هّبش نبرمع دیزوبا ،یریمنلا ماسا هلجم .برغ و ماسا هاگدید زا تیریدم و نامزاس رد یسانش ناسنا هاگیاج .)1390( یلعرداق ،یونزغ قثاو

.5-40 ،)2(1،یتیریدم یاه شهوژپ و

hurow, L. C. (1996). he future of capitalism: How today’s economic forces will shape tomorrow’s world. London: Nicholas Brealey.

http://itiss.ir

(21)

Abstract Interdisciplinary Studies in the Humanities

21 An Interdisciplinary Analysis of

Physical-spatial Changes in Contemporary Markets

and Business Centers of Iran with an

Emphasis on Religious Texts

Mohammad Mannan Raeesi1

Received: Nov. 14, 2015; Accepted: May. 16, 2016

Abstract

In this research this question is addressed: are the physical-spatial changes in contemporary markets of Iran, as a pioneer in promoting the noble values of Islam, in accordance with Islamic principles and values? In this article, through an analysis of religious texts, using qualitative content analysis, four physical-spatial indicators are deduced for markets; these indicators include the need to mention spiritual truths in physical-spatial structure of market, avoiding the collective social spaces in the market, the alignment of physical market patterns with Islamic identity, and locating the market in meta-local situations. An interdisciplinary analysis was carried out which indicated that the decline in these indicators in contemporary markets is rooted in the contemporary intellectual foundations of the West, whose economic impacts have resulted in the liberal capitalist economic system; one of the most important features of this system is the promotion of the culture of consumerism and a decline in Islamic physical-spatial indicators in contemporary markets, which is in accordance with the requirements of this culture.

Keywords: market, physical-spatial indicators, Islamic teachings, liberal

capitalism system, consumerism.

1. Assistant Professor in Architecture, University of Science & Technology (IUST), Tehran, Iran.

raeesi@iust.ac.ir

(22)

Vol. 8 No. 2

Spring2016

Interdisciplinary Studies in the Humanities

Bibliography

Quran.

Al Sheikhli, S. E. S. (1976). Aṣnāf fī al-’aṣr al-’Abbāsī, nash’atuhā wa-taṭawwuruhā, baḥth fī al-tanẓīmāt al-ḥirafīyahfī al-mujtama’ al-’Arabī al-Islāmī. Baghdād: Vizārat Al-I’lām.

Ali, J. (1978). Mufassal i tārix al-’Arab qabl al-Islām [he history of Arab before Islam] (Vol. 7). Beirut: Dār Al- Elm Lilmalāyeen.

Al-Namiri (1410/1989). Tāreex-Madina-Munawara (Vol. 1). F. M. Shaltut (ed.). Qom,

Iran: Dār Al-Fikr.

Al-Tamimi Amidi (1410/1989). Ghurar al-hikam wa durar al-kalim [Exalted

Apho-risms and Pearls of Speech]. Qom, Iran: Dar Al-Kitab Al-Islami.

Al-Tusi (1407/1986). Tahdhib al-Ahkām (Vol. 7). Tehran, Iran: Dar Al-Kotob Al-Islami-yah.

Ameli, J. M. (1391/2012). Šahr-e eslāmi [Islamic city]. Mašhad, Iran: Bu-ye Šahr-e Be-hešt Publication.

Avini, S. M. (1377/1998). Tose’e va mabāni-ye tamaddon-e Qarb [Development and

foundations of Western civilization] (3rd ed.). Tehran, Iran: Našr-e Ney.

Bayhaqi (n.d.) Sunan al-Kubra (Vol. 9). Beirut: Dar Al-Fikr.

Behzadfar, M., Naderi, S. M., & Foruzangohar, H. (1388/2009) Naqš va kārkardhā-ye ejtemā’i-ye bāzarhā-ye sonnati-ye Iran [he functional and social role of the tra-ditional bazaars of Iranian towns]. Journal of Ābādi/architecture and urbanism, 64, 14-19.

Borujerdi, H. (1388/2009). Manābe’-e iqh-e ši’e [Ši’a iqh resources] (A. Esmaeil Tabar, A. R. Hosseini, & Mehvari, M. H., Trans., Vol. 22). Tehran, Iran: Farhang-e Sabz.

Davari Ardakani, R. (1384/2005). Mā va rāh-e došvār-e tajaddod [he diicult way of

Modernity]. Tehran, Iran: Našr-e Sāghi.

Garaudy, R. (1374/1995). Gurkanhā, yek hošdār-e novin be zendegān: Naqd-e nazm-e

novin-e jahāni [Les fossoyeurs un nouvel appel aux vivants] (A. A. Kasmaei, Trans.). Tehran, Iran: Ettelā’āt.

Hamzeh Nejad, M., Moin Mehr, S., & Saadatjoo, P. (1393/2014). Barresi-ye ejtemā’pa-ziri-ye fazāhā-ye tejāri dar ruykard-e Eslami [Study of the sociability of commercial spaces in the Islamic attitude]. Journal of Motāle’āt-e Šahr-e Irāni/Studies on Irani-an-Islamic City, 18, 25-38.

Ibn Babawaih (1413/1992). Man lā yahzuruhu al-faqīh (Proofreading by A. A. Ghafari, Vol. 1). Qom, Iran: Datar-e Entešārāt-e Eslāmi.

(23)

Abstract Interdisciplinary Studies in the Humanities

23

Ibn Shahrshub (1376/1997). Manāqib Āl Abi Ṭālib (Vol. 2). Najaf: Matba’ al-Haydari.

Ibn Shu’ba Al-Harrani (1382/2003). Tuhaf al-uqul [he masterpieces of the mind] (A. Jannati, Trans.). Tehran, Iran: Amir Kabir.

Majlesi, M. T. (1403/1982). Behar al-Anwar [Seas of lights: the collection of pearls of the reports of the pure Imams] (Vol. 1). Beirut: Wafa.

Mandel, E. (1359/1980). Elm-e eqtesād [Marxiste economie ‘d traite] (H. Vaziri, Trans.). Tehran, Iran: Kharazmi.

Mohammad Reyshahri , M. (1422/2001). Selections of Mizan al-Hikma (Summarized by

S. H. Hosseini). Qom, Iran: Dār al-Hadith.

Naghizade, M. (1386/2007). Edrāk-e Zibāyi va hoviyat-e šahr dar partow-e tafakkor-e es-lāmi [Perception of beauty and identity of city in the light of Islamic thought]. Isfah-an, Iran: Isfahan Municipality Organization for Culture & Recreations Publications.

Noghrekar, A. H. (1387/2008). Darāmadi bar hoviyat-e eslāmi dar me’māri va šahrsāzi

[An introduction to Islamic identity in architecture and urban planning and de-sign]. Tehran, Iran: Našr-e Payām-e Simā.

Raghib Isfahani, H. (1383/2004). Mofradāt-e alfāz-e Qorān [Dictionary of Quran]. (Gh. Khosravi Hosseini, Trans., 3rd ed.). Tehran, Iran: Mortazavi.

Rajabi, A. (1386/2007). Rixtšenāsi-ye bāzār [Morphology of bazaar]. Tehran, Iran: Agah.

Seyyed Razi (1414/1993). Nahj al-balāgha. Qom, Iran: Hejrat Publication.

Shaikh Hur al Ameli (1409). Wasa’el ash-Shi’a [Authentic narrations from the Holy

Prophets] (Vol. 17). Qom, Iran: Mo’assese-ye Āl al-Bayt.

Sheikh Koleini (1369/1990). Al-Kāi (Vol. 5, 4th ed.). Tehran, Iran: Dār Al-Kotob al-Is-lmiyah.

Soltanzadeh, H. (1362/1983). Ravand-e šeklgiri-ye šahr va marākez-e mazhabi dar Iran

[Process of city and religious centers in Iran]. Tehran, Iran: Āgah.

hurow, L. C. (1996). he future of capitalism :How today’s economic forces will shape tomorrow’s world. London: Nicholas Brealey.

Vasegh Ghaznavi, Gh. (1390/2011). Jāygāh-e ensānšenāsi dar sāzmān va modiriyat az didgāh-e eslām va qarb [he position of anthropology in organization and man-agement in Islam and West]. Journal of Islām va Pažuhešhāye Modiriyati/Islam and Management Research, 1(2), 5-40.